Akta miasta Gniezna

• Dzieje staropolskich materiałów archiwalnych miasta Gniezna i gnieźnieńskich jurydyk
• Inwentarz zespołu archiwalnego nr 53/4058 Akta miasta Gniezno 1587-1808
• Akta miasta Gniezno z lat 1587-1808

Szanowni Państwo,

Serdecznie zapraszam do zapoznania się z niezwykłym zbiorem ksiąg miejskich i dokumentów Miasta Gniezna zarchiwizowanych dzięki zdobyczom nowoczesnej techniki na tym niepozornym nośniku cyfrowym. Zawiera on całe bogactwo informacji związanych z Pierwszą Stolicą Polski, które można było znaleźć na ponad 60.000 tysiącach stron zawartych w 183 jednostkach archiwalnych spoczywających na co dzień w zbiorach Archiwum Państwowego w Poznaniu.

Dzięki temu innowacyjnemu i ze wszech miar pionierskiemu przedsięwzięciu szerszy dostęp do pisanej historii Gniezna otrzymają nie tylko badacze, ale i wszyscy zainteresowani dawnymi dziejami naszej małej ojczyzny. Jestem przekonany, że przedstawione tu pergaminy i księgi, zapisane wiele lat temu zarówno po polsku, jak i w języku łacińskim skrywają niejedną interesującą i zaskakującą informację z życia mieszkańców Miasta Świętego Wojciecha. Cieszę się niezmiernie, że od dziś także Państwo będą mieli okazję skorzystać z ich bogactwa.

Należy podkreślić, iż płyta ta powstała dzięki środkom pochodzącym z budżetu Miasta Gniezna oraz dofinansowania Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Mamy bowiem świadomość, iż jednym z podstawowych wyznaczników tożsamości każdego człowieka jest poczucie więzi społecznej, umacniane przez poznawanie tradycji własnego narodu. Miejsca takie jak Gniezno są bezcenne dla wszystkich Polaków ze względu na wielkie znaczenie dla naszej narodowej historii.

Życzę Państwu przyjemnej i pouczającej lektury, a wszystkich tych, którzy dzięki tej płycie tylko wirtualnie zapoznali się z historią naszego miasta, w imieniu swoim i wszystkich Gnieźnian pragnę serdecznie zaprosić do odwiedzenia Pierwszej Stolicy Polski i osobistego zweryfikowania uzyskanych informacji. Jestem pewien, że wizyta ta będzie dla wszystkich niezapomnianym przeżyciem i źródłem wielu barwnych wspomnień.

Materiały archiwalne dotyczące Gniezna i najbliższego terenu zajmują poczesne miejsce w zasobie Archiwum Państwowego w Poznaniu. Na szczególne podkreślenie zasługuje zespół "Akta miasta Gniezno 1562 - 1808", który trafił do poznańskiego Archiwum dwa lata po jego otwarciu w 1869 roku. Zespół liczy 183 jednostki archiwalne i zajmuje 6,71 metra bieżącego. W jego skład wchodzi 26 dokumentów pergaminowych papierowych oraz 157 ksiąg. Mając świadomość znaczenia słów, można z całą odpowiedzialnością stwierdzić, iż są to bardzo cenne materiały źródłowe, na kartach których spisane zostały przebogate dzieje Pierwszej Stolicy Polski. Mając na uwadze rosnące z roku na rok zainteresowanie tymi materiałami ze strony prężnie rozwijającego się w Gnieźnie środowiska naukowego oraz uwzględniając często podnoszone postulaty, aby materiały miasta Gniezna z okresu staropolskiego przenieść z Poznania do Gniezna, Archiwum Państwowe w Poznaniu wspólnie z Urzędem Miejskim w Gnieźnie przygotowało projekt digitalizacji tych materiałów oraz wydania ich na płycie DVD i opublikowanie w Internecie na stronie Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej. Z wielką radością i zadowoleniem Archwium w Poznaniu przyjęło pod koniec 2007 roku wiadomość, iż intensywne zabiegi o pozyskanie środków finansowych Pana Marka Szczepaniaka – Kierownika Oddziału Archiwum Państwowego w Gnieźnie spotkały się z dużym zrozumieniem ze strony Pana Jacka Kowalskiego – Prezydenta miasta Gniezna. W efekcie nawiązanej współpracy, w styczniu 2008 roku miasto Gniezno wystąpiło do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z wnioskiem o dofinansowanie zadania "Digitalizacja materiałów archiwalnych miasta Gniezna z okresu staropolskiego". Z chwilą otrzymania środków z programu "Dziedzictwo kulturowe", priorytet 5 "Tworzenie zasobów cyfrowych dziedzictwa kulturowego", miasto Gniezno po przeprowadzeniu procedury przetargowej, podpisało umowę z Archiwum Państwowym w Poznaniu na wykonanie projektu. Realizacja zadania objęła zdigitalizowanie 26 dokumentów pergaminowych i papierowych oraz 157 ksiąg. Tak, więc łącznie zdigitalizowano prawie 60 tysięcy stron/kart pochodzących z 183 jednostek archiwalnych.

Zdigitalizowane materiały, jak wspomniano wyżej, będą udostępnione szerokiej rzeszy Użytkownikom dzięki wydaniu niniejszej płyty DVD oraz poprzez zamieszczenie na stronie internetowej Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej. Jesteśmy przekonani, iż realizacja projektu digitalizacji usatysfakcjonuje przede wszystkim środowisko naukowe, regionalistów i genealogów nie tylko w Gnieźnie i Poznaniu, ale w całym kraju. Do tej pory z uwagi na topografię zasobu archiwalnego dostęp do wspomnianych materiałów był możliwy tylko w pracowni naukowej naszego Archiwum w Poznaniu. (...)

(...) Jako kustosz tych cennych materiałów nie ukrywam, iż ważny jest również dla nas obowiązek ich fizycznego zabezpieczania. Uzyskanie cyfrowego obrazu poprzez digitalizację materiałów archiwalnych w znacznym stopniu ograniczy konieczność udostępniania ich oryginałów, a więc wpłynie na podniesienie bezpieczeństwa.

Reasumując cele bezpośrednie, które zamierzamy poprzez ten projekt zrealizować to należy szczególnie podkreślić:

1. usprawnienie i zwiększenie dostępu do zdigitalizowanej części zasobu archiwalnego dotyczącej dziejów Gniezna poprzez połączenia internetowe,
2. stworzenie dodatkowych nowych możliwości dla pracowników naukowych i nauczycieli, wykorzystania w sposób nowatorski źródeł archiwalnych dotyczących Gniezna w pracy naukowej i dydaktycznej z młodzieżą akademicką i szkolną,
3. szerokie rozpropagowanie wśród młodego pokolenia wiedzy o bogatej historii Gniezna poprzez umożliwienie drogą internetową pełnego dostępu do źródeł archiwalnych,
4. chrona oryginałów materiałów archiwalnych.

Warto również zwrócić uwagę na szerszy wymiar omawianego zadania, a mianowicie na cele nadrzędne, do których zaliczyć możemy:

1. realizację Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004 – 2013, przyjętej przez Rząd RP w dniu 21 września 2004 r.,
2. realizację Narodowego Programu Ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego,
3. realizację programu operacyjnego "Dziedzictwo kulturowe", ogłoszonego przez Ministra Kultury,
4. upowszechnienie polskiego i europejskiego dziedzictwa kulturowego.
   (...)

Dziękując wysokiej Radzie i Zarządowi Miasta Gniezna oraz Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego za okazaną pomoc, przychylność i zrozumienie dla realizacji bardzo ważnego projektu zapewniamy, iż Władze Miasta Gniezna oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego na stałe w wieczystej i wdzięcznej pamięci Archiwum Państwowego w Poznaniu zapisały się jako dobrodzieje i fundatorzy elektronicznej wersji źródeł do najstarszego okresu dziejów Gniezna. Mamy również nadzieję, iż realizacja tego zadania będzie zaczątkiem procesu digitalizacji kolejnych materiałów archiwalnych dotyczących Gniezna, przechowywanych w Archiwum Państwowym w Poznaniu.