KODEKS DYPLOMATYCZNY WIELKOPOLSKI TOM IX

SOCIETAS LITTERARUM POSNANIENSIS FONTES COLLEGII HISTORICI TOMUS XXI CODEX DIPLOMATICUS MAIORIS POLONIAE TOMUS IX comprehendit: diplomata nr 1075 - 1380 ex annis 1426 - 1434 recensuerunt ANTONIUS GĄSIOROWSKI et THOMAS JASIŃSKI adnotavit ANTONIUS GĄSIOROWSKI VARSOVIAE - POSNANIAE MCMXC

POZNAŃSKIE TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ NAUK WYDAWNICTWA ŹRÓDŁOWE KOMISJI HISTORYCZNEJ TOM XXI KODEKS DYPLOMATYCZNY WIELKOPOLSKI TOM IX zawiera dokumenty nr 1075 - 1380 z lat 1426 - 1434 wydali i opracowali ANTONI GĄSIOROWSKI i TOMASZ JASIŃSKI komentarzem opatrzył ANTONI GĄSIOROWSKI WARSZAWA - POZNAN 1990 PAŃSTWOWE WYDAWNICTWO NAUKOWE

WYDAWNICTWA POZNAŃSKIEGO TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ NAUK Główny Redaktor: WOJCIECH R. RZEPKA KOMITET REDAKCYJNY Helena Chłopocka, Brygida Kürbis, Czesław Łuczak, Witold Maisel, Ryszard Walczak T. VII, VIII i IX Kodeksu dyplomatycznego Wielkopolski do nabycia w Poznańskim Towarzystwie Przyjaciół Nauk 61-725 Poznań, ul. Mielżyńskiego 27/29 Wydano z pomocą finansową Polskiej Akademii Nauk Printed in Poland ISBN 83-01-10088-5 ISSN 0208-9033 PAŃSTWOWE WYDAWNICTWO NAUKOWE - ODDZIAŁ W POZNANIU Nakład 385+90 egz. Ark. wyd. 37. Ark. druk. 29,375 ark. Papier druk. sat. kl. V, 70 g, 70 x 100. Oddano do składania 17 I 1990 r. Podpisano do druku 2 X 1990 r. Druk ukończono w październiku 1990 r. Zam, nr 114/134. DRUKARNIA UNIWERSYTETU IM. ADAMA MICKIEWICZA - POZNAŃ, UL. FREDRY 10

Wstęp

Tom IX Kodeksu dyplomatycznego Wielkopolski jest kontynuacją wydanych wcześniej, w latach 1982, 1985 i 1989, tomów VI - VIII, a przede wszystkim tomów I - V, opublikowanych w latach 1877 - 1881 przez Ignacego Zakrzewskiego i w 1908 r. przez Franciszka Piekosińskiego. Zawiera 305 dokumentów z lat 1426 - 1434, dotąd w Kodeksie nie ogłoszonych. Z nich 40 wydanych już zostało wcześniej na łamach różnych wydawnictw, przede wszystkim przez Bolesława Ulanowskiego w jego aktach kapituł i sądów duchownych (21), w starym, dziś praktycznie niedostępnym wydawnictwie kaliskich wiadomości gubernialnych (7) i w innych, pomniejszych zbiorach (Kodeks wielkopolski Raczyńskiego, Stadtbuch von Posen Warschauera itd.). Dalsze 32 dokumenty znane były dotąd z regestów publikowanych m. in. w Matriculariach Teodora Wierzbowskiego (11) czy w regestach krzyżackich Ericha Joachima i Waltera Hubatscha (8). Kilka z nich ogłosił także Piekosiński w V tomie Kodeksu; powtarzamy je tutaj w pełnym tekście, zgodnie z przyjętą wcześniej zasadą publikowania w Kodeksie pełnych tekstów oryginałów, dokumentów monarszych, dyplomów wydanych przez Piekosińskiego w streszczeniu pod mylną datą, wreszcie dokumentów wychodzących z kancelarii o mało dotąd znanej produkcji.
Zasady wydawnicze wyłożone zostały w tomie VI Kodeksu. Pozostają one bez zmian. Staramy się więc publikować inedita i dokumenty ogłoszone wcześniej poza Kodeksem wielkopolskim. Od tej zasady poczyniono w niniejszym tomie jedno odstępstwo: nie przedrukowywano mianowicie tych bardzo licznych dokumentów i listów związanych z kandydaturami do poznańskiego tronu biskupiego Mirosława Brudzewskiego i Stanisława Ciołka, które zostały już wydane w kodeksie listów stulecia XV i w Liber cancellariae Stanisława Ciołka.
Niniejszy tom Kodeksu czerpie z tej samej bazy archiwalnej, co tomy poprzednie - głównie z archiwów państwowych w Poznaniu, Bydgoszczy i Warszawie (AGAD), diecezjalnych w Poznaniu, Gnieźnie i Włocławku, z archiwum krzyżackiego w Berlinie-Dahlem i miejskiego w Kolonii (dokumenty klasztoru lędzkiego) oraz z bibliotek - Kórnickiej, Czartoryskich, Jagiellońskiej i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie. Z zasobów tej ostatniej nie zdołaliśmy już włączyć do niniejszego tomu dużego zbioru kopii dokumentów wielkopolskich, odkrytych ostatnio w rękopisach nr 9175 i 9176; zasilą one dopiero suplement Kodeksu.
Jak poprzednio, tak i tom IX Kodeksu jest dziełem zbiorowym. Dokumenty skopiowali w ramach prac przygotowawczych przede wszystkim Antoni Gąsiorowski, śp. Henryk Kowalewicz, Jerzy Luciński i Janina Wejchertowa, sporadycznie również dr dr Alina Brzóstkowska, Kazimiera Chojnacka, Tomasz Jasiński, Tomasz Jurek i Franciszek Sikora. Ostateczną wersję tekstów przygotował Tomasz Jasiński, zaś Antoni Gąsiorowski opracował komentarz. Mgr Danuta Pędzińska przepisała całość na maszynie, uczestniczyła w kolacjonowaniu maszynopisu i go adiustowała. W korektach pomagali dr dr Grażyna Rutkowska i Tomasz Jurek. Docent Stefan K. Kuczyński wspomógł wydawców opisami kilkudziesięciu pieczęci wiszących przy dokumencie nr 1289. Dr Krystyna Górska-Gołaska spieszyła zawsze z pomocą przy identyfikacji osób, a przede wszystkim miejscowości wielkopolskich. Nieocenioną pomoc przy tych identyfikacjach stanowiły kartoteki poznańskiej pracowni Słownika Historyczno-Geograficznego Ziem Polskich w Średniowieczu Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk.
Prace nad przygotowaniem IX tomu Kodeksu prowadzone były w ramach Pracowni Edytorskiej Źródeł do Dziejów Wielkopolski, działającej od 1975 r. przy Komisji Historycznej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Towarzystwo wspierało zasiłkami kopiowanie dokumentów i prace redakcyjne, umieściło także Kodeks w swoim planie wydawniczym; finansowanym przez Polską Akademię Nauk. W tych samych ramach organizacyjnych przygotowywany jest obecnie X tom Kodeksu (lata 1435 - 1444) oraz indeksy, które mają zostać wydane wraz z suplementem jako odrębny tom.

Pochodzenie dokumentów publikowanych w KDW IX

Lp.	Archiwum, biblioteka	Or.	Kop.	Odpis	Reg.	Razem
1	Berlin-Dahlem, GStAPK	8				8
2	Bydgoszcz, WAP	2	-	-	3	5
3	Gniezno, AAG	12	31	-	-	43
4	Kolonia, Historisches Archiv	-	3	-	-	3
5	Kórnik, Bibl. Kórn.	-	8	-	-	8
6	Kraków, Bibl. Czart.	2	-	1	-	3
7	Kraków, Bibl. Jag.	-	1	-	2	3
8	Kraków, Biblioteka PAN	2	-	-	-	2
9	Poznań, AAP	3	58	-	27	88
10	Poznań, WAP	21	80	1	-	102
11	Warszawa, AGAD	17	16	-	-	33
12	Włocławek, Archiwum Diecezjalne	-	1	-	1	2
13	Zielona Góra (Stary Kisielin), WAP	-	2	-	-	2
14	Inne, różne, wydane wg publikacji	-	-	3	-	3
	Ogółem	67	200	5	33	305

Wykaz skrótów Literatura, źródła, instytucje

AAG - Archiwum Archidiecezji Gnieźnieńskiej.
AAP - Archiwum Archidiecezji Poznańskiej.
Acta capitulorum - Acta capitulorum nec non iudiciorum ecclesiasticorum selecta, wyd. B. Ulanowski, t. I. - III, Kraków 1894- 1918.
AGAD - Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie.
AKH - Archiwum Komisji Historycznej (Polskiej) Akademii Umiejętności.
ARP - Akta radzieckie poznańskie, wyd. K. Kaczmarczyk, t. I - III, Poznań 1925 - 1948.
Bibl. Czart. - Muzeum Narodowe w Krakowie. Biblioteka Czartoryskich.
Bibl. Jag. - Biblioteka Jagiellońska w Krakowie.
Bibl. Kórn. - Biblioteka Kórnicka Polskiej Akademii Nauk.
Bibl. Racz. - Miejska Biblioteka Publiczna im. Edwarda Raczyńskiego w Poznaniu.
Boniecki - A. Boniecki, Herbarz polski, t. I - XVI, Warszawa 1899 - 1913.
Caro, Liber cancellariae - J. Caro, Liber cancellariae Stanislai Ciołek. Ein Formelbuch der polnischen Königskanzlei aus der Zeit der hussitischen Bewegung, Archiv für österreichische Geschichte, t. 45, 1871, s. 319 - 545, t. 52, 1874, s. 1 - 273.
Cat. Bibl. Jag. - Catalogus codicum manuscriptorum medii aevi latinorum, qui in Bibliotheca Jagellonica Cracoviae asservantur, vol. I, Wrocław 1980, vol. II, Wrocław 1982.
Cod. Vit. - Codex epistolaris Vitoldi magni ducis Lithuaniae, Kraków 1882. Długosz, Opera omnia - Joannis Długosz Senioris... Opera omnia, t. I n., Kraków 1887 n.
Epist. - Codex epistolaris saeculi decimi quinti, t. I - III, Kraków 1876, 1891, 1894.
Eubel, Hierarchia - C. Eubel, Hierarchia catholica medii et recentioris aevi, t. I, Monasterii 1913.
Fijałek, Polonia - J. Fijałek, Polonia apud Italos scholastica saeculum XV, Cracoviae 1900.
GKal. - A. Gąsiorowski, Członkowie władz Kalisza w pierwszej połowie XV wieku, Rocznik Kaliski, 18, 1985, s. 27 - 56.
GStAPK - Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz.
GStar. - A. Gąsiorowski, Starostowie wielkopolskich miast królewskich w dobie jagiellońskiej, Warszawa 1981.
Gumowski, Najst. pieczęcie miast - M. Gumowski, Najstarsze pieczęcie miast polskich XIII - XIV wieku, Toruń 1960.
Gumowski, Pieczęcie - M. Gumowski, Pieczęcie królów polskich, Kraków 1920. GUrz. - A. Gąsiorowski, Urzędnicy wielkopolscy 1385 1500- Spisy, Poznań 1968.
Index act. - Index actorum saeculi XV ad res publicas Poloniae spectantium, Kraków 1888.
Inventarium - Inventarium omnium et singulorum privilegiorum, litterarum, diplomatum, scripturarum et monumentorum, quaecunque in archivo regni in arce Cracoviensi continentur, Lutetiae Parisiorum 1862.
Jaskulski - J. Jaskulski, Skład osobowy kapituły katedralnej poznańskiej w I połowie XV wieku. Maszynopis pracy magisterskiej w Instytucie Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
KDKK - Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej Ś. Wacława, wyd. F. Piekosiński, t. I - II , Kraków 1883.
KDM - Kodeks dyplomatyczny Małopolski, wyd. F. Piekosiński, t. I - IV, Kraków 1876 - 1905.
KDW - Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. I - VIII, Poznań-Warszawa 1877 - 1989, t. X - XI w posiadaniu wydawców (maszynopisy); seria nowa, t. I, Warszawa-Poznań 1975.
KGV - Kališskie Gubernskie Vědomosti, Kalisz 1869 - 1871 i odbitka: Dokumenty i akty otnosjaščesja k istorii gorodov kališskoj gubernii, Kalisz 1869.
Kor. - J. Korytkowski, Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 do dni naszych, t. I - IV, Gniezno 1883.
Koz. - S. Kozierowski, [Badania nazw topograficznych starej Wielkopolski], t. 1: Badania... dzisiejszej archidiecezji gnieźnieńskiej, Poznań 1914; t. 2 - 3: Badania... dzisiejszej archidiecezji poznańskiej, Poznań 1916; t. 4 - 5: Badania... na obszarze dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski, Poznań 1920 - 1921; t. 6 - 7: Badania... na obszarze dawnej wschodniej Wielkopolski, Poznań 1926 - 1928; t. 8: [Uzupełnienia], Poznań 1939.
Kozierowski, Obce ryc. - S. Kozierowski, Obce rycerstwo w Wielkopolsce w XIII - XVI wieku, Poznań 1929.
KPol. - Kodeks dyplomatyczny Polski, t. I - IV, Warszawa 1847 - 1887.
Krzyżaniakowa - J. Krzyżaniakowa, Kancelaria królewska Władysława Jagiełły, t. I - II, Poznań 1972 - 1979.
Lasocki, Dostojnicy - Z. Lasocki, Dostojnicy i urzędnicy ziemi dobrzyńskiej w XIV i XV wieku, Warszawa 1934 (odbitka z Miesięcznika Heraldycznego, t. XIII).
Lekszycki II - Die ältesten grosspolnischen Grodbücher, t. II, wyd. J. Lekszycki, Leipzig 1889.
Łaski, Liber beneficiorum - J. Łaski, Liber beneficiorum archidiecezji gnieźnieńskiej, t. I - II, Gniezno 1880 - 1881.
MPH - Monumenta Poloniae Historica, t. I - VI, oraz series nova, t. I n. MRPS - Matricularum Regni Poloniae summaria, t. I - V, Warszawa 1905 n.
Nakielski, Miechovia - S. Nakielski, Miechovia, sive promptuarium antiquitatum monasterii Miechoviensis, Kraków 1634.
Now. - J. Nowacki, Dzieje archidiecezji poznańskiej, t. I - II, Poznań 1959 - 1964.
Poz. II - Księga ziemska poznańska 1400 - 1407, Poznań 1960.
PSB - Polski słownik biograficzny, t. I - XXX, Kraków 1935 n.
Raczyński, Kodex - E. Raczyński, Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski, Poznań 1840.
Reg. Teut. - Regesta historico-diplomatica Ordinis S. Mariae Theutonicorum 1198 - 1525, t: I -II, Göttingen 1948 - 1950.
Rep. Germ. - Repertorium Germanicum, t. III - IV, Berlin 1935, 1958.
Rosin, Słownik - R. Rosin, Słownik historyczno-geograficzny ziemi wieluńskiej w średniowieczu, Warszawa 1963.
Roty- Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, wyd. H. Kowalewicz, W. Kuraszkiewicz, Poznań 1959 - Wrocław 1981.
Senkowski - Sułkowska - J. Senkowski, I. Sułkowska, Archiwum dokumentowe miasta Kalisza, w: Osiemnaście wieków Kalisza, t. I, Kalisz 1960, s. 293 - 361.
SHGPoz. I - II - Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. 1 - 2, Wrocław 1982 n.
SHGWlkp. - Kartoteki Pracowni Słownika historyczno-geograficznego Wielkopolski średniowiecznej w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu.
Spisy - Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII- XVIII wieku. Spisy. Tom I/1, Wrocław 1985 (Spisy wlkp.); Tom II/1, Wrocław 1985 (Spisy łęcz., sier., wiel.); Tom IV/1, Wrocław 1990 (Spisy młp.).
SPPP - Starodawne Prawa Polskiego Pomniki, t. I n.
Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty - I. Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty królewskie i ich funkcje w państwie polskim za Andegawenów i pierwszych Jagiellonów 1370 - 1444, Warszawa 1977.
WAP - (Wojewódzkie) Archiwum Państwowe. WSB - Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa 1981.
WSvP - A. Warschauer, Stadtbuch von Posen, Posen 1892.
Wuttke - H. Wuttke, Städtebuch des Landes Posen, Leipzig 1864.
Zajączkowscy, Materiały - S. Zajączkowski, S. M. Zajączkowski, Materiały do słownika geograficzno-historycznego dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej do 1400 roku, cz. I - II, Łódź 1966 - 1970.
ZDKDK - Zbiór dokumentów katedry i diecezji krakowskiej, wyd. S. Kuraś, t. I - II, Lublin 1965 - 1973.
ZDM - Zbiór dokumentów małopolskich, wyd. S. Kuraś, I. Sułkowska-Kurasiowa, t. I - VIII, Wrocław 1965 - 1975.

Skróty językowe

dok. - dokument
gnieźn. - gnieźnieński
ib. - ibidem
ident. - identyczny
I. N. - instrument notarialny
kal. - kaliski
kop. - kopia
krak. - krakowski
łęcz. - łęczycki
nast. - następuje
ods. - odsyłacz
or. - oryginał
par. - parafia, parafialny
pd. - południe, południowy
pn. - północ, północny
por. - porównaj
pozn. - poznański
reg. - regest
sandom. - sandomierski
streszcz. - streszczenie
tłum. - tłumaczenie
UJ - Uniwersytet Jagielloński
uw. - uwaga
wg - według
wlkp. - wielkopolski
wsch. - wschód, wschodni
wyd. - wydanie
wyst. - występuje, występujący
zach. - zachód, zachodni
zm. - zmarł
Z.N. - znak notarialny
zob. - zobacz

Wykaz dokumentów

1075
Śmigiel, 2 stycznia 1426 Andrzej z Bojanowa, Janusz Kąkolewski z Rąbinia, Piotr wójt kościański z Ponina i Mikołaj ze Śmigla poręczają, że Henryk z Niałka spłaci dług Janinie z Chrząstowa i braciom Dziersławowi, Wojciechowi i Mikołajowi

1076
Poznań, 3 stycznia 1426 Maciej Korczbok oficjał poznański jako sędzia polubowny rozsądza spór pomiędzy plebanem kościoła Św. Piotra pod Przemętem a braćmi Wyszemirem z Bucza, Sędziwojem z Barchlina i Andrzejem

1077
Powidz, 14 stycznia 1426 Mroczek z Łopuchowa tenutariusz powidzki w miejsce pastwisk włączonych w obręb folwarku wyznacza nowe pastwiska mieszczanom powidzkim

1078
Piotrków, 24 stycznia 1426 Podkanclerzy Stanisław Ciołek kustosz gnieźnieński nakazuje swemu prokuratorowi Janowi Jedleckiemu, aby przekazał należne mu dziesięciny Andrzejowi Kukli

1079
[Poznań], 15 lutego 1426 Władze miasta Poznania zaświadczają, że Wojciech Bair mieszczanin poznański zapisał czynsz Mikołajowi Długiemu

1080
Ciążeń, 21 lutego 1426 I. N. Adam pleban z Młodujewa ustanawia swymi prokuratorami kanonika poznańskiego Mikołaja Ciotczanego i Marcina plebana ze Stawu

1081
Warta, 27 lutego 1426 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zawiadamia sądy w Poznaniu i Gnieźnie, że wysłany na Litwę Mroczek z Łopuchowa nie może stanąć na rokach sądowych

1082
Grzymiszew, 2 marca 1426 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Dobiesław z Kaszewa sprzedał swoje części wsi Chylin i Krzymów braciom przyrodnim Piotrowi i Jarosławowi z Chylina

1083
[Gniezno], 13 marca 1426 (Reg.) Benedykt z Modły oficjał gnieźnieński wydaje wyrok w sprawie o dziesięcinę ze Strzelc, przynależną miejscowemu kościołowi

1084
Poznań, 12 kwietnia 1426 Maciej Korczbok kanonik i oficjał poznański rozsądza spór o dziesięciny z folwarku Piąszyce pomiędzy proboszczem kościoła w Starym Gostyniu a Bartoszem Wezenborgiem właścicielem Gostynia i plebanem gostyńskim Ziemiętą

1085
Gniezno, 24 kwietnia 1426 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Jakusz Pomian zamienił połowę Lubonia na sołectwo w Grabowie należące do Mikołaja Grabowskiego

1086
Gniezno, 24 kwietnia 1426 Wacław prepozyt bożogrobców gnieźnieńskich odnawia przywilej na sołectwo we wsi Piaseczno sołtysowi Mikołajowi Kędzierce

1087
Gniezno, 25 kwietnia 1426 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zamienia role koło Gniezna z bożogrobcami gnieźnieńskimi

1088
Inowrocław, 10 maja 1426 Król Władysław Jagiełło nakazuje [oficjałowi gnieźnieńskiemu], aby sprawę przeciwko Chebdzie ze Święc odesłał na najbliższy zjazd do Łęczycy

1089
Łęczyca, 22 maja 1426 Wojciech, Jastrzębiec arcybiskup gnieźnieński nakazuje oficjałowi gnieźnieńskiemu odroczenie rozprawy przeciwko Mroczkowi z Łopuchowa

1090
Łęczyca, 23 maja 1426 Król Władysław Jagiełło ustanawia jarmarki i targ tygodniowy w mieście Kazimierzu należącym do opactwa wąchockiego

1091
Łęczyca, 24 maja 1426 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe cysterek z Ołoboku do czasu powrotu z poselstwa na Litwę kasztelana sieradzkiego Marcina z Kalinowy, opiekuna klasztoru

1092
Gniezno, 31 maja 1426 Wymieniem sędziowie polubowni rozstrzygają spór pomiędzy klasztorem kanoników regularnych z Trzemeszna a Stachną córką Sługotki o łan w Ostrowitem

1093
Gniezno, 22 czerwca 1426 Benedykt z Modły wikariusz generalny gnieźnieński potwierdza przywilej arcybiskupa gnieźnieńskiego Wincentego dla klasztoru cystersów w Łeknie z 20 lipca 1222

1094
Poznań, 25 czerwca 1426 Wymienieni sędziowie rozsądzają spór o dziesięciny pomiędzy plebanami z Tulc a kmieciami z Płowiec

1095
Kościan, 25 czerwca 1426 Pozew sądu królewskiego dla Hermana Wolkow z Trzemeszna Lubuskiego

1096
Kalisz, 26 czerwca 1426 I. N. Ugoda rajców miasta Kalisza z Szymonem plebanem w Chełmcach w sprawie cła w Ołoboku

1097
Brześć Kujawski, 1426; przed 1 lipca Andrzej z Lubrańca sędzia kujawski przekazuje sprawę pomiędzy Piotrem z Zakrzewa a Katarzyną z Sycewa przed sąd ziemski w Koninie

1098
Paradyż, 3 lipca 1426 Król Władysław Jagiełło potwierdza dokument księcia Przemysła I dla klasztoru cystersów w Paradyżu z 1247 r.

1099
Międzyrzecz, 5 lipca 1426 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe Mroczka z Łopuchowa

1100
Poznań, 2 sierpnia 1426 Król Władysław Jagiełło nadaje Wschowie prawa, jakimi cieszą się inne miasta w Wielkopolsce

1101
Poznań, 3 sierpnia 1426 Król Władysław Jagiełło zatwierdza wyrok swoich komisarzy w sporach o wieś Przyczynę

1102
Gniezno, 8 sierpnia 1426 Król Władysław Jagiełło zawiadamia starostę generalnego Wielkopolski i władze miasta Poznania, że bierze pod swą opiekę Jakuba młynarza z młyna królewskiego za murami Poznania

1103
Gniezno, 9 sierpnia 1426 Król Władysław Jagiełło nadaje mieszkańcom miasta Nowy Ostrów (Ryczywół) i wsi Krężoły prawo wypasu bydła na pastwiskach królewskiej wsi Tłukawy

1104
Konin, 12 sierpnia 1426 Król Władysław Jagiełło zatwierdza dokument Mroczka z Łopuchowa dla Powidza z 14 stycznia 1426

1105
Przedbórz, 23 sierpnia 1426 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe Wincentego z Nowego Dworu

1106
Poznań, 28 sierpnia 1426 Wymienieni uczestnicy roczku sądowego w Poznaniu zawiadamiają sędziego i podsędka poznańskich, że Mikołaj z Grabowa przedstawił roczkowi dokument nabycia części wsi Luboń, do której nikt nie zgłosił pretensji z tytułu prawa bliższości

1107
Sandomierz, 8 września 1426 (interpolowany) Król Władysław Jagiełło nadaje arcybiskupowi gnieźnieńskiemu Wojciechowi Jastrzębcowi prawo pobierania kar, które przysługują sądowi królewskiemu i jego asesorom, zasądzanych w sprawach o granice dóbr arcybiskupich

1108
Sandomierz, 11 września 1426 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić sprawy sądowe dotyczące dóbr biskupstwa poznańskiego z powodu wakansu na stolcu biskupim

1109
Sandomierz, 13 września 1426 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zawiadamia, że król Władysław Jagiełło potwierdził prawo arcybiskupa gnieźnieńskiego do stawiania zastępców sądowych i nakazuje respektowanie tego prawa.

1110
Rzym, 22 października 1426 Mirosław z Brudzewa biskup-elekt poznański mianuje Mikołaja z Kik swoim wikariuszem generalnym

1111
Rzym, 4 listopada 1426 Marcialis kapelan i audytor papieski poleca prepozytowi klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie przeprowadzić postępowanie sądowe w sporze o prawo prezenty kościoła parafialnego w Mogilnie

1112
Bonikowo, 13 listopada 1426 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i tenutariusz kościański zaświadcza, że jako arbiter przeprowadził ugodę pomiędzy braćmi Dobiesławem i Mikołajem ze Skoraczewa a Jaśkiem z Księginek

1113
Kobylin, 25 listopada 1426 Andrzej, Wincenty i Mikołaj dziedzice Kobylina publikują dokument lokacyjny miasta Kobylina z roku 1303 (interpolowany?), zaświadczają, że Andrzej zw. Halgunta kupił wójtostwo w Kobylinie, i ustalają nowe obowiązki wójta

1114
Bardo, 27 grudnia 1426 I. N. Ustanowienie prokuratorów wymienionych kmieci i zagrodników w sporach o opłaty meszne pomiędzy wymienionymi zagrodnikami z Łagiewnik a plebanem z Biechowa

1115
[Poznań], 1426 (Reg.) Władze miasta Poznania zaświadczają, że Jan Kinderman zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

1116
[Poznań], 1426 (Reg.) Maciej Korczbok oficjał poznański zaświadcza, że Wincenty Kotka zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

1117
Wilno, 6 stycznia 1427 Król Władysław Jagiełło nakazuje, aby kanclerza poznańskiego Mikołaja z Górki powoływać tylko przed sądy wiecowe

1118
Osieczna, 7 stycznia 1427 I. N. Ustanowienie księdza Jana, pisarza Stefana z Rydzyny, pełnomocnikiem Pawła sołtysa z Pawłowic i tamtejszych kmieci w sporze z plebanem pawłowickim Wawrzyńcem

1119
Kościan, 13 stycznia 1427 Andrzej Bojanowski i Mikołaj Ramsz ze Śmigla poręczają Wyszakowi Żegrowskiemu za Piotra wójta kościańskiego z Ponina

1120
Rzym, 7 lutego 1427 I. N. Testament biskupa-elekta poznańskiego Mirosława z Brudzewa

1121
Boruja, 10 lutego 1427 Wymienieni sędziowie polubowni rozgraniczają posiadłości Abrahama Zbąskiego i Jana z Tuchorzy nad rzeką Dojcą

1122
Poznań, 12 lutego 1427 Mikołaj z Sepna sędzia poznański zatwierdza list roczku poznańskiego dotyczący wsi Luboń z 28 sierpnia 1426

1123
[Poznań], 13 lutego 1427 Wymienieni rozjemcy zaświadczają, że rozsądzili spory pomiędzy kanonikiem poznańskim Januszem Wszołowskim a Piotrem Słapem z Dąbrówki

1124
Nowy Korczyn, 26 marca 1427 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić sprawy sądowe dotyczące dóbr biskupstwa poznańskiego z powodu wakansu na stolicy biskupiej

1125
Pyzdry, 18 kwietnia 1427 Władze miasta Pyzdr zaświadczają, że Mikołaj prepozyt Św. Ducha pod Pyzdrami sprzedał jatkę mięsną w Pyzdrach Mikołajowi Sługockiemu

1126
Jarosław, 24 kwietnia 1427 Król Władysław Jagiełło poleca oficjałowi poznańskiemu, aby wstrzymał egzekucję wyroku wydanego w interesie poznańskich wikariuszy katedralnych przeciw kanonikom kolegiaty NMPanny w Środzie

1127
Medyka, 28 kwietnia 1427 Wawrzyniec Zaremba z Kalinowy marszałek Królestwa Polskiego zaświadcza, że stawali przed jego sądem Andrzej syn niegdyś wójta ze Środy i Materna z Kręska

1128
Medyka, 1 maja 1427 Król Władysław Jagiełło nadaje prawo magdeburskie miastu Rogoźno

1129
Gniezno, 2 maja 1427 Wojciech Jastrzębiec arcybiskup gnieźnieński publikuje i zatwierdza ugodę dotyczącą cła w Ołoboku pomiędzy Szymonem Macieja ze Stawu proboszczem w Chełmcach a radą miasta Kalisza

1130
Medyka, 3 maja 1427 Król Władysław Jagiełło nakazuje sądowi w Koninie rozpatrzenie sprawy pomiędzy Andrzejem z Łykowa i Pomianem z Wrzącej

1131
Gródek, 8 maja 1427 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić roki sądowe przeciw Machnie, wdowie po Mojku ze Śliwnik

1132
Kalisz, 17 czerwca 1427 Rajcy miasta Kalisza zobowiązują się do przestrzegania ugody z Szymonem Macieja ze Stawu proboszczem w Chełmcach w sprawie cła w Ołoboku i publikują tekst ugody wraz z jej zatwierdzeniem przez Wojciecha Jastrzębca arcybiskupa gnieźnieńskiego

1133
Opatówek, 19 lipca 1427 Wojciech Jastrzębiec arcybiskup gnieźnieński instytuuje Świętosława syna Jaśka z Parzynowa na rektora kościoła we wsi Dobrzec

1134
Wiślica, 17 sierpnia 1427 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić roki sądowe przeciw arcybiskupowi gnieźnieńskiemu Wojciechowi Jastrzębcowi

1135
Kościan, 6 września 1427 Tomasz z Pakości kasztelan poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Stefan z Rydzyny zapisał czynsz Pawłowi Długiemu z Osiecznej

1136
Poznań, 12 września 1427 Maciej Korczbok oficjał poznański zaświadcza, że Hanek Herbrartowic mieszczanin pyzdrski zobowiązał się składać ze swojej jatki mięsnej w Pyzdrach cztery kamienie łoju rocznie Mikołajowi prepozytowi szpitala Św. Ducha pod Pyzdrami

1137
Gniezno, 19 września 1427 Benedykt z Modły kanonik i oficjał gnieźnieński rozsądza spór o obsadę plebanii w Kozarzewie

1138
Gniezno, 30 września 1427 Świętosław Kępa zobowiązuje się wydzielić część swych dóbr synowi Janowi

1139
Brześć Litewski, 7 października 1427 Król Władysław Jagiełło nakazuje odłożyć sprawę sądową Dominika z Jeżewa do czasu swego przybycia do Poznania

1140
Kalisz, 8 października 1427 Mikołaj syn Gotarda sołtys we wsi Dobrzec i mieszczanin kaliski sprzedaje młyn pod Dobrcem Maciejowi z Królikowa

1141
Pakość, 10 października 1427 Tomasz z Pakości kasztelan poznański i starosta generalny Wielkopolski prosi wielkiego mistrza krzyżackiego Piotra Russdorfa o udzielenie pomocy prawnej Hekhardowi z Kawieczyna

1142
Poznań, 18 listopada 1427 Kapituła poznańska sprzedaje wójtostwo w Chwaliszewie

1143
Rzym, 24 listopada 1427 Jan de Palena kapelan i audytor papieski poleca dziekanowi kruszwickiemu przeprowadzić postępowanie sądowe w sporze o prawo prezenty kościoła parafialnego w Mogilnie

1144
Nowogródek, 30 listopada 1427 Król Władysław Jagiełło nakazuje odłożyć sprawy sądowe kanclerza poznańskiego Mikołaja z Górki i jego bratanka Łukasza do czasu swego przybycia do Poznania

1145
[1423 - 1427] Król Władysław Jagiełło prosi [arcybiskupa gnieźnieńskiego], aby udzielił zgody na przekazanie przez Mikołaja Dividę z Walewic probostwa w Kcyni swemu bratu Piotrowi

1146
1427 (Reg.) Tomek z Pakości kasztelan poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że [kanonik poznański Piotr z Nowca] zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

1147
1427 (Reg.) Sędziowie polubowni rozsądzają spór o czynsze między Wincentym z Dzwonowa a poznańskimi wikariuszami katedralnymi

1148
1427 (Reg.) Tomek z Pakości kasztelan poznański i starosta generalny Wielkopolski potwierdza zapis czynszu na wójtostwie pyzdrskim na rzecz altarii w katedrze poznańskiej

1149
[Poznań], 1427 (Reg.) Maciej Korczbok oficjał poznański zaśwadcza, że Sędziwój i Żegota z Kołacina zapisali czynsz Wojciechowi Polnemu altaryście w katedrze poznańskiej

1150
[Poznań], 1427 (Reg.) Maciej Korczbok oficjał poznański zaświadcza, że Sędziwój i Żegota z Kołacina przenieśli czynsz na rzecz altarii w katedrze poznańskiej na wsie Złotkowo i Morasko

1151
1427 (Reg.) Tomek z Pakości kasztelan poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Sędziwój i Żegota z Kołacina przenieśli czynsz zapisany altarii w katedrze poznańskiej na wsie Złotkowo i Morasko

1152
Poznań, 26 stycznia 1428 Maciej Korczbok oficjał poznański nakazuje wymienionym plebanom napomnieć Jana Krugarza, aby dopełnił umów małżeńskich

1153
Brześć Kujawski, 27 stycznia 1428 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta brzeski kujawski prosi wielkiego mistrza krzyżackiego Pawła Russdorfa aby zmusił niewymienionych panów nowomarchijskich do zapłaty należności kasztelanowi kaliskiemu Marcinowi Sławskiemu i jego żonie

1154
Jedlnia, 18 lutego 1428 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić postępowanie egzekucyjne przeciw Jakuszowi z Mieczewa do czasu swego przybycia do Poznania

1155
Opatów, 26 lutego 1428 Król Władysław Jagiełło potwierdza otrzymanie od poznańskiej kapituły pewnej sumy pieniędzy na wydatki związane z prowizją na biskupstwo poznańskie

1156
Słupia, 28 (29?) lutego 1428 I. N Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spór pomiędzy Wawrzyńcem plebanem ze Słupi a jego wikariuszem Piotrem

1157
Kalisz, 2 marca 1428 Uczestnicy roczku sądowego w Kaliszu zawiadamiają sąd starościński w Sieradzu, że Janusz z Wroniaw stawał na roczku kaliskim przeciw Stanisławowi z Sulinowa

1158
Poznań, 18 marca 1428 I. N. Mikołaj prepozyt szpitala Św. Ducha pod Pyzdrami zgłasza apelację do Stolicy Apostolskiej od wyroku administratora biskupstwa poznańskiego w sprawie z Jakubem Walczkiem o łąkę pod Pyzdrami

1159
Poznań, 18 marca 1428 I. N. Mikołaj prepozyt szpitala Św. Ducha pod Pyzdrami stwierdza, że Mikołaj z Kik administrator biskupstwa poznańskiego odłożył wydanie mu dokumentu apelacji do Stolicy Apostolskiej

1160
Brodnia, 30 marca 1428 Król Władysław Jagiełło [nakazuje ochraniać dobra biskupstwa poznańskiego]

1161
Kalisz, 2 kwietnia 1428 Król Władysław Jagiełło przenosi miasto (Miejską) Górkę na prawo niemieckie

1162
Kalisz, 9 kwietnia 1428 Król Władysław Jagiełło nakazuje sądowi w Poznaniu, aby egzekwował wyrok wydany przeciw Jakuszowi z Mieczewa

1163
Stawiszyn, 10 kwietnia 1428 Król Władysław Jagiełło nakazuje roczkowi kaliskiemu rozpatrzenie spraw podczaszego kaliskiego Stanisława Obermuta z Chrostowa

1164
Konin, 12 kwietnia 1428 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe Jana Goliasza z Brodnicy

1165
Kazimierz, 1 maja 1428 Mikołaj opat klasztoru cystersów w Wąchocku ustala obowiązki mieszczan kazimierskich

1166
Kruszwica, 27 maja 1428 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe Andrzeja ze Słomowa

1167
Gębice, 28 maja 1428 Król Władysław Jagiełło nakazuje roczkowi kaliskiemu, aby anulował wyznaczony Stanisławowi Obermutowi termin, ponieważ miał on termin "o większe" w Dobrzyniu

1168
Gniezno, 11 czerwca 1428 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić roki sądowe arcybiskupa gnieźnieńskiego Wojciecha Jastrzębca

1169
Gniezno, 12 czerwca 1428 Król Władysław Jagiełło nadaje [pewne prawa] Jakubowi opatowi klasztoru [benedyktynów w Mogilnie?]

1170
Gniezno, 28 czerwca 1428 Benedykt z Modły oficjał gnieźnieński zatwierdza wyrok oficjała poznańskiego Mikołaja Korczboka w sporze między Ziemiętą plebanem z Gostynia a Mikołajem prepozytem ze Starego Gostynia o dziesięciny z Piąszyc

1171
Poznań, 30 czerwca 1428 Król Władysław Jagiełło nadaje klasztorowi karmelitów w Poznaniu dwa łany w Obrzycach pod Poznaniem

1172
Kościan, 4 lipca 1428 Król Władysław Jagiełło nakazuje, aby nie pociągać przed sąd dłużników Magdaleny, wdowy po mieszczaninie poznańskim Stanisławie Borzejowskim

1173
Śrem, 12 lipca 1428 Król Władysław Jagiełło nakazuje, aby sprawy poznańskiego domu joannitów były sądzone tylko na sądach wiecowych lub nadwornych

1174
Poznań, 12 lipca 1428 Maciej Korczbok oficjał poznański nakazuje rektorowi kościoła we Wronczynie, aby napomniał Adama z Kowalskiego za niepłacenie czynszu poznańskim wikariuszom katedralnym

1175
[25 października 1426 - 1 sierpnia 1428] Tomasz z Pakości kasztelan poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Jarosław z Ruchocina sprzedał (?) swoje części we wsiach Wysznowo i Biela

1176
Łęczyca, 2 sierpnia 1428 Przybysław z Gryżyny stolnik poznański wraz ze swymi rękojmiami zobowiązuje się zwrócić królowi Władysławowi Jagielle 500 grzywien w określonych ratach i terminach

1177
Pabianice, 3 sierpnia 1428 Król Władysław Jagiełło zakazuje [oficjałowi gnieźnieńskiemu] sądzenia sprawy Borka z Osiecznej

1178
Poznań, 13 sierpnia 1428 Maciej Korczbok oficjał poznański zawiadamia rektora kościoła we Wronczynie o ekskomunice ciążącej na Adamie z Kowalskiego

1179
Poznań, 27 sierpnia 1428 Wymienieni rozjemcy rozsądzają spór pomiędzy klasztorem cysterek w Owińskach a tamtejszym plebanem

1180
Nowy Korczyn, 31 sierpnia 1423 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe biskupstwa poznańskiego

1181
Nowy Korczyn, 2 września 1428 Król Władysław Jagiełło nakazuje bronić kościół poznański od wszelkich gwałtów i napaści

1182
Sandomierz, 7 września 1428 Król Władysław Jagiełło czasowo zakazuje pociągać przed sądy Stanisława Ciołka biskupa poznańskiego i jego podwładnych

1183
Sandomierz, 10 września 1428 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić roki sądowe przeciw arcybiskupowi gnieźnieńskiemu Wojciechowi Jastrzębcowi

1184
Rzym, 12 września 1428 1. Audytor papieski nakazuje wszystkim przechowującym dokumenty dotyczące sporu o łąkę pod Pyzdrami między Mikołajem prepozytem szpitala Św. Ducha pod Pyzdrami a mieszczaninem pyzdrskim Janem Walczkiem, aby przedłożyli je do rozpatrzenia apelacji 2. Tenże nakazuje pozwać Jana Walczka w tejże sprawie

1185
Drohobycz, 25 października 1428 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić roki sądowe przeciw Stanisławowi Miruckiemu byłemu burgrabiemu kaliskiemu do czasu swego przybycia do Wielkopolski

1186
Poznań, 11 grudnia 1428 Marcin ze Sławska kasztelan poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Paweł niegdyś wójt śremski sprzedał swoją część wójtostwa w Śremie radzie i pospólstwu miasta

1187
[Poznań], 1428 (Reg.) Maciej Korczbok oficjał poznański zaświadcza, że Maciej Chłapowski zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

1188
[Poznań], 1428 (Reg.) Maciej Korczbok oficjał poznański zaświadcza, że Chwalęta z Lubicza zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

1189
[Poznań], 1428 (Reg.) Maciej Korczbok oficjał poznański zaświadcza, że mieszczanin poznański Dominik zapisał czynsz na rzecz altarii w katedrze poznańskiej

1190
[Poznań], 1428 (Reg,) Władze miasta Poznania zaświadczają, że mieszczka poznańska Jadwiga Kuszonowa zapisała czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

1191
1428 (Reg.) Wojciech Jastrzębiec arcybiskup gnieźnieński rozsądza spór pomiędzy Janem mansjonarzem kolegiaty NMPanny w Kaliszu i Katarzyną wdową po Mikołaju Kranchu w sprawie czynszu na rzecz altarii w tejże kolegiacie

1192
Poznań, 6 stycznia 1429 Podkomorzy poznański Piotr Korczbok prosi Jerzego Jarogniewskiego o dokonanie rozgraniczenia dóbr Parzęczewo i Reńsko

1193
Kościan, 13 lutego 1429 Marcin ze Sławska kasztelan poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Jan z Błociszewa sprzedał swoją połowę wsi Luboń Mikołajowi Grabowskiemu

1194
Kościan, 14 lutego 1429 Marcin ze Sławska kasztelan poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Maciej ze Szczodrowa, Andrzej z Brodnicy i Jan niegdyś z Brodnicy zrzekli się swego prawa bliższości do połowy Lubonia

1195
Radziejów, 2 (9?) kwietnia 1429 Król Władysław Jagiełło nakazuje sądowi ziemskiemu w Kościanie, aby nie sądził mieszczan z Pyzdr, szczególnie zaś Michała Kukli, który podlega jurysdykcji wójta pyzdrskiego

1196
Gniezno, 13 kwietnia 1429 Benedykt z Modły oficjał gnieźnieński zaświadcza, że Jan pleban z Wilkowa z bratem i siostrą (?) zapisał czynsz Maciejowi plebanowi ze Sławoszewa

1197
Brześć Kujawski, 15 kwietnia 1429 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe biskupa poznańskiego Stanisława Ciołka i jego kościoła

1198
Ciążeń, 21 kwietnia 1429 Stanisław Ciołek biskup poznański kwituje Floriana z Poklatek z dochodów biskupiego klucza Dolsk

1199
Inowrocław, 21 maja 1429 Król Władysław Jagiełło zawiesza terminy sądowe Heleny wdowy po Boguchwale z Sarnowa

1200
Żnin, 27 maja 1429 Król Władysław Jagiełło nakazuje sądom wielkopolskim, aby nie sądziły spraw mieszczan śremskich, pozywanych przez niektórych ze szlachty

1201
Gniezno, 11 czerwca 1429 Król Władysław Jagiełło nakazuje, aby nie pobierać opłat celnych i targowych od poddanych arcybiskupa gnieźnieńskiego

1202
20 czerwca 1429 (Reg.) Wojciech Jastrzębiec arcybiskup gnieźnieński potwierdza inkorporację kościoła Św. Jakuba w Mogilnie do tamtejszego opactwa benedyktynów

1203
20 czerwca 1429 (Reg.) Nadanie probostwa kościoła Św. Jakuba w Mogilnie Stefanowi benedyktynowi w Mogilnie

1204
Kościan, 24 czerwca 1429 Janusz z Luboni i jego wymienieni rękojmie zobowiązują się spłacić dług sędziemu poznańskiemu Mikołajowi z Sepna i uwolnić od obciążeń czynszowych jego wieś Łęg

1205
Poznań, 28 czerwca 1429 Wymienieni sędziowie polubowni zaświadczają, że rozsądzili spór pomiędzy Marcinem plebanem z Soboty a Bogusławem prepozytem szpitala Św. Ducha w Poznaniu

1206
Koło, 30 czerwca 1429 (falsyfikat) Król Władysław Jagiełło nadaje wojewodzie inowrocławskiemu Jarandowi z Grabi prawo pobierania cła mostowego na mostach i groblach koło Brudzewa

1207
Poznań, 1 lipca 1429 Król Władysław Jagiełło nadaje wieś i las Trzuskołoń klasztorowi kanoników regularnych w Trzemesznie

1208
Poznań, 2 lipca 1429 Król Władysław Jagiełło ustanawia w Mosinie dwa jarmarki i targ tygodniowy oraz nadaje miastu prawo magdeburskie

1209
Gronowo, 4 lipca 1429 I. N. Ugoda Wojciecha plebana w Goniębicach z Zygmuntem z Gronówka w sprawie czynszu z łąki w Gronowie

1210
Poznań, 6 lipca 1429 Stanisław Ciołek biskup poznański nadaje wsie biskupie Leśniewo i Brączyn w użytkowanie prepozytowi gnieźnieńskiemu Przedwojowi z Grądów

1211
[6 lipca] 1429 (Reg.) Stanisław Ciołek biskup poznański przenosi fundację altaryjną z Osiecznej do katedry poznańskiej

1212
Rogoźno, 14 lipca 1429 Wierzbięta z Przysieki tenutariusz rogoziński zleca Jakubowi Runo mieszczaninowi rogozińskiemu lokację wsi Owcze Głowy na prawie magdeburskim

1213
Zakrzewo, 29 sierpnia 1429 Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spory pomiędzy dziedzicami Zakrzewa

1214
Poznań, 30 sierpnia 1429 Wincenty Kot z Dębna poznański wikariusz generalny eryguje ołtarz w kościele p.w. Św. Marii Magdaleny w Poznaniu, ufundowany przez mieszczan poznańskich Jana i Michała Bergerów i Henryka Lindnera

1215
Sieradz, 19 grudnia 1429 Otto z Krzepczowa sędzia grodu sieradzkiego zawiadamia sąd koniński, że Barbara żona Mikołaja ze Święci nie mogła stanąć na rokach w Koninie, bowiem tegoż dnia miała rozprawę "o większe" w grodzie sieradzkim

1216
Poznań, 28 grudnia 1429 Marcin ze Sławska kasztelan poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Mikołaj z Grabowa zamienił swoją wieś Luboń na Rożdżały Barbary żony Mikołaja Strosberga

1217
[Poznań], 1429 (Reg.) Maciej Korczbok oficjał poznański zaświadcza, że mieszczka poznańska Elżbieta Kęplewa sprzedała czynsz z jatki mięsnej w Poznaniu altaryście katedry poznańskiej Michałowi z Kuczkowa

1218
[Poznań], 1429 (Reg.) Maciej Korczbok oficjał poznański zaświadcza, że NN (z Dzierżnicy?) zapisał czynsz [poznańskim wikariuszom katedralnym]

1219
1429 (Reg.) Wincenty Kot z Dębna poznański wikariusz generalny zaświadcza, że Jakusz Pomian przeniósł czynsz [zapisany poznańskim wikariuszom katedralnym] na wieś Otorowo

1220
Kalisz, 4 stycznia 1430 Marcin ze Sławska kasztelan poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Wojciech z Karmina zapisał posag i wiano swej żonie Jadwidze

1221
[Poznań, przed 4 lutego 1430] Strzeszek z Ułanowa i Piotr z Nowca kanonicy poznańscy składają królowi Władysławowi Jagielle zobowiązanie w sprawie prebendy dziekana kapituły katedralnej w Poznaniu

1222
Rogoźno, 1 marca 1430 Wierzbięta z Przysieki tenutariusz rogoziński zaświadcza, że szewcy rogozińscy kupili od miasta ziemię pod budowę kramów szewskich

1223
Jedlnia, [6 (7?) marca 1430] Król Władysław Jagiełło nakazuje sądom odroczenie do czasu swego przyjazdu do Wielkopolski wszelkich spraw Małgorzaty wojewodziny z Łabiszyna i jej dzieci

1224
Jedlnia, 7 marca 1430 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić postępowanie sądowe w sprawie zmarłego Boguchwała z Sarnowa

1225
Gniezno, 11 marca 1430 Benedykt z Modły wikariusz generalny gnieźnieński potwierdza dokumenty uposażenia szkoły gnieźnieńskiej przez kanclerza poznańskiego Mikołaja z Górki z 28 kwietnia 1429 i 19 marca 1426

1226
Kraków, 26 marca 1430 Król Władysław Jagiełło nadaje Wojciechowi z Daronich Górek wieś Chodorowice

1227
Oborniki, 27 marca 1430 Wierzbięta dziedziczny wójt Obornik zaświadcza, że zapisał czynsz mieszczaninowi obornickiemu Stanisławowi Rincowi

1228
Kościan, 29 marca 1430 Marcin ze Sławska kasztelan poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że bracia Mikołaj, Adam, Michał i Jakub mieszczanie kościańscy sprzedali swoją jatkę mięsną w Kościanie Pawłowi Długiemu

1229
Oborniki, 7 kwietnia 1430 Władze miasta Obornik zaświadczają, że mieszczanin obornicki Stanisław Rinc uposażył ołtarz w kościele parafialnym w Obornikach

1230
Sławsk, 30 kwietnia 1430 Marcin ze Sławska kasztelan poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Mikołaj z Sokołowa sprzedał swoją połowę Sokołowa Mikołajowi z Korzecznika

1231
Sławsk, 1 maja 1430 Marcin ze Sławska kasztelan poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Bodzęta niegdyś z Goranina sprzedał swoją część Goranina Sędziwojowi z Goranina

1232
Koźminek, 18 maja 1430 I. N. Pełnomocnictwo Witochny żony Wojciecha z Pakości dla Grzegorza z Bydgoszczy

1233
Gniezno, 8 czerwca 1430 Wojciech Jastrzębiec arcybiskup gnieźnieński nadaje probostwo w Tarnowie Adolfowi, cystersowi z Łekna (Wągrowca)

1234
[Poznań], 23 czerwca 1430 Władze miasta Poznania zaświadczają, że Michał Szostak mieszczanin poznański zapisał czynsz altaryście nowego szpitala w Poznaniu

1235
Gniezno, 27 czerwca 1430 Król Władysław Jagiełło nadaje opłaty targowe w Gnieźnie tamtejszemu klasztorowi klarysek

1236
Poznań, 3 lipca 1430 Stanisław Ciołek biskup poznański nadaje wieś biskupią Biskupice w użytkowanie prepozytowi gnieźnieńskiemu Przedwojowi z Grądów

1237
Poznań, 6 lipca 1430 Król Władysław Jagiełło nadaje miastu Ciołkowice, założonemu przez biskupa poznańskiego Stanisława Ciołka, prawa, jakimi cieszą się inne miasta Wielkopolski

1238
Poznań, 8 lipca 1430 Wincenty Kot z Dębna wikariusz generalny poznański eryguje altarię fundacji Macieja Krowiny w kościele parafialnym w Gostyniu

1239
Śrem, 19 lipca 1430 Król Władysław Jagiełło zawiadamia mieszczan poznańskich o pełnomocnictwach udzielonych Mikołajowi Dividzie z Walewic [poborcy poradlnego w Wielkopolsce]

1240
Ląd, 24 lipca 1430 Król Władysław Jagiełło nakazuje staroście generalnemu Wielkopolski, aby nie dopuszczał do prowadzenia handlu na grobli między miastem Poznaniem a Ostrowem kapitulnym, tj. na Chwaliszewie

1241
Łęczyca, 28 lipca 1430 Król Władysław Jagiełło przywraca wieś Wieszki kościołowi w Szubinie

1242
Łęczyca, 28 lipca 1430 (falsyfikat) Król Władysław Jagiełło przywraca wieś Golcz z przyległościami Janowi Czarnkowskiemu i Jakubowi Knyszyńskiemu

1243
Łęczyca, 5 sierpnia 1430 Król Władysław Jagiełło nadaje prawo magdeburskie oraz prawo odbywania targów tygodniowych i dwu jarmarków miastu Kobylinowi

1244
Rypułtowice, 8 sierpnia 1430 Król Władysław Jagiełło zawiadamia sąd ziemski w Kaliszu, że uwolnił Świętomira z Koźlątkowa od długu u Sary Żydówki z Brześcia

1245
Turza Góra, 3 września 1430 Dobrogost z Szamotuł podkomorzy kaliski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta brzeski założył i uposażył szpital w mieście Lwówku

1246
Turza Góra, 8 września 1430 Wymienieni rozjemcy rozsądzają spór pomiędzy Januszem z Czerwonego Kościoła a Janem Robaczyńskim

1247
Koło Turzej Góry, 17 września 1430 Dobrogost z Szamotuł podkomorzy kaliski i starosta generalny Wielkopolski zapytuje Mikołaja wójta Nowej Marchii, czy wymienieni panowie są jego posłami

1248
Drawsko, 18 września 1430 Mikołaj von Nieckieritz wójt Nowej Marchii zawiadamia Dobrogosta [z Szamotuł podkomorzego kaliskiego i starostę generalnego Wielkopolski], że wymienieni posłowie są jego posłami

1249
Lublin, 22 września 1430 Król Władysław Jagiełło nakazuje [oficjałowi gnieźnieńskiemu], aby sprawę przeciw synom [Janusza] Brzozogłogłowego odłożył do chwili przyjazdu króla do Gniezna

1250
Gniezno, 1430 Klemens mieszczanin i burgrabia gnieźnieński, sędzia polubowny, rozsądza spór pomiędzy klasztorami bożogrobców w Gnieźnie i kanoników regularnych w Trzemesznie o korzystanie z jeziora Jeziorzany

1251
[Poznań], 1430 (Reg.) Władze miasta Poznania zaświadczają, że mieszczanin poznański Maciej Polski zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

1252
[Poznań], 1430 (Reg.) Maciej Korczbok oficjał poznański zaświadcza, że NN przeniósł czynsz zapisany poznańskim wikariuszom katedralnym na wieś Olszyce

1253
Rynarzewo, 6 stycznia 1431 Jakub z Rynarzewa kasztelan rogoziński prosi oficjała gnieźnieńskiego o odroczenie terminu egzekucji wyroku wydanego na niego w sprawie przeciw Janowi z Topoli

1254
Opatówek, 7 stycznia 1431 Wojciech Jastrzębiec arcybiskup gnieźnieński przenosi czynsze zapisane altarii Św. Trójcy w kościele Św. Mikołaja w Kaliszu przez mieszczanina kaliskiego Jakusza Bolecha na uposażenie kolegiaty NMPanny w Kaliszu

1255
Środa, 14 stycznia 1431 Uczestnicy sejmiku w Środzie proszą wielkiego mistrza krzyżackiego Pawła Russdorfa, aby nie pociągać przed sądy krzyżackie lenników króla polskiego, panów Wedelskich

1256
Poznań, 19 stycznia 1431 Władze miasta Poznania zaświadczają, że Wawrzyniec Cleynsmeth (?) zapisał czynsz Michałowi Jarogniewskiemu

1257
Szydłów, 26 lutego 1431 Król Władysław Jagiełło prosi wielkiego mistrza krzyżackiego Pawła Russdorfa, aby nie pociągać przed podległe mu sądy Jana Wedelskiego i jego braci

1258
Środa, 16 kwietnia 1431 Dobrogost Świdwa z Szamotuł podkomorzy kaliski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Dziersław z Murzynowa zapisał czynsz na rzecz kościoła parafialnego w Miłosławiu

1259
Kamieniec, 7 maja 1431 Wincenty Korczbok nadaje karczmę kościołowi parafialnemu w Kamieńcu

1260
Ląd, 9 maja 1431 Jan opat klasztoru cystersów w Lądzie odnawia przywilej lokacyjny sołectwa we wsi Jaroszyn miejscowemu sołtysowi Mikołajowi i jego bratankowi Janowi

1261
Oborniki, 11 maja 1431 Wierzbięta dziedziczny wójt Obornik zaświadcza, że zapisał czynsz szpitalowi w Obornikach

1262
Przemyśl, 22 maja 1431 Król Władysław Jagiełło wzywa oficjała gnieźnieńskiego do zdjęcia ekskomuniki z Warszki, wdowy po Chwale [ze Strzelc?]

1263
Ciążeń, 22 maja 1431 Stanisław Ciołek biskup poznański sprzedaje prawo wyrębu lasu w Grzybowie Albertowi Chorążemu z Kościana

1264
Gródek, 26 maja 1431 Król Władysław Jagiełło nakazuje arcybiskupowi gnieźnieńskiemu i staroście generalnemu Wielkopolski rozsądzenie sporu pomiędzy mieszczką stawiszyńską Dorotą Kolosówną z NN mieszczaninem stawiszyńskim

1265
Poznań, 28 maja 1431 Dobrogost z Szamotuł podkomorzy kaliski i starosta generalny Wielkopolski nakazuje wymienionym burgrabiom i celnikom wielkopolskim, aby nie pobierali ceł od mieszczan z Brzeźnicy

1266
Środa, 29 maja 1431 Dobrogost z Szamotuł podkomorzy kaliski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Jan z Jedlczy oprawił posag swej żony Doroty

1267
Poznań, 12 czerwca 1431 Wojciech dziedzic Więckowic zapisuje czynsz konwentowi dominikanów w Poznaniu

1268
Poznań, 29 czerwca 1431 (?) Stanisław Ciołek biskup poznański eryguje kościół parafialny w Mieścisku

1269
Oborniki, 17 (16?) sierpnia 1431 Wierzbięta dziedziczny wójt Obornik zaświadcza, że zapisał czynsz szpitalowi w Obornikach

1270
Lublin, 18 września 1431 Król Władysław Jagiełło potwierdza oprawę na Kcyni 150 grzywien posagu Klarze, wdowie po Chwale ze Strzelc i zapisuje tamże dalszych 150 grzywien jej dzieciom

1271
Gniezno, 8 listopada 1431 Dobrogost Świdwa z Szamotuł podkomorzy kaliski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że wojewoda brzeski Jan z Lichenia sprzedał czynsz zapisany na jego wsi Radwanczewo Jaśkowi dziekanowi gnieźnieńskiemu, egzekutorowi testamentu Mikołaja Kickiego i mansjonarzom kościoła gnieźnieńskiego

1272
Poznań, 30 grudnia 1431 (?) Stanisław Ciołek biskup poznański zaświadcza, że mieszczanin kościański Jakub Rorman zapisał czynsz altaryście kościoła parafialnego w Kościanie

1273
[Poznań], 1431? (Reg.) Władze miasta Poznania zaświadczają, że Marcin Gedernicht zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

1274
1431 (Reg.) Stanisław Ciołek biskup poznański uposaża poznańskich wikariuszy katedralnych dochodami z młyna szklanego pod Poznaniem

1275
1431 (Reg.) Dobrogost Świdwa z Szamotuł podkomorzy kaliski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że NN [z Kołacina?] zapisał czynsz Wojciechowi Polnemu altaryście w katedrze poznańskiej

1276
1431? (Reg.) Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spór o patronat ołtarza w katedrze poznańskiej pomiędzy Wyskotą [Wyszotą?] kantorem poznańskim a poznańskimi wikariuszami katedralnymi

1277
Ląd, 12 stycznia 1432 Jan opat klasztoru cystersów w Lądzie zawiadamia miasto Kolonię, że brat Jan z Lądu jedzie do Kolonii w sprawach swego majątku rodowego tamże

1278
Poznań, 14 stycznia 1432 Przedwój z Grądów oficjał poznański zaświadcza, że Mikołaj ze Słupi zapisał na swej wsi Żabikowo czynsz Stanisławowi ze Środy plebanowi w Iwnie

1279
Poznań, 21 stycznia 1432 Przedwój z Grądów oficjał i wikariusz generalny poznański wzywa kapitułę poznańską do wyboru delegatów na sobór bazylejski

1280
Poznań, 2 lutego 1432 Przedwój z Grądów oficjał i wikariusz generalny poznański zaświadcza, że Piotr i Jakub bracia z Wyganowa zobowiązali się zwrócić dług Boguchnie Wysławskiej z Poznania

1281
Miłosław, 9 marca 1432 Dobrogost Świdwa z Szamotuł podkomorzy kaliski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Tomisław z Miłosławia zapisał czynsz na rzecz kościoła parafialnego w Miłosławiu

1282
[13 marca] 1432 (Reg.) Przedwój z Grądów oficjał poznański eryguje altarię fundacji mieszczki poznańskiej Anny Lindner w katedrze poznańskiej

1283
Kościan, 25 marca 1432 Dobrogost Świdwa z Szamotuł podkomorzy kaliski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że chorąży poznański Teodoryk z Międzychodu zapisał posag i wiano na swym Siekówku swej żonie Katarzynie

1284
Poznań, 22 kwietnia 1432 Stanisław Ciołek biskup poznański nadaje wieś biskupią Biskupice w użytkowanie prepozytowi gnieźnieńskiemu Przedwojowi z Grądów

1285
Sieradz, 1 maja 1432 Król Władysław Jagiełło zaświadcza, że klasztor kanoników regularnych w Trzemesznie dokonał zamiany wymienionych dóbr z klasztorem cystersów w Wąchocku

1286
Sieradz, 5 maja 1432 I. N. Andrzej prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie i Mikołaj opat klasztoru cystersów w Wąchocku ustalają zasady sprzętu zbóż i poboru czynszów w zamienionych przez siebie dobrach Kazimierz i Waśniów

1287
Ostrzeszów, 5 maja 1432 Abraham Głowacz ze Zbąszynia, sędzia deputowany przez króla, zaświadcza, że Piotr Falkenhain zaakceptował wyznaczenie mu terminu sądowego z Wieruszem sędzią wieluńskim i że zobowiązał się w sporze z mieszczanami krakowskimi przestrzegać wyroku króla

1288
Gniezno, 7 czerwca 1432 Wymienieni uczestnicy sądu królewskiego w Gnieźnie informują sędziego i podsędka kaliskich, że Małgorzata żona Iflanda z Kalisk uzyskała drogą sądową trzy łany

1289
Poznań, 16 czerwca 1432 Rycerstwo i miasta królewskie województwa poznańskiego przyrzekają wybrać po śmierci Władysława Jagiełły jednego z jego synów na tron polski

1290
Konin, 27 czerwca 1432 Trojan z Łekna sędzia i Bogusz z Kruchowa podsędek ziemscy kaliscy potwierdzają wyrok sądu królewskiego w Gnieźnie dotyczący Kalisk z 30 maja 1432

1291
Poznań, 30 czerwca 1432 Stanisław Ciołek biskup poznański nadaje młyn w Solcu młynarzowi Janowi z Gostynia

1292
Koło, 1 lipca 1432 Król Władysław Jagiełło nakazuje sądom, aby nie obciążać poręczycieli Wincentego z Pietrzykowa jego długami u Żydów kaliskich i pyzdrskich

1293
Kalisz, 16 lipca 1432 Dobrogost Świdwa z Szamotuł podkomorzy kaliski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Stanisław ze Złotnik Małych zapisał czynsz Małgorzacie z Wielunia, zakonnicy w Ołoboku

1294
Poznań, 9 września 1432 Pozew sądu ziemskiego w Poznaniu dla kanclerza poznańskiego Mikołaja z Górki

1295
[Kalisz, wrzesień, przed 15, 1432] Pozew sądu grodzkiego w Kaliszu dla rajców kaliskich

1296
Wierzbno, 22 września 1432 Wymienieni dziedzice Wierzbna proszą biskupa poznańskiego o ponowne powołanie parafii w Wierzbnie

1297
Lublin, 24 września 1432 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe wojewody brzeskiego Jana z Lichenia

1298
Kościan, 3 października 1432 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Proces z Piotrkowic zapisał czynsz Marcinowi altaryście w kościele parafialnym w Kościanie

1299
Kcynia, 18 października 1432 Pozew sądu ziemskiego w Kcyni dla Mikołaja z Żernik

1300
Poznań, 24 października 1432 Stanisław Ciołek biskup poznański eryguje altarię fundacji mieszczanina kościańskiego Paska Długiego w kościele parafialnym w Kościanie

1301
Wągrowiec, 16 listopada 1432 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że dokonał rozgraniczenia posiadłości klasztoru cystersów z Wągrowca w rejonie wsi Bobrowniki i Rudniki

1302
Gniezno, 22 listopada 1432 Benedykt z Modły oficjał gnieźnieński nakazuje plebanom kościołów w Wąwelnie i Mroczy, aby nakazali kmieciom ze wsi Drzewianowo i Skoraczewo zapłacenie zaległej daniny zw. stołowym

1303
Poznań, 1432 Jakub z Wyganowa kanonik poznański zapisuje czynsz na rzecz altarii w katedrze poznańskiej

1304
[Poznań], 1432 (Reg.) Przedwój z Grądów oficjał poznański zaświadcza, że NN (z Turwi?) zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

1305
Poznań, 2 stycznia 1433 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Mikołaj ze Śliwna zamienił wymienione dobra z wojewodą kaliskim Andrzejem z Danaborza

1306
Kraków, 5 stycznia 1433 Król Władysław Jagiełło potwierdza zapisy 200 grzywien na Babimoście i na Łagiewnikach dla podkomorzego poznańskiego Piotra Korczboka

1307
Kcynia, 12 stycznia 1433 Pozew sądu ziemskiego w Kcyni dla Mikołaja z Żernik

1308
Niepołomice, 20-stycznia 1433 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić postępowanie sądowe przeciw Dziersławowi Babińskiemu i jego rękojmiom

1309
Ląd, 25 stycznia 1433 Jan opat klasztoru cystersów w Lądzie sprzedaje folwark w Kowalewie Michałowi Hynkowiczowi

1310
Poznań, 26 stycznia 1433 Przedwój z Grądów oficjał poznański cofa ekskomunikę nałożoną na kmieci z Mieściska i przyległych wsi

1311
Nakło, 29 stycznia 1433 Andrzej z Danaborza wojewoda kaliski i starosta nakielski protestuje przeciw gwałtom dokonywanym przez poddanych zakonu krzyżackiego w Polsce i wzywa wielkiego mistrza krzyżackiego do zachowania pokoju

1312
Poznań, 1 lutego 1433 Jan Gądkowski i Wojciech Jasieński poręczają Żydom poznańskim za Wojciecha ze Spławia

1313
Poznań, 11 lutego 1433 Przedwój z Grądów poznański wikariusz generalny eryguje altarię fundacji Jakuba z Wyganowa w katedrze poznańskiej

1314
Poznań, 15 lutego 1433 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że bracia Maciej i Wojciech z Wąsoszy sprzedali z prawem odkupu Pierzchno, pół Kromolic i część Skrzynek braciom Wyszocie i Łukaszowi z Górki

1315
Pyzdry, 21 lutego 1433 Jan z Oleśnicy marszałek koronny nakazuje sędziemu kaliskiemu Trojanowi z Łekna, aby rozpatrzył sprawę Macieja ongiś sołtysa z Bunina przeciw Budkowi z Bunina

1316
Poznań, 2 marca 1433 Przedwój z Grądów oficjał i wikariusz generalny poznański rozsądza spór o jatkę mięsną w Obornikach pomiędzy klasztorem cystersów w Wągrowcu a wójtem obornickim

1317
Poznań, 2 marca 1433 Piotr i Stefan z Ponina wójtowie kościańscy zobowiązują się płacić czynsz zapisany na wójtostwie kościańskim Wojciechowi z Szamotuł prepozytowi kaplicy Św. Ducha pod Grodziskiem

1318
Grzegorzew, 15 marca 1433 Wymienieni dziedzice Wrzącej uposażają kościół parafialny we Wrzącej

1319
Sieradz, 7 kwietnia 1433 Król Władysław Jagiełło nakazuje, aby prepozyta gnieźnieńskiego Przedwoja z Grądów powoływać tylko przed sądy wiecowe

1320
Kalisz, 16 kwietnia 1433 Król Władysław Jagiełło zakazuje pobierania ceł od mieszkańców Pyzdr

1321
Oborniki, 19 kwietnia 1433 Władze miasta Obornik zaświadczają, że mieszczanin obornicki Piotr Łyczek zapisał czynsz szpitalowi Św. Trójcy w Obornikach

1322
Kościan, 27 kwietnia 1433 Wymienieni uczestnicy sądu króla w Kościanie proszą sędziego i podsędka poznańskich, aby wystawili list przysądny Dorocie, córce Janusza Szajbla, w związku z jej ugodą z Mikołajem Dobczyńskim

1323
Gniezno, 7 maja 1433 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Zofia wdowa po Niemście mieszczaninie gnieźnieńskim zapisała czynsz na rzecz altarii w kościele Św. Trójcy w Gnieźnie

1324
Poznań, 8 maja 1433 Król Władysław Jagiełło nakazuje oficjałowi gnieźnieńskiemu, aby sprawę przeciw kmieciom z Międzychodu odłożył do chwili przyjazdu króla do Gniezna

1325
Krzywiń, 10 maja 1433 Rajcy miasta Krzywinia proszą Stanisława Ciołka biskupa poznańskiego o erekcję ołtarza ufundowanego przez mieszczan krzywińskich w kościele parafialnym w Krzywiniu

1326
Poznań, 11 (12?) maja 1433 I. N. Jan Pacierz dziekan średzki zapisuje swój dom w Środzie Stanisławowi plebanowi z Iwna, kanonikowi średzkiemu

1327
Poznań, 20 maja 1433 Król Władysław Jagiełło nakazuje oficjałowi gnieźnieńskiemu oddalić pretensje proboszcza z Dziekanowic do wsi Góra

1328
Poznań, 22 maja 1433 Król Władysław Jagiełło potwierdza dokument królowej Elżbiety Łokietkówny dla klasztoru klarysek w Gnieźnie z 15 czerwca 1372

1329
Poznań, 26 maja 1433 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Zygmunt Korczbok z Zielęcina zapisał posag i wiano żonie Katarzynie

1330
Poznań, 11 czerwca 1433 Stanisław Ciołek biskup poznański eryguje ufundowany przez mieszczan krzywińskich ołtarz w kościele parafialnym w Krzywiniu, publikując jednocześnie list rajców krzywińskich proszących o erekcję tego ołtarza z 10 maja 1433

1331
Koło Landsbergu, 12 czerwca 1433 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski wzywa rycerstwo nowomarchijskie do przyłączenia się do wojsk czeskich i polskich

1332
Konin, 28 czerwca 1433 Król Władysław Jagiełło uwalnia wymienionych rycerzy podkaliskich od obowiązku uczestniczenia w wyprawie wojennej w zamian za obowiązek strzeżenia przez nich grodu kaliskiego

1333
Konin, 21 lipca 1433 Król Władysław Jagiełło nakazuje Przemiłowi burgrabiemu i rajcom miasta Kłecka, aby interweniowali w sprawie zaboru łąk przez kanonika gnieźnieńskiego Pawła Giżyckiego

1334
Konin, 26 lipca 1433 Król Władysław Jagiełło zatwierdza fundację i uposażenie kościoła Św. Ducha szpitala dla ubogich pod Koninem

1335
Opatówek, 1 września 1433 Wojciech Jastrzębiec arcybiskup gnieźnieński zdejmuje ekskomunikę nałożoną za niepłacenie dziesięcin na wymienionych kmieci z Rychnowa

1336
Sieradz, 1 września 1433 Mikołaj z Brzezia marszałek nadworny zaświadcza, że sąd w obecności króla skazał Mikołaja z Górki na zapłacenie kar burgrabiemu kościańskiemu Piotrowi z Dąbrowy

1337
Kościan, 8 (7?) września 1433 Jan z Błociszewa ceduje część patronatu kościoła w Błociszewie na rzecz Macieja ze Szczodrowa

1338
Kalisz, 28 (29?) października 1433 I. N. Jan z Czarncy archidiakon kurzelowski i oficjał kaliski zaświadcza, że prezbiter Trojan dziedzic z Plewni kupił grunt w Kaliszu od Michała Sobiemądrego (?) i Piotra Piotraszka mieszczan kaliskich

1339
Poznań, 30 października 1433 Władze miasta Poznania zaświadczają, że Jan Zyt mieszczanin poznański sprzedał swój ogród Hankowi Radebergowi

1340
Kalisz, 27 listopada 1433 Władze miasta Kalisza zaświadczają, że mieszczanin kaliski Jakub Koszyk zapisał czynsz klerykowi Tomaszowi pomocniczemu nauczycielowi szkoły kaliskiej

1341
Łęczyca, 9 grudnia 1433 Król Władysław Jagiełło nakazuje staroście generalnemu Wielkopolski, aby przeprowadził dochodzenie w sprawie absencji na wyprawie wojennej zastawnika z Witaszyc

1342
Wiskitki, 19 grudnia 1433 Król Władysław Jagiełło zezwala Andrzejowi Nielatajowi z Wiśniewa lokować we wsi Czeszewo miasto na prawie średzkim

1343
Wrocław, 22 grudnia [1433] Konrad Biały książe oleśnicki i kozielski pisze do starosty generalnego Wielkopolski o zamierzonym najeździe Szafrańca na pogranicze śląskie

1344
[Poznań], 25 stycznia 1434 Przeorysza i zakonnice klasztoru dominikanek w Poznaniu zaświadczają, że właścicielem stawu przy ich młynie w Poznaniu jest klasztor dominikanów w Poznaniu

1345
Poznań, 31 stycznia (1 lutego?) 1434 I. N. Testament Anny, wdowy po mieszczaninie poznańskim Mikołaju Idziku

1346
Wągrowiec, 2 lutego 1434 Adolf opat klasztoru cystersów w Wągrowcu (Łeknie) prosi arcybiskupa Wojciecha Jastrzębca o nadanie probostwa w Tarnowie Maciejowi cystersowi z Wągrowca

1347
Gniezno, 19 lutego 1434 Benedykt z Modły oficjał gnieźnieński rozsądza spór o dziesięciny pomiędzy biskupem poznańskim Stanisławem Ciołkiem a Przybysławem plebanem ze Świerczyny

1348
Gniezno, 21 lutego 1434 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Budek, Jan i Mikołaj z Budzisławia zapisali czynsz kanonikom gnieźnieńskim

1349
Poznań, 23 lutego 1434 Jerzy z Ostrowa kanonik kaliski uposaża nowo erygowany kościół parafialny w Ostrowie

1350
Nowy Korczyn, 27 lutego 1434 Król Władysław Jagiełło zakazuje pozywać do sądów Wielborię wdowę po Wojciechu z Więckowic

1351
Nowy Korczyn, 3 marca 1434 Król Władysław Jagiełło zezwala sędziemu kaliskiemu Trojanowi z Łekna na lokację miasta we wsi Chodzież

1352
Nowy Korczyn, 4 marca 1434 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe Jana Lutkowica z Brzezia i jego matki Doroty do czasu swego przyjazdu do Wielkopolski

1353
Nowy Korczyn, 8 marca 1434 Król Władysław Jagiełło potwierdza mieszczaninowi kościańskiemu Jakubowi Rormanowi dokument burgrabiego kościańskiego Tomisława z 31 marca 1387

1354
Ciążeń, 8 marca 1434 Stanisław Ciołek biskup poznański eryguje kościół w Ostrowie fundacji kanonika kaliskiego Jerzego z Ostrowa

1355
Poznań, 11 marca 1434 Klemens z Drzewicy oficjał poznański zaświadcza, że poznański młynarz Stanisław zapisał czynsz poznańskiemu altaryście Janowi Janikowi

1356
Gniezno, 11 marca 1434 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Marcin z Wyrzyska i Jan Rogala z Kołodziejewa wraz z ich siostrą Szczepanką przekazali wymienione posiadłości swej siostrze Ofce

1357
Poznań, 12 marca 1434 Jan z Drzewicy wikariusz generalny poznański zaświadcza, że Paweł Drzeński altarysta poznański zapisał czynsz na rzecz szpitala Św. Ducha w Grodzisku

1358
Gniezno, 13 marca 1434 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że rozsądził spór pomiędzy wójtem Gniezna i rajcami

1359
Gniezno, 13 marca 1434 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Piotr z Kębłowa zapisał pieniądze swej żonie Katarzynie

1360
1434 [przed 14 marca] (Reg.) Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że podsędek poznański Piotr Skóra z Gaju zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

1361
Bazylea, 14 marca 1434 Marcin arcybiskup Korfu, komisarz soboru bazylejskiego, poleca oficjałowi gnieźnieńskiemu, aby uwolnił plebana wschowskiego Bogusława Młyńskiego od kar kościelnych, gdy spłaca dług kantorowi poznańskiemu Mikołajowi Chebdzie z Niewiesza

1362
[przed 17 marca 1434] Jan z Pniew i Chwalęta z Lubicza poręczają Mikołajowi niegdyś sołtysowi w Łagiewnikach za kasztelana kamieńskiego Dobrogosta Kolońskiego.

1363
Kraków, 3 kwietnia 1434 Król Władysław Jagiełło usprawiedliwia nieobecność Przedpełka Mościca z Koźmina na sądach

1364
Pyzdry, 6 kwietnia 1434 Sąd ziemski kaliski potwierdza prawa Małgorzaty wdowy po Janie z Pigłowic do jej posagu opisanego na Pigłowicach

1365
Kraków, 9 kwietnia 1434 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić wszystkie terminy sądowe przeciw biskupstwu poznańskiemu z powodu wyjazdu biskupa Stanisława Ciołka na sobór do Bazylei

1366
Kraków, 10 kwietnia 1434 Król Władysław Jagiełło nakazuje sądom wielkopolskim, aby oddalały pozwy szlachty wielkopolskiej przeciw urzędnikom wojewody poznańskiego Sędziwoja z Ostroroga, którzy nie zezwalają na wywóz zboża z Wielkopolski na Śląsk

1367
Medyka, 28 kwietnia 1434 Król Władysław Jagiełło nakazuje sądowi ziemskiemu kościańskiemu, aby przekazywał skargi przeciw mieszczanom śremskim, sądowi miejskiemu w Śremie

1368
Gniezno, 30 kwietnia 1434 Wojciech Jastrzębiec arcybiskup gnieźnieński nadaje probostwo w Tarnowie Maciejowi cystersowi z Wągrowca

1369
Przemyśl, 7 maja 1434 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić wszelkie terminy sądowe tenutariusza średzkiego Wojciecha Suczki

1370
Koło, 11 maja 1434 I. N. Testament Stanisława młynarza z Koła

1371
Poznań, 30 czerwca 1434 Jan z Drzewicy poznański wikariusz generalny zatwierdza akt odnowienia kościoła parafialnego w Wierzbnie i nadaje probostwo księdzu Wojciechowi z Międzychodu

1372
Poznań, 30 czerwca 1434 Poznański wikariusz generalny eryguje kościół parafialny w Noskowie

1373
Kraków, 18 sierpnia 1434 Król Władysław III zakazuje pozywać do sądów biskupa poznańskiego Stanisława Ciołka i jego poddanych w czasie, gdy biskup przebywa w Bazylei

1374
Miłosław, 23 sierpnia 1434 Przedpełk Mościc z Koźmina zobowiązuje się dokonać rezygnacji wsi Golina Rafałowi z Gołuchowa podstolemu poznańskiemu

1375
Kalisz, 22 września 1434 Jan Goły z Goliszewa podczaszy poznański zobowiązuje się, że jego dom w Kaliszu podlegać będzie prawu miejskiemu

1376
Gniezno, 23 września 1434 Trojan z Łekna sędzia i Bogusław z Budzisławia podsędek kaliscy zaświadczają, że sędziowie polubowni rozsądzili spór pomiędzy klasztorem cystersów w Lądzie a Maciejem zw. Profeta, sołtysem z Wylatkowa

1377
Poznań, 15 listopada 1434 Andrzej Ciołek z Żelechowa podkomorzy sandomierski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że podkomorzy kaliski Dobrogost Świdwa z Szamotuł zapisał czynsz dziekanowi gnieźnieńskiemu Jaśkowi z Czechla, egzekutorowi testamentu Mikołaja Kickiego

1378
Gniezno, 29 listopada 1434 I. N. Apelacja od wyroku w sporze o dziesięciny pomiędzy biskupem poznańskim a plebanem kościoła w Bninie

1379
[Poznań], 1434 (Reg.) Klemens z Drzewicy oficjał poznański zaświadcza, że NN (z Szołdr?) zapisał czynsz [poznańskim wikariuszom katedralnym]

1380
[Poznań], 1434 (Reg.) Władze miasta Poznania zaświadczają, że wrotny miejski Mikołaj zapisał czynsz [poznańskim wikariuszom katedralnym]

Dokumenty

Dokument Nr 1075

Śmigiel, 2 stycznia 1426

Andrzej z Bojanowa, Janusz Kąkolewski z Rąbinia, Piotr wójt kościański z Ponina i Mikołaj ze Śmigla poręczają, że Henryk z Niałka spłaci dług Janinie z Chrząstowa i braciom Dziersławowi, Wojciechowi i Mikołajowi.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 8, k. 345v - 346. Wpis 5 czerwca 1427 (wg Or.?).

Notum sit presentibus et futuris universis, quibus expedit, quod ego Andreas heres in Boyanowo¹, Janussius Ka(n)kolewsky heres in Rambyno², Petrus advocatus (de^a) Punyno³ necnon Nicolaus heres in Smygel⁴ uti fideiussores publice recognoscimus, quod fideiubuimus et fideiubemus presentibus pro nobili Henrico heredi in Nyalko⁵ pro centum et decem marcis capitalis pecunie et octo marcas^b ann(u)i census latorum grossorum monete Pragensis, numeri Polonicalis, XL^ta et octo grossos in quamlibet marcam computando, nobilis^b dominicelle Johanne filie Paskonis de Krzanstowo pye memorie necnon Derslao, Albartho et Nicolao fratribus germanis⁶ manus ad fideles dare et persolvere sine dolo ac fraude manu coniuncta et indivisa paratis cum pecuniis in uno comulo super festum Nativitatis Domini [25 XII] proximo venturum. Quodsi non persolverimus in termino nobis ascripto, Deus aufer(a)th, extunc [k. 346] promittimus et tenemur post ipsorum literalem prevencionem inequitare in civitatem Costen ad hospicium honestum quilibet nostrum fideiussorum cum uno famulo et duobus equis, ad quod hospicium moniti fuerimus, verum et consuetum ob tagium subintrare et ibi tenere obstagium, prout ius obstagii requirit. Et de obstagio non recedere die noctuque nec aliquo sinistro modo, quousque pecunias prescriptas in uno comulo positas et numeratas totaliter persolveremus. Quodsi aliquis nostrum post ipsorum monicionem in obstagium non intraret seu neglieret, extunc quodcumque dampnum prefata dominicella Johanna aut cui presens litera scripta est ad fideles manus, perceperint aut fecerint magnum vel parwm, inter Cristianos vel Judeos, hoc dampnum debet fore nostrum et non ipsorum. Quod dampnum promittimus et tenemur eis persolvere et refundere paratis cum pecuniis cum pecunia principali suprascripta ab que omni merito. Super ipsorum simplicem relacionem, nullo i[ure^c] spirituali aut seculari neque annis, neque mandatis regalibus aut capitanei generalis, neque expedicione vel posicione terrestri evadendo, in nullo articulo contradicendo, sed omnia suprascripta promittimus adimplere fideliter. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt appensa. Datum in Smigel feria quarta proxima post Circumcisionis Domini anno Domini millesimo quadringentesimo XXVI etc.

^abrak Kop.

^btak Kop.

^cbok karty wystrzępiony Kop.

¹Bojanowo (Bojanowo Stare), wieś par. na pd.-wsch. od Śmigla (SHGPoz. I s. 84). Andrzej wyst. 1398 - 1440, wicepodsędek w Kościanie 1423 - 1424, wicewojewoda 1432 - 1438, burgrabia kościański 1439 - 1440 (GUrz. nr C 819, 766, 743; SHGPoz. I s. 84 - 85).

²Rąbiń, wieś par. na pn.-wsch. od Kościana (Koz. 3 s. 130). Janusz Krakwicz (i z Kąkolewa - wieś par. na pd. od Osiecznej - gdzie wyst. 1413 1432 - SHGPoz. II), wyst. w Rąbiniu do 1430 (SHGWlkp.).

³Ponin (Punin) par. Kościan, na pd.-zach. od Kościana (Koz. 3 s. 112 - 113). Piotr był wójtem dziedzicznym w Kościanie, gdzie wyst. jeszcze 1433 (niżej, nr 1317/1).

⁴Śmigiel, miasto w powiecie kościańskim (Koz. 3 s. 221). Mikołaj Ramsz wyst. 1419 - 1434 (Z. Cieplucha, Z przeszłości ziemi kościańskiej, Kościan 1929, s. 131 - 132; Kozierowski, Obce ryc. s. 77).

⁵Niałek (Niałek Wielki), wieś par. na pd.-zach. od Wolsztyna (Koz. 2 s. 504 - 505). Henryk Kotwicz wyst. 1424 - 1446 (SHGWlkp.).

⁶Chrząstowo par. Wieszczyczyn, na zach. od Książa. Paszek Wyskota łowczy kal. od 1413, wyst. 1393 - 1418. Z jego synów Dziersław (także z Rusocina, Dobczyna, Zdzieża) i Wojciech (także z Dobczyna) wyst. 1419 - 1428, zaś Mikołaj (także z Dobczyna) wyst. 1419 - 1435 (SHGPoz. I s. 224 - 227). Ich siostra Joanna (Jachna), żona Kaspra z Prochów, wyst. 1423 - 1428 (ib. s. 363).

Dokument Nr 1076

Poznań, 3 stycznia 1426

Oficjał poznański jako sędzia polubowny rozsądza spór pomiędzy Wojciechem plebanem kościoła Św. Piotra pod Przemętem a braćmi Wyszemirem z Bucza, Sędziwojem z Barchlina i Andrzejem.

Kop.: Protokół rozprawy przed sądem oficjała w dok. oficjała poznańskiego Mikołaja z Głęboczka z daty: Poznań, 13 czerwca 1440 (KDW X) zachowanym w Kop. z początku XIX w. w kościele parafialnym w Przemęcie: Najstarsze akta, teczka nr 7: Notitia seu compendium gestuum circa prebendam Sanctorum Petri et Pauli Apostolorum extra Przement alias in Białogóra ab anno 1411; odpis maszynowy (ok.1940?) w WAP, Poznań, Kl. Przemęt 10a. Protokół również w AAP, Poznań, Acta consistorii 9, k. 2 - 3 (wpis w 1426 r.).

Uw.:Nie ma pewności, czy niniejszy wyrok uzyskał w 1426 r. formę pełnego dok. O wyroku por. Now. II, s. 436. Drukujemy tekst ze względu na rzadkość przetrwania piętnastowiecznych ekstraktów z ksiąg konsystorskich. Przy ustalaniu tekstu pisownię wzięto z księgi konsystorskiej z 1426 r., układ tekstu - z dok. z 1440 r.

Anno Domini m(illesim)o quadringentesimo vicesimo sexto, hora vesperorum vel quasi, in stuba domus habitacionis wenerabilis viri, domini Mathie Cordebog canonici et officialis Poznaniensis¹, ^a-b

die Jovis tercia mensis Januarii

, prefato domino M(athia) officiali pro tribunali sedente, constituti personaliter religiosi viri, domini Nicolaus prepositus in Wyelen² et Mathias magister curie in Przessyeka³ produxerunt quoddam mandatum sub manu publica cuiusdam Nicolai Jacobi de Pleschewo clerici Gneznensis diocesis, publici imperiali auctoritate notarii⁴, subscriptum et signatum ac sigillis ipsius^c, uno domini abbatis et altero tocius monasterii, petentes ferri^d sentenciam arbitralem per ipsum dominum M(athiam) canonicum et officialem, iudicem arbitralem, iuxta compromissum olim per abbatem et totum conventum Sancte Marie in Wilyn, ordinis Cisterciensis, Poznaniensis diocesis, die Martis ^e-f

vicesima septima

mensis Novembris de anno proxime preterito [27 XI 1425] in personam ipsius domini M(athie) officialis factum. Ibidem constituti personaliter nobiles Wischomirus de Bodecz⁵ suo necnon Sandzyviogius de Barklyno⁶ suo et Andree fratris sui germani⁶ nominibus ratificaverunt compromissum per discretum virum, dominum Albertum plebanum Sancti Petri ante^g Przemanth⁷ nominibus eorum factum, petentes similiter ferri^d sentenciam arbitralem per dictum dominum Mathiam canonicum et officialem tamquam arbitrum, arbitratorem et amicabilem compositorem. Quiquidem dominus Mathias Cordebog canonicus et officialis Poznaniensis, arbiter, arbitrator et amicabilis compositor, tulit suam sentenciam arbitralem partibus presentibus et eam ferri^d petentibus in hunc modum: Primo et principaliter pronuncciavit, quod ipse partes predicte debent esse amici mutuo et nulla pars aliam supra infrascripta per se vel alium, publice vel oculte, directe vel indirecte aut quovis quesito colore impetere^h debebit. Item quod predicte partes debent cedere litibus et causis ac controversiis super infrascriptis quomodolibet motis et suscitatis et renuncciare debent eisdem. Item pronuncciavit, quod expense per utrasque partes in huiusmodi causa et causis compensentur, et eas compensavit per suam sentenciam arbitralem presentem. Item ius patronatus et presentandi ad ecclesiam Sancti Petri ante Prz[emanthⁱ] nobilibus Vischemiro de Bodecz et Sandzyvogio, [etⁱ] Andree, heredibus de Berklyno, adiudicavit [et successoribusⁱ] eorum per suam huiusmodi sentenciam arbitralem. [k. 3] Item pronuncciavit, quod ortulani omnes plebani ecclesie Sancti Petri debent subesse iudicio advocati in opido Przemanth, sed omnes pene, si quas dicti [hortulani vel aliquis eorum in iudicio advocatiⁱ] inciderint, ille ipsi [plebano debⁱ]ebuntur et ad ipsum sp[ectabuntⁱ] tamquam domino eorum, preter ius advocati seu partem ipsum advocatum iudicialiter concernentem et quod unusquisque ortulanus ab alio iniuriam paciens ipsum coram advocato impetere^h debebit. Item pronuncciavit, quod plebanus ecclesie Sancti Petri ante Przemanth pro tempore existens potest habere et habebit potestatem omnimodam recipiendi robora pro edificiis tantum curie sue et ^j-k

necessariis aliis

in omnibus sylvis et borris ipsorum dominorum abbatis et conventus, ubi ipsi dominus abbas et conventus pro suis edificiis capiunt et excidunt, capere et excidere habebit libere preter requisicionem ipsorum dominorum abbatis et conventus. Item pronuncciavit, quod plebanus pro tempore existens habebit potestatem libere recipere ligna arida et sicca et alia pro fomento ignis in sylvis et borris abbatis et conventus excidere et recipere, ubi ipsi abbas et conventus currus suos mittunt et dirigunt pro lignis pro monasterii necessariis, pro fomento ignis dicti monasterii. Item pronuncciavit, quod omnes ortulani predicti omnia ligna pro fomento ignis ibi, ubi obidani^l in Przemanth communiter capiunt in sylvis conventus, pro necessitatibus eorum capere debebunt. Robora vero, que habere pro edificiis volunt, non alias quam de voluntate abbatis et conventus, ubi ipse abbas vel^l conventus indicaverit. Si in quantum^m dare nolueritⁿ ipse abbas vel^l conventus, alias emant et secundum omnimodam voluntatem abbatis et conventus eorundem excidant, expresso specialiter si abbas aut conventus dabit. Item pronuncciavit, quod quomodocunque^o communiter laborabitur in ponte, in aggeribus vel in alio communi transitu, tunc dicti ortulani sub propriis expensis debebunt laborare, nisi si dominus abbas aliis in huiusmodi laboribus expensas dabit, tunc eciam et illis dare debebit. Item pronuncciavit, quod ipsi ortulani predicti uno tantum die falcabunt^p fenum singulis annis per abbatem vel conventum requisiti, illo vel alio die sibi competenti aut si hoc facere aliquis ipsorum renuerit, extunc abbas vel conventus conducet precio alium loco suo, quod precium ille, qui non laboraverit, solvere teneatur sub expensis ipsorum abbatis vel conventus, ^q-r

si in quantum in comuni laborabit

. Item si ibidem inter dictos^s ortulanos aliqua vidua vel infirmus, vel aliquis impotens fuerit ^q-r

vel infirmus

, extunc vidua non teneatur ad huiusmodi laborem. Infirmus vero, postquam convalebit, alio die dictum laborem compleat sibi competenti. Item pronuncciat, quod quilibet ortulanorum tenebitur mittere alio die unum iuvenem ad cumulandum fenum per eosdem ortulanos falcatum. Item pronuncciat, quod plebani et ortulanorum ^t-u

peccora et pecudes

in comunibus pascuis cum opidanis in Przemanth pascantur, ipsi vero ortulani simul cum dictis opidanis precium pastoris solvere iuxta exigenciam cuiuslibet^v ipsorum teneantur. Item dominus ibidem sibi interpretacionem, exposicionem et declaracionem dicte sue sentencie reservavit tociens, quocies faciendum ac supplecionem^w omnium defectuum in eadem sua suspensione^x ducentarum marcarum latorum grossorum per^y partem non tenentem parti tenenti, centum pro fabrica ecclesie cathedralis Poznaniensis, quinquaginta et residuarum quinquaginta^z pro ecclesia Sancti Petri ante Przemanth solvendarum ac sub censuris ecclesiasticis in partem non tenentem promulgandis. Quamquidem pronuncciacionem partes ibidem presentibus emologaverunt^aa et in suis punctis omnibus approbaverunt, presentibus ibidem wenerabili, religioso et discretis viris, dominis magistro N(icolao) Cozlowsky doctore sacre theologie, canonico Poznaniensi⁸, Henrico abbate monasterii Sancte Marie in Zagano ordinis sancti Augustini canonicorum regularium⁹, Mathia fratre conventuali de ibidem¹⁰, Alberto de Sampolno vicario perpetuo in ecclesia Poznaniensi¹¹, Nicolao Raczanz¹² et Petro de Camblowo notario publico¹³, testibus circa^ab premissa.

^a-bna samym początku tekstu, przed Anno - Księga

^cpropriis Odpis

^afieri Odpis

^e-fXXVII Księga

^gin Odpis

^himpedire Odpis

ⁱkarta wystrzępiona Księga, tekst na podstawie Odpisu

^f-knon alias Księga

^loppidani Odpis

^łet Odpis

^minterdum Odpis

ⁿvoluerit Księga

^oquicunque Odpis

^pdefalcabunt Odpis

^q-rbrak Odpis

^seos Odpis

^t-upecudes et pecora Odpis

^vuniuscuiusque Odpis

^wsupplendum Odpis

^xsub presta! Odpis

^ybrak Odpis

^zL Księga

^aaaeterno longaverunt Odpis

^abad Odpis

¹Maciej Korczbok, adwokat konsystorza wrocławskiego 1421, altarysta w katedrze pozn. 1423, oficjał pozn. 1423 - 1431, kanonik pozn. 1424, zm. 1431 (Now. I s. 109, 426, 720, II s. 229, 250, 478, 489).

²Wieleń Zaobrzański, opactwo cysterskie w pd. Wielkopolsce, w pierwszej ćwierci XV w. stopniowo przenoszone do niedalekiego Przemętu. Mikołaj prepozyt (o prepozyturze zob. Now. II s. 759) skądinąd nie znany.

³Przesieka (P. Niemiecka, P. Stara) par. Wonieść, na pn.-wsch. od Śmigla (Koz. 3 s. 106 - 107), własność cystersów przemęckich (wieleńskich). Maciej skądinąd nie znany.

⁴Mikołaj syn Jakuba z Pleszewa notariusz publiczny w Gnieźnie przed 1421 (AAG, ACons. G II/1 k. 8), wyst. 1422 - 1426 (KDW VIII nr 968/9, tutaj, Acta capitulorum I nr 1585), zapewne ident. z późniejszym altarystą w katedrze pozn. 1434 (ARP I nr 16).

⁵Bucz (Bodecz) par. Grobia, na zach. od Śmigla. Wyszemir wyst. 1391 - 1427 (SHGPoz. I s. 134).

⁶Barchlin, Barklin, par. Wilkowo Polskie, na zach. od Śmigla. Sędziwój wyst. 1420 - 1449, jego brat Andrzej 1423 - 1449 (ib. s. 15 - 16).

⁷Wojciech pleban na Przedmieściu św. Piotra tuż pod Przemętem (kościół par. inkorporowany potem do opactwa cystersów w Przemęcie), skądinąd nie znany.

⁸Najpewniej Mikołaj Kozłowski, syn Mszczuja z Kozłowa w Miechowskiem, h. Lis, mgr praski 1402, profesor teologii UJ, rektor UJ 1410/11, kanonik pozn. 1423, krak. 1423, pleban w Zagości, zm. 1443 (PSB XV s. 26-28).

⁹Żagań na Śląsku. Opat Henryk zw. Stislaw, Stysselow, wyst. 1423 - 1448 (Codex diplomaticus Silesiae XXIV s. 3 nr 6a, s. 114 nr 3). Jego poprzednik wyst. jeszcze 1422, następca - już 1449 (inf. dra Tomasza Jurka). Maciej nie zidentyfikowany.

¹⁰Żagań na Śląsku. Opat Henryk zw. Stislaw, Stysselow, wyst. 1423 - 1448 (Codex diplomaticus Silesiae XXIV s. 3 nr 6a, s. 114 nr 3). Jego poprzednik wyst. jeszcze 1422, następca - już 1449 (inf. dra Tomasza Jurka). Maciej nie zidentyfikowany.

¹¹Wojciech z Sępolna (Sempelborga) na Krajnie (w Nakielskiem) skądinąd nie znany.

¹²Zapewne Mikołaj syn Piotra z Raciążka, notariusz publiczny 1419 (KDW VIII nr 862/7), 1424 - 1429 także adwokat w konsystorzu pozn. (Acta capitulorum II nr 983, 989, 1002, niżej nr 1084/10).

¹³Piotr z Kębłowa parMiłosław (Koz. 2 s. 290 - 291, 8 s. 180) wyst. jako notariusz publiczny również 1424. - 1425 (KDW V nr 389; SHGWlkp.), zapewne ident. ze studentem UJ 1419, bakałarzem 1421, zob. też niżej, nr 1359/2.

Dokument Nr 1077

Powidz, 14 stycznia 1426

Mroczek z Łopuchowa tenutariusz powidzki w miejsce pastwisk włączonych w obręb folwarku wyznacza nowe pastwiska mieszczanom powidzkim.

Kop.: Warszawa, AGAD, Metryka koronna, t. 172, k. 45 - 45v (z lat 1624 - 1625), w transumpcie króla Władysława Jagiełły z daty: Konin, 12 sierpnia 1426, potwierdzonym przez króla Zygmunta Starego w Warszawie, 31 grudnia 1524 - zob. niżej, nr 1104. Tytuł: Confirmatio certarum literarum serenissimi olim Vladislai regis Poloniae pro parte civium Povidzensium.

In nomine Sanctae Trinitatis ad individuae unitatis amen. Quia tunc prudenter errorum et dubiorum incommodis occurrimus, dum gesta aetatis nostrae literarum apicibus cum testium annotatione perhennamus. Proinde nos Mruczko^a haeres in Łopuchow, tenutarius Powidzensis¹ recognoscimus, quibus expedit universis, praesentibus et futuris praesentium notitiam habituris, quomodo restaurationem bonorum regalium sub regimine nostro existentium invenire cupientes, ad campos eiusdem tenutae Powidzensis exivimus, ubi locum pascuorum dictum bielawy civium Powidzensium invenimus, quem hunc conspicientes et in eo meliorem utilitatem habere pervenire affectantes, ipsum regali allodio in Charbino² adiunximus, eisdem civibus alium locum pascuorum deputare permitten(tes) seu cum ipsis commutationem facere et quia quodam rubum dictum olszyna, in excrescentiis agrorum Pouidzensium iacentem, de quo nulla proveniebat utilitas, circumspeximus, quem praenominatis civibus pro pascuis ipsorum loco pristinorum pascuorum [k. 45v] dictum olszyny ipsi cives Pouidzenses unacum ipsorum posteritate tenebunt, habebunt, utifruentur et pacifice perpetuis temporibus possidebunt. Harum quibus sigillum nostrum praesentibus est appensum testimonio literarum. Actum et datum in Powidz, in domo regali alias etiam habitationis nostrae, feria secunda in crastino octavae Epiphaniae Domini nostri Jesu Christi anno nativitatis eiusdem millesimo quadringentesimo vicesimo sexto, praesentibus testibus: venerabili viro, domino Borzislao plebano ibidem in Pouidz³, Stanislao et Boguslao vicariis in ibidem⁴ et nobili Nicolao in Miecownice fratre nostro⁵ ac etiam Nicolao Stawski⁶ et aliis quampluribus fidedignis.

^atak Kop.

¹Łopuchowo, pomiędzy Murowaną Gośliną a Skokami. Mroczek, Grunwaldczyk, starosta powidzki 1416 - 1426, zm. 1427 - 1429 (PSB XXII s. 180; GStar. s. 77). Powidz, miasto królewskie w powiecie gnieźnieńskim.

²Charbin par. Powidz, na pn.-zach. od Powidza (Koz. 4 s. 98).

³Pleban Borzysław zapewne ident. z wyst. jeszcze 1434 Borzkiem.

⁴Wikariusze skądinąd nie znani.

⁵Mieczownica (Mieczewnica) par. Giewartów, na pn.-wsch. od Słupcy (Koz. 5 s. 23, 8 s. 196). Mikołaj wyst. tylko tutaj; może nie chodzi tu o rodzonego brata Mroczka z Łopuchowa, ale o współrodowca - okolice Mieczownicy zamieszkiwali Leszczyce, z których wywodził się i Mroczek.

⁶Mikołaj zapewne ze Stawu (wieś par. koło Słupcy - Koz. 5 s. 345), gdzie wyst. 1420 - 1427 (Roty II nr 692 - 858), trudny do odróżnienia od innych licznych panów ze Stawu.

Dokument Nr 1078

Piotrków, 24 stycznia 1426

Podkanclerzy Stanisław Ciołek kustosz gnieźnieński nakazuje swemu prokuratorowi Janowi Jedleckiemu, aby przekazał Andrzejowi Kukli należne mu dziesięciny.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 11, k. 21v. Wpis 8 lutego 1426.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 191 (wg Kop.).

^a-b

Fideli nostro Johanni Jedleczsky procuratori villarum nostrarum

¹
Fidelis noster dilecte! Licet decimas, quas magistro Andree Cukle procuratori consistorii Gneznensis² vendideramus pro triginta marcis, prout eciam tibi bene notum existit, tu vero predictum magistrum Andream ad tritulandum admittere noluisti, scias, quod idem magister Andreas nobis multa servicia exhibet, quod non pro triginta, sed eciam pro viginti marcis predictas decimas prefato magistro Andree possemus dare. Quare tibi precipientes mandamus, quatenus prenominatum magistrum Andream ad prefatas decimas admittas, recepta ab ipso caucione fideiussoria bonorum virorum pro triginta marcis, mox, dum presentibus fueris requisitus, secus non facturus. Datum in Pyotrkowo³ feria quinta in vigilia Conversionis sancti Pauli anno Domini M° CCCC° XXVI.
Stanislaus Czolek custos Gneznensis, Regni Polonie vicecancelarius⁴.

^a-bna końcu tekstu Kop.

¹Jan Jedlecki, zapewne z Jedlczy par. Tczyca w Krakowskiem (powiat Książ), wyst. 1424 - 1436 (Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. II, s.v.), ale może z Jedlczy w Kaliskiem, zob. niżej, nr 1266/2. W tej samej sprawie zob. też Acta capitulorum II nr 192, 204.

²Andrzej Kukla adwokat w konsystorzu gnieźn., wyst. już 1414 i 1415 (Acta capitulorum II nr 31, 49), najpewniej ident. z Andrzejem synem Wojciecha z Pakości (mieszczanina?), notariuszem publicznym 1420, mgr 1426, zaufanym Stanisława Ciołka, wyst. do 1432 (Z. Kowalska, Stanisław Ciołek, podkanclerzy Królestwa..., maszynopis pracy doktorskiej, Kraków, UJ, 1986, s. 125).

³Najpewniej Piotrków w Sieradzkiem.

⁴Stanisław Ciołek z Żelechowa, poeta, notariusz królewski 1402, podkanclerzy koronny 1423 - 1428, biskup pozn. 1428, zm. 1437 (WSB s. 117 - 118; Z. Kowalska, o. c.).

Dokument Nr 1079

[Poznań], 15 lutego 1426

Władze miasta Poznania zaświadczają, że Wojciech Bair mieszczanin poznański zapisał czynsz Michałowi Długiemu.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 73, k. 70v. Wpis 16 maja 1496.

Nos infrascripti Lucas preconsul¹, Petrus Goldyn², Jacussius Crol³, Cunradus Ottindorff⁴, Johannes Cleise⁵, Niclos Gocze⁶, Wyrzbyantha⁷, Sigismundus⁸ consules civitatis Poznaniensis notum facimus, quibus expedit universis, quod in nostra nostrorumque scabinorum presencia, videlicet Henrici Buchwald⁹, Jandralii¹⁰, Nicolai Strosberg¹¹, Swanskonis carnificis¹², Petri Heilisch¹³, Georgii Hoffman¹⁴, Johannis Czeppyl¹⁵ et Johannis Thycze¹⁶ in bannito iudicio, cui Folkerus nostre civitatis advocatus¹⁷ iuridice presidebat, personaliter constitutus honestus vir Albertus Bair noster concivis¹⁸ rite et racionabiliter iusto vendicionis titulo vendidit mediam marcam annui census pro sex marcis currentis monete et numeri Polonicalis singulis annis, de anno in annum, in festo sancti Michaelis Archangeli [29 IX] dare et solvere sine mora in et super domo sua in platea Textorum sita, inter Hannos Kyndyrnan^a¹⁹ et Bernardini pistorum²⁰ domibus^b iacentem, quam dinoscebatur habere provido Michaeli Longo alias Dlugy²¹ et post mortem suam suis legittimis successoribus. Eo tamen salwo specialiter expresso, quod dum prefatus Albertus vel sui successores dictam domum a dicto Michaele vel post mortem suam a suis successoribus mediam marcam annui census cum sex marcis monete currentis ac numeri antedicti reemere voluerint, reemendi habebunt omnimodam potestatem, censu tamen persesso iuxta exigenciam ipsis primitus persoluto, quo facto tunc predicta domus a solucione census erit libera et soluta. In fidem premissorum sigillum nostre civitatis presentibus est appensum, feria sexta ante dominicam Invocavit anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo sexto.

^atak Kop. ale jeszcze dodatkowo ze znakiem skrócenia

^btak Kop.

¹Łukasz miedziownik, Kupferschmidt, kramarz, rajca pozn. 1422, 1423/24, burmistrz 1424 - 1426, 1428, ławnik 1430 (WSvP s. 444).

²Piotr Goldener, Goldner, wielokrotny ławnik, rajca i burmistrz pozn.1401 - 1435 (ib. s. 442).

³Jakusz, Jakub, Król, wielokrotny rajca i ławnik pozn. 1403 - 1430 (ib. s. 444, 468).

⁴Konrad Ottendorf, wielokrotny rajca i ławnik pozn. 1409 - 1429 (ib. s. 446, 475).

⁵Jan Kliza, Kłyza (Cleise), pisarz miasta Poznania 1412, potem wielokrotny rajca, burmistrz i ławnik pozn. 1418 - 1449 (ib. s. 440).

⁶Mikołaj, Niklos, Gocz, Gocze, ławnik pozn. 1407, 1409, 1410, 1415, rajca 1420 - 1425/26 (ib. s. 442).

⁷Wierzbięta kramarz, wieloletni ławnik, rajca i wójt pozn. 1409 - 1439, wyst. do 1444 (ib. s. 449; ARP I nr 277).

⁸Zygmunt Kaltwasser, wielokrotny rajca, ławnik i burmistrz pozn. 1424 - 1439/40 (WSvP s. 443).

⁹Henryk Buchwald, wielokrotny rajca, burmistrz i ławnik pozn. 1407 - 1429/30 (ib. s. 440).

¹⁰Andral, Jędral, wielokrotny rajca i ławnik pozn. 1411 - 1429/30 (ib. s. 439).

¹¹Mikołaj Strosberg zw. Seniorem, mgr, wielokrotny rajca i ławnik pozn. 1420 - 1450 (ib. s. 448; WSB s. 706).

¹²Święszek rzeźnik i krojownik sukna, rajca pozn. 1424, 1426 - 1427, 1434 - 1435, ławnik 1425/26, 1428/29 (WSvP s. 442, 458).

¹³Piotr Helisz ławnik pozn. 1425/26, wyst. jeszcze 1433 (ib. s. 462).

¹⁴Jerzy, Jurge, Hoffman ławnik pozn. 1425 - 1428 (ib. s. 443).

¹⁵Jan Czepel, wielokrotny rajca, wójt i ławnik pozn. 1425 - 1445 (ib. s. 441).

¹⁶Jan Tycze, Tyc, ławnik pozn. 1425 - 1426/27, rajca 1430, 1434 (WSvP s. 448).

¹⁷Folker Stowen, Stowbe, wielokrotny burmistrz, rajca, ławnik i wójt pozn. 1405 - 1433 (ib. s. 448).

¹⁸Wojciech Bair mieszczanin pozn., ident. z Wojciechem Bar (Niedźwiedziem) z ul. Żydowskiej, wyst. 1430 (ib. s. 235) i 1442 (KDW X).

¹⁹Jan Kinderman, piekarz mieszkający na ul. Żydowskiej (Tkackiej), wyst. ponadto w tymże roku (niżej, nr 1115/1), jego dom wspomniany również 1430 (WSvP s. 235).

²⁰Bernard piekarz pozn., zapewne ident. z B. mieszkającym na ul. Żydowskiej w l. 1412 - 1433 (WSvP s. 79, 235, 259, 279; Acta capitulorum II nr 1020).

²¹Michał Długi, Lang, mieszczanin pozn. z ul. Szewskiej, zapewne ident. z wyst. 1433 (WSvP s. 219, 278), zm. przed 1457 (ARP I nr 665, 669).

Dokument Nr 1080

Ciążeń, 21 lutego 1426

I. N. Adam pleban z Młodujewa ustanawia swymi prokuratorami kanonika poznańskiego Mikołaja Ciotczanego i Marcina plebana ze Stawu.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 11, k. 35v. Wpis 1 marca 1426.

In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo CCCC° XX sexto, indicione quarta, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno nono, die Jovis XX prima mensis Februarii, hora quasi terciarum, in villa Czanszim Poznaniensis diocesis¹ et ibidem in curia domus habitacionis reverendi in Christo patris et domini, domini Andree Dei gracia episcopi Poznaniensis², in presenciaque eiusdem domini Andree episcopi et mei notarii publici testiumque infrasscriptorum ad hoc vocatorum specialiter et rogatorum personaliter constitutus discretus dominus Adam rector eclesie parrochialis in Mloduyewo Gneznensis diocesis³, non compulsus, non coactus, sed bona, ut asseruit, animi (d)eliberacione prehabita, omnibus via, modo et forma, quibus melioribus potuit et debuit, fecit, constituit et solempniter ordinavit suos veros et legittimos procuratores, actores, factores negociorumque suorum gestores et nunccios speciales, honorabiles viros, dominos Nicolaum Czothczani canonicum Poznaniensem⁴ presentem et Martinum rectorem eclesie parrochialis in Staw et prothonotarium consistorii Gneznensis⁵ absentem tamquam presentem, ambos in solidum ita, quod non sit melior condicio occupantis, sed quod unus inceperit, alter ipsorum prosequi valeat, mediare et finire, dans et concedens dictis suis procuratoribus plenum mandatum, liberam et omnimodam potestatem ad renuncciendum eidem sue eclesie in Mloduyewo iurique, quod in ea sibi competebat, cedendum simpliciter et sine omni condicione in manibus reverendissimi in Christo patris et domini, domini Alberti Dei gracia sancte Gneznensis eclesie archiepiscopi et primatis⁶, aut alterius ad it potestatem habentis, iuramentum quoque, quod in huiusmodi renuncciacione et cessione fraus, dolus seu simoniaca pravitas vel aliqua illicita paccio non intervenit, in omnia ipsius domini constituentis prestand(um) et generaliter omnia et singula faciend(um) gerend(um)ve, procurand(um), que circa premissa et quodlibet premissorum neccessaria fuerint seu quomodolibet opportuna. Et que ipsemet dominus constituens faceret et facere posset, si premissis personaliter interesset, eciam si exigat mandatum speciale, promittens michi notario publico solempniter stipulanti tenere et inviolabiliter observare rata contra quecumque per dictos suos procuratores in premissis fuerint facta et ordinata, iudicio sisti iudicatumque solvi sub omnium bonorum suorum obligacione ac ypoteka. Super quibus omnibus idem dominus Adam peciit sibi fieri a me notario publico hoc presens publicum instrumentum. Acta sunt hec anno, die, indicione, loco et hora, quibus supra, presentibus venerabili, strenuo et nobilibus viris, dominis magistro Nicolao Coslowsky sacre theologie professore, canonico Poznaniensi⁷, Thomislao in Miloslaw⁸, Petro in Strzalkowo⁹ et Lascz^a in Byeganowo heredibus ¹⁰, testibus circa premissa.
Et ego Andreas Bogussii de Crossino clericus Wlad(islaviensis) diocesis, publicus auctoritate [.........^b] notarius¹¹, quia predicte procuratoris constitucioni etc.^b

^anastępuje po skreślonym Laska Kop.

^bpisarz opuścił dalszy ciąg inskrypcji notarialnej Kop.

¹Ciążeń, ośrodek klucza biskupiego nad Wartą, na pn.-wsch. od Pyzdr.

²Andrzej Łaskarz z Gosławic (na pn. od Konina), Godziemba, dr dekretów, biskup pozn. 1414, zm. 1426 (WSB s. 430 - 431).

³Młodojewo (Młodujewo), wieś par. na pn.-wsch. od Słupcy (Koz. 5 s. 37). Pleban Adam skądinąd nie znany.

⁴Mikołaj Ciotczany z Niesłusza pod Koninem, student UJ 1404?, kanonik pozn. 1407 - 1443, pleban w Kajewie, Pyzdrach, Słupcy, kanonik kolegiaty w Głuszynie koło Poznania, oficjał pozn. 1437 - 1438, wikariusz generalny i oficjał pozn. 1441 - 1443, zm. 1443 (Studia źródłoznawcze III s. 155; Now. I s. 735, II s. 211, 229, 253).

⁵Staw, zapewne wieś par. na pn.-zach. od Słupcy (Koz. 5 s. 345), albo też miasteczko w Sieradzkiem, nad granicą kaliską. Marcin nie zidentyfikowany; w tym czasie w konsystorzu gnieźn. wyst. kilku pisarzy tego imienia.

⁶Arcybiskup Wojciech Jastrzębiec.

⁷Mikołaj z Kozłowa, zob. wyżej, nr 1076/8.

⁸Miłosław, miasto w powiecie pyzdrskim. Dziedzic Tomisław, syn kasztelana radzimskiego Markusza, wyst. 1392 - 1432 (SHGWlkp.; niżej, nr 1281/2).

⁹Strzałkowo, wieś par. na pn.-zach. od Słupcy (Koz. 5 s. 358). Piotr, Pietrasz, wyst. 1406, 1417 - 1436 (Roty II nr 487, 688, 1103; SHGWlkp.).

¹⁰Bieganowo, wieś par. na pd.-wsch. od Wrześni (Koz. 2 s. 18). Łaszcz h. Laska wyst. 1397 - 1429, burgrabia w Koninie 1412 (SHGWlkp.; GUrz. nr C 359).

¹¹Andrzej syn Boguszy z Kruszyna (na Kujawach - koło BrześciaKujawskiego czy koło Bydgoszczy?), student UJ 1402, notariusz kapituły gnieźn. 1412, wikariusz i altarysta w katedrze gnieźn. 1412, notariusz publiczny w Gnieźnie od 1425, pleban w Słupcy 1425, podkanclerzy dworu arcybiskupa gnieźn. 1429, wyst. jeszcze 1432 (KDW VIII nr 852/7; AAG, ACons. G II/1 k. 15v).

Dokument Nr 1081

Warta, 27 lutego 1426

Starosta generalny Wielkopolski zawiadamia sądy w Poznaniu i Gnieźnie, że wysłany na Litwę Mroczek z Łopuchowa nie może stanąć na rokach sądowych.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 8, k. 91. Wpis 7 marca 1426.

Sandiuogius de Ostrorog pallatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ universis et singulis burgrabiis, iudicibus, subiudicibus ceterisque officialibus regalibus Pozn(anie) et Gnezne presidentibus, amicis nostris sincere dilectis, sincere amicicie incrementum. Amici sicnere nobis dilecti! Significamus vobis per presentes, quomodo prelati et barones in convencione Warthensi² existentes in quibusdam legacionibus arduis strennuum dominum Mroczkonem de Lopuchowo versus Lithuaniam ad dominum ducem magnum direxerunt³. Quare mandamus vobis, quatenus, si idem dominus Mroczko aliquos terminos iudiciales cum quibuscumque personis habuerit, ipsum iudicare non debeatis nec iudicari permittatis, sed omnes causas suas et terminos stare faciatis usque ad terminos particulares post festum sancti Johannis Baptiste [24 VI] proxime celebrandos. Aliter non facturi. Datum in convencione Warthensi feria quarta proxima post dominicam Reminiscere anno Domini etc. XXVI° etc., sigillo nostro presentibus subimpresso etc.

¹Sędziwój z Ostroroga chorąży pozn. 1400, wojewoda pozn. 1406 - 1441, starosta generalny Wlkp. 1411 - 1415, 1419 - 1426, 1432 - 1434, starosta brzeski kujawski 1426 - 1432, międzyrzecki, kościański, zm. 1441 (PSB XXIV s. 519 - 523).

²Sejm w Warcie (w Sieradzkiem) odbyty pod nieobecność króla "w połowie wielkiego postu" wspomina Długosz (Opera omnia XIII s. 337).

³Mroczek z Łopuchowa, zob. wyżej, nr 1077/1.

Dokument Nr 1082

Grzymiszew, 2 marca 1426

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Dobiesław z Kaszewa sprzedał swoje części wsi Chylin i Krzymów braciom przyrodnim Piotrowi i Jarosławowi z Chylina.

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 2, k. 233v - 234. Wpis 6 maja 1426.

In nomine Domini amen. Dum vivit littera, vivit [k. 234] et accio comissa littere, cuius assercio nutrit memoriam et labiles eius semper perpetuat acciones. Proinde nos Sandiwogius de Ostrorog pallatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium veniens (presenciam^a) nobilis Dobeslaus heres in Caschewo², non compulsus, non coactus nec aliquo errore devio seductus, quinymo sanus mente et corpore, usus suorum amicorum consilio et matura deliberacione prehabita, totas duas sortes hereditarias, quas habuit in hereditatibus, videlicet Chilino³ et Krzymowo in districtu Coninensi⁴ situatis, cum omni iure, dominyo et proprietate, prout solus tenuit et habuit, et cum omnibus usibus, censibus, fructibus, proventibus, redditibus, campis, agris, pratis, silvis, borris, gaiis, rubetis, quercetis, pynetis, mericis, mellificiis, emfractibus, virgultis, fluviis, fluminibus, lacubus, piscinis, piscaturis, riwlis, stangnis, paludibus necnon aquis et earum decursibus, molendinis et eorum emolimentis, et generaliter cum omnibus et singulis utilitatibus, pertinenciis et obvencionibus universis, quocumque alio nomine sive vocabulo censeantur et quomodolibet ad predictas sortes spectantibus, prout hereditates in suis metis et limittibus circumferencialiter sunt distincte, nichil iuris, proprietatis seu dominii pro se aut suis legittimis posteris ibidem penitus reservando, pro ducentis et viginti marcis latorum grossorum Pragensium, numeri Polonicalis consweti, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, nobilibus viris Petro et Jaroslao fratribus uterinis⁵ et ipsorum legittimis posteris perpetue vendidit et coram nobis more solito in perpetuum resignavit, per eosdem vero fratres et ipsorum legittimos posteros habend(as), tendend(as), possidend(as), utifruend(as), vendend(as), obligand(as), comittand(as)^b et ad usus proprios quiethe et libere convertend(as), prout ipsis aut ipsorum legittimis posteris melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigilla nostra sunt appensa testimonio litterarum. Actum et datum in villa Grz(i)mischewo⁶ sabbato proximo ante dominicam Oculi anno Domini M° CCCC vicessimo sexto, presentibus nobilibus viris Johanne de Ostrorog⁷, Johanne Radlicza de Pyanczniowo⁸, Johanne de Camona⁹, Derslao de Rochoschewo¹⁰, Henrico Scappa de Vgaszd¹¹ et Johanne Syekirka de Syekirky¹² heredibus et testibus fidedignis ad premissa etc.

^abrak Kop.

^btak Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

²Zapewne Kaszew par. Goszczanów w ziemi sieradzkiej, w pobliżu granicy Konińskiego i niedaleko Chylina (Koz. 6 s. 167 - 168). Dobiesław skądinąd nie znany.

³Chylin par. Rusocice, na pn.-wsch. od Tuliszkowa w Konińskiem (Koz. 4 s. 118 - 119).

⁴Krzymów, wieś par. na wsch. od Konina (Koz. 4 s. 425).

⁵Jarosław pisał się z Chylina, w którym wyst. 1423 - 1426, także 1459 - 1466 (SHGWlkp.); jego brat przyrodni Piotr może ident. z Piotrem wyst. (wraz z bratem Jarosławem) 1459 (Acta capitulorum II nr 553).

⁶Grzymiszew, wieś par. (potem miasto) na pd.-wsch. od Tuliszkowa w Konińskiem. Ostroróg przebywał tam w drodze powrotnej z sejmu w Warcie.

⁷Jan z Ostroroga, syn Sędziwoja, student UJ 1419, świadkujący 1425 - 1426 przy ojcu, zm. 1427 (A. Gąsiorowski, Urzędnicy zarządu lokalnego w późnośredniowiecznej Wielkopolsce, Poznań 1970, s. 105).

⁸Pęczniew (Pięczniew), wieś par. w Sieradzkiem, na pd. od Uniejowa (Zajączkowscy, Materiały II s. 30; Koz. 7 s. 17). Jan Radlica, rycerz (strenuus) wyst. także 1422 (ib.).

⁹Kamionna, miasteczko w powiecie pozn., na pd.-wsch. od Międzychodu (SHGPoz. II). Jan wyst. 1426 - 1437 (ib.).

¹⁰Rokosowo par. Poniec, na zach. od Krobi (Koz. 3 s. 139, 5 s. 245). Dziersław wyst. 1418 - 1446 (Roty III nr 649; SHGWlkp.).

¹¹Ujazd par. Kamieniec, na pd.-wsch. od Grodziska Wlkp. (Koz. 3 s. 348). Henryk (Hinczka) Szkapa wyst. 1400 - 1426 (SHGWlkp.; Kozierowski, Obce ryc. s. 104). Zob. też niżej, nr 1121/16.

¹²Siekierki Wielkie, wieś par. i Siekierki Małe, na pd.-zach. od Kostrzyna (Koz. 3 s. 188). Jan zwany Siekierka wyst. 1421 - 1426 (SHGWlkp).

Dokument Nr 1083

[Gniezno], 13 marca 1426

Oficjał gnieźnieński wydaje wyrok w sprawie o dziesięcinę ze Strzelc, przynależną miejscowemu kościołowi.

Reg.: Bydgoszcz, WAP; Mogilno kl. C 12 (sumariusz dok. z XVIII w.), s. 81, nr U 13.

1426. Sententia definitiva reverendissimi Benedicti de Modła officialis Gnesnensis¹ super decimam manipularem de Strzelze ad ecclesiam in ibidem parochialem spectantem² sub Clemente abbate³ et Martino Tyczka parocho² die 13 Martii edita.

¹Benedykt syn Macieja z Modły (na pd.-zach. od Goliny), notariusz publiczny, archidiakon łęcz. 1413, kanonik gnieźn. 1413, oficjał i wikariusz generalny gnieźn. 1413 - 1420, 1422, 1423 - 1437, zm. 1437 (KDW VI nr 365/8; Kor. I/2 s. 42, III s. 35 - 38).

²Strzelce, wieś par. na pn.-wsch. od Mogilna (Koz 1 s. 307). Pleban Marcin Tyczka wyst. już 1415 (Acta capitulorum II nr 47, 48), zapewne ident. z plebanem Marcinem wyst. 1430 (ib. nr 237, 238).

³Klemens opat mogileński wyst. 1413 - 1422 (KDW VII nr 707/11, VIII nr 941/1), mógł jednak najpewniej być opatem jeszcze w początkach 1426 r.

Dokument Nr 1084

Poznań, 12 kwietnia 1426

Oficjał poznański rozsądza spór o dziesięciny z folwarku Piąszyce pomiędzy prepozytem kościoła w Starym Gostyniu a Bartoszem Wezenborgiem właścicielem Gostynia i plebanem gostyńskim Ziemiętą.

Or.: Poznań, WAP, Kl. Lubiń XVIII/1. Pergamin 454 × 473 + 49 mm. Na górze dziurka ze śladami cerowania. Pismo miejscami wyblakłe. Z. N.: krzyż w rozecie na trzech gradusach, na podstawie opaska z napisem: iohan, identyczny jak KDW t. V, nr 377. Na odwrocie późne streszczenia.
Kop.: tamże, w odpisie z XVIII w.

Uw.:zob. następny dok. w tej sprawie z 28 czerwca 1428 r. - niżej, nr 1170.

In nomine Domini amen. Nos Mathias Cordebog canonicus et officialis Poznaniensis generalis¹ per hoc presens instrumentum publicum sentenciam nostram diffinitivam in se continens omnibus et singulis, | quibus expedit, volumus fore notum, quomodo pridem ad honorabilis et religiosi fratris Nicolai ordinis sancti Benedicti, prepositi ecclesie in Antiqua Gostina Poznaniensis diocesis² | instanciam per patentes citacionis litteras reverendi in Christo patris, domini Andree Dei gracia episcopi Poznaniensis³, citato coram nobis strenuo milite nobilique domino Barthossio Wezinburg herede in | Gostina opido dicte Poznaniensis diocesis⁴ ad unum certum peremptorium terminum competentem, idem dominus^a Nicolaus prepositus nomine ecclesie sue in Antiqua Gostina coram nobis pro tribunali sedentibus iudicialiter comparens, reproducta dicta citacione debite executa, per modum poste verbo proposuit contra nobilem predictum super decima in allodio suo Duschina alias Panszicze wlgariter dicto⁵ ad ecclesiam suam predictam ab antiquo spectanti, offerens se lacius dare in scriptis terminumque ad hoc faciendum sibi petens assignari, quem sibi in presencia procuratoris partis adverse assignavimus competentem. Quoquidem termino adveniente circumspectus magister Petrus de Radzewo procurator⁶ et procuratorio nomine predicti domini Nicolai prepositi et ecclesie sue in Antiqua Gostina, prout de ipsius procuracionis mandato constabat atque constat, ex actis huius cause iudicialiter comparens obtulit libellum convencionalem in contumaciam partis adverse tenoris, prout ecce:
Coram vobis honorabili viro, domino Mathia Cordebog altarista et officiali Poznaniensi procurator procuratorio nomine religiosi viri, domini Nicolai prepositi in Antiqua Gostina ordinis sancti Benedicti Poznaniensis diocesis contra et adversus nobilem ac validum virum, dominum Barthossium heredem in Gostina Poznaniensis diocesis antedicte et contra quamlibet personam pro eo et eius in iudicio legittime intervenientem in iure cum querela proponit et dicit: quod licet decima predialis post araturas predicti domini Barthossii in villa Duschina wlgariter nuncupata de iure communi spectavit et pertinuit, spectat et pertinet, spectare et pertinere consuevit et ad ipsam ecclesiam in Antiqua Gostina et ad ipsius rectores pro tempore existentes fueruntque predecessores dicti domini Nicolai nomine ipsius ecclesie dictam decimam predialem in predicta villa Duschina in possessione iuris vel quasi tollendi, levandi et percipiendi ac in usus proprios convertendi pacifica et quieta. Tamen prenominatus dominus Barthossius, nescitur quo spiritu ductus, prefatum dominum Nicolaum prepositum modernum per tres annos continuos sese immediate sequentes dicta sua decima ac ipsius valor quolibet annorum predictorum ad decem marcas spoliavit et iam pro se recipit et in usus proprios convertit. Quare petit procurator nomine procuratorio, quo supra, per vos honorandum dominum iudicem pronunciari, decerni et declarari dictam decimam predialem in predicta villa Duschina post araturas prefati domini Barthossii spectasse et pertinuisse, spectare et pertinere ad dictam ecclesiam in Antiqua Gostina et ipsius rectorem pro tempore existentem, predecessores quoque domini Nicolai in possessione dicte decime pacifice usque ad tempus spolii fuisse et esse prefatumque dominum Barthossium rectorem modernum dominum Nicolaum per tres annos continuos eadem spoliasse ac eam per se recepisse et in usus proprios convertisse sibi, que talia fieri non licuisse et ob hoc prefatum dominum Barthossium dicto domino Nicolao preposito moderno et rectori eiusdem ecclesie in dicta decima trium annorum, ut ipsius valor decem marcarum de quolibet anno condempnand(um) fore et condempnari debere condempnatumque, cogendum et compellendum cogi et compelli unacum expensis in lite factis ad premissorum plenariam satisfaccionem salvo iure addendi, minuendi, corrigendi et alium libellum, si opus fuerit de novo dandi, ut est moris.
Tandem nos recepto dicto libello in contumaciam partis adverse, prout terminus requirebat, terminum, ad quod iure faciendi ipsis partibus prefiximus competentem, copia dicti libelli convencionalis, si fuerit petita, per partem adversam primitus decreta. Postea vero circumspectus magister Thomas de Opiczicze procurator⁷ et procuratorio nomine discreti domini Pauli plebani in Gostina opido⁸ ponens se dominum litis pro strenuo milite, domino Barthossio Wezinburg predicto et ad causam principalem produxit libellum reconvencionalem, tali sub tenore:
Coram vobis venerabili viro, domino Mathia Cordebog altarista et officiali Poznaniensi procurator et nomine procuratorio discreti Pauli plebani in Gostina contra et adversus religiosum fratrem Nicolaum prepositum ecclesie in Antiqua Gostina, seu contra quamvis aliam personam vestro in iudicio pro eo legittime intervenientem, ponens ipsum dominum Paulum evictorem pro strenuo milite Barthossio Wezinburg herede ibidem in Gostina cum querela reconveniendo proponit et dicit, quod licet allodium wlgariter nuncupatum Panszicze spectans et pertinens ad castrum in Gostina, sit distinctum et limitatum limitibus, graniciis et gadibus a villa Duschina de predictisque agris predialibus Panszicze a decem, XX, XXX, XL, L^ta, LX^ta, LXX^ta, LXXX^ta citra et ultra annis et a tanto tempore et per tantum tempus cuius rey memoria hominum non existit, decima manipularis omnium frugum et singulorum granorum spectavit et pertinuit, spectat et pertinet iure comuni ad ecclesiam in Gostina et eius rectores pro tempore existentes predecessoresque ipsius domini Pauli fuerunt, prout et ipse dominus Paulus est in pacifica possessione et quieta, predictam decimam manipularem de agris predialibus Pandzicze tollendi, levandi, percipiendi et in usus proprios convertendi, nichilominus tamen prefatus dominus Nicolaus prepositus in Antiqua Gostina falso asserens predictum allodium Pandzicze pertinere ad villam Duschina petivit et petit decimam manipularem de predictis agris predialibus in Pandzicze a predicto Barthossio Wezinburg ipsum evocando in iudicium vestrum, reverende domine officialis, in preiudicium non modicum et gravamen predicte ecclesie in Gostina ac ipsius domini Pauli rectoris eiusdem. Quare procurator, quo supra nomine procuratorio, petit per vestram sentenciam diffinitivam pronunciari, decerni et declarari predictam decimam manipularem post agros prediales in Panszicze pertinere et spectare ad predictam ecclesiam in Gostina ipsumque dominum Nicolaum prepositum in Antiqua Gostina minus iuste predictum dominum Barthossium Wezinburg ad iudicium vestrum traxisse prefatumque Paulum plebanum in Gostina in percepcione dicte decime manipularis de agris predialibus in Panszicze perturbasse et molestasse sibique talia non licuisse nec licere. Et ob hoc predicto domino Nicolao preposito in Antiqua Gostina super predicta decima manipulari de agris predialibus in Panszicze perpetuum silencium imponendum fore et imponi debere ac in expensis in lite factis, ob indebitam fatigam condempnandi fore et condempnari debere vestram benignitatem officium humiliter implorando in premissis.
Item procurator, quo supra nomine procuratorio, protestatur de expensis in lite factis et imposterum faciendis, cuius libelli reconvencionalis copia magistro Petro de Radzewo procuratori domini Nicolai prepositi et ecclesie sue in Antiqua Gostina petenti et termino ad dicendum eundem libellum reconvencionalem assignato competenti, procuratores predicti parcium prescriptarum ad dictos ipsorum libellos magister Petrus ad reconvencionalem, magister vero Thomas de Opiczicze ad convencionalem respondendo hincinde narrarunt, narrata, prout narrantur, petentes petita fieri non debere animo litem contestandi. Et mox ibidem prefati procuratores iuramenta calumpnie tactis per eos sacris scripturis in manibus nostris corporalia prestantes, terminum ad ponendum et articulandum hincinde pecierunt, quem ipsis statuimus competentem. Post hoc vero eisdem articulis et responsionibus ad eosdem articulos per procuratores parcium predictarum successive hincinde in scriptis productis, procuratores prenominati prescriptarum parcium pecierunt et quilibet ipsorum peciit se admitti ad probandum articulos partis sue per alterum ipsorum negatos, quos admisimus certum ipsis ad hoc terminum statuentes. Testibus quoque in eodem termino et in aliis terminis successive hincinde inductis ipsisque per nos in forma iuris receptis et examinatis ac ipsorum deposicionibus in scriptis redactis et in uno certo termino ad hoc specialiter conservato publicatis, dicti procuratores renunciantes ulterioribus allegacionibus et dilatoribus concluserunt in causa et per nos concludi ac ad sentenciam diffinitivam procedi pecierunt. Nos igitur Mathias Cordebog canonicus et officialis Poznaniensis prescriptus visis et diligenter masticatis et digestis ac equa lance iusticie discussis omnibus et singulis actis acticatis coram nobis et productis ac deposicionibus testium in hac causa hincinde inductorum aliisque merito videndis citato presens coram nobis discreto domino Zemantha ad predictam ecclesiam in Gostin post decessum memorati Pauli eiusdem ecclesie ultimi et immediati rectoris promoto⁹ ad videndum et audiendum causam ipsam resumi et in ea ad ulteriora procedi ad nostram in ipsa causa proferendam diffinitivam processimus sentenciam, quam circumspectis magistris Nicolao de Raczansch¹⁰ procuratore dicti domini Zemanthe nomine dicte sue ecclesie in Gostin, prout de ipsius procuracionis onere aput acta nostri consistorii et cause presentis constat evidenter, et Petro de Radzewo domini Nicolai prepositi in Antiqua Gostina parcium principalium procuratoribus presentibus et eam ferri petentibus in scriptis tulimus et pronunciavimus, huiusmodi sub tenore:
Cristi nomine invocato pro tribunali sedentes et solum Deum pre oculis habentes per hanc nostram sentenciam diffinitivam, quam ferimus in hiis scriptis, pronunciavimus, decernimus et declaramus, decimas manipulares post araturas nobilis Barthossii heredis in Gostin in villa Duschina ad prepositos pro tempore existentes in Antiqua Gostina nomine ecclesie ibidem spectasse et pertinuisse, spectare et pertinere nonnullosque prepositos de predicta Antiqua Gostina in possessione vel quasi iure percipiendi decimas de predicto allodio in Duschina pacifica et quieta fuisse dictumque nobilem Barthossium per tres annos continuos de decima dicti allodii in Duschina dictum prepositum spoliasse et spoliatum detinere. Et ob hoc decimam manipularem preposito in Antiqua Gostina nomine dicte ecclesie in Antiqua Gostina adiudicandum fore et adiudicari debere, quam decimam et nos propter nomine ecclesie in Antiqua Gostina adiudicamus et dictum nobilem Barthossium, quatenus decimas per tres annos per ipsum receptas dicto domino preposito restituat cum effectu. Eciam condempnamus sentencialiter et diffinitive per presentes, impeticiones vero, per bone memorie dominum Paulum olim plebanum et nunc per dominum Zemantham rectorem ecclesie modernum in Gostina coram nobis iudicialiter super predicta decima dicto preposito in Antiqua Gostina motas et intentatas, irritas, inanas, nullas et de facto presumptas fore fuisse et esse. Et ob hoc memoratum dominum prepositum et ipsius ecclesiam in Antiqua Gostina absolvendum fore et absolvi debere, quem et nos ab impeticionibus premissis absolvimus sentencialiter et diffinitive per presentes. Condempnandum eciam dominum Zemantham rectorem ecclesie in Gostina in litis expensis, quarum taxacionem nobis in posterum reservamus. Lecta, lata et in scriptis pronunciata est hec nostra diffinitiva sentencia in stuba domus habitacionis nostre in Summo Poznaniensi site, anno Domini M° CCCC° XXVI° indiccione tercia, pontificatus sanctissimi in Cristo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno nono, die XII mensis Aprilis, hora terciarum et consistorii, presentibus discretis viris, dominis Andrea perpetuo vicario in ecclesia Poznaniensi¹¹ et Martino vicario aput Sanctum Martinum ante Poznaniam¹¹ ac circumspecto magistro Clemente de Wilczina causarum consistorii Poznaniensis advocato¹², testibus ad premissa. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes nostras litteras seu presens publicum instrumentum per Johannem notarium¹³, coram nobis causarum et cause presentis scribam subscriptum, subscribi et publicari ac sigilli nostri officiolatus appensione iussimus communiri.
Z. N. Et [ego^b] Johannes Petri de Lupstowo Maiori clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius¹³ et coram prefato domino Mathia officiali causarum et cause presentis scriba, predicte sentencie diffinitive pronunciacioni aliisque omnibus et singulis, que dum [^c-d

ut solent premi

)tti ante ipsam prolacionem agerentur et fierent, unacum testibus prescriptis presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, sed aliis occupatus officii mei negociis per alium fideliter scribi procuravi, me quoque hic manu propria subscribens, in hanc publicam formam redegi, signo ac nomine meis solitis et consuetis, unacum appensione sigilli officiolatus prenominati domini Mathie officialis consignando, in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum. Constat eciam mihi notario de rasuris in illis dictionibus idem et dominus quasi in medio quarte rige a capite rigas computando non ex vicio, sed ex errore ingrossantis factis.

^anastępuje luka długości kilku liter wypełniona przez ingrosatora graficznym ornamentem - zob. jego uwagę na końcu noty notarialnej Or.

^bzatarte Or.

^c-dzatarte Or., tekst na podstawie Kop.

¹Maciej Korczbok, zob. wyżej, nr 1076/1.

²Stary Gostyń, wieś par., prepozytura opactwa benedyktyńskiego w Lubiniu, na pn.-zach. od Gostynia. Prepozyt Mikołaj wyst. tylko tutaj (SHGPoz. I s. 582), już w 1428 r. wyst. jego następca Jerzy (niżej, nr 1170).

³Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 1080/2.

⁴Bartosz Wezenborg z Gostynia i Ponieca wyst. od 1404, potem kasztelan nakielski 1432, zm. 1441/42 (SHGPoz. I s. 576 - 578; Spisy wlkp.).

⁵Dusina par. Gostyń, na pn. od Gostynia (SHGPoz. I, s. 429). O przynależności folwarku Piąszyce do Dusiny zob. niżej w niniejszym dok.

⁶Piotr z Radzewa (wieś par. na pd.-wsch. od Kórnika - Koz. 3 s. 123) adwokat w konsystorzu pozn., skądinąd nie znany.

⁷Opieczyce (Opieczki) par. Dębnica, wieś dziś nie istniejąca, na pn.-zach. od Gniezna (Koz. 1 s. 202, 8 s. 81). Tomasz syn Mikołaja, notariusz publiczny 1412, adwokat w konsystorzu pozn. 1408 - 1426, zapewne ident. z Tomaszem altarystą i wikariuszem w katedrze pozn. już 1401 (KDW VIII nr 878/9).

⁸Pleban gostyński Paweł wyst. w l. 1407 - 1423 (SHGPoz. I s. 573).

⁹Ziemięta, przedtem pleban w Strzelcach Wielkich (na wsch. od Gostynia) i dziekan gostyński 1416 (KDW VIII nr 786/5), altarysta w katedrze pozn. 1424 (Acta capitulorum II nr 978), był plebanem w Gostyniu jeszcze 1428 (niżej, nr 1170), może ident. z późniejszym (do 1434) plebanem w Nieparcie tego imienia (AAP, AC 17 k. 110, 120, AC 18 k. 18v, 27, 28, 244).

¹⁰Mikołaj z Raciążka, zob. wyżej, nr 1076/12.

¹¹Nie zidentyfikowany.

¹²Klemens z Wilczyna prokurator konsystorza pozn., zapewne ident. z Klemensem wyst. tamże 1425 (Acta capitulorum II nr 984) i 1433 (niżej, nr 1316/10).

¹³Lubstów, wieś par. na pd.-wsch. od Ślesina w Konińskiem (Koz. 4 s. 475). Jan syn Piotra (zmarłego przed 1400 - Koz., l. c.), notariusz publiczny 1419 - 1426 (KDW VIII nr 849/8, V nr 351, 359, 377 - tu jego Z. N. ident. jak w niniejszym dok.).

Dokument Nr 1085

Gniezno, 24 kwietnia 1426

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Jakusz Pomian zamienił połowę Lubonia na sołectwo w Grabowie należące do Mikołaja Grabowskiego.

Or.: Poznań, WAP, Dokumenty wiejskie 202. Pergamin dobrze zachowany, 240 × 188 + + 40 mm. Zielono-różowy sznur od przywieszonej pieczęci. Na odwrocie późne sygnatury, litera "L".

(I^a)n nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Sandiwogius de Ostrorog | pallatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore | presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium | veniens presenciam nobilis Jacussius Pomyan de Lubomye², non compulsus, non coactus nec aliquo sinistro modo seductus, quinymo sanus mente pariterque existens et corpore, usus suorum amicorum consilio et matura deliberacione prehabita, totam suam medi(e)tatem ville et hereditatis Lubomye in districtu Poznaniensi site, cum omni iure, dominyo et proprietate, prout solus tenuit et habuit, et cum omnibus usibus, censibus, fructibus, proventibus, reddittibus, agris, campis, pratis, silvis, borris, gaiis, rubetis, quercetis, pynetis, mericis, mellificiis, virgultis, sareptis, fluviis, fluminibus, lacubus, piscinis, pisscaturis, riwlis, stangnis, paludibus necnon aquis et earum decursibus, molendinis et eorum emolimentis, et generaliter cum omnibus et singulis utilitatibus, pertinenciis et obvencionibus universis, quocumque alio nomine sive vocabulo censeantur et quomodolibet ad predictam medietatem predicte hereditatis spectantibus, prout eadem in suis metis et limittibus circumferencialiter est distincta et limitata, nichil iuris, proprietatis seu dominii pro se aut suis legittimis successoribus ibidem penitus reservando, pro tota scoltecia in hereditate Grabowo, videlicet quatuor mansis agri, thaberna et ortulano, nobili domino Nicolao de Grabowo³ et pro addicione sexaginta marcarum latorum grossorum in perpetuum resignavit et ad ipsa condescendit perpetuis temporibus et in ewum. Ibique astans personaliter nobilis domina Katherina consors dicti Jacussii Pomyan⁴, a iure sue donacionis, quod ibi habuerat sibi inscribtum racione dotis et dotalicii, predicto domino Nicolao condescendit. Et si quas in futurum predicta domina super predictam medietatem predicte hereditatis litteras habuerit, tales littere nullum robur debent obtinere. Harum quibus sigilla nostra sunt appenssa testimonio litterarum. Actum et datum Gnezne feria quarta in crastino sancti Adalberti anno Domini M° CCCC° vicesimo sexto, presentibus nobilibus viris et dominis Nyemyerza de Lubosch⁵, Nyemyerza de Kyschewo⁶, Johanne de Ostrorog⁷, Schamborio de Malochowo venatore Calisiensi⁸, Johanne de Pleschewo⁹ et Vincencio Czuridlo de Byelawi¹⁰ heredibus et testibus fidedignis ad premissa.

^ana duże inicjalne I zostawiono miejsce Or.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

²Luboń (Lubom) par. Wiry, na pd. od Poznania (Koz. 2 s. 403). Jakub, Jakusz, Pomian wyst. od 1399, wicepodkomorzy w Poznaniu 1425, olim Luboński 1428 (SHGWlkp.; GUrz. nr C 1034; niżej, nr 1219/2).

³Najpewniej Grabowo (Grabowo Królewskie), wieś par. (królewska) na pd.-wsch. od Wrześni (Koz. 2 s. 217). Mikołaj sołtys w Grabowie wyst. także często później (niżej), już jako właściciel Lubonia, por. także KDW V nr 531, 545 (1432, 1434).

⁴Katarzyna żona Jakusza Pomiana wyst. także 1426, niżej, nr 1106.

⁵Lubosz, wieś par. na pn.-zach. od Pniew (Koz. 2 s. 404 - 405). Niemierza, także z Grodziska Wlkp., wyst. już 1400, zm. ok. 1435 (Poz. II nr 246; SHGWlkp.).

⁶Kiszewo, wieś par. na pn.-zach. od Szamotuł (SHGPoz. II). Niemierza, bratanek Wincentego Grocholi, prepozyta kapituły katedralnej pozn., wyst. 1392 (najpierw w Bliżycach) - 1435 (ib.).

⁷Jan z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1082/7.

⁸Małachowo par. Witkowo, na pd.-wsch. od Gniezna (Koz. 1 s. 161- 162). Sambor, także z Rosnowa, kasztelan zbąszyński 1411 - 1419, łowczy kal. 1420 - 1436 (PSB XIX s. 412 - 413).

⁹W or. wyraźnie Pleschewo, jednakże w Pleszewie pod Kaliszem nie wyst. żaden Jan wśród właścicieli (Zarembów), por. z Janem z Pleszowa w Krakowskiem, poległym pod Warną 1444 (MPH n. s. V. s. 184).

¹⁰ Bielawy par. Chojnica, wieś dziś zaginiona na pn. od Poznania w okolicy Biedruska (SHGPoz. I s. 42 - 44). Wincenty Czuryło, Czurydło, syn Jury, także ze Złotnik, Tworkowa, Biezdrowa, wyst. 1419 - 1464, trudny do rozróżnienia z synem, także Wincentym (ib. s. 42 - 43).

Dokument Nr 1086

Gniezno, 24 kwietnia 1426

Prepozyt bożogrobców gnieźnieńskich odnawia przywilej na sołectwo we wsi Piaseczno sołtysowi Mikołajowi Kędzierce.

Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Gniezna I/155 (Kopiariusz bożogrobców gnieźn.), k. 30v - 31. Wpis z XVI/XVII w. Tytuł: Privilegium sculteti in Piaseczno districtu Naklensi.

In nomine Domini amen. Cum ea, quae fiunt in tempore, labuntur cum tempore, expedit, in scripta publica redigantur. Proinde nos frater Venceslaus prepositus Sancti Joannis ante Gnesnam ordinis Sepulchri Dominici Jerozolimitani¹ notum facimus, quibus expedit universis, quia veniens ad nostram praesentiam Nicolaus Kedzierka scultetus in Piaseczno villa nostri monasterii Sancti Joannis praedicti² exposuit, quomodo in gwernis^a istis privilegium scultetiae suae est igne consumptum, petens, ut aliud eidem privilegium daremus, super quo etiam testes induxit, quod ad dictam scultetiam suam sex mansi pertinebant; qui testes coram religioso viro, fratre Stanislao plebano in Sempelborg³ et consulibus medio suo iuramento deposuerunt, quod sex mansi ad eandem scultetiam in Piaseczno pertinebant. Nos vero videntes et audientes suam petitionem fore iustam et racioni consonam, de consilio fratrum nostrorum eidem Nicolao privilegium damus iuxta privilegium villae nostrae Zdziechowa⁴. Et primo damus eidem sex mansos sic, ut ab antiquo fuerant liberos, tercium denarium de penis iudicii, reliquos nobis et fratribus nostris praesentabunt, medium iuger pro orto in fine villae eidem damus ac etiam piscationem cum parvis retibus in lacu nostro et aliis aquis pro mensa sua dumtaxat necessariis. Denique, ut eo cellerius in dicta villa posset locari, donavimus incolis villae praedictae a data praesentium sex annos libertatis, quibus finitis et elapsis dicti incole nobis et successoribus nostris pro censu et decima undecim scotos bone monetae et numeri singulis annis in festo sancti Martini Confessoris gloriosi [11 XI] dare tenebuntur. Item duos pullos in festo Nativitatis Sanctae Mariae [8 IX] de quolibet manso dare debent, adiungentes nihilominus, quod praedicti incolae omni anno duos dies cum suis aratris, unum ad estivalia et alium hiemalia iuxta communem cursum terrae nobis et successoribus nostris arare et laborare tenebuntur. Volumus etiam, ut praefatus noster scultetus et eius legittimi successores ratione nostrae donationis praedictae eidem factae nobis et successoribus nostris in uno equo in expensis suis tamen honeste et fideliter servire teneatur; qui tamen sculteti terminos et gades villae praedictae tenentur tueri. In cuius rei testimonium et [k. 31] evidentiam pleniorem sigillum nostrum praesentibus est appensum. Actum et datum Gnesne feria quarta in crastino sancti Adalberti Martiris et Pontificis gloriosi anno Domini millessimo quadringentessimo vicessimo sexto, praesentibus ibidem nobilibus et religiosis ac providis viris: domino Joanne Sobieiucha et Nicolao filio eius heredibus in Modliszewo⁵, fratre Gregorio preposito in Grodzisko⁶ et fratre Gregorio in Gnesna morante⁷, Martino wlodario in Zdziechowa⁸ ac aliis quampluribus testibus fidedignis circa praemissa.

^atak Kop.

¹Wacław Grzybowski prepozyt bożogrobców gnieźn. 1425 - 1430 (Nakielski, Miechovia s. 432, 437), wyst. także w dok. następnym (nr 1087).

²Piaseczno par. Sępólno Krajeńskie, na pn. od Sępólna (Koz. 5 s. 143). Sołtys Mikołaj Kędziorka skądinąd nie znany.

³Sępólno Krajeńskie (Sempelbork), miasto w powiecie nakielskim (Koz. 5 s. 280). Pleban Stanisław zapewne ident. z bożogrobcem Stanisławem, który rezygnował z prepozytury 1439 (KDW V nr 630).

⁴Zdziechowa par. Św. Trójcy w Gnieźnie, na pn. od Gniezna (Koz. 1 s. 380 - 381, 5 s. 539). Przywilej lokacyjny otrzymała 1311 (KDW II nr 950). Raczej jednak chodzi tu o należącą również do bożogrobców gnieźn. wieś Dziechowo, leżącą tuż na zach. od Piaseczna (par. Sępólno Krajeńskie), która otrzymała prawo niemieckie 1359 (KDW VI nr 184).

⁵Modliszewo par. Modliszewko, na pn. od Gniezna (Koz. 1 s. 181, 5 s. 42). Jan Sobiejucha, także z Wełnicy, wicechorąży w Gnieźnie 1411 - 1427 (GUrz. nr C 93), jego syn Mikołaj skądinąd nie znany.

⁶Grodzisk par. Blizanów, na pd.-zach. od Stawiszyna (Koz. 4 s. 273 - 274), gdzie mieściła się prepozytura bożogrobców gnieźn. (KDW VI nr 10, 11). Grzegorz skądinąd nie znany.

⁷Brat Grzegorz skądinąd nie znany, może ident. z wyst. w Gnieźnie 1423 (KDW VIII nr 980/1).

⁸Włodarz Marcin ze Zdziechowej (zob. wyżej, przypis 4), wyst. także 1416 (KDW VIII nr 787/7).

Dokument Nr 1087

Gniezno, 25 kwietnia 1426

Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zamienia role koło Gniezna z bożogrobcami gnieźnieńskimi.

Or. nieznany. W 1447 r. opatrzony był pieczęcią wystawcy z herbem Nałęcz, z napisem: S. Sandivogii de Ostrorog palatini Posnaniensis, z kontrasigillum z napisem: + Sandivogii palatini (wg Kop. 2).
Kop.: 1. Poznań, WAP, Akta m. Gniezna I/155 (Kopiariusz bożogrobców gnieźn.), k. 8 - 8v, Wpis z XVI/XVII w. (wg Or.). Tytuł: Copiae litterarum super commutatione areae, quae sita est in dextra parte eundo ad Summum templum, in qua area edificata est ante aliquot annos domus mansionariorum s(ancti) Stanislai in agro domini; 2. Tamże, k. 9v, wpis j.w. w transumpcie oficjała gnieźnieńskiego Mikołaja z Kalisza, z daty: Gniezno, 21 sierpnia 1447 (KDW XI); 3. Kraków, Bibl. Jag., rkps 56 (papiery klasztoru Św. Jadwigi na Stradomiu), k. 3, wg transumptu jak Kop. 2; 4. Kraków, WAP, Relationes Castr. Crac. 199, s. 322 - 323, wg transumptu jak Kop. 2.

Uw.:Wobec bardzo małych, banalnych odmianek pomiędzy Kop. 1 - 4 wyd. niniejsze oparto tylko na Kop. 1.

In nomine Domini amen. Dum vivit litera, vivit et actio literae commissa, cuius assertio nutrit memoriam et labiles eius semper perpetuat actiones. Proinde nos Sandivogius de Ostrorog palatinus Posnaniensis necnon capitaneus Maioris Poloniae generalis¹ significamus tenore presentium, quibus expedit universis, quomodo consilio amicorum nostrorum coassumpto cum venerabili viro, domino Venceslao praeposito Sancti Joannis domus Dominici Sepulchri Hierosolymitani ante Gneznam² talem fecimus commutationem dedimusque et perpetuo assignavimus sibi et successoribus suis aream nostram circa hortum monasterii Sancti Joannis praedicti iacentem ex una et inter latericium capituli Gneznensi partibus ex altera, pro parte terrae inter agros Sancti Joannis monasterii praedicti iacente in monte circa viam, quae vadit in Vinari³ de civitate ex una parte et aliam viam, quae vadit ab ecclesia Sancti Michaelis⁴ transverso per primam viam ad ecclesiam Sancte Crucis⁴ usque ad hortum Stanislai argillatoris et ab eodem monte transeundo in Vinari usque ad primam fossam, quae per decursum aquae vadit a prima via descripta ad Vinari, prout iam est per predictas vias [k. 8v] fossatum et limitatum. In quaquidem parte terrae et monte predictis molendinum ventile fundavimus, construximus et edificavimus et in ea usus ampliores fatiemus^a. Aream vero praedictam praedictus dominus Venceslaus praepositus et successores sui tenebunt, possidebunt perpetuis temporibus et in evum. Harum quibus sigilla nostra sunt appensa testimonio literarum. Actum et datum Gnezne feria quinta proxima post festum sancti Adalberti anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo sexto, presentibus nobilibus viris Derslao de Orzeskowo⁵, Michaele Lvnak de Vrbanowo⁶, Sendivogio de Skurky⁷, Joanne de Camiona⁸, Stephano de Chibi⁹ et Joanne Sobieivcha de Modlyschewo¹⁰ heredibus et testibus fidedignis ad premissa vocatis et rogatis in fidem et testimonium premissorum.

^atak Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

²Wacław prepozyt bożogrobców gnieźn. wyst. także w poprzednim dok. (nr 1086).

³Winiary w par. Św. Michała w Gnieźnie, dziś w granicach miasta Gniezna, nad jez. Winiary (Koz. 1 s. 354 - 355).

⁴Obydwa kościoły w obrębie dzisiejszego miasta Gniezna.

⁵Orzeszkowo par. Kwilcz, na pd. od Sierakowa (Koz. 2 s. 553). Dziersław wyst. 1413 - 1445, burgrabia pozn. 1420 - 1426, 1432 - 1434, 1439 - 1440 i w Kościanie 1427 (GUrz. nr C 915, 922, 925, 736), nie żył już 1447 (SHGWlkp.).

⁶Urbanowo (i Urbanowo Stare) par. Opalenica, na pd. od Opalenicy (Koz. 3 s. 352, 5 s. 436). Michał Lunak (Łuniak?), także z Kiekrza (koło Poznania) wyst. 1421 - 1435 (SHGWlkp.).

⁷Skórki (Skurki), wieś par. na wsch. od Janowca Wlkp. (Koz. 1 s. 282, 7 s. 385). Sędziwój wyst. 1396 - 1432 (SHGWlkp.).

⁸Jan z Kamionny, zob. wyżej, nr 1082/9.

⁹Chyby par. Kiekrz, na pn.-zach. od Poznania (SHGPoz. 1 s. 250). Stefan, także z Gołaszyna i Ocieszyna, wyst. 1416 - 1463? (ib. s. 251).

¹⁰Jan Sobiejucha, zob. wyżej, nr 1086/5.

Dokument Nr 1088

Inowrocław, 10 maja 1426

Król Władysław Jagiełło nakazuje [oficjałowi gnieźnieńskiemu], aby sprawę przeciwko Chebdzie ze Święc odesłał na najbliższy zjazd do Łęczycy.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 11, k. 70v. Wpis 13 maja 1426.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 201.
Reg.: KDW V, nr 436; dok. dotyczy terytorium sieradzkiego; z Wielkopolską łączy się m.in. osobą adresata.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie.
Honorabilis, devote noster dilecte! Pro parte nobilis Chebde de Swencze¹ expositum est coram nostra maiestate, qualiter quidam Janussius et Swanthoslaus fratres germani olim heredes in Pyasky² laici, ut dicitur, existentes, ipsum pro quibusdam causis hereditariis ad forum secularis iudicii iuxta statuta terrestria iam dudum tenta, laudatata^a et observata spectantibus, ad iudicia tua traxerunt ac ipsum pro causis huiusmodi inquietare non cessant. Ideo devocionem tuam requirimus et hortamur per presentes, quatenus causas huiusmodi inter partes predictas exortas et vertentes ad convencionem proximam in Lancicia celebrandam per nos, prelatos et barones nostros cognoscendas remittere debeas, terminum ipsis coram nobis ibidem Lancicie assignando. Et si easdem causas in convencione predicta ad iurisdicionem tuam spectantes cum eisdem dominis nostris invenerimus, ipsas coram te iudicandas remittere et remitti faciemus. Datum in Iuveni Wlad(islavia) feria sexta in crastino Ascensionis anno Domini M° etc. XX sexto³.
Relacio venerabilis Wladislai doctoris, scolastici Wlad(islaviensis)⁴.

^atak Kop.

¹Święce, dziś Świnice, wieś par. w powiecie szadkowskim w Sieradzkiem. Chebda wyst. 1386 - 1426 (Koz. 7 s. 158).

²Piaski, najpewniej w par. Świnice (Koz. 7 s. 11 - 12). Jan i Świętosław byli już w 1428 mieszczanami w Słupcy (Acta capitulorum II nr 230).

³Pobyt króla w Inowrocławiu zgodny z jego itinerarium. Ciąg dalszy sprawy zob. w Acta capitulorum II nr 230 (1428).

⁴Władysław Oporowski, Sulimczyk, wyst. od 1411 (AAG, ACons. A 2 k. 79), dr dekretów, kanonik gnieźn., scholastyk włocławski, wikariusz generalny i oficjał gnieźn. 1420, potem podkanclerzy koronny 1428, biskup włocławski 1434, arcybiskup gnieźn. 1448 (1449), zm. 1453 (PSB XXIV s. 142 - 144).

Dokument Nr 1089

Łęczyca, 22 maja 1426

Arcybiskup gnieźnieński nakazuje [oficjałowi gnieźnieńskiemu] odroczenie rozprawy przeciwko Mroczkowi z Łopuchowa.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 11, k. 78. Wpis 27 maja 1426.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 203.
Reg.: KDW V, nr 438.

Albertus Dei gracia sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopus. Quia strenuus Mroczko tenutarius in Powicz¹ de hac convencione Lanciciensi² ex parte domini regis et tocius Corone vadit ad dominum magnum ducem Lithwanie, qui eciam Mroczko exposuit coram nobis, qualiter habeat causam coram nobis cum quodam presbitero de Giwanouicze³ et propter hanc viam non poterit eandem causam attemptare, idcirco ipsam causam inter partes usque ad festum sancti Michaelis [29 IX] suspendatis, promittit enim ipse Mroczko firmiter tenere, quidquid nos inter ipsum et dictum presbiterum invenerimus. Volumus ergo interim modum concordie querere inter partes. Datum Lancicie feria quarta post Penthecostes anno Domini M° etc. XXVI°.

¹Mroczek z Łopuchowa, zob. wyżej, nr 1077/1.

²Sejm (przy królu) w Łęczycy wspomniany przez Długosza, Opera omnia XIII s. 338, pod datą 19 maja; tenże nie wymienia Mroczka w składzie poselstwa do wielkiego księcia Witolda, podobnie nie wymienia go list Witolda z czerwca 1426 (Cod. Vit. nr 1230).

³Iwanowice, wieś par. na zach. od Błaszek w Kaliskiem (Koz. 4 s. 288 - 289).

Dokument Nr 1090

Łęczyca, 23 maja 1426

Król Władysław Jagiełło ustanawia jarmarki i targ tygodniowy w mieście Kazimierzu należącym do opactwa wąchockiego.

Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. 64. Pergamin 420 × 194 mm, zakładka obcięta. Na odwrocie: Super forum in Kazymirz (XV w.); Scrinio 8 F.

Uw.:Dobra kazimierskie leżące w ziemi łęczyckiej nabył w 1432 r. (zob. niżej, nr 1285) od cystersów wąchockich klasztor w Trzemesznie, do którego przeszły też wcześniejsze dok. dotyczące Kazimierza. Przechowywane w archiwum trzemeszeńskim, pozostały nie znane badaczom Sandomierszczyzny (Wąchock) i ziemi łęczyckiej (Kazimierz), stąd decyzja o ich publikacji tutaj.

||^aIn nomine Domini amen.|| Ad perpetuam rei memoriam. Cum inter humane nature comoda nichil dignius memoria habeatur, opportunum | existit, ut actus hominum literarum apicibus et testium annotacione perhennentur, ne lapsu temporis evanescant. Proinde nos Wladislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum | Cracouie, Sandomirie, Siradie, Lancicie, Cuyauie, Lithwanie princeps supremus, Pomeranie Russieque dominus et heres etc. significamus tenore presencium, quibus^b | expedit universis, presentibus et futuris, noticiam presencium habituris, quomodo ad instantes peticiones et humiles religiosi fratris Micossii abbatis monasterii in Wanchoczsko ordinis sancti Berenardi^c¹, devoti nostri dilecti, in opido Kazimirz monasterii sui predicti in terra Lanciciensi situm^d², fora annualia bis in anno, videlicet in die Philippi et Jacobi Apostolorum [1 V] et aliud in die Nativitatis Marie Virginis [8 IX], una die tantum, septimanalia vero diebus sabbativis singulis septimanis instituimus, ponimus et celebrari decernimus tenore presencium mediante perpetuis temporibus, dantes potestatem et plenam libertatem omnibus et singulis mercatoribus et hominibus utriusque sexus ad dictum opidum Kazimirz cum ipsorum rebus et mercanciis veniendi, res et mercancias ipsorum, cuiuscumque generis vel speciei fuerint, vendendi, emendi, comutandi ac secundum beneplacitum ipsorum disponendi et ad propria dispositis vel non dispositis redeundi, decernentes ipsos in accedendo et recedendo nostra securitate potiri, nisi tales sint, quos iura non permittunt et quibus merito fidedignorum consorcia denegantur, mandantes omnibus et singulis castellanis, capitaneis, burgrabiis, procuratoribus et aliis officialibus quibuscumque Regni nostri et presertim terre Lanciciensis, quatenus ipsos mercatores et homines utriusque sexus ad dictum opidum Kazimirz et ad dicta fora annualia et septimanalia venientes cum ipsorum rebus et mercanciis libere et sine aliquo impedimento ire et redire, stare et morari, prout ipsis eorum necessitas perswaserit, permittant et permitti faciant, nostre gracie sub obtentu. Harum quibus sigillum nostrum est appensum testimonio literarum. Actum in Lancicia feria quinta proxima post festum Pentecostes anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo sexto³, presentibus ibidem reverendis in Christo patribus, dominis Alberto sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopo et primate, Sbigneo Cracouiensi⁴, Johanne Wladislauiensi episcopis⁵ necnon magnificis et strennuis Cristino de Ostrow castellano Cracouien i⁶, Sandiwogio de Ostro(ro)g Poznaniensi⁷, Johanne de Tharnow Cracouiensi palatinis⁸ et aliis quampluribus fidedignis. Datum per manus venerabilium virorum Johannis Schaffranecz decani Cracouiensis, cancellarii⁹ et Stanislai Czolek custodis Gneznensis, cantoris Cracouiensis ecclesiarum, Regni Polonie vicecancellarii¹⁰, sincere nobis dilectorum.
Ad relacionem eiusdem venerabilis Stanislai Czolek Regni Polonie vicecancellarii.

^ainicjał wysokości całego tekstu Or.

^bomyłkowo powtórzono quibus Or.

^cpierwsza część słowa na razurze Or.

^dtak Or.

¹Mikołaj, Mikosz, Mikost, opat cystersów w Wąchocku wyst. 1426 - 1443 (M. Niwiński, Średniowieczni opaci klasztoru wąchockiego, Kraków 1931, s. 13 - 15; ZDM V nr 1371).

²Kazimierz, miasto (obecnie wieś) w ziemi łęcz. (Zajączkowscy, Materiały I s. 125 - 126), w 1432 r. sprzedane przez cystersów wąchockich klasztorowi kanoników regularnych w Trzemesznie w zamian za klucz waśniowski (zob. niżej, nr 1285).

³Pobyt króla w Łęczycy potwierdzony jego itinerarium.

⁴Zbigniew Oleśnicki biskup krak. od 1423, zm. 1455 (PSB XXIII s. 776 - 784).

⁵Jan Pella syn Alberyka? z Niewiesza (w Sieradzkiem), kanonik gnieźn. 1391, uniejowski 1397, scholastyk uniejowski, łęczycki 1398, prepozyt kruszwicki 1399, kanonik krak., włocławski etc., biskup włocławski 1421, zm. 1428 (Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty s. 247 - 248).

⁶Krystyn z Ostrowa (Ostrowca Świętokrzyskiego) kasztelan krak. 1410, zm. 1430 (PSB XXIV s. 564 - 566; Spisy młp.).

⁷Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

⁸Jan z Tarnowa, Tarnowski, wojewoda krak. 1409 - 1432, zm. 1432/33 (W. Dworzaczek, Leliwici Tarnowscy, Warszawa 1971; Spisy młp.).

⁹Jan Szafraniec z Pieskowej Skały kanonik krak. 1398, kustosz 1401, scholastyk 1411, dziekan 1418, podkanclerzy koronny 1418 - 1423, kanclerz koronny 1423 - 1428, biskup kujawski 1428, zm. 1433 (Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty s. 256 - 258; Krzyżaniakowa II).

¹⁰Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

Dokument Nr 1091

Łęczyca, 24 maja 1426

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe cysterek z Ołoboku do czasu powrotu opiekuna klasztoru, kasztelana sieradzkiego Marcina z Kalinowy.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 5, k. 1 - 1v. Wpis przed 25 czerwca 1426.
Reg.: A. Włodarski, Zarembowie-Rychwalscy, Warszawa 1928, s. 16 (wg Kop.).

Wladislaus Dei gracia rex Pollonie^a etc.
Iudici, subiudici, camerariis ceterisque officialibus iudicio terrestri Kalis presidentibus et qui presentibus fuerint requisiti, fidelibus nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Quia strenuus Martinus de Calynowa castellanus Szyradiensis¹, fidelis noster dilectus, ad serenissimum Allexandrum magnum ducem Lythwaniam² pro presenti vadit, qui est tutor et [k. 1v] gubernator sanctimonialium in Olobog³, ^b-c

ideo omnes terminos prorogavimus ad adventum dicti domini Martini de Lythwa^a cum omnibus personis, cum quibus abbatissa habet, iuxta regalem literam

. Quare vobis mandamus habere volentes, quatenus dictas sanctimoniales pro omnibus causis tam magnis, quam parvis nulla presumatis iudicare racione, sed omnes et singulas causas usque ad felicem ipsius de Lythwania regressum. Secus pro nostra gracia non ausuri. Datum Lancicie feria sexta proxima post Penthecostes anno Domini millesimo CCCC° XXVI⁴.
Dominus rex per se.

^atak Kop.

^b-cdopisane u dołu karty 1 Kop.

¹Marcin Zaremba z Kalinowy (w Sieradzkiem), wyst. od 1386, chorąży sier. 1395, kasztelan sier. 1399, wojewoda sier. 1430, zm. 1438 (PSB XIX s. 564 - 565; Spisy sier.).

²Chodzi tu najpewniej o poselstwo od sejmu łęcz., por. o tym wyżej, nr 1089/2. Długosz nie wspomina także o udziale Zaremby w tym poselstwie.

³Opactwo cysterek w Ołoboku w ziemi kal. O opiekuńczych funkcjach Zaremby brak innych wiadomości.

⁴Pobyt króla w Łęczycy potwierdzony jego itinerarium.

Dokument Nr 1092

Gniezno, 31 maja 1426

Wymienieni sędziowie polubowni rozstrzygają spór pomiędzy klasztorem kanoników regularnych w Trzemesznie a Stachną córką Sługotki o łan w Ostrowitem.

Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. 65. Pergamin 372 × 238 mm, zakładka obcięta. Nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. ZN.: na czterech gradusach gwiazda utworzona z czterech trójkątów i czterech rombów. Na odwrocie: Scrinio 6, 35; informacje o treści (XV - XVIII w.).

Nos Benedictus canonicus et officialis sancte ecclesie Gneznensis¹ unacum venerabilibus et nobili viris, dominis Nicolao | Slupek², Nicolao Jaroczsky canonicis dicte ecclesie Gneznensis³ et nobili Dobyeslao Nyankowsky subiudice Kalisiensi⁴ significamus tenore presencium | universis, quod venientes ad presenciam nostram religiosus frater Martinus prior monasterii Trzemesensis, canonicus regularis⁵, suo et conventus dicti monasterii | nominibus ex una et Stachna contoralis Petri thabernatoris de Gosczisino⁶ parte ex altera, pro et super uno manso agri in villa Ostrouithe⁷, quem condam Slugothka pater dicte Stachne possidebat⁶, littigantes volentesque parcere fatigis et^a expensis, in nos compromiserunt de alto et basso, petentes super eodem manso sentenciam arbitralem per nos ferri. Nos igitur auditis dictarum parcium proposicionibus et responsionibus, recepta quoque confessione Petri fratris Stachne patruelis germani⁶, qui coram nobis confessus est se nullum ius habere in dicto manso, deliberacione inter nos prehabita et tractatu, sentenciam nostram arbitralem inter partes predictas tulimus huiusmodi sub tenore, videlicet quod dicta Stachna proxima die dominica infra octavas Corporis Christi [6 VI 1426] posito ad hoc bannito iudicio dictum mansum prefato domino Martino priori et conventui Trzemesensi debet et tenetur resignare et nu(n)quam verbo vel facto ipsum dominum Martinum aut conventum monasterii Trzemesensis pro dicto manso impedire, sed perpetue debet silere cum omnibus amicis suis, dominus vero Martinus nomine dicti conventus circa resignacionem dicti mansi dicte Stachne, non ex sentencia nostra, sed ex beneplacito et de bona voluntate sua mediam marcam comunis monete et sex mensuras siliginis ad festum sancti Bartholomei [24 VIII] debet dare. Actum et datum Gnezne, in domo habitacionis nostre, die Veneris ultima mensis Maii, hora vesperorum vel quasi, sub anno nativitatis Domini millesimo quadringentesimo vicesimo sexto, indicione quarta, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno ipsius nono, presentibus nobili et circumspecto et discretis viris Thomislao herede de Malochowo subiudice Gneznensi⁸, magistro Alberto de Cleczsko advocato causarum consistorii Gneznensis⁹ et Mathia de Cleczsko zacristiano ecclesie Gneznensis¹⁰ testibus ad premissa constitutis. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes nostras sentencie arbitralis literas per Mathiam Petri de Gnezna publicum imperiali auctoritate notarii^b¹¹ scribi et sigillo officialatus Gneznensis appendenti iussimus comuniri.
Z. N. Et ego Mathias Petri de Gnezna publicus imperiali auctoritate notarius¹¹, quia predictis compromisso ac sentencie arbitralis prolacioni aliisque omnibus et singulis premissis, dum sic, ut premittitur, fierent et agerentur, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi manuque propria conscribens in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis consignavi ac sigillo officialatus Gneznensis de mandato dictorum dominorum appendenti sigillavi, in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum.

^apowtórzono et Or.

^btak Or. zamiast notarium.

¹Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 1083/1.

²Przydomek Słupek nosiło w tym czasie dwu kanoników gnieźn.: Mikołaj syn Bronisza z Budzisławia, Sulimczyk, zm. 1434 oraz Mikołaj syn Słupka ze Studzieńca, zm. 1442/43, zob. o nich niżej, nr 1129/19 i 1142/22.

³Mikołaj Jarocki (niegdyś z Jarocina), z Czeszewa (na pd.-wsch. od Miłosławia), Zaremba, kanonik gnieźn. 1405, pleban w Kramsku 1418, kanonik krak., zm. 1436 (KDW V s. 739; Kor. II s. 187 - 188).

⁴Jankowo Dolne (Ninkowo, Niankowo), wieś par. na pn.-wsch. od Gniezna (SHGWlkp.). Dobiesław wyst. od 1393 (KDW III nr 1932), podsędek kal. 1419 - 1430, zm. 1430 (Spisy wlkp.).

⁵Marcin przeor kanoników regularnych w Trzemesznie wyst. jeszcze 21 I i 19 VII 1436 (KDW X).

⁶Gościszyn (Gościeszyn), wieś par. na pn.-wsch. od Gniezna (Koz. 3 s. 596, 4 s. 254). Karczmarze Piotr i Stachna skądinąd nie znani (ale por. i przypis następny).

⁷Najpewniej Ostrowite Trzemeszeńskie par. Trzemeszno, na pd.-wsch od Trzemeszna (Koz. 1 s. 208, 5 s. 120), własność klasztoru trzemeszeńskiego. Kor. I/2 s. 42 za kroniką trzemeszeńską podaje, że w 1426 r. oficjał gnieźn. przysądził klasztorowi trzemeszeńskiemu pewne role w Ostrowitem, "które niesłusznie posiadała Stachna wdowa po Piotrze gościnnym tamże".

⁸Małachowo par. Witkowo, na pd.-wsch. od Gniezna (Koz. 1 s. 161 - 162). Tomisław, Tomasz, wyst. od 1418?, kasztelan zbąski 1420 - 1421, częsty wiceurzędnik w Gnieźnie, Koninie i Pyzdrach 1420 - 1438, m. in. wicepodsędek w Gnieźnie 1420 - 1427 (GUrz. s. 177).

⁹Wojciech z Kłecka (na pn.-zach. od Gniezna), jako adwokat w konsystorzu gnieźn. wyst. 1424 - 1426 (Acta capitulorum II nr 182, 183; KDW VIII nr 1066/19), zapewne ident. z notariuszem publicznym (synem Jana) admitowanym w konsystorzu gnieźn. ok. 1420 (AAG, ACons. G II/1 k. 18v), przedtem studentem UJ 1414.

¹⁰Zakrystianin Maciej z Kłecka skądinąd nie znany.

¹¹Maciej syn Piotra z Gniezna, notariusz publiczny admitował się w konsystorzu gnieźn. w 1425 (AAG, ACons. G II/1 k. 23), chyba ident. z księdzem Maciejem synem Piotra, wyst. 7 lutego 1427 w Rzymie przy umierającym Mirosławie Brudzewskim (niżej, nr 1120).

Dokument Nr 1093

Gniezno, 22 czerwca 1426

Wikariusz generalny gnieźnieński potwierdza przywilej arcybiskupa gnieźnieńskiego Wincentego dla klasztorn cystersów w Łeknie.

Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Gn. 1199. Pergamin 492 × 265 + 39 mm, dwie małe dziurki na złożeniach. Na odwrocie: De decimis in Cameyncza (XV w.) i inne późniejsze informacje o treści. Sygnatura: Habet in libro antiquo fol. 124 (XVIII w.). Zielono-żółty sznur po pieczęci. Z.N.: Na dwu gradusach krzyż, na poziomym ramieniu napis: Jacopaulus - jak KDW V s. 329, 355.

||^aIn nomine Domini amen.|| Nos Benedictus de Modla canonicus et vicarius in spiritualibus ac officialis generalis reverendissimi in Christo patris et domini, domini Alberti Dei gracia archiepiscopi et | primatis sancte ecclesie Gneznensis¹ universis et singulis, tam presentibus, quam futuris, quibus expedit, volumus fore notum, quod coram nobis pro tribunali presidentibus, in presenciaque notarii et testium infrascriptorum consti|tuti personaliter venerabilis et religiosi fratres Jacobus abbas suo, Adolphus abbas antiq(u)us et Jacobus ac tocius conventus monasterii Wangrowecz ordinis Cisterciensis² nominibus quoddam privilegium | confirmacionis et donacionis decimarum in villis inferius descriptarum bone memorie domini Wincencii olim archiepiscopi Gneznensis, quod tunc in suis tenebant manibus, sanum, salvum et integrum, non abrasum, non cancellatum nec in aliqua sui parte suspectum, exhibuerunt et produxerunt, petentes nominibus, quibus supra, cum debita instancia, quatenus ipsum privilegium de verbo ad verbum transsumere, transscribere et in publicam formam redigere cum interposicione nostri decreti mandaremus. Cuiusquidem privilegii tenor sequitur et est talis:
[następuje dok. Wincentego arcybiskupa gnieźnieńskiego z daty: Gniezno, 20 lipca 1222 - KDW I, nr 590].
Cuiquidem privilegio sigilla duo oblonge figure in filis sericeis viridi et rubei coloris subappendebant. In cuius sigilli primi medio quedam ymago infulata, vestihus pontificalibus induta, sedens in sedili, in dextra librum et in sinistra manibus baculum pastoralem tenens cerni videbatur. Circumferencialiter vero ab extremitate dicti sigilli inter duas lineas ductas hee litere, videlicet: "S. Wincencii Dei gracia Gneznensis archiepiscopi". In alio tamen secundi sigilli medio quedam ymago similiter infulata, pontificalibus vestibus induta, in sedili sedens, ad cuius sinistro quoddam bandarium parwm et a dextro lateribus crux magna videbatur, in sinistra baculum pastoralem, in dextra manibus palmam directam tenens apparebat. Girative vero hee dicciones, videlicet: "S. capituli sancte ecclesie Gneznensis", legebantur. Quoquidem privilegio per nos suscepto visoque et diligenter inspecto ipsoque, ut prima erudicione sui apparebat, sano, salvo et illeso reperto, peticionem predictorum Jacobi abbatis, Adolphi et Jacobi fratrum ac tocius conventus monasterii Wangrowecz iuri utpote et racioni consonam attendentes quodque iusta pettentibus assensus non est denegandus, ipsum privilegium de verbo ad verbum nichil addendo vel minuendo, quod facti mutaret substanciam vel variaret intellectum, per Jacobum notarium publicum infrascriptum³ transsumi, transscribi, exemplari et in publicam formam redegi mandavimus sicque transsumpto nostram auctoritatem ordinariam interposuimus et interponimus per presentes, et decretum volentes et per hec scripta decernentes, quod eidem transsumpto in iudicio et extra ac ubicu(m)que locorum stetur, credatur fidesque plenaria adhibeatur ac si originale privilegium appareret. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes nostras transsumpti literas per Jacobum notarium nostrum et causarum coram nobis scribam infrascriptum subscribi et publicari nostrique officiolatus appensione sigilli iussimus communiri. Actum et datum Gnezne in domo habitacionis nostre sub anno a nativitate eiusdem millesimo quadringentesimo vicesimo sexto, indicione quarta, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno nono, die Saturni vicesima secunda mensis Junii, hora terciarum vel quasi, presentibus honorabilibus et circumspectis viris, domino Wincencio altarista Gneznensi⁴ necnon Alberto Romano⁵ et Mathia de Zorzewo procuratoribus causarum consistorii Gneznensis⁶ ac Nicolao Janussii de Gnezna notario publico⁷, testibus ad premissa.
Z. N. ^b-c

Et ego Jacobus Mathie de Lancicia, clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius prefatique venerabilis viri, domini Benedicti canonici et officialis causarumque et facti huiusmodi scriba³, quia predictis literarum privilegi(i) exhibicioni, presentacioni, recepcioni ipsasque transsumi, transscribi petticioni et decreto omnibusque aliis et singulis premissis unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, ideo aliis negociis occupatus, ipsum privilegium per alium de verbo ad verbum transscribi et exemplari procuravi, nichil addendo vel minuendo, quod facti mutaret substanciam vel variaret intellectum factaque auscultacione diligenti et ipsas originales literas cum presenti transsumpto per omnia concordari inveniens, me hic subscripsi et in hanc publicam formam redegi signoque et nomine meis solitis et consuetis unacum appensione officiolatus sigilli prefati domini Benedicti officialis consignavi, rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium premissorum etc.

^ainicjał wysokości całego tekstu Or.

^b-cinną ręką Or.

¹Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 1083/1.

²Opactwo cystersów w Łeknie (Wągrowcu). Opat Jakub wyst. 1415 - 1433 (KDW VII nr 754/6 i niżej, nr 1316/2; Acta capitulorum II nr 76, 77). Stary opat Adolf i zakonnik Jakub nie zidentyfikowani, ale zob. też niżej, nr 1233/4.

³Jakub syn Macieja z Łęczycy, notariusz publiczny, wyst. 1418 - 1428, także jako pisarz konsystorza gnieźn. i pleban w Złotkowie (na pn.-zach. od Kleczewa w Konińskiem) 1428 - 1430 (Acta capitulorum II nr 134; KDW V s. 329 - tu jego Z. N. ident. jak w naszym dok., 355 - Z. N., 426, 470, nr 519; KDW VIII nr 1065/8; Łaski, Liber beneficiorum I s. 194; AAG, ACons. G II/1 k. 2v).

⁴Wincenty altarysta gnieźn., może ident. z wyst. już 1415 (Acta capitulorum II nr 45).

⁵Wojciech Romanus prokurator w konsystorzu gnieźn., mieszczanin gnieźn. (z Kalisza?), wyst. 1415 - 1450 (Acta capitulorum II nr 34 - 487; A. Gąsiorowski, Circumspecti ac illuminati viri. Adwokaci gnieźnieńscy początków XV wieku, w: Mente et litteris, Poznań 1984, s. 250 n.).

⁶Zorzewo (dziś Zarzewo) par. Kuchary Kościelne, na pn.-zach. od Rychwału w Konińskiem (Koz. 5 s. 550). Maciej prokurator w konsystorzu gnieźn. wyst. 1424 - 1428 (Acta capitulorum II nr 181, 187, 219, niżej, nr 1172).

⁷Mikołaj syn Janusza (Hanuszka) z Gniezna jako notariusz publiczny i pisarz konsystorza gnieźn. wyst. 1423 - 1428 (AAG ACons. G II/1 k. 21; KDW V s. 425 i 470, VIII nr 1010/4, niżej, nr 1137/14).

Dokument Nr 1094

Poznań, 25 czerwca 1426

Wymienieni sędziowie rozsądzają spór o dziesięciny pomiędzy plebanami z Tulc i kmieciami z Płowiec.

Or.: Poznań, AAP, D. perg. 24 (dawniej Tulce A 1). Pergamin 335 × 385 + 38 mm. Pismo spłowiałe, pozacierane na złożeniach. Wypłowiały sznur do przywieszenia pieczęci. Z.N.: Na trzech gradusach krzyż z rozetą, z pierścieniem wokół podstawy, na nim napis: Johan(nes).
Kop.: tamże, Acta consistorii 132, k. 10v - 12. Wpis 30 stycznia 1598.
Streszcz.: KDW V, nr 441 (wg Kop. - pod błędną datą 5 czerwca 1426).

^aIn nomine Domini amen. Nos Albertus Dei gracia sancte ecclesie Gneznensis archiepiscopus et | primas unacum assessoribus et concompromissariis^b nostris, dominis Petro de Cobilino Poznaniensi¹ et Jaschkone de Czechel Gneznensi | decanis², Adam doctore³ et Petro licenciato in decretis⁴, Mathia Cordebog officiali⁵, Boguslao⁶ et Petro Nowyecz canonicis dicte Poznaniensis | ecclesiarum⁷ ac Paulo de Czechowo archidiacono Srzemensi in ecclesia Poznaniensi predicta⁸, arbitri, arbitratores et amicabiles compositores per et inter discretos Jacobum et Johannem plebanos ecclesie parrochialis in Tulcze Poznaniensis diocesis⁹ nomine ipsorum^c ecclesie ex una et laboriosos Nicolaum Garbalicz, Jacobum Garbalicz, Petrum Wolek, Nyedzalek, Barthossium, Michaelem, Dominicum, Nicolaum Coczana, Petrum Pyotranek, Marzianum Coczana, Albertum Schawlowicz, Nicolaum Rincza, Michaelem Swanthkowicz, Petrum Goszdzewicz, Paulum Orkisch, Stanislaum Couilo et Laurencium Wachath omnesque et singulos rusticos, agros colentes in Plowcze villa dicte diocesis¹⁰ parte ex altera, de, pro et super decima manipulari post agros et araturas dictorum omnium et singulorum rusticorum, ibidem in Plowcze agros colencium, necnon retentis, expensis, dampnis, litibus, causis, questionibus, controversiis, impensis et interesse occasione dicte decime hincinde perceptis, factis, illatis, exortis, motis et quomodolibet suscitatis, concorditer, voluntarie, unanimiter et uniformiter nominati, electi et assumpti, prout hoc in instrumento publico compromissi subscripto manu Johannis notarii publici subscripti¹¹ clarius et lacius continetur, visis literis olim reverendi in Christo patris, domini Johannis eadem gracia episcopi Poznaniensis¹², ipsius et sui capituli sigillis ceris oblonge figure per totum [communi, in cordulis sericeis^d], rubei et viridis coloris, impendentibus sigillatis et instrumento diffinitive sentencie prefati domini Boguslai canonici et tunc officialis Poznaniensis¹³, sigillo officiolatus in pensula pargamenea impendenti sigillato manuque circumspecti magistri Johannis Jacobi de Gnezna clerici Gneznensis, publici imperiali auctoritate notarii¹⁴ subscripto, coram nobis pro parte dictorum Jacobi et Johannis plebanorum et ipsorum ecclesie in Tulcze productis et exhibitis, auditisque dictorum parcium propositis et responsis et aliis quibus partes ipse uti et se iuvare consueverint, masticatis et diligenter discussis, de assessorum nostrorum predictorum consilio, deliberacione prehabita diligenti, per ea, que vidimus et cognovimus, et nunc cognoscimus et videmus, dicimus, declaramus, laudamus, arbitramur, pronuncciamus et per hanc nostram arbitralem sentenciam diffinimus, quod prefati omnes et singuli rustici in predicta villa Plowcze et eorum successores pro tempore existentes, incipiendo a messe nunc instanti singulis annis perpetuis futuris temporibus solvent et quilibet ipsorum solvet, et solvere tenebuntur, et eorum quilibet tenebitur decimam manipularem frumentorum tam estivalium, quam yemalium cuiuscumque grani in agris eorum et ipsorum cuiuslibet excrescencium, dictis dominis Jacobo et Johanni plebanis nomine ipsorum ecclesie in Tulcze predicte et eorum successoribus pro tempore existentibus. Item dicimus, declaramus, laudamus, arbitramur et pronuncciamus, quod prefati domini Jacobus et Johannes in Tulcze plebani et eorum successores non debent impetere, turbare, vexare aut molestare rusticos omnes et singulos in Plowcze predictos nec eorum successores super decimis predictis per et infra annos retroactos et preteritos, per eos et ipsorum quemlibet retentis et non solutis, quos rusticos absolvimus et liberos dimittimus a solucione earundem decimarum retentarum prefatis dominis Jacobo et Johanni plebanis in Tulcze et ipsorum successoribus perpetuum silencium de non petendo easdem decimas retentas imponentes, expensas eciam per partes predictas aut earum predecessores tam in lite, quam extra, occasione predictarum decimarum factas hincinde obmittentes. Ceterum dicimus, declaramus, laudamus et pronuncciamus, quod prescripti rustici omnes et singuli pro ipsorum pertinacia dabunt et solvent ac dare debent et solvere duos lapides cere, unum pro Poznaniensi ad beati Bartholomei Appostoli [24 VIII] et alium lapidem cere pro Gneznensi ecclesiis ad sancti [Michaelis^e] Archangeli festa [29 IX] proxime futura, sub pena quinquaginta marcarum, quam inter partes compromittentes vallavimus et vallamus per partem non tenentem huiusmodi nostram sentenciam arbitralem et pronuncciacionem, et eidem per se vel alium seu alios directe vel indirecte, manifeste vel oculte, in toto vel in parte contravenientem, unam medietatem pro Gneznensis, aliam medietatem predictarum quinquaginta marcarum pene vallate pro Poznaniensis ecclesiarum fabrica irremissibiliter persolvenda ac processibus nostris per censuram ecclesiasticam exigenda. Cui pene partes compromittentes predicte presentem nostram sentenciam arbitralem emologantes se sponte et libere submiserunt, prout eciam hoc in instrumento publico compromissi manu Johannis notarii publici subscripti plene est descriptum. Preterea si quid ex dicta nostra [sentencia^e] arbitraria inter partes predictas dubietatis emerserit, nobis huiusmodi ambiguitatis declarandi et interpretandi reservamus plenariam facultatem. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes nostras literas seu presens instrumentum publicum, nostram sentenciam arbitrariam in se continens, per Johannem notarium publicum et coram nobis cause compromissi huiusmodi scribam subscriptum, scribi et publicari sigillique nostri appensione iussimus communiri. Actum et datum Poznanie in medio curie episcopalis, anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo sexto, indicione quarta, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno nono, die vicesima quinta mensis Junii, hora terciarum vel quasi, presentibus discretis viris, dominis Nicolao in Czanszim¹⁵, Martino in Lussowo vicedecano et perpetuo vicario in ecclesia Poznaniensi¹⁶, Chebda^f in Czirnyelyno¹⁷ et Philyppo in Lechnyno [plebani ]¹⁸, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.
Z. N. ^g-h

Et ego Johannes Petri de Lupstowo Maiori clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius¹¹ et coram prefato reverendissimo in Christo patre, domino Alberto archiepiscopo et suis assessoribus ac concompromissariis cause presentis compromissi scriba, predicte sentencie arbitrarie pronunciacioni aliisque omnibus et singulis, que dum taliter, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum testibus prescriptis presens interfui eaque sic fieri vidi et aud[ivⁱ]i, sed aliis arduis occupatus negociis per alium fideliter ingrossari procuravi, me quoque hic manu propria subscribens, in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis unacum appensione sigilli prefati reverendissimi patris, domini Alberti archiepiscopi Gneznensis et primatis, de sciencia ipsius speciali et mandato consignando, in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum

^ainicjał wysokości 11 wierszy Or.

^bpoprawiane Or.

^csłowo powtórzone 2 razy Or.

^dsłowa nieczytelne z powodu wytarcia Or., tekst wg Kop.

^ebrak Or., jest w Kop.

^fd przerobione z b Or.

^g-hinną ręką Or.

ⁱdziura Or.

¹Piotr syn Wojciecha z Kobylina, bakałarz praski 1386, mgr, dziekan pozn. 1398 - 1427, kanonik praski, gnieźn., krak., włocławski, wrocławski, zm. 1427/28 (Kor. II s. 264, III s. 218; Acta summorum pontificum res gestas Bohemicas... illustrantia I, Pragae 1980, nr 463, 680; KDW V passim).

²Jan (Jasiek) syn Budka z Czechla (w Kaliskiem), brat Sędziwoja z Czechla, mgr?, pleban w Gozdowie (na wsch. od Wrześni), notariusz publiczny 1398, kanonik pozn. 1403, agent Wojciech, Jastrzębca w Rzymie 1412, kanonik gnieźn. 1414, krak. 1420, dziekan gnieźn. 1426, zm. 1444 (WSB s. 283).

³Adam syn Mikołaja z Będkowa (w Sieradzkiem), notariusz publiczny 1400, kapelan Władysława Jagiełły, kanonik gnieźn. 1409, krak. 1409, oficjał krak. 1413, archiprezbiter kościoła NMPanny w Krakowie 1413 - 1450, dr praw uniwersytetu w Bolonii 1423, kanonik pozn. 1426, profesor UJ, zm. 1451 (ZDKDK nr 196, 214; ZDM II nr 418; KDKK nr 563 - 585; Epist. 1/I nr 39; Kor. 1/2 s. 36 - 37; Fijałek, Polonia, s. 70 - 73; Cracovia artificum, suppl. [II] 1988, nr 204).

⁴Najpewniej Piotr Wolfram z Wolbromia wyst. od 1402, licencjat dekretów z Boloni 1413, profesor UJ od 1415, kanonik krak. 1417, scholastyk gnieźn. 1418, kanonik pozn. 1422, potem archidiakon krak. 1427/28, zm. 1428 (PSB XXVI s. 403 - 406).

⁵Maciej Korczbok, zob. wyżej, nr 1076/1.

⁶Bogusław, zapewne Bogusław Świnka (ze Świnek) kanonik pozn. 1415, oficjał pozn. 1417 - 1422, czerski 1428, zm. ok. 1433 (Now. II s. 229, 237; KDW V passim).

⁷Piotr z Nowca (na pd.-wsch. od Śremu) notariusz królewski 1411 - 1420, sekretarz Władysława Jagiełły 1432, kanonik pozn. 1410, pleban w Bytomiu 1420, kanonik kal. 1432, zm. 1440 (Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty, nr 97; Now. II s. 416).

⁸Paweł syn Marcina z Czechowa (koło Czerniejewa?), mgr, dr dekretów, kanonik pozn. 1407, gnieźn. 1409, archidiakon śremski 1421, pleban w Kłodawie?, zm. 1428/29 (Kor. I/2 s. 181 - 182; Now. II s. 295; Fijałek, Polonia, s. 27 - 28).

⁹Tulce, wieś par. na pd.-wsch. od Poznania (Koz. 3 s. 341, por. też Now. II s. 360) - tamże o dwu plebanach, z nich Jan wyst. od 1418 (ib.), Jakub: 1426 - 1428 (tutaj i niżej, nr 1195/4).

¹⁰Płowce par. Środa, na pn. od Środy (Koz. 3 s. 48). Kmiecie skądinąd nie znani. O dziesięcinach z Płowiec na rzecz kościoła w Tulcach zob. Now. II s. 360.

¹¹Jan syn Piotra z Lubstowa, zob. wyżej, nr 1084/13.

¹²Biskup Jan trudny do identyfikacji, może Jan Doliwa (1356 - 1374).

¹³Chodzi tu zapewne o wyrok Bogusława Świnki (oficjała pozn. 1417 - 1422, zob. wyżej, przypis 6) - KDW V nr 273 (pełen tekst w AAP, Acta consistorii 132 k. 8).

¹⁴Jan syn Jakuba z Gniezna jako notariusz publiczny wyst. także 28 stycznia 1436 (KDW X), nie zna go księga admisji notariuszy publicznych w diecezji gnieźn. (AAG, ACons. G II/1).

¹⁵Ciążeń, miasto biskupie nad Wartą, na pn.-wsch. od Pyzdr. Pleban Mikołaj, wikariusz w katedrze pozn., wyst. także 1428 (KDW V s. 524).

¹⁶Lusowo, wieś par. na zach. od Poznania (Koz. 2 s. 408 - 409). Pleban Marcin, wicedziekan w katedrze pozn., wyst. 1419 - 1426 (KDW V nr 307, VIII nr 899/11; Acta capitulorum II nr 977 i tutaj).

¹⁷Czerlejno (Czerlenino), wieś par. na pd. od Kostrzyna Wlkp. Pleban Chebda z Wydzierżewic wyst. 1426 (tutaj) - 1435, jako były pleban - 1443 (SHGPoz. I s. 309).

¹⁸Lechlin (Lechnin), wieś par. na pn. od Skoków (Koz. 2 s. 385). Pleban Filip Ciecierad z Chwałkowa (par. Mądre, na pd. od Środy) wyst. od 1422, w Lechlinie jeszcze 1431, student UJ 1427, altarysta w katedrze pozn., kanonik pozn. 1431, zm. po? 1447 (Now. I s. 266, 382, 718; SHGWlkp.).

Dokument Nr 1095

Kościan, 25 czerwca 1426

Pozew sądu królewskiego dla Hermana Wolkow z Trzemeszna Lubuskiego.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 8, k. 127 - 127v. Wpis 3 sierpnia 1426.

Uw.:Por. w tej samej sprawie dok. z 2 lutego 1423 - KDW VIII nr 959.

Wladislaus Dei gracia rex P(olonie) etc.
Tibi Hermen Wolcow de Trzemesno¹ mandamus, quatenus secunda die post nostrum in Medzirecz felicem ingressum² personaliter compareas ad instanciam Nicolai Szirsky³ pro eo, quia tu servasti super eum duodecim fures, qui ipsum debuerunt interficere aut detinere. Et cum non potuisti ipsum expectare cum eisdem furibus, ut ipsum interficissent aut detinuissent, extunc equitasti super villam suam Grochowo⁴ cum eisdem furibus, ibi recepisti eius kmethonibus duobus in eadem villa [k. 127v] Grochowo duos equos violenter, quos hactenus homines nequit habere, propter tuam huiusmodi factam repulsionem iudicialiter responsurus. Datum in Costen^a feria tercia proxima post festum sancti Johannis Baptiste anno Domini M° CCCC° vicesimo sexto⁵.

^aCostem Kop.

¹Trzemeszno Lubuskie (Czarnomyśl), wieś par. na zach. od Międzyrzecza (Koz. 3 s. 336, 4 s. 135 - 136, 5 s. 423). Herman Wolkow wyst. 1413 - 1426 (Kozierowski, Obce ryc. s. 123; SHGWlkp.; por. też KDW VIII nr 959).

²Król bawił w Międzyrzeczu 5 lipca 1426.

³Mikołaj nie zidentyfikowany.

⁴Grochowo, wieś par. na zach. od Międzyrzecza, na pograniczu nowomarchijskim (SHGPoz. I s. 675 - 676).

⁵Data zgodna z itinerarium królewskim. Pozew najpewniej wystawiony został rzeczywiście przez kancelarię królewską, a nie tylko pod imieniem królewskim przez sąd.

Dokument Nr 1096

Kalisz, 26 czerwca 1426

I. N. Ugoda rajców miasta Kalisza z Szymonem plebanem w Chełmcach w sprawie cła w Ołoboku.

Kop.: 1. Warszawa, AGAD, dok. perg. 3460 (w or. potwierdzeniu Wojciecha Jastrzębca arcybiskupa gnieźnieńskiego z dnia 2 maja 1427, zob. niżej, nr 1129); 2. Tamże, dok. perg. 3461 (w dokumencie rajców miasta Kalisza z dnia 17 czerwca 1427, publikującym potwierdzenie z 2 maja 1427); 3. Gniezno, AAG, ACap. B 14, k. 115 - 115v. Wpis ok. 1426.
Wyd.: KGV 1869, 41, s. 678 - 679.
Reg.: Senkowski - Sułkowska, nr 44.

Uw.:Wydanie oparto na Kop. 1 i 2.

In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo quadringentesimo vicesimo sexto, indicione quarta, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno ipsius nono, die vicesima sexta mensis Junii, in civitate Calis^a Gneznensis diocesis, in domo sagacis viri, domini^b Nicolai Cranch proconsulis^c ^d-e

ibidem in Calis

¹, hora meridiei vel quasi, in mei notarii publici subscripti testiumque subscriptorum ad hoc vocatorum specialiter et rogatorum constituti presencia solertes viri, domini Nicolaus Cranch proconsul^f necnon ^g-h

Martinus Heydloff², Martinus sartor

³, Martinus Copersmedⁱ⁴, Nicolaus Radost⁵ et Jakel Homuth^j consules ibidem in Calis⁶ ex una suis et honorabilis vir, dominus Symon rector parrochialis ecclesie in Chelmcza^k eiusdem Gneznensis diocesis⁷ similiter suo et dicte sue ecclesie nominibus, talem concordiam, ordinacionem, diffinicionem et conclusionem inter ipsos hincinde de et super theoloneo Olobocensi⁸ dicte ecclesie in Chelmcze amicabiliter iuxta modum et formam infrascriptam factam, ratam habentes et^l gratam per expressum publice sunt confessi partibus ab altera. In primis, quod prefati domini proconsul^f et consules et eorum successores proconsul^f et consules Calisienses ipsum theoloneum Olobocense temporibus perpetuis tenebunt, habebunt, tollent et exigent pro eorum voluntate necnon pontes ac^ł viarum melioraciones, per que mercatores huiusmodi theoloneum Olobocense sunt ituri, more solito construent, reformabunt, meliorabunt, emendabunt et totaliter reparabunt. De quoquidem theoloneo ipsi domini proconsul^f et consules et eorum successores pro tempore existentes prefato^m domino Symoni et suis successoribus plebanis in Chelmcza^k similiter perpetuis temporibus duodecim marcas monete et numeri Polonicalis, quadraginta et octo grossos in quamlibet marcam computando, videlicet in quibuslibet et^b singulis^b Quatuor Temporibus per cuiuslibet anni curriculum tres marcas monete et numeri predictorum solvere tenentur et perpetuo tenebuntur. Verum si gwerre generales in Regno Polonie, per quas transitus dictorum mercatorum per Calis descendencium possit et deberet impediri, extunc prefati domini proconsul^f et consules presentes, et qui pro tempore fuerint, de predicto theoloneo, quod ipsis eisdem gwerris durantibus exortis poterit evenire, sub conscienciis eorum duas partes prefatoⁿ domino Symoni et suis successoribus plebanis in Chelmcza^k predictis dare et solvere sunt astricti pariter et assignare, tercia parte pro reformacione poncium et viarum ipsis dominis proconsuli^o et consulibus reservata. Quibusquidem gwerris cessantibus^p ipsi domini proconsul^f et consules ac eorum successores predicti prefatas duodecim marcas modo premisso solvere tenebuntur et tenentur plenarie et in toto ipsi domino Symoni et suis successoribus plebanis ecclesie supradicte. Item dictus dominus Symon prefatis^q dominis proconsuli^o et consulibus consensum et rathihabicionem premissorum reverendissimi in Christo patris et domini nostri, domini Alberti sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopi et primatis ac sui capituli Gneznensis literas desuper opportunas, ipsorum tamen dominorum proconsulis^c et consulum pecuniis et sumptibus, promisit expedire⁹. Super quibus omnibus et singulis premissis prefati domini proconsul^f et consules ac Symon nominibus, quibus supra, a me notario publico infrascripto pecierunt sibi fieri et confici unum vel plura publicum et^r, publica instrumenta. Acta sunt hec anno et^b indicione, pontificatu, die, mense, loco et hora, quibus supra, preesntibus discretis viris, dominis Mathia¹⁰ et Paulo vicariis perpetuis ecclesie collegiate¹⁰ necnon Vincencio doctoris, altarista ad Sanctum Nicolaum Calisiensi¹⁰, testibus ad premissa vocatis et rogatis.
Et ego Johannes Petri de Rathibor clericus Wratislauiensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius¹¹, quia dictis concordie ordinacioni et conclusioni aliisque omnibus et singulis premissis, dum sic, ut prefertur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi, et ideo manu propria hinc me subscribens publicavi et in hanc formam publici documenti redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis^s consignando.

^aCalissiensi Kop. 2

^bbrak Kop. 2

^cprothoconsulis Kop. 2

^d-ein Calis ibidem Kop. 2

^fprothoconsul Kop. 2

^g-hMartinus sartor, Martinus Hedloff Kop. 2

ⁱCoppersmid Kop. 2

^jHohmut Kop. 2

^kChelmcze Kop. 2

^latque Kop. 2

^łet Kop. 2

^mpreffato Kop. 2

ⁿeidem Kop. 2

^oprothoconsuli Kop. 2

^pcassantibus Kop. 2

^qpreffatis Kop. 2

^rtak Kop. 1 i 2

^sconswetis Kop. 2

¹Mikołaj Kranch ławnik kal. 1408/09, wójt 1416/17, burmistrz 1420/21, 1423/24 - 1427/28 (GKal. s. 37), nie żył już 1428 (niżej, nr 1191).

²Marcin Heydloff, Heidlauf, rajca kal. 1408/09, 1420/21, ławnik 1415/16, 1423/24, rajca 1424/25 - 1426/27, 1428/29 (GKal., s. 36).

³Marcin krawiec, sartor, ławnik kal. 1420/21, rajca 1423/24, 1425/26 - 1429/30 (ib. s. 36).

⁴Marcin Koperschmid rajca kal. 1423/24, 1425/26, 1427/28 (ib.).

⁵Mikołaj Radost ławnik kal. 1415/16, rajca 1420/21, 1424/25 - 1426/27, wójt 1423/24, 1427/28, burmistrz 1428/29, 1430/31, żył jeszcze 1435 (ib. s. 37).

⁶Jakiel Homut, Hochmut, rajca kal. 1425/26, 1426/27 (ib. s. 35).

⁷Chełmce, wieś par. na pd.-zach. od Opatówka w Kaliskiem. Pleban Szymon syn Macieja ze Stawu, kanonik kolegiaty kal. 1425, oficjał kamieński 1426, wyst. do 1450? (Reg. Teut. II nr 2254, 2406, 2407, 2416; Acta capitulorum I nr 1602; KDW V nr 489; KDW XI).

⁸Ołobok, siedziba klasztoru cysterek na pd. od Kalisza.

⁹Dok. ten nosi datę 2 maja 1427 - niżej, nr 1129 - i widymuje niniejszy dok.

¹⁰Nie zidentyfikowany.

¹¹Jan syn Piotra z Raciborza, notariusz publiczny, zapewne ident. ze studentem UJ 1421, skądinąd nie znany.

Dokument Nr 1097

Brześć Kujawski, 1426, przed 1 lipca

Andrzej z Lubrańca sędzia kujawski przekazuje sprawę pomiędzy Piotrem z Zakrzewa a Katarzyną z Sycewa przed sąd ziemski w Koninie.

Or.: Poznań, WAP, Konin Z. 2, k. 240a: List papierowy 220 × 155 mm, ze śladami złożenia, bez śladu pieczęci, z adresem na odwrocie, wszyty w księgę ziemską konińską wśród spraw z lipca 1426 r.

^a-b

Validis strenuisque viris, dominis iudici subiudicique, presente serenissimo principe, domino nostro Wladislao, pronunc in iudicio regali in presencia domini regis presidentibus et ceterisque dignitariis et officialibus, fautoribus et amicis nobis dilectis presentetur

.
Amicabili salutacione sinceriter premissa, strenui domini fautoresque et amici nobis karissimi, | quia quidem nobilis Petrus heres de Zacrzewo de districtu Coninensi¹ coram nobis | ceterisque dominis pallatinis, castellanis, protunc nobiscum in | iudicio regali in Bresth presidentibus, habuit terminum cum quadam domina Katherina de Syczewo ^c-d

condam scultetissa

² pro quibusdam causis, pro quibus causis prius habuerunt terminum antea in Chonyn³ et ibidem pro predictis causis fuerunt a principio iudicati. Quapropter eosdem remisimus de iudicio nostro Brestensi in iudicium Choninensem, ubi cause inter eos inicium habuerunt predictisque assignavimus terminum in crastino post adventum felicem serenissimi principis, domini nostri regis Wladislai proximum, ut ibidem peremptorie compareant coram vobis validis et strenuis dominis, protunc in iudicio regali presidentibus ibique per vestram dominacionem causarum suarum finem bonum obtinentes. Datum in Bresth feria sexta tempore terminorum generalium protunc in Bresth per dominos celebratorum.
Andreas heres in Ludbrancz etc. necnon iudex generalis terre Cuyauie⁴ ad mandata vestra semper paratus.

^a-badres na odwrocie listu

^c-ddopisane na marginesie Or.

¹Zakrzewo (dziś Zakrzewek), par. Mąkolno, na pd.-wsch. od Sompolna kujawskiego (Koz. 5 s. 519), na pograniczu kujawskim. Piotr zapewne ident. z Piotrem Konopką wyst. także 1429 (zob. niżej, nr 1213/7.)

²Sycewo par. Mąkolno, koło Zakrzewa (Koz. 5 s. 382). Katarzyna skądinąd nie znana.

³Tj. w Koninie.

⁴Andrzej z Lubrańca, h. Godziemba, skarbnik brzeski 1403, chorąży 1408, sędzia 1411, zm. 1441 - 1445 (informacje prof. Janusza Bieniaka).

Dokument Nr 1098

Paradyż, 3 lipca 1426

Król Władysław Jagiełło potwierdza dokument księcia Przemysła I dla klasztoru cystersów w Paradyżu.

Or. do 1945 r.: Poznań, Bibl. Racz. dipl. E 24, dziś nieznany.
Wyd.: Raczyński, Kodex, s. 159 - 160 (wg Or. cum sigillo).
Reg.: KDW V, nr 443 (wg kopii z XV w., dziś również nieznanej).

Uw.:Wydanie niniejsze oparto na Wyd. Raczyńskiego, zmieniając tylko klasyczną pisownię na średniowieczną, jaką musiał posługiwać się Or. z 1426 r. W przypisach tekstowych przytoczono ważniejsze różnice pomiędzy Wyd. a Reg.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Tunc divine retribucionis et temporalis prosperitatis votivum incrementum prosequi infallibiliter credimus, cum personarum ecclesiasticarum votis pia petencium assentimus. Proinde nos Wladislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum Cracovie, Sandomirie, Lancicie, Siradie, Cujavie, Lithuanie princeps supremus, Pomeranie, Russie etc. dominus et heres, significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris noticiam presencium habituris, quomodo coram nostra maiestate venerabilis et religiosus frater Jacobus abbas monasterii Paradisii Cisterciensis ordinis¹ personaliter constitutus, quoddam privilegium in pargameno scriptum bone memorie preclari domini Premislai ducis Polonie exhibuit et presentavit. Quius tenor de verbo ad verbum (sequitur^a) et est talis:
[następuje dok. Przemysła I z daty: Gniezno, 1247 - KDW I, nr 261].
Post cuiusquidem exhibicionem et presentacionem nostre maiestati humiliter supplicavit, quatenus dictum privilegium et contenta in eo ratificare et approbare dignaremur. Nos itaque peticionibus suis de benignitate regia inclinati privilegium predictum auctoritate nostra regia et ex certa sciencia in omnibus et singulis suis sentenciis, clausulis et punctis approbavimus et confirmavimus, decernentes omnia et singula in dicto privilegio contenta obtinere robur perpetue firmitatis. Harum nostrarum vigore litterarum quibus sigillum nostrum presentibus est appensum. Actum in monasterio Paradisio^b in crastino Visitacionis Beate Virginis Marie anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo sexto², presentibus ibidem reverendo in Christo patre, domino Stanislao episcopo Plocensi³ necnon magnificis, strenuis et nobilibus Sandivogio de Ostrorog palatino⁴, Thoma de Pakoscz castellano⁵, Petro Corczbok^c subcamerario⁶, Rachwaele de Obuchow^d subdapifero Poznaniensi⁷, Nicolao Chranstowsky^e gladifero Cracoviensi⁸ et Petro Schaffranecz^f incisore nostro⁹ et aliis quampluribus fidedignis. Datum per manus venerabilium Johannis Schafranecz^g decani Cracoviensis¹⁰ et Stanislai Ciołek^h custodis Gneznensis, cantoris Cracoviensis ecclesiarum, Regni nostri vicecancellariorumⁱ ¹¹, fidelium nostrorum sincere dilectorum.
^j-k

Ad relacionem eiusdem Stanislai Czolek Regni Polonie vicecancellarii

^abrak Wyd.

^bParadisus Reg.

^cKorczbog Reg.

^dObichow (lekcja lepsza) Reg.

^eChrzanstowsky Reg.

^fSchaffranetcz Reg.

^gSchafranetcz Reg.

^hCzolek Reg.

ⁱvicecancellarii Reg. Tekst Wyd. chyba popsuty, brak bowiem również tytułu kanclerskiego przy osobie Jana Szafrańca

^j-kbrak Wyd., ma tylko Reg.

¹Paradyż (Gościkowo), opactwo cystersów na pd. od Międzyrzecza. Opat Jakub wyst. także 1425 (KDW V nr 422, por. też KDW VIII nr 947/1).

²Data zgodna z itinerarium królewskim.

³Stanisław Pawłowski, kanclerz Siemowita IV mazowieckiego, biskup płocki 1425, zm. 1439 (PSB XXV s. 510 - 513).

⁴Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

⁵Tomasz, Tomek, z Pakości wyst. od 1415, kasztelan bydgoski 1422, pozn. 1426 - 1428, starosta koniński 1422 - 1423, nakielski 1424 - 1425, generalny Wielkopolski 1426 - 1428, zm. 1428 (Spisy wlkp.).

⁶Piotr Korczbok z Trzebawia (na wsch. od Stęszewa), Grunwaldczyk, podstoli pozn. 1420/21, podkomorzy 1426, starosta babimojski, ujski, zm. 1438 (PSB XIV s. 159 - 160; WSB s. 349 - 350).

⁷Rafał z Gołuchowa (koło Kalisza), Obiechowa, podstoli pozn. 1426, podkomorzy kal. 1436, starosta generalny Wielkopolski 1436 - 1439, starosta odolanowski, zm. 1442/43 (WSB s. 615).

⁸Mikołaj Chrząstowski miecznik krak. 1426 - 1437, stolnik krak. 1431?, starosta sanocki 1430 - 1437, zapewne ident. z wojskim krak. 1437 - 1460 (Spisy młp. - tu uwagi o identyfikacji).

⁹Jest to najpewniej jedyna wzmianka o Piotrze Szafrańcu młodszym z Pieskowej Skały jako o krajczym królewskim, potem 1431 - 1442 podkomorzym krak., staroście sier. 1436 - 1442 (Spisy młp.; Spisy sier.).

¹⁰Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 1090/9. Był wówczas kanclerzem koronnym.

¹¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

Dokument Nr 1099

Międzyrzecz, 5 lipca 1426

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe Mroczka z Łopuchowa.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 9, k. 124 - 124v. Wpis 2 sierpnia 1426.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie.
Palat(inis), capit(aneis), iudici, subiudici ceterisque officialibus et dignitariis nostris iudiciis ubilibet in Regno nostro presidentibus, fidelibus dilectis, graciam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Ex quo strennuus Mroczek de Lopuchowo miles noster fidelis¹ ad expedicionem versus inclitem^a ducem magnum [k. 124v] Litwanie, fratrem nostrum carissimum² de voluntate nostra et consensu est profectus, ideo terminis iudicialibus coram vobis nequid comode interesse. Propterea vobis precipientes mandamus omnino habere volentes, quatenus ipsum pro causis quibuscumque ad instanciam quarumcumque personarum iudicare usque ad ipsius de predicta expedicione regressum (nulla^b) presumatis racione nec in penis racione huiusmodi absencie aliquibus condempnare. Quidquid enim contra nostram presentem inhibicionem attemptaveritis vel attemptare presumpseritis ad^c irritum cassum et vanum presentibus decernimus. Aliud pro gracia nostra facere non ausuri. Datum in Medzirecz feria sexta proxima post festum Visitacionis Marie Virginis anno Domini M° quadringentesimo vicesimo sexto³.
Relacio wenerabilis Stanislai Czolek canc(ellarii) Crac(ouiensis).⁴

^atak Kop.

^bbrak Kop.

^ctak Kop. zamiast id

¹Mroczek z Łopuchowa, zob. wyżej, nr 1077/1.

²O poselstwie Mroczka na Litwę zob. wyżej, nr 1081 i 1089.

³Pobyt w Międzyrzeczu potwierdzony itinerarium królewskim.

⁴Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

Dokument Nr 1100

Poznań, 2 sierpnia 1426

Król Władysław Jagiełło nadaje Wschowie prawa, jakimi cieszą się inne miasta wielkopolskie.

Kop.: Zielona Góra (Stary Kisielin), WAP, Akta miasta Wschowy 403 (kopiariusz przywilejów miejskich z czasów Komisji Dobrego Porządku), s. 157 - 159, wpis w transumpcie króla Zygmunta Augusta z daty: Piotrków, 9 lipca 1550.
Wyd.: Wuttke, s. 53 (wg Kop.?).

In nomine Domini amen. Tunc regiae maiestatis consurgit fastigium, cumulus augetur honorum et libertas munificentiae propagatur, cum subditorum suorum commodis et Reipublicae ampliandis profectibus intendit votisque iusta petentium clementer con[s. 158]descendit. Proinde nos Vladislaus Dei gratia rex Poloniae Lithvaniaeque princeps supremus et haeres Russiae etc. significamus tenore praesentium omnibus et singulis, praesentibus et futuris, quomodo nos attendentes solitam et inconcussam constantiam indefessaque fidelitatis obsequia, quibus nostrae maiestati cives Wschovenses sub diversitate temporum, civitatum Maioris Poloniae inhaerentes vestigiis et se eorum moderamini conformando complacuerunt et auctore domino praestantius complacere poterint, horum intuitu hanc nostram praerogativam ex certa nostra scientia et gratia speciali ipsis et eorum cuilibet temporibus perpetuae^a duraturam dedimus atque damus, quatenus ipsi et eorum quilibet eisdem gratia iuribus, immunitatibus et libertatibus gaudeant et perfruantur seu gaudere et perfrui libere valeant atque possint, quibus aliae nostrae civitates Maioris Poloniae de iure aut de consuetudine gaudent et perfruuntur, iuribus tamen ipsis per nos aut praedecessores nostros eidem civitati Wschovensi sub quacunque forma aut effectu verborum datis aut concessis, semper salvis, quibus per hanc nostrae gratiae praerogativam in toto vel in parte non intendimus derogare, quinimo decrevimus ea in sui firmitate permansura. Quodque praedicti cives Wschovenses iuxta eorum iura, libertates et privilegia nostrae maiestatis seu praedecessorum nostrorum ipsis data et concessa, de omnibus et singulis suis debi[s. 159]toribus praesentibus et futuris occasione cuiusque rei in eorum civitate propria et non alibi seu extra satisfactionem debitam et condignam libere recipere valeant atque possint, praesenti decreto regio indulgemus iure Polonico nobilibus et ignobilibus eiusdem districtus Wschovensis dato et concesso, in contrarium non obstante, per quod libertatibus, iuribus et privilegiis civitatis praedictae in aliquo non intendebamus nec intendimus derogare, nisi forte de hoc fuisset facta et expressa mentio specialis. Harum quibus sigillum nostrum est appensum testimonio literarum. Actum Posnaniae feria sexta in crastino sancti Petri ad Vincula anno Domini 1426¹, praesentibus reverendo in Christo patre, domino Alberto sanctae Gnesnensis ecclesiae archiepiscopo et primate, necnon magnificis et nobilibus Sandziwogio de Ostrorog Posnaniensi², Mathia de Labiszin Brestensi palatinis³, Thomkone de Pakosz Posnaniensi⁴, Andrea de Domaborz Camenecensi^a ⁵ et Martino de Slafsko Calissiensi castelanis⁶, sincere nobis dilectis, testibus circa praemissa. Datum per manus venerabilium Joannis decani Cracoviensis, Regni Poloniae cancellarii⁷, et Stanislai Czołek custodis Gnesnensis et cantoris Cracoviensis, Regni Poloniae vicecancelarii⁸, sincere dilectorum.
Relatio eiusdem venerabilis Stanislai Czołek custodis Gnesnensis, cantoris Cracoviensis, Regni Poloniae vicecancellarii.

^atak Kop.

¹Pobyt króla w Poznaniu potwierdzony jego itinerarium.

²Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

³Maciej z Łabiszyna (miasto na pograniczu wielkopolsko-kujawskim) wyst. od 1396, wojewoda brzeski kujawski 1412, zm. 1430 (PSB XIX s. 24 - 26).

⁴Tomek z Pakości, zob. wyżej, nr 1098/5.

⁵Andrzej z Danaborza (na Pałukach), Pałuka, podczaszy kal. 1423, kasztelan kamieński 1424, wojewoda kal. 1427, starosta nakielski 1432, zm. 1435 (PSB I s. 107; Spisy wlkp.).

⁶Sławsk (Sławsk Wielki), wieś par. na zach. od Konina. Marcin, Zaremba, Grunwaldczyk, wyst. od 1398, podstoli pozn. 1409, podkomorzy pozn. 1419/20, kasztelan kal. 1426, pozn. 1428, starosta generalny Wielkopolski 1428 - 1430, wojewoda kal. 1436, zm. 1453 (PSB XIX s. 572 - 573; Spisy wlkp.).

⁷Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 1090/9.

⁸Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

Dokument Nr 1101

Poznań, 3 sierpnia 1426

Król Władysław Jagiełło zatwierdza wyrok swoich komisarzy w sporach o wieś Przyczynę.

Kop.: Zielona Góra (Stary Kisielin), WAP, Akta miasta Wschowy 403 (kopiariusz przywilejów miejskich z czasów Komisji Dobrego Porządku), s. 732 - 733.

Vladislaus Dei gratia rex Poloniae Lithvaniaeque princeps supremus et haeres Russiae etc., etc. significamus tenore praesentium, quibus expedit universis, quomodo dum venerabilem et magnificos Joannem decanum Cracoviensem^a, Regni Poloniae cancellarium¹, Joannem de Szczegoczin castellanum Lublinensem² et Petrum Szafranwetz^a succamerarium Cracoviensem³, sincere nobis dilectos, tanquam compositores et arbitros in causa, quae longe vertebatur pro villa Przyczyna⁴ inter providos consules et cives civitatis Wschowa parte ex una et nobilem Hantzlonem Opala cubicularium nostrum⁵ ex altera partibus, a nostra maiestate specialiter deputatos ad infrascripta posuissemus et locassemus. Qui auditis hincinde partium praedictarum in causa huiusmodi propositionibus et allegationibus, talem inter [s. 733] partes praedictas fecerunt concordiam, quod videlicet cessantibus et sopitis omnibus iniuriis, litibus et controversiis, Hantzel praedictus consulibus et civibus praedictae civitatis septuaginta quinque marcas mediorum grossorum, quadraginta octo grossos in marcam quamlibet computando, dare debet et solvere quoad plenum, quibus solutis praefati consules et cives praedictae civitatis Hantzloni praedicto mox post factam solutionem praedictarum pecuniarum villae praefatae possessionem tanquam vero et legitimo haeredi cum omni iure et dominio sic, ut ipsam soli tenuerunt, restituere debent indilate. Harum quibus sigillum nostrum est appensum testimonio literarum. Datum Posnaniae sabbatho in die Inventionis sancti Stephani anno Domini 1426⁶. Ad relationem venerabilis domini Joannis decani Cracoviensis, Regni Poloniae cancellarii.

^atak Kop.

¹Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 1090/9.

²Jan ze Szczekocin, Odrowąż, wyst. od 1397, kasztelan wiślicki 1409, lubelski 1410, starosta generalny Wielkopolski 1415 - 1419, zm. 1433 (PSB X s. 483; Spisy wlkp.; Spisy młp.).

³Piotr Szafraniec z Pieskowej Skały, brat Jana, podstoli krak. 1398 - 1406, podkomorzy krak. 1406 - 1430, wojewoda sandom. 1431 - 1433, wojewoda krak. 1433 - 1437, starosta chęciński, sieradzki 1420 - 1437, krak. 1431 - 1432 (Spisy młp.; Spisy sier.).

⁴Przyczyna Górna (i Dolna), wieś par. tuż na zach. od Wschowy (Koz. 3 s. 90).

⁵Hanczel Opala nie zidentyfikowany, najpewniej z rodziny Opalów - Oppelnów (por. Kozierowski, Obce ryc. s. 76 - 77) siedzących w płd. Wielkopolsce, m. in. w Czaczu i Śmiglu, gdzie jednak Hanczel nie wyst.

⁶Pobyt króla w Poznaniu potwierdzony jego itinerarium.

Dokument Nr 1102

Gniezno, 8 sierpnia 1426

Król Władysław Jagiełło zawiadamia starostę generalnego Wielkopolski i władze miasta Poznania, że bierze pod swą opiekę Jakuba młynarza z młyna królewskiego za murami Poznania.

Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania I/1 (Księga radziecka pozn.), k. 52v - 53. Wpis w 1426 r.
Wyd.: WSvP, s. 158 - 159 (wg Kop.).

Wladisslaus Dei gracia rex Polonie etc. magnifico Szandziwogio de Ostrorog palatino Poznaniensi et capitaneo Maioris Polonie¹, necnon civibus et communitati civitatis nostre Poznaniensis, fidelibus nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum. Magnifice et fideles dilecti! Cum providus Jacobus molendinator noster extra muros civitatis Poznaniensis² impressionem civium seu civitatis Poznaniensis ex eo perhorrescens, quod ipse cives civitatis eiusdem Poznaniensis coram nostra maiestate vocasset seu traxisset in causam, in rebus et persona suis reddatur insecurus. Nos de benignitate regia impunitati persone ac rerum suarum providere cupientes, sibi dedimus atque damus salwm, liberum ac securum conductum in dicto suo molendino ac civitate predicta standi, immorandi et negocia sua libere exercende^a propriaque aliendi, vendendi et commuttandi pro arbitrio sue voluntatis infra hinc ad triennium se inmediate sequens. Secus non facturi, gracie nostre sub opptentu. Datum Gnezne feria quinta ante festum sancti Laurencii anno Domini millesimo CCCC^mo vicesimo sexto³.
Relacio venerabilis S(tanislai) Czolek Regni Polonie vicecancelarii etc.⁴

^atak Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

²Jakub młynarz wielkiego młyna królewskiego pod Poznaniem wyst. od 1423, sprzedał młyn w (przed?) 1432 (WSvP s. 473).

³Pobyt w Gnieźnie zgodny z itinerarium królewskim.

⁴Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

Dokument Nr 1103

Gniezno, 9 sierpnia 1426

Król Władysław Jagiełło nadaje mieszkańcom miasta Nowy Ostrów (Ryczywół) i wsi Krężoły prawo wypasu bydła na pastwiskach królewskiej wsi Tłukawy.

Kop.: Warszawa, AGAD, Metryka koronna, t. 62, k. 212v - 213v. Wpis w transumpcie króla Zygmunta z daty: Wilno, 13 marca 1541. Tytuł: Confirmatio privilegii super oppidum Ricziwol quondam Nowi Ostrow nuncupatum et ville Krazele.
Reg.: MRPS IV, suppl. nr 606 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Ne error oblivionis gestis sub tempore versantibus in posterum pariat detrimenta, regum et principum consilia iustorum suorum actus sub designacione scripturarum vel annotacione fideli testium consueverunt roborare, ne, quod ipsorum annotacione confirmatur, tractu temporis evanescat et perpetuitate frustretur. Proinde nos Wladislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum Cracouie, Sandomirie, Siradie, Lancicie, Cuiauie Lituanieque princeps supremus [k. 213] Pomeranieque dominus et heres Russie, significamus tenore presencium, quibus expedit universis et singulis, presentibus et futuris, harum^a noticiam habituris, quomodo habito diligenti respectu ad constantis fidelitatis studiosa obsequia et pure fidei merita, quibus nobilis Niemyerza Kischowski¹ miles, fidelis noster dilectus, nostre maiestati complacuit et adhuc auctofidelitatis studio prestancius potuerit complacere, horum intuitu volentes ipsum graciarum nostrarum prosequi favoribus, peticionibus suis de benignitate regia omnibus et singulis hominibus et incolis civitatis Novi Ostrow² ac ville Krazele³ suis, de qua eadem civitas erigitur de novo, presentibus et futuris, liberam et omnimodam facultatem pecudes et pecora in silvis, borris, mericis et pascuis ville nostre Tlukawi⁴ segregatis pellendi, pascendi, utifruendi, dummodo nobis aut nostris cmetonibus prefate ville Tlukawi in eorum campis, pratis, aliis eorum usibus specialiter datis et deputatis, nullum preiudicium [k. 213v] aut damnum per eosdem cives et cmetones seu eorum pecora et pecudes irrogetur vel aliqua difficultas oriatur. Harum quibus sigillum nostrum est appensum testimonio litterarum. Actum Gnesne feria sexta in vigilia sancti Laurentii Martiris gloriosi anno Domini millesimo quadringentesimo vigesimo sexto⁵, presentibus reverendissimo in Christo patre, domino Alberto archiepiscopo Gnesnensi, primate necnon magnificis, strenuis et nobilibus Sandiwogio de Ostrorog Posnaniensi⁶, Mathia de Labissin Brzestensi palatinis⁷, Thoma de Pakosczi P(osnaniensi)⁸, Mathia^a de Sczekoczini Lublinensi⁹, Andrea de Domaborz Camenensi¹⁰, Joanne de Lichin Srzemensi castellanis¹¹ et Dobrogostio de Schamotuli¹², et multis prelatis et baronibus, fidelibus nostris dilectis. Datum per manus venerabilium Joannis decani Cracouiensis, cancellarii¹³ et Stanislai Cziolek custodis Gneznensis, cantoris Cracouiensis, vicecancellarii Regni Polonie¹⁴, nobis sincere dilectorum.

^atak Kop.

¹Niemierza z Kiszewa, zob. wyżej, nr 1085/6.

²Nowy Ostrów, później miasto Ryczywół, na pn.-zach. od Rogoźna (Koz. 3 s. 162).

³Krążele czyli Krężoły, wieś, potem w par. Ryczywół, na pn.-zach. od Rogoźna (Koz. 2 s. 351).

⁴Tłukawy par. Rogoźno, na pn.-zach. od Rogoźna (Koz. 3 s. 319).

⁵Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁶Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

⁷Maciej z Łabiszyna, zob. wyżej, nr 1100/3.

⁸Tomek z Pakości, zob. wyżej, nr 1098/5.

⁹Jan (nie Maciej) ze Szczekocin, zob. wyżej, nr 1101/2.

¹⁰Andrzej z Danaborza, zob. wyżej, nr 1100/5.

¹¹Licheń (Licheń Stary), wieś na pn. od Konina. Jan, bratanek biskupa Andrzeja Łaskarza, cześnik kal. 1412, kasztelan śremski 1422, potem wojewoda brzeski kujawski 1430, starosta koniński, brzeski kujawski 1434 - 1438, zm. 1448/49 (PSB XVII s. 294 - 295; WSB s. 422).

¹²Dobrogost Świdwa z Szamotuł wyst. od 1399, Grunwaldczyk, podkomorzy kal. 1423, potem starosta generalny Wielkopolski 1430 - 1432, opiekadlnik (tutor) Królestwa 1434, kasztelan pozn. 1436 - 1450, zm. 1464/65 (WSB s. 726 - 727).

¹³Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 1090/9.

¹⁴Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

Dokument Nr 1104

Konin, 12 sierpnia 1426

Król Władysław Jagiełło zatwierdza dokument Mroczka z Łopuchowa dla Powidza.

Kop.: 1. Warszawa, AGAD, Metryka koronna, t. 172, k. 45 - 45v (z lat 1624 - 1625), w transumpcie króla Zygmunta Starego z daty: Warszawa, 31 grudnia 1524. Tytuł: (jak w nrze 1077); 2. Poznań, WAP, Akta m. Powidza I/2 w or. transumpcie wcześniejszych potwierdzeń przez króla Augusta II z daty: Warszawa, 7 września 1729.

In nomine Domini amen. Ne error oblivionis gestis sub tempore versantibus in posterum pariat detrimenta, alta regum consilia decreverunt ea literarum apicibus et fidedignorum testimonio perhennare, ne lapsu temporis evanescant. Proinde nos Vladislaus Dei gratia rex Poloniae necnon terrarum Cracouiae, Sendomiriae, Syradiae, Lanciciae, Cuiaviae Lithuaniaeque princeps supremus, Pomeraniae Russiaeque dominus et haeres etc., significamus tenore praesentium, quibus expedit universis, praesentibus et futuris, praesentium notitiam habituris, quomodo pro parte civium nostrorum de Powidz, nobis fidelium dilectorum, maiestati nostrae oblata petitio continet, quatenus ipsis quarundem literarum^a seu privilegium sub sigillo strenui Mrockonis de Łopuchow militis nostri fidelis dilecti, protunc tenutarii in Powicz¹, ratificare, gratificare et confirmare dignaremur, cuius literae seu privilegii tenor sequitur in haec verba:
[następuje dok. Mroczka z Łopuchowa z daty: Powidz, 14 stycznia 1426 - zob. wyżej, nr 1077].
[k. 45v] Nos igitur huiusmodi literarum suffitientem probationem videntes examine de innata nobis regiae benignitatis clementia ipsam ratificamus, gratificamus, approbamus et innovamus, decernentes ipsas obtinere robur perpetuae firmitatis per praesentes. Harum quibus sigillum nostrum praesentibus (est^b) appensum et testimonio literarum. Actum in Conin² feria secunda proxima post (festum^b) beati Laurentii Martyris anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo sexto, praesentibus magnificis et strenuis militibus Sandiuogio de Ostrorog palatino Poznaniensi, Gasparo^c Maioris Poloniae generali³, Domaratho de Kobylany Biecensi⁴, Nicolao de Howec^a Bydgostiensi⁵, Przedpieklo^a de Kopydłow Landensi⁶ castellanis, Dobrogostio de Szamotuły succamerario Calisiensi⁷ et Nicolao de Chrząscow^a incisore nostro⁸ ac aliis quampluribus fidedignis. Datum per manus venerabilium virorum Joannis decani Crac(oviensis) dicti Szafraniec, cancellarii⁹, Stanislai Kozłek^a custodi(s) Gnesnensis, cantoris Crac(oviensis) eccles(iarum), vicecancellarii Regni Poloniae¹⁰, syncere nobis dilectorum.
Ad rellationem eiusdem venerabilis domini Kozłek^a vicecancellarii Regni Poloniae etc.

^atak Kop.

^bbrak Kop.

^ctak Kop., zamiast capitaneo

¹Mroczek z Łopuchowa, zob. wyżej, nr 1077/1.

²Data zgodna z itinerarium królewskim.

³Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

⁴Domarat z Kobylan, Grzymalita, Grunwaldczyk, kasztelan biecki 1410, marszałek nadworny królewski 1428, kasztelan wojnicki 1433, lubelski 1435, zm. 1438 - 1440 (PSB XIII s. 158 - 159; GStar. s. 75; Spisy młp.).

⁵Mikołaj Kiełbasa z Tymieńca, Grunwaldczyk, podczaszy pozn. 1418 - 1425, kasztelan bydgoski 1426, zm. po 1435 (GStar. s. 75).

⁶Przedpełk z Kopydłowa (par. Wilczyn w Konińskiem), wyst. od 1407, Grunwaldczyk, kasztelan zbarski 1412, podstoli kal. 1414, kasztelan lędzki 1426, zm. 1451 - 1453 (PSB XXVIII s. 703 - 704).

⁷Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1103/12.

⁸Mikołaj Chrząstowski, zob. wyżej, nr 1098/8.

⁹Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 1090/9.

¹⁰Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

Dokument Nr 1105

Przedbórz, 23 sierpnia 1426

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe Wincentego z Nowego Dworu.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 8, k. 276v - 277. Wpis 9 stycznia 1427.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Capitaneo, iudici, subiudici ceterisque officialibus iudiciorum nostrorum in terra Maioris Polonie ubilibet constitutis presentibus requirendis, fidelibus nostris dilectis, graciam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Exposuit coram nobis nobilis Vincencius de Nowi Dwor¹ fidelis noster dilectus, quomodo ad Curiam Romanam et ad Sedem Apostolicam super quadam causa fuit evocatus et citatus propter quod, ut sue consulat innocencie et huiusmodi causam proprio possit studio expedire, solus personaliter proposuit illuc se transferre. Et proinde supplicat nobis, ut sibi de speciali gracia dilacionem causarum suarum propter tante necessitatis eventum concedere dignaremur, quatenus age[nti^a] in tam longa distancia et suis hic terminis intendere non valenti nullum gravamen prestaretur. Quapropter huiusmodi peticionibus inclinati decrevimus omnes causas suas et fideiussorum suorum, que ex ipsius causis perhibentur, dependere usque ad festum Pasce proximum affuturum [20 IV 1427], nullatenus iudicandas. Quocirca vobis seriose mandamus habere volentes, quatenus prefatum Vincencium et fideiussores ipsius pro causis, ut prefertur, dumtaxat ad festum Pasce proximum nullatenus iudicare presumatis nec impedire quovismodo, efficientes, ut idem Vincencius et fideiussores sui racione absencie sue nullum senciant preiudicium [k. 277] et gravamen. Datum in Przedborzs in vigilia sancti Bartholomei Apostoli anno XXVI².
Relacio wenerabilis Stanislai Czolek R(egni) P(olonie) vicecancellarii

^aplama Kop.

¹Wincenty z Nowego Dworu, może ident. z Wincentym Furmanem z Mchów (zob. KDW VIII nr 846), tenutariusz Tulei koło Pyzdr (KDW VIII nr 942/1, także 1007/1), zapewne ident. z Wincentym z Pietrzykowa, wsi królewskiej, "chodzącej" w zastawach w parze z Tuleją (niżej, nr 1292).

²Pobyt w Przedborzu (w drodze z Turka do Sandomierza) zgodny z itinerarium królewskim.

³Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

Dokument Nr 1106

Poznań, 28 sierpnia 1426

Wymienieni uczestnicy roczku sądowego w Poznaniu zawiadamiają sędziego i podsędka poznańskich, że Mikołaj z Grabowa przedstawił roczkowi dokument nabycia części wsi Luboń, do której nikt nie zgłosił pretensji z tytułu prawa bliższości.

Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania D 585 w or. potwierdzeniu sędziego poznańskiego Mikołaja z Sepna z daty: Poznań, 12 lutego 1427 (niżej, nr 1122).
Wzmianka: KDW V, nr 460 (wg Kop.).

Magnificis dominis Nicolao de Sepno iudici¹, Stanislao de Surkowo subiudici Poznaniensibus² Johannes de Ceracz burgrabius Poznaniensis³, Stanislaus Slap de Palandze loco pallatini⁴, Jacobus de Sepno loco iudicis⁵, Pelka de Grzibno loco subiudicis⁶, Nickel de Witkouicze loco subcamerarii⁷, Newstamp de Sweckotky loco vexiliferi⁸ servicium cum caritate et desiderio omnis boni. Magnifici domini! Noveritis, quod cum feria quarta proxima post festum sancti Bartholomei Apostoli anno Domini millesimo CCCC° vicesimo sexto in terminis particularibus Poznaniensi iudicio regali presidebamus, ibi veniens nobilis Nicolaus de Grabowo⁹ in iudicio, tribus et ultra ius quarta vicibus litteram resignatoriam super totam medietatem hereditatis Lubonie¹⁰, quam emit et commutavit pro scultecia in Grabowo cum nobili Jacussio Poman¹⁰, in iudicio presentavit et eciam super eo, quia uxor eiusdem Poman dicta Katherina¹⁰ ibidem in eadem littera a suo dotalicio imperpetuum recessit et litteram mortificavit. Et veniens Jacobus ministerialis Poznaniensis¹¹ coram iudicio recognovit, quia eandem litteram tribus et ultra ius quarta vicibus insumando proclamavit, vocando illos omnes, qui ibidem ius propinquitatis haberent, ad iudicium vocavit, ut venierent et contradicerent, et nullus contradixit. Ideo domini iudicio presidentes, exaudita ministerialis recognicione, eandem litteram domini capitanei resignatoriam circa vigorem conservarunt et iuste exivit de cancellaria domini capitanei, super quo adiudicatum solvit, prout in libro terrestri de verbo ad verbum est inventum et presentibus consignatum. Idcirco magnificenciam vestram petimus studiose, quatenus eidem litteram adiudicatoriam super premissa dare dignemini vestris sigillis confirmandam, prout aliis dare consuevistis, prout eciam est iuris, moris et terrestris consuetudo. Actum et datum anno, die, loco et testibus, quibus supra, citatorio sub sigillo.

¹Sepno par. Konojad, na pn.-zach. od Kościana (Koz. 3 s. 182). Mikołaj wyst. od 1404, zaufany wielkiego księcia Witolda, sędzia pozn. 1426, zm. 1430 - 1432 (WSB s. 655).

²Szurkowo par. Niepart, na pd.-wsch. od Ponieca (Koz. 3 s. 309). Stanisław wyst. od 1412, wicesędzia w Kościanie 1419 - 1424, podsędek pozn. 1424 - 1430, zm. 1430 - 1432 (GUrz. s. 185).

³Ceradz Kościelny (Ceradz Stary), wieś par. na pn.-wsch. od Buku (SHGPoz. I s. 173). Jan wyst. 1423 - 1442, burgrabia pozn. 1426 (ib.).

⁴Palędzie par. Skórzewo, na pd.-zach. od Poznania (Koz. 3 s. 4). Stanisław Słap, także z Dąbrówki (par. Skórzewo) wyst. od 1390 (SHGWlkp.), wieloletni żupca w Kościanie i w Poznaniu, m. in. wicewojewoda pozn. 1416 - 1429 (GUrz. s. 180), nie żył już 1432 (SHGWlkp.).

⁵Jakub z Sepna (brat Mikołaja, zob. wyżej, przypis 1), wyst. od 1419 (SHGWlkp.), wicesędzia w Kościanie i w Poznaniu 1426 - 1430, burgrabia w Kościanie 1435 - 1436 (GUrz. nr C 984, C 796, C 741).

⁶Grzybno par. Brodnica, na pd. od Mosiny. Pełka wyst. 1400 - 1430, częsty wiceurzędnik w Kościanie i w Poznaniu 1418 - 1430 (SHGPoz. I s. 716 - 717; GUrz. s. 171).

⁷Witkowice par. Kaźmierz, na pn.-wsch. od Bytynia (Koz. 3 s. 397). Nikiel, także z Kowalskiego, był wicepodkomorzym w Poznanniu 1426 - 1428 (GUrz. nr C 1036).

⁸Świekotki par. Głuszyna, osada dziś nie istniejąca, na pd.-wsch. od Poznania (Koz. 3 s. 283, 8 s. 122). Nieustąp, Niewstąp Kot wyst. 1419 (Roty I nr 979), wicechorąży w Poznaniu 1419 - 1427 (GUrz. nr C 1055), potem olim Świekocki, wyst. jeszcze 1440 (KDW V nr 669).

⁹Mikołaj z Grabowa i Jakusz Pomian z Lubonia, zob. wyżej, nr 1085/3, 2, 4.

¹¹Woźny Jakub nie zidentyfikowany.

¹⁰Mikołaj z Grabowa i Jakusz Pomian z Lubonia, zob. wyżej, nr 1085/3, 2, 4.

¹¹Woźny Jakub nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 1107

Interpolowany Sandomierz, 8 września 1426?

Król Władysław Jagiełło nadaje arcybiskupowi gnieźnieńskiemu Wojciechowi Jastrzębcowi prawo pobierania kar, które przysługują sądowi królewskiemu i jego asesorom, zasądzanych w sprawach o granice dóbr arcybiskupich.

Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Gn. 359. Pergamin ok. 350 × 160 - 165 + 40 mm, mocno znisz czony: górny brzeg wystrzępiony, dwie duże dziury na lewym i prawym złożeniu, tekst wokół lewej dziury i u dołu dok. pozacierany, nieczytelny, częściowo rekonstruowany ręką z początku XVI w. (m.in. końcowe primo). Na marginesach liczne dopiski z XVI w. objaśniające i uzupełniające tekst. Nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie późne informacje o treści.
Kop.: Warszawa, AGAD, Metryka koronna, t. 24, k. 413 - 413v. Wpis w transumpcie króla Zygmunta z daty: Piotrków, 4 lutego 1511, częściowo zalany, nieczytelny. Tytuł: Innovacio et confirmacio litterarum ecclesie metropolitane Gneznensis.
Reg.: MRPS IV, suppl. nr 555 (wg Kop., z datą: 8 września 1421).

Uw.:
1. W literaturze dok. funkcjonuje pod datą 8 września 1421. Data jest jednak popsuta: w rzędzie jedności daty rocznej na zatartym słowie ręką XVI-wieczną napisano primo Król mógł być w Sandomierzu 8 września 1421 (bywał tam w owo święto prawie corocznie), ale innego dok. wówczas wystawionego w Sandomierzu nie znamy. Z 1421 r. nie zgadza się jednak przede wszystkim odbiorca: Wojciech Jastrzębiec był arcybiskupem gnieźn. od 1423. Podobnie Stanisław Ciołek był podkanclerzym koronnym od sierpnia 1423 (KDM IV nr 1213) do lipca 1428 (KDW V nr 482). Jako data wystawienia dok. wchodzi więc w grę dzień 8 września 1423 - 1427. Z nich odpadają lata 1425 i 1427, kiedy to króla nie było 8 września w Sandomierzu. Mało prawdopodobny jest 8 września 1423 - Jastrzębiec objął arcybiskupstwo dopiero pod koniec tego roku. Najbardziej prawdopodobny wydaje się rok 1426 - król wystawiał wówczas i inne dok. dla arcybiskupa gnieźn. (zob. KDW V nr 452, a także niżej, dok. nr 1109).
2. Zachowany Or. jest interpolowany poprzez późniejsze dopiski; być może są to tylko interpolacje formalne, rozwijające myśli zawarte w Or.
3. W niniejszym wyd. w nawiasy kwadratowe ujęto braki tekstu powstałe wskutek dziur w Or. Tekst uzupełniono według Kop. W nawiasy okrągłe ujęto partie tekstu zatartego w Or., uzupełnione według Kop.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie Lithwanieque princeps suppremus et heres Russie etc. significa[mus tenore pr]esencium, quibus expedit uni|versis, quomodo ex conquestione et proposicione reverendi in Christo patris, domini Alberti sancte Gneznensis ecclesie arch[iepiscopi et primatis], nobis sincere dilecti, luculenter | concepimus et de pleno docti sumus, qualiter nobiles Maioris Polonie et aliarum terrarum hereditat[um questiones actionesque cum ipso domino archiepiscopo et^a] cum bonis ecclesie ipsius Gneznensis | habentes in colloquiis et (iudiciis^b, ad que ipsum dominum archiepiscopum) Gneznensem vacari contingit aut eciam non vacari, [eisdem sibi pro penis et gra]niciis ac aliis factis graves | iniurias inferunt sic, (quod per occasiones penarum mulct ^b-c

arum et aliis

mo)dos prata, campos, piscinas, mellificia et alia[^b-c

que boras

, silvas, terras, que sibi] et bonis ecclesiasticis abstrahunt | et ea sibi usurpare et (appropriare consueverunt) contra Deum et iusticiam, non obstantibus eciam distinccion[ibus iustis per] cumulos aut scopulos et per | signa arborea factis. (Que omnia plerumque ^b-c

ipsi subdito nostri faciunt

in ipsius domini archiepiscopi et) sue Gneznensis ecclesie magnum preiudicium et gravamen [ad pen]as et temeritates suas exinde | capientes originem, quod (tanquam iuste) et iuridice pro distinccionibus limitum et dampnis [aliisque iniuriis] per archiepiscopos aut ipsorum subdi|tos procuratores et factores eo[rum agentes lucrarentur] ipsas penitus penas seu mulctas, pro[pterea in Regno nostro de iure et] consuetudine allegatas obligatasque, | pro quo Deum et iusticiam [offendunt. Unde no]s bona eiusdem sancte Gneznensis ecclesie a tam iniuriosis oppressionibus et dispendiis supportare cupientes | et eidem reverendo^d in Christo patri, d[omino Alberto et pro tempore Gne]znensis ecclesie archiepiscopo et primati specialium graciarum largicione subvenire, sibi omnes penas nos et | nostros capitaneos [aliosque iudices concernentes de se ipso et ipsius litis competitoribus in causis pro granicierum^a] distinccionibus ipsarum ymmo et violacionibus earundem et eciam quorumcumque factorum iniuriis ac damp|nis inde secutis [eidem domino archiepiscopo suisque successoribus perpetuo dam^a]us et concedimus tollendas, exigendas et levandas, contradiccione capitaneorum et quorumlibet | officialium ipsorum nulla [obstante aut impediente]. Quocirca vobis capitaneis, palatinis, castellanis, subcamerariis et quibusvis dignitariis et | officialibus nostris, (ubilibet in) [Regno nostro et presertim in terris Maioris Polonie^a], Siradie, Lancicie, Cuyauie, Welunensis et aliis presentibus requirendis nostris firmis damus regiis in | mandatis, quatenus eundem d(ominum Albertum) [et pro tempore ar]chiepiscopum circa hanc concessionem penarum et mulctarum huiusmodi relinquere debeatis. (Ipsosque perpetuo in penarum) | ipsarum nullatenus (exaccionem) [impedire presumatis, sed pocius sibi in] exigendis ipsis omnino volumus auxilium per vos prestari et iuvamen, (decernentes eam concessionem nostram perpetuam esse et fore. Igitur) aliud pro gracia nostra facere non ausuri. (Harum quibus sigillum nostrum est | appensum ^e-f

testimonio litterarum

. Datum) Sandomirie (ipso festo) Nativitatis Sancte Marie Virginis gloriose anno Domini millesimo quadringentesimo vigesimo (primo^b ¹).
Relacio venerabilis domini S(tanislai) Czolek cantoris Crac(ouiensis), Regni Polonie vicecancellarii².

^atekst wg Kop. - W Or. tak długi tekst jednak na pewno nie mógł się zmieścić w miejscu, gdzie dziura

^b,b-ctekst w Kop. zalany; rekonstrukcja wg XVI - wiecznych uzupełnień na marginesie lub bezpośrednio na zatartym tekście Or.

^dreveren (do) Or., reverendissimo Kop.

^e-fzatarte Or., brak Kop.; uzupełniono wg formularza

¹Data (1426) zgodna z itinerarium królewskim.

²Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

Dokument Nr 1108

Sandomierz, 11 września 1426

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić sprawy sądowe dotyczące dóbr biskupstwa poznańskiego z powodu wakansu na stolcu biskupim.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 8, k. 281 - 282. Wpis 9 stycznia 1427.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Palatino, castellanis, iudici, subiudici, camerariis ceterisque officialibus et dignitariis iudyciis nostris in Maiori Polonia presidentibus, fidelibus dilectis, presentibus requirendis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Mandamus vobis omnino habere volentes, quatenus nullum seu nullos cuiuscumque status, condicionis et proprietatis extiterint homines in causa seu causis bona episcopalis ecclesie Poznaniensis tangentes ad instanciam quarumcumque personarum infra hinc et post ecclesie predicte presulis eleccionem et confirmacionem¹ ad trium mensium continue sequencium revolucionem et elapsum iudicare, sentenciare seu in penis quibusvis condempnare presumatis, gracie nostre sub optentu. Strenuum itaque Dobrogostium de Colno² ad instanciam Mroczconis de Lopuchowo³ in facto quorundam ecclesie predicte et episcopatus bonorum ad trium dictorum mensium post huiusmodi presulis eleccionem, revolucionem similiter minime, iudicantes quidquid enim [k. 282] erga nostram presentem inhibicionem, attemptaveritis aut attemptare presumpseritis, ad irritum cassum nulliusque roboris esse volumus vel momenti. Datum in Sandomiria feria quarta post Nativitatis Marie Virginis gloriose anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo sexto⁴.
Relacio wenerabilis Johannis decani Crac(ouiensis), R(egni) P(olonie) cancellarii⁵.

¹24 sierpnia 1426 zmarł biskup poznański Andrzej Łaskarz. Data wyboru jego następcy, Mirosława z Brudzewa, nie jest znana; konfirmacja papieska nastąpiła 15 października 1426 (Now. II, s. 81).

²Kolno par. Kamionna, na pd.-wsch. od Międzychodu (Koz. 2 s. 317; SHGPoz. II). Dobrogost, także z Prusimia, wyst. od 1408, potem kasztelan kamieński 1427, starosta drahimski, obornicki, pobiedziski, zm. 1442/43 (WSB s. 148 - 149; GStar. s. 75).

³Mroczek z Łopuchowa, zob. wyżej, nr 1077/1.

⁴Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁵Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 1090/9.

Dokument Nr 1109

Sandomierz, 13 września 1426

Starosta generalny Wielkopolski zawiadamia, że król Władysław Jagiełło potwierdził prawo arcybiskupa gnieźnieńskiego do stawiania zastępców sądowych i nakazuje respektowanie tego prawa.

Kop.: Poznań, WAP, Gniezno Z. 3, k. 87v - 88. Wpis w 1426 r.?

Sandiwogius de Ostrorog pallatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ strenuis et nobilibus iudicibus, subiudicibus, tam generalibus, quam aliis particularibus, seu camerariis ceterisque officialibus in capitaneatu nostro ubilibet consistentibus, grate amicicie affectum. Strenui et nobiles amici nostri dilecti! Quia reverendus in Christo pater, dominus Albertus archiepiscopus sancte ecclesie Gneznensis et primas coram serenissimo principe, domino nostro gracioso rege et in presencia huius congregacionis prelatorum et baronum in hoc loco quoddam privilegium sub sigillo maiestatis olim regis Kazymiri, in quo datur omnimoda facultas procuratoriis literis domino archiepiscopo pro tempore et suo capitullo Gneznensi simul et seorsum in omnibus iudiciis per totum hoc Regnum Polonie sub eorum propriis titulis et sigillis utendi tociens, quociens ipsis archiepiscopo et suo cappitulo foret opportunum, produxit et legi procuravit². Quodquidem privilegium dominus noster rex de consilio suorum prelatorum et baronum eorundem tamquam iustum [k. 88] et racioni consonum suis novis privilegiis sub sigillo maiestatis confirmat. Mandavitque sua serenitas predictum privilegium per omnes officiales suos in iudiciis tocius Regni firmiter observari et procuratorias literas ipsius domini archiepiscopi et cappituli sui Gneznensis in perpetuum sub sigillis et titulis ipsorum simul vel divisim observare, admittere et eis stare tamquam regalibus aut nostris³. Ideo requirimus amiciciam vestram per presentes, quatenus exnunc et amodo sic, ut prescriptum est, literas procuratorias dicti domini archiepiscopi aut sui cappituli in eorum factis propriis et ecclesie predicte Gneznensis tenere et ob ervare ac ipsis per omnia stare velitis et debeatis. Si vero contrarium quis vestrum in hoc facto fecerit et ipsum dominum archiepiscopum aut suum cappitulum in nostro admittendo literas procuratorias huiusmodi sentenciaverit aut dampnificaverit, taliter dampnum in sic sentenciantem contra hanc nostram requisicionem convertetur sine remittencia aliquali. Datum Sandomirie feria sexta infra octavas Nativitatis Beate Virginis Marie anno Domini milesimo quadringentesimo vicesimo sexto, sub sigillo nostro presentibus subimpresso.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

²Przywilej Kazimierza Wielkiego z daty: Gniezno, 17 czerwca 1343 wyd. w KDW II nr 1215 i KDW V nr 452.

³Dok. ten wystawiony został w Sandomierzu 12 września 1426 i wydany w KDW V nr 452.

Dokument Nr 1110

Rzym, 22 października 1426

Mirosław z Brudzewa biskup-elekt poznański mianuje Mikołaja z Kik swoim wikariuszem generalnym.

Or. nieznany. Zaopatrzony był w Z.N.: na trzech gradusach ozdobny kielich (?) z napisem: S. Agnes, oraz S. Maria, S. Agnes na dolnym gradusie, a także w pieczęć wystawcy w czerwonym wosku, przedstawiającą wizerunek NMPanny z Dzieciątkiem, u której stóp tarcza z h. Nałęcz; napis w otoku: S. Miroslai prepositi Gneznensis, zawieszoną na czerwonym sznurze (opis wg Kop.).
Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 12, k. 18 - 19v. Wpis 31 stycznia 1429 (wg Or.).
Wyd.: Now. II, s. 207 (wg Kop.).

Miroslaus Dei et Apostolice Sedis gracia electus confirmatus iure provisus ecclesie Poznaniensis¹ universis et singulis abbatibus, prepositis, decanis, archidiaconis, cantoribus, scolasticis, custodibus, cancellariis, canonicis tam nostre Poznaniensis, quam eciam collegiatarum secularium et regularium necnon parrochialium rectoribus ecclesiarum ac vicariis et altaristis ceterisque beneficiatis presbiteris et clericis curatis et non curatis ac aliis nostre iurisdicioni subiectis, cuiuscumque condicionis et preeminencie existant, per civitatem et diocesim nostram Poznaniensem et alias ubilibet constitutis salutem et in Domino sinceram caritatem. Cum in Romana Curia et aput Sedem Apostolicam legittimis ad presens prepediti negociis, cui nos in eadem ac aput eandem aliquantulum stare ac moram trahere opporteat, ne igitur clerus et populus in spiritualibus et temporalibus negligatur, nos volentes eisdem clero et populo cavere et iurisdicioni nostre subiectis salubriter providere, venerabilem et egregium virum, dominum Nicolaum de Kiky decretorum doctorem, archidiaconum Gneznensem necnon ecclesie nostre Poznaniensis canonicum prebendatum, in nostrum et dicte ecclesie nostre vicarium in spiritualibus creavimus, constituimus et ordinavimus necnon creamus, constituimus et ordinamus per presentes², dantes eidem domino Nicolao in spiritualibus vicario plenam et omnimodam facultatem tam in presencia, quam in absencia nostra tribunal iudiciale in omni parte nostre diocesis tociens, quociens opus fuerit et sibi videbitur, ponendi nostramque iurisdicionem exercendi ac omnes et singulas causas tam civiles, quam criminales, civiliter aut criminaliter intentas vel intendendas necnon alias quaslibet spirituales et prophanas audiendi, de quibuscumque criminibus ex officio atque ad iurisdicionem parcium quarumque inquirendi, crimina et excessus quorumcumque subditorum nostrorum tam iudicialiter, quam extraiudicialiter, ordinarie vel extraordinarie, prout facti vel excessi qualitas exigerit, puniendi, corrigendi et delinquentes distringendi, mulctandi, beneficiis et officiis quibuscumque privandi et incarcerandi perpetuo vel ad tempus cognoscendique de huiusmodi causis ac eas fine debito terminandi, contumaces et quovis rebelles puniendi, sentencias tam interlocutorias, quam diffinitivas, necnon excommunicacionis, suspensionis et interdicti ac alias censuras in quascumque singulares personas ecclesiasticas vel seculares necnon civitates, collegia, castra, villas atque opida ferendi, promulgandi et fulminandi, ad ecclesie unitatem redeuntes tam in foro iudiciali contencioso, quam eciam penitenciali consciencioso absolvendi, synodos dyocesanas nostro nomine vocandi et celebrandi, constituciones et statuta necessaria edendi et faciendi, confessiones audiendi, confessores ydoneos^a in diocesi et civitate nostra ponendi et statuendi ipsisque facultatem in criminibus sedi nostre episcopali reservatis in parte vel in toto concedendi et eosdem ad libitum revocandi ac eciam que pontificale concernunt officium alicui catholico pontifici graciam et communionem Sedis Apostolice obtinenti tociens, quociens opus fuerit, committendi necnon electiones quorumcumque abbatum et prelatorum examinandi et huiusmodi electos, alias tamen ydoneos et quoscumque alios presentatos confirmandi, dignitates, personatus, officia, canonicatus et prebendas, parrochiales ecclesias et quevis alia beneficia ecclesiastica, curata et non curata, ad nostram collacionem, provisionem et presentacionem pertinencia atque eciam ad nos devoluta ac de iure aut de facto vacancia atque vacatura conferendi aut comendandi, instituendi ac destituendi necnon huiusmodi vicariatus officium alii vel aliis pro suo libito in parte vel in toto ac tociens, quociens opus erit et sibi visum fuerit, committendi et delegandi ipsosque commissarios et delegatos revocandi, presenti facultate in suo robore duratura et generaliter omnia et singula alia faciendi, gerendi et exercendi, sine quibus exercicium nostre iurisdicionis huiusmodi non poterit expediri et que nosmet in huiusmodi exercicio iurisdicionis facere deberemus et possumus, per hoc tamen nobis exercendi huiusmodi iurisdicionis nostre non adimimus facultatem. Quodsi quandoque per nos iurisdicionem nostram huiusmodi exercebimus, per dictum dominum Nicolaum nostrum vicarium non intendimus revocare, vero de revocacione eadem plenam et expressam faciemus mencionem. Et ut dictus dominus Nicolaus noster vicarius tanto securius et liberius per se et alios officium vicariatus per nos sibi commissum valeat exercere, pro nobis et nostris successoribus nostro et ecclesie nostre nominibus [k. 19] promittimus et tenore presencium publicemur^b, quod omnes et singulas sentencias et processus tam ex officio, quam ad instanciam parcium quarumlibet contra facinorosos et alios quoscumque in causis ecclesiasticis atque prophanis criminalibus criminaliter vel civiliter, alias tamen rite latas, fulminatas et promulgatas necnon latos, fulminatos et promulgatos, ratas et gratas ac gratos et ratos habebimus ipsasque sentencias et omnes processus deffendemus et faciemus inviolabiliter observare.
In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes nostras literas scribi sigillique nostri, quo ut prepositus Gneznensis utebamur et ad presens utimur, fecimus appensione communiri. Datum et actum Rome in domo habitacionis nostre sub anno a nativitate Domini M° CCCC° XXVI°, indiccione quarta, die vero Martis XXII mensis Octobris, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno nono, presentibus ibidem venerabilibus viris, dominis Johanne de Niewyesch decano³, Swianthoslao de Wrancza custode Wladislaviensis ecclesie⁴ et Jacobo de Grandi rectore parrochialis ecclesie in Conin⁵ ac Janussio de Coluda armigero Gneznensis et Wladislaviensis diocesis⁶ testibus ad premissa vocatis.
Z. N. [k. 19v] Et ego Dobeslaus alias Dobegnew Bezdzadi de Coluda, clericus Wladislaviensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius⁷, quia predicti vicariatus institucioni, creacioni, ordinacioni, potestatis et auctoritatis dacioni allisque omnibus et singulis in dicto autentico sive publico contentis unacum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi, ideo hoc presens publicum instrumentum per alium scriptum subscripsi, ipsum signo quoque et nomine meis solitis et consuetis unacum appensione sigilli ipsius domini electi confirmati, quo ut prepositus Gneznensis utebatur et ad presens utitur, communivi et consignavi in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum rogatus et requisitus.

^asłowo powtórzone 2 razy Kop.

^btak Kop. zamiast pollicemur

¹Mirosław Brudzewski, syn Kiełcza z Brudzewa, Nałęcz, student w Pradze 1392, dr praw, wikariusz i altarysta gnieźn. 1395, pleban Św. Michała w Gnieźnie 1403, kanonik pozn. 1407, gnieźn. 1408, kustosz gnieźn. 1421, prepozyt gnieźn. 1424, biskup elekt poznański 1426, zm. w Rzymie przed objęciem diecezji 1427 (Now. II s. 81 - 82; PSB III s. 9 -10; Bullarium Poloniae III nr 1167; niżej, nr 1120).

²Mikołaj Kicki syn Filipa z Kik (w Łęczyckiem), h. Godziemba, notariusz publiczny, pisarz konsystorza gnieźn. 1402, pleban w Luborzycy 1404, kanonik włocławski 1407, archidiakon gnieźn. 1408, rektor uniwersytetu w Padwie 1418/19, dr praw, kanonik pozn. 1420, wikariusz generalny pozn. 1423 - 1426 (z ramienia Andrzeja Łaskarza, potem Mirosława Brudzewskiego), wikariusz kapitulny pozn. 1426 - 1428, zm. 1429 (PSB XII s. 392; WSB s. 328).

³Jan syn Chebdy z Niewiesza (w Sieradzkiem), dr praw, dziekan włocławski po 1417, kanonik uniejowski i kruszwicki, kanonik gnieźn. 1433, pozn. 1434, archidiakon gnieźn. 1435, wikariusz kapitulny pozn. 1437 - 1439, protonotariusz Stolicy Apostolskiej 1448, zm. 1454 (PSB III s. 268 - 269; Now. I s. 733, II s. 199).

⁴Świętosław syn Alberyka z Wrzącej (Wrząca Wielka i Wrząca Mała na pn.-wsch. od Koła - Koz. 2 s. 56, 77), kanonik pozn. 1429 (Rep. Germ IV, col. 3427 - 3428), kustosz włocławski 1426 (tutaj), archidiakon 1435, wikariusz generalny i oficjał włocławski, zm. 1470 - 1472 (Acta capitulorum I nr 1131 - 1206; niżej, nr 1285/10).

⁵Jakub z Grądów (w Sieradzkiem), brat Przedwoja z Grądów, notariusz publiczny 1404, adwokat konsystorza gnieźn. 1412, pleban w Koninie, kanonik pozn. 1430, kanonik łęcz., oficjał i wikariusz generalny pozn. 1435 - 1437, zm. 1453 (Now. II s. 210 i passim).

⁶Kołuda Wielka i Kołuda Mała par. Ludzisko, na pd.-wsch. od Pakości na Kujawach. (Koz. 4 s. 375). Janusz może ident. z Januszem K. ze Starężyna, przebywającym już w kraju 1436 (Acta capitulorum I nr 1662).

⁷Dobiesław syn Biezdziada z Kołudy (jak w przypisie poprzednim), student UJ 1416, jako notariusz publiczny wyst. w Rzymie tutaj i niżej, nr 1120 (1427), kanonik włocławski i gnieźn. 1428, zm. 1428 (Rep. Germ. IV, col. 577).

Dokument Nr 1111

Rzym, 4 listopada 1426

Marcialis kapelan i audytor papieski poleca prepozytowi klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie przeprowadzić postępowanie sądowe w sporze o prawo prezenty kościoła parafialnego w Mogilnie.

Or.: Bydgoszcz, WAP, Klasztor Mogilno dok. 17. Pergamin gruby, dobrze wyprawiony, 353 × 429 + 45 mm, pismo bardzo drobne. Z.N.: na dwu gradusach ozdobny krzyż św. Andrzeja zwieńczony krzyżykiem. Napis: W. Neue de Nouimagio. Na odwrocie sygnatury: I n° 7, W 9.

||Marcialis|| Formerii utriusque iuris doctor, canonicus Parisiensis, domini nostri pape capellanus et ipsius sacri palacii | apostolici causarum causeque et partibus infrascriptis ab eodem domino nostro papa auditor specialiter deputatus, venerabili viro, domino . . preposito | monasterii sancti Adalberti canonicorum regularium Trzemensensi ordinis sancti Augustini Gneznensis^a diocesis¹ salutem in Domino et mandatis nostris huiusmodi ymoverius apostolicis | firmiter obedire. Noveritis, quod nuper sanctissimus in Christo pater et dominus noster, dominus Martinus divina providencia papa quintus quandam commissionis sive supplicacionis cedulam nobis per cursorem presentari fecit, quam nos cum ea, qua decuit, reverencia recepimus huiusmodi sub tenore:
||Dignetur|| s(anctitas) v(estra) causam et causas appellacionis et appellacionum pro parte devotorum vestrorum religiosorum virorum, fratrum Petri Thome monachi professi monasterii Mogilnensis Gneznensis diocesis presentati ad parrochialem ecclesiam Sancti Jacobi ante portam dicti monasterii² prefato monasterio canonice unitam et incorporatam ac Swantoslai abbatis necnon conventus dicti monasterii³ patronorum seu collatorum dicte ecclesie Sancti Jacobi a non admissione presentacionis per dictos abbatem et conventum reverendo patri, domino Alberto archiepiscopo Gneznensi, ordinario loci, de persona prefati fratris Petri facta et denegacione institucionis dicti fratris Petri ad eandem ecclesiam necnon commendacionis eiusdem ecclesie, que non nisi per monachos dicti monasterii regi deberet, quibusdam Nicolao vicario ibidem⁴ et Mathie de Gambycze presbiteris secularibus⁵ per dictum dominum archiepiscopum in preiudicium presentacionis presentati ac abbatis et conventus predictorum et iuris ipsorum factis ac nonnullis aliis gravaminibus dictis fratribus Petro presentato ac abbati et conventui in premissis et eorum occasione per dictum dominum archiepiscopum et seu eius vicarium illatis et comminatis ac rebus aliis in appellacione desuper interposita expressis et eorum occasione ad s(anctitatem) v(estram) et sanctam Sedem Apostolicam interposite et interpositarum unacum negocio principali earundem necnon que vertitur, vertuntur seu verti esse sperantur inter dominum archiepiscopum et quoscunque alios sua interesse putantes ex una ac abbatem et conventum predictos de et super unione et incorporacione dicte ecclesie prefato monasterio factis et eius occasione partibus ex altera, commitere alicui ex venerabilibus viris, dominis vestri sacri palacii apostolici causarum auditoribus audiendas, cognoscendas, decidendas et fine debito terminandas cum omnibus et singulis suis emergenciis, incidenciis, dependenciis et connexis et cum potestate citandi dominum Albertum archiepiscopum, Nicolaum et Mathiam assertos commendatarios et alios quoscumque commendatarios ac possessione dicte ecclesie quomodolibet invitendo in execucione nominandos omnesque alios et singulos sua comuniter vel divisim interesse putantes supradictos in Romana Curia ac extra eam et in partibus tociens, quociens opus erit, non obstante, quod causa et cause huiusmodi non sint ad dictam Curiam legitime devolute neque in eadem de iuris necessitate tractande seu eciam finiende. In fine vero dicte commissionis sive supplicacionis cedule scripta erant de alterius manus litera superiori litere ipsius cedule penitus et omnino dissimili et diversa, hec verba, videlicet: "de mandato domini nostri pape audiat magister Marcialis, citet, ut petitur, et iusticiam faciat".
||Cuiusquidem|| commissionis vigore per nos et coram nobis in causa et causis huiusmodi ad Romanam Curiam legitime introductis ad nonnullos actus iudiciales processo subsequenter nos ad providi viri, magistri Johannis Tanctoris in Romana Curia et prefatorum dominorum abbatis et conventus monasterii Mogilnensis ac Petri Thome monachi dicti monasterii principalium procuratoris, prout de eius procuracionis mandato apud acta cause huiusmodi legitime constat, instanciam prefatum dominum Albertum archiepiscopum Gneznensem ac quoscunque commendatarios deputatos in dicta ecclesia Sancti Jacobi ex adverso principales omnesque alios et singulos sua comuniter vel divisim interesse presencium et eorum procuratores, si qui erant in Romana Curia, pro eisdem ad videndum et audiendum nonnullas literas compulsorias extra Romanam Curiam et ad partes in forma solita et consueta decerni et concedi vel dicendum et causam racionabilem, si quam habebant, allegandum, quare id nomine fieri debebat necnon ad concordandum et conveniendum de iudice coram quo loco, in quo et termino, infra quem nonnulla iura et munimenta in partibus in vim dictarum literarum compulsoriarum in partibus extrahi debeant et transumi per audienciam publicam literarum contradictarum dicti domini nostri pape citari mandavimus et fecimus ad certum peremptorium terminum competentem, videlicet ad diem et horam infrascriptam. Quibus advenientibus comparuit in iudicio coram nobis prefatus magister Johannes Tanctoris procurator, nomine quo supra, et proxime dictam citacionem in dicta audiencia literarum contradictarum debite executam facto realiter et in scriptis reputavit citatorumque in eadem contentorum non comparencium contumaciam accusavit ipsosque contumaces reputari peciit et in eorum contumaciam nobis exposuit cum querela, quod nonnulli domini prelati, iudices, officiales, collegia, capitula, notarii et tabelliones publici alieque persone ecclesiastice et seculares civitatis et diocesis. Gneznensis et alibi constituti penes se habent et detinent ac haberi sciunt detinentes in eorum cistis, scrinneis, notis, prothocollis, regestris et manualibus certa iura, acta acticata, literas, scripturas, instrumenta, privilegia et munimenta quecunque causam et causas huiusmodi tangentes seu tangencia pro cognicione cause huiusmodi necessarias et necessaria et sine quibus de presentis cause meritum nullatenus possit constare. Quapropter fuimus per prefatum magistrum Johannem Tanctoris procuratorem, nomine quo supra, coram nobis constitutum debita cum instancia requisiti, quatinus sibi de oportuno remedio providere literasque compulsorias extra Romanam Curiam et ad partes in forma solita et consueta decernere et concedere ac dictis citatis per audienciam ex adverso principalibus ad videndum et audiendum huiusmodi literas, scripturas, instrumenta, privilegia et munimenta coram vobis domino preposito et per vos in monasterio Sancti Adalberti predicto extrahi et transumi certum peremptorium terminum statuere et assignare dignaremur. Nos igitur Marcialis auditor prefatus dictos citatos non comparentes reputavimus, prout erant exigente iusticia contumaces et in eorum contumaciam actendentes requisicionem huiusmodi fore iusta(m) et consonam racioni quodque iusta petentibus non est denegandus assensus bonique iudicis est cuncta rimari, ne racione occultacionis iurium et munimentorum alicuius parcium iusticia valeat dep(er)ire, literas compulsorias prepetitas decrevimus ac prefatis citatis per audienciam ex adverso principalibus ad videndum et audiendum huiusmodi iura, instrumenta, literas, scripturas, privilegia et munimenta coram vobis domino preposito et per vos in dicto monasterio Sancti Adalberti extrahi et transumi singulis diebus Lune, Mercurii et Veneris mensium Januarii, Februarii, Marcii et Aprilis proxime futurorum terminum peremptorium statuimus et assignavimus, prout decernimus, statuimus et assignamus per presentes. Quocirca vos dominum prepositum, quem in commissarium pro huiusmodi nostris literis exequendis elegimus et deputavimus, tenore presencium requirimus et monemus primo, secundo, tercio et peremptorio vobis in virtute sancte obediencie et sub infrascriptis sentenciarum penis districte precipiendo mandantes, quatinus infra sex dierum spacium post presentacionem seu notificacionem presencium vobis factam immediate sequencium, quorum sex dierum spacium, duos pro primo, duos pro secundo et reliquos duos dies vobis pro tercio et peremptorio termino ac monicione canonica assignamus infra dierum Januarii, Februarii, Marcii et Aprilis mensium proxime futurorum terminum prefatos dominos prelatos, iudices, officiales, collegia, capitula, notarios et tabelliones publicos aliasque personas ecclesiasticas et seculares atque loca per exhibitorem presencium vobis nominandos seu nominandas aut nominanda requiratis et moneatis, quos nos eciam tenore presencium requirimus et monemus ac eis et eorum cuilibet in virtute sancte obediencie et sub infrascriptis sentenciarum penis districte precipiendo mandetis, quatinus infra duodecim dierum spacium post requisicionem et monicionem vestras huiusmodi immediate sequencium, quorum duodecim dierum quatuor pro primo, quatuor pro secundo et reliquos quatuor dies ipsis et eorum cuilibet pro tercio et peremptorio termino ac monicione canonica assignetis, ut nos eciam eisdem assignamus, dicta iura, acta, literas, scripturas, instrumenta, privilegia et munimenta quecunque causam et causas huiusmodi tangentes seu tangencia originaliter seu eorum vero transumpta in eorum formis originalibus aut ex eorum notis, registris et manualibus vel ex originalibus huiusmodi in formam publicam redactas et redacta vel sigillis autenticis sigillatas aut alias sub talibus modo et forma, quod eis in Romana Curia et alibi in iudicio et extra valeat merito fides plenaria adhiberi, nichil addendo vel minuendo aut mutando, quod facti substanciam immutet seu variet intellectum, coram vobis domino preposito extrahant et transumant, et extrahi ac transumi permittant, faciant et procurent dictis dominis abbati et conventui ac Petro Thome principalibus seu eorum legitimo procuratori vel presencium exhibitori sine difficultate et contradicione quibuscunque tradant et assignent ac transumi permittant, faciant et procurent nobis vel alteri interim forsan loco nostri surrogando auditori ad Romanam Curiam deferendo satisfacto primitus illi vel illis, cui vel quibus sunt satisfaciendum de salario eorum competenti. Quodsi aliqui dicta iura sive munimenta in abscondito seu alias contra dictorum abbatis et conventus ac Petri Thome principalium vel procuratoris eorum voluntatem quomodolibet detineant aut habentes sciant detentores ipsos ad tradendum et scientes habere ad revelandum huiusmodi iura sive munimenta dicta auctoritate nostra, ymmoverius apostolica, per censuram ecclesiasticam, appellacione postposita compellatis. Diem vero requisicionis et monicionis vestrorum huiusmodi atque formam et quidquid in premissis feceritis seu aliquis vestrum duxerit faciendum, nobis per vestras patentes literas sigillis autenticis sigillatas aut instrumentum publicum harum seriem seu designacionem in se continentes seu continens remissis presentibus fideliter intimare curetis. Quodsi forte premissa omnia et singula, prout ad vos et eos ac vestrum et eorum quemlibet pertinet, non adimpleveritis, adimpleverint seu adimpleventur cum effectu ac mandatis et monicionibus nostris huiusmodi, ymoverius apostolicis, non parueritis, paruerint seu paruentur aut aliquid in contrarium feceritis, fecerint seu feceretur, vos per vos, ipsi per [...^b] vel alium seu alios publice vel occulte, directe vel indirecte quovis quesito colore in vos et eos ac vestrum et eorum quemlibet ac singulariter in singulos contradictores in hac parte et rebelles, exnunc, prout extunc et extunc dicta canonica monicione premissa excomunicacionis in capitula vero et collegia quecunque in hiis delinquentes suspensionem a divinis et in ipsorum delinquencium et rebellium huiusmodi ecclesias et monasteria interdicti sentencias fecimus in hiis scriptis et eciam promulgamus, absolucionem vero omnium et singulorum, qui prefatas nostras sentencias seu earum aliquam incurrerint seu incurrerit, quoquomodo nobis vel superiori nostro tantummodo reservamus.
In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes literas seu presens publicum instrumentum huiusmodi nostram compulsoriam in se continentes seu continens exinde fieri et per notarium publicum nostrumque et huiusmodi cause coram nobis scribam infrascriptum subscribi et publicari mandavimus nostrique sigilli iussimus et fecimus appensione communiri. Datum et actum Rome, in eccelsia Beate Marie Rotunde pro audiencia causarum apostolica specialiter deputata, nobis inibi mane hora causarum ad iura reddendum in loco nostro solito et consueto pro tribunali sedentibus, sub anno a nativitate Domini millesimo quadringentesimo vicesimo sexto, indicione quarta, die vero Lune quarta mensis Novembris, pontificatus prefati domini nostri pape Martini quinti anno nono, presentibus ibidem discretis viris, magistris Philippo de Rino^c et Petro [....^c]d[...^c]steni, notariis publicis scribisque nostris, clericis Lemouicensis et Leodiensis diocesium, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.
Z. N. ^d-e

Et ego Wilhelmus Neue de Nouimagio, clericus Coloniensis diocesis, publicus apostolica auctoritate notarius ac venerabilis et circumspecti viri, domini Marcialis auditoris prefati et huiusmodi cause coram eo scriba, quia dictarum literarum compulsoriarum peticioni et decreto ceterisque premissis omnibus et singulis dum sic, ut premittitur, fierent et agerentur, unacum prenominatis testibus presens interfui [ea^b]que sic fieri vidi et audivi, ideo presens publicum instrumentum per alium me aliis occupato negociis scriptum exinde confeci publicari et in hanc publicam formam redegi signoque et nomine meis solitis et consuetis unacum prelibati domini Marcialis auditoris appensione sigilli signavi, rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum

^awpisane inną ręką w wolne miejsce Or.

^bdziura Or.

^czatarte, odczyt niepewny Or.

^d-einną ręką Or.

¹Prepozytem kanoników regularnych w Trzemesznie był 1407/08 - 1435 Andrzej (WSB s. 23).

²Benedyktyn mogileński Piotr syn Tomasza, postulat na plebanię kościoła par. w Mogilnie, wyst. także 1427 (niżej, nr 1143) w długoletnim sporze o prawo patronatu kościoła Św. Jakuba pomiędzy opactwem mogileńskim a arcybiskupem gnieźn.

³Opat mogileński Świętosław wyst. tylko tutaj, może ident. z zakonnikiem tego imienia wyst. 1419 (KDW VIII nr 862/5).

⁴Wikariusz Mikołaj skądinąd nie znany.

⁵Maciej syn Tomasza z Gębic (miasto królewskie na Kujawach), wyst. jako notariusz publiczny 1419 - 1420 (KDW VIII nr 852/5, 862/8, 893/9; AAG, ACons. G II/1 k. 8) oraz 1427 (niżej, nr 1143).

Dokument Nr 1112

Bonikowo, 13 listopada 1426

Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i tenutariusz kościański zaświadcza, że jako arbiter przeprowadził ugodę pomiędzy braćmi Dobiesławem i Mikołajem ze Skoraczewa a Jaśkiem z Księginek.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 8, k. 299 - 299v. Wpis 6 lutego 1427 (wg Or.?). Tytuł: Concordia Scoraczewsky cum Xanginski.

Uw.:Nie jesteśmy pewni, czy niniejsza ugoda zapisana w księdze ziemskiej miała jednocześnie formę dokumentu.

Nos Sandiwogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et tenutarius Costensis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quod sub anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo sexto feria quarta post festum sancti Martini Confessoris in villa Bonikowo², dum ibidem presidebamus ibique venientes nobiles [k. 299v] Dobyeslaus et Nicolaus de Scorzaczewo fratres germani³ ex una et nobilis Jaszko de Xangnicze⁴ partibus ex altera, nos rogaverunt humiliter supplicantes, quatenus ipsos cum prefato Jaszkone, qui ipsis fratrem occidit⁵, concordare deberemus. Et nos visis ipsorum humilimis supplicacionibus talem tamquam verus et legittimus arbiter et amicabilis concordator fecimus inter ipsos concordiam, quod Dobyeslaus et Nicolaus fratres predicti debent venire ad Costen ad terminos particulares proxime celebrandos⁶ et ibidem debent restituere literam adiudicatorium, quam habuerunt super Jaszkonem prefatum, ad manus nobilis domini Jacobi Sapiensky⁷ et hoc, quod iure acquisiverunt in eodem Jaszkone, prout in libro terrestri claret, similiter debent delere sub pena vallata ducentarum marcarum, pro quo fideiussit Andreas Boyanowsky⁸ et Laurencius Scoraczewsky⁹. Prefatus autem Jaszko debet similiter ad terminos prefatos particulares venire cum duodecim nobilibus, quo facto debet ad ecclesiam venire ad predictos Dobyeslaum vel Nicolaum cum duodecim personis nobilibus et evagenato gladio debet gladium porrigere ad manus Dobyeslai vel Nicolai et debet dicere humiliter: "Ecce gladius", et ipsi accepto gladio debent dicere: "pereat tibi Deus" et sic sibi gladium viceversa restituere. Quiquidem Jaszko prefatos Dobyeslaum et Nicolaum fratres germanos a fratre germano suo et filio, et fiiliastro, et uxore, qui ipsos citaverant et ab omnibus amicis ipsorum debet libere mittere perpetuis temporibus. Et si aliquis aliquid super prefatis Dobyeslao et Nicolao sepedicto Jaszkone iure aquireret, extunc idem Jaszko pro omnibus debet ipsos intercedere vel ipsius fideiussores, videlicet infrascripti Sandiwogius de Szycorzino¹⁰ et Sigismundus de Grunowo¹¹, et Thomislaus de Szenno¹², qui similiter fideiusserunt pro eo sub pena vallata ducentarum marcarum.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/I. Jako starosta kościański wyst. tylko tutaj, innych starostów znamy jednak tylko 1409 i 1428 (GStar., s. 46).

²Bonikowo, wieś par. na pn. od Kościana (SHGPoz. I s. 88 - 89). Rezydencja starosty w Bonikowie świadczy, że już wówczas wieś należała do klucza kościańskiego dóbr królewskich.

³Skoraczewo par. Białcz Stary, na pd.-zach. od Kościana (Koz. 3 s. 200). Dobiesław wyst. od 1402, Mikołaj zapewne ident. z Niklem wyst. 1409 - 1428 (SHGWlkp.).

⁴Księginki (Książnice) par. Wilkowo Polskie, na pd.-zach. od Kościana (Koz. 2 s. 369, 4 s. 430). Jasiek wyst. 1404 - 1414 (Roty III nr 255, 306, 521, 675) i tutaj.

⁵O rodzinie Skoraczewskich pisze S. Kozierowski, Miesięcznik Heraldyczny 7, 1914, s. 64.

⁶Najbliższe roki odbyły się w Kościanie najpewniej 9 stycznia 1427 (WAP Poznań, Kościan Z. 8, k. 276).

⁷Jakub z Sepna, zob. wyżej, nr 1106/5.

⁸Andrzej z Bojanowa, zob. wyżej, nr 1075/1.

⁹Wawrzyniec ze Skoraczewa (wyżej, przypis 3), wyst. od 1399, nie żył już 1433 (SHGWlkp.).

¹⁰Sikorzyn par. Charbielin, na pd.-zach. od Śmigla (Koz. 3 s. 194 - 195). Sędziwój, przedtem z Siekowa (1417 - KDW V nr 263; Miesięcznik Heraldyczny 8, 1915, s. 150 - 151), wyst. tutaj 1426 - 1429 (SHGWlkp.).

¹¹Gronowo (Grunowo) par. Goniębice, na pn.-wsch. od dzisiejszego Leszna. Zygmunt, także z Gronówka, czyli Małego Gronowa, wyst. 1415 - 1450 (SHGPoz. I s. 698 - 699).

¹²Sienno par. Goniębice, na pn.-wsch. od Leszna, dziś w obrębie miasta Leszna? (Koz. 3 s. 190 - 191, 8 s. 107). Tomisław wyst. 1420 (Roty III nr 1411) - 1429 (1435?) (SHGWlkp.).

Dokument Nr 1113

Kobylin, 25 listopada 1426

Andrzej, Wincenty i Mikołaj dziedzice Kobylina publikują dokument lokacyjny miasta Kobylina z roku 1303 (interpolowany?), zaświadczają, że Andrzej zw. Halgunta kupił wójtostwo w Kobylinie, i ustalają nowe obowiązki wójta.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Kobylin I/2. Pergamin 255 × 180 + 9 mm, z bardzo małym marginesem, podarty, z ubytkami tekstu u dołu. Po trzech pieczęciach pozostały trzy czerwone sznury - na środkowym ułamki pieczęci w czarnym wosku, na prawym uszkodzona pieczęć w czarnym wosku średnicy ok. 25 mm, napis i tarcza herbowa nieczytelne.

[Dokument Mikołaja Przedpełkowica wojewody kaliskiego z 1303 r. - KDW II, nr 863¹].
Nos igitur Andreas, Vincencius, Nicolaus heredes in Cobilino² publice atestamur universis presentem literam audituris, quia Andreas dictus Halgunta civis de Cobilino³ unacum suis liberis emit advocaciam eandem pro ducentis et decem marcis latorum grossorum Pragensium, numeri Polonici et pro duobus staminibus panni, cum omni iure et dominio ad eandem advocaciam spectantibus. Item prenominatus Andreas Halgunta cum suis successoribus de advocacia supradicta nobis supradictis heredibus in Cobilino et nostris successoribus servire debet supra equo, quod equus valeret quatuor marcas, vel suum famulum supra eodem equo nobis ad famulandum destinare. In cuius rei testimonium literam supradictam antiquam seu privilegium fecimus renovare et nostris sigillis subapensis roborare. Acta sunt feria secunda ipso die sancte Katherine anno Domini M° CCCC° XX° VI°, presentibus testibus Nicolao Jasker^a preconsule de Cob[ylino], Jasskone, Clemente Lysy, Petro Jagnatkowicz, Johanne Clay iuratis de ibidem, Petro Kaltweser, Rachaelw[...^b] textore, Woytirak sutore scabinis ibidem, Petro notario³ et aliis quampluribus fidedignis.

^aostatnia litera wytarta, odczyt niepewny Or.

^bbok wystrzępiony Or.

¹Kobylin, miasto w powiecie pyzdrskim. Or. dokumentu lokacyjnego wyd. w KDW II nr 864 z datą 6 marca 1303. Potwierdzany tutaj dok. jest mocno zmienioną wersją dok. oryginalnego, stanowiącą najpewniej modyfikację stanu z 1303 r. wedle stanu istniejącego w momencie dokonania potwierdzenia. Różnice w tekstach widoczne przy porównaniu dok. KDW II nr 863 z dok. ib. nr 864.

²Andrzej z Kobylina wyst. 1400 - 1444, Wincenty 1418 - 1448, Mikołaj 1403 - 1449 (SHGWlkp.).

³Mieszczanie kobylińscy skądinąd nie znani.

Dokument Nr 1114

Bardo, 27 grudnia 1426

I. N. Ustanowienie prokuratorów wymienionych kmieci i zagrodników w sporach o opłaty meszne pomiędzy wymienionymi zagrodnikami z Łagiewnik a plebanem z Biechowa.

Or.: Poznań, WAP, Dokumenty wiejskie nr 214. Pergamin z mocno obciętym prawym bokiem i dołem, o wymiarach pozostałości 217 × 141 mm.

Uw.: Ubytki tekstu wobec obcięcia całego boku dok. zaznaczamy zawsze trzema kropkami. Wielkość ubytków orientacyjnie wskazują uzupełnienia (formularzowe) w pierwszych wierszach Or.

In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo quadragesimo vicesimo sexto, indicione qu[^a-b

arta, pontificatus sanctissimi in Christo

]| patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno X°, die Veneris vicesima septima [mensis Decembris^c, hora...] | vel quasi, in stuba domus habitacionis honorabilis domini Alberti plebani in Bardo¹, in mei notarii [^a-b

publici et testium infrascriptorum

] | ad hoc vocatorum specialiter et rogatorum presencia constituti personaliter laboriosi Nicolaus Kersta [...], Hannos Wolen, Petrus Lis, Mathias Cranszel, Mathias Lis, Mathias Roscheri kmet[hones...], Machna, Vitowa ortulani in Lagewniky, villa Poznaniensis diocesis², omnibus melioribus mo[^a-b

do, via, iure, causa

] et forma, quibus melius et efficacius potuerunt, valuerunt et debuerunt, fecerunt, constituerunt e[^a-b

t solempniter ordinaverunt circumspectos viros in

] suos veros et legittimos procuratores, actores, factores negociorumque suorum gestores ac [^a-b

nuncios speciales et generales

], ita tamen, quod specialitas generalitati non deroget nec e contra honorabiles et circumspect(os) vir[os...] in Jaroczino³, Rampsch de Cothlino⁴, Nicolaum Lysznibi de Zegoczino⁵ et Gregorium [... con]sistorii Wratislaviensis advocatum⁶ absentes tamquam presentes omnes et quemlibet eorum in solid(um) ita [non sit melior condicio] occupant(is), sed quod unus eorum inceperit, alter ipsorum prosequi, mediare valeat et [...] eis et eorum nomine. In causa et causis, quam et quas ipsis monet et monere [...] pl(e)banus in Byechowo dictus Marschalconis⁷ pro et super quibusdam missalibus a [...] et controversiis, coram quocumque seu quibuscumque iudice seu iudicibus ordinariis ne[...] vel subdelegatis, datis vel dandis, deputatis seu deputandis, cuiuscumque status seu con[dicionis...] presertim. In causa, quam ipsis monet coram venerabili viro, domino Theodrico canonico⁸ [...] ut debet iudice commissario per Sedem Apostolicam deputato, dantes et conced[entes...] dictis suis procuratoribus cum substituendis ab eis et eorum quolibet plenum mandatum, liberam et [^-aomnimodam potestatem pro se et suis hominibus...^-b] ad agendum, defendendum, libellum seu libellos et quascumque peticiones summarias dandas et offerendas [...] iuramentum de calumpnia vitanda et veritate dicenda et quodlibet aliud licitum sacramentum in animas [...] Et ex adverso dari, offerri, contestari et iurari, videndi, ponendi et articulandi posicionibus et arti[culis...] responderi petendi, testes, iusticiam, literas, scripturas et munimenta et quelibet alia probacionum g[...] producta impugnandi et reprobandi. Crimina et defectus ac excomunicacionis sentencias iuris vel hominis obic[...] replicandi, duplicandi, triplicandi et cum solempnitate quadruplandi necnon in arbitris sibi [...] compositores compromittendi et ipsis renunciandi, concludendi et concludi, petendi sentenciam se[...] quod diffinitivas et quaslibet alias pronunciacionis et [...^d] ferri et pronunciari petendi et aud[iendi...^d].

^a-buzupełniono wg stosowanego wówczas formularza.

^cw 1426 r. piątek przypadał na 27 dzień tylko we wrześniu i grudniu; rok pontyfikatu papieża dopuszcza możliwość tylko grudnia 1426.

^ddalej tekst obcięty Or.

¹Bardo, wieś par. na pd.-zach. od Wrześni (Koz. 2 s. 6). Pleban Andrzej skądinąd nie znany.

²Łagiewniki (dziś Łagiewki) par. Biechowo, na pn.-zach. od Pyzdr (Koz. 2 s. 411 - 412). Kmiecie skądinąd nie znani.

³Jarocin, miasto w powiecie pyzdrskim.

⁴Kotlin, wieś par. na pn.-zach. od Pleszewa (Koz. 1 s. 125 - 126, 4 s. 397, 7 s. 347). Mikołaj Ramsz, zwany też tylko Ramszem, wyst. od 1426 (tutaj), potem częsty asesor sądów ziemskich w Kaliszu i w Pyzdrach 1435 - 1449 (GUrz. s. 174; SHGWlkp.).

⁵Żegocin, wieś par. na pn. od Pleszewa (Koz. 1 s. 389, 5 s. 559). Mikołaj Łyśniby? Łyśniwy? skądinąd nie znany.

⁶Grzegorz adwokat z konsystorza wrocławskiego nie zidentyfikowany.

⁷Biechowo, wieś par. na pn.-wsch. od Miłosławia (Koz. 2 s. 17). Pleban może ident. z plebanem Janem kapelanem królewskim, wyst. jeszcze 1425 (KDW VIII nr 1054/1).

⁸Zapewne Teodoryk Sculteti de Kreuzburg z Weimaru, kanonik wrocławski od 1413, oficjał i wikariusz generalny wrocławski 1421 - 1430 (KDW VIII nr 953/1).

Dokument Nr 1115

[Poznań], 1426

Władze miasta Poznania zaświadczają, że Jan Kinderman zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 627 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 291, zaginionego w 1945 r.).

1426. Coram eodem officio [consulari Posnaniensi^a] Joannes Kinderman¹ unam marcam census pro summa 10 marcarum super domo in platea Judaeorum inscribit.

^awg poprzedniego reg. w sumariuszu

¹Jan Kinderman, zob. wyżej, nr 1079/19.

Dokument Nr 1116

[Poznań], 1426

Oficjał poznański zaświadcza, że Wincenty Kotka zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 633 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 382, zaginionego w 1945 r.).

1426. Coram Mathia Korzbok officiali¹ Vincentius Kotka² censum unius sexagenae lattorum grossorum pro 15 marcis praedicto altaristae altaris Sancti Crucis etc. [et beatorum Petri et Pauli Apostolorum^a] super bonis Krzesiny³ inscribit.

^awg poprzedniego reg. w sumariuszu

¹Maciej Korczbok, zob. wyżej, nr 1076/1.

²Wincenty Kotka z Jasienia (par. Swarzędz), gdzie wyst. 1402 - 1413 (SHGPoz. II) i tutaj. Nie żył już 1429 (KDW V w 503).

³Krzesiny par. Głuszyna, dziś w obrębie miasta Poznania (ib.); należały do Kotków.

Dokument Nr 1117

Wilno, 6 stycznia 1427

Król Władysław Jagiełło nakazuje, aby kanclerza poznańskiego Mikołaja Górkę powoływać tylko przed sądy wiecowe.

Kop.: Poznań, WAP, Pyzdry Z. 6, k. 22v. Wpis 6 maja 1427.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie.
Palatino, capit(aneo), iudicibus, subiudicibus, camerariis ceterisque officialibus iudiciis nostris Gnezne et in Pisdry presidentibus, presentibus requirendis, fidelibus nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Mandamus vobis omnino horum^a volentes, quatenus wenerabilem Nicolaum Gorka cancellarium et canonicum Poznaniensem¹ pro omnibus causis sive magnis, sive parwis, non nisi ad colloquium generale in Gnezna celebrandum iudicare de(be)retis. Se ex certis causis actum nostrum ad id moventibus, secus facere non ausuri. Datum n Wilna feria secunda ipso die Epiphanie Domini etc. XXVII².

^atak Kop. (zamiast habere)

¹Mikołaj syn Wojciecha z Górki (Miejskiej Górki), kanonik gnieźn. 1389, kanclerz pozn. 1399, zm. 1439 (KDW VI nr 350/12; SHGPoz. I s. 632 - 633).

²Data zgodna z itinerarium królewskim.

Dokument Nr 1118

Osieczna, 7 stycznia 1427

I. N. Ustanowienie księdza Jana, pisarza Stefana z Rydzyny, pełnomocnikiem Pawła sołtysa z Pawłowic i tamtejszych kmieci w sporze z plebanem pawłowickim Wawrzyńcem.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii, Constitutiones procuratorum II, k. 64v - 65. Wpis 13 stycznia 1427 (wg Or.?). Tytuł: Pawlowicze.

In nomine Domini amen. Anno a nativit(at)e Domini millesimo CCCC° XXVII, indicione quinta, die vero septima mensis Ianuarii, pontificatus sanctissimi in Christo patris, domini ac domini Martini div(in)a providencia pape quinti anno ipsius XI, hora nonarum vel quasi, in mei notarii publici testiumque infrascriptorum presencia constituti personaliter laboriosi viri Paulus scultetus¹, scabini, omnes et singuli kmethones agros colentes in Pawlouicze¹, non existen(te) in libertate, Poznaniensis diocesis, omnibus melioribus via, iure, causa et forma, quibus melius et efficacius potuerunt et debuerunt, fecerunt et constituerunt, creaverunt et deputaverunt verum, certum et indubitatum procuratorem, actorem, gestorem generalem in omnibus et singulis causis eorum motis iam in consistorio Poznaniensi, pariter et movendis, tam pro ipsis, quam contra ipsos et contra discretum virum, dominum Laurencium plebanum in supradicta villa Paulowicze² et contra quascumque personas ecclesiasticas et seculares, quorum interfuerit, et coram quibuscumque iudicibus ^a-b

et personis

ecclesiasticis delegatis, subdelegatis, ordinariis, videlicet discretum Johannem scriptorem ac familiarem domini ac nobilis Stephani de Rydzina³ ibidem presentem et onus huiusmodi procuracionis in se sponte suscipientem, ita quod specialitat(is)^c non deroget generalitati, sed quod per ipsum inceptum fuerit, prosequi valeat, mediari, terminari et finiri, dantes et concedentes predicti constituentes predicto procuratori ac cuilibet substituenti seu substituendo ab ipso in solidum, prout supra, plenam, generalem ac liberam potestatem pro ipsis et nominibus ipsorum agend(i) ipsosque et eorum bona defendend(i), excipiend(i), replicand(i), duplicand(i), triplicand(i), litem seu lites [k. 65] contestand(i), libellum seu libellos et quascumque peticiones dandi et recipiendi, et veritate dicenda ac cuiuslibet alterius gravis iuramenti prestandi, ponend(i), articuland(i), posicionibus et articulis respondend(i) et contra articulos dicend(i), crimina et defectus opponend(i), testes, iura, iuramenta, literas, instrumenta et quecumque alia probacionum genera producend(i) et ex adverso producta contradicend(i), contra testes et eorum dicta ac personas dicend(i), allegand(i), suspectos ac suspecta recusand(i), sentenciam seu sentencias tam interlocutorias, quam diffinitivas fieri petend(i) et audiend(i), et ab eis et a quolibet alio gravamine illato vel inferendo appeland(um) et provocandum, causam seu causas appellacionum quarumcumque usque ad finem prosequend(i), unum vel plures procuratorem seu procuratores loco sui substituend(i), qui similem in premissis habeant potestatem et eos seu quemlibet ipsorum revocand(i) et onus procuracionis huiusmodi in se reassumentem tociens, quociens placuerit et visum fuerit expedire, et generaliter omnia et singula et universa faciendi, gerendi et exercendi, que circa premissa necessaria fuerint seu eciam oportuna, et que ipsimet constituentes facerent seu facere possent et deberent, si presentes et personaliter interessent. Eciam si mandatum exigat speciale, promittentes predicti constituentes per iuramenta sua mihi corporaliter manibus ad manum facta et prestita tamquam publice persone sollempniter stipulandi et recipienti vice et nomine ad opus omnium et singulorum, quorum interest vel intererit aut interesse potuerit, quolibet in futurum se ratum, gratum et firmum plenius habitum, quidquid per dictum eorum procuratorem seu procuratores substitutum vel substitutos ab eis vel eorum altera actum, dictum, gestum seu eciam procuratum fuerit in premissis et quorumlibet premissorum iudicioque sisti et iudicatum solvi cum suis clausulis universis, relevanten(tes)^d insuper dicti constituentes dictum eorum procuratorem ac substitutem vel substitutos ab eo per presentes ab omni onere satisdacionis, sub eorum omnium obligacione ac ypoteca bonorum. Super quibus omnibus et singulis idem constituentes pecierunt eis fieri a me notario publico infrascripto publicum instrumentum ad hoc necessarium. Acta sunt hec in opido Osseczna Poznaniensis diocesis⁴ in acie, in domo habitacionis providi viri Vincencii⁵, anno, indiccione, die, mense, hora, pontificatus, quibus supra, presentibus providis viris Vincencio Gregorii, Oleschno, Cnapyk opidanis supradicti opidi Ossecznensis⁵ et aliis quamplurimis ad hoc specialiter vocatis et rogatis.
Et ego Petrus Costen clericus Poznaniensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius⁶, quia predictis procuratoris constitucioni, presentacioni et mandacioni, dacioni, substitucioni, promissioni, obligacioni ac omnibus aliisque et singulis premissis, dum sic, ut premittitur, fierent et agerentur, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi, et in notam recepi, et in hanc publicam formam reddegi, signo et nomine meis solitis et consignavi, manu propria conscripsi, rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium premissorum.

^a-bpowtórzone Kop.

^ctak Kop. zamiast specialitas

^dtak Kop.

¹Pawłowice, wieś par. na pn.-wsch. od Rydzyny (Koz. 3 s. 16). Sołtys Paweł skądinąd nie znany.

²Pleban Wawrzyniec wg Now. II s. 429 wyst. w Pawłowicach 1425, potem w Czaczu 1425 i ponownie w Pawłowicach 1427 - 1429, potem w Komorowie, zob. też niżej, nr 1158/6.

³Rydzyna, miasto w powiecie kościańskim (Koz. 3 s. 162). Stefan, syn kasztelana międzyrzeckiego Jana, wyst. 1422 (Roty III nr 994) - 1435 (ib. I nr 1652), por. też Z. Cieplucha, Z przeszłości ziemi kościańskiej, Kościan 1929, s. 168. Pisarz Jan skądinąd nie znany.

⁴Osieczna, miasto w powiecie kościańskim, na pn.-wsch. od Leszna.

⁵Mieszczanie z Osiecznej nie zidentyfikowani.

⁶Piotr Kościan, zapewne z Kościana, skądinąd nie znany, nie notowany wśród notariuszy publicznych dopuszczonych do wykonywania funkcji notarialnych w diecezji pozn., zapewne ident. z notariuszem Piotrem synem Jana z Kościana, wyst. 1429 (niżej, nr 1209/5) w tych samych okolicach (Gronowo koło Leszna).

Dokument Nr 1119

Kościan, 13 stycznia 1427

Andrzej Bojanowski i Mikołaj Ramsz ze Śmigla poręczają Wyszakowi Żegrowskiemu za Piotra wójta kościańskiego z Ponina.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 8, k. 480 - 480v. Wpis 4 marca 1428 (wg Or.?).

Notum sit presentibus et futuris, qui(b)us expedit universis, quod nos Andreas Boyanowsky¹ et Nicolaus Ramsch Smigelsky² fideiussimus et presentibus fideiubemus manu coniuncta nullius parte sua evadendo, centum sexagenas grossorum latorum dotalicii, id est possagu et matrimonii racione dare et solvere nobili viro, domino Wischoni Szegrowsky³ pecuniis cum paratis in festo Nativitatis Domini proxime nunc affuturo, indilate et sine dolo, pro nobili viro, domino Petro advocato Costensi, herede in Punino⁴. Quodsi non fecerimus, Deus auferat, tunc promittimus et presentibus obligamur quilibet nostrum metsecundus et cum duobus equis in obstagium hospicium ad honestum in Costen civitatem subintrare, ad quod fuerimus ammoniti per iam dictum dominum Wischechonem Zegrowsky, et continuare verum et consuetum obstagium. De eodem nullus absque licencia eius et voluntate exeundo usque pecunias prescriptas in uno cumulo positas et numeratas integre et plenarie persolveremus. Quodsi in obstagium non intraremus aut intrare neglexerimus, Deus auferat, post eius avizacionem, extunc quodcumque dampnum prefatus Wisech Kothwicz aut ipsius uxor legittima fecerit, perceperit aut habuerit inter Judeos et Cristianos, sit parwm aut magnum, quocumque modo da(m)pnum huiusmodi contingerit, hoc dampnum debet fore nostrum et non ipsius. Quod dampnum et pecuniam principalem suprascriptam presentibus promittimus et obligamur prefato Wissechoni et sue uxori legittime solvere et refundere pecuniis cum paratis, [k. 480v] nullo iure ipsum nec seculari (aut^a) spirituali evadendo nec mandatis regalibus vel domini capitanei, nec ulla manu forti dominorum potenciorum terre Regni Polonie, nec vadiis aut obligacione, nec gwarris aut expedicione, nec ulla composicione, nec ulla re subsidiali, ymmo nullum articulum, qui nobis foret utilis et proficuus, et sibi aut uxori sue nociwus et dampno sub insubsidium recipiendo, sed tam pecuniam principalem, quam dampna inde orta, sibi solvere et pagare pecuniis cum paratis fideliter et plenarie promittimus, in nullo penitus articulo contradicendo. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt appensa. Datum in Costen feria secunda in octava Epiphanie Domini anno incarnacionis Christi millesimo CCCC° vicesimo septimo.

^abrak Kop.

¹Andrzej Bojanowski i Mikołaj Ramsz ze Śmigla, zob. wyżej, nr 1075/1, 4.

²Andrzej Bojanowski i Mikołaj Ramsz ze Śmigla, zob. wyżej, nr 1075/1, 4.

³Żegrowo par. Wilkowo Polskie, na pn.-zach. od Śmigla (Koz. 3 s. 494 - 495, 5 s. 559). Wyszek Kotwicz wyst. 1399 - 1406 (KDW VI nr 376, V nr 94), 1416 - 1430 (SHGWlkp.), być może chodzi tu jednak o dwie osoby (ojca i syna?).

⁴Piotr z Ponina, zob. wyżej, nr 1075/3.

Dokument Nr 1120

Rzym, 7 lutego 1427

I. N. Testament biskupa-elekta poznańskiego Mirosława z Brudzewa.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 14, k. 180v - 181. Wpis 31 grudnia 1431. Tytuł: Tenor testamenti domini Miroslai.

In nomine Domini amen. Anno a nativitate eiusdem millesimo CCCC° XX(VI)I, indicione quinta, die Veneris septima mensis Februarii, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno decimo¹, in mei notarii publici testiumque infrascriptorum ad hoc specialiter vocatorum et rogatorum presencia, reverendus pater, dominus Miroslaus Dei et Apostolice Sedis gracia electus provisus Poznaniensis², sanus mente et compos racionis, licet corpore langvens, in suaque mente revolvens nichil esse cercius morte et nichil incercius eius hora ac, ut asseruit, habens a prefato domino nostro papa licenciam et facultatem de rebus et bonis suis testandi et disponendi, ideo volens decedere antestatus, sed de bonis et rebus suis sibi a Deo collatis anime sue saluti providere et disponere volens, ne post ipsius decessum de eisdem suis bonis et rebus dissencio valeat exoriri, idcirco ex eius certa sciencia atque sponte et libere post confessionem et sumpcionem venerabilis sacramenti Eukaristie et in presencia honorabilis viri, domini Francisci rectoris parrochialis ecclesie Sancti Stephani de Pinia de Vrbe, confessoris sui omnibus melioribus modo, via, iure, causa et forma, quibus potuit, suum presens testamentum, codicillum sive suam ultimam voluntatem, aut alio quovis nomine dici vel censeri possit, condidit, fecit, disposuit et ordinavit in hunc, qui sequitur, modum. In primis enim et ante omnia, animam suam Altissimo Creatori suo et gloriosissime Virgini Marie et sanctis Apostolis Petro et Paulo, Stanislao et Adalberto patronis suis totique curie celesti commendavit et sepulturam suam, si ipsum in Vrbe Romana decedere contigerit, in ecclesia Beate Marie de Populo de Vrbe propter specialem devocionem, quam semper habuit et ad dictam ecclesiam et gloriosissimam Virginem Beatam Mariam, elegit et ibidem sepeliri voluit. Item reliquit et legavit equum suum meliorem predicto sanctissimo domino nostro, domino Martino divina providencia pape quinto, domino suo, cui nepotes, consangwineos et familiares suos specialissime et intime, quantum potuit, recomendavit ac recommisit. Item reliquit et legavit fratribus dicte ecclesie Beate Marie de Populo triginta ducatos auri de camera pro anniversario perpetuo in dicta ecclesia faciendo. Item reliquit et legavit Nemerze^a nepoti suo, filio domini Johannis unici fratris suis^b germani³ infrascripti ducentos florenos auri de camera de pecuniis suis hic in Curia et Vrbe Romana existentibus et omnes libros suos in iure canonico et theologia in partibus existentes, et voluit ipse dominus testator, quod huiusmodi ducenti ducati assignentur venerabilibus viris, dominis Nicolao (de) Kiky archidiacono Gneznensi⁴ et Paulo de Czechowa canonico Poznaniensi⁵ ad usum dicti Nemerze^a nepotis sui pro studio suo et adiecit, quod si idem Nemucza^c ante studium suum huiusmodi de hac luce migraret, tunc huiusmodi libros et ducentos ducatos legavit et reliquit alteri filio eiusdem germani fratris sui seniori³ post dictum Nemucza^c pro studio. Item reliquit et legavit ecclesie Sancte Eufemie apud ecclesiam Sancte Marie Maioris de Vrbe decem ducatos. Item reliquit et legavit monasterio monialium ad Sanctum Siluestrum in Vrbe duos ducatos de camera. Item reliquit et legavit duobus medicis suis, qui eum in infirmitate sua visitaverunt, viginti ducatos similes, scilicet pro quolibet decem. Item reliquit et legavit ecclesie Gneznensi viginti ducatos de bonis suis in partibus pro uno calice fiendo existentibus. Item voluit, quod de fructibus beneficiorum suorum, ubicumque existencium, sibi quomodolibet debitorum, habeat dictus dominus Johannes suus frater germanus centum ducatos de camera. Item reliquit et legavit parrochiali ecclesie in Brudzewo Gneznensis diocesis² viginti sex ducatos auri de camera pro uno calice. Item viginti quatuor similes ducatos pro ornamentis dicte ecclesie. Item eciam legavit eidem ecclesie in Brudzewo pro usu et honore ecclesie et non rectore residuum omnium fructuum beneficiorum suorum, sibi quomodolibet debitorum, restancium post solucionem legatorum predictorum. Item reliquit et legavit cassias^d et totum suum argentum, quod habuerit et habet, dicte ecclesie in Brudzewo, similiter pro ipsius eccllesie honore et non pro rectore. Item reliquit et legavit palium suum nigrum cum capucio Stanislao familiari suo⁶. Item reliquit et legavit pro Dobeslao⁷ et Mathia familiaribus et consangwineis suis⁸ ac Johanni de Friczlaria⁹ eciam familiari suo, qui sibi fideliter et specialiter in infirmitate sua servierunt, de rebus aliis in domo sua existentibus secundum voluntatem suorum executorum in curia infrascriptorum. In ceteris vero omnibus et singulis suis bonis mobilibus et immobilibus in partibus existentibus, presertim patrimonialibus ad dictum testatorem spectantibus, de quibus non exstitit per eum dispositum, nobilem virum Johannem de Brudzewo, militem Gneznensis diocesis, eius unicum fratrem germanum³ et sibi carissimum, heredem suum universalem instituit, manda(n)s et inhibens eidem, ne se de bonis et rebus, quibus dispositum est in curia vel extra disponendum, nullatenus ut heres se impediat et premissa legata et ordinata neque presens testamentum ac ultimam voluntatem presentem, in toto vel in parte, quominus suum debitum sorciantur effectum, impediat quoquomodo. Executores vero dicti testamenti sive ultime voluntatis et fidei commissarios ac testamentarios seu quovis modo nuncupare possint, omnibus melioribus modo, via, iure, causa et forma, quibus melius et efficacius fieri potuit et debuit, prefatus dominus testator fecit et elegit, nominavit et deputavit, videlicet ad ea, que in Curia et Vrbe Romana fienda et expedienda sunt, reverendum in Christo patrem, dominum Petrum Dei et Apostolice Sedis gracia episcopum Electensem¹⁰ et venerabilem virum, dominum Johannem de Louania in decretis [k. 181] licenciatum, canonicum Coloniensem¹¹ et Dobeslaum Bezdzadi de Coluda clericum Wladislauiensis diocesis⁷ predictum et quemlibet eorum in solidum, rogans ipsos instanter et pro Dei amore, ut de hoc acceptare velint, dans eis eciam potestatem de bonis suis hic existentibus, ultra ducentos florenos dicto Nyemucza^c eius nepoti, ut premittitur, legatos, pro salute anime sue libere disponendum et ordinandum; pro expediendis autem in partibus dominos Nicolaum archidiaconum et Johannem germanum suum predictos et coram quemlibet, ita tamen, quod si unus ipsorum huiusmodi execucioni interesse non poterit, alii duo ad execucionem huiusmodi ultime voluntatis et quecumque alia circa premissa necessaria exequi et ad effectum debitum produci debent. Volens insuper et mandans idem dominus testator, quod dicti testatores^b pro anime ipsius salute testatoris, prout ipse de eis fideliter confidit, omnia disponant et de bonis suis anime sue saluti provideant, et pro premissis adimplendis omnia et singula bona^e sua mobilia et immobilia, illa videlicet, que in Curia Romana reperta fuerint, predicti executores in dicta Curia, illa vero, que extra Curiam ac in partibus ad ipsum testatorem spectabant et pertinebant, reperta fuerint, predicti domini Nicolaus archidiaconus et Johannes germanus suus sine alicuis iudicis auctoritate recipere et de ipsis se intromittere necnon huiusmodi res et bona a quibuscumque personis, ea habentibus et detinentibus, petere, exigere, in iudicio et extra, levare et recuperare et de dictis suis bonis et rebus disponere et ordinare iuxta huiusmodi ultime voluntatis formam et tenorem ac pro premissis omnibus et singulis agere et defendere, litem seu lites contestari et alia facere, que ad premissa necessaria fuerint ipsaque bona vendere, tradere, alienare et obligare possint et valeant, et alias secundum ipsis videbitur et expeditur, effectum^f tamen dicte ultime voluntatis non mutato, super quibus dedit eis plenariam potestatem. Voluit eciam, quod heredes predicti a dictis executoribus aut altero eorundem nullam exigerent de eorum administracionis accione premissa racionem et quod ipsi executores nulla(m) huiusmodi heredibus teneantur de premissis facere racionem. Hoc autem testamentum dictus dominus testator suam ultimam voluntatem esse asseruit, quam habere voluit omnibus melioribus modo, via, iure, causa et forma, quibus melius et efficacius valere possit et debeat, et si non valeret forte iure testamenti, valeat iure codicillorum sive codicilli, et si non valeat secundum leges sive ius civile, valeat tamen secundum canonicas sanxiones et ius canonicum, et si non valet iure testamenti sive codicillorum aut ultime voluntatis, valeat tamen secundum quod de iure vel equitate, aut consuetudine vel alias per quemcumque modum, formam vel effectum valere potest ita, quod intencio et volunta(s) dicti testatoris iuxta premissa suum sorciantur debitum effectum. Super quibus omnibus et singulis idem dominus testator peciit sibi et dictis suis executoribus ac aliis, quorum interest vel intererit quomodolibet in futurum, fieri unum vel plura, publicum seu publica instrumentum seu instrumenta a me notario publico infrascripto. Acta sunt Rome, in domo habitacionis dicti domini testatoris sita in Regione Pinie, sub anno, indicione, die, mense et pontificatus, quibus supra, presentibus ibidem honorabilis et discretis viris, dominis Francisco rectore parrochialis ecclesie Sancti Stephani de Pinia de Vrbe, Johanne de Fisseregno presbitero Nouariensis diocesis, Stanislao rectore parrochialis ecclesie in Kisczina^b Poznaniensis diocesis¹², Mathia Petri clerico Gneznensis⁸, Johanne Holcz de Friczlaria Maguntinensis diocesis⁹ et Johanne Cudore^g in Romana Curia causarum procuratore ac Henrico de Amera rectore parrochialis ecclesie in Lebberkem Cameratensis diocesis, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.
Et ego Johannes Sabeke de Werda, clericus Coloniensis diocesis, publicus apostolica auctoritate ac causarum Curie Romane apostolice notarius, quia premissis omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum testibus prenominatis presens interfui eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi, ideo hoc presens publicum instrumentum huiusmodi ultimam voluntatem in se continens manu mea scripsi et subscripsi ac in hanc formam publicam redegi signoque et nomine meis solitis et consuetis signavi, in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum rogatus et requisitus.

^apoprawione z Nemucza Kop.

^btak Kop.

^ctak Kop., por. przypis a

^dtak Kop., ale może w Or. było: sciffos?

^esłowo powtórzone Kop.

^ftak Kop. zamiast effectu

^godczyt niepewny Kop.

¹Data pomylona Kop. W 1421 r. piątek rzeczywiście przypadał 7 lutego, jednakże tylko na rok 1427 przypadają zgodnie tytuł wystawcy, piątek, 5 indykcja i 10 rok pontyfikatu papieża Marcina V.

²Brudzewo, wieś par. na pn.-zach. od Słupcy (Koz. 4 s. 71). Mirosław Brudzewski, zob. wyżej, nr 1110/1. Biskupem elektem pozn., nie uznawanym przez Władysława Jagiełłę i przebywającym stale w Rzymie, był od 1426 r.

³Jan z Brudzewa wyst. 1404 - 1437 (Roty II nr 242, 407, 870, 931, 1088, 1062, 1126; Acta capitulorum II nr 120; KDW V nr 129, 177). Niemierza syn Jana z Brudzewa zapisywał się na UJ 1432, zapewne ident. z wyst. 1444 Niemierzą bratem Mirosława (Kor. II s. 222), wspomnianego w niniejszym dok. młodszego syna Jana. Niemierza już 17 II 1427 był kanonikiem gnieźn. i kustoszem łęczyckim (Rep. Germ. IV col. 2815 - inf. J. Wiesiołowskiego, który też sugeruje wydawcom, że Niemierza jest ident. z Janem Niemierzą proszącym papieża 26 VIII 1426 o kanonię gnieźn. i dyspensę z nieodpowiedniego wieku - miał wówczas 10 lat (ib., col. 2180).

⁴Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 1110/2.

⁵Paweł z Czechowa, zob. wyżej, nr 1094/8.

⁶Stanisław syn Tomasza z Milesznej Górki, pleban w Kicinie - zob. niżej, przypis 12, przebywający w 1427 r. w Rzymie (Rep. Germ. IV col. 3402).

⁷Dobiesław z Kołudy, zob. wyżej, nr 1110/7 (także w Rzymie przy Brudzewskim).

⁸Maciej syn Piotra z Gniezna, zob. wyżej, nr 1092/11.

⁹Fritzlar koło Kassel w Niemczech.

¹⁰Electa (Alet) w pd. Francji. Piotr, przedtem biskup Condom 1419 - 1421, był tu biskupem od 1421 (Eubel, Hierarchia I, s. 246).

¹¹Jan z Lowanium wyst. także niżej, nr 1143/4; por. także Rep. Germ. IV col. 2107 - 2109.

¹²Kicin, wieś par. na pn.-wsch. od Poznania (Koz. 2 s. 293; Now. II s. 376). Pleban - zob. wyżej, przypis 6.

Dokument Nr 1121

Boruja, 10 lutego 1427

Wymienieni sędziowie polubowni rozgraniczają posiadłości Abrahama Zbąskiego Jana z Tuchorzy nad rzeką Dojcą.

Kop.: Kórnik, Bibl. Kórn., rkps 784 (Księga ziemska kościańska z l. 1428 - 1430), k. 210 - 210v. Wpis 12 maja 1429.

Noverint universi, presentes et futuri, ad quorum noticiam presens devenerit, protestamur, quomodo nos Mathias heres in Trczel¹, Nicolaus Vatha de Coszyczyno² et Franczek Scappa de Suloczyno³, Henricus Cothwycz de Maiori Nyalko⁴ heredes, tamquam veri et legittimi arbitratores ac amicabiles compositores inter partes infrascriptas, videlicet strennuum et nobiles viros Abraham de Dzbanschin⁵ parte ex una et Johannem de Thuchorza⁶ parte ex altera, talem amicabilem fecimus concordiam et stagnum cum fluvio dictum Doycza⁷ divisimus et talem fecimus divisionem, quod a cumulo, qui circa Thuchorska Przystan⁸ est sipatus et constructus, dominus Abraham inferius ambas ripas fluvii et stagni usque ad molendinum dictum Ruchoczynagacz⁹ cum omni iure et dominio perpetualiter obtinebit et in eodem fluvio et stagno potest aggeres, molendinos construere et edificare, dominus Abraham prelibatus et omnes aggeres eosdem inferius cumuli prenominati secundum placitum ipsius utifrui potest. Tali modo eciam dominus Johannes pretactum fluvium Doycza ab eodem cumulo, qui circa Thuchorska Przystan est constructus superius usque ad ultimum, qui prope molendinum dictum Boruisky¹⁰ est constructus, et ambas rippas, eciam cum omni iure et dominio, perpetualiter obtinebit, super quo fluvio simili modo aggeres, molendinos^a edificare potest ita, quod superfluitas alias wspacznicza molendino Boruisky non noceret. Ad quos aggeres tam dominus Abraham, prout eciam dominus Johannes prescripti terram et arbores super hereditatibus ipsorum Jablonya¹¹ et Thuchorza libere recipere possunt. Quiquidem dominus Johannes aggeres, quos edificabit superius eciam secundum placitum suum utifrui potest, ut superius continetur. Si aliquis illorum molendina de nowo construerit, quilibet super parte sua aque sepenominate, tunc unus alteri superfluitate wlgariter wspacznicza nocere non debet. Eciam concordamus inter partes prescriptas, quod lutum binum dictum Rzythky¹² dominus Abraham Dzbansky perpetualiter obtinebit et habebit cum omni iure et dominio et ambas rippas [k. 210v] eiusdem luti usque ad fluvium Doycza, quod lutum exit de stagno Boruinensi, super quo luto dominus Abraham aggeres, stagna et molendinos^a facere et construere potest, in quantum sibi erit necesse. Super quos aggeres et molendinis^a construendis terram et arbores dominus Abraham recipere et scindere potest, et quam remote aqua de stagnis super luto constructis exiiet et defluet, tam remote dominus Abraham ambas rippas habebit et perpetualiter obtinebit. Quodquidem lutum Rzythky nominatum dominus Johannes sepedictus ex ambabus partibus eiusdem luti alias blotha per sufficientes cumulos construere debet secundum ius terrestre. Si autem aliquomodo tempore dominus Johannes Thuchorsky molendinum super fluvio dicto Carna¹³ inter hereditates videlicet Bylanczyno¹⁴ et Thuchorza construere vellet, si tamen ambas rippas suas non habebit, extunc ad rippam domini Abrahe ipsum facere potest et si aqua defluere vellet super hereditatem Bylanczyno, hanc aquam dominus Johannes reedificare debet, wlgariter zaprawycz. Que autem pars presuprascripta tam dominus Abraham, quam eciam dominus Johannes concordiam per nos factam tenere et servare non curaret, talis pars vel persona non tenens vel faciens parti adverse ducentas marcas grossorum latorum Pragensis monete, numeri Polonicalis, dare tenetur, wlgariter zacladv, eciam omnes cumulos suprascriptos ante festum Nativitatis Domini proxime venturum sub vadio prescripto construant. Pro domino Abraham Petrus Watha de Glupone¹⁵, Henricus de Szuloczyno¹⁶, pro domino Johanne Stephanus de Rzesotharzewo¹⁷, Przethpelk Lanczsky¹⁸ heredes fideiubuerunt prefatam concordiam fore tenendam. In cuius rei testimonium sigilla nostra subappensa (sunt^b). Datum in Boruya¹⁹ feria secunda post festum sancti Blasii anno Domini milesimo CCCC° vicesimo septimo.

^atak Kop.

^bbrak Kop.

¹Trzciel, miasto w powiecie pozn., na pn. od Zbąszynia. Maciej wyst. 1418 - 1432 (Rocznik Pol. Tow. Heraldycznego 5, 1928, s. 9; Roty I nr 1535).

²Kosiczyn (Kosieczyn), wieś par. na pd.-zach. od Zbąszynia (Koz. 2 s. 333). Mikołaj Wata, także z Nądni, wyst. 1408 - 1447 (KDW V nr 137 - 383; Rocznik Pol. Tow. Heraldycznego 5, 1928, s. 5 n.; tutaj).

³Sułocino, dziś Słocin, par. Grodzisk Wlkp., na pn.-zach. od Grodziska (Koz. 3 s. 277). Franciszek, Frącek, Szkapa wyst. 1424 - 1427 (Kozierowski, Obce ryc. s. 104).

⁴Henryk z Niałka, zob. wyżej, nr 1075/5.

⁵Abraham Głowacz ze Zbąszynia h. Nałęcz, potem sędzia pozn. 1432, zm. 1441 (WSB s. 866 - 867; A. Gąsiorowski, Husyty Abrahama Zbąskiego działalność publiczna, Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka 36, 1981, s. 139 - 145).

⁶Tuchorza par. Rostarzewo, na pn.-zach. od Wolsztyna (Koz. 3 s. 340, 5 s. 425). Jan wyst. od 1403 w Brodach (SHGPoz. I s. 111), od 1423 w Tuchorzy, zm. 1427/28 (SHGWlkp.).

⁷Dojca, rzeka, prawy dopływ Obry (SHGPoz. I s. 368).

⁸Zapewne na Dojcy.

⁹Ruchocina Gać par. Wolsztyn (Komorowo), na pn. od Wolsztyna (Koz. 3 s. 149 - 150, 8 s. 102).

¹⁰Borujski Młyn, dziś Borujka, na pd.-wsch. od Zbąszynia (SHGPoz. I s. 97).

¹¹Jabłonna par. Gnin, na wsch. od Grodziska Wlkp. (SHGPoz. II).

¹²Rzytki, bagna (jezioro?) nad rzekami Karną i Dojcą, dziś nie istniejące (Koz. 3 s. 168 - 169; SHGWlkp.).

¹³Karna, rzeka, dziś Samica Wielka i Samica Dalsza przepływająca koło wsi Karna, na pd.-wsch. od Zbąszynia (SHGWlkp.).

¹⁴Belęcin (Bylęcino) par. Zbąszyń, na pd.-wsch. od Zbąszynia (SHGPoz. I s. 157 - 158).

¹⁵Głuponia par. Brody (par. Kosiczyn?), na pd.-wsch. od Lwówka (SHGPoz. I s. 496). Piotr Wata, także z Kosiczyna i Nądni, wyst. 1408 - 1448, wicesędzia w Poznaniu 1437 - 1440 (ib.; Rocznik Pol. Tow. Heraldycznego 5, 1928, s. 6; GUrz. nr C 990).

¹⁶Hinczka, Henryk, z Sułocina (zob. wyżej, przypis 3), wyst. 1427 - 1429 (SHGWlkp.), czy nie ident. z Hinczką Szkapą z Ujazdu (zob. wyżej, nr 1082/11).

¹⁷Rostarzewo (Rzeszotarzewo), wieś par. na pn.-wsch. od Wolsztyna (Koz. 3 s. 167). Stefan wyst. 1401 - 1432 (SHGWlkp.).

¹⁸Przedpełk Łącki z Łęk Wielkich (wieś par. na pn.-zach. od Kościana - Koz. 2 s. 422) i Srocka Małego (od 1409), Plastowa, Karczewa, w Łękach Wielkich wyst. 1424 - 1450, był też wicepodkomorzym w Kościanie 1440 - 1449 (GUrz. nr C 855).

¹⁹Boruja par. Zbąszyń, na pd.-wsch. od Zbąszynia (SHGPoz. I s. 95 - 96).

Dokument Nr 1122

[Poznań], 12 lutego 1427

Sędzia poznański zatwierdza list roczku poznańskiego dotyczący wsi Luboń.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania D 585. Pergamin gruby, 300 × 130+23 mm, pismo wyblakłe. Paski po dwu pieczęciach. Na odwrocie późne wiadomości o treści.
Reg.: KDW V, nr 460 (wg Or.).

Nos Nicolaus heres de Sepno, iudex Poznaniensis generalis¹ significamus, quibus expedit universis, quia dum feria quarta proxima ante | beati Valentini Confessoris in stuba alba monasterii fratrum predicatorum ad sanctum Dominicum² anno Domini M° CCCC° vicesimo septimo sedebamus, | ibi nobilis Nicolaus de Grabowo³ unam literam papiream apertam ex parte iudicii regalis Poznaniensis nobis presentavit, cuius tenor | sequitur in hec verba:
[następuje list roczku poznańskiego z daty: Poznań, 28 sierpnia 1426 - wyżej, nr 1106].
Nos igitur iudex prefatus visa sufficienti dominorum in presenti litera conscriptorum attestacione et tenorem eiusdem litere exaudientes et sane intelligentes solumque Deum pre oculis habentes, ex informacione eorundem et peticione speciali, prefatam literam duximus confirmandam et ipsam per presentes confirmamus. In cuius rei testimonium sigillum nostrum cum sigillo domini subiudicis presentibus sunt appensa. Actum et datum die, anno et loco, quibus supra.

¹Mikołaj z Sepna, zob. wyżej, nr 1106/1.

²W Poznaniu; u dominikanów często odbywały się roki sądowe - niniejsze potwierdzone w księdze ziemskiej pozn. (WAP Poznań, Poznań Z. 9, k. 50, 55v).

³Mikołaj z Grabowa, zob. wyżej, nr 1085/3.

Dokument Nr 1123

[Poznań], 13 lutego 1427

Wymienieni rozjemcy zaświadczają, że rozsądzili spory pomiędzy kanonikiem poznańskim Januszem Wszołowskim a Piotrem Słapem z Dąbrówki.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 9. k. 67v - 68v. Wpis 19 marca 1427. Tytuł: Slap cum Janussio canonico Poznaniensi.

Nos infrascripti Thomas de Pakoscz castellanus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹, Dobrogostius de Schamotuli subcamararius Kalisiensis² et Nicolaus Sapensky iudex Poznaniensis generalis³ significamus, quibus expedit universis, quod honorabilem virum, dominum Janussium Scholowsky canonicum Poznaniensem⁴ ex una et nobilem Petrum Slap de Dambrowka⁵ partibus ex altera, tamquam arbitri per partes prelibatas rogati et locati pro omnibus litibus, quas inter se habuerunt in iudiciis secularibus et spiritualibus pro verbis diffamatoriis, taxatis super tria milia florenorum pro penis et pro litibus kmethonum ipsorum parte ex utraque necnon causis universis et terminis, quas et quos inter se huc adhusque habuerunt, sive sunt pro wlneribus sive pro iuvamine iuris, quecumque fuerunt, univimus, concordavimus et perpetue mortificavimus, nichil post se relinquendo, sub ducentis marcis pene vallate tenere debent inviolabiliter nec unus alium pro dictis causis sive terminis transpositis ad terminos particulares sive generales et breviter pro omnibus citacionibus iam extractis, unus super [k. 68] alium imped(i)re audeat quovismodo peramplius, sub pena vallata per nos prescripta, hac condicione interclusa et expressa, quod dominica die proxima Invocavit me ambe partes magnificum dominum Sandiwogium dominum de Ostrorog pallatinum Poznaniensem⁶ tamquam archiarbitrum ad Dambrowka vel ad Dzanczolowo⁷ seu Golusycze⁸ adducere debeant, ad quam ipse velit condescendere, ad ipsum quilibet unum nobilem laycum bonum et ydoneum collocare. Qui dominus pallatinus tamquam archiarbiter ad se potenter recipiens granicies inter villas predictas Dambrowka Minus, Dzenczolowo seu Golusycze cum eisdem duobus nobilibus laycis ad se receptis in unum concordans granicies limitabit et coordinabit de manibus non dimittendo et quomodocumque dominus pallatinus cum eisdem nobilibus granicies inter dictas hereditates Dambrowka Minus et Dzenczolowo seu Golusycze faciet et coordinabit, ipsas granicies tenere debeant inviolabiliter sub pena prescripta per nos vallata temporibus perpetuis. Quodsi dominus pallatinus Poznaniensis cum eisdem nobilibus in coordinacione granicierum inter villas prenominatas concordare non poterit, extunc ipsis debet dare sortes, id est losszy, trahere. Quodsi dominus Janussius Scholowsky longiorem sortem, id est losz, extraxerit, tunc domini canonici granicies secundum ius terrestre iuramento approbabunt et iuramento deposito sic, ut habent in iure et consuetudine granicies periurare, ubicumque ibunt vel equo equitabunt, ibi granicies debent stare temporibus perpetuis inter Dambrowka Minus et Dzenczolowo seu Golusycze. Si vero nobilis Petrus Slap longiorem sortem, id est losz, extraxerit, tunc cum nobili Stanislao Slap⁹ iurans secundum ius terrestre, ubicumque ibit vel equo equitabit, ibi granicies perpetue stare debeant inter hereditates seu villas prenominatas. Quodsi dominus pallatinus Poznaniensis ad hoc tempus prepeditus aliquibus negociis arduis non posset ad ipsorum peticionem condescendere super dictas granicies coordinandas, extunc quandocumque ipsis alium [k. 68v] terminum assignabit, eundem partes prescripte acceptare debeant et semper dictas granicies coordinare inter villas prenominatas de manibus non dimittendo sub pena vallata iam prescripta. Item prefatus dominus Janussius Scholowsky canonicus Poznaniensis viam istam, que vadit de Dambrowka ad Golusycze per Dzenczolowo, debet dimittere libere, eadem via, que fuit ab antiquo, ire et equitare sine omni impedimento. Pro qua unione nostra fideiussores sub pena vallata suprascripta posuerunt pro nobili Petro Slap nobiles Petrus Vrbanowsky¹⁰ et Derslaus Lesczensky de Chelkowo¹¹ et pro domino Janussio Scholowsky canonico Poznaniensi fideiusserunt magnificus ac strennui domini Dobrogostius de Schamotuli subcamararius Calisiensis et Janussius Goreczsky thezaurarius Calisiensis¹². Que unio nostra debet in librum terrestrem iudicii regalis Poznaniensem in terminis particularibus proximis inscribi dari debet. Acta sunt hec feria quinta ante beati Valentini Martyris in domo habitacionis venerabilis domini Nicolai decretorum doctorsi, archidiaconi Gneznensis dicti Kyczka et administratoris eclesie Poznaniensis kathedralis¹³. In quorum testimonium omnium premissorum sigillum domini iudicis presentibus est subimpressum. Anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo septimo etc.

¹Tomasz z Pakości, zob. wyżej, nr 1098/5.

²Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1103/12.

³Mikołaj z Sepna, zob. wyżej, nr 1106/1.

⁴Jan, Janusz, z Wszołowa (koło Pleszewa), kanonik pozn. 1390, pleban w Solcu nad Wartą 1390, altarysta w katedrze pozn. 1393, pleban w Murzynowie Kościelnym 1398 - 1432, zm. 1432 (Now. I s. 260, 733, II s. 366).

⁵Dąbrówka par. Skórzewo, na zach. od Poznania (SHGPoz. I s. 342). Piotr Słap, także z Dąbrowy, Palędzia, wyst. 1412 - 1435 (ib.).

⁶Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

⁷Dzięciołowo par. Skórzewo?, osada dziś nie istniejąca, koło Skórzewa i Gołusek, na zach. od Poznania (SHGPoz. I s. 436).

⁸Gołuski par. Konarzewo, na pn.-wsch. od Stęszewa, wieś kapituły katedralnej pozn. (SHGPoz. I s. 537 - 538).

⁹Stanisław Słap z Palędzia i Dąbrówki, zob. wyżej, nr 1106/4.

¹⁰Urbanowo (i Urbanowo Nowe) par. Opalenica, na pd. od Opalenicy (Koz. 3 s. 352, 5 s. 436). Piotr, Pietrasz, także z Lewic, wyst. 1388 - 1436 (SHGWlkp.).

¹¹Chełkowo par. Wonieść, na pn.-zach. od Krzywinia (SHGPoz. I s. 184). Dziersław Leszczyński wyst. od 1421 (Roty III nr 907), potem burgrabia w Kościanie 1445 - 1446, podkomorzy wschowski 1447, wyst. jeszcze 1452 (SHGWlkp.; Spisy wlkp.).

¹²Janusz z Górki, Górecki (z Kociałkowej Górki na pd. od Pobiedzisk?) skarbnik kal. 1415 - 1427 (Spisy wlkp.).

¹³Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 1110/2.

Dokument Nr 1124

Nowy Korczyn, 26 marca 1427

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić sprawy sądowe dotyczące dóbr biskupstwa poznańskiego z powodu wakansu na stolicy biskupiej.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 8, k. 433 - 433v. Wpis 8 stycznia 1428. Tytuł: Litera regia.

Vladislaus Dei gracia rex Polonie etc. Pallatinis, capitaneis, burgrabiis, tenutariis, procuratoribus, viceprocuratoribus, magistris civium, consulibus civitatum et opidorum in Regno nostro constitutorum presentibus requirendis, nostris fidelibus dilectis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Quia eclesia Posnaniensis nunc viduata et pastore orbata¹ multas iniurias et impedimenta in bonis [k. 433v] temporalibus et graniciebus a diversis personis patitur, propter quod non modica dampna eclesia predicta sustinet pro presenti. Ideo vobis omnibus et singulis seriose precipientes mandamus omnino habere volentes, quatenus omnes causas tam magnas, quam parwas mense episcopalis nulla debeatis iudicare racione, necnon ab omnibus iniuriis tueamini et defendatis tociens, quociens presentibus fueritis requisiti usque ad confirmacionem futuri pontificis et pastoris. Secus facere non ausuri, nostre gracie sub obtentu. Datum in Nowa Civitate alias Corczyn feria quarta post dominicam Oculi anno Domini millesimo quadringentesimo XXVII°².
Dominus rex per se.

¹Nie jest pewne, czy mowa tu ciągle o wakansie po śmierci biskupa Andrzeja Łaskarza (zm. 24 sierpnia 1426), którego następcy, Mirosława z Brudzewa, biskupa elekta bawiącego w Rzymie, Jagiełło nie uznawał, czy też o wakansie już po śmierci Brudzewskiego, której dokładna data nie jest znana: 11 luty czy 6 kwietnia (Now. II s. 83). Przyjęcie drugiej ewentualności nakazywałoby przyjąć wcześniejszą datę śmierci Brudzewskiego.

²Data zgodna z itinerarium królewskim.

Dokument Nr 1125

Pyzdry, 18 kwietnia 1427

Władze miasta Pyzdr zaświadczają, że Mikołaj prepozyt Św. Ducha pod Pyzdrami sprzedał jatkę mięsną w Pyzdrach Mikołajowi Sługockiemu.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 2512. Pergamin 237 × 120+23 mm, nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie informacje o treści (XVI - XVII w.).

Noverint universi, quorum audicioni presens scribtum fuerit recitatum, quomodo coram nobis infradescribtis venientes honorabilis | dominus Nicolaus prepositus eclesie Sancti Spiritus extra muros civitatis Pisdrensis¹ palam recognovit, qualiter quoddam maccellum carnium sub vocabulo frouer, prout idem Petrus Szlugoczski² asseruit et alias ab antiquis temp|oribus Johannis Stephan dictum³, nunc vero eclesie sue Sancti Spiritus hospitalis, super annuo censu perpetuis temporibus durandum, videlicet sex lapidum sepi sub solita solucione ibidem in Pisdri et consweta, iacens in manu dextra intrando maccella quartum in ordine, contulit, donavit, dedit et assignavit provido viro Petro dicto Szlugoczski, protunc consuli et college civitatis nostre premisse² suisque successoribus, dans et concedens eidem Petro Szlugoczski plenam et omnimodam potestatem vendendi, comutandi, alienandi et ad usus beneplacitos et uberiores convertendi, prout eidem Petro suisque successoribus melius et competencius videbitur expediri^a, hoc tamen salvo, quod idem Petrus vel presertim sui successores dicto domino preposito et suis successoribus dictos sex lapides sepi sub ecclesie censuris omnibus et singulis annis, nulla occasione data, in festo beati Martini [11 XI] solvere sit astrictus. Ad que ipse omnia iam describta se et suos successores deliberate ac voluntarie dicte solucioni et censuris subdidit firmissime observandum. In cuius rei testimonium et ad evidenciam pleniorem sigillum civitatis nostre Pisdrensis presentibus duximus appendendum. Actum et datum Pisdri feria sexta ante festum sancti Georgii proxima anno incarnacionis Domini millesimo quadringentesimo vicesimo VII°, presentibus hiis testibus, honorabilibus necnon solertibus dominis, domino Nicolao Czoczani canonico Poznaniensi necnon rectori^a ecclesiarum in Pisdri⁴, domino Paulo protunc predicatore⁵, Barthossio sertore⁶, magistro civium⁷, Petrassio Tarnofski⁸, Nicolao Falkenbarg⁹, Andrea Tarnofski¹⁰ et Nicolao Heydinrich consulibus¹¹ ibidem presentibus ex ambabus ad premissa vocatis et petitis etc.

^atak Or.

¹Szpital i prepozytura bożogrobców Św. Ducha w Pyzdrach. Prepozyt Mikołaj syn Michała wyst. już 1425 (AAP, Acta consistorii 8 k. 121v), także niżej, nr 1136/5, 1158/2, 1184 (1427 - 1428) oraz 23 maja 1435 (KDW X).

²Piotr Sługocki zapewne ident. z rajcą Piotrem Sługockim wyst. 1425 (SHG Wlkp.) oraz 23 lutego i 23 maja 1435 (KDW X), najpewniej pochodzący ze wsi Sługocin par. Lądek, na pn.-wsch. od Zagórowa (Koz. 5 s. 314), należącej do klasztoru lędzkiego.

³Mieszczanin pyzdrski Jan Stefan nie zidentyfikowany.

⁴Mikołaj Ciotczany, zob. wyżej, nr 1080/4.

⁵Kaznodzieja Paweł nie zidentyfikowany.

⁶Sertor to wg Du Cange'a to samo co sartor (informacja z Pracowni Słowika łaciny średniowiecznej PAN w Krakowie). Termin spotykany rzadko, por. SPPP VIII nr 879 (wydawca błędnie: sartor), nr 904, 912, 913 - wszystkie zapiski dot. tej samej osoby, także Księga ławnicza Miasta Nowej Warszawy, Wrocław 1960, nr 871 (informacje mgra Janusza Kurtyki z Krakowa). Por. też jednak J. Płocha, Sertum aureum, w: Polska w świecie, Warszawa 1972, gdzie sertum = korona, girlanda.

⁷Bartosz burmistrz nie zidentyfikowany, por. z Bartłomiejem Walde mieszczaninem pyzdrskim 1442 (KDW V nr 686).

⁸Pietrasz Tarnowski (ze szlachty mieszczan z Tarnowa pod Pyzdrami, czynnych we władzach miejskich oraz w grodzie pyzdrskim), rajca pyzdrski także 1424 (KDW VIII nr 989/2).

⁹Mikołaj Falkenberg był rajcą także 1424 (KDW VIII nr 989/5).

¹⁰Andrzej Tarnowski (z Tarnowa, jak przypis 8), burmistrz pyzdrski 1424/25 (KDW VIII nr 989/1), rajca 1427 (tutaj), burmistrz znów 1435 (23 lutego i 23 maja - KDW X).

¹¹Mikołaj Heidenreich potwierdzony jest jako rajca pyzdrski również 1435 (ib.).

Dokument Nr 1126

Jarosław, 24 kwietnia 1427

Król Władysław Jagiełło poleca oficjałowi poznańskiemu, aby wstrzymał egzekucję wyroku wydanego w interesie poznańskich wikariuszy katedralnych przeciw kanonikom kolegiaty NMPanny w Środzie.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 10, k. 130. Wpis 11 czerwca 1427.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 998 (wg Kop.).
Reg.: KDW V, nr 465 (wg Kop.).

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Honorabili Mathie Cordebog officiali Poznaniensi¹, devoto nostro etc. Honorabilis, devote noster dilecte! Intelleximus, quomodo vicarii Poznanienses contra canonicos ecclesie Sancte Marie Srzedensis iuris patronatus nostri quandam monicionem, sentenciam excommunicacionis in se continentem a te extraxerunt. Et quia nostri interest et prepositi, qui est continue serviciis occupatus, iura ecclesie defendere et tueri, et non canonicorum predictorum. Ideo requirimus tuam devocionem omnino habere volentes, quatenus predicte monicionis effectum suspendere debeas ad nostrum felicem in Poznaniam adventum². Secus non facturus, nostre gracie sub optentu. Datum in Iaroslaw feria quinta proxima post festum Pasche anno Domini millesimo CCCC° XXVII°³.
Dominus rex per se.

¹Maciej Korczbok, zob. wyżej, nr 1076/1.

²Król był w Poznaniu dopiero w końcu czerwca 1428 r.

³Pobyt w Jarosławiu w województwie ruskim zgodny z itinerarium królewskim.

Dokument Nr 1127

Medyka, 28 kwietnia 1427

Wawrzyniec Zaremba z Kalinowy marszałek Królestwa Polskiego zaświadcza, że stawali przed jego sądem Andrzej syn niegdyś wójta ze Środy i Materna z Kręska.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 8, k. 404v - 405. Wpis 1 października 1427: Cum copia de libro domini Zaramba marszalci Regni M.P. g. de suo libro extracta.

Nos Zaramba de Kalynowa marsalcus Regni P(olonie)¹ notum facimus presencium, qualiter cum sedebamus speciali regis ex mandato iudicantes feria secunda proxima post Conductum Pasce anno nativitatis Domini M° quadringentesimo XXVII°, coram nobis Andreas filius olym advocati de Srzoda² ex una et nobilis Materna de Cranszco³ ex altera partibus, quod idem Andreas arestavit suum equum aput eundem Maternam talis disposicionis, wlgariter plesznywy, cum una aure sinistra precisa in fine et signum tale super pede sinistro M. Et habent terminum in civitate Costen secunda die post festum sancti Michaelis [29 IX] proxime venturum sistere coram burgrabio castri huius, quicumque fuerit et taliter, quia idem Materna debet ponere protestatorem, wlgariter zachodczą, ibidem in eodem termino et si non ponet, tunc sibi debet restituere equum [k. 405] eundem in sanitate sic, ut est visus. Et si fiat destructus et noluerit ipsum recipere ob illam destruccionem, tunc sibi tenebitur dare quatuor marcas monete currentis et numeri Polonicalis. Actum et datum in Myedica feria secunda, ut supra, anno de eodem⁴. Datum de libro domini marsalcy⁵.

¹Wawrzyniec Zaremba z Kalinowy (w Sieradzkiem), syn Marcina, marszałek nadworny króla 1420 - 1426, marszałek wielki 1426 - 1430, kasztelan sier. 1431, wojewoda sier. 1453, starosta wieluński 1431 - 1453, ostrzeszowski 1450 - 1453, zm. 1453 (Spisy sier.).

²Andrzej syn wójta średzkiego nie zidentyfikowany.

³Kręsko, wieś par. na pn.-zach. od Babimostu (SHGPoz. II). Materna Budszem, Budziszyn, wyst. 1416 - 1443 (ib.).

⁴Medyka koło Przemyśla; Zaremba przebywał tam wraz z królem.

⁵Jest to jedna z nielicznych wzmianek o bliżej nie znanych sądowych księgach marszałkowskich z czasów Władysława Jagiełły.

Dokument Nr 1128

Medyka, 1 maja 1427

Król Władysław Jagiełło nadaje prawo magdeburskie miastu Rogoźno.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Rogoźno I/2. Pergamin 720 × 450+110 mm. Duże dziury na złożeniach. Na różowym sznurze pieczęć wystawcy (Gumowski, Pieczęcie, nr 14) w czerwonym wosku, pęknięta na pół, brak ćwiartki. Na odwrocie późne informacje o treści.
Kop.: tamże, Akta m. Rogoźna I/6, I/11, I/12, I/15, I/22, I/24, I/28 w transumptach z XVI - XVIII w.
Wyd.: 1. Raczyński, Kodex, nr 104 (wg Kop. z XVII w., pod datą 1 maja 1422); 2. Wuttke, s. 44 - 45 (wg Kop. z XVII w., pod datą 1 maja 1422).

Uw.:Zniszczone fragmenty tekstu Or. uzupełniono wg Kop.

||In nomine Domini amen. A||d perpetuam rei memoriam. Dum vivit litera, vivit et accio comissa litere, cuius assercio nutrit memoriam et labiles | semper perpetuat acciones. Proinde nos Wladislaus Dei gracia (rex^a) Polonie necnon terrarum Cracouie, Sandomirie, Syradie, Lancicie, Cuyauie Lythwanieque princeps | supremus, Pomeranie Russieque dominus et heres etc. significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris presencium noticiam habituris, q[uomodo] cupientes | opidi nostri Rogozno in terra Mayoris Polonie siti¹ condicionem facere meliorem et eius comoda, utilitates ac profectus feliciter adaugere, ut nostris suffultum [munificenciis] tempore nostri felicis regiminis uberius respirare valeat et felicia recipere incrementa, ad humiles et instantes peticiones fidelium nostrorum opidanorum ibidem de Rogozno, qui sufficienti testimonio coram nobis docuerunt, quomodo ipsis iura, firmitates et munimenta quodam eventu fortuito essent deperdita et ignis incendio concremata, eidem opido Rogozno ius civile, quo alie Regni nostri et presertim terrarum Polonie civitates pociuntur et fruuntur, attribuimus ipsamque civitatem Rogozno, prout in suis metis et greniciis longe, late circumferencialiterque ab antiquo est limitata et distincta, de iure Polonico in ius Theotunicum, quod Maydburgense dicitur, transferimus perpetuo duraturum, removentes ibidem omnia iura Polonicalia, modos et consuetudines universas, que ipsum ius Theotunicum Maydburgense predictum plerumque consueverunt et sunt solito perturbare. Eximimus insuper, abs(o)lvimus perpetuo cives et quosvis predicte civitatis Rogozno incolas ab omni iurisdicione et potestate omnium Regni nostri palatinorum, castellanorum, capitaneorum, iudicum, subiudicum et quorumvis officialium et ministerialium eorundem, ut coram ipsis vel ipsorum aliquo pro causis tam magnis, quam parvis, puta furti, sangwinis, homicidii, incendii, membrorum mutilacionis et quibusvis aliis enormibus excessibus citati minime respondebunt, nec aliquas penas solvere tenebuntur, sed tantum cives et incole predicte civitatis coram suis advocatis pro tempore existentibus, advocati vero coram nobis et capitaneis nostris, dum tamen per literam nostram nostro sigillo sigillatam evocati fuerint et citati, tunc non aliter, quam suo iure Theotunico Maydburgense predicto de se querulantibus tenebuntur respondere. In causis autem criminalibus et capitalibus superius expressatis advocatis ibidem in civitate et extra in metis et greniciis iudicandi, sentenciandi, corrigendi, puniendi, plectendi et condempnandi plenam damus et omnimodam presentibus concedimus facultatem, prout hoc ipsum ius Theotunicum in omnibus suis punctis, articulis, sentenciis, condic[ionibu]s et clausulis postulat et requirit, iuribus tamen nostris regalibus in omnibus semper salvis. Et ut ipsa civitas Rogozno eo uberius respirare et convocacione hominum populi [multitu]dine habundare valeat, ipsuis civibus et incolis in et super planicie Myedzilyesye dicta ad ipsos ab antiquo spectante villam Myedzilyessye nuncupandam², incipiendo [a lacu ipsiu]s civitatis³ usque ad metas villarum Gorzuchowo⁴, Studzenyecz⁵, Bogunyewo⁶ et silvam Mokrzecz⁷, cuius sylve tantum quatuor stadia pro ipsa villa denuo addim[us graciose] iure, ritu et consuetudine dicte civitatis Rogozno, collocandi et homines ad eandem convocandi plenam dedimus facultatem. Omnibus autem hominibus ad eandem mansion[aliter con]venientibus hanc, quam ipsis predicti cives concesserint, inviolabiliter tenebimus libertatem, qua exspirata de quolibet manso possesso singulis annis circa festum beati [Martin]i [11 XI] per octo mensuras avene nobis et nostris successoribus pro censu dare et decimam more et consuetudine prefate civitatis solvere, ac subsidia conducendi, robora edificialia pro reparacione castri, dum et quando, quod absit, foret concrematum, facere tenebuntur et debebunt. Quibus equidem hominibus pro gracia speciali in flumine Welma infra molendina nostra ibidem erecta cum hamis, vatis^b wlgariter zabrodnyamy et klomyamy non intingendo piscinas molendinorum eorundem et in lacu eciam stando solu(m)modo supra ponte liberam piscandi damus et concedimus facultatem, statuentes, quod scoltheti predicte ville Myedzilyessye, qui pro tempore fuerint, ad quamlibet expedicionem generalem nobis aut nostris tenutariis Rogoz(n)ensibus cum una balista et equo, duas sexagenas valente, obsequi tenebuntur et servire. Quos insuper cives et incolas specialis gracie prerogativa prevenire cupientes ipsorumque penurie et defectibus misericorditer subvenire pro ipsorum et civitatis supradicte melioracione pratum, incipiendo a torente Grzebenathca⁸ usque ad Garbathcam⁹ et a via Obornicensi¹⁰ usque ad silvam eundo de Rogozno versus Oborniky ad manum sinistram, damus et adiungimus. Quibus eciam et pretorium, razoriam postrzigadlnicza nominatam, pensam waznicza wlgariter dictam, scheffelgelth racione salis proveniens, sedecim mensas panum et quoslibet fructus et utilitates, quos infra et supra pretorium instaurare et procurare poterint, apropriamus, incorporamus et annectimus habenda, tenenda, utifruenda ac perpetuo possidenda, tali tamen disposicione, quod memorati consules ab homine, cui dictum pretorium cum suprascriptis omnibus ipsius usufructibus per anni circulum arendare et convenire duxerint, omnes huiusmodi census provenientes annis singulis tollent et eos pro melioracione ac reformacione civitatis convertere et inponere tenebuntur. Quiquidem homo pretorialis wlgariter ratussky pannos libere vendet razuramque generalem ad omnes pannos inradendos sine impedimento alicuius textoris [obtin]ebit, nisi tunc essent aliqui textores, quorum quilibet depersemere^b proprias forpices prevaleret et haberet illis tantum et non aliis pannos proprii laboris radendi dim[issimus] facultatem. Cum quibus [et enim] textoribus civilibus prefatus pretorialis pro tempore existens fraternitatem tenebit, in qua eum servare tenebuntur et debebunt. Harum quibus sigillum [nostrum subappensum] est testimonio literarum. Actum in Medica ip[so die] beatorum Philipi et Jacobi Apostolorum a[nn]o Domini millesimo quadringentesimo vicesimo sep[tim]o¹¹, presentibus reverendo in [Christo patre, domi]no Johanne episcopo Premisliensi¹² necnon nobilibus strenuisque viris: [A]ndrea de Domaborz Camenensi¹³, Domaratho de Cobilani Beycensi castellanis¹⁴, Alberto Malsky magistro curie [r]eginalis, Lanciciensi¹⁵, Petro Cordbok Poznaniensi subcamerariis¹⁶ et Petro Wlodconis capitaneo Russie¹⁷ multisque aliiis nostris fidelibus fidedignis. Datum per manus wenerabilium decani Crac(ouiensis) Johannis Schafranecz cancellarii¹⁸ et Stanislai Czolek de Zelechow heredis, vicecancellarii Regni Polonie¹⁹, sincere dilectorum.
Ad relacionem Andreee^b de Domaborz castellani Camenensis.

^abrak (opuszczenie pisarza) Or.

^btak Or.

¹Rogoźno, miasto królewskie nad Wełną, na pn. od Poznania.

²Międzylesie par. Rogoźno, na pd. od miasta (Koz. 2 s. 461).

³Jezioro miejskie, dziś jez. Rogoźno.

⁴Gorzuchowo par. Budziszewko, na pd.-wsch. od Rogoźna (SHGPoz. I, s. 550 - 551).

⁵Studzieniec, wieś na pd. od Międzylesia.

⁶Boguniewo par. Słomowo, na pd. od Rogoźna (SHGPoz. I s. 78 - 79).

⁷Las Mokrzec koło Rogoźna wyst. tylko tutaj i w dok. z 21 sierpnia 1441 (KDW X). Zapewne chodzi tu o las położony pomiędzy Międzylesiem a brzegiem jez. Rogoźno.

⁸Grzebieniatka, struga nie zidentyfikowana, znana jeszcze w XVIII w. (SHGPoz. I s. 714).

⁹Garbatka par. Rogoźno, na zach. od Rogoźna, w starostwie rogozińskim (ib., s. 461).

¹⁰Oborniki, miasto królewskie na pd.-zach. od Rogoźna.

¹¹Pobyt króla w Medyce koło Przemyśla zgodny z jego itinerarium.

¹²Jan Śledź z Lubienia, dr, biskup przemyski 1420, zm. 1435 (Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty s. 228 - 229; Krzyżaniakowa II s. 43 - 45).

¹³Andrzej z Danaborza, zob. wyżej, nr 1100/5.

¹⁴Domarat z Kobylan, zob. wyżej, nr 1104/4.

¹⁵Wojciech Malski, z Małego (w Łęczyckiem) h. Nałęcz, Grunwaldczyk, podkomorzy łęcz. 1419, kasztelan 1430, wojewoda łęcz. 1436, sier. 1454, namiestnik królewski w Wielkopolsce 1440 - 1447, starosta generalny Wielkopolski 1443 - 1447, starosta koniński, dobrzyński, nowokorczyński, łęczycki, ochmistrz królowej 1426 - 1436, zm. 1454 (PSB XIX s. 383 - 385; Spisy sier., wlkp., młp.).

¹⁶Piotr Korczbok, zob. wyżej, nr 1098/6.

¹⁷Piotr syn Włodka z Charbinowic (par. Bejsce, w Sandomierskiem), podstoli sandom. 1401 - 1427, starosta śniatyński 1401, halicki 1401 - 1404, podolski 1410 - 1411, trembowelski 1411, pilzneński 1421, ruski (lwowski) 1425 - 1427 (PSB III s. 263; Spisy młp.).

¹⁸Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 1090/9.

¹⁹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

Dokument Nr 1129

Gniezno, 2 maja 1427

Arcybiskup gnieźnieński publikuje i zatwierdza ugodę dotyczącą cła w Ołoboku pomiędzy Szymonem synem Macieja ze Stawu proboszczem w Chełmcach a radą miasta Kalisza.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 3460. Pergamin 457 × 292+45 mm. Dziurki po sznurach do przywieszenia 2 pieczęci. Na odwrocie: Transumeat Jo. de Canus (?) - XV w. i inne informacje o treści (XVI - XVII w.).
Kop.: Tamże, dok. perg. 3461 (w dokumencie rajców miasta Kalisza z dnia 17 czerwca 1427 - zob. niżej, nr 1132).
Wyd.: KGV 1869, 41, s. 678 - 679.
Reg.: Senkowski - Sułkowska, nr 44.

^aIn nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Albertus Dei et Apostolice Sedis providencia sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopus et primas significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo iam dudum honorabilis vir, dominus Symon Mathie de Staw, rector parrochialis ecclesie in | Chelmcze, noster officialis Caminensis¹ ab una suo et dicte sue ecclesie et providi viri Nicolaus Cranch proconsul² necnon Martinus Heydloff³, Martinus sartor⁴, Martinus | Copersmed⁵, Nicolaus Radost⁶, Jakel Homuth⁷ et Nicolaus Galea^b consules civitatis Calisiensis⁸ nostre Gneznensis diocesis ab altera partibus simiter suo necnon tocius comunitatis eiusdem civitatis Calisiensis nominibus, in nostra personaliter constituti presencia asseruerunt, quomodo inter se ipse partes volentes parcere laboribus, sumptibus et expensis de et super theoloneo in villa Olobok prope dictam civitatem Caliss⁹ ad dictam ecclesiam in Chelemcze^b a temporibus retroactis, prout ipse partes confitebantur, pertinenti et spectanti finaliter concordassent. Quoddam instrumentum publicum huiusmodi concordie tenoris infrascripti produxerunt petentes, quatenus ipsam concordiam, prout in eodem instrumento publico plenius descripta continetur, in omnibus suis punctis et clausulis approbare, ratificare et confirmare dignaremur. Nos igitur Albertus archiepiscopus et primas predictus huiusmodi peticionem fore iuri iustam et racioni consonam attendentes quodque iusta petentibus non est denegandus assensus, de consensu venerabilium fratrum nostrorum dominorum capituli Gneznensis concordiam predictam inter dictas partes et per ipsas factam, ratam habentes et gratam, approbavimus, confirmavimus et ratificavimus approbamusque, ratificamus et confirmamus per presentes, decernentes huiusmodi concordiam robur perpetue firmitatis obtinere. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum nostrum et dicti nostri capituli Gneznensis sigilla presentibus sunt appensa. Actum et datum Gnezne in capitulo generali feria sexta ipso die beati Sigismundi Regis et Martiris anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo septimo, presentibus et consencientibus ibidem venerabilibus et honorabilibus viris, dominis Johanne Budconis de Czechel decano¹⁰, Nicolao archidyacono¹¹, Johanne cantore¹², Andrea scolastico¹³, Alberto de Belawi¹⁴, Nicolao de Gorka¹⁵, Albrico¹⁶, Adam de Bandcowo¹⁷, Nicolao Jaroczsky¹⁸, Nicolao Bronissii¹⁹, Paulo de Czechowo²⁰, Benedicto de Modla²¹, Johanne de Rudzicza²², Mathia Drya²³ et Paulo de Gizicze, prelatis et canonicis dicte nostre Gneznensis ecclesie²⁴ ad sonum campane capitulariter congregatis. Tenor vero instrumenti concordie, de qua supra sit mencio, sequitur et est talis:
[następuje dok. ugody rajców miasta Kalisza z Szymonen plebanem w Chełmcach z daty: Kalisz, 26 czerwca 1426 - zob. wyżej, nr 1096].

^ainicjał wysokości prawie całego tekstu Or.

^btak Or.

¹Objaśniono wyżej, w dok. nr 1096/1 - 7.

²Objaśniono wyżej, w dok. nr 1096/1 - 7.

³Objaśniono wyżej, w dok. nr 1096/1 - 7.

⁴Objaśniono wyżej, w dok. nr 1096/1 - 7.

⁵Objaśniono wyżej, w dok. nr 1096/1 - 7.

⁶Objaśniono wyżej, w dok. nr 1096/1 - 7.

⁷Objaśniono wyżej, w dok. nr 1096/1 - 7.

⁸Mikołaj Gałka, znany dotąd tylko jako rajca kal. 1423/24 (GKal. s. 31). W kadencji 1425/26 (której dotyczy niniejszy dok.), podobnie w kadencji 1426/27, na rajcostwo Gałki nie ma miejsca; zapewne był on wówczas tzw. starym rajcą.

⁹Objaśniono wyżej, w dok. nr 1096/8.

¹⁰Jan z Czechla, zob. wyżej, nr 1094/2.

¹¹Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 1110/2.

¹²Jan syn Arkembolda z Brzostkowa, kanonik gnieźn. 1411, kantor 1415, delegat do Konstancji 1415, wikariusz kapitulny gnieźn. 1436, oficjał i wikariusz generalny gnieźn. 1440, zm. 1460 (Kor. I/2 s. 102 - 103, 245 - 250).

¹³Andrzej syn Prędoty z Nieprześni (w Krakowskiem), archidiakon krak. 1413, oficjał krak. 1419, wikariusz generalny biskupa Zbigniewa Oleśnickiego po 1423, scholastyk gnieźn. 1427, zm. 1446 (PSB XXII s. 364 - 366).

¹⁴Wojciech syn Pustułki z Bielaw (pomiędzy Łowiczem a Łęczycą), kanonik gnieźn. 1384, scholastyk łęcz. 1398, zm. po 1428 (KDW VI nr 350/8; Kor. I/2 s. 42 - 44).

¹⁵Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 1117/1).

¹⁶Alberyk (Jałbrzyk) syn Stanisława z Modły, prepozyt uniejowski 1402 - 1403, kanonik kruszwicki, gnieź. 1404, archidiakon warszawski 1405 - 1430, sekretarz królewski, zm. 1430/31 (Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty s. 197; Krzyżaniakowa II Kor. III s. 34 - 35).

¹⁷Adam z Będkowa, zob. wyżej, nr 1094/3.

¹⁸Mikołaj Jarocki, zob. wyżej, nr 1092/3.

¹⁹Mikołaj Słupek, syn Bronisza z Budzisławia (na pd. od Gąsawy), h. Sulima, altarysta gnieźn. 1404 (Acta capitulorum II nr 15), kanonik gnieźn. i pozn. 1407 - 1434, zm. 1434 (Now. I s. 734; KDW V nr 112 n.).

²⁰Paweł z Czechowa, zob. wyżej, nr 1094/8.

²¹Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 1083/1.

²²Jan syn Prędoty z Rudzicy (par. Morzysław, na pn.-wsch. od Konina - Koz. 5 s. 259), kanonik gnieźn. 1410?, krak., zarządca Opatówka, zm. po? 1447 (Kor. III s. 419 - 420).

²³Maciej Dryja, syn Mikołaja z Modliszewa (na pn. od Gniezna) i z Grodźca (?), pleban w Dzierzbinie, kanonik uniejowski 1419, gnieźn. 1425, dziekan pozn. 1428, kanonik włocł. 1435, zm. ok. 1449 (Kor. I s. 233, 257; PSB V s. 406; Cod. Vit. nr 1090).

²⁴Paweł Giżycki, z Giżyc w Sochaczewskiem, h. Gozdawa, student w Pradze, bakałarz 1419, kanonik płocki, potem scholastyk płocki, kanonik, poten scholastyk krak., kanonik gnieźn. 1427, pozn. 1432, biskup płocki 1439, zm. 1463 (PSB VIII s. 23 - 25).

Dokument Nr 1130

Medyka, 3 maja 1427

Król Władysław Jagiełło nakazuje sądowi w Koninie rozpatrzenie sprawy pomiędzy Andrzejem z Łykowa i Pomianem z Wrzącej.

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 3, k. 17v. Wpis 15 grudnia 1427.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Pallatino, capitaneo, iudici, subiudici, camerario ceterisque dignitariis et officialibus iudiciis nostris in Conyn presidentibus, fidelibus dilectis, presentibus requirendis, graciam regiam et omne bonum. Magnifici, strenui, nobiles, fideles nobis dilecti! Exposuit coram nobis nobilis Andreas de Lycowo¹, quomodo quidam terrigena Pomyan de Wrancza² cum consorte sua, cum quibus idem Andreas in iudicio nostro habet questionem, per literas nostras regales diversas dilaciones facit, ita quod propter literas nostras huiusmodi in eodem iudicio vestro super questione inter ipsum et dictum Poman cum consorte sua vertente non potest consequi iusticie complementum. Ideo vobis precipimus et mandamus, quatenus sibi in questione sic, ut prefertur, vertente iusticie complementum facere debeatis, non obstantibus nostris literis quibuscumque. Secus non facturi. Datum in Medica die sabato ipso die Invencionis Sancte Crucis anno Domini millesimo CCCC^mo vicesimo septimo³.
Relacio wenerabilis Wladislai de Opporowo decretorum doctoris⁴.

¹Zapewne Łyków par. Grodzisko nad Nerem w ziemi sier. (Koz. 6 s. 253; Zajączkowscy, Materiały I s. 190). Andrzej zapewne ident. z wyst. już 1390 (ib.), por. też KDW VIII nr 1026/8.

²Wrząca (Wrząca Wielka), wieś par. na pn.-wsch. od Koła (Koz. 5 s. 496). Pomian wspomniany także 1425 (Roty V, nr Konin 420) i 1433 (niżej, nr 1318/1).

³Pobyt króla w Medyce koło Przemyśla potwierdzony jego itinerarium.

⁴Władysław Oporowski, zob. wyżej, nr 1088/4.

Dokument Nr 1131

Gródek, 8 maja 1427

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić roki sądowe przeciw Machnie, wdowie po Mojku ze Śliwnik.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 5, k. 123. Wpis 27 maja 1427.

Wladislaus Dei gracia rex Pollonie^a.
Magnificis viris, dominis, strennuis et nobilibus pallatinis, capitaneis, camerariis ceterisque officialibus iudiciis nostris Kalisiensibus et Szyradiensibus presidentibus, presentibus requirendis, graciam regiam et omne bonum. Magnifici, strennui nobilesque sincere nobis dilecti! Ex quo tam laudabilis consuetudo inolevit, quod vidue, que noviter viris sunt orbate, per maiestatem nostram aliqua consolacionis gracia deberent recreati^a, ut post luctus lacrimas, quibus precordia ipsius sauciavit, valeant respirari et memoriam pristinam rehabere. Ideo mandamus vobis, quatenus Machnam relictam strennui Moyconis de Slywniky¹, cum ad vos evocata fuerit, per spacium unius anni a data presencium nulla presumatis iudicare racione. Secus facere non ausuri, gracie nostre sub optentu. Datum in Grodek feria quinta die sancti Stanislai Martyris Pontificis gloriosi anno Domini millesimo quadringentesimo XXVII°².
Relacio venerabilis Przedwogii de Grandi custodis Gneznensis³.

^atak Kop,

¹Śliwniki (Śliwniki Stare) par. Skalmierzyce, na pd.-zach. od Kalisza (Koz. 3 s. 726). Mojek, Mojżesz, wyst. od 1414, żył jeszcze 1426 (AKH III s. 240; Roty IV nr 943). Żona Machna skądinąd nie znana.

²Pobyt w Gródku Jagiellońskim potwierdzony itinerarium królewskim.

³Przedwój syn Dziersława z Grądów (w Sieradzkiem), kanonik gnieźn. 1412, kantor kujawski 1413, kustosz gnieźn. 1427, kanonik pozn. 1429, prepozyt gnieźn. 1429 (1435), wikariusz generalny i oficjał pozn. 1431 - 1433, wikariusz generalny gnieźn. 1442 - 1443, wikariusz kapitulny gnieźn. 1448 - 1449, zm. 1455 (PSB XXVIII s. 717 - 718).

Dokument Nr 1132

Kalisz, 17 czerwca 1427

Rajcy miasta Kalisza zobowiązują się do przestrzegania ugody z Szymonem synem Macieja ze Stawu proboszczem w Chełmcach w sprawie cła w Ołoboku i publikują tekst ugody wraz z jej zatwierdzeniem przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Wojciecha Jastrzębca.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 3461. Pergamin 494 × 403 + 60 mm. Dwie dziury w tekście, pismo miejscami wyblakłe. Nacięcia po sznurze do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie informacje o treści (XVI - XVIII w.).
Wyd.: KGV, 1869, 44, s. 725 - 727.
Reg.: Senkowski - Sułkowska, nr 45.

^aIn nomine Domini amen. Ad rei memoriam sempiternam. Nos consules civitatis Calissiensis Nicolaus Cranch prothoconsul¹, Martinus Hedloff², Nicolaus Radost³, Johannes Keseling⁴, Nicolaus Weys sellator⁵ et | Clemens textor⁶ nostro ac tocius comunitatis eiusdem civitatis Calissiensis nominibus, tenore presencium, quibus expedit universis et singulis, tam presentibus, quam futuris profitemur concordiam inter honorabilem virum, | dominum Symonem Mathie de Staw, rectorem parrochialis ecclesie in Chelmcze Gneznensis dyocesis, protunc officialem Kamenensem⁷ ex una et nos ab altera partibus, de (et^b) super theoloneo Olobocensi⁸, ad ipsam ecclesiam | in Chelmcze ab antiquo pertinente et spectante, iuxta formam, modum et tenorem, prout in litteris approbacionis, ratificacionis et confirmacionis huiusmodi concordie reverendissimi in Christo^c patris et domini nostri, domini Alberti sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopi et primatis ac sui capituli ipsorum sigillis subappensis tenoris infrascripti sigillatis plenius descripta continentur, de consensu et voluntate tocius comunitatis eiusdem civitatis Calissiensis nos fecisse, promittentes et nos ac huiusmodi comunitatem submittentes omnia et singula, que in dictis litteris ipsius domini nostri archiepiscopi et dicti sui capituli sunt descripta, in omnibus et singulis punctis et^d clausulis rata et grata atque firma tenere ac inviolabiliter temporibus perpetuis observare ipsosque census duodecim marcarum preffato domino Symoni et suis successoribus plebanis in Chelmcze pro tempore existentibus, aut illis, quibus de iure solvi debebuntur, iuxta continenciam litterarum dictorum dominorum archiepiscopi et sui capituli solvere plenarie et in toto. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes nostras litteras scribi et nostri sigilli maioris appensione fecimus communiri. Datum in pretorio Calissiensi feria tercia ante festum Corporis Christi anno incarnacionis ipsius millesimo quadringentesimo vicesimo septimo. Tenor vero litterarum predictarum approbacionis, confirmacionis et ratificacionis, de quibus superius sit mencio, predicti domini nostri archiepiscopi et sui capituli de verbo ad verbum sequitur et est talis:
[następuje dok. arcybiskupa gnieźnieńskiego Wojciecha Jastrzębca z daty: Gniezno, 2 maja 1427 - zob. wyżej, nr 1129, zawierający ugodę z 26 czerwca 1426 - zob. wyżej, nr 1096].

^ainicjał wysokości całego tekstu Or.

^bbrak Or.

^cpełnym słowem Christo Or.

^dsłowo powtórzone Or.

¹Mikołaj Kranch, Marcin Heydloff i Mikołaj Radost, zob. wyżej, nr 1096/1, 2, 5.

²Mikołaj Kranch, Marcin Heydloff i Mikołaj Radost, zob. wyżej, nr 1096/1, 2, 5.

³Mikołaj Kranch, Marcin Heydloff i Mikołaj Radost, zob. wyżej, nr 1096/1, 2, 5.

⁴Jan Keseling, Kocielnik (zw. Wydżga?), golarz, rasor, ławnik kal. 1423/24, 1424/25, 1429/30, 1433/34, 1434/35, 1449/50, rajca 1426/27 - 1428/29, 1443/44, 1444/45, 1448/49, 1450/51, burmistrz 1437/38 (GKal. s. 35 - 36).

⁵Mikołaj Weis siodlarz, sellator, rajca kal. 1426/27, 1427/28, 1433/34, ławnik 1428/29, 1429/30, 1434/35, 1443/44 (ib., s. 37).

⁶Klemens tkacz wyst. jako rajca kal. tylko w kadencji 1426/27 (tutaj i niżej, nr 1133/7), ponadto w 1435 r. jako starszy cechu (KDW V nr 560).

⁷O Szymonie ze Stawu i cle w Ołoboku zob. wyżej, nr 1096/7, 8.

⁸O Szymonie ze Stawu i cle w Ołoboku zob. wyżej, nr 1096/7, 8.

Dokument Nr 1133

Opatówek, 19 lipca 1427

Arcybiskup gnieźnieński instytuuje Świętosława syna Jaśka z Parzynowa na rektora kościoła we wsi Dobrzec.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 3462. Pergamin 273 - 265 × 152 + 39 mm. Dziura na złożeniu. Nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie informacje o treści i sygnatury (XVII w.).
Wyd.: KGV 1869, 44, s. 727.
Reg.: Senkowski - Sułkowska, nr 46.

Albertus Dei gracia sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopus et primas honorabili et discreto ebdomadario | ecclesie Sancti Nicolai in Kalis et aliis, qui presentibus fuerint requisiti, salutem in Domino. Quia vacante ecclesia | parrochiali in Dobrcza villa civitatis Kalisiensis per mortem Nicolai Bril ultimi rectoris¹, discussa pri|mitus et decisa per nos materia questionis super iure presentandi rectorem pro tempore eiusdem ecclesie inter serenissimum principem et dominum nostrum, dominum Wladislaum regem Polonie ex una et preconsulem ac consules dicte civitatis Kalisiensis ex altera partibus et iudicialiter cognito et invento, quod huiusmodi ius presentandi ad prefatos preconsulem et consules pro tempore pertineat, honorabilem Swanthoslaum Jaschconis de Parznowo² nobis per Nicolaum Kranch preconsulem³, Martinum Widzga⁴, Nicolaum Radost⁵, Janussium rasorem⁶, Clementem textorem⁷ et Nicolaum sellatorem⁸ consules dicte civitatis Kalisiensis ad prefatam ecclesiam in Dobrcza presentatum, servatis servandis per manus nostre suo capiti imposicionem instituimus et investimus in rectorem, curam animarum, administracionem spiritualium et regimen temporalium sibi committentes in eadem. Quocirca vobis in virtute sancte obediencie et sub excommunicacionis pena (mandamus^a), quatenus descendentes cum prefato Swanthoslao ad dictam ecclesiam in Dobrcza, ipsum in et ad realem et corporalem possessionem eiusdem inducatis et imponatis cum effectu, facientibus sibi de omnibus fructibus, redditibus, decimis, censibus, proventibus et obvencionibus universis eiusdem [....^b] integraliter et ex toto responderi quodque parrochiam ipsius ecclesie sibi tamquam ipsorum vero et [legitt^b]imo pastori in omnibus licitis et honestis obediant et intendant. Actum et datum in Oppatt[how^b]⁹ die decima nona mensis Julii anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo septimo, nostro sigillo presentibus subappenso.

^abrak Or.

^bdziura Or.

¹Dobrzec Wielki i Mały, wieś miejska na zach. od Kalisza. Pleban Mikołaj Bryl może ident. z plebanem Mikołajem wyst. 1419 (Łaski, Liber beneficiorum II s. 42).

²Parznowo, dziś Parzynów, wieś par. w Ostrzeszowskiem, na pd. od Ostrzeszowa (Rosin, Słownik, s. 134). Świętosław syn Jaszka skądinąd nie znany, por. z Jaszkiem Szkudłą z Parznowa 1419 - 1424 i z dziedziczącym w Parznowie w 1437 r. Świętosławem (ib.).

³Burmistrz i rajcy kal. kadencji 1426/27, zob. dok. poprzedni.

⁴Burmistrz i rajcy kal. kadencji 1426/27, zob. dok. poprzedni.

⁵Burmistrz i rajcy kal. kadencji 1426/27, zob. dok. poprzedni.

⁶Burmistrz i rajcy kal. kadencji 1426/27, zob. dok. poprzedni.

⁷Burmistrz i rajcy kal. kadencji 1426/27, zob. dok. poprzedni.

⁸Burmistrz i rajcy kal. kadencji 1426/27, zob. dok. poprzedni.

⁹Opatówek, miasto arcybiskupa gnieźn. w powiecie kal.

Dokument Nr 1134

Wiślica, 17 sierpnia 1427

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić roki sądowe przeciw arcybiskupowi gnieźnieńskiemu Wojciechowi Jastrzębcowi.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 5, k. 169v - 170. Wpis w 1427 r. (?).

Wladislaus Dei gracia rex Pollonie^a.
Strennuis et nobilibus viris^b, dominis^b fidelibusque nostris dilectis pallatinis, capitaneis, castellanis, iudici, subiudici ceterisque officialibus tam maioribus, videlicet colloquiis, quam particularibus in Regno nostro Polonie ubilibet presidentibus, graciam regiam et omne bonum. Quia reverendissimum in Christo patrem, dominum Albertum sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopum et primatem pro tractandis et disponendis Regni nostri negociis nobiscum assumimus ad convencionem cum serenissimo principe domino Allexandro alias Vitoldo, fratre nostro carissimo, magno duce Lythwanie etc. supra flumen Bug in Hrodlo Russye in festo sancti Michaelis [29 IX] et diebus sequentibus¹ celebrand(am) Christo duce. Igitur vobis [k. 170] et vestrum singulis supradictis nostris s(t)rictis damus firmiter in mandatis, quatenus omnes et singulas causas, quas ipse dominus archiepiscopus et sui homines ac burgrabii et procuratores coram vobis habent tam in colloquiis seu generalibus, quam in particularibus terminis, iudicare nullatenus debeatis, sed ipsas, cum quibuscumque personis habet vel habituri^c est, suspendatis ad alia colloquia, particulares vero terminos ipsius domini archiepiscopi et suorum hominum differatis et prorogatis post primum ingressum ipsius domini archiepiscopi Gnezne ad primos hincinde particulares terminos. Efficiantes^a taliter, quod nullum ipse dominus archiepiscopus et sui homines in ipsius domini archiepiscopi absencia in causis eisdem senciat preiudicium vel gravamen. Datum Wislicie die dominico infra octavas Assumpcionis Sancte Marie anno Domini millesimo CCCC° XXVII°².
Relacio wenerabilis Sta(nislai) Czolek R(egni) P(olonie) vicecancellarii³.

^atak Kop.

^bprzekreślone? Kop.

^cnastępuje skreślone sunt; pisarz nie poprawił na habiturus Kop.

¹Długosz, Opera omnia XIII s. 347 - 348, kładzie datę zjazdu w Horodle na 14 września; datę późniejszą zdaje się potwierdzać dok. królewski datowany w Horodle 30 września (ZDM VII nr 2016), na którym świadkuje również arcybiskup gnieźn. Wojciech Jastrzębiec, podobnie dok. Witolda z tegoż dnia (Vitoldiana, Warszawa 1986, nr 110).

²Data zgodna z itinerarium królewskim.

³Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

Dokument Nr 1135

Kościan, 6 września 1427

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Stefan z Rydzyny zapisał czynsz Pawłowi Długiemu z Osiecznej.

Kop.: Poznań, AAP, Acta episcopalia 24, k, 102v - 103. Wpis 16 grudnia 1616 w tran sumpcie biskupa poznańskiego Stanisława Ciołka z daty: Poznań, 24 października 1432 zob. niżej, nr 1300.
Reg.: KDW V, nr 326, pod mylną datą: 7 września 1420 (wg Kop.).

Nos Thomas de Pakosc castellanus Posnaniensis, capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore praesentium, quibus expedit universis, quod ad nostram et aliorum eiusdem terrae nobilium veniens praesentiam strenuus dominus Stephanus de Rydzyn², non compulsus, non coactus nec sinistro modo seductus, quinimo sanus mente et corpore existens, usus suorum amicorum consilio et matura deliberatione praehabita, decem et septem marcas grossorum Pragensium, numeri et ponderis consueti, quadraginta octo grossos in quamlibet [k. 103] marcam computando, in et super totali villa sive haereditate Damec in districtu Costinensi sita³, pro ducentis marcis et quatuor marcis grossorum latorum, numeri etiam consueti, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, titulo et foro reemptionis alias na widerkauff secundum terrae consuetudinem provido Paulo Longo et Catherinae uxori suae legitimae de Osieczna⁴, quemquidem censum septem decem marcarum latorum grossorum praedictus Paulus cum Catherina sua consorte in festo sancti Martini [11 XI] singulis annis levabit et recipiet in praedicta villa Damec et scultetus dictae villae septem decem marcas cummulare et exigere debebit, et ad domum Pauli portare tenetur ad manus eiusdem porrigendo in summa totali. Tali conditione, quodsi contigerit praedictum Paulum de hac luce decedere prius quam Caterinam, extunc dicta Caterina octo marcas cum media, medietatem istorum censuum levabit singulis annis ad tempora vitae suae, post mortem vero Caterinae totalis census, videlicet decem septem marcae, super altare, ubicunque demandaverit in vita sua. Si autem praedicta villa Damec per aliquod accidens annihilaretur, puta per ignis voraginem incendii vel per seditionem guerrarum, tunc semper idem dominus Stephanus debet totaliter ex aliunde septem decem marcas census annui singulis solvere tenebitur Paulo et Caterinae et censum praedictum dictus dominus Stephanus sub poenis nostris capitanealibus et sub pignoratione in dicta villa solvere debet, quae tamdiu impignorari poterit, quousque census totalis decem septem marcarum fuerit exolutus. In cuius rei testimonium sigillum nostrum praesentibus est appensum testimonio literarum. Actum et datum in Costen sabbato proximo ante festum Nativitatis Mariae anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo scriptum^a, praesentibus his: Hectore de Orchowo⁵, Bartossio de Gostyn⁶, Nicolao de Czacz⁷, Nicolao de Kempa⁸, Paulo (de^b) Jeszora⁹, Janussio de Szulewo¹⁰ et aliis fidedignis testibus ad praemissa.

^atak Kop. zamiast septimo

^bbrak Kop.

¹Tomek z Pakości, zob. wyżej, nr 1098/5.

²Stefan z Rydzyny, zob. wyżej, nr 1118/3.

³Dąbcze par. Rydzyna, na pn. od Rydzyny (SHGPoz. I s. 331).

⁴Osieczna, miasto na pn.-wsch. od Leszna. Mieszczanin Paweł Długi, Lang, Długi Pasek, wyst. od 1420, burmistrz 1420, potem 1430 i 1432 r. (wraz z żoną Katarzyną) już mieszczanin kościański (KDW VIII nr 903/1; Now. I s. 261 - 262, II s. 430, niżej, nr 1228/3, 1300/2).

⁵Orchowo, wieś par. na pn. wsch. od Powidza (Koz: 1 s. 203, 5 s. 101 - 102). Hektor syn Jana Koszyszko (Kosisko?) chorążego dobrzyńskiego wyst. 1416, 1419 i tutaj (KDW VIII nr 785/1, 857/13).

⁶Bartosz Wezenborg z Gostynia, zob. wyżej, nr 1084/4.

⁷Czacz, wieś par. na pn.-wsch. od Śmigla (SHGPoz. I s. 272). Mikołaj syn Henryka z Zimnejwody wyst. 1407 - 1452 (ib., s. 273).

⁸Kępa Wielka i Mała, wieś par. na pn.-zach. od Książa Wlkp. (Koz. 2 s. 291; Now. II s. 69). Mikołaj wyst. także w tymże roku: Roty III nr 1279.

⁹Jeziora (Jeziory) Wielkie i Małe par. Zaniemyśl, na pn.-zach. od Zaniemyśla (Koz. 2 s. 261). Paweł (syn Piotra) z Małych Jezior (Jeziorek) wyst. także 1428 i 1435 (SHGWlkp.).

¹⁰Sulewo (dziś Sulejewo) par. Goniębice, na pn.-zach. od Osiecznej (Koz. 3 s. 275). Janusz wyst. 1412 - 1429 (SHGWlkp.).

Dokument Nr 1136

Poznań, 12 września 1427

Oficjał poznański zaświadcza, że mieszczanin pyzdrski Hanek Herbrartowic zobo wiązał się składać ze swojej jatki mięsnej w Pyzdrach cztery kamienie łoju rocznie Mikołajowi prepozytowi szpitala Św. Ducha pod Pyzdrami.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 2292. Pergamin 283 × 170+42 mm, W tekście dziura. Na pasku pergaminowym pieczęć wystawcy w czarnym wosku, w mandorlę, poobłamywana, nieczytelna. Na odwrocie informacje o treści (XVI - XVIII w.).

^aIn nomine Domini amen. Nos Mathias Cordebog canonicus et officialis Poznaniensis generalis¹ significamus | tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris, quod coram nobis personaliter | constitutus providus Hanek Herbrarthowicz opidanus in Pisdri² sponte et libere confessus | est ac publice recognovit se teneri racione maccelli carnium, ibidem in Pisdri in sinistra manu intrand[o^b] ab ecclesia inter maccella Lorkonis³ et Caschubiney⁴ siti, quatuor lapides sepi honorab[ili^b] viro, domino Nicolao preposito Sancti Spiritus ante Pisdri⁵ et suis successoribus prepositis, ibidem [pro t^b]empore existentibus, singulis annis ad quodlibet festum sancti Martini Confessoris [11 XI] perp[etu^b]is temporibus solvendos sub censuris ecclesiasticis atque penis, quibus se et suos successor[es^b] ac dicti maccelli possessores pro tempore existentes sponte submisit, in ipsum et suos successores ac dicti maccelli possessores, pro tempore existentes, ferendis et promulgandis tociens, quociens ipsum et ipsos negligere contigerit solucionem sepi antescripti. Si autem dictum maccellum in parte vel in toto destructum, corruptum, anichilatum vel, quod absit, igne consumptum fuerit, illud prefatus Hanek aut eius successores sumptibus et expensis propriis tenebitur et tenebuntur reformare aut de novo construere seu edificare. In cuius rei testimonium sigillum nostri officiolatus presentibus est appensum. Actum et datum Poznanie in domo habitacionis nostre die XII mensis Septembris anno Domini millesimo quadringentesimo vigesimo septimo, presentibus providis viris Nicolao Praschski⁶ et Laurencio Lorek magistris carnificum³ et opidanis ibidem in Pysdri, testibus ad premissa.

^ainicjał wysokości prawie całego tekstu Or.

^bdziura Or.

¹Maciej Korczbok, zob. wyżej, nr 1076/1.

²Hanek Herbrartowic skądinąd nie znany.

³Lorek czyli Wawrzyniec, rzeźnik, zapewne ident. z wyst. w tymże dok. starszym cechu rzeźników, potwierdzonym na tym stanowisku już 1424 (KDW VIII nr 989/8).

⁴Kaszubina nie żył już 23 lutego 1435 (KDW X).

⁵Prepozyt Mikołaj, zob. wyżej, nr 1125/1.

⁶Mikołaj Praski jako starszy cechu rzeźników pyzdrskich wyst. także 1424 (KDW VIII nr 989/7).

Dokument Nr 1137

Gniezno, 19 września 1427

Oficjał gnieźnieński rozsądza spór o obsadę plebanii w Kozarzewie.

Kop.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 143, k. 192v - 193v (XV w.). Tytuł: Minuta instrumenti sentencie iuris patronatus Cozarzewo.

In nomine Domini amen. Nos Benedictus de Modla canonicus et officialis Gneznensis¹ per hoc publicum instrumentum cunctis, quibus expedit, pateat evidenter, quod cum coram nobis inter nobiles et discretos viros, dominos Jacussium et Abraham in Cosarzewo² ac Michaelem de Malochowo presbiterum Gneznensis diocesis³ per ipsos Jacussium et Abraham ad ecclesiam in Cosarzewo, vacantem post mortem et obitum Andree ipsius ultimi et inmediati rectoris⁴ in partibus defuncti, presentatum ex una et Lucam, Olbrachth de Cosarzewo heredes⁵ necnon Johannem Malek presbiterum predicte diocesis⁶ per ipsos ex altera partibus ad dictam ecclesiam in Cosarzewo similiter presentatum, pro et (super^a) iure patronatus et presentandi rectorem pro tempore eiusdem ecclesie in Cosarzewo et eius occasione exorta fuisset materia questionis instantibusque et pettentibus prefatis dominis Jacussio et Abraham ac Michaele de Malachowo per eos presentato predictos Lucam, Olbrachth de Cosarzewo necnon Johannem Malek ipsorum presentatum nostris citacionum literis ad nostri presenciam legittime fecimus evocari ad certum et terminum peremptorium compettentem. Quoquidem termino adveniente circumspectus magister Peregrinus de Pampicze procurator causarum consistorii Gneznensis⁷ nomineque procuratorio predictorum Jacussii et Abrahee ac Michaelis ipsorum presentati, prout de sue procuracionis mandato nobis constabat atque constat legittimis documentis, nobis ad iura reddenda pro tribunali sedentibus, comparens in producta citacione litera nostra debite executa libellum convencionalem nomine partis sue produxit huiusmodi sub tenore:
Coram vobis venerabili [...^b]
Quoquidem libello sic producto magister Albertus Ro(ma)nus procurator⁸ et nomine procuratorio predictorum dominorum Luce et Olbrachth ac Nicolai Malek ipsorum presentati, prout eciam de sue procuracionis mandato nobis plenam fecit fidem, copiam eiusdem conve(nciona)lis libelli decerni et terminum ad dicendum contra alias ad dandum sentenciam et partis sue convencionalem libellum assignari postulavit, quem sibi prefiximus, copia primitus decreta. Quo termino veniente prefatus magister Albertus Ro(ma)nus libellum reconvencionalem produxit atque dedit tenorem, qui sequitur, continencie:
Coram vobis venerabili [...^b]
Oblatis autem huiusmodi libellis memorati parcium predictarum procuratores in continenti sibi ad respondendum et deliberandum super libellis parcium adversarum litemque super eisdem contestandum ac de veritate dicenda, iuramento per eos patrandum, terminum per nos statui et prefigi cum instancia peciierunt, quem nos eisdem procuratoribus pettentibus statuimus et prefiximus iuxta petita ad diem congruum et compettentem. Huiusmodi vero termino adveniente et nobis [k. 193] pro tribunali sedentibus procuratores suprascripti quilibet eorum sue partis nominibus coram nobis comparentes et termino prefixo satisfacientes, lite super libellis parcium sibi adversarum verbo negative mutuo invicem contestata de veritate dicenda et de calumpnia vitanda in causa huiusmodi omnibusque aliis cleris et capitulis sub iuramento calumpnie contentis, tactis Sacram Scripturam corporalia in manibus nostris prestiterunt iuramenta, deinde aliis terminis compettentibus iuxta eorumdem procuratorum parcium prefatarum petita prefixis successive et gradatim, predicti procuratores coram nobis comparentes, oblatis quilibet pro parte sua nonnullis posicionibus et articulis, et contra eos inquisitum articuli quidque opponere volebant adversum invicem opposito inqu(isi)tum, vero posiciones erant per verbum "non credit" responso. Testibusque, literis, privilegiis, scripturis, munimentis et probacionibus aliis super negatis hincinde articulis ad probandum admissis, nonnullis itaque testibus coram nobis inductis, riteque receptis et examinatis eorumque dictis et attestacionibus solempniter publicatis excepcionibusque, quibus procuratores memorati parcium prescriptarum contra dicta testium et iura privilegia huiusmodi hincinde uti volebant, subsecutis, predicti Peregrinus de Pampicze et Albertus Ro(ma)nus procuratores in certo alio termino renunciantes ultimantibus dilacionibus et probacionibus in causa concluserunt, cum quibus et nos conclusimus, et in causa predicta pro concluso huiusmodi, visis igitur per nos et diligenter inspectis omnibus et singulis actis acticatis et productis, et aliis iuribus et munimentis coram nobis productis, et aliis merito videndis ipsisque rite recensitis et equa lance iusticie discussis matura inter nos deliberacione prehabita de iurisperitorum consilio ad nostram diffinitivam sentenciam processimus ipsamque presentibus procuratoribus et eam feri pettentibus in scriptis tulimus et pronunciavimus ac ferimus et pronunciamus huiusmodi sub tenore: Christi nomine invocato [...^b] Tandem in certo termino prefatus magister Peregrinus procurator, nomine quo supra, coram nobis in iudicio comparuit citatoque predicto Alberto Ro(ma)no procuratore ex adverso peciit expensas in causa huiusmodi factas per nos taxare, quas ibidem in scriptis declaravit. Et nos condigna moderacione previa, qua cum Deo potuimus, ad duas sexagenas monete currentis presente Alberto Ro(ma)no taxavimus et taxamus per presentes. Lecta, lata et in scriptis pronunciata est hec nostra sentencia diffinitiva per nos Benedictum canonicum et officialem prenominatum Gnezne in domo habitacionis nostre, die Veneris decima nona mensis Septembris et expense taxate die Mercurii quinta mensis Novembris sub anno a nativitate Domini millesimo CCCC° XX septimo, indicione quinta, pontificatu sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti [k. 193v] anno decimo, hora terciarum et consistorii nostri, presentibus honorabilibus et discretis viris, dominis Andrea de Birzwenna⁹ et Henrico in Bronischewo ecclesiarum parrochialium rectoribus¹⁰, Martino de Pobyedz(is)ka¹¹, Mathia Zorzewo¹² et Thoma de Zirzniky procuratoribus causarum¹³ necnon Nicolao Janussii de Gnezna notario publico¹⁴, notario nostro, testibus ad premissa. In quorum omnium fidem et testimonium omnium premissorum presentes nostras literas sive hoc presens publicum instrumentum sentenciam diffinitivam in se continentes seu continens, per Jacobum notarium nostrum infrascriptum et causarum (coram^a) nobis scribam, subscribi et publicari nostrique officialatus appensione sigilli iussimus comuniri.
Et ego Jacobus Mathie de Lanc(icia¹⁵) [...^b]

^abrak Kop.

^bdalszego ciągu brak Kop.

¹Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 1083/1.

²Kozarzew, wieś par. na pd.-zach. od Kleczewa (Koz. 4 s. 403). Z licznych właścicieli Kozarzewa, Abraham wyst. od 1425 (Roty V nr Konin 446), Jakusz skądinąd nie znany.

³Małachowo, par. Witkowo, drobnoszlachecka wieś niedaleko od Kozarzewa. Ksiądz Michał nie zidentyfikowany.

⁴Pleban kozarzewski Andrzej skądinąd nie znany.

⁵Łukasz i Olbracht z Kozarzewa skądinąd nie znani.

⁶Ksiądz Jan Małek nie zidentyfikowany.

⁷Pępice, dziś Działyń, wieś pomiędzy Gnieznem a Kłeckiem (Koz. 1 s. 217, 5 s. 142). Peregryn, Pielgrzym, syn Klemensa, prokurator w konsystorzu gnieźn., notariusz publiczny, wyst. 1402 - 1450 (KDW VII - XI; Acta capitulorum II, passim; AAG, ACons. G II/1 k. 13).

⁸Wojciech Romanus, zob. wyżej, nr 1093/5.

⁹Bierzwienna, wieś par. w ziemi łęcz., na pn.-zach. od Kłodawy (Koz. 6 s. 18). Pleban Andrzej nie zidentyfikowany.

¹⁰Broniszewo, zapewne B., wieś par. na Kujawach, koło Nieszawy. Pleban Henryk nie zidentyfikowany.

¹¹Marcin syn Świętosława z Pobiedzisk (miasto w powiecie gnieźn.), notariusz publiczny w Gnieźnie przed 1421 (AAG, ACons. G II/1 k. 10v), pisarz konsystorza gnieźn. i prokurator tamże 1424, 1430 (KDW VIII nr 1010/5; Acta capitulorum II nr 186), zapewne ident. ze studentem UJ 1414.

¹²Maciej z Zorzewa, zob. wyżej, nr 1093/6.

¹³Tomasz syn Pawła z Żernik (miasto w powiecie kcyńskim), notariusz publiczny w Gnieźnie 1424 (AAG, ACons. G II/1 k. 21), prokurator w konsystorzu gnieźn. 1427 (tutaj) i 1433 (niżej, nr 1316/9) i jeszcze 20 lutego 1450 (KDW XI).

¹⁴Mikołaj syn Janusza z Gniezna i Jakub syn Macieja z Łęczycy, zob. wyżej, nr 1093/7, 3.

¹⁵Mikołaj syn Janusza z Gniezna i Jakub syn Macieja z Łęczycy, zob. wyżej, nr 1093/7, 3.

Dokument Nr 1138

Gniezno, 30 września 1427

Świętosław Kępa zobowiązuje się wydzielić część swych dóbr synowi Janowi.

Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. 66. Pergamin 242 - 232 × 133 - 141 mm, zakładka obcięta. Dziurki w tekście, plamy wilgoci i rdzy, pismo częściowo zalane, nieczytelne. Dwa nacięcia po paskach do przywieszenia dwu pieczęci. Na odwrocie: Scrinio 11, 33, informacje o treści (XVII w.).

Uw.: Data dok. jest datą zeznania złożonego na sądzie wiecowym w Gnieźnie; dok. wystawiony został później, podczas urzędowania wystawców na urzędzie sędziowskim i podsędkowskim tj. w l. 1432 - 1440 (zob. przypisy 1 - 2).

Nos Troyanus de Lekna iudex¹ et Bogussius de Budzislaw subiudex Kalisienses generales² significamus tenore presencium, quibus expedit universis, | quod de anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo septimo in terminis generalibus feria tercia proxima post festum | sancti Michaelis Archangeli Gnezne celebratis, in quibus nobiles domini Thomko de Pacosth castellanus Poznaniensis | et capitaneus Maioris Polonie generalis³, Andreas de Domaborz Calisiensis⁴, Mathias de Labyschin Brzesthensis pallatini⁵, Martinus de Slawsko Kalisiensis⁶, Przedpelk de Copidlowo Landensis⁷, Johannes de Lichyn Srzemensis⁸, Jacussius de Rinarzewo Rogosznensis castellani⁹, Dobrogostius de Schamotuli succamerarii^a ¹⁰, Petrus de Zyrniky vexilifer Kalisienses¹¹, Grzimala de Roszczinno pincerna Kalisiensis¹², Materna de Pacosth subpincerna Wladislauiensis¹³, Petrus de Bnyn¹⁴, Jactor de Spytal¹⁵, Schamborius de Malachowo venator Kalisiensis¹⁶, Johannes Skyerka de Sarbinowo heredes¹⁷, Johannes de Krzekothowo burgrabius Gneznensis¹⁸, Albertus de Nyemczino pallatini¹⁹, Vincencius de Falicowicze iudicis²⁰, Thomko de Wilczina subiudicis²¹, Albertus de Modlischewo succamerarii²², Johannes Schobyeyucha vexiliferi vicesgerentes²³, ceterique domini et officiales iudicio in regali presidebant iudicantes, ibi veniens nobilis Swyanthoslaus Campa²⁴ ut debitor et fideiussor et Paulus de Goczalcowo²⁵ tantum ut fideiussor reco[gn^b]overunt in facie iudicii nobili Nicolao Brlok de Budzeyewo²⁶ fideiussoriam caucionem in hunc modum, quod prefa[tu^b]s Swyanthoslaus Campa infra hinc et octo septimanas nobili Johanni filio suo, genero eiusdem Nicolai²⁷ [terci^b]am partem omnium bonorum hereditariorum, tam mobilium, quam immobilium, obligacionum et pecuniarum, v[idelicet^c] quod talia bona idem Campa habuit emensurare et dividere debet sub penis magnis. Et dum idem Swyanthoslaus adimpleverit divisionem tunc statim in octo septimanis, idem Johannes debet uxori sue Katherine legittime²⁷ resignare in eisdem bonis triginta marcas latorum grossorum dotis alias poszagu coram domino capitaneo, si interea fuerit, et pro dotalicione alias vyana tantum, quantum dominus capitaneus cum aliis dominis circa resignacionem invenerit [^c-d

. . . . . . . . .

] sub penis magnis. Et adiudicatum solverunt. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt [^c-d

appensa. Actum et

] datum in die et loco, quibus supra.

^atak Or. zamiast succamerarius

^bdziurka Or.

^c,c-dtekst poplamiony i wytarty Or.

¹Łekno, na pn.-wsch. od Wągrowca. Trojan wyst. od 1416 (AKH III s. 259) sędzią kal. był od 1432 do 1454 (Spisy wlkp.).

²Budzisław Kościelny na pn.-zach. od Kleczewa (Koz. 4 s. 84). Bogusław, Bogusz, także z Kruchowa (na pn. od Trzemeszna), wyst. od 1414 (KDW VII nr 741/5), podsędek kal. 1431 - 1440, zm. 1440/42 (Spisy wlkp.).

³Tomek z Pakości, zob. wyżej, nr 1098/5.

⁴Andrzej z Danaborza, Maciej z Łabiszyna, Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 1100/5, 3, 6.

⁵Andrzej z Danaborza, Maciej z Łabiszyna, Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 1100/5, 3, 6.

⁶Andrzej z Danaborza, Maciej z Łabiszyna, Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 1100/5, 3, 6.

⁷Przedpełk z Kopydłowa, zob. wyżej, nr 1104/6.

⁸Jan z Lichenia, zob. wyżej, nr 1103/11.

⁹Rynarzewo koło Szubina. Jakub, Jakusz, wyst. ok. 1414 (KDW VII nr 740/6), podkoni kal. 1420, kasztelan rogoziński 1427 - 1433 (Spisy wlkp.).

¹⁰Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1103/12.

¹¹Żerniki, miasto na pn.-wsch. od Janowca Wlkp. Piotr jako chorąży kal. wyst. od 1411, potem kasztelan kal. 1428 - 1445, zm. 1445 (PSB XXVI s. 440).

¹²Rościnno par. Lechlin, na pn.-zach. od Skoków (Koz. 3 s. 141). Grzymała jako cześnik (?) kal. wyst. 1423 - 1435.

¹³Materna (Marcin) z Pakości h. Laska, podczaszy inowrocławski 1418 - 1446, zm. po 1445 (SHGWlkp.).

¹⁴Bnin koło Kórnika. Piotr wyst. od 1407, potem kasztelan gnieźn. 1428, zm. 1448 (PSB XXVI s. 385 - 386).

¹⁵Szpetal (Szpital), Szpetal Górny na Kujawach, niegdyś siedziba opactwa cystersów z Byszewa, potem własność Leszczyców (Koz. 7 s. 173; KDW III nr 1372), z nich zapewne i nasz Jaktor (Hektor). Por. z Jaktorem z Naczachowa (par. Izbica Kujawska) wyst.1419 - 1423 (Teki Pawińskiego VII, 1905, nr 1228, 2681).

¹⁶Sambor z Małachowa, zob. wyżej, nr 1085/8.

¹⁷Sarbinowo par. Kołdrąb, na zach. od Żnina (Koz. 5 s. 277 - 278). Jan Skierka, potem miecznik kal. 1433 - 1450, zm. 1450/51 (Spisy wlkp.).

¹⁸Krzekotowo par. Słaboszewo, na pd.-zach. od Pakości (Koz. 1 s. 132 - 133, 4 s. 423, 7 s. 349). Jan wyst. jako burgrabia gnieźn. 1426 - 1427 (GUrz. nr C 5; KDW V nr 459, 461).

¹⁹Niemczyn par. Łekno?, na wsch. od Wągrowca (Koz. 1 s. 191, 5 s. 69). Wojciech wyst. jako wicewojewoda gnieźn. 1427 - 1434 (GUrz. nr C 34).

²⁰Chwałkowice par. Staw, na pn.-zach. od Słupcy (Koz. 1 s. 43, 4 s. 207). Wincenty wyst. od 1398 (Roty II nr 62), częsty wicesędzia (m.in. w Gnieźnie 1420 - 1428) i wicechorąży w Gnieźnie, Nakle, Pyzdrach i Koninie 1420 - 1443 (GUrz. nr C 55, 59, 414, 515, 697).

²¹Wilczyn, wieś par. na pn. od Kleczewa (Koz. 5 s. 467 - 468). Tomasz, Tomek, wyst. od 1416, wicesędzia w Pyzdrach 1417 - 1418 i w Gnieźnie 1418, wicepodsędek w Gnieźnie i Koninie 1427 - 1429, potem podsędek kal. 1443 - 1453 (GUrz. s. 187).

²²Modliszewo par. Modliszewko, na pn. od Gniezna (Koz. 1 s. 181, 5 s. 42). Wojciech wicepodkomorzy w Gnieźnie wyst. 1427 - 1434 (GUrz. nr C 87).

²³Jan Sobiejucha z Modliszewa, zob. wyżej, nr 1086/5.

²⁴Świętosław Kępa nie zidentyfikowany.

²⁵Goczałkowo par. Niechanowo (par. Kędzierzyn?), na pd.-wsch. od Gniezna (Koz. 1 s. 76 - 77, 4 s. 236). Paweł wyst. 1418 - 1445 (SHGWlkp.), był 1423 wicepodkomorzym, a 1426 - 1427 niekiedy wicewojewodą w Gnieźnie (GUrz. nr C 84, 33).

²⁶Budziejewo par. Popowo Kościelne na pn.-wsch. od Skoków (Koz. 4 s. 84). Mikołaj Brlok wyst. 1404 - 1435 (SHGWlkp.).

²⁷Małżeństwo Jana syna Świętosława Kępy i Katarzyny córki Mikołaja Brloka skądinąd nie znane.

Dokument Nr 1139

Brześć Litewski, 7 października 1427

Król Władysław Jagiełło nakazuje odłożyć sprawę sądową Dominika z Jeżewa do czasu swego przybycia do Poznania.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 9, k. 146. Wpis 14 stycznia 1428.

Vladislaus Dei gracia rex Polonie.
Capitaneo, iudici, subiudici, camerariis et aliis officialibus iudiciis nostris in Poznania requirendis, fidelibus nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri! Mandamus vobis, quatenus nobilem Dominicum de Jezewo¹ ad instanciam Jochne olim Abrahe Judei de Poznania² pro usura et pecunia capitali, quam tenetur eedem Jochne, usque ad felicem nostrum adventum in Poznaniam iudicare nullatenus presumatis. Secus non facturi. Datum in Brest feria tercia proxima post festum sancti Francisci anno Domini M° quadringentesimo vicesimo septimo³.
R(elacio) strennui Lapka cubicularii⁴.

¹Jeżewo, wieś par. na pn.-zach. od Borku Wlkp., pomiędzy Gostyniem a Jarocinem (Koz. 2 s. 261 - 262). Dominik wyst. 1423 - 1450, nie żył już 1453 (SHGWlkp.).

²Nie zidentyfikowani.

³Pobyt króla w Brześciu Litewskim zgodny z jego itinerarium.

⁴Najpewniej Zbigniew Łapka z Łapanowa (w ziemi krak.), h. Drużyna, syn Niemierzy a bratanek biskupa laodycejskiego Zbigniewa z Łapanowa, pokojowiec (cubicularius) króla już 1414, komornik ziemski krak. 1423 - 1428 (AKH III s. 79; informacje Sławomira Jakubczaka).

Dokument Nr 1140

Kalisz, 8 października 1427

Mikołaj syn Gotarda sołtys we wsi Dobrzec i mieszczanin kaliski sprzedaje młyn pod Dobrcem Maciejowi z Królikowa.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 3463. Pergamin 360 × 240+37 mm. Dziurki w tekście. Dziurki po sznurze do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie informacje o treści i sygnatury (XVI - XVII w.).
Wyd.: KGV 1869, 41, s. 679 - 680.
Reg.: Senkowski - Sułkowska, nr 47; Fot. tamże, ryc. 6.

(^aI)n nomine Domini amen. Ne rerum gestarum memoria deperire videatur, opportunum est, ut omnes contractus inter vendentes et emen|tes apicibus litterarum testimonioque fidedignorum perhenniter roborentur. Proinde nos Nicolaus Gothardi scoltetus in Dobrcza¹ | necnon civis Calisiensis² ad noticiam tam presencium, quam futurorum deducimus per presentes, quomodo cupientes fructus nostros ampliare et ad uber|tatem adducere meliorem, de nostra mera spontaneaque voluntate, usi amicorum salubri consilio, vigore presencium vendicionis titulo perpetuo ac irrevocabili vendidimus honesto Mathie de Crolykowo³ molendinum nostrum alcius corzecznyk nuncupatum, iacens in confinio ac propinquitate prope villam Dobrcza, pro viginti marcis currentis monete Regni Polonie, numeri eiusdem Regni soliti, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando sueque posteritati legittime, cum omni iure, proprietate, dominio, prout soli tenuimus et possedimus, nichil iuris, dominii proprietatisque nobis ac successoribus nostris in eodem molendino reservando. De quoquidem molendino prefatus Mathias et sui successores nobis nostrisque successoribus legittimis singulis septimanis per circulos anni continue se sequentibus, quinque quartalia farine siliginaris alias rzane sit astrictus necnon cum duabus mensuris farine triticee super quatuor festivitatum solempnitates, videlicet super festum Nativitatis Domini [25 XII] mediam mensuram cum duobus caponibus valentibus, super festum Pasche mediam mensuram, super festum Pentecostes mediam mensuram et super festum Assumpcionis Marie Virginis [15 VIII] totidem, videlicet mediam mensuram perpetuis temporibus sit astrictus, hoc annexo, quod frumenta nobis nostrisque successoribus pro curia et mensa nostris idem Mathias cum suis sequacibus molere debet in eodem molendino absque omne^b mensurarum recepcione. Si vero piscina dicti molendini per diluvium aque rumpi seu destrui contigerit, extunc nos nostrique successores ipsi Mathie vel suis sequacibus virgultum cum fimo et straminibus pro reparacione aggeris dicte piscine adducere debemus et tenemur. Dum vero prefatum molendinum per gwerras aut per aliquas hostium invasiones combustione ignis foret violatum et destructum, extunc predictus Mathias suique posteri robora pro construccione eiusdem molendini excidere debet propriis sumptibus et expensis. Nos vero cum nostris successoribus eadem robora super aream dicti molendini adducere tenemur nostris sumptibus et expensis. Sed idem Mathias cum suis sequacibus ex eisdem roboribus molendinum prenominatum edificare debet et tenetur in proprietate sumptuum et expensarum. Lapides vero molares nos cum nostris successoribus et Mathias cum suis sequacibus comparare tenemur pari composicione pecuniarum. Dictus eciam Mathias cum suis sequacibus possidere debet duos ortos, unum penes fossatum situm in latere eundo ad villam Cosczol⁴ et alium minorem ortum ex altera parte fossati post emissionem aque, prout nunc existit sepitus et edificatus cum salicibus, cum omnibus et singulis utilitatibus, nichil in utrisque ortis reservando. In casu vero, si dictum molendinum impetuositate gwerrarum invasioneque hostium, ignis voragine combustum fuerit, extunc dictus Mathias cum suis sequacibus nobis et nostris successoribus ad nullum solucionis censum obligatur, quamdiu molendinum predictum pristinos labores sue non inchoabit moliture. Casu vero fortuito eveniente, si dictus Mathias vel sui posteri novam rotam construxerit seu edificaverit, extunc nobis et nostris successoribus ad festum Nativitatis Domini [25 XII] octo scotos currentis monete temporibus censuabit eviternis. Salices vero circa ortos predictos et in ortis locare potest, quantum voluerit, demptis salicibus circa aggerem et in aggere existentibus, quas debet servare illesas et intactas. Pro meliori autem incremento nostro et suo prefatus Mathias cum sua posteritate aggerem reformare debet et tenetur. Ut autem dictus vendicionis ac empcionis contractus perpetuitatem obtinere videatur, sigillum nostrum ex speciali nostro mandato presentibus est appensum. Actum et datum in Calis feria quarta proxima post festum beati Francisci anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo septimo, presentibus providis viris, dominis Janussio Reniss⁵, Pyecz doleatoris⁶, Venceslao Sadowszky⁷, Jacussio Pyeczkonis⁸, Nicolao Kocz⁹, Johanne oleifice¹⁰, Michaele advocati¹¹ et Maczuda notario huius facti, civibus Calisiensibus¹², testibus ad premissa.

^abrak inicjalnego I Or.

^btak Or.

¹Dobrzec Wielki i Mały, wieś miejska tuż na zach. od Kalisza.

²Mikołaj syn Gotarda, mieszczanin kal. 1405, rajca 1423/24, 1429/30, stary rajca 1425, 1434, zm. przed 1445 (GKal. s. 37).

³Mieszczanin kal. Maciej z Królikowa skądinąd nie znany, zapewne ze wsi par. Królików w Konińskiem, na pd.-zach. od Rychwału.

⁴Kościelna Wieś (Kościół), wieś na pn.-zach. od Kalisza.

⁵Jan Renis wyst. od 1405, rajca kal. 1408/09, 1415/16, 1424/25, 1428/29, burmistrz 1427/28, żył jeszcze 1434 (GKal. s. 36).

⁶Piecz może ident. z Piotrem, Pieczem, rajcą kal. 1420/21, starym rajcą 1425 (ib. s. 38).

⁷Wacław Sadowski i Jakusz syn Pieczka mieszczanie kal. nie zidentyfikowani.

⁸Wacław Sadowski i Jakusz syn Pieczka mieszczanie kal. nie zidentyfikowani.

⁹Mikołaj Kocz, ławnik kal. w l. 1424/25, 1429/30, 1434/35, wójt 1443/44 (GKal. s. 37).

¹⁰Jan olejnik kal. i Michał (syn wójta kal.?) nie zidentyfikowani.

¹¹Jan olejnik kal. i Michał (syn wójta kal.?) nie zidentyfikowani.

¹²Maczuda (Maciej) może ident. z późniejszym (1432/33 - 1450/51) wielokrotnym rajcą i burmistrzem kal. (GKal. s. 36).

Dokument Nr 1141

Pakość, 10 października 1427

Starosta generalny Wielkopolski prosi wielkiego mistrza krzyżackiego Pawła Russdorfa o udzielenie pomocy prawnej Hekkardowi z Kawieczyna.

Or.: Berlin-Dahlem, GStAPK, XX, HA OBA 4829. Papier 300 × 220 mm, podarty na złożeniach, ślad po wyciśniętej pieczęci oraz fragmenty paska papierowego pierwotnie zamykającego list.
Reg.: Reg. Teut. I, nr 4829 (wg Or.).

^a-b

Wenerabili domino et domino Paulo de Rusdorph magistro generali Pruschie¹ nobis plurimum dilecto cum reverencia, qua decet

.
Servicio humili omni tempore cum omni complacencia, ubilibet preassumptis. Wenerabilis | domine michi plurimum dilecte. Wenerabilitati vestre notifico presencium cum tenore, | quomodo ad meam pro hac vice veniens presenciam nobilis Hetkarth de Cawyeczino², terrige|na serenissimi principis et domini, domini Wladislai Dei gracia regis Polonie, domini nostri graciosissimi dicens, quomodo in Swecze³ super glote sua sibi pecunias quasdam tenentur, et dicens, quia sibi ipsas nullibi solvere debent, nisi ante ius alias gayone wyecze prout et ibi in libro civili contineretur. Quare wenerabilitatem vestram deprecamur, quatenus ob amorem iusticie precunque^c meorum eidem vestram literam scribere dignemini favorabilem et si eadem glotis^c sua hec poterit attestari vestris ibidem consulibus, quod sibi easdem ante ipsos persolvent, ut sit persolutum. Sin autem attestari non potuerit, ut sibi easdem solvere teneatur. Quoniam et ipse idem Hetkarth paratus est attestari nobilibus, quod nunquam ea(s)dem sibi per eandem glotem suam sunt persolute. Summa omnium istarum pecuniarum ducentarum et triginta marcarum et decim quolibet anno, pro quo venerabilitati vestre in maioribus studebimus deservire. Datum in Pakosth feria sexta post Francisci anno Domini M° etc. XX° septimo.
Thomas de Pakost castellanus Poznaniensis, capitaneus Maioris Polonie generalis⁴.

^a-bna odwrocie Or.

^ctak Or.

¹Paweł Russdorf wielki mistrz krzyżacki 1422 - 1441.

²Funkcja autora listu, starosty generalnego Wielkopolski, nakazuje przypuszczać, że chodzi tu o leżące w Wielkopolsce Kawieczyno (dziś Kawęczyn) par. Marzenin, na pn. od Wrześni (Koz. 1 s. 425 - 426, 3 s. 624). Hekhard skądinąd nie znany. O innych możliwościach lokalizacyjnych zob. Koz. 6 s. 168 - 169.

³Świecie, miasto nad Wisłą na Pomorzu krzyżackim.

⁴Tomasz z Pakości, zob. wyżej, nr 1098/5.

Dokument Nr 1142

Poznań, 18 listopada 1427

Kapituła poznańska sprzedaje wójtostwo w Chwaliszewie.

Kop.: Poznań, AAP, CP 28 (Acta capituli Posn.), k. 38v. Wpis w 1430 r.
Reg.: KDW V, nr 473 (bardzo lakoniczny, z datą 11 listopada).

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos capitulum ecclesie Poznaniensis significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris noticiam presencium habituris, quod cupientes nostri opidi Chwalisschewo alias Capitulecz¹ nowe locacionis condicionem facere meliorem, ut ex convocacione hominum eo populus feliciter augeatur et in edificiis ac structuris maiora suscipiat incrementa, provido viro Nicolao advocato² et ipsius successoribus legittimis in aggere nostro opidi nostri prefati Chwalisschewo alias Capitulecz advocaciam vendidimus et exponimus pro viginti marcis monete currentis, vero empcionis foro nobiscum inito et contracto, dantes et concedentes eidem nostro advocato plenam et omnimodam facultatem quoslibet mercatores, artifices et mechanicos ac eciam homines, cuiuscumque status et condicionis existant, ad iam dictum nostrum opidum convocandi et iure Theutunico Maydeburgensi collocandi, quemadmodum in aliis nostris privilegiorum literis super ius Theutunicum Maydeburgense predictum dicto opido nostro per nos in antea est donatum et concessum. Racione cuius advocacie prefato Nicolao advocato nostro sex maccella, duo carnificum, duo sutorum et duo pistorum conferimus in perpetuum et donamus ac eciam tercium denarium de penis iudiciariis seu de qualibet re iudicata eidem Nicolao advocato nostro attribuimus et adiungimus pro advocacia ipsius supradicta. Similiter et ortum retro domum domini scolastici in Czarthoria³, in latitudine et longitudine unius iugeris iuxta veram mensuram se extendentem, pratum insuper retro molendinum capituli ad longitudinem et latitudinem unius iugeris sibi conferimus pari modo et donamus perpetuis temporibus duraturis. Quamquidem advocaciam prefatus Nicolaus advocatus et ipsius successores legittimi habebunt, tenebunt, utifruentur, quiete et pacifice possidebunt necnon vendent, commutabant, obligabant et ad usus proprios beneplacitos convertent, de nostro tamen consensu et voluntate speciali. Harum quibus sigillum nostrum presentibus est appensum testimonio literarum. Actum et datum Poznanie feria tercia post festum sancti Martini Confessoris gloriosi proxima anno Domini M° CCCC° XXVII, presentibus venerabilibus et honorabilibus viris, dominis Alberto Jastrzambyecz preposito Poznaniensi⁴, Nicolao de Kyky archidiacono Gneznensi et administratore Poznaniensi, decretorum doctoribus⁵, Petro de Cobilino decano⁶, Johanne cantore⁷, Nicolao scolastico⁸, Paulo de Czechowo archidiacono Srzemensi⁹, Floriano¹⁰, Hectore preposito Gluschinensi¹¹, Nicolao Lanthman¹², Andrea de Czarzicz¹³, Nicolao Slupkone¹⁴, Miroslao de Bythin¹⁵, Nicolao Czothczani¹⁶, Janussio de Scholowo¹⁷, Mathia Cordebog officiali¹⁸, Vincencio Coth¹⁹, magistro Strzeschkone²⁰, Jaskone decano Gneznensi²¹ et Slupkone de Schamotuli prelatis et canonicis²² capitulariter congregatis, testibus ad premissa.

¹Chwaliszewo, miasto pozn. kapituły katedralnej pomiędzy Ostrowem Tumskim a lewobrzeżnym Poznaniem (SHGPoz. I s. 235 n.), dziś ulica w Poznaniu.

²Wójt Mikołaj skądinąd nie znany.

³Czartoria, grobla koło Chwaliszewa (SHGPoz. I s. 296 - 297), dziś ulica w Poznaniu.

⁴Wojciech Jastrzębiec, syn Mikołaja z Borzysławic, scholastyk sandom. przed 1421, prepozyt pozn. 1421, kanonik krak. 1421, kanonik Św. Floriana na Kleparzu krak. 1427, kanonik łęcz. 1427, dziekan krak. 1428, kanonik gnieźn. 1429, zm. 1431 (ZDM II nr 372, 418; Rep. Germ. III col. 43; Kor. II s. 189 - 190).

⁵Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 1110/2.

⁶Piotr z Kobylina, zob. wyżej, nr 1094/1.

⁷Jan kantor pozn. wyst. 1421 - 1430, zawsze bez miejsca pochodzenia. Now. I s. 352 utożsamia go z Janem Wyskotą, przedtem plebanem w Nieparcie (KDW VII nr 447/1).

⁸Mikołaj z Sumina może ident. z Mikołajem synem Janusza z Sumina w diecezji płockiej, studentem UJ 1404, bakałarzem 1405 i notariuszem publicznym 1413 (Epist. I/1 nr 45), scholastyk pozn. 1420 - 1434, zm. ok. 1434 (Now. I s. 113, II s. 674).

⁹Paweł z Czechowa, zob. wyżej, nr 1094/8.

¹⁰Florian z Poklatek (pomiędzy Kostrzynem a Środą), kanonik pozn. 1401, pleban w Dolsku 1413/14 - 1433, kanonik krak.?, zm. 1433 (Now. I s. 727, II, s. 411).

¹¹Hektor z Koźmina (koło Turku), student UJ 1402, kanonik pozn. 1418, prepozyt kolegiaty NMPanny w Poznaniu 1420 (KDW V nr 324), prepozyt kolegiaty głuszyńskiej 1420 - 1434 (SHGPoz. I s. 500; Now. II s. 600), oficjał pszczewski 1424 - 1425 (Now. I, II), zm. po 1450.

¹²Mikołaj Lantman, mgr?, rektor szkoły par. w Poznaniu 1404, kanonik pozn. 1407, gnieźn. 1410, pleban kościoła par. Św. Marii Magdaleny w Poznaniu 1415 - 1446, zm. 1446 (Kor. II s. 412; Now. I s. 727, II s. 610, 670).

¹³Andrzej syn Mikołaja z Czaryża (koło Szczekocin), altarysta na Kazimierzu 1417 (Bullarium Poloniae IV, nr 53), pleban w Rzeszotarzewie 1418 (ib., nr 170). kanonik pozn. wyst. 1420 (KDW V nr 324, może także VIII nr 889/25) i 1426 (ZDKDK II nr 273) i tutaj.

¹⁴Mikołaj Słupek z Budzisławia, zob. wyżej, nr 1129/19.

¹⁵Mirosław (starszy) z Bytynia (na zach. od Poznania), altarysta katedry pozn. 1402, pleban w Modrzu i Opalenicy, kanonik pozn. 1408 - 1427, zm.1427/28 (KDW V nr 133 n.; Now. I s. 726; SHGPoz. I s. 165).

¹⁶Mikołaj Ciotczany, zob. wyżej, nr 1080/4.

¹⁷Janusz z Wszołowa, zob. wyżej, nr 1123/4.

¹⁸Maciej Korczbok, zob. wyżej, nr 1076/1.

¹⁹Wincenty Kot z Dębna (wieś par. nad Wartą, koło Jarocina), mgr, potem podkanclerzy koronny 1434 - 1436, arcybiskup gnieźn. 1436, zm. 1448 (PSB XIV s. 450 - 452).

²⁰Strzeszek syn Wawrzyńca z Ułanowa i Łagiewnik (koło Kłecka), bakałarz praski 1398, mgr praski 1402, wikariusz i altarysta w katedrze gnieźn. 1403 i w Łowiczu 1411, pleban w Witkowie 1403, kanonik gnieźn. 1408, pozn. 1411, scholastyk łęcz. 1436, zm. 1438 - 1442 (Now. I s. 719; Kor. IV s. 26; Rep. Germ. III col. 333; KDW VIII nr 829/9).

²¹Jasiek z Czechla, zob. wyżej, nr 1094/2.

²²Mikołaj zwany Słupkiem, syn Słupka ze Studzieńca, mgr, student prawa w Pradze 1408, kanonik pozn. 1418, gnieźn. 1426, pleban w Biezdrowie i w Szamotułach (stąd nazywany niekiedy Słupkiem z Szamotuł), zm. 1442/43 (Now. I s. 735; Kor. III s. 3, 546 - 547; MPH V s. 956).

Dokument Nr 1143

Rzym, 24 listopada 1427

Jan de Palena kapelan i audytor papieski poleca dziekanowi kruszwickiemu przeprowadzić postępowanie sądowe w sporze o prawo prezenty kościoła parafialnego w Mogilnie.

Or.: Bydgoszcz, WAP, Klasztor Mogilno dok. 18. Pergamin gruby, dobrze wyprawiony, 358 × 500+58 mm. Pismo miejscami wyblakłe. Na cienkim żółtym sznurze drobne szczątki pieczęci w żółtym wosku. Na odwrocie późne streszczenia, sygnatury: I n^o- 8, W 10.

||Johannes|| de Palena decretorum doctor, domini nostri pape capellanus et ipsius sacri palacii apostolici causarum et cause ac partibus infrascriptis | ab eodem domino nostro papa auditor specialiter deputatus¹ venerabili et circumspecto viro, domino .. decano ecclesie Sancti Petri Cruswicen is, Wladislauiensis diocesis salutem in Domino | et mandatis nostris huiusmodi ymoverius apostolicis firmiter obedire. Noveritis, quod nuper sanctissimus in Christo pater et dominus noster, dominus Martinus divina providencia papa quintus² quandam comissionem | sive supplicacionem venerabili et circumspecto viro, domino Marciali Formerii utriusque iurium doctori et dictis partibus causarum auditori quam ^a-b

per certum

suum cursorem presentari fecit huiusmodi sub tenore³:
[następuje tekst jak wyżej, nr 1111 od "Dignetur s(anctitas) v(estra) ..." do "... et iusticiam faciat"].
||Cuiusquidem|| commissionis vigore citacione legitima unacum inhibicione inserta extra Romanam Curiam et ad partes per dictum dominum Marcialem auditorem in forma solita et consueta decreta et emmissa et subsequenter postquam dicta citacio in partibus executa et unacum eius execucione de eisdem partibus reportata et per providum virum, magistrum Johannem de Louanio in Romana Curia⁴ et venerabilium et religiosorum virorum, fratrum Petri Thome monachi professi monasterii Mogilnensis Gneznensis diocesis⁵ et Swanteslai abbatis necnon conventus dicti monasterii⁶ principalium in prescripta commissione principaliter nominatorum procuratorem, prout de sue procuracionis mandato in actis cause huiusmodi extitit facta fides coram dicto domino Marciali auditore iudicialiter reproductis et per eundem dominum Marcialem auditorem ad nonnullos actus iudiciales ac certorum terminorum observacionem processum extiterat dictoque domino Marciali auditori ad ecclesiam Ebronensem per dictum dominum nostrum papam promoto ac in episcopum dicte ecclesie conssecrato certis de causis animum suum ad hoc moventibus se a dicta Curia absentavit. Propter cuius absenciam prefatus dominus noster papa causam huiusmodi in statu, quo coram memorato domino Marciali episcopo et auditore ultimo remanserant, nobis Johanni auditori prefato commisit resumendam et viceversa audiendam, cognoscendam, decidendam et fine debito terminandam cum omnibus et singulis suis emergenciis, incidenciis, dependenciis et connexis, huiusmodi siquidem commisionis vigore causa huiusmodi per nos in statu predicto debite resumpta ac ad nonnullos actus iudiciales citra tamen cause controversionem processo. Tandem vero ad dicti magistri Johannis de Louanio procuratoris, quo supra nomine, instanciam providum virum, magistrum Johannem Helling in eadem curia et reverendi patris, domini Alberti archiepiscopi Gneznensis ac Nicolai et Mathie Zambicze^c⁷ ex adverso principalium in prescripta commissione ex adverso principaliter nominatorum procuratorem, prout de sue procuracionis mandato in actis cause huiusmodi legitimis constare dicitur, prout constat documentis ad videndum et audiendum literas compulsoriales extra Romanam Curiam et ad partes decerni necnon de loco et iudice concordandum et ad videndum prefigi terminum, infra quem nonnulla iura et munimenta vigore literarum compulsoriarum huiusmodi in ipsis partibus extrahi deberent et transumi, per certum dicti domini nostri pape cursorem citari mandavimus et fecimus ad diem et horam infrascriptam. In quibus comparuit in iudicio legitime coram nobis magister Johannes de Louanio procurator antedictus et dicti magistri Johannis Helling procuratoris ex adverso non comparentis contumaciam accusavit ipsumque contumacem reputari peciit et in eius contumaciam nobis exposuit cum querela, quod nonnulli domini prelati, officiales, iudices, collegia, capitula, clerici, notarii et tabelliones publici alieque persone ecclesiastice et seculares civitatis et diocesis Gneznensis ac alibi constituti penes se habent et detinent aut habentes sciunt et detinentes in eorum scriniis, archivis, cistis, thecis, notis et prothocollis nonnulla acta acticata, literas, scripturas, instrumenta publica, iura et munimenta causam huiusmodi tangentes et concernentes et sine quibus de huiusmodi cause meritis ad plenum liquere non potest. Quapropter nos instanter requisivit, ut sibi super hoc ex optimo remedio providere et literas compulsorias desuper necessarias extra dictam Curiam et ad partes in forma solita et consueta decerni et concedere ac vos dominum .. decanum ecclesie Sancti Petri Cruswicensis, Wladislauiensis diocesis predictum pro iudice, coram quo, et domum habitacionis sue pro loco, in quo, et certum terminum, infra quem iura et munimenta in dictis partibus existencia vigore ipsarum literarum compulsoriarum extrahi debeant et transumi ac supradicto magistro Johanni Helling procuratori ex adverso et parti sue deputari statuimus et assignari dignaremur. Nos igitur Johannes auditor prefatus dictum magistrum Johannem Helling procuratorem ex adverso non comparentem reputavimus, iusticia exigente, contumacem et in eius contumaciam actendentes requisicionem huiusmodi fore iustam et consonam racioni quidque iusta petentibus non est denegandus assensus bonique iudicis est cuncta rimari, ne occasione occultacionis iurium et munimentorum huiusmodi alicuius partium predictarum iusticia valeat deperire, auctoritate apostolica nobis in hac parte commissa literas compulsorias huiusmodi in forma solita et consueta decrevimus et concessimus ad vos dominum decanum pro iudice, coram quo, necnon domum habitacionis prefati domini decani pro loco, in quo coram vobis iura et munimenta huiusmodi extrahi debeant et transumi, deputavimus ac prelibato magistro Johanni Helling procuratori ex adverso licet absenti partisque sue ad comparendum et ad videndum et audiendum iura et munimenta huiusmodi coram vobis domino officiali et per vos in domo habitacionis vestre predictis singulis diebus Lune, Mercurii et Veneris mensium Januarii, Februarii, Marcii et Aprilis proxime futurum singulis horis terciarum seu vesperorum aut aliis, prout vobis visum fuerit expedire, quibus vos in loco predicto ad iura reddendum pro tribunali sedere contigerit extrahi et transumi, terminum peremptorium statuimus et assignavimus, prout eciam presentibus terminum huiusmodi sibi et parti sue decernimus, statuimus et assignamus. Quocirca vos dominum decanum prefatum, quem in negocio execucionis huiusmodi iudicem et commissarium deputavimus et deputamus, auctoritate predicta tenore presencium requirimus et monemus et sub infrascriptis sentenciarum penis districte precipiendo mandamus, quatinus infra sex dierum spacium post presentacionem seu notificacionem presencium vobis factam et postquam pro parte dictorum fratrum Petri Thome, Swanteslai abbatis necnon conventus monasterii Mogilnensis principalium vigore presencium super hoc fueritis requisiti immediate sequencium, quorum sex dierum duos pro primo, duos pro secundo et reliquos duos dies vobis pro tercio et peremptorio termino ac monicione canonica assignavimus, prefatos dominos prelatos, iudices, offciales, collegia, capitula, clericos, notarios et tabelliones publicos et personas alias pro parte dictorum fratrum Petri Thome monachi et Swanteslai abbatis ac conventus monasterii Mogilnensis principalium vobis nominandas et quemlibet eorum dicta auctoritate apostolica requiratis et moneatis, quos nos eciam et eorum quemlibet sic requirimus et monemus, ut ipsi infra dictum terminum dicta acta acticata, literas, scripturas, instrumenta, iura et munimenta causam et causas huiusmodi tangentes et concernentes et penes eis existentes originaliter vel eorum vera transumpta, in publicam formam redacta aut sigillis autenticis sigillata seu sub talibus modo et forma publicata, quod ipsis iuribus et munimentis in dicta Romana Curia ac in iudicio et extra merito valeat et debeat fides plenaria adhiberi, nichil addendo vel minuendo, quod facti substanciam immutet vel variet intellectum, prefatis fratribus Petro Thome monacho ac Swanteslao abbati necnon conventui monasterii Mogilnensis principalibus seu eorum legitimo procuratori sive presencium exhibitori sine contradictione et difficultate tradunt et assignent nobis vel alteri interim forsan in causa huiusmodi loco nostri surrogando auditori ad dictam Romanam Curiam deferendi. Si vero iura et munimenta huiusmodi per aliquos detineantur abscondita, detentores ipsos ad tradendum et ea scientes ad rev(e)landum per censuram ecclesiasticam compellatis satisfacto tamen primitus illi vel illis, cui vel quibus satisfactio merito fuerit impendenda de sallario eorum competenti ac testes ad perhibendum testimonium veritati super recognicionem signorum, sigillorum ac manuum notariorum dictorum iurium et munimentorum auctoritate nostra compellatis et recipiatis. Quodsi forte vos domine decane premissa non adimpleveritis et alii predicti non adimpleverunt aut aliquis vestrum et eorum non adimpleverit, nos exnunc in vos dominum decanum et quoscunque alios in hac parte contradictores et rebelles supradictos excomunicacionis, in capitula vero in hiis delinquencia suspensionis a divinis et in ipsorum delinquencium ecclesias et monasteriis interdicti sentencias ferimus in hiis scriptis et etiam promulgamus. Diem vero requisitionis et monitionis vestrarum huiusmodi atque formam et quanta fides dictis iuribus et munimentis fuerit adhibenda ac quidque in premissis duxeritis faciendum, nobis per vestras patentes literas seu instrumentum publicum, harum seriem seu designacionem in se continentes sive continens remissis presentibus fideliter intimare curetis. Absolucionem vero omnium et singulorum, qui prefatas nostras sentencias seu earum aliquam incurrerint sive incurrerit quoquomodo, nobis vel superiori nostro tantummodo reservamus.
||In quorum|| omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes literas sive presens publicum instrumentum huiusmodi nostram compulsoriam in se continentes^d sive continens exinde fieri et per notarium publicum infrascriptum subscribi et publicari mandavimus nostrique sigilli fecimus appensione communiri. Actum et datum Rome in ecclesia Beate Marie Rotunde pro audiencia causarum apostolicarum specialiter deputata, nobis inibi mane hora causarum ad iura reddendum et causas audiendum in loco nostro solito pro tribunali sedentibus, sub anno a nativitate Domini millesimo quadringentesimo vicesimo septimo, indiccione quarta, die vero Lune vicesima quarta mensis Novembris, pontificatus prefati domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno undecimo, presentibus ibidem discretis viris, magistris Johanne Boynch et Johanne de Tateren, notariis publicis scribisque nostris, clericis Monasteriensis et Maguntinensis diocesum, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.
^e-f

Et ego Wilhelmus Neue de Nouimagio clericus Coloniensis diocesis, publicus apostolica auctoritate notarius ac venerabilis et circumspecti viri, domini Johannis de Palena auditoris prefati et huiusmodi cause coram eo scriba⁸, quia dictarum literarum compulsoriarum peticioni et decreto ceterisque premissis omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur, fierent et agerentur, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, ideo presens publicum instrumentum per alium, me aliis occupato negociis, scriptum exinde confeci, publicavi et in hanc publicam formam redegi signoque et nomine meis solitis et consuetis unacum prelibati domini Johannis de Palena auditoris appensione sigilli signavi, rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium premissorum

^a-bodczyt niepewny,

^ctak Or.

^dsłowo powtórzone Or.

^e-finną ręką Or.

¹Wyst. także niżej, nr 1184.

²Marcin V papież 1417 - 1431.

³Por. wyżej, dok. nr 1111.

⁴Jan z Lovanium wyst. także wyżej, nr 1120/11.

⁵Piotr, opat Świętosław i Maciej z Gębic, zob. wyżej, nr 1111/2, 3, 5.

⁶Piotr, opat Świętosław i Maciej z Gębic, zob. wyżej, nr 1111/2, 3, 5.

⁷Piotr, opat Świętosław i Maciej z Gębic, zob. wyżej, nr 1111/2, 3, 5.

⁸Podpisał także dok. nr 1111.

Dokument Nr 1144

Nowogródek, 30 listopada 1427

Król Władysław Jagiełło nakazuje odłożyć sprawy sądowe kanclerza poznańskiego Mikołaja z Górki i jego bratanka Łukasza do czasu swego przybycia do Poznania.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 9, k. 147v - 148. Wpis 14 stycznia 1428.

Vladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Pallatin(is), capitane(is), iudici, subiudici, camerariis ceterisque officialibus, dignitariis iudiciis nostris per et infra Regnum nostrum ubilibet presidentibus, fidelibus dilectis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Mandamus vobis omnino habere volentes, quatenus wenerabilem Nicolaum Gorkam cancellarium Poznaniensem, devotum nostrum dilectum¹, [k. 148] unacum Luca filiastro suo germano² pro causis tam magnis, quam parvis ad instanciam qua[rum^a] cumque personarum dumptaxat in terminis generalibus et non particularibus nulla iudica[re^a] audeatis racione ad nostrum felicem in Poloniam adventum. Si et in quantum in aliquibus penis essent dempnati^b, eficcionem ipsorum similiter ad nostrum predictum adventum prorogetis. Aliud non facturi. Datum in Nowogrodek ipso die sancti Andree Apostoli anno Domini M° quadringentesimo vicesimo septimo³.

^abok karty wystrzępiony Kop.

^btak Kop.

¹Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 1117/1.

²Łukasz z Górki (Miejskiej Górki), wyst. od 1422, dworzanin królewski 1428, podczaszy pozn. 1438, wojewoda pozn. 1441, starosta generalny Wielkopolski 1447 - 1448, 1451 - 1454, 1456 - 1457, starosta kościański 1433 - 1469 (1475), pobiedziski, zm 1475 (WSB s. 219; GStar. s. 73; SHGPoz. I s. 636 - 637).

³Pobyt w Nowogródku na Litwie potwierdzony itinerarium królewskim.

Dokument Nr 1145

[b.m. i d. 1423 - 1427]

Król Władysław Jagiełło prosi arcybiskupa gnieźnieńskiego, aby udzielił zgody na przekazanie przez Mikołaja Dividę z Walewic probostwa w Kcyni swemu bratu Piotrowi.

Kop. niegdyś w Królewcu, Bibl. Uniw., rkps 1555 (Liber cancellariae Stanislai Ciołek), k. 145v - 146.
Wyd.: Caro, Liber cancellariae, t. II, s. 168 - 169 (wg Kop.).

Reverendissime in Christo pater, sincere nobis dilecte! Verum est, quod ad instanciam Nico(lai) Diuido^a plebani de Kczina¹ et aliorum pro ipso nobis supplicancium consensimus, ut ecclesiam suam in Kczina pro Petro fratre suo germano, clerico², ut asseruit, diocesis vestre Gneznensis in manibus paternitatis vestre posset resignare, quem et nos commendantes p(aternitati) v(estre) presentavimus, nunc autem datur nobis intelligi, quod prefatus Diuida^a priusquam a nobis huiusmodi consensum pro fratre suo predicto obtinuerit, pro dicta sua ecclesia in Kczina coram presbytero quodam habens accionem astrinxit se dispensacionem de non promocione sua ad sacros ordines infra annum iuxta statuta sacrorum canonum in certo termino sibi a p(aternitate) v(estra) prefixe producturum. Ideo p(aternitatem) v(estram) requirimus, quatenus prefatum Petrum, si huiusmodi dispensacio in termino [k. 146] predicto fuerit producta, coram vobis, prout se idem Diuida^a iuramento, ut dicitur, obligavit, ad dictam ecclesiam in Kczina velitis investiri, si autem dispensacionem predictam in termino prefato, prout se fide astrinxit iuramenti, producere neglexerit quovismodo, extunc ob^b institucionem prefati Petri ad ecclesiam predictam in Kczina nequaquam procedatis, sed nos de hiis, que fuerint gesta, inde informetis. Dat [...]

^aDmido (sic!) Wyd.

^bab Wyd.

¹Mikołaj Divida syn Boksy z Walewic (w ziemi rawskiej lub sochaczewskiej), pleban w królewskiej Kcyni już 1418, notariusz królewski 1418 - 1423, poseł do papieża 1418, do Zygmunta Luksemburskiego 1429, może ident. z kolektorem poradlnego w Wielkopolsce 1430 (niżej, nr 1239/1) i z burgrabią w Kcyni 1440 (Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty s. 207; Krzyżaniakowa II s. 89; WSvP s. 457; KDW V nr 654).

²Piotr skądinąd nie znany.

Dokument Nr 1146

1427

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że [kanonik poznański Piotr z Nowca?] zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 624 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 252, zaginionego w 1945 r.).

1427. Coram Thoma de Pakość castellano Posnaniensi, Maioris Poloniae capianeo¹ inscriptio vicariis super bonis Nowiecz² et Chlebowo³ summae capitalis 0 marcarum grossorum Pragensium ex censu duarum sexagenarum⁴.

¹Tomek z Pakości, zob. wyżej. nr 1098/5.

²Nowiec par. Dolsk, na pn.-wsch. od Dolska (Koz. 2 s. 524).

³Chlebowo par. Wieszczyczyn, wieś dziś nie istniejąca na pn.-wsch. od Dolska, koło Rusocina (SHGPoz. I s. 190).

⁴W obydwu wsiach rezydował wówczas najpewniej kanonik pozn. Piotr z Nowca (zob. o nim wyżej, nr 1094/7), on też zapisywał zapewne ten czynsz. Por. też KDW VIII nr 1074.

Dokument Nr 1147

1427

Sędziowie polubowni rozsądzają spór o czynsze pomiędzy Wincentym z Dzwonowa a poznańskimi wikariuszami katedralnymi.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 627 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 285, zaginionego w 1945 r.).

1427. Sententia arbitrorum in causa motae quaestionis inter nobilem Vincentium Zwonowski¹ et vicarios cathedrales occasione census de bonis Zwonowo et Pawłowo² dictos vicarios concernentes.

¹Dzwonowo (Zwanowo), miasteczko (dziś wieś) na pd. od Skoków (Koz. 1 s. 69, 5 s. 551). Wincenty wyst. 1417 - 1430 (SHGWlkp.; KDW VIII nr 801/10).

²Pawłowo Skockie par. Dzwonowo, na pd. od Skoków (Koz. 1 s. 216: Pawłówek).

Dokument Nr 1148

1427

Starosta generalny Wielkopolski potwierdza zapis czynszu na wójtostwie pyzdrskim na rzecz altarii w katedrze poznańskiej.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 633 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 385, zaginionego w 1945 r.).

1427. Thomas de Pakost castellanus Posnaniensis et Maioris Poloniae capitaneus¹ supra immediate scriptam inscriptionem census duarum marcarum [ad altare Sancti Crucis et beatorum Petri et Andreae Apostolorum per Bartkonem Czesmir^a] super advocatia Pyzdrensi² recognitam approbat et ratificat.

^awg poprzednich reg. w sumariuszu

¹Tomasz z Pakości, zob. wyżej, nr 1098/5.

²Bartek Cieszymir mieszczanin pozn. 1383, rajca 1387 - 1388 (KDW VI nr 282). O altarii w katedrze pozn. i zapisie czynszu zob. Now. I s. 446; KDW VII nr 582, 628 (lata 1406, 1408).

Dokument Nr 1149

[Poznań], 1427

Oficjał poznański zaświadcza, że Sędziwój i Żegota z Kołacina zapisali czynsz Wojciechowi Polnemu altaryście w katedrze poznańskiej.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 636 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 421, zaginionego w 1945 r.).

1427. Coram Mathia Korzbok canonico et officiali Posnaniensi¹ Sandivogius et Szegota haeredes in Kołaczyno² summam 50 marcarum Pragensium de Lubiechowo³ exemptam super bonis Kołaczyno Alberto Polny altaristae altaris Nativitatis Beatissimae et Sanctorum Petri ad Vincula, Andreae Apostolorum ac Nicolai Confessoris penes locum capitularem versus orientem siti⁴ ex censu 5 marcarum obligant⁵.

¹Maciej Korczbok, zob. wyżej, nr 1076/1.

²Kołacin par. Mchy, na pd. od Książa Wlkp. (Koz. 2 s. 317 - 318). Sędziwój wyst. 1419 - 1427 (Roty II nr 588, tutaj), Żegota 1419 - 1438 (Roty II nr 596; SHGWlkp.).

³Lubiechowo par. Parzęczewo, na pn.-zach. od Wielichowa (Koz. 2 s. 400).

⁴Wojciech Polny syn Mikołaja z Polnego, wsi dziś nie istniejącej koło Brodnicy, na pn.-zach. od Śremu (Koz. 3 s. 62, 5 s. 178, 8 s. 90), wikariusz wieczysty i altarysta w katedrze pozn. 1405, wyst. do 1431 (KDW V nr 296, 324, 358; Now. I s. 234, 368). O zapisie pisze też Now. I s. 268.

⁵Zob. też niżej, dok. nr 1275.

Dokument Nr 1150

[Poznań], 1427

Oficjał poznański zaświadcza, że [Sędziwój i Żegota z Kołacina?] przenieśli czynsz na rzecz altarii w katedrze poznańskiej na wsie Złotkowo i Morasko.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 636 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 421, zaginionego w 1945 r.).

Eodem anno [1427^a]. Coram eodem officiali [Mathia Korzbok canonico^a ¹] translatio summae 10 marcarum Pragensium dicto immediate altari [Nativitatis Beatissimae et Sanctorum Petri ad Vincula, Andreae Apostolorum ac Nicolai Confessoris^a ²] servientis de bonis Lubiechowo³ et Kołaczyno⁴ in bona Złotkowo⁵ et Morawsko⁶.

^awg reg. na tejże stronie sumariusza

¹Maciej Korczbok, zob. wyżej, nr 1076/1.

²Por. dok. poprzedni.

³Por. dok. poprzedni.

⁴Por. dok. poprzedni.

⁵Złotkowo par. Sobota, na pn.-zach. od Poznania (Koz. 3 s. 482 - 483).

⁶Morasko par. Chojnica, na pn. od Poznania (Koz. 2 s. 482).

Dokument Nr 1151

1427

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że [Sędziwój i Żegota z Kołacina] przenieśli czynsz zapisany altarii w katedrze poznańskiej na wsie Złotkowo i Morasko.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 636 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 422, zaginionego w 1945 r.).

Eodem anno [1427^a]. Recognitio eiusdem translationis summae 10 marcarum in Złotkowo¹ et Morawsko² coram domino capitaneo Maioris Poloniae³.

^awg reg. na tejże stronie sumariusza

¹Por. dok. poprzedni.

²Por. dok. poprzedni.

³Starostą generalnym był wówczas Tomek z Pakości, zob. wyżej, nr 1098/5.

Dokument Nr 1152

Poznań, 26 stycznia 1428

Oficjał poznański nakazuje wymienionym plebanom napomnieć Jana Krugarza, aby dopełnił umów małżeńskich.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 17, k. 70 - 70v. Wpis 24 marca 1433.

Mathias Cordebog canonicus et officialis ecclesie Poznaniensis generalis¹ dis cretis viris, ecclesiarum parrochialium rectoribus in Sedlemino², in Coszmin³, in Jaroczino⁴ et in Golina⁵ ac aliis presentibus requirendis salutem in Domino. Orta pridem coram nobis inter Margaretham de Sedlemino mulierem dictam Golambyowna actricem⁶ ex una et Johannem dictum Crugarz de ibidem⁶ laicum reum ex altera partibus, de et super fide matrimoniali inter ipsos per verba de presenti contracta, materia questionis in quaquidem causa, parcium earundem informacione, summaria testium accepta, sufficienter sumus informati, quia dictus Johannes Crugarz fidem suam matrimonialem per verba de presenti eidem Margarethe mulieri compromisit, prout ex dictis testium dictorum plenius vidimus contineri, quibus visis et diligenter inspectis dictum Johannem Crugarz eidem Margarethe in maritum per nostram sentenciam diffinitivam ad commanendum adiudicavimus, in presentibus adiudicamus. Quocirca vobis in virtute sancte obediencie et sub excommunicacionis [k. 70] pena mandamus, quatenus accedentes personaliter prefatum Johannem Crugarz alias in ecclesiis vestris publice proponendo moneatis, quem presentibus nos monemus, ut infra sex dies vestram monicionem inmediate sequentes, quos sibi paterna canonica monicione ac peremptorio termino prefigimus et assignamus, dictam maritam mulierem sibi ducat in uxorem sibique commaneat eandem carnaliter, prout vir pertractando. Alias si secus facit, extunc ipsum excommunicamus Christi nomine invocato in hiis scriptis, quem sic excommunicatum vestris in ecclesiis singulis diebus dominicis et festivis publice pronu(n)ccietis tamdiu, donec a nobis aliud habueritis in mandatis. Datum Poznanie XXVI die mensis Januarii anno Domini millesimo CCCC XXVIII, nostro sub sigillo, literam reddendam debite executam^a.

^aostatnie słowo poprawiane, odczyt niepewny Kop.

¹Maciej Korczbok, zob. wyżej, nr 1076/1.

²Siedlemin, wieś par. na pd.-zach. od Jarocina (Koz. 3 s. 185).

³Koźmin, Jarocin, miasta, i Golina, wieś par. w sąsiedztwie parafii siedlemińskiej.

⁴Koźmin, Jarocin, miasta, i Golina, wieś par. w sąsiedztwie parafii siedlemińskiej.

⁵Koźmin, Jarocin, miasta, i Golina, wieś par. w sąsiedztwie parafii siedlemińskiej.

⁶Skądinąd nie znani.

Dokument Nr 1153

Brześć Kujawski, 27 stycznia 1428

Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta brzeski kujawski prosi wielkiego mistrza krzyżackiego Pawła Russdorfa, aby zmusił niewymienionych panów nowomarchijskich do zapłaty należności kasztelanowi kaliskiemu Marcinowi ze Sławska i jego żonie.

Or.: Berlin-Dahlem, GStAPK, XX, HA OBA 4896. Papier 215 × 235 mm, na złożeniach ślady wilgoci. Ślad po odciśniętej pieczęci woskowej.
Reg.: Reg. Teut. I, nr 4896 (wg Or.).

^a-c

Mangnifico^b et venerabili domino Paulo de Rusdorff ordinis Beate Marie hospitalis Ierosolimitani de domo Theutunicorum magistro generali Prussie¹, amico nostro carissimo d(an)d(a)

.
Mangnifice^b ac venerabilis domine, amice noster carissime. Meminimus | vestre amicicie pluribus vicibus scripsisse et prout recollimus, tribus | vicibus in facto mangnifici^b domini Martini Slawsky castellani Calisiensis² | et ipsius consortis, quomodo fuerunt quidam terrigene vestre amicicie sub tenuta advocati Nowe Marchie, qui receperunt dotem et dotalicium sororis predicte consortis domini Martini ipsa ab humanis decedente³, nullum ius ad hec habendo et multociens ipse dominus Martinus iusticiam a vobis super eo postulavit cum talibus terrigenis advocato Nowe Marchie bene notis, et nunquam potuit optinere nec potest hucusque. Propter quod vos petimus tamquam amicum, quatenus dictos terrigenas vestros velitis compellere ad satisfaccionem domino Calisiensi, alioquin si secus facere wolueritis, extunc nos omnes oportebit coram serenissimo domino rege nostro graciosissimo super vos et ordinem vestrum querulare, quia nullas iusticias cum vestris terrigenis wltis nobis ministrare et super talibus, quid wltis facere, rescribatis nobis intencionem vestram. Datum in Brescze, feria tercia proxima post festum Conversionis sancti Pauli Apostoli anno etc. XX° octavo.
Sandiwogius de Ostrorog pallatinus Poznaniensis et capitaneus Brestensis⁴.

^a-cna odwrocie Or.

^btak Or.

¹Paweł Russdorf, zob. wyżej, nr 1141/1.

²Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 1100/6.

³Dotąd znane stosunki rodzinne Marcina nie pozwalają ustalić powiązań rodzinnych jego żony i szwagierki. Żoną Sławskiego była w tym czasie Anna z Rychwału.

⁴Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

Dokument Nr 1154

Jedlnia, 18 lutego 1428

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić postępowanie egzekucyjne przeciw Jakuszowi z Mieczewa do czasu swego przybycia do Poznania.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 10, k. 25. Wpis 10 marca 1428.

Uw.:Por. też niżej, nr 1162 - mandat z 9 kwietnia 1428.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Capitaneo, iudici, subiudici, subcamarario, camarariis ceterisque dignitariis et officialibus iudiciis nostris Poznanie presidentibus, fidelibus nostris dilectis, presentibus requirendis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri! Exposuit coram nobis nobilis Jacussius de Meczewo¹, quomodo, dum quedam Katherina institrix de Poznania² ipsum pro certo debito et dampnis ad vestri presenciam traxisset in causam, vos in termino primo dedistis et suspendistis decisionem huiusmodi cause ad colloquium generale tunc proxime celebrandum. Tandem ipsa Katherina, non expectata decisione dominorum in colloquio huiusmodi presidencium, terminum astitit contra ipsum in iudicio vestro particularem, quem vos eidem Katherine in eodem debito et dampnis sentencialiter condempnastis. Ideo vobis precipimus et mandamus, quatenus, si ita est execucione dicte vestre sentencie et inpigneracione fideiussorum ipsius, et penas suspendatis et suspendere debeatis tamdiu, quousque in Poznania feliciter constituemur, ubi unacum dominis nostri consilii, visis actis et libris iudicii vestri, et iure ipsius voluimus cognoscere et videre, si huiusmodi sentencia sit per vos rite lata et pronuncciata. Secus pro gracia nostra facere non ausuri. Datum in Jedlna feria quarta in capite Jeiunii anno Domini M° CCCC° XX° octavo³.
Relacio nobilis Andree cubicularii etc.⁴

¹Mieczewo, wieś par. na zach. od Kórnika (Koz. 2 s. 457). Jakusz wyst. od 1417 (Roty IV nr 608), w 1444 nazwany olim Mieczewskim (ib. I nr 1631).

²Nie zidentyfikowana.

³Pobyt w Jedlni zgodny z itinerarium królewskim.

⁴Andrzej trudny do identyfikacji, może Andrzej z Lubina, późniejszy podkomorzy dobrzyński i podskarbi koronny (zob. niżej, nr 1257/5) albo Andrzej z Łubna familiaris króla 1428 (AGZ VIII nr 51), Andrzej Malechowski, potwierdzony jako dworzanin królewski 1419 - 1424, zm. po 1446, wreszcie Andrzej Poniatowski wyst. jako dworzanin królewski 1430 (informacje Sławomira Jakubczaka).

Dokument Nr 1155

Opatów, 26 lutego 1428

Król Władysław Jagiełło potwierdza otrzymanie od poznańskiej kapituły pewnej sumy pieniędzy na wydatki związane z prowizją na biskupstwo poznańskie.

Or.: Kraków, Biblioteka PAN, dok. nr 601. Pergamin 298 × 116+25 mm. Nacięcie po pasku do pieczęci. Na odwrocie sygnatury wskazujące na przechowywanie dok. niegdyś w AAP.
Reg.: K. Dziwik, Katalog dokumentów pergaminowych Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, cz. III, Wrocław 1970, nr 503 (wg Or.).

Wladislaus Dei gracia rex Polonie Littwanieque princeps suppremus et heres Russie etc. signi|ficamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad expediendam provisionem futuri | pontificis ecclesie Poznaniensis et alia, que circa ipsam oportuna fuerint et quadam necessitate nobis | incumbente, recepimus a venerabili capitulo Poznaniensi certam summam pecunie in recognicione nostra continentem vel contentam¹. Pro qua verbo nostro regio promittimus dictum capitulum tenutariosque bonorum mense episcopalis Poznaniensis iamdicte apud episcopum futurum, cui de dicta ecclesia Poznaniensi provisum fuerit, omnino reddere indempnes. Et si caucio fideiussoria necessaria fuerit, dicto capitulo vel eciam predictorum bonorum episcopalium tenutariis dabimus fideiussoriam caucionem sufficientem spiritualium et secularium personarum. Obligacionibus autem ipsorum, quas a dicto capitulo super danda nobis vel futuro ipsorum pontifici de pecuniis de mensa episcopali collectis vel colligendis racione, si premissa fecerint, uti nolumus ipsosque extunc a dicta obligacione quantum ad pecuniam nobis presentandam et mutuandam presentibus absolvimus nec dictum capitulum aut ipsos tenutarios ad ipsam arcere, nisi de residuitate, que ultra mutuum predictum apud ipsum remanebit. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus est appensum testimonio litterarum. Datum in Oppathow feria quinta proxima post dominicam Invocavit anno Domini millesimo quadringentesimo XX octavo².
Dominus rex per se etc.

¹Sprawa ma najpewniej związek z zajęciem przez króla dochodów biskupich po śmierci biskupa pozn. Andrzeja Łaskarza, w czasie sporów o obsadę biskupstwa pomiędzy Mirosławem Brudzewskim a postulatem królewskim Stanisławem Ciołkiem, który ostatecznie otrzymał prowizję papieską 21 maja 1428, por. też Now. II s. 82 i przypis 24.

²Pobyt w sandomierskim Opatowie zgodny z itinerarium królewskim.

Dokument Nr 1156

Słupia, 28 (29?) lutego 1428

I. N. Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spór pomiędzy Wawrzyńcem plebanem ze Słupi a jego wikariuszem Piotrem.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 11, k. 124 - 124v. Wpis 30 sierpnia 1428. Z.N.: Na dwu gradusach konstrukcja czterech kół połączonych czterema trójkątami, przypominająca kształtem monstrancję.

Uw.: O dacie zob. niżej, przypis 1,

In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem M° CCCC° vicesimo^a octavo, indictione VI, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno undecimo, die vicesima octava et ultima mensis Februarii¹, hora terciarum vel quasi, in domo honorabilis viri, domini Laurencii plebani in Slup² infrascripti, diocesis Poznaniensis, in mei notarii publici subscripti et testium subscriptorum ad hoc specialiter vocatorum et rogatorum presencia constituti honorabiles et discreti viri: predictus dominus Laurencius parte ex una et Petrus Byenino vicarius eius³ parte ex altera et coram arbitris ac amicabilibus compositoribus, honorabilibus et nobilibus viris, videlicet domino Nicolao Prussca plebano in Buk⁴, Johanne plebano in Granowo⁵, Jacobo plebano in Droszin⁶ et Nicolao herede in Thomicze⁷ ex utraque parte ad concordiam locatis, super omnibus et singulis ac universis fructibus, proventibus, decimis, pecuniarum summis, missalibus, annonis, segetibus, censibus, sepis, pecudibus, altilibus, utensilibus, debitis ex utraque parte contractis et generaliter omnibus et singulis rebus et iniuriis a duobus annis et citra per dictum Petrum de capella dicti Laurencii, dum in Romana Curia perseveraret, perceptis, rectis et procuratis. Non valentibus itaque ipsis debitam facere racionem, mutuo compromisserunt firmiter de alto et basso in prefatos arbitros sub penis XXX marcis currentis monete, si quis non teneret pro grato et rato id, quod laudatum, sentenciatum, decretum, edictum et iudicatum fuerit, astrictus est solvere pro pena vallata ^b-c

ecclesie in Slup VII marcas cum @1/2@

, arbitris VII marcas cum @1/2@ et parti tenenti totidem. Postea arbitri partibus seclusis materiam questionis inter se hincinde masticantes et partes alternatim advocantes et evocantes, veluti per modum fori procedentes, talem pronuncciaverunt sentenciam, quod sepedictus Petrus nunquam repetat a domino Laurencio VIII marcas sibi, prout in actis venerabilis viri, domini officialis Poznaniensis [k. 124v] continetur, concessas. Insuper eidem Laurencio solvet mediam marcam ad festum sancti Adalberti [23 IV] proximum venturum et ad festum sancti Martini [11 XI] in eodem anno unam marcam et ad festum sancti Petri [29 VI] recedet a missalibus, que missalia habuit in villa Januscheuice⁸ racione vicariarus sibi assignatas^d, et omnia debita, que contraxit, solvat et a debitoribus, qui tenentur missalia seu alia debita, nichil exigat, sed eidem Laurencio solvenda in regestro demonstret et pro omnibus et singulis perpetuum silencium habeat. Dominus vero Laurencius sua debita, que dominus Petrus solvere pro eo neglexit, solus solvat et in domo quocumque et quanta invenit, pro se habeat et pro omnibus et singulis dominum Petrum quittet, ecciam perpetuum silencium teneat sub penis vallatis premissis. Super quibus omnibus et singulis tam arbitri, quam arbitrati seu compositi, pecierunt eis confici instrumenta tociens, quociens fuerit opportunum promiseruntque mihi notario subscripto tenere ratum, gratum atque firmum in omnibus clausulis premissis ac punctis sub omnium bonorum suorum mobilium et immobilium et ypoteca iudicio sisti, iudicatum solvi. Acta sunt hec anno, indictione, pontificatus, mense, die, hora, loco, quibus supra, presentibus Johanne et Petro ministris ecclesie ibidem in Droszino⁹ ac arbitris et testibus ad premissa specialiter (vocatis^e) et rogatis.
Z. N. Et ego Mathias Pauli de Buk clericus Poznaniensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius¹⁰ predictis compromissioni, penarum vallacioni, sentencie pronuncciacioni, rathificacioni aliisque omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur, fierent et agerentur, unacum prenominatis arbitris et testibus presens interfui, eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi, ideo hoc presens publicum instrumentum conficiens manu propria scriptum in formam publicam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis consignando, rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum.

^apowtórzone Kop.

^b-cpowtórzone Kop.

^dtak Kop.

^ebrak Kop.

¹W 1428 luty liczył jednak 29, nie 28 dni. Z rokiem 1428 zgadza się rok pontyfikatu Marcina V i indykcja.

²Słupia, wieś par. na zach. od Stęszewa (Koz. 3 s. 217). Pleban Wawrzyniec wyst. także 1436 (Now. II s. 420: chyba mylnie odniesiony do Słupi Kapitulnej w Rawickiem).

³Nie zidentyfikowany.

⁴Buk, miasto biskupie pod Poznaniem. Pleban Mikołaj Pruska syn Wojciecha wyst. 1417 - 1439 (SHGPoz. I s. 143), przedtem pleban w Wirach i wikariusz wieczysty w katedrze pozn. (Bullarium Poloniae III nr 1406; KDW VIII nr 789/6).

⁵Granowo, wieś par. na wsch. od Grodziska Wlkp. (SHGPoz. I s. 659). Pleban Jan (z Konarzewa) wyst. 1415 - 1430 (ib., s. 665).

⁶Drużyn (Drożyn), miasteczko w powiecie kościańskim, własność domu joannitów w Poznaniu. Pleban Jakub wyst. 1424 - 1429 (SHGPoz. I s. 408).

⁷Tomice, wieś par. na pn.-zach. od Stęszewa (Koz. 3 s. 321). Mikołaj wyst. od 1412, nie żył już 1445 (SHGWlkp.).

⁸Januszewice par. Słupia, na zach. od Stęszewa (SHGPoz. II).

⁹Nie zidentyfikowani.

¹⁰Maciej syn Pawła z Buku, student UJ 1419, notariusz publiczny 1428 (tutaj), altarysta altarii Bożego Ciała etc. w kościele par. w Buku, potem w katedrze pozn. 1427 - 1433 (Now. I s. 343; SHGPoz. I s. 141, 143).

Dokument Nr 1157

Kalisz, 2 marca 1428

Uczestnicy roczku sądowego w Kaliszu zawiadamiają sąd starościński w Sieradzu, że Janusz z Wroniaw stawał na roczku kaliskim przeciw Stanisławowi z Sulinowa.

Or.: Kraków, Bibl. Czart., rkps 3345 (Teki Pstrokońskiego), k. 125. Papier 205 - 210 × 135 - 125 mm, dobrze zachowany, ze śladami odciśnięcia pod tekstem dwu pieczęci w zielonym (?) wosku, o średnicy ok. 27 i 29 mm.

Nos Johannes de Quiathcowo iudex Kalisiensis generalis¹, Stanislaus de Myruczino | burgrabius Kalisiensis², Jacussius de Podlesze palatini³, Dobco de Pawlowo iudicis⁴, Jo|hannes de Crosznino subiudicis⁵, Crzywosand de Thymya(n)yecz subcamerarii⁶, Bo|gussius de Prusi vexilliferi vicesgerentes⁷ ceterique domini ac officiales iudicio in regali feria tercia proxima post dominicam Reminiscere terminis im^a particularibus sub anno Domini milleszymo^a quadringentesimo vicesimo octo Kalis celebratis presidentes, nobili^b Hottho burgrabio et iudici domini capitanei Syradiensis⁸ amicicie sinceris continuum incrementum. Tenore presencium significamus, quia nobilis Jacussius de Wronyawy⁹ ullum terminum nostris in iudiciis terrestribus habuit cum nobili Stanislao alias Slydzen de Swlimowo¹⁰. Datum die, loco, quibus supra, sigillo citatorio presentibus subimpresso.

^atak Or.

^bpoprawiane z domini Or.

¹Jan z Kwiatkowa par. Ociąż, w Kaliskiem, na pn.-wsch. od Ostrowa Wlkp. (Koz. 4 s. 441 - 442), łowczy koniński 1402 - 1418, kasztelan lędzki 1418 - 1420, sędzia kal. 1420 - 1430, zm. 1430/31 (Spisy wlkp.).

²Mierucin par. Parlin, na pn. od Mogilna (Koz. 5 s. 35). Stanisław, także z Czołnochowa, burgrabia nakielski ok. 1425, kal. 1426 - 1428, 1430 - 1432, 1437 - 1439, kasztelan ksiąski 1436 - 1439, zm. 1439/40 (GUrz. s. 177).

³Podlesie par. Żerków, na wsch. od Żerkowa (Koz. 3 s. 52). Jakusz, Jakub, wieloletni żupca w Pyzdrach i w Kaliszu 1427 - 1453 (GUrz. s. 181).

⁴Pawłów par. Droszew, na zach. od Kalisza (Koz. 1 s. 215, 5 s. 138, 7 s. 371). Dobek, Dobiesław, wyst. od 1402 (Roty IV nr 73), wicesędzia w Kaliszu 1420 - 1430, Pyzdrach 1424 - 1430 (GUrz. nr C 183, 611).

⁵Krośnino (Kroślino, Chroślino) par. Chorzew, osada dziś nie istniejąca, tuż pod Pleszewem (SHGWlkp.; Koz. 1 s. 41, 3 s. 549, 4 s. 416, 7 s. 349, 8 s. 52). Jan wyst. od 1405 (Roty IV nr 128), wicepodsędek w Kaliszu 1418 - 1430 (GUrz. nr C 201, 206).

⁶Tymieniec par. Staw (sieradzki), na pn.-zach. od Błaszek w Kaliskiem (Koz. 5 s. 431, 7 s. 399). Krzywosąd wyst. od 1414 (KDW VII nr 732/8), wicepodkomorzy w Kaliszu 1424 - 1435, 1444 - 1445, 1451, sędzia grodu w Kaliszu 1450 (GUrz. nr C 237, 240, 242).

⁷Prusy par. Witaszyce, na pd.-wsch. od Jarocina (Koz. 3 s. 85, 8 s. 211). Bogusz wyst. od 1399 (Lekszycki II nr 772), żupca w Kaliszu i Pyzdrach 1412 - 1434, m.in. wicechorąży w Kaliszu 1418 - 1428 (GUrz. s. 181).

⁸Burgrabia sieradzki Hotto zapewne ident. z Ottonem z Krzepczewa, zob. o nim niżej, nr 1215/1.

⁹Wroniawy, najpewniej W. par. Goszczanów, na wsch. od kal. Koźminka (Koz. 7 s. 250) w Sieradzkiem. Jakusz nie zidentyfikowany.

¹⁰Sulimów, najpewniej dziś. Sulinów par. Goszczanów, tuż na zach. od Wroniaw, na pograniczu wlkp.-sier. (Koz. 7 s. 153; Zajączkowscy, Materiały II s. 128). Sądząc z niniejszego dok. w XV w. uważany był za przynależny do powiatu kal. (?). Stanisław Złydziej (od dziać?, por. Słownik staropolskich nazw osobowych VI, 1983, s. 326: Zły dzień?) wraz z bratem Wojciechem wyst. 1421 - 1425 we Lwowie (Akta grodzkie i ziemskie IV nr 56, 57, 71), gdzie Wojciech był burgrabią, zapewne z ramienia kaliskiego krajana, ówczesnego (do 1421/22) starosty ruskiego Iwana z Obiechowa i Gołuchowa.

Dokument Nr 1158

Poznań, 18 marca 1428

I.N. Prepozyt szpitala Św. Ducha pod Pyzdrami zgłasza apelację do Stolicy Apostolskiej od wyroku administratora biskupstwa poznańskiego w sprawie z Jakubem Walczkiem o łąkę pod Pyzdrami.

Or.: 1. Warszawa, AGAD, dok. perg. 2514. Pergamin 237 × 402 - 378 mm. Dziura w tekście i na brzegu, bez śladu przytwierdzenia pieczęci. Na odwrocie informacje o treści i sygnatury (XVII w.); 2. tamże, dok. perg. 2515. Pergamin 265 × 397 mm, bez śladu przytwierdzenia pieczęci. Na odwrocie informacje o treści (XVII w.). Na obydwu dok. (spisanych tą samą ręką) Z.N.: Na podstawie w kształcie poduszki (?) nieregularny trójkąt zwieńczony koroną. W trójkącie napis: X@puc@ Maria p b, na podstawie: E. w. a.

^aIn nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo quadringentesimo XX°^b |^coctavo, indicione sexta, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini |^ddivina |^eprovidencia pape quinti anno ipsius undecimo, die Jouis, decima octava mensis |^cMarcii, hora sexta vel quasi, in curia wenerabilis viri, domini Nicolai de Kyky archidiaconi Gneznensis necnon canonici et administratoris sede vaccante Poznaniensis ecclesiarum¹ et coram ipso in mei notarii imperiali auctoritate publici testiumque infrascriptorum ad hoc vocatorum specialiter et rogatorum presencia constitutus personaliter^f honorabilis vir, dominus Nicolaus prepositus hospitalis Sancti Spiritus ante opidum Pysdri Poznaniensis diocesis, ordinis sancti Augustini Sacri Sepulcri Dominici Jerosolimitani² exhibitaque citacione sub titulo et sigillo eiusdem domini Nicolai administratoris peciit sentenciam ferri in causa, que tunc coram prefato domino Nicolao administratore inter ipsum dominum Nicolaum prepositum ex una et quendam Jacobum Walczkonem opidanum de Pysdri Poznaniensis diocesis³ pro et super quodam prato, et eius occasione parte vertebatur ab altera. Quiquidem dominus Nicolaus administrator partibus ibidem presentibus pronuncciavit et sentenciavit pro dicto Jacobo Walczkone et contra ipsum dominum prepositum, qui prepositus ibidem post huiusmodi prolacionem sentencie in eodem instanti ad sacrosanctam Sedem Apostolicam ecclesiamque Romanam ^g-h

ab huiusmodi sentencia iniqua

verbo appellavit ^i-j

et apostolos petivit

. Quiquidem dominus Nicolaus administrator ob reverenciam Sedis Apostolice deferendo huiusmodi appellacioni, sibi apostolos reverenciales ^k-l

inscriptos dare promisit deditque

terminum^ł eidem Nicolao preposito ad representandum se Sedi Apostolice sex mensium assignavit. Super quibus omnibus et singulis premissis prefatus dominus Nicolaus prepositus protestando solempniter de gravamine et artacione termini ac de anno legali ad prosequendum^m suam appellacionem peciit sibi per me notarium publicum subscriptumⁿ fieri et confici unum vel plura publicum seu publica necessaria^o instrumenta et hoc presens publicum instrumentum. Acta sunt hec anno, indicione, pontificatus, mense, die, hora et loco, quibus supra, presentibus ibidem honorabilibus et discretis viris^p Nicolao Czoczani⁴ et Dobyegneo de Coluda canonicis Poznaniensibus⁵ necnon Laurencio plebano de Pawlowicze ecclesiarum eiusdem diocesis⁶, testibus circa premissa.
Z.N. Et ego Petrus olim Laurencii de Bnyn clericus Poznaniensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius⁷, quia predictis sentencie peticioni, prolacioni, apostolorum peticioni et responsioni aliisque^q omnibus et singulis premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia et singula premissa sic fieri vidi et audivi, ideo hoc presens publicum instrumentum manu propria fideliter conscribens, in hanc publicam formam redigi^r, signo et nomine meis solitis et consuetis^s consignando, requisitus et rogatus in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum.

^ainicjał wysokości 15 wierszy Or. 1; inicjał wysokości całego tekstu Or. 2

^bvicesimo Or. 2

^cOr. 1 i Or. 2

^dOr. 2

^eOr. 1

^fparsonaliter Or. 1

^g-hbrak Or. 2

^i-jpetens apostolos Or. 2

^k-ldedit Or. 2

^łterminumque Or. 2

^mprosequendam Or. 1

ⁿinfrascriptum Or. 2

^onecesaria Or. 2

^pbrak Or. 2

^qac aliis Or. 2

^rredegi Or. 2

^sconswetis Or. 2

¹Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 1110/2. Był wikariuszem kapitulnym w Poznaniu podczas sediswakancji po śmierci Mikołaja Brudzewskiego.

²Mikołaj prepozyt, zob. wyżej, nr 1125/1.

³Jakub Walczek, syn Walczka, wyst. także 1424 (KDW VIII nr 989/4: rajca), niżej, nr 1184 i 23 lutego 1435 oraz 26 lutego 1445 (KDW X i XI).

⁴Mikołaj Ciotczany, zob. wyżej, nr 1080/4.

⁵Dobiegniew z Kołudy (par. Ludzisko, na Kujawach) w 1425 r. wyst. w Rzymie (KDW VIII nr 1059/11), tutaj jako kanonik pozn., zapewne różny od wyst. również w Rzymie Dobiesława z Kołudy (zob. wyżej, nr 1110/7).

⁶Pawłowice na pn.-wsch. od Rydzyny (Koz. 3 s. 16). Pleban Wawrzyniec, zob. wyżej, nr 1118/2.

⁷Piotr syn Wawrzyńca z Bnina, notariusz publiczny w Gnieźnie od 1428 (AGG, ACons. G II/1 k. 26), adwokat w konsystorzu gnieźn., wyst. 1428 (tutaj) - 1450 (KDW X i XI; Acta capitulorum II nr 379, 397, 462 - 465, 478).

Dokument Nr 1159

Poznań, 18 marca 1428

I.N. Prepozyt szpitala Św. Ducha pod Pyzdrami stwierdza, że Mikołaj z Kik administrator biskupstwa poznańskiego odłożył wydanie mu dokumentu apelacji do Stolicy Apostolskiej.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 2516. Pergamin 237 × 405 mm, dziurka w tekście, bez śladu przytwierdzenia pieczęci. Z. N. jak wyżej w dok. 1158. Ręka ident. jak w dok. 1158 (Or. 1 i 2). Na odwrocie: Appelacionis litere pro capella in Pysdry revise anno Domini 1534 (XVI w.) oraz informacje o treści z XVII w.

^aIn nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo quadringentesimo | vicesimo octavo, indicione sexta, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini | nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno ipsius undecimo, die | Jouis decima octava mensis Marcii, hora completorii vel quasi, in domo habitacionis wenerabilis viri, domini Nicolai de Kyky archidiaconi Gneznensis necnon canonici et administratoris sede vaccante Poznaniensis ecclesiarum¹ et coram ipso in mei notarii imperiali auctoritate publici testiumque infrascriptorum ad hoc vocatorum specialiter et rogatorum presencia constitutus personaliter honorabilis vir, dominus Nicolaus prepositus hospitalis Sancti Spiritus extra muros opidi Pysdri Poznaniensis diocesis, ordinis sancti Augustini Sacri Sepulcri Dominici Jerosolimitani² exposuit eidem domino Nicolao administratori inopiam suam et defectum expensarum, quod non posset diu expectare expedicionem instrumenti apostolorum, peciit cum summa instancia sibi dare huiusmodi instrumentum apostolorum sub titulo et sigillo ipsius domini Nicolai administratoris, prout sibi circa prolacionem sentencie terminum assignaverat ad expediendum et dandum idem insstrumentum apostolorum hora completorii predicta. Quiquidem dominus administrator dixit eidem: "Bone domine preposite! Cras faciam dare vobis, quia hodie unacum notario meo aliis negociis, satis arduis, sumus prepediti". Tandem prefatus dominus Nicolaus prepositus facta protestacione de sua diligencia pro habendis huiusmodi apostolicis super premissis omnibus peciit sibi per me notarium publicum infrascriptum fieri et confici unum vel plura publicum seu publica necessaria instrumenta et hoc presens publicum instrumentum. Acta sunt hec anno, indicione, pontificatus, mense, die, hora et loco, quibus supra, presentibus ibidem honorabili et discretis Dobegneo de Coluda canonico³ necnon Jacobo de Thulcze⁴ et Laurencio de Pawlowicze plebanis ecclesiarum Poznaniensis diocesis⁵, testibus circa premissa.
Z. N. Et ego Petrus olim Laurencii de Bnyn clericus Poznaniensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius⁶, quia predictis omnibus, videlicet instrumenti apostolorum peticioni et promissioni aliisque omnibus et singulis premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia et singula premissa sic fieri vidi et audivi, ideo hoc presens publicum instrumentum manu propria fideliter conscribens, in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis consignando, requisitus et rogatus in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum.

^ainicjał wysokości 20 wierszy Or.

¹Zob. dok. poprzedni, przypisy 1, 2, 5.

²Zob. dok. poprzedni, przypisy 1, 2, 5.

³Zob. dok. poprzedni, przypisy 1, 2, 5.

⁴Jakub pleban z Tulec, zob. wyżej, nr 1094/9.

⁵Zob. dok. poprzedni, przypisy 6 i 7.

⁶Zob. dok. poprzedni, przypisy 6 i 7.

Dokument Nr 1160

Brodnia, 30 marca 1428

Król Władysław Jagiełło [nakazuje ochraniać dobra biskupstwa poznańskiego].

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 5, k. 235 - 235v. Wpis w 1428 r. Karta uszkodzona.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Palatinis, capitaneis, iudicibus, subiudicibus, camerariis ceterisque dignitariis et officialibus iudiciis nostris in Regno Polonie ubilibet presidentibus, fidelibus dilectis presentibus requirendis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Intelleximus, quomodo ecclesie Pozn(aniensis) ad presens solacio destitute pastoris¹ multe iniurie, molestie, oppressiones, offensse, violencie atque dampna in bonis temporalibus et graniciebus a nonnullis hominibus [...^a]eruntur. Et qualiter homines et [...^a] mense prefate ecclesie [...^b] [k. 235v] protegere debeatis et tueri, dum et quociens parentes per eos f[...^c] requisiti usque ad confirmacionem futuri pa(re)ntis et pastoris. Aliud pro gracia nostra facere non ausuri. Datum in Brodnya feria tercia proxima post dominicam Ramis palmarum anno Domini M° CCCC° XXVIII².
Dominus rex per se.

^abrak kilkunastu liter Kop.

^bbrak kilkunastu (do ponad 20) wierszy (dolnej połowy karty) Kop.

^csłowo wobec braku kontekstu nie odczytane (Kop.: fmtus?)

¹Papieska nominacja Stanisława Ciołka na biskupstwo poznańskie nastąpiła dopiero 21 maja 1428 (Now. II s. 83).

²Pobyt króla w Brodni (nad Wartą, na pn. od Sieradza) potwierdzony jego itinerarium.

Dokument Nr 1161

Kalisz, 2 kwietnia 1428

Król Władysław Jagiełło przenosi miasto (Miejską) Górkę na prawo niemieckie.

Kop.: Warszawa, AGAD, Metryka koronna, t. 26, k. 242 - 242v. Wpis w transumpcie króla Zygmunta z daty: Poznań, 24 marca 1513. Tytuł: Confirmacio iuris Theuthonici ac concessio eiusdem annualis fori.
Reg.: MRPS IV, suppl. nr 622 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Quia tunc multis errorum et dubiorum prudenter occurrimus incommodis, dum gesta etatis nostre literarum apicibus et testium annotacione perhennamus, ne lapsu temporis evanescant. Proinde nos Wladislaus Dei gratia rex Polonie necnon terrarum Cracouie, Sandomirie, Siradie, Lancicie, Cviauie Litvanieque princeps suppremus, Pomeranie Russieque dominus et heres etc. significamus tenore presentium, quibus expedit universis, presentibus et futuris presentium noticiam habituris, quomodo ad instantes et humiles peticiones nobilis Luce Goreczskj, cubicularii nostri fidelis dilecti¹, oppidum ipsius Gorca, in terra Maioris Polonie et districtu Costensi sittum², prout in suis metis et graniciis longe, late et circumferencialiter ab antiquo limitatum existit et distinctum, de iure Polonico in ius Theutunicum, quod Maydemburgense dicitur, transferimus perpetuo duraturum, removentes ibidem omnia iura Polonicalia, modos et consuetudines universas, que ipsum ius Theutunicum plerunque perturbare consueverunt. Eximimus insuper, absolvimus et perpetuo liberamus omnes et singulos predicti opidi inhabitatores et incolas ab omni iurisdicione et potestate omnium Regni nostri palatinorum, castellanorum, iudicum, subiudicum, camerariorum et quorumvis officialium et ministerialium eorundem, ut coram ipsis aut ipsorum aliquo pro causis, tam magnis, quam parvis, puta furti, incendii, homicidii, membrorum mutilacionis seu quibusvis aliis enormibus excessibus, cittati minime respondebunt nec aliquas penas solvere tenebuntur, sed incole et quivis dicti opidi inhabitatores coram advocato ipsorum, qui pro tempore fuerit, advocatus vero coram Luca predicto aut nobis vel iudice nostro generali, dum tamen prius per nostram literam nostro sigillo sigillatam evocatus fuerit et cittatus, et hoc si in reddenda iusticia negligens fuerit et remissus, tunc non aliter, quam suo iure Theutunico Maydemburgensi predicto de se querulantibus respondere sit astrictus. In causis autem criminalibus et capitalibus, superius expressatis [k. 242v], advocato opidi predicti pro tempore existenti, in metis et graniciis eiusdem opidi iudicandi, sentenciandi, plectendi, puniendi, corrigendi plenam damus et omnimodam tenore presentium concedimus facultatem, prout hoc ipsum ius Theutunicum in omnibus suis punctis, articulis, clausulis et condicionibus postulat et requirit, iuribus tamen nostris regalibus in omnibus semper salvis. Harum quibus sigillum nostrum appensum est testimonio literarum. Actum in Calisch magna feria sexta anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo octavo³, presentibus reveren(do) in Christo patre, domino Alberto Dei gratia sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopo et primate necnon magnificis et strennuis Andrea de Damaborz Calissiensi⁴, Jarando de Brvdzow Jvniwladislauiensi palatinis⁵, Thoma de Pakoscz Poznaniensi et capitaneo Maioris Polonie generali⁶, Martino de Slausko Calissiensi⁷ et Joanne de Sczekoczin Lublinensi castellanis⁸ et aliis fidedignis. Datum per manus venerabilium Joannis Schaffranyecz decani Cracouiensis, cancellarii⁹ et Stanislai de^a Czolek vicecancellarii Regni Polonie¹⁰, nobis sincere dilectorum. Relacio venerabilis Stanislai Czolek Regni Polonie vicecancellarii.

^atak Kop.

¹Łukasz z Górki, zob. wyżej, nr 1144/2.

²Miejska Górka w powiecie kościańskim (SHGPoz. I s. 630 - 645).

³Pobyt króla w Kaliszu zgodny z jego itinerarium.

⁴Andrzej z Danaborza, zob. wyżej, nr 1100/5.

⁵Jarand z Brudzewa i Grabi, dworzanin królewski 1394, podczaszy brzeski 1402, stolnik 1403, chorąży inowrocławski 1408, Grunwaldczyk, starosta inowrocławski 1417, wojewoda inowrocławski 1426/27, wojewoda sier. 1439, zm. 1452 (PSB III s. 6 - 8, X s. 612; Spisy sier.).

⁶Tomek z Pakości, zob. wyżej, nr 1098/5.

⁷Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 1100/6.

⁸Jan ze Szczekocin, zob. wyżej, nr 1101/2.

⁹Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 1090/9.

¹⁰Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

Dokument Nr 1162

Kalisz, 9 kwietnia 1428

Król Władysław Jagiełło nakazuje sądowi w Poznaniu, aby egzekwował wyrok wydany przeciw Jakuszowi z Mieczewa.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 10, k. 43 - 43v. Wpis 22 kwietnia 1428. Tytuł: Littera regia.

Uw.:Por. też wyżej, nr 1154 - mandat z 18 lutego 1428.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Capitaneo, iudici, subiudici ceterisque officialibus et dignitariis iudiciis nostris in Poznania presidentibus et eorum vicesgerentibus, fidelibus dilectis, graciam regiam et omne bonum. Pro parte Katherine institricis de Poznania¹ fuit expositum coram nobis, quomodo licet materia questionis introducta coram vobis inter prefatam Katherinam et quendam nobilem Jacussium de Meczewo² super quibusdam censibus et pecuniarum summis fuisset, vos in ipsa causa racionabiliter procedentes condempnastis prefatum Jacussium in una marca cum dimidia solvenda singulis annis per ipsum prefate Katherine sub certis penis, donec summa capitalis per ipsum Jacussium Katherine predicte esset exsoluta, prout in literis^a vestris vidimus plenius contineri. Ipse quoque Jacussius viam huiusmodi, condempnacione spreta, et sentenciatur iuxta ipsius sentencie et condempnacionis continenciam et tenorem parere non curavit neque curat ad presens. Propter quod iterum magnas penas terrestres incidit, pro quibus per ipsam Katherinam citatus fideiussores dedit in certis terminis ipsas penas exsolvendas. Et quia frustrum esset sentencias proferre, si execucio earum aliquem deberet differri, mandamus vobis, quatenus non obstante quibuscumque impedimentis et literis nostris ipsam sentenciam vestram execucioni debite demandetis ipsumque Jacussium ad solucionem [k. 43v] prefatorum condempnatorum et penarum ac fideiussores suos astringatis, efficientes vestris prefatam velud viduam, cui iura tanto favorabilius subvenire debent, iusticiam consequatur pro gracia nostra. Datum in Kalis feria sexta post festum Pasche anno Domini M° quadringentesimo vicesimo octavo³.
Relacio venerabilis S(tanislai) Czolek R(egni) P(olonie) vicecancellarii⁴.

^askrót dopuszcza również libris Kop.

¹Por. wyżej, dok. nr 1154.

²Por. wyżej, dok. nr 1154.

³Pobyt w Kaliszu potwierdzony itinerarium królewskim.

⁴Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

Dokument Nr 1163

Stawiszyn, 10 kwietnia 1428

Król Władysław Jagiełło nakazuje roczkowi kaliskiemu rozpatrzenie spraw podczaszego kaliskiego Stanisława Obermuta z Chrostowa.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 5, k. 272. Wpis przed 1 czerwca 1428.

Uw.:W tej samej sprawie zob. też niżej, dok. nr 1167.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Iudici, subiudici, camerariis ceterisque dignitariis et officialibus iudiciis nostris particularibus in Calis presidentibus, fidelibus nostris dilectis, presentibus requirendis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Quia in Calis adeo fuerimus diversis prepediti negociis cum nostris consiliariis, ut nedum causas alias verum eciam et causas inter strenuum Stanislaum Obermuth de Chrostowo subpincernam Calissiensem¹ ab una actorem et Stanislaum Scarssewsky castellanum Xszanzensem², Bernardum^a de Scharszewo³ et Johannem de Glossky⁴ ab alia partibus, necnon inter ipsum Stanislaum et Nicolaum Camensky⁵, vertentes non potuimus nec voluimus terminare. Propter quod vobis comittimus et mandamus, quatenus in primis terminis particularibus partibus suprascriptis iusticiam faciatis expeditam ac finem causis huiusmodi, dilacionibus amputatis, imponatis. Secus non facturi. Datum in Stawyschin sabbato proximo post dominicam Pasche anno Domini millesimo quadringentesimo vicessimo octavo⁶.

^atak Kop.

¹Chrostowo par. Gostyczyna, osada dziś nie istniejąca koło Ołoboku (Koz. 3 s. 549, 8 s. 14). Stanisław Obermut (Ebermut) z Ch., Skarszewa, Winiar, podczaszy kal. 1428 - 1440 (Spisy wlkp.).

²Skarszew par. Borków, na pn.-wsch. od Kalisza (Koz. 5 s. 296). Stanisław Skarszewski wyst. od 1405 (Roty IV nr 127, 268, 333), wicewojewoda w Kaliszu 1424, 1427 (GUrz. nr C 156, 159), kasztelan ksiąski 1425 - 1433, biechowski 1433 - 1449 (Spisy wlkp.).

³Bernard (Berwold) ze Skarszewa (zob. przypis poprzedni) wyst. od 1420 (Roty IV nr 453, 531, 984, 673).

⁴Głuski (Głoski) par. Kościelna Wieś, na zach. od Kalisza (Koz. 4 s. 231, 7 s. 330). Jan z licznych dziedziców Głusek, wśród których wyst. kilku tego imienia.

⁵Mikołaj zapewne z Kamiony (dziś Kamienna), wsi par. (potem w par. Iwanowice) w Kaliskiem (Koz. 4 s. 330, 7 s. 340), gdzie Mikołaj wyst. 1409 - 1428 (SHGWlkp.).

⁶Pobyt króla w Stawiszynie, pomiędzy Kaliszem a Koninem, zgodny z jego itinerarium.

Dokument Nr 1164

Konin, 12 kwietnia 1428

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe Jana Goliasza z Brodnicy.

Kop.: Kórnik, Bibl. Kórn., rkps 784, k. 16v (księga ziemska kościańska z lat 1428 - 1430). Wpis 14 kwietnia 1428.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie.
Iudici, subiudici, camerariis ceterisque officialibus et dignitariis iudiciis nostris in Costen¹ presidentibus presentibus requirendis, nostris fidelibus dilectis, graciam et omne bonum. Fideles nostri! Quia nobis Johannes Golias de Brodnicza² in suis factis ad serenissimum principem Romanorum regem³ proficiscitur, racione cuius terminos iudiciales nequit comode attemptare. Ideo mandamus vobis, quatenus ipsum et consortem suam ac eciam fideiussores ipsius infra hinc et festum sancti Johannis Baptiste proximum [24 VI 1428] pro causis quibuscumque ad instanciam quarumcumque personarum nulla presumatis iudicare racione. Nam si quidpiam contra ipsum attemptaverit vel attemptare presumpserit, id irritum, cassum presenti decernimus et inane. Secus non facturi. Datum in Conin feria secunda post Conductum Pasce anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo octavo⁴.
Relacio Andrzeykonis cubicularii⁵.

¹Tj. w Kościanie.

²Brodnica, wieś par. na pn.-zach. od Śremu (SHGPoz. I s. 107). Jan Goliasz (Golijasz) wyst. 1427 - 1435 (ib., s. 108).

³Tj. do Zygmunta Luksemburskiego. Poselstwo to nie jest chyba znane z innych źródeł.

⁴Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁵Andrzejek, por. wyżej, nr 1154/4.

Dokument Nr 1165

Kazimierz, 1 maja 1428

Mikołaj opat klasztoru cystersów w Wąchocku ustala obowiązki mieszczan kazimierskich.

Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. 67. Pergamin 351 × 245 mm, zakładka obcięta, nacięcia po 2 paskach do przywieszenia dwu pieczęci. Na odwrocie: Privilegium vetus oppidi Cazimirs (XVII w.); Scrinio 8 E (XVIII w.).

Uw.:Dokument ten tylko pośrednio wiąże się z Wielkopolską: po nabyciu dóbr kazimierskich przez klasztor kanoników regularnych w Trzemesznie znalazł się w archiwum trzemeszeńskim, gdzie nie szukali go ani badacze Małopolski, ani Łęczyckiego. Z kopii, dziś nie znanej, a opartej na transumptach z l. 1558, 1643, 1791, wydano niniejszy dok. w ZDM V, nr 1371; kopia różni się jednak dość mocno od Or. - przede wszystkim opuszczeniami i zmianami pewnych partii tekstu.

^aIn nomine Domini amen. Cum omnes contractus, donaciones libertatum nullum robur firmitatis valeant obtinere, | nisi solempni titulo vel fidedignorum testimonio roborentur. Noverint igitur universi, tam presentes, quam | futuri, presencium noticiam habituri, quod nos Nicolaus abbas, Allexius prior, Petrus cellerarius, Johannes bur|sarius necnon totus conventus fratrum monasterii Wanchociensis ordinis Cysterciensis dyecesis Cracouiensis¹ considerata utilitate monasterii nostri predicti, que nobis et nostris successoribus ad presens et in futurum potest pervenire, libertatem super fundacionem civitatis nostre Kazimirz situate in terra Lanciciensi², ipsum in ius Thewtunicum Noui Fori, quod Sredense nucupatur, per decim annos duraturos omnibus de novo, in circulo vel in plateis et ubique alias domos eis edificantibus damus, concedimus et donamus libertatem ab omnibus solucionibus, exacc(i)onibus et collectis quibuscumque vel quocumque nomine censeantur, usque ad decim annorum predictorum. Insuper opidani alias cives Kazimirienses de quolibet domo nobis in festo sancti Martini [11 XI] et nostris successoribus expirata libertate decim annorum duos grossos, unum latum, alium communem exsolvere tenebuntur. Eciam de qualibet thaberna sex grossos communis monete nobis et nostris successoribus exsolvere tenebuntur. Eciam de ortis unum grossum communem nobis et nostris successoribus exsolvere tenebuntur. Ceterum eciam de qualibet arte laboris exercendi, mercandi vel sal vendendi unum grosum communem nobis et nostris successoribus exsolvere tenebuntur. Eciam omnes opus carnificum exercendi duas vasculas sepi kamena luyu nobis et nostris successoribus exsolvere tenebuntur. Eciam omnes collentes agra de quolibet manso seu laneo quatuordecim scotos, medietatem latorum grosorum et residuum communis monethe nunc et in perpetuum. Eciam adiungimus villam Babicze prope eundem Kazimirz³ de quolibet manso seu laneo marcam, medietatem latorum grossorum et medietatem melioris monete huius Regni protunc currentis et hoc fecimus, quia nostros labores dimisimus, que spectabant pro nostra curia, et censum melioravimus, et iam dicti collentes agra in Kazimirz et in Babycze de quolibet manso seu laneo persolvebant per unum ferthonem in festo sancti Martini, de quibus noster advocatus habuit sextum denerium et nunc sibi in eodem ferthone sextum denerium non recusamus. Harum quibus in testimonium et meliorem evidenciam nostra sigilla presentibus sunt appensa. Actum et datum in Kazimirz ipso sabbato in die festo Appostolorum Philipi et Jacobi anno Domini millesimo CCCC° vicesimo octavo, presentibus hiis testibus nobilibusque viris Stephanno de Czadrouicze⁴, Michaele de Dambrowka⁵, Nicolao de Rszeuicze⁶, Johanne vicario de Kazimirz⁷ et aliis quampluribus fidedignis.

^ainicjał wysokości 9 wierszy Or.

¹Opat wąchocki Mikołaj i miasto Kazimierz, zob. wyżej, nr 1090/1, 2.

²Opat wąchocki Mikołaj i miasto Kazimierz, zob. wyżej, nr 1090/1, 2.

³Balice par. Kazimierz, na zach. od Łodzi (Zajączkowscy, Materiały I s. 2 - 3).

⁴Cędrowice (Cedrowice, Czadrowice) par. Solca Wielka, na pd.-wsch. od Łęczycy (ib. s. 39; Koz. 6 s. 49).

⁵Dąbrówka, nie wiemy która w Łęczyckiem, być może D. Nadolna na pn. od Kazimierza, par. Dalików (Zajączkowscy, Materiały I s. 63). Michał skądinąd nie znany, por. z Michałem wyst. 1397 (Koz. 6 s. 80).

⁶Rszew i Rszewek par. Kazimierz (Zajączkowscy, Materiały II s. 77; Koz. 7 s. 80).

⁷Wikariusz Jan nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 1166

Kruszwica, 27 maja 1428

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe Andrzeja ze Słomowa.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 10, k. 76v. Wpis 10 września 1428.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Pallatinis, capitaneis, iudici(bus), subiudicis^a, camerariis, subcamarariis ceterisque officialibus iudiciis nostris Gnezne, Poznanie et alibi in Regno nostro presidentibus, nostris fidelibus dilectis, presentibus requirendis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Quia strennuus Andreas de Slomowo¹ miles nobis dilectus nostris et fratris nostri preclari principis magni ducis Littwanie² est serviciis occupatus et precipue expedicione³ innuenti pro hac vice, propter quod terminos iudiciales non potest coram vobis comode attemptare. Inde comittimus vobis et mandamus seriose, quatenus ipsum et suos fideiussores ad instanciam quarumlibet personarum pro quibuscumque causis, quousque de expedicione predicta fratris nostri ad propria revertetur, nulla presumatis iudicare racione, efficientes, ne racione sue absencie senciat sibi dampnum vel gravamen. Secus facere non ausuri, gracie nostre sub optentu. Datum in Cruswicza feria quinta proxima ante festum Sancte Trinitatis anno Domini M° quadringentesimo vicesimo VIII° etc.⁴
Relacio nobilis cubicularii Andrzek etc.⁵

^atak Kop.

¹Słomowo, wieś par. na pd.-zach. od Rogoźna (Koz. 3 s. 214 - 215). Andrzej wyst. 1424 - 1451 (SHGWlkp.).

²Tj. do wielkiego księcia Witolda.

³Przypuszczalnie chodzi tu o wyprawę Witolda na Nowogród Wielki w 1428, zob. A. Prochaska, Dzieje Witolda w. księcia Litwy, Wilno 1914, s. 247 n. - rycerzy polskich towarzyszących Witoldowi wymienia Długosz, Opera omnia XIII, s. 365, ale nie ma tam Słomowskiego.

⁴Pobyt w Kruszwicy potwierdzony itinerarium królewskim.

⁵Andrzejek, zob. wyżej, nr 1154/4.

Dokument Nr 1167

Gębice, 28 maja 1428

Król Władysław Jagiełło nakazuje roczkowi kaliskiemu, aby anulował wyznaczony Stanisławowi Obermutowi termin, ponieważ miał on sprawę "o większe" w Dobrzyniu.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 5, k. 300 - 300v. Wpis 1 czerwca 1428.

Uw.:W tej samej sprawie zob. też wyżej, dok. nr 1163.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Iudici, subiudici, camerariis ceterisque officialibus iudiciis nostris in Kalis presidentibus, fidelibus nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Veniens ad nostre maiestatis presenciam strenuus Stanislaus Hobermuth¹ exposuit, quomodo cum Bierwoldo de [k. 300v] Maiori Scarszewo² et Johanne de Glosky³ terminos in facto cuiusdam cause coram vobis habuisset. Ipse namque serviciis nostris continuus existens ocupatus terminos eosdem coram vobis attemptare coram vobis non valuit^a. Quovismodo quare nobis suplicat instantissime, quod sibi literam nostram ad vestras fidelitates dedissemus, ut causam inter predictas partes vertentem super unam diem decideretis⁴. Nos igitur precibus dicti Stanislai aclinati et visa diligencia ipsius servicii, quod nobis constanter exibet, nostre maiestatis literam vobis scripseramus, precipientes, quatenus causam predictam eiusdem Stanislai ad unam diem decideretis et literam nostram, prout habuit, ex nostro comisso et mandato speciali vobis presentavit. Vos vero eodem die in causa ipsius predicta nichil fecistis et eodem die mox nostre serenitatis oportuna ma(n)data eundem Stanislaum prevenerunt, quod coram nostra maiestate quanto celerius constitueretur personaliter, nam insuper coram nobis in Dobrzyn pro maiori causa, videlicet pro villa Naszegniew dicta⁵, que ad mille marcas peccuniarum se extendit, terminos habuit attemptare. Qui itaque, tamquam fidelis et servitor obediencie, nostra sibi pensans mandata ad nostre serenitatis presenciam quavis dilacione semota iter continuavit, et sic isto stante partes adverse contra eundem Stanislaum asstiterunt. Quare vestris fidelitatibus comittimus in mandatis omnino habere volentes, quatenus asstititantes huiusmodi terminos anichilare et cassare debeatis. In causaque eadem ius sibi denuo nullatenus recusetis. Secus non facturi. Datum in Gambczyce feria sexta proxima ante festum Sancte Trinitatis anno Domini M° CCCC XXVIII⁶.
Dominus rex per se.

^azdanie popsute przez kopistę? Kop.

¹Por. wyżej, dok. z 10 kwietnia 1428 (nr 1163).

²Por. wyżej, dok. z 10 kwietnia 1428 (nr 1163).

³Por. wyżej, dok. z 10 kwietnia 1428 (nr 1163).

⁴Por. wyżej, dok. z 10 kwietnia 1428 (nr 1163).

⁵Nasięgniewo par. Zaduszniki w ziemi dobrzyńskiej, na pn.-wsch. od Włocławka (Koz. 6 s. 290). Przeciwnik procesowy Obermuta nie znany.

⁶Pobyt króla w Gębicach na Kujawach zgodny z jego itinerarium.

Dokument Nr 1168

Gniezno, 11 czerwca 1428

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić roki sądowe arcybiskupa gnieźnieńskiego Wojciecha Jastrzębca.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 5, k. 300v - 301. Wpis przed 6 września 1428.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Capitaneo, iudici, subiudici, camerariis ceterisque dignitariis et officialibus iudiciis nostris in (terminis^a) particularibus Kalis presidentibus [k. 301], graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Quia reverendissimus in Christo pater, dominus Albertus sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopus et primas sincere dilectus ad presens nobiscum hic constitutus, cuius presencia multum indigemus, nec(non) ipsum in curia nostra dimittemus ista vice propter consilia Reipublice nobis danda, propter quod terminos particulares, quos habet, coram vobis non potest comode attemptare. Igitur vobis precipimus et mandamus, quatenus omnes terminos et causas eiusdem domini archiepiscopi et presertim causam, quam habet cum nobili Johanne Gorzcowsky¹ terminis in particularibus, nullatenus iudicare presumatis, sed causas ipsius huiusmodi ad proximum colloquium futurum generale seu ad terminos maiores suspendatis et prorogetis iudicanda, ubi idem dominus archiepiscopus de se querulam previdebit. Secus non facturi. Datum in Gnezna feria sexta proxima post octavas Corporis Christi sub anno Domini M° CCCC XXVIII².
Relacio venerabilis S(tanislai) Czolek R(egni) P(olonie) vicecancellarii³.

^abrak Kop.

¹Może z Gorzykowa (Gorzekowa) par. Odrowąż, na pd.-zach. od Witkowa gnieźnieńskiego (Koz. 1 s. 81 - 82, 4 s. 253). Jan, podobnie jak i inni ewentualni właściciele G. pierwszej połowy XV w. skądinąd nie znani.

²Data zgodna z itinerarium królewskim. Piątek wypada właściwie jeszcze w oktawie Bożego Ciała; w następny piątek, 18 czerwca, króla najpewniej już w Gnieźnie nie było.

³Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

Dokument Nr 1169

Gniezno, 12 czerwca 1428

Król Władysław Jagiełło nadaje [pewne prawa] Jakubowi opatowi klasztoru [benedyktynów w Mogilnie?].

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 5, k. 235v - 236. Karta uszkodzona. Wpis w 1428 r.

Uw.:Identyfikacja treści i odbiorcy wobec braku części dok. tylko hipotetyczna. Chodzi zapewne o prawo odpowiadania przez opata jedynie na sądach wiecowych, z wyłączeniem roczków. O adresacie zob. przypis 1.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Iudicibus, subiudicibus, subcamerariis, capitaneis, castellanis, camerariis ceterisque dignitariis et officialibus iudiciis nostris particularibus in Gnezna, in Kczina et in Iuniwlad(islauia) presidentibus, fidelibus nostris dilectis presentibus requirendis, graciam regiam et omne bonum. Fidel[es^a] nostri dilecti! Sua nobis [.....^a] Jacobus abbas d[.....^b]¹ [k. 236] iudicand(um) ubi causas omnes ipsius tractari et iudicari decrevimus tenore presencium mediante. Secus non facturi. Datum in Gnezna sabbato proximo post octavas Corporis Christi anno M° CCCC° XXVIII².
Relacio Falonis de Strzelcze capitanei Naklensis³.

^adół karty wystrzępiony Kop.

^bbrak kilkunastu wierszy (dolnej połowy karty) Kop.

¹Opat Jakub potwierdzony jest w tym czasie (1415 - 1433) w klasztorze cystersów w Łeknie (Wągrowcu) - zob. wyżej, nr 1093/2. Zasięgi sądów ziemskich w Gnieźnie, Kcyni i Inowrocławiu wymienione w niniejszym mandacie zdają się jednak przede wszystkim wskazywać na opactwo w Mogilnie, którego opata w 1428 r. nie znamy.

²Pobyt w Gnieźnie zgodny z itinerarium królewskim.

³Zapewne Strzelce par. Chodzież, na pn.-wsch. od Chodzieży (Koz. 3 s. 265). Chwał wyst. od 1418, starosta nakielski, kcyński, zm. przed 1432 (SHGWlkp.; S. Kozierowski, Miesięcznik Heraldyczny 6, 1913, s. 51; GStar. s. 81).

Dokument Nr 1170

Gniezno, 28 czerwca 1428

Oficjał gnieźnieński zatwierdza wyrok oficjała poznańskiego Mikołaja Korczboka w sporze pomiędzy Ziemiętą plebanem z Gostynia a Mikołajem prepozytem ze Starego Gostynia o dziesięciny z Piąszyc.

Or.: Poznań, AAP, D. perg. 25 (dawniej Stary Gostyń - kościół par. A 1). Pergamin 440 × 308+33 mm, dziura w tekście. Pasek pergaminowy po przywieszeniu pieczęci. Na odwrocie notatki o treści i o oblatach. Z. N.: Na czterech gradusach cienki krzyż z rozchodzącymi się od środka promieniami.
Kop.: tamże, Acta consistorii 112, k. 15v - 17v. Wpis 31 stycznia 1538 (wg Or.?).

Uw.:Por. poprzedni dok. w tej sprawie, wyżej nr 1084.

^aIn nomine Domini amen. Nos Benedictus de Modla canonicus et officialis generalis sancte ecclesie Gneznensis¹ cunctis, quibus expedit, notum facimus presencium noticiam habituris, quomodo iamdudum presentatis nobis et per nos receptis literis autenticis | apostolorum reverencialium honorabilis viri, domini Mathie Cordebog canonici et officialis Poznaniensis², sigillo ipsius oblonge figure sigillatis, intus de viridi, extra vero de comuni cera in pensula pargameni subappendenti, discreto | domino Szemyanthe rectori parrochialis ecclesie in Gostin³ datis et concessis pretextu appellacionis ad sanctam sedem metropoliticam Gneznen em interposite a sentencia diffinitiva prefati domini Mathie Cordebog canonici et officialis Poznaniensis, | in causa, que coram eo inter prefatum dominum Szyemiantham plebanum in Gostin ab una et honorabilem virum, dominum Nicolaum prepositum in Antiqua Gostina Poznaniensis diocesis⁴ pro et super decima manipulari et campestri post agros allodiales nobilis Barthossii⁵ in sorte ville Pyanschicze alias Duschna⁶ et eius occasione parte ex altera auctoritate ordinaria vertebatur et nunc coram nobis in vim appellacionis vertitur vigore eiusdem appellacionis instante et petente prefato domino Szyemiatha prefatum dominum Nicolaum prepositum nostris patentibus citacionum literis ad dicendum et opponendum, quidquid dicere et opponere voluisset contra appellacionem antedictam ac impugnandum eandem verbo vel in scriptis necnon ad procedendum et per nos procedi videndum ad omnes et singulos actus et terminos iudiciarios gradatim et successive et usque ad cognicionem articuli appellacionis predicte inclusive ad nostri presenciam fecimus evocari ad certum terminum peremptorium competentem. Quoquidem termino veniente scientificus magi ter Albertus Romanus procurator causarum consistorii Gneznensis⁷ et nomine procuratorio prefati domini Szyemianthe in Antiqua Gostina, prout de sue procuracionis mandato nobis constabat atque constat legittimis documentis per acta consistorii nostri, iudicialiter comparens, reproductis dictis nostris citacionum literis, debite executis nostrique officiolatus oblonge et certorum executorum in eisdem deputatorum rotunde figurarum sigillis in pensulis pargameni dependentibus sigillatis. Appellacionem vero pro parte sua in hac causa ab ipso domino Mathia Cordebog officiali Poznaniensi ultimo interpositam et predicti domini Nicolai prepositi, ex adverso principalis non comparentis nec contra huiusmodi appellacionem dicere aliquid et opponere curantis, contumaciam accusavit, petens sibi et parti sue iusticiam ministrari in presencia circumspecti magistri Peregrini procuratoris causarum consistorii Gneznensis⁸ (mandato^b) et nomine procuratorio prefati domini Nicolai prepositi in Antiqua Gostina, prout eciam de sue procuracionis nobis similiter ex actis consistorii nostri facta est plena fides, coram nobis in iudicio comparentibus, peciit copias productorum et terminum ad dicendum contra, quem sibi statuimus octavam diem iuridicam pro tempore competenti. Quo termino veniente prefatus magister Peregrinus procurator prefati domini prepositi iudicialiter comparens, excepit generaliter verbo contra appellacionem, dicens, quod non fuit appellatum infra terminum iuris, et si fuit appellatum, non representavit se infra mensem sancte sedi metropolitice Gneznensi, prout erat prefixum per dictum dominum officialem Poznaniensem magistroque Romano similiter verbo replicante et dicente, quod fuit et est appellatum debite, et ea, que appellantibus incumbunt, facta sunt infra terminum iuris, petentes hincinde per nos nostram voluntatem pronuncciari. Nos vero in uno alio certo termino citatis dictis procuratoribus parcium principalium per Paulum Pozar nunccium iuratum⁹ et relacione facta, interloquendo non obstantibus excepcionibus, altricacionibus, pronuncciavimus fore et esse ad ulteriora procedendum petentesque dictis procuratoribus hincinde terminum ipsis ad libellandum prefigy et assignari, quem ipsis assignavimus pro termino octavam diem iuridicam competentem. Dictoque termino veniente prenominatus magister Romanus procurator dicti domini Szyemianthe iudicialiter comparens, produxit libellum convencionalem, petens admitti, accusandam contumaciam Peregrini non producentis suum. Et ibidem Peregrinus procurator dicti domini prepositi contra dictum libellum Romani verbo et generaliter excepit, dicens ipsum male specificatum. Et consequenter idem magister Peregrinus in uno alio termino, citato Romano per cursorem, iudicialiter comparens, produxit suum reconvencionalem, contra quem ibidem per Romanum procuratorem plebani exceptum est verbo. Et hincinde tam per magistrum Peregrinum contra easdem excepciones replicacionibus verbalibus subsecutis, petentes hincinde per nos nostram voluntatem pronuncciari demumque subsequenter articulis convencionalibus et reconvencionalibus per dictos procuratores in aliis certis terminis iudicialiter comparentibus productis, petentes ipsis hincinde responderi et nostram voluntatem super premissis pronuncciari, quod post tamen dicto termino sic pendente ad interloquendum seu ad pronuncciandum nostram voluntatem in uno alio certo termino citatis dictis procuratoribus per prefatum Paulum Pozar nunccium iuratum super dictis libellis et articulis hincinde productis, interloquendo non obstantibus excepcionibus cuiuslibet partis libellos admisimus. Nosque iudicem pronuncciavimus partibus competentem, mandantes eisdem partibus ad ulteriora procedere causa in eadem. Qui procuratores ibidem unus ad alterius libellos animo litem contestandi responderunt, negantes narrata, prout narrantur et petita fieri non debere iurantesque ibidem de calumpnia vitanda et veritate dicenda, petentes ipsis hincinde terminum assignari ad respondendum articulis, quem dictis procuratoribus quartamdecimam diem iuridicam pro termino duximus statuendum et sta- tuimus competentem. Quoquidem termino veniente circumspecti magistri Romanus plebani et Peregrinus prepositi parcium principalium procuratoribus iudicialiter comparentibus, hincinde unus ad alterius articulos responderunt per verbum: "non credit", ad omnes petentes se hincinde ad probandum eosdem admitti et remissiones ad partes, Romanus in personam honorabilis viri, domini Ectoris canonici Poznaniensis¹⁰ et Peregrinus in personam plebani in Szrem¹¹ pro examinandis testibus et iudices competentes decerni et deputari. Quibus pro parte Romani predictum dominum Ectorem canonicum Poznaniensem, pro parte vero Peregrini prefatum plebanum in Szrem, pro iudicibus deputavimus pro eisdem testibus recipiendis et examinandis. Postquam dicti domini iudices per nos deputati dicta et deposiciones testium coram ipsis inductorum conscripta et eorum sigillis roborata nobis versus Gneznam remiserunt. Tandem dicti procuratores parcium predictarum in eadem causa coram nobis concluserant et habuerunt pro concluso, petentes sentenciam diffinitivam per nos ferri. Visis igitur et diligenter inspectis actis, instrumentis, scripturis, privilegiis, literis et munimentis ac omnibus actis acticatis, in ipsa causa productis et acticatis ipsisque deliberate masticatis et equa lance iusticie discussis, ad nostram sentenciam diffinitivam procedentes, ipsam predictis procuratoribus magistro Alberto Romano Szemyanthe et magistro Peregrino domini prepositi ferri et pronuncciari petentibus tulimus et pronuncciamus ac ferimus et pronuncciamus huiusmodi sub tenore:
Cristi nomine invocato, pro tribunali sedentes et solum Deum pre oculis habentes, per hanc nostram difinitivam sentenciam, quam ferimus in hiis scriptis, pronuncciamus, dicimus, decernimus et declaramus per honorabilem virum, dominum Mathiam Cordebog canonicum et officialem Poznaniensem in causa, que coram eo auctoritate ordinaria vertebatur et [nunc coram nobi^c]s in vim appellacionis vertitur, inter honorabilem virum, dominum Nicolaum tunc prepositum in Antiqua Gostina Poznaniensis diocesis ^d-e

et venerabilem

Georgium modernum prepositum¹² ex una et discretum dominum Szemyantham rectorem parrochialis ecclesie in [Gosthin pro^c] et super decima manipulari et campestri post agros allodiales nobilis Barthossii in sorte ville Panschicze alias Duschna et eius occasione pro parte ex altera bene fuisse processum, sentenciatum et diffinitum ipsiusque sentenciam in huiusmodi [causa^c] latam atque processum habitum confirmandum fore et confirmamus necnon pro parte domini Zemyanthe ab ipso domino Mathia Cordebog officiali et eius processu ac sentenciam diffinitivam ad sanctam sedem metropoliticam Gneznensem male fuisse appella[tam ipsumque dominum^c] Zemyantham propterea in expensis tam coram ipso domino Mathia Cordebog, quam nobis in causa huiusmodi legittime factis condempnandum fore et condempnamus per presentes, quarum expensarum taxacionem nobis in posterum reservamus. Moxque et [in con^c]tinenti ibidem prefatus magister Peregrinus procurator, quo supra nomine, iudicialiter citato predicto magistro Romano procuratore ex adverso, peciit expensas in causa huiusmodi factas per nos taxari et nos condigna moderacione previa, qua cum Deo potuimus [absque^c] iuramento Peregrini ad duas marcas taxavimus et taxamus per presentes. Lecta, lata et in scriptis nuncciata est hec nostra sentencia diffinitiva per nos Benedictum canonicum et officialem prenominatum Gnezne in domo habitacionis nostre die Lune vig[esima octava^c] mensis Junii et expense taxate sub anno a Nativitate millesimo quadringentesimo vicesimo octavo, indicione sexta, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno undecimo, hora terciarum et consistorii nostri, (presentibus^b) circumspectis et discretis viris, magistris Jacobo Mathie de Lancicia notario¹³, Paulo Wylusch de Gnezna¹⁴, Nicolao Proszconis de ibidem¹⁵, Mathia de Zorzewo¹⁶ et Petro de Bnyn notariis et procuratoribus causarum consistorii Gneznensis¹⁷.
^f-h

Z. N. Et ego Adam Zauissii de Smolicze, clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius ac coram prefato venerabili viro Benedicto canonico et officiali causarum scriba¹⁸, quia premissa ex actis coram prefato domino Benedicto canonico et officiali ac Jacobo Mathie de Lancicia eadem imperiali auctoritate^g publico notario et ipsius domini Benedicti officialis ac eorundem actorum protunc notario acticatis, sic gesta notata et acticata repery, ideo premissa in hanc publicam formam de decreto et mandato ipsius domini Benedicti officialis redegi signoque et nomine meis solitis consignavi ac sigillo officiolatus ipsius domini Benedicti appendenti comunivi in fidem et testimonium premissorum

^ainicjał wysokości całego tekstu Or.

^bbrak Or.

^cdziura i tekst zatarty Or., tekst wg Kop.

^d-eodczyt niepewny na skutek poprawiania pierwotnego tekstu: ex una Or.

^f-hręką Or.

^gnastępuje znów słowo imperiali Or.

¹Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 1083/1.

²Zob. wyżej, dok. nr 1084 z 12 kwietnia 1426, gdzie ta sama sprawa w wyroku Macieja Korczboka. Tam też objaśniono osoby toczące spór.

³Zob. wyżej, dok. nr 1084 z 12 kwietnia 1426, gdzie ta sama sprawa w wyroku Macieja Korczboka. Tam też objaśniono osoby toczące spór.

⁴Zob. wyżej, dok. nr 1084 z 12 kwietnia 1426, gdzie ta sama sprawa w wyroku Macieja Korczboka. Tam też objaśniono osoby toczące spór.

⁵Zob. wyżej, dok. nr 1084 z 12 kwietnia 1426, gdzie ta sama sprawa w wyroku Macieja Korczboka. Tam też objaśniono osoby toczące spór.

⁶Zob. wyżej, dok. nr 1084 z 12 kwietnia 1426, gdzie ta sama sprawa w wyroku Macieja Korczboka. Tam też objaśniono osoby toczące spór.

⁷Wojciech Romanus, zob. wyżej, nr 1093/5.

⁸Peregryn z Pępic, zob. wyżej, nr 1137/7.

⁹Paweł Pozar nie zidentyfikowany.

¹⁰Hektor z Koźmina, zob. wyżej, nr 1142/11.

¹¹Plebanem w Śremie był wówczas Mikołaj syn Mikołaja z Dobieszewa zw. Kokoszka (Koszka), student UJ 1404, pleban kościoła Św. Marii Magdaleny w Poznaniu 1413 - 1415, pisarz starosty generalnego Wlkp. Sędziwoja z Ostroroga 1412 - 1414, pleban w Śremie 1419 - 1444, kanonik pozn. 1429 - 1444, zm. 1444 (Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty s. 208; Now. II s. 410, 610).

¹²Prepozyt Jerzy wyst. tylko tutaj.

¹³Jakub syn Macieja z Łęczycy, zob. wyżej, nr 1093/3.

¹³Paweł syn Wilusza z Gniezna, notariusz publiczny, wyst. w tymże roku jako pisarz konsystorza gnieźn. (KDW V s. 470).

¹⁵Mikołaj syn Proszka z Gniezna nie zidentyfikowany, chyba nie ident. z Mikołajem zw. Pruska wikariuszem w katedrze pozn. 1416 (KDW VIII nr 789/6), potem plebanem w Buku 1417 - 1439 (zob. wyżej, nr 1156/4).

¹⁶Maciej z Zorzewa, zob. wyżej, nr 1093/6.

¹⁷Piotr z Bnina, zob. wyżej, nr 1158/7.

¹⁸Smolice par. Stryków w powiecie brzezińskim (w Łęczyckiem). Zawisza ze Smolic wyst. 1387- 1414, Adam syn Zawiszy, student UJ 1426, notariusz publiczny 1428 (tutaj, także AAG, ACons. G II/1 k. 26v i Acta capitulorum II nr 220), pisarz w konsystorzu gnieźn. 1434, wikariusz wieczysty i altarysta gnieźn. 1444, wyst. jeszcze 1449 jako pleban Św. Michała w Gnieźnie (Acta capitulorum II nr 1761).

Dokument Nr 1171

Poznań, 30 czerwca 1428

Król Władysław Jagiełło nadaje klasztorowi karmelitów w Poznaniu dwa łany w Obrzycach pod Poznaniem.

Or.: Poznań, WAP, Klasztor Karmelitów Poznań A 2. Pergamin 455 × 235+100 mm, jedwabny czerwony sznur po pieczęci. Na marginesie obok tekstu dopiski ręką XVII - XVIII w.: duo mansi vulgo Obrzyca nuncupati de Senbus (?), niżej: data privilegii A. 1428; liczne miejsca w tekście podkreślone. Na zakładce z prawej strony: solvit in cancellaria (XV w.); z lewej: Hoc idem privilegium insertum ad acta Metrices Regni anno 1599 regnante SS. Sigismundo III., lib. 113, sub litt. W.U., fol. 29 (XVII w.). Na odwrocie noty, streszczenia i sygnatury z XVI - XIX w.
Kop.: Warszawa, AGAD, Metryka koronna 61, k. 294 - 295v, w transumpcie króla Zygmunta z daty: Kraków, 17 kwietnia 1540.
Reg.: 1. KDW V, nr 482 (wg Or.); 2. MRPS IV, suppl. nr 623 (wg Kop.).

|| ^aIn nomine Domini amen.|| Ad perpetuam rei memoriam. Wladislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum Cracouie, Sando|mirie, Siradie, Lancicie, Cuiauie Lithuanieque princeps suppremus, Pomeranie Russieque dominus et heres, significamus tenore presencium, quibus expedit | universis, presentibus et futuris, noticiam presencium habituris, quomodo zelo devocionis accensi volentes equissimi iudicis iram vindicem operibus misericordie | prevenire, ad illius gloriam, qui nos suo precioso reddemit sanguine ac ad augm(enta)cionem sui nominis vocavit ac ascribi voluit milicie Christiane, specialis nostre devocionis ad monasterium sive locum Corporis Christi extra muros civitatis Poznaniensis per nos fundatum et erectum¹, quod Dei pietas magnis miraculorum decoravit insigniis, gerentes affectum, pro salute animarum inclitarum bone memorie Heduigis, Anne et Elizabeth olim consortum nostrarum, prefato monasterio, priori et fratribus ordinis Beate Marie Virginis de Monte Carmeli ibidem morantibus de bonis temporalibus, quibus nos ampliavit opulenta plenitudine largiflua benignitas Salvatoris, duos mansos liberos predii nostri ante Poznaniam, Obricze nuncupatos, penes eorum predium Staralanka appellatum², et inter lacum Petrowo³ et quandam viam, que est inter villam Szgerz⁴ et lacum predictum, iacentes in virgultis, que ibi sunt extirpandos, cum omnibus et singulis^b eorum utilitatibus, fructibus, censibus, proventibus, agris, pratis, campis, wirgultis et obvencionibus universis, prout iam in suis limittibus a quatuordecim annis sunt limitati et distincti, nichil iuris aut dominii pro nobis aut nostris successoribus in eis reservantes, prout ipsos soli tenuimus et possedimus, damus, donamus et largimur donacione perpetua et irrevocabili ac in ewm, per ipsum priorem, fratres et conventum monasterii predicti tenendos, habendos, utifruendos, commuttandos, donandos, vendendos, obligandos, alienandos et perpetuis temporibus pacifice possidendos ac in usus suos beneplacitos convertendos, prout ipsis melius videbitur expedire, constituentes eosdem priorem et conventum, et fratres ipsius dictorum mansorum veros et legittimos heredes et perpetuos possessores. Harum quibus sigillum nostre maiestatis est appensum testimonio litterarum. Actum Poznanie feria quarta in crastino beatorum Petri et Pauli Apostolorum anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo octavo⁵, presentibus reveren(do) patre, domino Alberto archiepiscopo Gneznensi necnon magnificis et strennuis Sandiuogio de Ostrorog Poznaniensi⁶, Mathia de Labischino Brestensi⁷, Jarando de Brudzewo Wladislauiensi⁸ et Andrea de Domaborz Kalissiensi palatinis⁹, Thoma de Pakoscz Poznaniensi¹⁰, Johanne de Sczekoczini Lublinensi¹¹ et Martino ^c-de Slawsko Kalissiensi castellanis¹², et aliis pluribus prelatis et baronibus nostris. Datum per manus venerabilium Johannis electi Wladislauiensis, cancellarii¹³ et Stanislai Czolek electi confirmati Poznaniensis ecclesiarum, vicecancellarii Regni Polonie¹⁴, nobis sincere dilectorum.
Ad relacionem prefati reveren(di) patris, domini Stanislai provisi confirmati ecclesie Poznaniensis, R(egni) P(olonie) vicecancellarii. Per Lassotam magistrum capelle regie^-d ¹⁵.

^ainicjał wysokości całego tekstu Or.

^bpoprawiane Or.

^c-dpod zakładką Or.

¹Klasztor i kościół karmelitów trzewiczkowych p.w. Bożego Ciała, dziś w obrębie miasta Poznania, por. KDW VII nr 477, 565.

²Folwark Obrzyca na prawym brzegu Warty, na pn. od Starołęki (Koz. 2 s. 531, 5 s. 85; Now. II s. 768), dziś w obrębie miasta Poznania - por. z wprowadzoną tutaj w 1927 r. nazwą ulicy Obrzyca.

³Piotrowo, Pietrowo, osada kapituły pozn. (Koz. 3 s. 37) w obrębie dzis. prawobrzeżnego Poznania (por. z nazwą ulicy w Poznaniu). Jezioro to najpewniej łacha zalewowa Warty, dziś już nie istniejąca.

⁴Żegrze (Zegrze) par. Święty Jan koło Poznania, dziś w obrębie miasta Poznania, na pn.-wsch. od Starołęki (Koz. 3 s. 472 - 473).

⁵Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁶Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

⁷Maciej z Łabiszyna, zob. wyżej, nr 1100/3.

⁸Jarand z Brudzewa, zob. wyżej, nr 1161/5.

⁹Andrzej z Danaborza, zob. wyżej, nr 1100/5.

¹⁰Tomasz z Pakości, zob. wyżej, nr 1098/5.

¹¹Jan ze Szczekocin, zob. wyżej, nr 1101/2.

¹²Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 1100/6.

¹³Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 1090/9.

¹⁴Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

¹⁵Lasota (Sylwester) ze Zdziechowa (w Radomskiem), bakałarz 1398, student w Pradze, spowiednik Władysława Jagiełły i Władysława III, kanonik sandom. 1425, krak. 1433, arcybiskup elekt lwowski 1436, prepozyt skalbmierski 1437, kanonik przemyski 1440, zm. 1441 (Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty s. 227 - 228; Krzyżaniakowa II).

Dokument Nr 1172

Kościan, 4 lipca 1428

Król Władysław Jagiełło nakazuje, aby nie pociągać przed sąd Magdaleny, wdowy po mieszczaninie poznańskim Stanisławie Borzejowskim.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 10, k. 147v. Wpis 15 grudnia 1428.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Capitaneo, iudici, subiudici, camarariis ceterisque dignitariis et officialibus iudiciis nostris in Poznania presidentibus, presentibus requirendis, nostris fidelibus, graciam regiam et omne bonum. Magnifici, strennui, nobiles, fideles nostri dilecti! Exposuit coram maiestate nostra Magdalena relicta olim Stanislai Borzuewsky civis Poznaniensis¹, quomodo nonnulli nobiles et terrigene Regni nostri pro debitis per maritum suum prefatum derelictis et signanter pro panno cultello inciso et ulna mensurato eandem diuturnitate sive termino trium annorum evadere volunt et proponunt. Quare vobis seriose precipimus et mandamus habere volentes, quatenus, dum et quando ipsam debitores suos huiusmodi ad iudicium trahere contingat pro debitis per prefatum maritum suum sic, ut prefertur, derelictis, eandem nulla diuturnitate vel termino trium annorum quispiam eorundem valeat evadere aut possit, sed sibi ad solucionem omnino sint astricti, presentes quoque semper iubemus reddi presentanti. Secus non facturi. Datum in Costen dominica die post festum Visitacionis Sancte Marie anno Domini millesimo quadringentesimo XXVIII°².

¹Stanisław Borzejowski, Borzujewski (z Bożejewa?), rajca pozn. 1401 - 1405, 1407 - 1408, 1414 - 1418, ławnik 1413, wyst. jeszcze błędnie u WSvP s. 182 jako rajca kadencji 1428/29, podczas gdy cytowany tam tekst odnosi się do 31 marca 1419. Jego żona Magdalena wyst. także 1418 i 1422 (ib., s. 108, 127).

²Pobyt króla w Kościanie potwierdzony jego itinerarium.

Dokument Nr 1173

Śrem, 12 lipca 1428

Król Władysław Jagiełło nakazuje, aby sprawy poznańskiego domu joannitów były sądzone tylko na sądach wiecowych lub nadwornych.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 10, k. 77v. Wpis 8 września 1428.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Pallatinis, capitaneis, burgrabiis, iudicibus, subiudicibus, camerariis, subcamerariis ceterisque officialibus iudiciis nostris per et infra Maiorem Poloniam constitutis, fidelibus nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum. Magnifici, strennui et nobiles, fideles nostri dilecti! Mandamus vobis seriose, quatenus wenerabilem virum ac religiosum comendatorem Sancti Johannis extra muros Poznanie cum conventu suo pro quibuscumque causis cum quibuscumque personis, sibi aut suo conventui coram vobis accio restaret, in terminis particularibus nulla presumatis iudicare racione, solum in terminis generalibus, aut in nostri presencia, vel dum ad medium Poloniam nos feliciter revenire contingerit, iudicare debeatis. Aliud pro gracia nostra facere non ausuri. Datum in Srzem feria secunda in vigilia sancte Margarethe anno Domini M° CCCC° XX° VIII°¹.
Relacio reverendi in Christo patris, domini Stanislai electi confirmati Poznaniensis².

¹Pobyt króla w Śremie zgodny z jego itinerarium.

²Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

Dokument Nr 1174

Poznań, 12 lipca 1428

Oficjał poznański nakazuje rektorowi kościoła we Wronczynie, aby napomniał Adama z Kowalskiego za niepłacenie czynszu poznańskim wikariuszom katedralnym.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 12, k. 112v. Wpis 27 sierpnia 1428.

Uw.:W tej samej sprawie zob. niżej, dok. nr 1178.

Mathias Cordebog canonicus et officialis Poznaniensis¹ discreto viro, rectori ecclesie in Vronczino² vel eius vicario salutem in Domino. Hortamur et requirimus virtute laudi communis et statutorum provincialium, quatenus mox visis presentibus personaliter accedentes, si comode poteritis, alias in ecclesiis vestris publice proponentes nobilem Adam heredem in Covalszkye³ cum suis kmethonibus ibidem moneatis, quos et nos monemus per presentes, ut infra novem dies vestram^a monicionem^a immediate sequentes, quos ipsis pro tuam^a canonicaque monicione ac peremptorio termino presignimus et assignamus, discretis viris, vicariis ecclesie Poznaniensis unam marcam latorum grossorum et unam cum media currentis monete dent, solvant cum effectu. Alioquin si secus fecerint, extunc ipsos excomunicamus in Dei nomine in hiis scriptis, quos et vos excomunicatos in vestris ecclesiis publice nuncietis tamdiu, donec a nobis aliud habueritis in mandatis. Datum Poznanie XII die mensis Iulii anno etc. XXVIII° octavo^a.

^atak Kop.

¹Maciej Korczbok, zob. wyżej, nr 1076/1.

²Wronczyn, wieś par. na pn.-zach. od Pobiedzisk (Koz. 5 s. 495).

³Kowalskie par. Wronczyn, na zach. od Pobiedzisk (Koz. 1 s. 126, 4 s. 402). Adam wyst. 1390 - 1428 (SHGWlkp.).

Dokument Nr 1175

[25 października 1426 - 1 sierpnia 1428]

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Jarosław z Ruchocina sprzedał (?) swoje części we wsiach Wysznowo i Biela ...

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 3, k. 152v - 153, końca brak. Wpis 30 stycznia 1430.

Uw.:Ramowe daty wystawienia dok. wypływają z czasu, w którym wystawca, Tomek z Pakości, sprawować mógł urząd starosty wielkopolskiego: 24 października 1426 ostatnio raz wystąpił jego poprzednik na urzędzie, zaś 2 sierpnia 1428 urzędował już następca (Spisy wlkp.).

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Thomas de Pacost castellanus Poznaniensis, capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quod ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium veniens (presenciam^a) nobilis Jaroslaus de Ruchoczino², non compulsus, non coactus nec aliquo sinistro modo seductus, quinimo sanus mente et corpore existens, usus consilio amicorum et matura deliberacione prehabita, totam suam [k. 153] sortem hereditariam, que predicto Jaroslao cesserat post obitum Olbracht patrui sui³ relicta, in wlgari pusczina, in Wysznowo⁴ et in Byela, in terra Maioris Polonie et in districtu Coninensi sitam⁵, cum omni iure et dominio, prout solus tenuit et habuit, nichil iuris seu proprietatis pro se autem^b pro successoribus suis ibidem excipiendo, cum omnibus et singulis utilitatibus, agris cultis et colendis, campis, pratis, pascuis, graminetis, silvis, borris, gaiis, nemoribus, mellificiis, mericis, rubetis, dumetis, quercetis, pinetis, virgultis, allodiis, areis, ortis, fluviis, riwlis, gurgitibus, lacubus, stangnis, piscinis, piscaturis, aquis, aquarum decursibus [...^c].

^abrak Kop.

^btak Kop. zamiast aut

^ctekst urwany, przy ostatnim słowie odsyłacz Kop.

¹Tomek z Pakości, zob. wyżej, nr 1098/5.

²Ruchocin par. Powidz, na pd.-wsch. od Witkowa (Koz. 1 s. 261, 5 s. 254). Jarosław wyst. 1415 - 1448 (SHGWlkp.), był także burgrabią w Pyzdrach 1417 - 1419 (GUrz. nr C 538).

³Olbracht nie zidentyfikowany.

⁴Wysznowo (Wiśniewo?) nie zidentyfikowane, najpewniej Wiśniewa par. Ostrowąs (Koz. 5 s. 477 - 478), pomiędzy Ślesinem a Wilczynem.

⁵Biela (Biele) w par. Ślesin, na zach. od Ślesina, już w 1507 r. opuszczona (Koz. 4 s. 27).

Dokument Nr 1176

Łęczyca, 2 sierpnia 1428

Przybysław z Gryżyny stolnik poznański wraz ze swymi rękojmiami zobowiązuje się zwrócić królowi Władysławowi Jagielle 500 grzywien w określonych ratach i terminach.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 325. Pergamin 317 × 210+45 - 40 mm. Na czterech paskach pergaminowych cztery pieczęcie w czerwonym wosku, w miskach z wosku bezbarwnego: 1. Przybysława z Gryżyny, średnicy 30 mm, mocno uszkodzona. W polu, w wydłużonej czwórlistnej rozecie, na pochylonej tarczy herb Gryzina. Tarcza zwieńczona hełmem z labrami i klejnotem, w którym połujeleń wspięty. Napis w otoku nieczytelny (por. z pieczęcią tegoż przy dokumencie nr 1289 - pieczęć 12). 2. Abrahama ze Zbąszynia, jak pieczęć tegoż niżej, w dokumencie nr 1289, pieczęć 8, napis otokowy zatarty. 3. Macieja Borka zwanego Strączkiem z Osiecznej, z tarczą herbową i klejnotem jak pieczęć 1. Napis w otoku nieczytelny. 4. Andrzeja zwanego Pokrętką z Gryżyny, średnicy 21 mm. W polu kolistym, na tarczy pochylonej herb Gryzina. Tarcza zwieńczona hełmem z labrami i klejnotem, w którym połujeleń wspięty. Napis w otoku: + S. Andree (dalej uszkodzony). Na odwrocie informacje o treści i sygnatury (XVI - XVII w.).
Kop. z XVI w.: Kórnik, Bibl. Kórn., rkps 203, k. 121 - 121v.

Nos Przybislaus de Griszyna dapifer Poznaniensis¹ principalis debitor, Abraham de Dzbanschyn², Borek Stranczek | de Ossyeczno³ et Andreas de Gryszina⁴ fideiussores ipsius recognoscimus tenore presencium, quibus expedit universis, nos | serenissimo principi, domino Wladislao regi Polonie etc., domino nostro graciosissimo in quingentis marcis monete et numeri | Polonicalium, racione certi debiti, manu coniuncta et in solidum obligari et teneri. Quarumquidem quingentarum marcarum primam partem, videlicet centum marcas, in festo sancti Martini proxime venturo [11 XI 1428] maiestati sue solvere et in pretorio civitatis Poznaniensis apud consules deponere pollicemur et promittimus bona fide. In casu autem, quo in festo sancti Martini predicto centum marcas predictas in loco pretorii predicti deponere ac consulibus Poznaniensibus prefatis presentare, assignare et efficaciter tradere neglexerimus, extunc post lapsum trium dierum, festum sancti Martini predictum immediate sequencium, in ducentis marcis monete et numeri similium certi et veri debiti pro eisdem centum marcis tenebimur et erimus obligati prefato domino regi etc. realiter in loco predicto absque more dispendio persolvendis. Secundam autem ratam quingentarum marcarum predictarum, videlicet ducentas marcas monete et numeri prescriptorum, in festo Nativitatis Domini [25 XII 1428] extunc proximo sequenti in pretorio Poznaniensi predicto deponere, presentare et consulibus tradere promittimus ac presentibus obligamur. Quodsi obmiserimus faciendos, extunc post trium dierum spacium immediate sequencium quadringentas marcas pro eisdem ducentis marcis persolvere et in loco pretorii predicti deponere tenebimur cum effectu. Residuam vero et terciam partem summe quingentarum marcarum predictarum, videlicet ducentas marcas residuas, in festo sancti Johannis Baptiste proxime et continue sequenti [24 VI 1429] in civitate Poznaniensi predicta et pretorio ipsius ac in manibus consulum sub pena dupli trium dierum lapso spacio iuxta superius expressata et descripta deponere promittimus et spondemus. Quem omnia, videlicet tam principalis sortis, quam accrescentis summe quantitatem et quotam, renu(n)cciante omni defensioni et iuris remediis, nos astringimus et tenore presencium obligamus soluturos. Harum quibus sigilla nostra sunt appensa testimonio literarum. Volumus autem, quod predicti consules Poznanienses post quamlibet ratam pecunie sublevate prefatos Przybislaum, Abraham, Borek et Andream per literas ipsorum quittare teneantur et debeant de levatis et perceptis, quorum quittacionibus stare volumus tamquam nostris. Datum in Lancicia feria secunda in crastino sancti Petri ad Vincula anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo octawo⁵, presentibus ibidem Sandiwogio de Ostrorog Poznaniensi⁶, Andrea de Domaborz Kalisiensi⁷, Mathia de Labischino Brestensi pallatinis⁸, Martino de Slawsko Poznaniensi⁹, Dobrogostio de Colno Camenensi castellanis¹⁰, Stanislao venatore^a Lanciciensi¹¹ et aliis quampluribus fidedignis.

^apoprawiane z venatori Or.

¹Gryżyna, wieś par. na pd.-zach. od Kościana (SHGPoz. I s. 703 - 713). Przybysław Borek wyst. od 1387, burgrabia (starosta?) w Kościanie 1407 - 1413 (GUrz. nr C 731), stolnik pozn. 1416 - 1432, zm. 1432 - 1434 (SHGPoz. I s. 705 - 707).

²Abraham ze Zbąszynia, zob. wyżej, nr 1121/5.

³Osieczna, miasto w powiecie kościańskim, na pn.-wsch. od Leszna. Maciej Borek zwany Strączkiem wyst. od 1428, potem starosta wschowski 1432 - 1443, kasztelan nakielski 1441/42, zm. 1452/53 (PSB XIX s. 33).

⁴Andrzej syn Jana z Gryżyny (zob. przypis 1), zwany Pokrętka, także z Włoszakowic, wyst. 1428 - 1450 (SHGPoz. I s. 710 - 711).

⁵W Łęczycy był wówczas również król.

⁶Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

⁷Andrzej z Danaborza, Maciej z Łabiszyna i Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 1100/5, 3, 6.

⁸Andrzej z Danaborza, Maciej z Łabiszyna i Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 1100/5, 3, 6.

⁹Andrzej z Danaborza, Maciej z Łabiszyna i Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 1100/5, 3, 6.

¹⁰Dobrogost z Kolna, zob. wyżej, nr 1108/2.

¹¹Stanisław z Chodowa podłowczy łęcz. 1387 - 1419, łowczy większy łęcz. 1419 - 1434 (Spisy łęcz.).

Dokument Nr 1177

Pabianice, 3 sierpnia 1428

Król Władysław Jagiełło zakazuje (oficjałowi gnieźnieńskiemu) sądzenia sprawy Borka z Osiecznej.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 12, k. 110. Wpis 25 sierpnia 1428.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 231 (wg Kop.).

Wladislaus Dei gracia rex Polonie.
Honorabilis, devote noster! Exposuit coram nobis strenuus Borek de Osszeczno miles noster fidelis¹, quomodo quidam Nicolaus presbiter, Wincencii filius de Dzeczcowo², pro villa ipsius Landczsko³ ad tui presenciam evocavit et nunc agitur coram te in causa eadem. Cum tamen bene scis, quod pro villarum possessionibus nullus secularis debet trahi ad ius spirituale iuxta statutum et laudum tocius Regni, ideo tue mandamus devocioni, quatenus predictum Borconem ad instanciam eiusdem presbiteri pro villa predicta Landsko nulla iudicare debeas racione, secus non facturus. Datum in Pabianice feria tercia post festum Ad Vincula sancti Petri anno Domini M° CCCC° XX octavo⁴.
Dominus rex per se.

¹Maciej Borek z Osiecznej, zob. wyżej, nr 1176/3.

²Drzeczkowo, wieś par. na pn. od Osiecznej. Wincenty wyst. 1388 - 1421, jego syn Mikołaj jako duchowny tylko tutaj, może jednak ident. z plebanem w Drzeczkowie 1423 - 1431 (SHGPoz. I s. 411 - 413).

³Łącko, przedmieście Osiecznej (Koz. 2 s. 417).

⁴Pobyt króla w Pabianicach zgodny z jego itinerarium.

Dokument Nr 1178

Poznań, 13 sierpnia 1428

Oficjał poznański zawiadamia rektora kościoła we Wronczynie o ekskomunice ciążącej na Adamie z Kowalskiego.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 12, k. 112v. Wpis 27 sierpnia 1428.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 233 (wg Kop.).

Uw.:W tej samej sprawie zob. wyżej, dok. nr 1174.

Mathias Cordebog canonicus et officialis Poznaniensis¹ discretis viris, rectori ecclesie in Vronczino² ac aliis presentibus requisitis salutem in Domino. Iam dudum nobilis Adam heres in Cowaskye³ cum suis kmethonibus ibidem in Cowasky nostras excommunicacionum sentencias ob non solucionem unius marce latorum grossorum ad instanciam discretorum virorum, vicariorum ecclesie Poznaniensis sustinuerunt et hucusque sustinere non formidant in contemptum Sancte Matris ecclesie, et in scandalum non modicum christifidelium plurimorum se, ut creditur, divinis officiis periculosius inmiscendo. Ne igitur dicti obstinati de sua malicia gloriari videantur aliisque presumptoribus trahi valeant in exemplum. Ideo dictas nostras excommunicacionum sentencias produximus plus aggravandas et aggravamus in Dei nomine in hiis scriptis vosque requirentes et hortantes virtute laudi communis et sinodalis ac statutorum provincialium, quatenus prefatum nobilem cum suis kmethonibus sic, ut prius, excommunicatos et nunc aggravatos vestris in ecclesiis pulsatis campanis, candelis accenssis et extinctis ac in terram proiectis, coram christifidelibus nuncietis singulis diebus dominicis et festivis, facientes ipsos in cibo, potu, salutacione etc. ac a quovis actu legittimo a cunctis christifidelibus acrius evitari, removentes ipsos a divinis et ecclesiasticis sacramentis, sepultura ecclesiastica ipsis specialiter interdicta, penitencia moriencium et baptismate parvulorum dumtaxat exceptos, tamdiu, donec a nobis aliud habueritis in mandatis. Datum Poznanie XIII mensis Augusti anno Domini M° CCCC° XX octavo, nostro sub sigillo.

¹Zob. w tej samej sprawie dok. z 12 lipca 1428 - wyżej, nr 1174, tam też objaśnienie wszystkich występujących tu osób.

²Zob. w tej samej sprawie dok. z 12 lipca 1428 - wyżej, nr 1174, tam też objaśnienie wszystkich występujących tu osób.

³Zob. w tej samej sprawie dok. z 12 lipca 1428 - wyżej, nr 1174, tam też objaśnienie wszystkich występujących tu osób.

Dokument Nr 1179

Poznań, 27 sierpnia 1428

Wymienieni rozjemcy rozsądzają spór pomiędzy klasztorem cysterek w Owińskach a tamtejszym plebanem.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 21, k. 1 - 2. Wpis 2 stycznia 1437.

In nomine Domini amen. Nos Hector prepositus Gluschinensis et canonicus Poznaniensis eclesiarum¹ ac Laurencius de Vinari vica(r)ius perpetuus in dicta eclesia Poznaniensi², arbitri et arbitratores, et amicabiles compositores, per partes infrascriptas electi et concorditer nominati, recognoscimus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris presencium noticiam habituris, quomodo in nostra presencia constituti venerabilis ac deodicata virgo Cristina abbatissa suo et tocius sui conventus monasterii in Owenska³ nominibus ex una et discretus dominus Andreas rector eclesie parrochialis in ibidem⁴ recedens a sentencia [k. 1v] diffinitiva per honorabilem virum, dominum Mathiam Cordebog canonicum et officialem⁵ pro ipso lata ex alia partibus, volentes parcere hincinde laboribus, sumptibus et expensis necnon controversiis, displicenciis et iniuriis quibuscumque inter ipsas partes pro, de et super scissuris lignorum, quas idem dominus Andreas plebanus in Owenska, Bolechowo⁶, Bolechowiecz⁷ ac aliis dicti conventus hereditatibus habere voluit, suscitatis quomodolibet et exortis, et earum occasione in nos ut arbitros, arbitratores et amicabiles compositores coram notario publico et testibus infrascriptis de alto et basso compromiserunt, petentes debita cum instancia, quatenus ipsis super eisdem lignorum scissuris finem debitum imponeremus et nostram sentenciam arbitralem pronuncciaremus super premissis. Nos itaque voluntatibus dictarum parcium receptis et habitis auditisque earum propositis et responsis per dictam nostram sentenciam arbitralem pronuncciavimus et pronuncciamus, quod dictus dominus Andreas plebanus in Owenska ligna in eadem hereditate Owenska duntaxat excre cencia pro necessitate et voluntate suis illic, ubi communis populus ipsius ville Owenska scindere conswevit, liberam et omnimodam scindendi et recipiendi habebit facultatem. Scissuras vero lignorum et roborum, si quas in borris se u silvis dictus dominus Andreas plebanus in prefata hereditate Owenska, in Bolechowo, Bolechowiecz et in aliis dicti conventus hereditatibus habere voluerit, pro hiis prefatam Cristinam abbatis am petat, de cuius dictique conventus indulto consensu et voluntate specialibus dicta ligna et robora scindet et non aliter. Quam concordiam ipse partes servabunt et emologabunt sub pena triginta marcarum latorum grossorum Pragensium, medietatem videlicet pro fabrica eclesie Sancte Marie in Sammo Poznaniensi site⁸, medietatem vero parti concordiam tenenti per partem concordiam non tenentem et concordie huiusmodi contravenientem applicandarum, cui pene dicte partes se, coram nobis sponte submiserunt. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes nostras literas per Johannem notarium publicum⁹ coram nobis scribam [k. 2] facti huiusmodi subscriptum scribi et publicari fecimus et eas appensione sigilli iussimus communiri. Actum et datum Poznanie in sala domus habitacionis nostre in Summo Poznaniensi site anno Domini mille imo quadringentesimo vicesimo octavo, indicione sexta, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno undecimo, die vicesima septima mensis Augusti, hora vesperorum, presentibus honorabilibus viris, dominis Johanne Gruschka¹⁰ et Dobeslao de Kossuthi vicariis perpetuis in eclesia Poznaniensi¹¹.
Et ego Johannes Pauli de Zneslauicze, clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius⁹, quia dictis sentencie arbitralis pronuncciacioni, approbacioni et emologacioni aliisque omnibus et singulis premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens fui et ea omnia et singula sic fieri vidi et audivi, ideo presens instrumentum publicum in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et conswetis unacum appensione sigillorum dictorum duorum arbitrorum consignando, rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium premissorum.

¹Hektor z Koźmina, zob. wyżej, nr 1142/1.

²Wawrzyniec z Winiar (wieś tuż pod Poznaniem, dziś w granicach miasta) wyst. także 1432 (niżej, nr 1280/7), może ident. z wikariuszem wieczystym w katedrze pozn. już 1420 (KDW VIII nr 886/8).

³Krystyna opatka cysterek w Owińskach (nad Wartą, na pn. od Poznania), wyst. także 1435 (Roty I nr 1449).

⁴Andrzej pleban w Owińskach skądinąd nie znany.

⁵Maciej Korczbok, zob. wyżej, nr 1076/1. Wspomniany tu jego wyrok skądinąd nie znany.

⁶Bolechowo i Bolechówko par. Owińska, na pd. od Murowanej Gośliny (SHGPoz. I s. 86).

⁷Bolechowo i Bolechówko par. Owińska, na pd. od Murowanej Gośliny (SHGPoz. I s. 86).

⁸Kościół kolegiacki NMPanny na Ostrowie Tumskim w (pod) Poznaniem. Jest to najstarsza zapewne dotąd znana wzmianka o budowie nowego kościoła, w formie do dziś przetrwałej.

⁹Jan syn Pawła z nie zidentyfikowanych Zniesławic (?) wyst. w Poznaniu także 1435 (KDW X).

¹⁰Jan Gruszka z Pawłowic wikariusz wieczysty w katedrze pozn., adwokat i pisarz konsystorski pozn. 1416, notariusz publiczny i altarysta w katedrze pozn., pleban w Skórzewie 1423 - 1431, w Pniewach 1435 - 1442, Niepruszewie 1442 - 1447, na pozn. Śródce 1447, żył jeszcze 1451 (Now. II s. 463; Studia źródłoznawcze 3 s. 154 - tu pogląd, że zm. 1450; Acta capitulorum II nr 1022; AAP, CP 475 k. 2: 1451).

¹¹Dobiesław syn Andrzeja (skądinąd nie znanego) z Koszut (wieś par. pomiędzy Kórnikiem a Środą - Koz. 1 s. 337), notariusz publiczny 1425 (KDW V nr 412, VIII nr 1017/9), wikariusz wieczysty w katedrze pozn. 1428 - 1433 (niżej, nr 1278/6, 1313/5).

Dokument Nr 1180

Nowy Korczyn, 31 sierpnia 1428

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe biskupstwa poznańskiego.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 10, k. 90v - 91. Wpis 5 października 1428.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Magnificis palatinis Poznaniensi, Kalisiensi et Brestensi necnon nobilibus et strennuis capitaneis, iudicibus, subiudicibus, camerariis ceterisque officialibus iudiciis nostris in terris sive districtibus Maioris Polonie et Cuyauie sive aliis quibuscumque presidentibus presentibus requirendis, fidelibus nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! A vestri et cuiuslibet vestrum noticia non credimus esse remotum, qualiter ecclesia Poznaniensis velud acephala stetisset byennio vel citra pastoris sui solacio destituta, quo durante iniuriis et inpressionibus gravibus temeritate aliquorum irrogatis, concussa et afflicta existit. Cuius indempnitati de benignitate regia providere cupientes, reverendum in Christo patrem et dominum, dominum Stanislaum [k. 91] episcopum eiusdem ecclesie modernum, qui tamquam noviter provisus et consecratus ad eandem¹, nondum inquirere aut indignari potuit de meritis causarum et inpressionum sive iniuriarum qualitatibus sic, ut premittitur, eidem ecclesie inflictarum, a vestra et cuiuslibet vestrum iurisdicione unacum omnibus et singulis suis et ecclesie sue vasallis, subditis opidis^a, villis^a ceterisque possessionibus^a eximimus per presentes. Vestre et cuiuslibet vestrum fidelitati comittentes et mandantes seriose, quatenus ipsum dominum Stanislaum episcopum sive ipsius vasallos et subditos opidorum, villarum et possessionum sive granicierum aut alterius cuiuscumque rei forum sive indaginem sectarum iurisdicione quomodolibet concurrentes coniunctim vel divisim ad instanciam quorumcumque seu cuiuscumque persone masculine et feminine tam in colloquiis generalibus, quam particularibus iudiciis nulla debeatis seu presumatis iudicare, seu ad presenciam vestram et cuilibet vestrum citare aut evocare racione infra hinc et Conductum Pasce proxime affuturum, decernentes irritum et inane, si in preiudicium premissorum per vos seu quemlibet vestrum aut quospiam aliquid fuerit attemptatum. Datum in Nowa Ciuitate Corczin feria tercia proxima ante festum sancti Egidii anno Domini M° CCCC° XXVIII°².
Relacio wenerabilis Wladislai de Oporowo Regni Polonie vic(ecancellarii)³.

^atak Kop.

¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4. Bullę konfirmacyjną na biskupstwo poznańskie dla Ciołka wydał Marcin V dnia 21 maja 1428, konsekracja odbyła się w Nowym Korczynie 29 sierpnia 1428 (Now. II s. 83).

²Pobyt króla w Nowym Korczynie potwierdzony jego itinerarium.

³Władysław Oporowski, zob. wyżej, nr 1088/4. Niniejszy dok. przynosi najwcześniejszą z dotąd znanych informację o podkanclerstwie Oporowskiego.

Dokument Nr 1181

Nowy Korczyn, 2 września 1428

Król Władysław Jagiełło nakazuje bronić kościół poznański od wszelkich gwałtów i napaści.

Or.: Kraków, Biblioteka PAN, dok. nr 603. Pergamin 259 × 170+46 mm. Pasek pergaminowy po przywieszeniu pieczęci. Na odwrocie sygnatury wskazujące na przechowywanie dok. niegdyś w AAP.
Reg.: K. Dziwik, Katalog dokumentów pergaminowych Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, cz. III, Wrocław 1970, nr 504 (wg Or.).

Wladislaus Dei gracia rex Polonie Lithwanieque princeps supremus et heres Russie etc.
Universis et singulis palatinis, castellanis, capitaneis, burgrabiis, tenutariis ceterisque | dignitariis et officialibus ac eorum vicesgerentibus per Regnum nostrum Polonie et presertim | in terris Maioris Polonie, ubilibet presidentibus et constitutis, graciam regiam et omne bonum. | Fideles nostri dilecti! Licet omnes ecclesias Regni nostri defendere teneamur et tueri, tamen reverendum in Christo patrem, dominum Stanislaum episcopum Poznaniensem¹, qui in vicecancellariatus officio se exercens grata et utilia nobis exhibuit et prestitit obsequia, habentes specialiter recomissum ipsum, ecclesiam suam et personas ecclesie ipsius et sibi subiectas ac bona et possessiones universas in tuicionem et proteccionem nostram recipimus confovenda, lesionem et offensam eius et ipsius ecclesie Poznaniensis a quocumque sibi foret irrogata et illata velud nostram propriam et nobis illatam reputantes. Ideo vobis omnibus et vestrum cuilibet supradictis firmiter precipiendo mandamus, quatenus prefatum dominum Stanislaum episcopum, ecclesiam suam Poznaniensem, personas et bona sua habentes una nobiscum sinceriter recomissa, ab omnibus iniuriis, violenciis, molestiis et impressionibus quibuscumque defendere debeatis et tueri, sibi contra quoscumque violentatores et oppressores, potenciis, auxiliis et consiliis vestris fideliter assistentes, dum et quociens per ipsum aut suos subditos vel eorum nunccios fueritis requisiti. Secus, gracie nostre sub obtentu, non facturi. Datum in Nowa Ciuitate^a Corczyn feria quinta in crastino sancti Egidii anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo octavo², sigillo nostro presentibus subappenso.
Relacio venerabilis Wladislai de Opporow Regni Polonie vicecancellarii³.

^anastępuje skreślone fer Or.

¹Zob. dokument poprzedni (nr 1180).

²Zob. dokument poprzedni (nr 1180).

³Zob. dokument poprzedni (nr 1180).

Dokument Nr 1182

Sandomierz, 7 września 1428

Król Władysław Jagiełło czasowo zakazuje pociągać przed sądy Stanisława Ciołka biskupa poznańskiego i jego poddanych.

Kop.: Poznań, WAP, Pyzdry Z. 6, k. 219 - 219v. Wpis 15 marca 1429.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Magnificis, nobilibus et proceribus palatinis, castellanis, capitaneis Maioris Polonie, Brestensi et Syradiensi, iudicibus, subiudicibus ceterisque dignitariis et officialibus iudiciis nostris Maioris Polonie, Brestensi et Syradiensi presidentibus, presentibus requirendis, fidelibus nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Constat vestre et cuiuslibet vestrum fidelitati ecclesiam Poznaniensem durante biennio fuisse acephalam et non modicis gravibusque pressuris subiectam, ad quam reverendus pater dominus Stanislaus episcopus Poznaniensis nobis sincere dilectus noviter promotus existit¹, qui tamquam novellus de meritis causarum eiusdem ecclesie nondum existit informatus. Ut igitur indempnitati bonorum et personarum ecclesie predicte gracia nostra accendente provideatur, eandem ecclesiam, personas atque bona omnia et singula sibi subiecta in iurisdicione vestra et cuiuslibet vestrum infra hinc et Conductum Pasche proxime affuturum [3 IV 1429] eximimus et excipimus, mandantes discrecius fidelitati vestre et cuiuslibet vestrum, quatenus eundem dominum Stanislaum episcopum seu personas sibi quomodolibet ad instanciam cuiuscumque persone masculine aut feminine intentate aut forsitan intentando interim durante huiusmodi nostre exempcionis tempore nulla racione iudicare debeatis, prout indignacionem nostram volueritis evitare, decernentes irritum et inane, si contra [k. 219v] premissa fuerit aliquid per vos aut aliquem vestrum innovatum. Datum Sandomyrie in vigilia Nativitatis Beatissime Virginis Marie gloriose anno Domini M° quadringentesimo vicesimo octavo².
Relacio venerabilis Wladislai de Opporowo decretorum doctoris, Regni Polonie vice(cancellarii)³.

¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

²Pobyt króla w Sandomierzu potwierdzony jego itinerarium.

³Władysław Oporowski, zob. wyżej, nr 1088/4.

Dokument Nr 1183

Sandomierz, 10 września 1428

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić roki sądowe przeciw arcybiskupowi gnieźnieńskiemu Wojciechowi Jastrzębcowi.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 5, k. 314v - 315. Wpis 29 października 1428.

Vladislaus Dei gracia rex Polonie etc. Strenuis ac nobilibus fidelibusque nostris dilectis palatinis, capitaneis, castellanis, iudicibus, subiudicibus ceterisque officialibus terminis tam maioribus, videlicet colloquiis, quam particularibus in Regno nostro Polonie ubilibet presidentibus, graciam regiam [k. 315] et omne bonum. Quia reverendissimum in Christo patrem, dominum Albertum sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopum et primatem pro tractandis nostris et Regni nostri negociis ad nostri presenciam vocavimus ipsiusque presenciam et personam propriam quod tempus extra archiapiscopatum^a suum pro huiusmodi nostris negociis retinebamus tunc tenendum et disponendum. Igitur vobis et vestrum singulis suprascriptis nostris strictis damus presentibus firmiter in mandatis, quatenus omnes et singulas causas, quas ipse dominus archiepiscopus et sui homines, burgrabii et procuratores coram vobis habuerit terminis, tam in colloquiis se generalibus, quam in particularibus terminis, iudicare nullatenus debeatis, sed ipsas, cum quibuscumque personis habet vel habiturus est, suspendatis ad alia colloquia, particulares vero terminos ipsius domini archiepiscopi et suorum hominum diferatis et prorogetis post primum ingressum archiepiscopi in suum archiepiscopatum ad primos huiusmodi particulares terminos, efficientes t(a)liter, quod nullum dominus archiepiscopus et sui homines in ipsius domini archiepiscopi absencia in causis eiusdem senciant preiudicium et gravamen. Datum Sandomirye feria sexta infra octavas Nativitatis Sancte Marie anno Domini M° CCCC XXVIII¹.
Relacio venerabilis Vladislai de Oporowo Regni Polonie vicecancellarii².

^atak Kop.

¹Zob. dokument poprzedni (nr 1182), przypisy 2 - 3.

²Zob. dokument poprzedni (nr 1182), przypisy 2 - 3.

Dokument Nr 1184

Rzym, 12 września 1428

1. Audytor papieski nakazuje wszystkim przechowującym dokumenty dotyczące sporu o łąkę pod Pyzdrami pomiędzy Mikołajem prepozytem szpitala Św. Ducha pod Pyzdrami a mieszczaninem pyzdrskim Janem Walczkiem, aby przedłożyli je do rozpatrzenia apelacji. 2. Tenże nakazuje pozwać Jana Walczka w tejże sprawie.

Or.: (1) Warszawa, AGAD, dok. perg. 2517. Pergamin włoski 345 × 415+42 mm. Na sznurze z brązowych nici fragment pieczęci w czerwonym wosku. Z. N.: Na trzech gradusach liść w podwójnym kole. Na odwrocie: Compulsoriales pro prato in Pyszdry (XV w.) i inne informacje o treści (XVI w.). (2) tamże, dok. perg. 2518. Pergamin włoski 365 × 450+45 mm. Na sznurze z brązowych nici pieczęć wystawcy w czerwonym wosku, w mandorlę, szerokości 52 mm, Z. N. jak w dok. 1. Na odwrocie: Cittacio per comissionem pro capella Sancti Spiritus ante oppidum Pysdry cum inhibicione (XV w.) i inne informacje o treści (XVI w.).

Uw.:Dwa różne dok. wydajemy razem ze względu na tożsamość wystawcy, odbiorcy i przedmiotu sprawy. O sporze i osobach tam wyst. zob. wyżej, nr 1158 i 1159.

1.
||^aJohannes|| de Palena ^b-decretorum doctor, domini nostri pape cappellanus et ipsius sacri palacii apostolici causarum et cause|^c ac partibus infra|^dscriptis ab eodem^e domino nostro papa auditor specialiter deputatus¹ universis et singulis dominis abbatibus, prioribus, prepositis, decanis, archidiaconis, scolasticis, thesaurariis, |^c cantoribus, custodibus, sacristis |^d tam cathedralium, quam collegiatarum canonicis parrochialiumque ecclesiarum rectoribus seu locumtenentibus^f eorundem, plebanis, viceplebanis, cappellanis |^c curatis et non curatis, vicariis perpetuis, |^d altaristis ceterisque presbiteris, clericis, notariis et tabellionibus publicis quibuscumque^e per civitatem et diocesim Poznaniesem ac alias ubilibet constitutis et vestrum cuilibet in solidum, ad quem vel ad quos presentes nostre littere pervenerint, salutem in Domino et nostris huiusmodi ymmoverius apostolicis^g obedire mandatis. Noveritis, quod sanctissimus in Christo pater et dominus noster, dominus Martinus divina providencia papa quintus quandam commissionis sive supplicacionis cedulam nobis per certum suum cursorem presentari fecit, quam nos reverenter, ut decuit, recepimus, huiusmodi sub tenore:
||Dignetur|| s(anctitas) v(estra) causas appellacionis et appellacionum pro parte devoti et religiosi viri Nicolai Michaelis prepositi hospitalis Sancti Spiritus extra opidum Pisdry, Sacri Sepulcri Dominici Jerosolimitani sub regula sancti Augustini, Poznaniensis diocesis, a quadam pretensa sentencia diffinitiva per Nicolaum de Kyky assertum administratorem ecclesie Poznaniensis sede vacante in causa, que coram eo vertebatur inter dictum prepositum actorem ex una et quendam Jacobum Welczkonem opidanum dicti opidi reum de et super quodam prato ad eum racione prepositure dicti hospitalis pertinenti et eius occasione parte ex altera verten(tibus), ut dicitur, lata ad sanctissimum in Christo patrem et dominum nostrum, dominum Martinum papam quintum in partibus interposite et inpositarum necnon iniquitatis, iniusticie et nullitatis dicte pretense sentencie diffinitive tociusque processus unacum negocio principali committere alicui et venerabilibus et circumspectis viris, dominis vestri sacri palacii auditoribus audiendas, cognoscendas et fine debito terminandas cum omnibus et singulis suis emergenciis, incidenciis, dependenciis et connexis ac cum potestate citandi dictum Jacobum omnesque alios et singulos sua coniunctim vel divisim interesse putantes in Romana Curia, extra et ad partes tociens, quociens opus erit, non obstante, quod fortasse causa et cause huiusmodi non sint ad dictam Curiam legittime devolute neque in ea de iuris necessitate tractande seu^h finiende ac p(aternitas) s(anctissima), quod idem prepositus nomine prepositure sue in partibus illis non potest consequi iusticie complementum propter maximos favores potentum, quos habet dictus adversarius, constitucionibus apostolicis stilo palacii et aliis in contrarium editis non obstantibus quibuscumque. In fine vero dicte commissionis sive supplicacionis cedule scripta erant de alterius manus littera superiori littere ipsius cedule penitus et omnino dissimili et diversa hec verba, videlicet: "de mandato domini nostri pape audiat magister Johannes de Palena, citet, ut petitur, et iusticiam faciat"^-i.
||Cuiusquidem|| commissionis vigore citacionis legittima unacum inhibicione inserta extra Romanam Curiam et ad partes in forma solita et consueta per nos decreta et concessa. Tandem constitutus coram nobis devotus et religiosus vir Nicolaus Michaelis prepositus hospitalis Sancti Spiritus extra opidum Pisdri, Sacri Sepulcri Dominici Jerosolimitani sub regula sancti Augustini, Poznaniensis diocesis, principalis in dicta nobis facta et presentata commissione principaliter nominatus, nobis exposuit cum querela, quod nonnulli domini prelati, iudices, officiales, commissarii delegati, subdelegati, capitula, collegia, monasteria, clerici, notarii, tabelliones publici alieque persone tam ecclesiastice, quam seculares, dictarum civitatum et diocesis Poznaniensis ac alias ubilibet constituti penes se habent, detinent et servant ac habentes sciunt et detinentes in eorum cistis, scrineis, thecis, archis, custodiis, notis, prothocollis et manualibus sive regestris certa iura, acta, litteras, scripturas, privilegia, instrumenta et munimenta, causam et causas huiusmodi concernentes sive concernencia, pro cognicione cause et causarum huiusmodi necessarias et necessaria et sine quibus de ipsius cause meritis plene liquere non posset. Quapropter fuimus per eundem dominum Nicolaum Michaelis principalem coram nobis constitutum debita cum instancia requisiti, quatenus sibi de optimo remedio providere litterasque compulsoriales extra Romanam Curiam et ad partes in f'orma solita et consueta decernere et concedere dignaremur. Nos igitur Johannes auditor prefatus attendentes requisicionem huiusmodi fore iustam et consonam racioni quidque iusta petentibus non est denegandus assensus et quod boni iudicis cuncta rimari, ne racione occultacionis iurium presencium hincinde ius earundem valeat deperire, idcirco auctoritate prefata nobis in hac parte commissa vos omnes et singulos supradictos et vestrum quemlibet tenore presencium requirimus et monemus primo, secundo, tercio et peremptorie vobis nichilominus et vestrum cuilibet in virtute sancte obediencie et sub penis infrascriptis districte precipiendo mandamus, quatenus infra sex dierum spacium post presentacionem seu notificacionem presencium vobis seu alteri vestrum factas et postquam pro parte dicti domini Nicolai Michaelis principalis vigore presencium super hoc fueritis requisiti seu alter vestrum fuerit requisitus, immediate sequencium, quorum sex dierum duos pro primo, duos pro secundo et reliquos duos dies vobis universis et singulis supradictis pro tercio et peremptorio termino et monicione canonica assignamus, ita tamen, quod in hiis exequendis unus vestrum alium non expectet nec unus pro alio se excuset, prefatos dominos prelatos, iudices, officiales, collegia, capitula, notarios, tabelliones publicos aliasque personas ecclesiasticas et seculares et loca per exhibitorem presencium vobis nominandas et nominanda personaliter accedatis seu alter vestrum accedat eosque nichilominus auctoritate prefata requiratis et moneatis, quos nos eciam tenore presencium requirimus et monemus eis et eorum cuilibet in virtute sancte obediencie et sub penis infrascriptis districte precipiendo mandantes, quatenus infra duodecim dierum spacium post requisicionem et monicionem vestras huiusmodi immediate sequencium, quorum duodecim dierum quatuor pro primo, quatuor pro secundo et reliquos quatuor dies ipsis et eorum cuilibet pro tercio et peremptorio termino ac monicione canonica assignetis, quos nos eciam eisdem assignamus, dicta iura, acta, litteras, scripturas, privilegia, instrumenta et munimenta quecumque tantum et causa huiusmodi tangentes et tangencia originaliter seu eorum vera transumpta in eorum formis originalibus aut ex eorum motis, regestris et manualibus vel ex originalibus huiusmodi in publicam formam redactas et redacta ac sigillis autenticis sigillatas aut alias sub talibus modo et forma, quod eis in Romana Curia et alibi in iudicio et extra valeat merito fides plenaria adhiberi, nil addendo aut mutando, quod facti substanciam immutet et variet intellectum, dicto domino Nicolao Michaelis principali seu eius legittimo procuratori vel presencium exhibitori sine contradiccione et difficultate quibuslibet tradent et assignent nobis vel alteri interim loco nostri forsan surrogando auditori ad Romanam Curiam referendum, satisfactio primitus illi vel illis, cui vel quibus fuerit satisfaciendum de sallario eorum competenti, quodsi aliqui dicta iura sive munimenta abscondito aut alias contra dicti domini Nicolai Michaelis principalis vel procuratoris sui voluntatem detineant aut habentes stant et detineri detentores ipsos ad tradendum et habere scientes ad revelandum huiusmodi iura et munimenta dicta auctoritate nostra ymmoverius apostolicam per censuram ecclesiastica appellacione postposita compellatis. Diem vero requisicionis et monicionis vestrarum huiusmodi et quanta fides dictis instrumentis, iuribus, actis sive munimentis fuerit adhibenda et quidquam in premissis vobis occurrerit, relacione dignum nobis per vestras patentes litteras sigillis autenticis sigillatas aut instrumentum publicum, harum seriem seu designacionem in se continentes sive continens remissis presentibus quantocicius potentis fideliter intimare curetis, quodsi forte premissa omnia et singula, prout ad vos et eos ac vestrum et eorum quemlibet spectat, non adimpleritis seu adimpleverint cum effectu ac mandatis et monicionibus nostris huiusmodi ymmoverius apostolicis non parueritis seu paruerint realiter et cum effectu aut aliquam in contrarium feceritis seu fecerint per vos ipsi per se vel alium seu alios publice vel occulte, directe vel indirecte quovis quesito colore, nos in vos et eos ac vestrum et eorum quemlibet singulariter in singulos contradictores in hac parte et rebelles exnunc prout extunc dicta monicione canonica premissa excomunicacione, in capitula vero et collegia quecumque in hiis delinquencia suspensione a divinis et in ipsorum delinquentum ecclesias et monasteria interdicti sentencias ferimus in hiis scriptis et eciam promulgamus, absolucionem vero omnium et singulorum, qui prefatas nostras sentencias seu earum aliquam incurrerint seu incurrerit quoquomodo, nobis vel superiori nostro tantummodo reservamus. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes litteras sive publicum presens instrumentum huiusmodi nostram compulsoriam in se continentes sive continens exinde fieri et per notarium publicum nostrumque et huiusmodi cause coram nobis scribam infrascriptum subscribi et publicari mandavimus nostrique sigilli iussimus appensione communiri. Datum et actum Rome in domo habitacionis nostre sub anno a nativitate Domini millesimo quadringentesimo vicesimo octavo, indictione sexta, die vero dominica duodecima mensis Septembris, pontificatus prefati domini nostri pape Martini quinti anno undecimo, presentibus ibidem discretis viris, magistris Gerardo Wer- deman de Panct(is) et Johanne Boynek notariis publicis scribisque nostris, clericis Coloniensis et Monasteriensis diocesium, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.
Z. N. ^j-k

Et ego Johannes de Tateren clericus Maguntiensis diocesis, apostolica et imperiali auctoritatibus notarius reverendi patris, domini Johannis de Palena auditoris prefati et huiusmodi cause coram eo scriba, quia dictarum litterarum compulsorialium peticioni earumque decrete omnibusque aliis et singulis premissis, dum sic, ut premittitur, fierent et agerentur, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi ideoque presens publicum instrumentum per alium fideliter conscriptum me aliis prepedito negociis, exinde confeci subscripsi et in hanc publicam formam redegi signoque et nomine meis solitis et consuetis unacum appensione sigilli prefati domini auditoris consignando, rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium premissorum

.
2.
||Johannes|| de Palena¹ [dalej tekst ident. jak w dok. 1, zob. przypis b - i]. ||Post cuiusquidem|| commissionis sive supplicacionis cedule presentacionem et recepcionem nobis et per nos, ut premittitur, factam fuimus per venerabilem et circumspectum virum, dominum Nicolaum Michaelis prepositum hospitalis Sancti Spiritus extra opidum Pisdri, Sacri Sepulcri Dominici Jherosolimitani sub regula sancti Augustini, principalem in dicta nobis facta et presentata commissione principaliter nominatum debita cum instancia requisiti, quatenus sibi cittacionem legittimam unacum inhibicione inserta extra Romanam Curiam et ad partes contra et adversus quendam Jacobum Welczkonen opidanum opidi Pisdri ex adverso principalem in eadem nobis facta et presentata commissione ex adverso principaliter nominatum omne que alios et singulos sua comuniter vel divisim interesse putantes iuxta et secundum vim, formam et tenorem commissionis prenarrate in forma solita et consueta decernere et concedere dignaremur. Nos igitur Johannes auditor prefatus attendentes requisicionem huiusmodi fore iustam et consonam racioni volentesque in causa et causis huiusmodi et inter partes predictas rite et legittime procedere et partibus ipsis dante Domino iusticiam ministrare, ut tenemur, idcirco auctoritate apostolica nobis in hac parte commissa vos omnes et singulos supradictos et vestrum quemlibet tenore presencium requirimus et monemus primo, secundo, tercio et peremptorie, vobis nichilominus et vestrum cuilibet in virtute sancte obediencie et sub excommunicacionis pena, quam in vos et vestrum quemlibet canonica monicione premissa ferimus in hiis scriptis, nisi feceritis eaque vobis in hac parte committimus et mandamus districte precipiendo mandantes, quatenus infra sex dierum spacium post presentacionem seu notificacionem presencium vobis seu alteri vestrum factam immediate sequencium, quorum sex dierum duos pro primo, duos pro secundo et reliquos duos dies vobis omnibus et singulis supradictis et vestrum cuilibet pro tercio et peremptorio termino ac monicione canonica assignamus, et postquam pro parte prenominati domini Nicolai Michaelis principalis vigore presencium fueritis requisiti seu alter vestrum fuerit requisitus, ita tamen, quod in hiis exequendis unus vestrum alterum non expectet nec unus pro alio se excuset prelibatum Jacobum Welczkonem ex adverso principalem omnesque alios et singulos sua communiter vel divisim interesse putantes in eorum propriis personis, si ipsorum presencias commode habere poteritis, alioquin in hospiciis habitacionum suarum, si ad ea tutus pateat accessus ac in parrochiali et parrochialibus, sub quo vel quibus degunt et morantur, sentenciate in cathedrali Poznaniensi ac in dictis parrochiali et parrochialibus, sub qua vel quibus degunt et morantur ecclesiis, infra missarum solempnia, dum ibidem populi multitudo ad divina audiend(a) aut alias congregata fuerit, aliisve ecclesiis et locis publicis, ubi quondam et quociens visum fuerit expedire. Ita quod, sit verisimile citacionem vestram huiusmodi ad ipsorum citandorum noticiam devenire, ne de premissis vel infrascriptis ignoranciam aliquam pendere valeant seu eciam allegare. Ex parte nostra ymmoverius apostolica publice alta et intelligibili voce peremptorie citare curetis, quos nos eciam peremptorio sic citamus, quatenus sexagesima die post citacionem vestram huiusmodi per vos vel alterum vestrum eis factam immediate sequenti, si dies ipsa sexagesima iuridica fuerit et nos vel alius forsan loco nostri surrogandus auditor ad iura reddendum pro tribunali sederimus aut sederit, alioquin prima die iuridica extunc immediate sequenti, qua nos vel interim loco nostri surrogandum auditorem Rome vel alibi, ubi tunc forsan dominus noster papa cum sua curia residebit, in audiencia causarum apostolica mane hora causarum consueta ad iura reddendum et causas audiendum pro tribunali sedere contigerit, compareant in iudicio legittime coram nobis vel interim surrogando auditore prefato per se vel procuratorem seu procuratores suos ad causam et causas huiusmodi sufficienter instructos cum omnibus et singulis actis acticatis, litteris, scripturis, processibus, iuribus et munimentis, causam et causas huiusmodi tangentibus seu eas quomodolibet concernentibus, prefato domino Nicolao Michaelis principali vel eius legittimo procuratori de et super omnibus et singulis in dicta nobis facta et presentata commissione contentis de iusticia responsuri ac in toto negocio causaque seu causis huiusmodi ad omnes et singulos actus gradatim et successive et usque ad diffinitivam sentenciam inclusive debitam et consuetam, termino et dilacionibus precedentibus processuri et procedi visuri aliasque dicturi, facturi, allegaturi, audituri et recepturi, quod iustum fuerit et ordo dictaverit racionis, certificantes nichilominus eosdem citatos, quod fine in dicto citacionis termino comparare curaverint sive non nos nichilominus vel interim surrogandus auditor prefatus ad partem coram nobis comparentem et causam seu causas huiusmodi prosequi [....^l]antis instanciam ad premissa omnia et singula et alias, prout iuris fuerit, procedemus seu procedet, dictorum citatorum absencia seu contumacia in aliquo non obstante et insuper attendentes, quod lite et causa huiusmodi sic, ut premittitur, coram nobis indecisis pendentibus, nil sit in partibus innovandum seu acceptandum, vobis omnibus et singulis supradictis, quibus presentes nostre littere diriguntur, eadem auctoritate apostolica committimus et mandamus, quatenus post legittimam dicte cittacionis in partibus facte execucionem reverendo patri, domino episcopo Poznaniensi eiusque in spiritualibus vicario seu officiali generali ceterisque iudicibus et commissariis delegatis et subdelegatis ordinariis, extraordinariis, quacumque auctoritate fungentibus et presertim prefato Jacobo Welczkone ex adverso principali omnibusque aliis et singulis, quorum interest vel intererit aut interesse poterit quomodolibet in futurum, quibuscumque nominibus censeantur aut quacumque prefulgeant dignitate, de quibus pro parte dicti domini Nicolai Michaelis principalis vigore presencium super hoc fueritis requisiti seu alter vestrum fuerit requisitus, inhibeatis, quibus nos eciam tenore presencium inhibemus, ne ipsi seu ipsorum alter in causa ipsa in preiudicium dicti domini Nicolai Michaelis principalis et lite pendente huiusmodi nostreque iurisdicionis lesionem et sancte Sedis Apostolice vilipendium et contemptum quidquam per se vel alium vel alios publice vel occulte, directe vel indirecte, quovis quesito colore attemptare vel innovare presumatis seu presumat. Quodsi secus factum fuerit, id totum revocare et ad statum pristinum reducere curabimus, iusticia mediante, diem vero cittacionis et inhibicionis vestrarum huiusmodi atque formam et quidquam in premissis feceritis nobis aut interim surrogando auditori prefato per vestras patentes litteras aut instrumentum publicum, harum seriem seu designacionem in se continentes sive continens remissis presentibus fideliter intimare curetis. Absolucionem vero omnium et singulorum, qui prefatam vestram exortacionis sentenciam incurrerint seu incurrerit quoquomodo, nobis vel superiori nostro tantummodo reservamus. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes litteras sive presens publicum instrumentum huiusmodi nostras citacionem et inhibicionem in se continentes sive continens exinde fieri et per notarium publicum nostrumque et huiusmodi cause coram nobis scribam infrascriptum subscribi et publicari mandavimus nostrique sigilli iussimus et fecimus appensione communiri. Datum et actum Rome in domo habitacionis nostre sub anno a nativitate Domini millesimo quadringentesimo vicesimo octavo, indictione sexta, die vero dominica duodecima mensis Septembris, pontificatus prefati domini nostri pape Martini quinti anno undecimo, presentibus ibidem discretis viris, magistris Gerardo Werdeman de Panct(is) et Johanne Boynek notariis publicis scribisque nostris, clericis Coloniensis et Monasteriensis diocesium, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.
Z.N. ^j-k

Et ego Johannes de Tateren clericus Maguntinensis diocesis, publicus apostolica et imperiali auctoritatibus notarius reverendi patris, domini Johannis de Palena auditoris prefati et huiusmodi cause coram eo scriba, quia citacioni et inhibicioni, peticioni earumque decreto ac omnibus aliis et singulis premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, ideo presens publicum instrumentum per alium fideliter conscriptum exinde confeci subscripsi, in hanc publicam formam redigendo signoque et nomine meis solitis et consuetis unacum appensione sigilli prefati domini auditoris consignavi, rogatus et requisitus in fidem et testimonium premissorum

^ainicjały wysokości prawie połowy tekstu Or. 1 i 2

^b-itekst identyczny Or. 1 i 2

^cOr. 1

^dOr. 2

^ebrak Or. 2

^flocatenentibus Or. 2

^gnastępuje firmiter Or. 2

^hnastępuje eciam Or. 2

^j-kinną ręką Or. 1 i 2

^ltekst zatarty Or. 2.

¹Por. dok. tegoż z 24 listopada 1427 - wyżej, nr 1143.

Dokument Nr 1185

Drohobycz, 25 października 1428

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić roki sądowe przeciw Stanisławowi Miruckiemu byłemu burgrabiemu kaliskiemu do czasu swego przybycia do Wielkopolski.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 5, k. 349v. Wpis 16 listopada 1428.

Vladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Palatinis, castellanis, capitaneis, iudicibus, subiudicibus, camerariis ceterisque officialibus iudiciis nostris in Gnezna, in Poznania, in Pysdri presidentibus, presentibus requirendis, nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum. Magnifici, strenui et nobiles fideles nostri dilecti! Mandamus vobis, quatenus nobilem Stanislaum Myruczsky¹ pro causis racione debitorum, que contraxit, dum esset burgrabius in Kalis¹, nulla debeatis iudicare racione usque ad nostrum ibidem proximum ingressum. Et si in aliquas penas incidit, eciam vobis interim quod hinc nobiscum fuit, aut si termini aliqui contra ipsum sunt attemptati, eosdem revocare curetis, quos exnunc prout extunc irritos decrevimus et inanes. Secus facere non ausuri, gracie nostre sub obtentu. Datum in Drohubycz^a feria secunda post Undecem Milla^a Virginum anno Domini M° CCCC XXVIII².
Relacio venerabilis Vladislai de Oporowo decretorum doctoris, Regni Polonie vicecancellarii³.

^atak Kop.

¹Stanisław z Mierucina, zob. wyżej, nr 1157/2. Burgrabią w Kaliszu był z ramienia Tomka z Pakości zapewne aż do śmierci starosty (zm. po 10 lipca 1428 - GUrz. nr A 233, B 9, C 117).

²Pobyt króla w Drohobyczu na Rusi potwierdzony jego itinerarium.

³Władysław Oporowski, zob. wyżej, nr 1088/4.

Dokument Nr 1186

Poznań, 11 grudnia 1428

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Paweł niegdyś wójt śremski sprzedał swoją część wójtostwa w Śremie radzie i pospólstwu miasta.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Śremu I/4. Pergamin 353 × 135+43 mm, zniszczony, poplamiony, podarty i poklejony taśmą. Miejsce przytwierdzenia pieczęci (sznura) wydarte. Na odwrocie sygnatury i informacje o treści.

||In|| nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Martinus de Slawsko castellanus Poznaniensis, capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium|, quibus expedit universis, quod ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam nobilis Paulus olim advocatus de Srzem², non compulsus, non coac|tus nec aliquo sinistro modo seductus, quinymmo sanus mente et corpore existens, usus consilio amicorum et matura deliberacione prehabita, totam suam sortem advocacie | in Srzem, quam habuit in terra Maioris Polonie et in districtu Costensi sittam, cum omni iure et dominio, prout solus tenuit et habuit, nichil iuris seu dominii pro se aut successoribus suis ibidem excipiendo, cum omnibus utilitatibus, agris cultis et colendis, campis, pratis, pascuis, graminetis, silvis, borris, gaiis, mellificiis, rubetis, dumetis, quercetis, pinetis, virgultis, allodiis, areis, domibus, ortis, fluviis, riwlis, gurgittibus, laccubus, stangnis, piscinis, piscaturis, aquis, aquarum decursibus, molendinis et eorum emolimentis, censibus, fructibus, proventibus, redditibus, venacionibus, aucupacionibus, coherenciis et obvencionibus universis, quomodolibet ad predictam sortem advocacie in Srzem spectantibus, quocunque alio nomine sive vocabulo censeantur, [...^a] nunc ibi sunt vel imposterum augi possunt, prout sepefata sors advocacie in Srzem in suis metis, limittibus et graniciis ab antiquo circumferencialiter est divisa, distincta et limitata seu dimensurata, pro centum et quinquaginta marcis grossorum Pragensium, numeri Polonicalis consueti, quadraginata octo grossos in quamlibet marcam computando, providis et honestis magistro civium, consulibus totique communitati civitatis Srzem et ipsorum successoribus legitimis tytulo perpetual(is) vendicionis rite et racionabiliter coram nobis perpetuo resignavit in habendum, tenendum, possidendum, utifruendum, vendendum, obligandum, donandum, comittandum, alienandum et ad usus beneplacitos libere et quiete convertendum, prout ipsis aut posteritatibus ipsorum melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigillum nostrum presentibus est appensum testimonio litterarum. Actum et datum Poznanie sabbato proximo ante festum sancte Lucie anno Domini millesimo quadrincentesimo vicesimo octavo, presentibus ibidem strenuis et nobilibus dominis Virzbanthe Pyantha de Przescheka³, Johanne de Strzalkowo⁴, Stanislao de Cameynewycze⁵, Bogussio de Cossuty⁶, Nicolao de Grabowo⁷, Mathia de Strzezewo⁸ et Johanne de Chelm⁹, et aliis quampluribus fidedignis testibus ad premissa.

^aniewielka dziura Or.

¹Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 1100/6.

²Paweł nie zidentyfikowany - poprzednią część wójtostwa wykupiła rada śremska w 1423 r. - KDW VIII, nr 960.

³Przysieka (Przesieka) par. Lechlin, na pn. od Skoków (Koz. 3 s. 94). Wierzbięta Piętka z P. i Grzybowa Pięcinego wyst. od 1415, tenutariusz Rogoźna do 1434, zm. po 1442 (SHGWlkp.; GStar., s. 79).

⁴Strzałkowo, wieś par. na zach. od Słupcy (Koz. 5 s. 358 - 359). Jan wyst. od 1416 (Roty II nr 447), wicestarosta w Pyzdrach 1428 - 1430, burgrabia w Gnieźnie 1429, wicewojewoda w Pyzdrach 1436 - 1437 (GStar. s. 184), zawsze z ramienia Marcina Sławskiego.

⁵Kamionki (Kamieniewice) par. Głuszyna, na pn.-zach. od Kórnika (SHGPoz. II). Stanisław wyst. 1415 - 1447, wicechorąży pozn. 1420 - 1421, 1427 - 1430, wicepodsędek w Kościanie 1422 - 1423 (ib.; GUrz. s. 173).

⁶Bogusz z Koszut (pomiędzy Kórnikiem a Środą) i z Pierzchna (na pd.-wsch. od Środy) oraz z Górki (par. Objezierze) wyst. 1413 - 1450 (SHGPoz. II).

⁷Mikołaj z Grabowa, zob. wyżej, nr 1085/3.

⁸Maciej ze Strzeszewa (? - osada dziś nie istniejąca w powiecie pyzdrskim - Koz. 3 s. 266, 8 s. 116) lub Strzeżewa (dziś Strzyżewko par. Cerekwica, na pd.-wsch. od Borku Wlkp. - Koz. 3 s. 367), wyst. także przy Marcinie ze Sławska w 1430 r. - niżej nr 1228, 1230 i 1231.

⁹Chełm w Wielkopolsce nie znany, może chodzi o Chełmno par. Pniewy, nazywane niekiedy Chełmem, gdzie w tych latach wyst. Jan (SHGPoz. I s. 187 - 188). Może jednak chodzi tu o Chełm (na obszarze dzis. miasta Krakowa) - Jan (i z Woli Chełmskiej) wyst. 1420 - 1459 (późniejszy kasztelan połaniecki 1447 - 1459), był żonaty z Anną z Sarnowy i z tego tytułu mógł bywać w Wielkopolsce (Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. I, s. 335). Zob. też niżej, nr 1322/15 (Jan Chełmski na sądzie w Kościanie).

Dokument Nr 1187

[Poznań], 1428

Oficjał poznański zaświadcza, że Maciej Chłapowski zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 619 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 189, zaginionego w 1945 r.).

1428. Coram Mathia Korzbok canonico et officiali etc.¹ inscriptio census unius marcae a summa 12 marcarum per Mathiam Chłapowski² super bonis suis Poklatki³ vicariis Posnaniensibus.

¹Maciej Korczbok, zob. wyżej, nr 1076/1.

²Maciej z Chłapowa (na pn.-wsch. od Środy), zapewne ident. z kanonikiem pozn. 1419, gnieźn. 1419, zm. 1435 (Kor. I s. 128 - 129).

³Poklatki par. Czerlejno, pomiędzy Kostrzynem a Środą (Koz. 3 s. 58). Maciej (brat Piotra Burczka z Chłapowa) z Poklatek pisał się także w 1435 r. (Roty II nr 1054).

Dokument Nr 1188

[Poznań], 1428

Oficjał poznański zaświadcza, że Chwalęta z Lubicza zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 625 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 259, zaginionego w 1945 r.).

1428. Coram Mathia Korzbok officiali Posnaniensi¹ nobilis Chwalanta cum Thomka uxore² vicariis cathedralibus censum 1 marcae pro 12 marcis summae capitalis super bonis Lubicz² inscribunt.

¹Maciej Korczbok, zob. wyżej, nr 1076/1.

²Lubicz par. Chojnica, osada dziś nie istniejąca na pn. od Poznania (Koz. 2 s. 400, 8 s. 58). Chwalęta wyst. od 1411 (KDW V nr 174, 177), burgrabia w Poznaniu 1426 - 1428 i Kościanie 1427 - 1428, 1450, w Kaliszu 1439 - 1440, Gnieźnie 1448 - 1449 (GUrz. s. 176), żył jeszcze 1459, zm. przed 1465. Jego żona Tomka żyła jeszcze 1464 (SHGWlkp.; Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Pozn. 44 s. 74).

Dokument Nr 1189

[Poznań], 1428

Oficjał poznański zaświadcza, że mieszczanin poznański Dominik zapisał czynsz na rzecz altarii w katedrze poznańskiej.

Reg.: z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 631 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 350, zaginionego w 1945 r.).

1428. Coram Mathia Korzbok officiali Posnaniensi¹ inscriptio census unius marcae pro 10 marcis latorum grossorum Pragensium ad altare Sanctorum Adalberti et Stanislai Martyrum² per Dominicum sartorem, civem Posnaniensem super domo aciali braxatorioque in platea Canum³.

¹Maciej Korczbok, zob. wyżej, nr 1076/1.

²W katedrze pozn.; o altarii zob. Now. I s. 341 - 342.

³Krawiec Dominik z ulicy Psiej (dziś Szkolnej) w Poznaniu zapewne ident. z Dominikiem wyst. 1430 (WSvP s. 234) i 1435 (ARP I nr 26).

Dokument Nr 1190

[Poznań], 1428

Władze miasta Poznania zaświadczają, że mieszczka poznańska Jadwiga Kuszonowa zapisała czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg.: z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 628 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 297, zaginionego w 1945 r.).

1428. Coram eodem officio [consulari Posnaniensi^a] Hedvigis Kuszonowa¹ vicariis praedictis [cathedralibus Posnaniensibus^a] unam marcam annui census pro 10 marcis latorum grossorum super domo, in acie ex opposito claustri Sancti Dominici sita², inscribit.

^awg poprzedniego reg. w sumariuszu.

¹Mieszczka pozn. Jadwiga nie zidentyfikowana.

²W Poznaniu.

Dokument Nr 1191

1428

Arcybiskup gnieźnieński rozsądza spór pomiędzy Janem mansjonarzem kolegiaty NMPanny w Kaliszu i Katarzyną wdową po Mikołaju Kranchu w sprawie czynszu na rzecz altarii w tejże kolegiacie. Or. i Kop. nie znane.

Streszcz.: Włocławek, Archiwum Diecezjalne, Archiwum Kapituły Kolegiaty Kaliskiej t. 26 (Specimen privilegiorum Collegiatae B. M. Virginis Calisiensis z XVIII w.), nr 6.

1428. Albertus Dei gratia archiepiscopus Gnesn(ensis) załatwia spor inter dominum Johannem mansionarium ecclesiae colleg(iatae) B. M. V. Caliss(iensis) et inter Catharinam relictam olim Nicolai Cranek^a civis Caliss(iensis)¹ pro summa 50 marcarum, quae per eundem Nicolaum Cranek^a in sua scultetia in Rajkowo² ratione fundationis altaris erant inscripta^a.

^atak Streszcz.

¹Wydaje się nie ulegać wątpliwości, że chodzi tu o rajcę i burmistrza kal. Mikołaja Krancha, wyst. jako burmistrz jeszcze 17 czerwca 1427 (wyżej, nr 1132/1). Wdowa po nim Katarzyna wyst. 21 lipca 1440 (KDW X); tutaj pierwsza wzmianka o jego śmierci.

²Rajsków, wieś miejska tuż na wsch. od Kalisza (Koz. 5 s. 233), dziś w granicach miasta.

Dokument Nr 1192

Poznań, 6 stycznia 1429

Podkomorzy poznański Piotr Korczbok prosi Jerzego Jarogniewskiego o dokonanie rozgraniczenia dóbr Parzęczewo i Reńsko.

Kop.: Kórnik, Bibl. Kórn., rkps 784 (księga ziemska kościańska z lat 1428 - 1430), 150v. Wpis w 1429 r.

Nobili Georgio Jarognewsky¹, vestra dominacio decernat partes inter prelibatas causis in premissis.
Frater siquidem zelande! Cupio vos non latere litera cum presenti, quomodo venientes in meam ad presenciam nobiles Nicolaus de Parzenczewo² ex una et Nicolaus Ranczsky³ parte ex altera supplicantes, quod eis vicesubcamerarium eligerem et ducerem super limitacionem granicierum inter Parzenczewo² et Ranczsko³ et sic vos denotarunt partes ambe. Quare peto fraternitatem vestram, quatenus dignemini^a captato certo die eis denotando interesse dignemini et eos in dictis graniciis diligenter pure propter Deum velitis disponere et concordare tamquam frater noster non recusando. Datum Poznanie die Epyfanie Domini M° CCCC° XX nono, nostro sub sigillo.
Petrus Corczbog subcamerarius Poznaniensis⁴.

^a6 wyrazów niżej orzeczenie to zostało powtórzone Kop.

¹Jerzy Jarogniewski (z Jarogniewic par. Głuchowo, na pn.-zach. od Czempinia), wyst. 1406 - 1448, potem burgrabia w Kościanie 1440 - 1442; nie był nigdy wicepodkomorzym w Kościanie (GUrz. nr C 744; SHGPoz. II). O przyczynach objęcia funkcji komorniczych, zob. niżej, przypis nr 3.

²Parzęczewo, wieś par. na pn.-wsch. od Wielichowa (Koz. 3 s. 12). Mikołaj wyst. od 1412 (Roty II nr 347), nie wiemy czy ident. z burgrabią w Kościanie 1443 (KDW V nr 713; GUrz. nr C 745), zob. też niżej, nr 1204/2.

³Reńsko (Ręcsko) par. Wilkowo Polskie, na pd.-wsch. od Wielichowa (Koz. 3 s. 130, 5 s. 236). Mikołaj wyst. 1424 (Roty III nr 1040) - 1444 (SHGWlkp.). W l. 1426 - 1430 był wicepodkomorzym w Kościanie, stąd najpewniej potrzeba powołania do rozgraniczenia jego dóbr innego, specjalnego wicepodkomorzego.

⁴Piotr Korczbok, zob. wyżej, nr 1098/6.

Dokument Nr 1193

Kościan, 13 lutego 1429

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Jan z Błociszewa sprzedał swoją połowę wsi Luboń Mikołajowi Grabowskiemu.

Or.: Poznań, WAP, Dokumenty wiejskie 203. Pergamin dobrze zachowany, 280 × 180+ +57 mm. Na zielonym sznurze pieczęć wystawcy w żółtym wosku, średnicy ok. 40 mm, z herbem Zaremba, nad nim tarcza ze skrzydłami po bokach, zwieńczona kapeluszem z pióropuszem. Napis otokowy uszkodzony.

^aIn nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Martinus de Slawsko castellanus Poznaniensis necnon capitaneus | Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram ac aliorum eiusdem terre | nobilium veniens presenciam nobilis Johannes heres de Blodzeschewo², non compulsus, non coactus nec aliquo | siniostro^b modo seductus, quinymmo sanus mente pariter et corpore existens, usus amicorum consilio ac matura deliberacione prehabita, medietatem ville et hereditatis Lubon nobili Nicolao Grabowsky heredi ibidem in Lubon³ pro centum quinquaginta marcarum^b latorum grossorum monete Pragensis et numeri Polonicalis consueti, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, vendidit ac rite et racionabiliter coram nobis perpetuo resignavit, cum omni iure et dominio, prout eandem medietatem ville solus tenet et habuit, nichil iuris, proprietatis aut dominii pro se et suis successoribus reservando, necnon cum omnibus et singulis fructibus, redditibus, proventibus, censibus ac obvencionibus universis, domibus, areis, ortis, ortulanis, agris tam cultis quam colendis, campis, pratis, pascuis, graminetis, silwis, borris, gaiis, mericis, nemoribus, sereptis, indaginibus, pinetis, quercetis, dumetis, fluviis, fluminibus, aquis, aquarum decursibus, piscinis, piscaturis, stangnis, paludibus, molendinis et eorum emolimentis et generaliter cum omnibus et singulis utilitatibus ad dictam medietatem dicte ville Lubon spectantibus et spectari sperantibus, quomodolibet in futurum quocumque nomine sive vocabulo censeantur, ita late et longe, prout dicta medietas ville predicte ab antiquo in suis limittibus et graniciebus est distincta et limittata, et prout eandem solus tenuit et habuit, per eundem dominum Nicolaum et suos successores legittimos tenendum, habendum, regendum, gubernandum, vendendum, obligandum ac ad usus beneplacitos convertendum, prout sibi et suis successoribus legittimis melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigillum nostrum est appensum testimonio literarum. Actum et datum in Costen die dominico Invocavit me anno Domini millesimo quadricentesimo vicesimo nono, presentibus ibidem nobilibus Johanne Golyas⁴, Andrea de Brodnicza⁵, Paulo de Chlebowo⁶, Raphaele de Lesczno⁷, Ywone de Carnino⁸ et Johanne de Wilkowo here(di)bus⁹, testibus circa^c premissa.

^ainicjał wysokości całego tekstu Or.

^btak Or.

^csłowo powtórzone Or.

¹Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 1100/6.

²Błociszewo, wieś par. na zach. od Śremu. Jan wyst. 1401 - 1433 (SHGPoz. I s. 64).

³Mikołaj Grabowski z Lubonia, zob. wyżej, nr 1085/3, 2.

⁴Jan Goliasz z Brodnicy, zob. wyżej, nr 1164/2.

⁵Andrzej z tejże Brodnicy wyst. 1419 - 1448, częsty wiceurzędnik w Kościanie i w Śremie 1440 - 1448 (SHGPoz. I s. 108).

⁶Chlebowo par. Wieszczyczyn, wieś dziś nie istniejąca, na pn.-wsch. od Dolska, koło Rusocina (ib. s. 190). Paweł, Paszek, wyst. 1405 - 1449 (ib.).

⁷Leszno (Leszczno) w ziemi wschowskiej. Rafał, protoplasta Wieniawitów Leszczyńskich, wyst. od 1421, kasztelan przemęcki 1427, zm. 1467 (PSB XVII s. 128).

⁸Karmin, wieś par. na pd.-wsch. od Śmigla. Iwan wyst. 1421 - 1448 (SHGPoz. II).

⁹Jan z Wilkowa (nie wiemy z którego, może par. Buk, na pn. od Buku) wyst. 1429 - 1445 (SHGWlkp.).

Dokument Nr 1194

Kościan, 14 lutego 1429

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Maciej ze Szczodrowa, Andrzej z Brodnicy i Jan niegdyś z Brodnicy zrzekli się swego prawa bliższości do połowy Lubonia.

Or. : Poznań, WAP, Akta m. Poznania D 586. Pergamin 243 × 127+41 mm. Niebiesko-zielony sznur po pieczęci. Na odwrocie późne streszczenia.
Reg.: KDW V, nr 495 (wg Or.).

^aIn nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Martinus de Slawsko castellanus Poznaniensis | necnon capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo | ad nostram ac aliorum eiusdem terre nobilium venientes presenciam nobiles Mathias de Sczodrowo², Andreas | de Brodnicza³ et Johannes eciam olim de Brodnicza heredes⁴, non compulsi, non coacti nec aliquo sinistro modo seducti, quinymmo sani mente pariter et corpore existentes, usi amicorum consilio et matura deliberacione prehabita, omne ius proximitatis et propinquitatis, quod ipsis in medietate ville et he(re)ditatis Lubon⁵ quomodolibet competebat et quam medietatem ville predicte nobilis vir Nicolaus Grabowsky heres ibidem in Lubon⁶ a nobili viro, domino Johanne Bloczeschewsky⁷ perpetuo emit in tricentis marcis grossorum latorum monete Pragensis ac numeri Polonicalis consueti, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, rite ac racionabiliter coram nobis perpetuo resignarunt, cedentes omni proprietati, iuri et proximitati ipsis ibidem competenti in personam prefati Nicolai et sue legittime posteritatis. Harum quibus sigillum nostrum est appensum testimonio literarum. Actum et datum in Costen feria secunda post dominicam Invocavit etc. anno Domini millesimo quadricentesimo vicesimo nono, presentibus ibidem nobilibus viris, dominis Johanne de Sczepankowo subiudice Wschoviensi⁸, Johanne Golyas de Brodnicza⁹, Derslao olim de Dambrowa¹⁰, Sigismundo de Strobyesko¹¹, Nicolao de Polozeyewo¹² et Johanne de Wycząnskowo heredibus¹³, testibus circa premissa.

^ainicjał wysokości całego tekstu Or.

¹Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 1100/6.

²Szczodrowo par. Kościan, na pn.-zach. od Kościana (Koz. 3 s. 299 - 300). Maciej wyst. 1420 (Roty III nr 821), potem wicechorąży w Kościanie 1438 (GUrz. nr C 884), ojciec Stanisława studenta UJ 1455.

³Andrzej z Brodnicy, zob. wyżej, nr 1193/5.

⁴Jan z tejże Brodnicy wyst. od 1419, potem 1435 - 1437 w sąsiednim Grabianowie (SHGPoz. I s. 108).

⁵Mikołaj Grabowski, Luboń, Jan z Błociszewa, zob. dok. poprzedni, przypisy nr 2 i 3.

⁶Mikołaj Grabowski, Luboń, Jan z Błociszewa, zob. dok. poprzedni, przypisy nr 2 i 3.

⁷Mikołaj Grabowski, Luboń, Jan z Błociszewa, zob. dok. poprzedni, przypisy nr 2 i 3.

⁸Szczepankowo Stare par. Charbielin, na pd.-zach. od Śmigla, w ziemi wschowskiej (Koz. 5 s. 388). Jan podsędek wschowski wyst. 1426 - 1436 (GUrz. nr A 379).

⁹Jan Goliasz, zob. dok. poprzedni, przypis nr 4.

¹⁰Dąbrowa par. Skórzewo, na zach. od Poznania. Dziersław niegdyś Dąbrowski wyst. od 1405 (SHGPoz. I s. 339), także z Kobylnik, wicewojewoda w Kościanie 1427, 1443 - 1448, 1449 - 1452 i w Poznaniu 1452 - 1453, zaufany Łukasza Górki (GUrz. s. 168).

¹¹Strobiszki, osada par. dziś nie istniejąca pod Żabnem w powiecie kościańskim (Koz. 3 s. 258). Zygmunt wyst. 1424 - 1448 (ib.; SHGWlkp.), był wicepodkomorzym w Kościanie 1447 (GUrz. nr C 855).

¹²Połażejewo (Położejewo) par. Murzynowo Kościelne, na pn.-wsch. od Środy (Koz. 3 s. 63). Mikołaj zapewne ident. z wyst. 1399 (Lekszycki II nr 2396, 2692), już olim z P. 1403 (Poz. II nr 1135), z Konarzewa 1416 (Roty I nr 915), z Chaław i Gonic, częsty wiceurzędnik w Kościanie 1417 - 1429 (GUrz. s. 181), wyst. jeszcze 1430 (SHGWlkp.), por. też J. Wiesiołowski, Ambroży Pampowski - starosta Jagiellonów, Wrocław 1976, s. 15 - 17.

¹³Wyciążkowo par. Goniębice, na zach. od Osiecznej (Koz. 3 s. 417 - 418, 5 s. 501). Jan wyst. od 1421 (Roty III nr 877) do 1438 (SHGWlkp.).

Dokument Nr 1195

Radziejów, 2 (9?) kwietnia 1429

Król Władysław Jagiełło nakazuje sądowi ziemskiemu w Kościanie, aby nie sądził mieszczan z Pyzdr, szczególnie zaś Michała Kukli, który podlega jurysdykcji wójta pyzdrskiego.

Kop.: Kórnik, Bibl. Kórn., rkps 784, k. 202. Wpis do księgi ziemskiej kościańskiej 14 kwietnia 1429 (wg Or?).

Uw.:O dacie zob. niżej, przypis 2.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie. Palatino, capitaneo, iudici, subiudici, camerariis aliisque officialibus iudicio nostro terrestri in Costen presidentibus, fidelibus nostris sincere dilectis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nobis dilecti! Exposicione civium nostrorum de Pysdri querulose accepimus, quomodo vos quosdam cives et vicinos ipsorum in iure Polonicali sive terrestri iudicatis et specialiter Michaelem alias Cukla civem de ibidem¹ in contemptum privilegiorum ac munimentorum nostrorum ipsis per nos donatorum. Quare vobis precipientes nostris firmis comittimus in mandatis, quatenus ipsos et specialiter Michaelem predictum nulla audeatis iudicare racione, sed pocius coram advocato nostro in Pysdri iusticiam attemptare faciatis, omnibus coram vobis de ipsis querulantibusque unicuique iure Tewtunico iusticiam paratus est ministrare. Aliud pro gracia nostra facere non ausuri. Datum in Radzeiow sabbato infra octavas Pasche anno Domini M° CCCC° XX nono².
Relacio venerabilis Wladislai decretorum doctoris, R(egni) Po(lonie) vicecancelarii³.

¹Mieszczanin z Pyzdr nie zidentyfikowany.

²Data niezgodna z itinerarium króla, który Wielkanoc spędzał w Kaliszu, niedzielę przewodnią (3 IV) w Koninie, zaś w Radziejowie na Kujawach był dowodnie 6 kwietnia (WAP Gdańsk, D 300, 27/3 k. 17). Można przypuszczać, że w niniejszym dok. opuszczono słowo; miało być: sabbato infra octavas Conductus Pasche, tj. 9 IV.

³Władysław Oporowski, zob. wyżej, nr 1088/4.

Dokument Nr 1196

Gniezno, 13 kwietnia 1429

Oficjał gnieźnieński zaświadcza, że Jan pleban z Wilkowa z bratem i siostrą (?) zapisał czynsz Maciejowi plebanowi ze Sławoszewa.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 20, k. 122. Wpis 15 czerwca 1436.

Benedictus de Modla canonicus et officialis sancte Gneznensis eclesie generalis¹ significamus tenore presencium universis, quomodo veniens ad presenciam nostram honorabilis vir, magister Johannes plebanus in Vilkowo² suo et honeste Anne relicte Martini Sinowiecz opidani in Pleschewo ac Martini sui fratris germani nominibus ibidem in Pleschewo³ recognoverunt se vendidisse unam marcam annui census monete et numeri Polonicalis discreto viro, domino Mathie plebano in Slawoschewo⁴ in duobus laneis seu mansis agrorum suis liberis, qui extunduntur^a versus seu circa Solecz⁵, pro duodecem marcis monete et numeri eciam Polonicalium, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, ita late et longe, ut ipsi et ipsorum antecessores tenuerunt et possederunt, sub spe future reempcionis alias na widerkoff. Quamquidem marcam monete et numeri predictorum dicti magister Johannes cum Anna matre sua ac Martino fratre suo germano prefato domino Mathie plebano in Slawoschewo et suis legittimis successoribus se solvendam ad quodlibet festum Nativitatis Christi [25 XII] sine omni contradiccione singulis annis sub penis et censuris per nos aut successores nostros in eas proferendas obligarunt se et suos successores sponte et libere in eas dictas sentencias promulgandas tamdiu, quousque census predicte marce sic venditus per ipsos aut ipsorum legittimos successores redimetur, petentes per nos dictum vendicionem seu empcionem ratificari, quam nos per presentes literas nostras ratificavimus et presentibus ratificamus. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes literas nostri officiolatus appensione sigilli iussimus comuniri. Actum et datum Gnezne die Mercurii XIII mensis Aprilis anno Domini M° CCCC° XXIX.

^atak Kop.

¹Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 1083/1.

²Wilkowo, nie wiemy które: W. Polskie czy W. Niemieckie (Leszczyńskie) w powiecie kościańskim. Może jednak chodzi tu o położoną niedaleko Pleszewa Wilkowyję?

³Marcin Synowiec był 1423 burmistrzem w Pleszewie (KDW VIII nr 958/4). Jego żona Anna i syn Marcin skądinąd nie znani. Pleban Jan syn Marcina Synowca, student UJ 1414/15, bakałarz tamże 1416 (Jan Dzik z Pleszewa), mgr 1422 (informacje Jacka Wiesiołowskiego).

⁴Sławoszewo, wieś par. na pn.-zach. od Pleszewa (Koz. 3 s. 213, 5 s. 309 - 310). Pleban Maciej skądinąd nie znany.

⁵Solec nie zidentyfikowany, por. z Solcem nad Wartą, na pn.-wsch. od Książa Wlkp. lub z Solcem (Szulcem) koło Opatówka w Kaliskiem, obydwa dość daleko od Pleszewa.

Dokument Nr 1197

Brześć Kujawski, 15 kwietnia 1429

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe biskupa poznańskiego Stanisława Ciołka i jego kościoła.

Kop.: Kórnik, Bibl. Kórn., rkps 784, k. 203v - 204: wpis do księgi ziemskiej kościańskiej 12 maja 1429 (wg Or.?).

Vladislaus etc.
Universis et singulis magnificis, strenuis et nobilibus pallatinis, capitaneis, iudicibus, subiudicibus ceterisque dignitariis et officialibus iudiciis nostris in quibuscumque terris et districtibus sive locis Regni nostri presidentibus eorumque vicesgerentibus presentibus requirendis, fidelibus nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Licet nos dudum reverendum patrem, dominum Stanislaum episcopum Poznaniensem¹ ipsiusque et ecclesie sue suppositos attentoque ipse dominus episcopus possessionem bonorum ecclesie sue noviter apprehendisset neque sibi adhuc de iuribus et privilegiis bonorum ecclesie sue constitisset, a vestra et cuiuslibet vestrum iurisdictione usque ad Conductum Pasche proxime preteritum excuussemus^a, prout in literis nostris exempcionum huiusmodi clarius est deductum. Tamenque fidelitati vestre et cuislibet^a vestrum constare poterit, qualiter idem dominus Stanislaus episcopus nostris intentus negociis et presertim ad convencionem in Luczsko celebratam² se ab ecclesia et diocesi sua nutu nostre maiestatis per satis longa tempora absentavit, infra que de iuribus bonorum ecclesie sue non poterat experiri. Ideo ipsum et bona ipsius ecclesie predicta personasque [k. 204] sibi subiectas indempnes reddere cupientes, ipsum et bona personasque predictas a vestra et cuiuslibet vestrum iurisdictione usque ad felicem nostrum proximum Poznaniam adventum de hababundanciori^a nostre benignitatis dono eximimus et absolvimus per presentes, fidelitati vestre et cuiuslibet vestrum districcius comittentes et mandantes, quatenus tam ipsum dominum episcopum, quam homines sibi et ecclesie sue subiectos racione cui(u)scumque cause seu iniurie alterius cuiuscumque occasionis usque ad adventum nostrum Poznaniam predictum ad instanciam cuiuscumque persone spiritualis aut secularis, masculini aut feminini sexus, nulla debeatis iudicare racione, decernentes irritum et inane, si quod contra premissa in toto vel in parte fuerit attemptatum. Datum in Brescze feria VI proxima post dominicam Misericordia Domini anno Domini M° CCCC° XX nono³.
Relacio venerabilis Wladislai de Oporow decretorum doctoris, Regni Polonie etc.⁴

^atak Kop.

¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

²Łuck na Wołyniu. Mowa tu zapewne o zjeździe z Zygmuntem Luksemburskim i z wielkim księciem Witoldem, który rozpoczął się po 23 stycznia 1429 (Długosz, Opera omnia XIII, s. 366 n).

³Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁴Władysław Oporowski, zob. wyżej, nr 1088/4.

Dokument Nr 1198

Ciążeń, 21 kwietnia 1429

Stanisław Ciołek biskup poznański kwituje Floriana z Poklatek z dochodów biskupiego klucza Dolsk.

Kop.: Poznań, AAP, CP 28 (Acta capituli Posn.), k. 12v. Wpis w maju 1429.

Stanislaus Dei gracia episcopus Poznaniensis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo^a honorabili domino Floriano de Poclathki canonico ecclesie nostre, tenutario clavis nostre Dolsko², post mortem bone memorie domini Andree predecessoris nostri³ per venerabilem capitulum Poznaniensem dato et deputato, tam de levatis quam perceptis bonis, videlicet censibus, decimis, fructibus, redditibus, proventibus silvarum, mellificiorum, pratorum, piscaturarum, molendinorum et aliarum omnium et singularum utilitatum ad eandem clavem quomodolibet pertinencium, quam eciam aliis, si que tempore sui regiminis distracta aut dilapidata fuissent, racione sufficienti nobis facta eundem dominum Florianum de omnibus et singulis premissis eciam distractis, ut premittitur, et dilapidatis ex certa nostra sciencia quittavimus et quittamus vigore presencium mediante, quibus sigillum nostrum est appensum testimonio literarum. Datum in Czanszim⁴ feria quinta proxima ante festum sancti Adalberti anno Domini M° CCCC° XXIX°.

¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

²Florian z Poklatek, zob. wyżej, nr 1142/10. Był jednocześnie plebanem w Dolsku (centrum dóbr biskupich. pomiędzy Śremem a Gostyniem).

³Tj. Andrzeja Łaskarza, zm. 1426.

⁴Ciążeń, ośrodek dóbr biskupich nad Wartą, na pn.-wsch. od Pyzdr.

Dokument Nr 1199

Inowrocław, 21 maja 1429

Król Władysław Jagiełło zawiesza terminy sądowe Heleny wdowy po Boguchwale z Sarnowa.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 11, k. 33v - 34. Wpis 6 stycznia 1430.

Vladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Pallatinis, castellanis, capit(aneis), iudici, subiudici, camarariis ceterisque ipsorum officialibus iudiciis nostris per et infra Regnum nostrum ubilibet presidentibus, presentibus requirendis, fidelibus dilectis, graciam regiam et omne bonum. Magnifici, strenui nobilsque, fideles nostri dilecti! Volentes, ut Helena relicta olim nobilis Bogufaeli de Scharnowo¹, cuius adhuc funeralia deplangit, consolacionis profectum suscipiat ac area, rem domesticam orbata tuicione sui mariti vigillancius sola intendat, ne varietatis occupacionum preventa eaque mariti providencia parta sunt, sub ipsius regimine dispergantur. Talem sibi fecimus graciam specialem, quatenus a die obitus sui mariti [k. 34] ad unius anni decursum nulli persone pro quibuscumque causis respondere teneatur, huius concessione nostre gracie dominam nec proprias causas suscitare. Ideo mandamus vobis, quod prefatam Helenam pro quibuscumque causis ac ad instanciam cuiuscumque nulla presupmatis^a iudicare racione, nostre gracie sub obtentu. Quidquid enim hiis in contrarium foret subscentum, illud sit irritum et omnium omnino roboris cassatum. Datum in Juniwlad(islavia) sabbato in vigilia Sancte et Benedicte Trinitatis anno etc. vicesimo nono².
Relacio wenerabilis Wladislai decretorum doctoris, Regni Polonie vicecancellarii³.

^atak Kop.

¹Sarnowo par. Ślesin, na pn.-zach. od Ślesina (Koz. 5 s. 278). Boguchwał, także z Dusznik, były prokurator biskupa pozn. w kluczu Buk, wyst. 1418 - 1425 (SHGWlkp.); wdowa Helena tutaj i 1430 (niżej, nr 1224/1).

²Data zgodna z itinerarium królewskim.

³Władysław Oporowski, zob. wyżej, nr 1088/4.

Dokument Nr 1200

Żnin, 27 maja 1429

Król Władysław Jagiełło nakazuje sądom wielkopolskim, aby nie sądziły spraw mieszczan śremskich pozywanych przez niektórych ze szlachty.

Kop.: 1. Poznań, WAP, Kościan Z. 10, k. 9v - 10. Wpis 17 czerwca 1432 (wg Or.?); 2. tamże, Pyzdry Z. 7, k. 234v. Wpis 27 maja 1434.

^a-b

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.

Palatino, castellano, capitaneo, iudici, subiudici ceterisque^c officialibus iudiciis nostris terrestribus in Polonia Maiori ubilibet constitutis, sincere nobis dilectis, graciam regiam et omne bonum. Sincere nobis dilecti! Exposuerunt nobis cives et incole opidi nostri Srzem, quomodo ad vestri presenciam per nonnullos nobiles et terrigenas trahuntur, ut tantummodo gravantur laboribus et expensis, quas faciunt in gravamen civitatis nostre predicte non modicum et iacturam. Ideo vobis et vestrum cuilibet seriose precipientes mandamus, quatenus ipsos, dum et quando ad vestri presenciam pro quibuscumque causis citati aut evocati fuerint, nulla audeatis iudicare racione, sed omnes causas ipsorum [k. 10] ad presenciam nostri iudicandas remittatis. Sin autem aliquid contra literas nostras presentes feceritis, hoc irritum, cassum decernimus et inane. Aliud pro gracia nostra facere non ausuri. Datum ^d-e

in Znena

feria sexta in crastino Corporis Christi anno Domini ^f-g

M° quadringentesimo XX nono

¹.
^a-b

Relacio venerabilis Vladislai decretorum doctoris, R(egni) P(olonie) vicecancellarii

².

^a-bbrak Kop. 1

^cceteris Kop. 1

^d-eZneyne Kop. 1

^f-gmillesimo CCCC° vicesimo nono Kop. 1.

¹Data zgodna z itinerarium królewskim.

²Władysław Oporowski, zob. wyżej, nr 1088/4.

Dokument Nr 1201

Gniezno, 11 czerwca 1429

Król Władysław Jagiełło nakazuje, aby nie pobierać opłat celnych i targowego od poddanych arcybiskupa gnieźnieńskiego.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 7141, Pergamin 354 × 160+58 mm, małe dziurki na złożeniach, nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie późne streszczenia i sygnatury.
Kop.: 1. Poznań, WAP, Poznań Gr. 3, k. 117v. Wpis w 1449 r.; 2. Warszawa, AGAD, dok. perg. 3671 i Metryka koronna t. 79, k. 227 - 227v, w transumpcie króla Zygmunta Augusta z daty: Kraków, 4 grudnia 1550, potwierdzającym transumpt króla Zygmunta z daty: Piotrków, 27 stycznia 1511, potwierdzającym transumpt króla Aleksandra z daty: Piotrków, 29 lutego 1504.
Reg.: MRPS II, suppl. nr 43, III, suppl. nr 104, por. też nr 105, IV, suppl. nr 632.
Wzmianka: MRPS V, nr 4980 (wg Kop. 2, z błędną datą 10 czerwca 1420).

Wladislaus Dei gracia rex Polonie Littwanieque princeps supremus et heres Rusie etc. fidelibus nostris capitaneis, palatinis, | castellanis, tenutariis, burgrabiis, procuratoribus, viceprocuratoribus, terrigenis, civibus, theloneariis et quibuslibet officialibus nostris | per Regnum nostrum constitutis graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Ad vestram tenore presencium deducimus noticiam, quomodo | reverendissimus in Christo pater, dominus Albertus sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopus et primas in presencia nostra et prelatorum ac baronum nostrorum Gnezne die date presencium personaliter constitutus, nobis non absque querela exposuit, quod litere nostre, quas civitatibus et hominibus suis archiepiscopalibus concessimus et dedimus, non servantur nec per vos suscipiuntur nec ip[si^a]s per vos obeditur in solucione foralium wlgariter targowa et eciam in parte thelonei, prout ipse dominus archiepiscopus habet in literis et privilegiis antiquis predecessorum nostrorum regum et principum huius Regni¹, quas et que coram nobis ante quatuor annos exhibuit et produxit. Quapropter vobis et vestrum cuilibet nostris damus firmis regiis in mandatis, quatenus tam ab opidanis, quam villanis hominum archiepiscopalium nulla extorquere nec recipere debeatis foralia wlgariter targowa nec eciam thelonea inconsueta, set ipsos permittatis et permittere debeatis libere absque quavis vexacione transire per loca et territoria Regni nostri. Secus facere sub gravissima^b indignacione nostra nullatenus presumatis. Datum Gnezne sabbato proximo ante diem sancti Viti Martiris anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo nono², nostro sigillo presentibus subappenso etc.³
Relacio r(everendi) p(atris), domini Stanislai episcopi Poznaniensis⁴.

^adziura Or.

^bpoprawiane Or.

¹Przywileje bliżej nie znane, może chodzi tu o wielki przywilej Kazimierza Wielkiego z 1 marca 1357 (KDW III nr 1354).

²Data zgodna z itinerarium królewskim.

³Por. dok. królewski z tej samej daty dot. wolności celnych dla mieszkańców arcybiskupiego Żnina (KDW V nr 504; MRPS II, suppl. nr 105).

⁴Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

Dokument Nr 1202

20 czerwca 1429

Arcybiskup gnieźnieński potwierdza inkorporację kościoła Św. Jakuba w Mogilnie do tamtejszego opactwa benedyktynów.

Reg.: Bydgoszcz, WAP, Mogilno kl. C 12 (sumariusz dok. z XVIII w.), s. 52, nr I 9.

1429, die Lunae vigesima mensis Junii. Post multas controversias et litigia in Curia Romana factas recognovit tandem incorporationem Albertus archiepiscopus Gnesnensis ecclesiae Sancti Jacobi monasterio per Nicolaum antecessorem eius factam et per Martinum papam quintum¹ approbatam et de mandato ipsius archiepiscopi Stephanus monachus Mogilnensis² ad ecclesiam instituitur as ignata prius sufficienti pro sustentatione ipsius et comministrorum portione coram officiali in scripto, quod scriptum non extat in archivo, videatur in actis consistorii Gnesnensis sub eodem actu.

¹Spór o inkorporację kościoła par. Św. Jakuba w Mogilnie do opactwa benedyktyńskiego tamże toczył się od wielu lat, por. m. in. KDW VIII nr 852 (1419) i 883 (wspomniana tutaj bulla Marcina V z daty: Florencja, 22 maja 1420), 891, 893. Sprzeciw zgłaszali dotychczasowi plebani oraz arcybiskupi gnieźn., m. in. wspomniany tutaj Mikołaj Trąba. Zob. też wyżej, dok. nr 1143.

²Benedyktyn Stefan wyst. tutaj i na dok. następnym, skądinąd nie znany. Jeszcze w 1427 r. postulatem opackim na plebanię Św. Jakuba był Piotr syn Tomasza (wyżej, nr 1143).

Dokument Nr 1203

20 czerwca 1429

[Nadanie probostwa kościoła Św. Jakuba w Mogilnie Stefanowi benedyktynowi w Mogilnie].

Reg.: Bydgoszcz, WAP, Mogilno kl. C 12 (sumariusz dok. z XVIII w.), s. 52 - 53, nr I 10.

1429, die Lunae 20 mensis Junii, ut superius, exaratum est reverendi patris Stephani ad ecclesiam Sancti Jacobi in Mogilno¹ per venerabilem virum, dominum Joannem decanum ecclesiae Gnesnensis² et per Paulum Nicolaum^a de Gnesna clericum, publicum notarium³ subscriptum.

^atak Reg.

¹Zob. dok. poprzedni.

²Jasiek z Czechla, zob. wyżej, nr 1094/2.

³Paweł syn Mikołaja z Gniezna jako notariusz publiczny admitowany w Gnieźnie 1427 (AAG, ACons. G II/1 k. 25), potwierdzony jako notariusz publiczny 1428 (KDW V nr 478 - tu jego Z. N. z błędnym odczytem wydawcy: de Guczna), wyst. jeszcze ok. 1437 (Kor. I s. 245).

Dokument Nr 1204

Kościan, 24 czerwca 1429

Janusz z Luboni i jego wymienieni rękojmie zobowiązują się spłacić dług sędziemu poznańskiemu Mikołajowi z Sepna i uwolnić od obciążeń czynszowych jego wieś Łęg.

Kop.: Kórnik, Bibl. Kórn., rkps 784 (księga ziemska kościańska z lat 1428 - 1430), k. 241 - 241v. Wpis w 1429 r.

Nos Janussius de Lubona debitor principalis tamquam fideiussor¹, Thomas de Parzenczewo², Szyban de Koczwgy³, Michael de Koczwgy⁴, Nicolaus de Parzenczewo⁵ fideiussores publice re(co)gnoscimus tenore presencium, quibus expedit universis, quod tenemur veri debiti centum marcas iatorum grossorum Pragensium, quadraginta et octo grossos in quamlibet marcam computando, strenuo domino Nicolao de Sepno iudici Poznaniensi⁶ et eciam tenemur exbrigare et expedire hereditatem Lang Maius predicti domini Nicolai⁷ de sex marcis grossi^a census annui et de uno quartali farine in qualibet septimana, super quibus fundatum est altare in ecclesia parochiali in Srzem, de quo altari discretus Adam⁸ capit censum et farinam predictam. Quam recognicionem presentis fideiussorie promittimus in proximioribus terminis particularibus in Costen celebrandis coram sedente iudicio regali recognoscere et in librum terrestrem mandare et efficere intitulari sub penis magnis [k. 241v] regalibus, per nos in terminis infrascriptis cum condicionibus dictis terminis anexis exsolvendas. Primo in festo sancti Martini [11 XI 1429] proxime venturo sex marcas census annui predicti cum uno quartali farine ebdomadatim predicto domino Ade vel rectori altaris superius scripti solvere tenemur et debemus, centum marcas superius scriptas prenominato domino Nicolao Sapiensky in festo Pasche [16 IV 1430] eciam nunc proximo venturo solvere promittimus, tenemur et debemus, in Costinensi pretorio ipsas predicto domino Nicolao Sepiensky vel Jacobo fratri suo⁹ ad manus dando et ponendo censumque superius nominatum unacum quartali farine, ut prefertur, a predicto domino Adam vel protunc dicti altaris existante^a rectore unacum capitali summa pecunie, pro qua census et farina emi poterit et comparari, in festo Nativitatis Christi proximum inmediati sequenti [25 XII 1429] similiter solvere et hereditatem Lang superius nominatam a summa pecunie, ocasione cuius summe census et farina datur, liberare, exhonerare et exbrigare promittimus et spondemus bona fide et sine dolo. Quorum terminorum si quem neglexerimus et solucionem vel census exbrigacionem non fecerimus, extunc promittimus, tenemur et debemus predictum dominum Nicolaum Sepiensky intromittere et ei possessionem tocius hereditatis Lubona¹ cum ipsius predio, molandinis et utilitatibus, singulis censibus et redditibus omnibus, nichil iuris et dominii pro se reservando et eidem possessionem dare actualem et realem in summa in literis adiudicatoriis de iudicio Costinensi per predictum dominum Nicolaum Sepiensky dudum obtentis. Quas literas in eorum pleno vigore hic volumus habere pro insertis et eas omnimode illesas conservare et eandem hereditatem Lubona totam cum predio et molandinis idem dominus Nicolaus Sepiensky et sui posteri legitimi tenebunt et possidebunt, quousque summam iuxta contenta in literis adiudicatoriis superius nominatis unacum census de willa Lang deduccione exsolvemus, exbrigabimus, exhonerabimus et liberam faciemus. Secus si fecerimus, quod absit, extunc predicti domini Nicolaus et Jacobus de Sepno possunt in Iudeo capere et nos capitalem pecuniam in presenti litera superius descripta unacum pecunia aput Iudeos per ipsos recepta et usuris exinde transeuntibus solvere promittimus et tenemur. Quod si non fecerimus, extunc quodcumque dampnum predicti domini Nicolaus et Jacobus exinde perceperint, hoc in nos penitus redundabit et illud dampnum vel dampna ipsis solvere promittimus, eos non evadendo aliquo iure, prescripcionibus vel quibuscumque ipsis nocivis adinvencionibus, sed solvere paratis cum pecuniis. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt appensa. Actum (et^b) datum in Costen in die sancti Johannis Baptiste sub anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo nono.

^atak Kop.

^bbrak Kop.

¹Lubonia par. Poniec, na pn. od Ponieca (Koz. 2 s. 404). Janusz Oderwolf, także z Kociug, wyst. 1426 - 1432 (SHGWlkp.).

²Parzęczewo, wieś par. na pn.-wsch. od Wielichowa (Koz. 3 s. 12). Tomasz wyst. od 1404 (Roty III nr 247).

³Kociugi par. Pawłowice, na pn. od Ponieca (SHGPoz. II). Szyban Oderwolf wyst. 1428 - 1435 (Roty III nr 1402, 1424; Kozierowski, Obce ryc., s. 75; SHGPoz. II).

⁴Michał z Kociug (j. w.) wyst. 1427 - 1430 (Roty III nr 1284, 1402).

⁵Mikołaj z Parzęczewa (j. w.) wyst. od 1412 ((Roty II nr 347), nie wiemy czy ident. z burgrabią w Kościanie 1443 (KDW V nr 713; GUrz. nr C 745).

⁶Mikołaj z Sepna, zob. wyżej, nr 1106/1.

⁷Łęg (Łęg Wielki) par. Śrem, na wsch. od Śremu (Koz. 2 s. 421).

⁸Ksiądz Adam ze Śremu nie zidentyfikowany.

⁹Jakub z Sepna, zob. wyżej, nr 1106/5.

Dokument Nr 1205

Poznań, 28 czerwca 1429

Wymienieni sędziowie polubowni zaświadczają, że rozsądzili spór pomiędzy Marcinem plebanem z Soboty a Bogusławem prepozytem szpitala Św. Ducha w Poznaniu.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 18, k. 67 - 69. Wpis 5 marca 1434.

Nos Vincencius Koth canonicus et vicarius in spiritualibus eclesie Poznaniensis et Petri^a Viti Hungarus communiter nuncupatus, archidiaconus Srzemensis in eclesia Poznaniensi predicta² ad infrascripta per reverendum in Christo patrem et dominum, dominum Stanislaum epi copum Poznaniensem³, arbitrum, arbitratorem, laudatorem et amicabilem compositorem principalem inter partes infrascriptas de voluntate et unanimi consensu earundem parcium ad infrascripta arbitri, arbitratores, laudatores et amicabiles compositores surrogati et per ipsas partes sponte et concorditer assumpti et electi, ad perpetuam memoriam significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quod cum causa, que inter honorabiles viros, dominos Martinum rectorem eclesie parrochialis in Sobotha Poznaniensis diocesis⁴ ex una et Boguslaum prepositum Sancti Spiritus extra muros civitatis Poznaniensis⁵ auctoritate ordinaria et demum ad sanctam Sedem Apostolicam per appellacionem devoluta et vigore rescripti apostolici certo comissario et iudici hic in partibus, videlicet in civitate Gneznensi comissa, de et super certis censibus ipsius eclesie per prepositos Sancti Spiritus pro tempore constitutos et per predictum dominum Boguslaum modernum ab annis legitime prescriptis de bonis prepositure persolvi debitis vertebatur fuissetque multis annis [k. 67v] agitata et per ipsum dominum Martinum in duabus instanciis predictis cum condempnacione expensarum iusticia mediante decreta. Tandem partes predicte ulterioribus sumptibus et expensis parcere cupientes pro bono pacis et quiete in predicta causa, bona et spontanea voluntate, de alto et basso in predictum dominum Stanislaum episcopum compromiserunt et causam huiusmodi sive questiones ex ea quomodolibet exortas, sentencialiter et diffinitive tamquam arbiter, arbitrator, laudator et amicabiles^a compositores^a vallatis et interpositis quibuscunque penis in contrarium ipsius pronuncciacioni, prout videretur sibi, expeditis terminaret. Quiquidem dominus episcopus recepta a partibus predictis plena et omnimoda potestate ad nonnullos actus inter partes predictas procedens et aliis occupatus negociis ad ulteriora procedere non valens utriusque iustum^b predictis partibus petentibus, volentibus et concorditer consencientibus in arbitros, arbitratores, laudatores et amicabiles compositores cause predicte surrogavit, transferens in nos potestatem sibi traditam in toto, nichil penitus pro se reservando. Nos itaque Vincencius et Petrus arbitri, arbitratores, laudatores et amica(bi)les compositores predicti ad examen et cognicionem huiusmodi cause et questionum procedentes, visis omnibus et singulis in huiusmodi causa deductis et aliis merito videndis, matura inter nos deliberacione prehabita, de consilio iurisperitorum, quibus de huiusmodi relacionem fecimus, vocatis ad id partibus predictis per nostras peremptorias et legitimas citacionum literas, volentes dictis controversiis ipsorum ac litibus finem imponere et inter easdem caritatem amicabilem adaugere, per hanc nostram sentenciam arbitralem, quam ferimus in hiis scriptis, pronuncciamus, dicimus, arbitramur, sentenciamus et diffinimus in hunc modum. In primis pronuncciamus, dicimus, sentenciamus, laudamus et arbitramur, quod omnes et singule controversie, lites tam verbales, quam reales, inter dictas partes et ex earum quomodolibet exorte et pendentes tam in Romana Curia, quam extra, tam auctoritate apostolica, quam ordinaria, contra quocunque iudice vel iudicibus ordinariis vel delegatis et in quibuscunque statu et puncto penderent indecise, salvis tamen infrascriptis, penitus et omnino sunt extincte, mortificate et^c [k. 68] sublate. Ipsasque tollimus, extingwimus et mortificamus perpetue volentes, ne deceterum per aliquam parcium predictarum innoventur aut quovismodo suscitentur, sub pena sexcentorum florenorum auri de Camera boni et iusti ponderis per partem contravenientem pro media parte et dicto domino episcopo, arbitri, arbitratori, laudatori et amicabili compositori et ipsius eclesie et pro alia dimidia parte parti tenenti tociens, quociens contraventum fuerit, persolvenda. Item pronuncciamus, dicimus, arbitramur et sentenciamus prefatum dominum Boguslaum prepositum Sancti Spiritus extra muros civitatis Poznaniensis plebanis in Sobotha Poznaniensis diocesis pro tempore existentibus et moderno domino Martino ipsius eclesie rectori, ab annis legitime prescriptis, in festo beati Martini Confessoris [11 XI] solvisse et dedisse et decetero solvere et dare teneri et deberi. Ipsumque dominum Martinum rectorem modernum in Sobotha et ipsius eclesiam iam a decem annis proxime preteritis tribus fertonibus currentis monete racione sortis seu campi dicti Wirzbicza, site extra muros Poznanienses⁶, per prefatum dominum Boguslaum prepositum spoliatum fuisse et esse, et ob hoc eundem dominum Martinum et eius eclesiam ad possessionem trium fertonum restituendam fore et restituimus ipsumque dominum Boguslaum et successores suos ad solucionem retentorum dictorum fertonum a decem annis necnon impensarum et impensarum in huiusmodi causa deductarum condempnandam et condempnamus, quarumquidem expensarum et impensarum taxacionem, declaracionem prefati domini episcopi in posterum reservamus. Item pronuncciamus, dicimus, sentenciamus et arbitramur, quod dicte partes et earum quelibet superius per nos decreta, pronuncciata, sentenciata et arbitrata inviolabiliter observent et observet perpetue sub pena dictorum sexcentorum florenorum auri de Camera boni et iusti ponderis pro una medietate prefato domino episcopo et eclesie sue et pro alia dimidia parte parti tenenti per partem contravenientem persolvenda, decernentes, quod dicta pena tociens committatur et comissa exigatur, quociens hinc nostre sentencie in parte vel in toto per aliquam parcium fuerit contraventum. Et si forsan aliquod dubium aut ambiguitas super dicta nostra [k. 68v] sentencia arbitrali vel aliquo ipsius articulo seu parte inter ipsas partes exortum fuerit, ipsam interpretandi et de nowo pronuncciandi nobis facultatem omnimodam reservamus, volentes, quod dicte partes deinceps ad nullum alium quam ad nos recursum habeant pro eisdem. Lecta, lata et in scriptis est hec sentencia arbitralis pronuncciata anno Domini millesimo quadringentesimo XX nono, indicione septima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini, domini Martini divina providencia pape quinti anno ipsius duodecimo, die Martis XXVIII mensis Junii, hora vesperorum, in domo venerabilis viri, magistri Vincencii Koth canonici et vicarii in spiritualibus eclesie Poznaniensis circa dictam eclesiam Poznaniensem sita, per dictum magistrum Vincencium Koth tamquam arbitrum de mandato venerabilis et^a domini Petri Hungari archidiaconi Srzemensis, ipsius colege, in absencia honorabilis viri, domini Boguslai prepositi Sancti Spiritus personaliter citati, demum vero prefatus^c dominus Boguslaus prepositus personaliter comparens, eandem sentenciam emologavit et approbavit ac ratificavit. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes nostras literas sive hoc presens publicum instrumentum, sentenciam arbitralem in se continens, per discretum Johannem notarium infrascriptum⁷ scribi ac nostrorum sigillorum appensione iussimus comuniri. Actum et datum Poznanie, anno, die, hora, loco, mense, pontificatus, quibus supra, presentibus honorabilibus et circumspectis viris, dominis Johanne Furman⁸ et Nicolao de Dobschino canonicis eclesie Poznaniensis⁹ ac Nicolao de Raczansch¹⁰ et Alberto Grich de Srzodka causarum consistorii Poznaniensis advocatis¹¹.
Et ego Johannes Wenceslai de Wilczina, clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius⁷ et coram prefatis dominis magistro Vincencio Koth canonico et vicario in spiritualibus ac Petro Hungaro arbitris scriba presentis cause, quia^d predicte sentencie arbitralis prolacioni aliisque omnibus et singulis premissis, qui dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, una cum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia sic fieri vidi et audivi [k. 69], ideo hoc presens publicum instrumentum manu mea propria scripsi signoque et nomine meis solitis et conswetis consignavi et in hanc publicam formam redegi sigillisque prefatorum dominorum magistri Vincencii Koth et Petri Hungari de mandato speciali ipsorum appensione in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum.

^atak Kop.!

^bodczyt niepewny Kop.

^csłowo powtórzone Kop.

^dpoprawiane Kop.

¹Wincenty Kot z Dębna, zob. wyżej, nr 1142/19.

²Piotr syn Wita, zw. Węgier (Hungarus) z Łęczycy, związany ze Ściborem biskupem Eger (Agria), kanonik w Eger, przedstawiciel Ścibora w Konstancji (Rep. Germ. IV col. 3235 - 3236), kanonik włocławski 1424, pozn. 1428, sekretarz królewski 1428, archidiakon śremski 1429 - 1433, oficjał pozn. 1431, zm. 1433 (informacja J. Wiesiołowskiego; Krzyżaniakowa II s. 131; Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty nr 114; Now. II s.229, 295).

³Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

⁴Sobota, wieś par. na pn.-zach. od Poznania (Koz. 3 s. 229). Pleban Marcin wyst. 1426 - 1429 (SHGWlkp.).

⁵Bogusław syn Wawrzyńca, prepozyt szpitala Św. Ducha w Poznaniu wyst. od 1412 (KDW VII nr 697a/21) do 1446 (SHGWlkp.), student UJ 1421; Now. II s. 651 utożsamia go z Bogusławem synem Wawrzyńca z Łekna, notariuszem publicznym.

⁶Wierzbice (Wierzbięcice) pod Poznaniem (Koz. 3 s. 379), dziś w granicach miasta.

⁷Jan syn Wacława z Wilczyna (miasto w powiecie konińskim), notariusz publiczny, wyst. w Gnieźnie od 1426 (AAG, ACons. G II/1 k. 23v) i jeszcze 1430 oraz 1434 (niżej, nr 1238/11, 1345/11), zapewne ident. z wikariuszem wieczystym w katedrze pozn. 1441 (AAP, AC 24 k. 146), notariuszem 1445 (Acta capitulorum II nr 419) i albo prokuratorem w konsystorzu gnieźn. do 1457 (ib. nr 535, 538), albo z kanonikiem pozn. 1448 - 1449 (ib. I nr 361 - 365).

⁸Jan Furman, syn Janusza Furmana z Zaniemyśla (Niezamyśla), Doliwczyk, kanonik gnieźn. 1407 (AAG, ACap. B 14 k. 100v), pozn. 1414/5 (1418?), kustosz gnieźn. 1437, dziekan łęcz. po 1437, oficjał warszawski 1438 - 1440, zm. ok. 1458 (PSB VII s. 185; Kor. II s. 31; Now. II s. 237; Bullarium Poloniae III nr 1162).

⁹Mikołaj z Dobczyna (par. Wieszczyczyn na pn.-wsch. od Dolska) jako kanonik pozn. wyst. tylko tutaj (SHGPoz. I s. 364); w tym samym czasie wyst. w Dobczynie dziedzic Mikołaj (ib. s. 363: 1423 - 1452).

¹⁰Mikołaj z Raciążka, zob. wyżej, nr 1076/12.

¹¹Wojciech Grych ze Śródki (miasteczko na wsch. od Poznania, dziś w obrębie miasta), jako adwokat konsystorza pozn. wyst. 1424 - 1430 (Acta capitulorum II nr 975 - 1017).

Dokument Nr 1206

Koło, 30 czerwca 1429

Falsyfikat Król Władysław Jagiełło nadaje wojewodzie inowrocławskiemu Jarandowi z Grabi prawo pobierania cła mostowego na mostach i groblach koło Brudzewa.

Kop.: 1. Warszawa, AGAD, Metryka koronna, t. 26, k. 167 - 167v. Wpis w transumpcie króla Zygmunta z daty: Piotrków, 23 listopada 1512. Tytuł: Maiestas Regia confirmat theloneum in vadis, rippis fluviorum Kyelbaszka magnifici Joannis Jarandi de Brudzowo palatini Lanciciensis; 2. tamże, t. 86, k. 180v - 184v. Wpis w potwierdzeniu króla Zygmunta Augusta z daty: Lublin, 17 kwietnia 1554, transumptu króla Zygmunta j.w.
Reg.: 1. MRPS IV, suppl. nr 633 (wg Kop. 1); 2. tamże V, nr 6626 (wg Kop. 2).

Uw.:W niniejszym wyd. wykorzystano tylko Kop. 1. Fałszywości dok. dowodzi lista świadków.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie, Lithvanie princeps suppremus et heres Russie etc. significamus tenore presencium, universis presentibus et futuris, harum^a noticiam habituris, quomodo attendentes dampna et plurima incommoda subditorum nostrorum, que eisdem in vadis et rippis fluviorum Kyelbasska¹ in herediatate Russkowo² et Vanthka³, in hereditate Policze⁴ et fluvium fluentem inter oppidum Brudzow⁵ et villam Czaple⁶ dictam, hereditates magnifici Jarandi de Grabye palatini Juniwlad(islaviensis)⁷, in via publica de Colo⁸ in Brudzowo hereditates ipsius versus terras Polonie, Slesie ducenti, omnibus et singulis rebus eorundem et mercanciis quibuscumque propter inundacionem aquarum et lutuositatem^a fluviorum predictorum plurima incommoda et dampna eveniunt et contingunt in dampnum et periculum eorundem non mediocre. Volentes igitur dictis dampnis periculi que predictis subditorum nostrorum subvenire et providere, de consensu consiliariorum nostrorum, tunc nobiscum assidencium, statuimus et decrevimus, ne deinceps subditi nostri et ceteri homines tanta et maiora dampna percipiant in eisdem fluviis predictis, magnifico Jarando de Grabye palatino predicto, ut ipse et ipsius posteri in dictis hereditatibus suis in fluminibus et fluviis per predictas hereditates fluentibus et in aliis locis transeuntibus nocivis pontes⁹ et aggeres et alia quovis ob tacula edificet et construat, emendet, ut ipsi subditi nostri et alii homines per dictas hereditates, flumina et fluvios, cum eorum rebus et mercanciis, libere sine quovis dampno equitent et vadant. [k. 167v] Volentes eciam eundem Jarandum palatinum predictum et eius posteros ad edificacionem et reformacionem dictorum pontorum et aggerum et aliorum locorum transeuntibus nocivorum in fluminibus et fluviis in hereditatibus predictis reddere certiorem, sibi et eiusdem posteris a quolibet equo vehedario per dictos pontes transeuntes et equitantes medium grossum usualis pecunie in Regno nostro currentis percipiat, recipiat et tollat realiter et cum effectu temporibus perpetuis duraturum et in ewm sine quavis nostra contradictione et officialium nostrorum impedimento. In cuius rei testimonium sigillum nostrum est appensum. Datum in Colo feria quinta post festum sancti Johannis Baptiste anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo nono¹⁰, presentibus magnificis, strennuis et nobilibus Stanislao de Ostrorog Posnaniensi¹¹ et Mathia de Vanschosche Calissiensi palatinis¹², Janussio de Thulyskowo castellano¹³, Mathia de Gluchowo succamerario Calissiensi¹⁴, Mrokotha de Czychowo¹⁵, Moszcziczio de Coszmyrz^a¹⁶ et aliis quampluribus nostris fidelibus fidedignis.
Relacio magnifici Joannis Tasska de Conyeczpolye¹⁷.

^atak Kop.

¹Kiełbaska, rzeczka płynąca spod Turka, lewy dopływ Warty na zach. od Koła.

²Ruszków par. Dobrów, na pd. od Koła (Koz. 4 s. 262), pomiędzy Wartą i Kiełbaską.

³Wędka (Wądka?) skądinąd nie znana, zapewne dopływ Kiełbaski.

⁴Police par. Białków Kościelny (Koz. 5 s. 176 - 177), na pd.-zach. od Ruszkowa.

⁵Brudzew, miasto w powiecie konińskim, na pd. od Koła.

⁶Czapla (Czaple) par. Brudzew (Koz. 4 s. 130).

⁷Jarand z Brudzewa i Grabi, zob. wyżej, nr 1161/5.

⁸Miasto Koło nad Wartą.

⁹Por. dziś miejscowość Mostowe i Police-Mostowe na pn.-wsch. od Brudzewa.

¹⁰30 czerwca 1429 króla nie było w Kole; przebywał w Poznaniu.

¹¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1. Jego syn Stanisław był wojewodą pozn. w l. 1475 - 1476 - niżej, nr 1298/7.

¹²Maciej z Wąsoszy był wojewodą kal. 1406 - 1423/24 (Spisy wlkp.).

¹³Janusz z Tuliszkowa był kasztelanem kal. 1403 - 1426, zm. 1426 (ib.).

¹⁴Postać fikcyjna? W 1429 r. podkomorzym kal. był Dobrogost Świdwa z Szamotuł.

¹⁵Zapewne Cichów par. Brudzew (Koz. 4 s. 119), na pn.-wsch. od Brudzewa.

¹⁶Zapewne chodzi tu o Mościca z Koźmina i Stęszewa (zm. 1425) lub jego syna Przedpełka zwanego Mościcem, zob. o nim niżej, nr 1271/8.

¹⁷Jan z Koniecpola zwany Taszka, h. Pobóg, notariusz królewski 1430 (1431?), kanclerz koronny 1433 - 1455, starosta lelowski 1428 - 1455, sier. 1443 - 1455, dobrzyński 1451 - 1452 (PSB XIII s. 517 - 519). Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty s. 262, notuje dokumenty królewskie z relacją Taszki dopiero od 1430 (KDM IV nr 1271 - datę tego dok. poprawić trzeba jednak na 30 kwietnia 1431 - por. MRPS III, suppl. nr 110).

Dokument Nr 1207

Poznań, 1 lipca 1429

Król Władysław Jagiełło nadaje wieś i las Trzuskołoń klasztorowi kanoników regularnych w Trzemesznie.

Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. 68. Pergamin 437 × 280 mm, zakładka obcięta. Dziury po sznurze do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie: Scrinio 5 W, informacje o treści (XV- XVIII w.).

||^aIn nomine Domini amen.|| Ad perpetuam rei memoriam. Quia tunc multis errorum et dubiorum prudenter occurrimus dispendiis, dum gesta etatis nostre litterarum | apicibus et testium annotacione perhennamus. Proinde nos Wladislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum Cracouie, Sandomirie, Siradie, Lancicie, Cuyauie Litthuanieque princeps sup|premus, Pomeranie Russieque dominus et heres etc. significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris presencium noticiam habituris, quod licet ad quorumlibet nostro culmini sub|ditorum amplianda comoda nostre celsitudinis dextera de innata nobis benignitate sit abilis, illis tamen quadam specialitate fit debitrix, qui mundi spretis illecebris in simplicitate spiritus omnium serviunt conditori attendentesque, quod ex eis, que de bonis temporalibus ad laudem Omnipotentis personis ecclesiasticis erogamus, inmarcescibiles thezauros in sanctorum patria congregamus, cupientes igitur, quod prepositus et fratres regulares canonici monasterii Trzemeschnensis ordinis sancti Augustini, qui in conspectu celsitudinis nostre multis claruerunt virtutibus et pro salute dive memorie predecessorum nostrorum regum Polonie ac sanitate nostra constanti devocione Altissimum deprecantur, sublatis curis, que plerumque ex defectibus et penuria oriuntur, oracionibus liberius vacare poterint et pro nostra consorte ac prolis nostre concesse ab alto sanitate ac tranquillo salubrique statu Regni quiecius valeant exorare, ipsis et eorum monasterio predicto silvam nostram regiam Truskolom et villam cum allodio eiusdem nominis, quam prepositus et fratres de licencia nostra in eadem silva Truskolom locaverunt¹, prout ex donacionis nostre priori litera vidimus contineri, quequidem silva et villa cum allodio sita sunt in districtu Powydzensi inter villas Malochowo, Miroszka, Nowawyesz, Czarthowo, Witkowo et Wirzchowiska¹, dedimus, donavimus tenoreque presencium damus, donamus, inscribimus et largimur perpetuis temporibus et in ewum cum omnibus predicte silve, ville et allodii fructibus, proventibus, censibus, agris, pratis, campis, rubetis, aquis et earum decursibus, molendinis, piscinis, riwis, stangnis, paludibus et generaliter cum omnibus et singulis utilitatibus, que in dicta silva, villa et allodio nunc sunt aut imposterum ipsius prepositi vel successorum suorum cura et solicitudine quomodolibet poterint suboriri, tenendam, habendam, comutandam et cum omni iure et dominio perpetuo possidendam. Ita tamen, quod racione huiusmodi donacionis nostre prefatus prepositus et fratres monasterii predicti singulis diebus unam missam pro sanitate nostra et inclite domine Zophie consortis ac prolis nostre ac pro animabus dive memorie consortum nostrarum Hedwigis, Anne et Elizabeth olim reginarum Polonie legere perpetuis temporibus sint astricti, stacionibus tamen et iuribus nostris semper salvis. Actum Poznanie feria sexta post festum sanctorum Petri et Pauli Apostolorum anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo nono². Harum quibus sigillum nostrum appensum est testimonio litterarum, presentibus reverendis in Christo patribus, dominis Alberto sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopo et primate, Stanislao Poznaniensi³ et Johanne Chelmensi episcopis⁴ magnificisque Sandiwogio de Ostrorog palatino Poznaniensi⁵, Petro de Bnyn castellano Gneznensi⁶, Zaramba marsalco Regni Polonie⁷ aliisque pluribus fidedignis. Datum per manus reverendi patris, domini Johannis episcopi Wladislauiensis, Regni Polonie cancellarii⁸ et venerabilis Wladislai de Opporow decretorum doctoris, prepositi Sancti Floriani etc., eiusdem Regni vicecancellarii⁹, sincere nobis dilectorum.
Ad relacionem eiusdem venerabilis Wladislai de Opporow decretorum doctoris, Regni Polonie vicecancelarii.

^ainicjał wysokości całego tekstu Or.

¹Trzuskołoń (Trzuskołom) par. Kędzierzyn, na pn.-zach. od Witkowa (Koz. 1 s. 333), las, potem osada z folwarkiem klasztoru trzemeszeńskiego, por. też KDW VII nr 437 - tam też podobne określenie położenia lasu w okolicy Powidza: Małachowo (par. Witkowo), Miroszka (par. Niechanowo), Nowa Wieś, dziś zapewne Nowa Wieś Niechanowska, Czartkowo lub Czartowiec (wieś dziś zaginiona, por. Koz. 1 s. 511 i 411, 8 s. 19), Witkowo (wieś par.) i Wierzchowiska (Wirzchowiska) par. Ostrowite Prymasowskie.

²Data zgodna z itinerarium królewskim.

³Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

⁴Jan Biskupiec przeor dominikanów krak. 1406, prowincjał polski 1411 - 1417, spowiednik Władysława Jagiełły, biskup chełmski 1417, zm. 1452 (PSB II s. 110 - 111; MPH s. n. V s. 142).

⁵Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

⁶Piotr z Bnina, zob. wyżej, nr 1138/14.

⁷Wawrzyniec Zaremba, zob. wyżej, nr 1127/1.

⁸Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 1090/9.

⁹Władysław Oporowski, zob. wyżej, nr 1088/4.

Dokument Nr 1208

Poznań, 2 lipca 1429

Król Władysław Jagiełło ustanawia w Mosinie dwa jarmarki i targ tygodniowy oraz nadaje miastu prawo magdeburskie.

Kop.: 1. Poznań, WAP, Akta m. Mosiny I/1 w or. transumpcie króla Władysława IV z daty: Warszawa, 6 marca 1637, transumptu króla Zygmunta III z daty: Kraków, 20 maja 1588. Tamże kolejne or. transumpty: króla Jana III z daty: Kraków, 24 marca 1676, króla Augusta II z daty: Warszawa, 26 kwietnia 1727, króla Augusta III z daty: Warszawa, 11 lipca 1748, wreszcie Stanisława Augusta z daty: Warszawa, 23 marca 1774 (tamże, Akta m. Mosiny I/2, I/3, I/4, I/6); 2. tamże, Poznań Gr. 167, k. 445v - 447, oblata 2 marca 1596 transumptu króla Zygmunta III z 20 maja 1588.

Uw.:Wyd. niniejsze oparto o Kop. 1 i Kop. 2 (przekazy z l. 1637 i 1588).

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Cum inter ^a-b

humanae naturae comoda nihil dignius

memoria habeatur, opportunum existit, ut actus hominum literarum apicibus [k. 446] et testium annotatione perhenne(n)tur, ne lapsu temporis evanescant. Proinde nos Wladislaus^c Dei gratia rex Poloniae necnon terrarum Cracouiae, Sandomiriae, Siradiae^d, Lanciciae, Cuiauiae Lithuaniaeque^e princeps supremus, Pomeraniae Russiaeque^f dominus et haeres etc. significamus tenore praesentium, quibus expedit universis, praesentibus et futuris praesentium notitiam habituris, quomodo volentes in civitate nostra Moszyna^g¹ conditionem facere meliorem, ut sub felici nostro regimine utiliora ac meliora recipiat^h incrementa et hominibus valeat abundare, in ipsa fora anuale sive nundinum in festis sancti Urbani [25 V] et beati Nicolai Confessoris [6 XII] bis in anno, septimanale vero singulis feriis quintis ponimus, statuimus et celebrare decernimus, dantes ^i-j

libertatem atque potestatem

plenam omnibus et singulis mercatoribus et utriusque sexus hominibus ad dictum oppidum cum rebus ipsorum et mercantiis pervenientibus^k res et mercantias ipsorum, cuiuscunque generis et speciei fuerint, vendendi, emendi, commutandi et secundum ^l-ł

voluntatem et beneplacitum

disponendi et ad propria dispositis vel non dispositis redeundi, decernentes ipsos in accedendo vel recedendo nostra potiri securitate, nisi tales sint, quos iura non permittunt et quibus fidedignorum consortia denegantur, mandantes omnibus et singulis capitaneis, dignitariis, burgrabiis, procuratoribus, viceprocuratoribus, theloneatoribus^m, consulibus civitatum et aliis officialibus quibuscunque Regni nostri et praesertim Maioris Poloniae, quatenus ipsos mercatores et homines utriusque sexus ad praedicta fora annualia etⁿ septimanale venientes cum rebus et mercantiis ipsorum libere et sine quovis impedimento [^o-p

vel ares

]to ire, transire, redire, stare vel imorari, prout ipsorum necessitas persvaserit, permittatis et permitti faciatis. Ut igitur oppidum praedictum Moszyna^g maiori gaudeat libertate, ipsum de iure Polonico et quovis alio in ius Theutonicum^q, quod Maydburgense^r [dicitur^s], transferimus perpetuo duraturum, removentes omnia iura Polonicalia, modos et consuetudines universas, quae ipsum ius Theutonicum^t plerumque perturbare consueverunt. Eximimus insuper [k. 446v] et perpetuo liberamus omnes dicti oppidi inhabitatores et incolas [^o-p

ab om

]ni iurisdictione et potestate omnium Regni nostri pallatinorum, castellanorum, dignitariorum, iudicum, subiudicum, camerariorum caeterorumque officialium et ministerialium eorundem, ut coram ipsis vel ipsorum aliquo pro causis, tam magnis, quam parvis, puta^u furti, incendii, homicidii, membrorum mutilatione seu quibusvis aliis enormibus excessibus, citati minime respondebunt nec aliquas poenas solvere tenebuntur, sed dicti cives et incolae coram advocato ipsorum, qui pro tempore sit, advocatus vero^v coram tenutario nostro pro tempore existenti, aut coram nobis vel iudice nostro generali, dum tamen prius per nostram literam nostro sigillo sigillatam evocatus fuerit et citatus, et hoc si in reddenda iustitia negligens fuerit et remissus, tunc non aliter, quam suo iure ^w-x

Theutonico Maydburgensi

de se querulantibus respondere sit astrictus. In causis autem criminalibus et capitalibus superius expressis^y advocato, pro tempore existenti, in metis eiusdem oppidi corrigendi^z, plectendi, puniendi, condemnandi plenam damus et omnimodam tenore praesentium concedimus facultatem, prout hoc ipsum^aa ius Theutonicum^t in omnibus suis punctis, ^ab-articulis, clausulis^-ac [k. 447] postulat et requirit, iuribus tamen nostris regalibus in omnibus semper salvis. Harum quibus sigillum praesentibus nostrum est appensum testimonio literarum. Actum Posnaniae sabbotho, ipso die beatae^ad Mariae Visitationis, anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo nono², praesentibus reverendis in Christo patribus, dominis Alberto Dei gratia sanctae ecclesiae Gneznensis archiepiscopo et primate, Stanislao eadem gratia Posnaniensi³, Stanislao Plocensi⁴ et Joanne Chelmensi episcopis⁵ necnon magnificis et strenuis Sandiuogio de Ostrorog pallatino Posnaniensi⁶, Dobrogostio de Szamotuly^ae subcamerario Calisiensi^af⁷ et aliis fidedignis. Datum per manus reverendi in Christo patris, domini Joannis Dei gratia episcopi Wladislauiensis^ag, cancelarii⁸ et venerabilis Wladislai^ah de Oporow praepositi Sancti Floriani citra muros Cracowienses, vicecancelarii Regni Poloniae⁹, sincere nobis dilectorum.
Ad relationem eiusdem venerabilis W(ladislai) de Oporow ^ai-decretorum doctoris, praepositi^-aj, R(egni)P(oloniae) vicecancelarii.

^a-bhumana natura nihil comoda diem Kop. 2, błędnie

^cVladislaus Kop. 1

^dSyradiae Kop. 2

^eLitwaniaeque Kop. 2

^fRusiaeque Kop. 2

^gMosina Kop. 2

^hrecipiant Kop. 2

^i-jpotestatem atque libertatem Kop. 2

^kprovenientibus Kop. 2

^l-łbeneplacitum et voluntatem Kop. 2

^mtelonatoribus Kop. 1

ⁿbrak Kop. 2

^o-pdziura Kop. 1

^qTeftonicum Kop. 2

^rMagdeburgense Kop. 2

^sdziura Kop. 1

^tTephtonicum Kop. 2

^uprout a Kop. 1

^vvel Kop. 2

^w-xTephtonico Maideburgensi Kop. 2

^yexpraesatis Kop. 1

^zcorrigendis Kop. 2 i podobnie następne gerundia

^aaidem Kop. 2

^ab-acclausulis, articulis Kop. 2

^adbrak Kop. 1

^aeSamotuli Kop. 1

^afPosnaniensi Kop. 2

^agVladislauiensis Kop. 1

^ahVladislai Kop. 1

^ai-ajdoctorum praepositorum Kop. 2

¹Mosina, miasto królewskie na pd. od Poznania.

²Data zgodna z itinerarium królewskim.

³Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

⁴Stanisław Pawłowski, zob. wyżej, nr 1098/3.

⁵Jan Biskupiec, zob. wyżej, nr 1207/4.

⁶Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

⁷Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1103/12.

⁸Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 1090/9.

⁹Władysław Oporowski, zob. wyżej, nr 1088/4.

Dokument Nr 1209

Gronowo, 4 lipca 1429

I. N. Ugoda Wojciecha plebana w Goniębicach z Zygmuntem z Gronówka w sprawie czynszu z łąki w Gronowie.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 22, k. 22 - 22v. Wpis 4 lutego 1438 (wg Or.).

In nomine Domini. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo quadringentesimo vicesimo nono, indicione septima, die vero Lune quarta mensis Julii, hora terciarum vel quasi, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno ipsius duodecimo, in mei notarii publici testiumque infrascriptorum ac vocatorum presencia constituti personaliter discretus vir, dominus Albertus plebanus in Gonyambicze¹ parte ex una et nobilis Sigismundus heres in Grunowo Minori Costinensis territorii² parte ex altera. Quiquidem dominus Albertus plebanus supradictus stans et alloqutus predictum Sigismundum racione testamenti testamentaliter legati et assignati per matrem suam pye memorie Grytham nomine nunccupatam³, [k. 22v] dicens in hec verba: "Domine Sigismunde, notum tibi est, quomodo pye memorie mater tua legavit, assignavit et racione vera testamenti dedit, donavit quinque marcas latorum grossorum monete Bohemicalis, numeri vero Polonicalis, videlicet XL et octo grossos in quamlibet marcam computando, pro fabrica, utilitate et neccesitate eclesie parrochialis in Gonyambicze Poznaniensis diocesis, in et super toto medio magno prato hereditatis Grunowo, quod se extendit ad metas, limites, granicies ville hereditatis Clonowecz⁴, quod tenebat et habebat et hereditarie possidebat racione dotis seu dotalicii, videlicet patrimonii sui inposicionis". Quiquidem Sigismundus, non compulsus nec coactus, nec aliquo errore seductus aut circumventus, sed deliberato animo sponte et voluntarie predicto testamento consensit, dicens se velle omnia tenere rata et grata habere, que mater sua pye memorie legavit, pro se suorumque antecessorum necnon successorum animarumque salute, et contra id non facere aliquo colore, quod esset in gravamen animarum et in preiudicium eclesie predicte, et sic ambe partes inter se concordantes mutuo unierunt et fecerunt, stantibus condicionibus infrascriptis: Primo, quod predictus Sigismundus heres et legitimus successor et post eum quilibet tentor et possessor legittimus eiusdem medii magni prati racione predictarum quinque marcarum debet, tenetur et obligatur quolibet anno dare et assignare in eodem prato gramina valencia et in valore existencia unius medie marce annui census. Et predicta gramina vitricus eclesie supradicte, qui tunc temporis fuerit, vendere seu falcastrare et fenum de predicto prato vendere debet et ad usus eclesie convertere. Et idem Sigismundus supradictus stanti et in instanti ibidem assignaverat, limitaverat unum angulum graminum de prato predicto ad eclesiam predictam, qui se extendit ad metas seu granicies hereditatis Clonowiecz, et si eclesia predicta in isto non contentaretur, promisit meliorare. Insuper de percepta predicta media marca vitricus eiusdem eclesie, qui tunc temporis fuerit, debet quolibet anno dare et solvere quatuor grossos viccario eclesie predicte, qui tenetur et obligatur singulis Quatuor Temporibus anni legere missam defunctorum, quo die aptus fuerit. Eciam si predictus Sigismundus aut aliquis successorum predictum censum de prato predicto reemere vellet, idem debet dare et solvere quinque marcas superius descriptas, et cum consensu et consilio plebani et vitrici idem census in alio certo et tuto loco emi debet aut tantum, quantum deificum fuerit, ita quod testamentum supradictum stabit eviterne. Super quibus omnibus et singulis premissis ambe partes pecierunt a me publico notario eis confici publicum seu publica instrumentum seu instrumenta. Acta sunt hec in campo circa pratum predictum, anno, indicione, die, mense, hora, pontificatus, quibus supra, presentibus discretis viris, domino Nicolao Glupyecz presbitero et laborioso laico Jacobo Wyencry de Gonyambicze⁵ testibus circa premissa.
Et ego Petrus Johannis de Costan clericus Poznaniensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius⁶, quia predictis etc.^a

^akopista opuścił ciąg dalszy.

¹Goniębice, wieś par. na pn.-zach. od Osiecznej (SHGPoz. I s. 539). Pleban Wojciech wyst. 1428 -1429 (ib. s. 541).

²Zygmunt z Gronowa, zob. wyżej, nr 1112/11. Gronówko (Grunówko), tuż na pn. od Gronowa.

³Gryta (Małgorzata) skądinąd nie znana.

⁴Klonowiec par. Goniębice, tuż na pn. od Gronówka (SHGPoz. II).

⁵Skądinąd nie znani.

⁶Piotr syn Jana z Kościana, notariusz publiczny skądinąd nie znany, może ident. z Piotrem Kościanem, notariuszem wyst. w sąsiedniej Osiecznej w 1427 r. (zob. wyżej, nr 1118/6).

Dokument Nr 1210

Poznań, 6 lipca 1429

Biskup poznański nadaje wsie biskupie Leśniewo i Brączyn w użytkowanie prepozytowi gnieźnieńskiemu Przedwojowi z Grądów.

Kop.: Poznań, AAP, CP 475, k. 51v - 53, w kopii spisanej i potwierdzonej przez notariusza publicznego Andrzeja z Polanowic w 1451 r. wg or. opatrzonego dwiema pieczęciami.

Stanislaus Dei gracia episcopus Poznaniensis¹ significamus, quibus expedit universis, quomodo venerabilis viri, domini Predwogii de Grandi prepositi Gneznensis et canonici nostre Poznaniensis ecclesiarum², fratris nostri dilecti, virtutum magna attendentes insignia et fructuosa obsequia, que ecclesie nostre exhibuit et adhuc paratum se exhibet prestiturum atque memores illius conversacionis^a mutue nobi cum, dum adhuc essemus in minoribus constituti et presentis gratitudinis [k. 52] affectum, quem dietenus et cottidie ampliori semper devocione continuare erga nos non cessavit nec cessabit in futurum, horum intuitu volentes ipsum ad ecclesie nostre predicte et nostros profectus et commoda reddere prompciorem, sibi villas nostras Lesznewo³ et Branczino⁴ in districtibus Gneznensi et Kalisiensi iacentes, sub ratihabicione venerabilium fratrum nostrorum capituli Poznaniensis, cum omnibus ipsarum censibus, fructibus, proventibus et utilitatibus universis ad ipsas semper spectantibus, dedimus, contulimus et assignamus, per ipsum tenendas, habendas, utifruendas et possidendas tamdiu, quousque aliquam ecclesiam cathedralem aut metropolitanam nutu Dei assequi ipsum contigerit et nancisci, alias autem ad tempora sue vite. Tamen si predictarum villarum habuerimus arduam necessitatem vel ipsas [k. 52v] pro aliis in dicto episcopatu nostro vel extra voluerimus commutare, debet ipsas nobis restituere, nos autem prius sibi in aliis bonis mense nostre similem seu equalem vel maiorem facere tenebimur provisionem et eciam in dictis villis pro usu nostro et curiarum nostrarum ligna in silvis excidere nobis reservamus, nichilominus fenum pro equis nostris et alia, que poterit, necessaria, dum nos ad dictas villas declinare contingerit vel alibi iuxta vel prope dictas villas pertransire vel morari nobis providebit. Datum Poznanie die Mercurii sexta mensis Julii, hora terciarum vel quasi, in loco capitulari, anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo nono, nostro et capituli nostri predicti sigillis presentibus subappensis, presentibus venerabilibus et honorabilibus viris, dominis Alberto Jastrza- [k. 53] mbyecz decretorum doctore, preposito⁵, magistro Vincencio Coth⁶, Johanne cantore⁷, Nicolao scolastico⁸, Jacobo archidiacono Pczewensi⁹, Nicolao de Gorka cancellario¹⁰, Jaschkone decano Gneznensi¹¹, magistro Srzeschkone¹², Mathia Cordebog officiali¹³, Hectore preposito Glusinensi¹⁴, Nicolao Lanthman¹⁵, Nicolao Srzemensi¹⁶ et Johanne Furman¹⁷ prelatis et canonicis dicte nostre ecclesie Poznaniensis, testibus ad premissa. Per me, Nicolaum de Gorka cancellarium Poznaniensem¹⁰ transeat¹⁸.

^atak Kop. zamiast conversaciones

¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

²Przedwój z Grądów, zob. wyżej, nr 1131/3.

³Leśniewo par. Łubowo, wieś biskupia na pn. od Czerniejewa (Koz. 1 s. 142; Now. II s. 136).

⁴Brączyn (Brończyn) par. Błaszki, na pd.-zach. od Błaszek w Kaliskiem (Koz. 4 s. 67).

⁵Wojciech Jastrzębiec, Wincenty Kot z Dębna, Jan kantor, Mikołaj z Sumina, zob. wyżej, nr 1142/4, 19, 7, 8.

⁶Wojciech Jastrzębiec, Wincenty Kot z Dębna, Jan kantor, Mikołaj z Sumina, zob. wyżej, nr 1142/4, 19, 7, 8.

⁷Wojciech Jastrzębiec, Wincenty Kot z Dębna, Jan kantor, Mikołaj z Sumina, zob. wyżej, nr 1142/4, 19, 7, 8.

⁸Wojciech Jastrzębiec, Wincenty Kot z Dębna, Jan kantor, Mikołaj z Sumina, zob. wyżej, nr 1142/4, 19, 7, 8.

⁹Jakub syn Piotra (Jakub Starszy) z Wyganowa (na pn.-wsch. od Kobylina), h. Łodzia, archidiakon pszczewski 1420 - 1433, kanonik pozn. 1429 (tutaj), pleban w Pępowie do 1435, Modrzu od 1435, Solcu, Bninie 1458, wikariusz generalny i oficjał pozn. 1444 - 1449, 1450 - 1453, kanonik średzki, kaliski, zm. 1460 (Now. I s. 295, 299, II s. 211, 229, 296).

¹⁰Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 1117/1.

¹¹Jasiek z Czechla, zob. wyżej, nr 1094/2.

¹²Strzeszek z Ułanowa, zob. wyżej, nr 1142/20.

¹³Maciej Korczbok, zob. wyżej, nr 1076/1.

¹⁴Hektor z Koźmina i Mikołaj Lantman, zob. wyżej, nr 1142/11, 12.

¹⁵Hektor z Koźmina i Mikołaj Lantman, zob. wyżej, nr 1142/11, 12.

¹⁶Mikołaj Kokoszka z Dobieszewa pleban w Śremie, zob. wyżej, nr 1170/11.

¹⁷Jan Furman, zob. wyżej, nr 1205/8.

¹⁸Podobne nadania Ciołka dla Przedwoja, zob. niżej, nr 1236, 1284.

Dokument Nr 1211

[6 lipca] 1429

Biskup poznański przenosi fundację altaryjną z Osiecznej do katedry poznańskiej.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 628 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 304, zaginionego w 1945 r.).

1429. Stanislaus Ciołek episcopus Posnaniensis¹ ad petitionem eiusdem Pauli Długi Pasek² altare immediate dictum cum tota et integra sua fundatione ad ecclesiam cathedralem Posnaniensem transfert illudque cum altari vicariorum in choro iuxta maius altare in sinistra parte sito coniungit ac pro rectore chori ex praesentatione vicariorum conferendum, incorporat³.

¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

²Paweł zw. Długi, Długi Pasek, w 1420 burmistrz w Osiecznej (KDW VIII nr 903 - tam też erekcja fundacji w kościele w Osiecznej).

³O przeniesieniu fundacji zob. Now. I s. 261- 262, który też podaje datę dzienną niniejszego dok.

Dokument Nr 1212

Rogoźno, 14 lipca 1429

Wierzbięta z Przysieki tenutariusz rogoziński zleca Jakubowi Runo mieszczaninowi rogozińskiemu lokację wsi Owcze Głowy na prawie magdeburskim.

Kop.: 1. Warszawa, AGAD, Archiwum Publiczne Potockich, rkps 304, k. 106-107v; 2. Poznań, Bibl. Racz., rkps 85, k. 128 - 130 (wg Kop. 1) - dwa późne odpisy tomu rewizji listów wlkp. z okazji lustracji 1564/65 r.

In nomine Domini amen. Quoniam ea, quae aguntur in tempore, in cursu temporis cito labuntur, nisi viris ac testibus [k. 106v] fuerint roborata. Igitur noverint universi, tam (praesentes^a) quam futuri praesentium notitiam habituri, quod nos Wierzbietha Przysiecki tenutarius in Rogozno¹ ^b-c

cupiens eremum ac desertum serenissimi ac gloriosi domini regis ad Rogozno

pertinentes in meliores et utiliores usus ac fructus deducere, villam seu haereditatem, que vulgariter Owczygłowa² nuncupatur, ex mandato serenissimi ac gloriosissimi domini Vladislai regis totius Poloniae, iussimus ex cruda radice collocari iure sub Theutonicali Maydeburgensi, in quaquidem [k. 128v] villa s(eu) haereditate superius nominata scultetiam assignavimus ac assignamus, ac per praesentes damus ac assignamus provido viro Jacobo dicto Runo, oppidano in Rogozno³ cum suis successoribus ex radice cruda. Quamquidem scultetiam idem Jacobus Runo cum suis successoribus legitimis ac aliis nunc pro tempore existentibus potest libere vendere, conmutare, dare^d, donare ac in meliores ac utiliores usus ac fructus, prout sibi ac suis successoribus melius videbitur, convertere. Item eidem sculteto et suis successoribus ad eandem scultetiam assignamus ac per praesentes damus tres mansos agri, unam tabernam et tres hortulanos. Tres mansos agri, quiquidem tabernator et hortulani tenebuntur laborare et censum dare talem, prout (villae^a) regales dare consveverunt. Item eidem sculteto et suis successoribus damus tenuem gurgitem alias cienką strugą⁴ usque ad granities oppidi Rogozno dicti. In quoquidem gurgite idem scultetus cum suis successoribus legitimis seu aliis, qui tunc fuerint, possunt uti ac frui pratis, stagnis, pascuis, lignis ac omnibus utilitatibus absque aedificatione molendini. Item eidem sculteto et suis successoribus damus piscaturam in fluvio, quod habet decursum de lacu Rudus⁵ usque ad lacum oppidi Rogoznensis⁶ cum omnibus retibus piscari. Item damus eidem sculteto in eodem fluvio tria obstacula alias iazy construere et hoc absque nocimento nostrorum piscatorum. Item eidem sculteto damus per praesentes pratum [k. 107] unum, quod iacet paenes hoc id fluvium, quantum hoc idem continet in se longitudinis et latitudinis. Item eidem culteto damus pratum in magna sylva, quae potest conservari sex iugera alias morgi. [k. 129] Item idem scultetus cum suis successoribus habebit pratum primum inter vicinos, quod ipse elegerit. Item eidem sculteto et suis successoribus (damus^a) tertium denarium de omni re iudicata, tertiam poenam et totum iuramentum. Item idem scultetus cum suis successoribus potest servare stadia civium a quorum iumentorum et per se pascere absque nocimento vicinorum. Item eidem sculteto assignamus et per praesentes damus in nemoribus seu borris centum robora pro mellificiis vulgariter effodiendi, videlicet dzienie. Item eidem sculteto assignamus et per praesentes damus piscaturam in lacu magno Rogoznensi⁷ cum uno rethi vulgariter klepnica piscari ac uti, quomodo melius potuerit. Item etiam praefato sculteto damus et concedimus tertium conventionis memoratis^d vulgariter lesnego. Item scultetus habebit pro suo, cum aliquod iuramentum vel poenis in damnis quibusvis arestarent, per se vel alios vicinos reclusum in sua curia habuerit, extunc a reclusione a quolibet pecore quatuor denarios recipiat. Item idem scultetus cum suis successoribus debet servare equum pro duabus marcis pro servitiis nostris ac nostrorum successorum per serenissimum regem deputatorum s(eu) constitutorum et cum nos vel successores nostri per serenissimum regem et dominum deputati ad expeditionem equitaverimus et equitaverint, extunc idem scultetus nobiscum et cum nostris successoribus ad eandem expeditionem in eodem equo equitare debet et tenebitur, et cum de graniciis exiverit, extunc nos et nostri successores eidem sculteto pro damno eiusdem equi stare tenebimur, ad quamquidem expeditionem praefatus scultetus cum suis successoribus in nostris nostrorumque successorum expensis equitare [k. 129v] tenebitur. Item incolis seu cmethonibus, qui ibi locabuntur, [k. 107v] concedimus et per praesentes damus decem et octo annos libertatis ab omnibus censibus, exactionibus et laboribus. Elapsa vero libertate cmethones seu incolae, qui ibi tunc fuerint, nobis et successoribus nostris per dominum regem tunc deputatis quolibet anno ad festum beati Martini Confessoris atque Pontificis [11 XI] ratione census quilibet seorsim decem et octo scottos monetae currentis solvere debet et tenebitur, ad festum vero Paschae quilibet medium capete ovorum, ad festum vero Assumptionis Virginis Mariae^e gloriosae [15 VIII] per duos gallos. Item cmethones seu incolae praedictae villae possunt iuvari lignis communibus seu silvidinis et aliis utilitatibus ad civitates seu oppida deducendis. Item praedicti cmethones possunt libere piscari cum hamo et parvis retibus vulgariter kłomiami in fluvio dicto Swiesczyn⁸. Item praedicti cmethones plebano seu curatori animarum suarum quilibet eorum diebus ac annis aeviternis more solito electionis et consveto ratione missalium grani utriusque ac pecuniae tali modo et forma solvere tenebuntur, prout incolae in Goleiejewo⁹ solvere consveverunt. Tabernatores vero, qui ibi tunc fuerint, tam regales quam sculteti, per novem scottos paecuniae^d usualis ratione census ad festum, ut supra, solvere tenebuntur, hortulani vero per quatuor grossos. Ut autem haec omnia et singula suprascripta efficaciam habeant firmiorem, praesentem literam nostro sigillo fecimus roboratam. Praesentibus his viris nobilibus: Nicolao Gembolis olim de Miedzylesie¹⁰, [k. 130] Vincentio de Niwino^{d 11}, Stephano¹² ac discreto domino Petro olim plebano in Oborniki¹³ et aliis quamplurimis fidedignis. Actum et datum in Rogozno feria 5^ta in crastino beatae Margarethae Virginis anno Domini 1429^no.

^abrak Kop. 1, 2

^b-cbrak Kop. 2

^dtak Kop. 1, 2

^ebrak Kop. 1

¹Wierzbięta z Przysieki, zob. wyżej, nr 1186/3.

²Owcze Głowy par. Rogoźno, na pd.-wsch. od Rogoźna, wieś królewska w starostwie rogozińskim (Koz. 2 s. 576).

³Jakub Runo nie zidentyfikowany, por. z mieszczaninem rogozińskim Pawłem Runo (Ruyno) 21 sierpnia 1441 (KDW X).

⁴Nie zidentyfikowane - zapewne jeden z bezimiennych cieków płynących od wsch. ku jez. Rogoźno.

⁵Wody nie zidentyfikowane, Jez. Rudus por. z Rudą tuż na pn.-zach. od Rogoźna (Koz. 3 s. 150), leżącą nad Wełną. Rogoźno leży nad jeziorem zwanym jez. Rogoźno; nie wiemy czy "jezioro miasta" i "jezioro wielkie" to pojęcia tożsame czy różne.

⁶Wody nie zidentyfikowane, Jez. Rudus por. z Rudą tuż na pn.-zach. od Rogoźna (Koz. 3 s. 150), leżącą nad Wełną. Rogoźno leży nad jeziorem zwanym jez. Rogoźno; nie wiemy czy "jezioro miasta" i "jezioro wielkie" to pojęcia tożsame czy różne.

⁷Wody nie zidentyfikowane, Jez. Rudus por. z Rudą tuż na pn.-zach. od Rogoźna (Koz. 3 s. 150), leżącą nad Wełną. Rogoźno leży nad jeziorem zwanym jez. Rogoźno; nie wiemy czy "jezioro miasta" i "jezioro wielkie" to pojęcia tożsame czy różne.

⁸Strumień Świeszczyn (?) nie zidentyfikowany, nazwa nie notowana przez Koz. 3.

⁹Najpewniej Gościejewo par. Rogoźno, na pn.-zach. od Rogoźna (SHGPoz. I s. 586-587).

¹⁰Międzylesie par. Rogoźno, na pd. od Rogoźna (Koz. 2 s. 461). Mikołaj Gębolis skądinąd nie znany.

¹¹Ninino par. Rogoźno, na pn.-zach. od Rogoźna (Koz. 2 s. 518). Wincenty zapewne ident. z burgrabią w Nakle 1426 (KDW V nr 453), wicepodkomorzym w Poznaniu 1447-1450 (GUrz. nr C 495,1041, 856), wyst. jeszcze 1452 (SHGWlkp.).

¹²Nie zidentyfikowany.

¹³Piotr były pleban z Obornik skądinąd nie znany.

Dokument Nr 1213

Zakrzewo, 29 sierpnia 1429

Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spory pomiędzy dziedzicami Zakrzewa.

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 3, k. 140 - 141. Wpis 28 listopada 1429.

Nos Andreas de Minori Ludbrancz iudex terre Cuyauiensis generalis¹ et Andrea de Brzeze subiudex Cuyauiensis generalis², Troyanus de Sczcowo³, Ottha de Cye manyno⁴, Troyanus de Syracowo⁵, Johannes de Ossecz⁶ tamquam veri arbitri et veri compositores recognoscimus, quibus expedit, quia arbitravimus et amicabilem concordiam fecimus inter nobiles Johannem et Stanislaum heredes de Zacrzewo germanos fratres⁷, ex consensu et voluntate patris ipsorum, domini Petri dicti Konopca heredis de ibidem⁷. Qui predictus dominus Petrus pater ipsorum excepit sibi ex integro sic, ut predicta villa in suis limittibus est distincta, late et longe circumferencialiter, cum omnibus suis utilitatibus, agris, pratis, lacubus, piscinis, fluviis, riwlis, paludinibus et aquarum decursibus, areis, ortis, domibus, ortulanis, campis, pascuis, silvis, borris, gaiis, rubetis, virgultis, densetis, nemoribus, mericis, mellificiis, quercetis, densetis et cum omnibus iuribus, redditibus, censibus, penis et proprietate ceterisque attinenciis et obvencionibus universis et cum omni iure et dominio, nichil iuris, dominii vel proprietatis in eadem villa alicui alteri preter Petrum eundem reservando, sed predictam villam predictus dominus Petrus ad mortem suam sic, ut premittitur, quo ad predictam villam ab antiquo spectatur, dinoscitur vel adhuc utilitates possunt in eundem fieri. Sed post mortem eiusdem domini Petri patris ipsorum Johannes senior frater debet habere predictam villam Zacrzewo cum eisdem usibus et utilitatibus universis, prout pater eorum dictus Petrus possidet modo, idem Johannes villam prefatam sic debebit possidere sic, ut patri predicto est ascripta, idem Johannes debet possidere eandem villam temporibus perpetuis iure paternali. Sed aliam villam sive hereditatem ipsorum dictam Nowawyesch⁸ alius frater Stanislaus iunior debet habere et possidere perpetuis temporibus simili modo cum omnibus utilitatibus, fructibus, agris, areis, ortis, [k. 140v] pratis, aquis et aquarum decursibus, piscinis, fluviis, paludinibus, silvis, borris, pascuis, graminetis etc. et universaliter cum omni iure et dominio et proprietate, prouti Nouawyesch in suis limitibus et graniciis^a circumferencialiter in longitudine et latitudine est divisa, limitata et distincta. Et medietatem alterius ville Schyczewo⁹, que eciam ipsorum pater ex paterna possessione possidebat, predicte medietatis medietatem, cuius medietatis agri coadiacent sepenominate Zacrzewo, ^b-c

in qua

medietate adiacet scultecia, debet perpetualiter pertinere fratri Johanni ad villam Zacrzewo. Et medietatem iam dicte medietatis ville Schiczewo, cum eciam agri coadiacent ville Sampolno¹⁰, debet perpetualiter pertinere fratri Stanislao iuniori ad villam dictam Nowawyesch. Et lacus, qui est in medietate ville ipsorum Schiczewo, qui olym lacus fuit sculteti, debet habere predictus frater Stanislaus temporibus perpetuis ad eandem villam Nowawyesch, eciam pratum dictum Wsdzary et insula penes predictum pratum, que fuit olym sculteti, et silva et pars silve, que tendit ad viam, que via tendit ad Magnum Lupstowo¹¹, ad Noua Vyesch, eciam predictus Stanislaus et sui successores perpetuis temporibus debet habere et possidere ad suam villam dictam Nouawyesch. Item predicti duo fratres Johannes et Stanislaus ad festum Nativitatis Christi [25 XII] proximum debent de domibus eorum exire, predictus Johannes debet exire de domo ville Nowawyesch et suam sortem in Nowawyesch debet suo fratri Stanislao dare in possessionem et predictus Stanislaus eciam debet de domo sua de Schiczewo exire et partem sue ville, kmethones et agros debet remittere fratri Johanni ad possidendum perpetualiter et medietatem ville in Nowawyesch, quam tenet, predictus Stanislaus eciam debet resignare fratri Johanni, quam medietatem predictus Johannes debet possidere et tenere usque ad mortem patris et post mortem patris debet Stanislai fieri et ei remittere. Item isti duo fratres Johannes et Stanislaus omnia debita, videlicet dotalicia sororum et alia omnia debita debent solvere proprie, quod quorum responderit, idem pater eorum demisit ipsis hereditates suas ad divisionem perpetuam. Eciam predicti duo fratres Johannes et Stanislaus quicumque inpediverit eos in limitibus predictarum villarum Zacrzewo et Nowa Wyesch et medietatem [k. 141] Sziczewo, ambo fratres debent se defendere iure et quocumque alio modo, quilibet ipsorum expensas tenere, impendere usque ad mortem patris. Eciam predicti duo fratres Johannes et Stanislaus debent facere metas wlgariter granicze inter villam Zacrzewo et Nowa Wyesz a presenti data ad festum sancti Michaelis [29 IX] proximum venturum. Eciam predicti duo fratres Johannes et Stanislaus debent ista omnia inscribere in librum terrestrem in iudicio regali. Eciam dominus Conopka (et^d)
isti duo fratres Jo(hannes) et Sta(nislaus) non debent impedire kmethones de Sziczewo in ipsorum pratis in Ostrowy¹² usque ad mortem patris, domini Petri, sed post mortem patris postquam intrabunt in perpetuam divisionem, tunc si alicui kmethoni de Sziczewo aliquid deficiet in partem ipsorum, tunc Jo(hannes) et Sta(nislaus) fratres debent satisfacere in propria divisione. Et ista omnia superius scripta debent et tenentur adimpleri et teneri, et compleri sub pena valla(ta) centum marcharum per nos arbitros superius scriptos constituta habend(um), tened(um), possidend(um), commutand(um), alienand(um), dand(um) et donand(um) sic, ut ipsis et ipsorum legitimis heredibus melius seu utilius videbitur expedire. Datum in Zacrzewo feria secunda ipso die Decolacionis sancti Johannis Baptiste anno Domini millesimo quadringentesimo XXIX^no.

^aodczyt niepewny Kop.

^b-csłowa powtórzone 2 razy Kop.

^dbrak Kop.

¹Andrzej z Lubrańca, zob. wyżej, nr 1097/4.

²Andrzej z Brzezia (par. Mąkolno) jako podsędek brzeski wyst. już 1418 (Teki Pawińskiego VII nr 246).

³Szczkowo par. Izbica Kujawska. Trojan wyst. także 1423 (ib. nr 2953 - odpowiada tu za rozbicie sądu).

⁴Czamanin par. Chalno na Kujawach. Otto wyst. od 1419 (ib. nr 949).

⁵Sierakowo par. Kościeszki w powiecie kruszwickim. Trojan wyst. od 1423 (ib. nr 2875).

⁶Osiecz Wielki par. Boniewo w powiecie brzeskim. Jan zapewne ident. z Janem wyst. 1423 (ib. nr 3064) i 1433 (Koz. 5 s. 106).

⁷Zakrzewo (dziś Zakrzewek) par. Mąkolno w Wielkopolsce, koło kujawskiego już Sompolna. Jan może ident. z Janem wyst. także 1446 (SHGWlkp.). Piotr Konopka wyst. także w tym czasie w sporze o młyn położony pomiędzy Racięcicami a Nową Wsią (Poznań, WAP, Konin Z. 3 k. 150v), zapewne ident. z Piotrem wyst. już 1426 (wyżej, nr 1097/1).

⁸Nowa Wieś tuż na zach. od Zakrzewa.

⁹Sycewo, tuż na pn. od Zakrzewa, a na pn.-wsch. od Nowej Wsi.

¹⁰Sompolno na Kujawach w powiecie radziejowskim, tuż nad granicą wlkp.

¹¹Lubstów, wieś par. (Koz. 4 s. 475) tuż na zach. od Nowej Wsi.

¹²Ostrowy, zapewne nazwa polna w okolicach Sycewa

Dokument Nr 1214

Poznań, 30 sierpnia 1429

Poznański wikariusz generalny eryguje ołtarz w kościele Św. Marii Magdaleny w Poznaniu, ufundowany przez mieszczan poznańskich Jana i Michała Bergerów i Henryka Lindnera.

Kop. z 1600 r.: Kórnik, Bibl. Kórn., rkps 68, k. 76 - 78.

Uw.:O altarii zob. Katalog rękopisów staropolskich Biblioteki Kórnickiej XVI - XVIII wieku, t. I, Wrocław 1971, s. 210, nr 39.

In nomine Domini amen. Cura iniuncti officii nos inducit et admonet, ut ea, quae pro divini^a laudis incremento ampliori et sustentatione ministrorum ecclesiasticorum uberiori pia hominum munificentia largiuntur, ferventi mentis studio intendamus. Eapropter nos Vincentius Koth magister artium, canonicus et viccarius in spiritualibus reverendissimi in Christo patris et domini, domini Stanislai Dei gratia episcopi Posnaniensis generalis¹ ad rei memoriam sempiternam universorum, tam praesentium, quam futurorum publicam deducimus notionem quodque [k. 76v] providi Joannes Berger, Michael Berger fratres germani² et Henricus Lindner cives Posnanienses³ zelo devotionis ardenter accensi, volentes terrena pro celestibus foelici commertio commutare et in coelestes thesauros cum illa paupercula muliere collocare, in sui et suorum remissionem peccavimus^a ac progenitorum suorum animorum remedium salutare, ad honorem Omnipotentis Dei eiusque Virginis gloriosae matris Mariae censum annuum undecem marcarum currentis monetae, numeri Polonici et pagamenti consueti, per ipsos Joannem, Michaelem fratres et Henricum nomine veri et legitimi testamenti, in et super certis bonis titulo reemptionis emptum et comparatum, prout in literis contractuum emptionis et vendicionis plenius continetur, pro dote sive donatione altaris de novo erigendi, fundandi et creandi in ecclesia parochiali Sanctae Mariae Magdalenae in Posnania, sub honore et vocabulo Beatorum Petri, Pauli et Jacobi Maioris Apostolorum necnon almae Virginis Barbarae gloriosae consecrandi, dederunt, assignaverunt, nomine veri et legitimi testamenti legaverunt irrevocabiliter inter vivos. Nobis igitur praefatos Joannem et Michaelem extitit cum magna et debita instantia supplicatum, quatenus dictum altare do novo erigere et in ecclesiasticum beneficium creare auctoritate nostra gratiosius dignaremur. Nos igitur petitionibus huiusmodi utpote iustis et rationabilibus favorabiliter annuentes, [k. 77] dictum altare in Christi nomine de novo errigimus et in beneficium ecclesiasticum creamus ac ipsi suisque pro tempore ministris dictum censum decem marcarum et unam marcam pro cera asscribimus, appropriamus, unimus, incorporamus et confirmamus perpetualiter, per presentes decernendo eundem censum inantea ecclesiasticum fore et gaudere debere ecclesiastica libertate. Sed quod dictus census dinoscitur sub reemptionis titulo comparatus, volumus, quod quandocunque ipse census in toto vel in ipsius parte reemptus fuerit, peccunia pro eodem censu persoluto ad sacras aedes deponatur depositaque fideliter custodiatur, donec alter census equaliter certus de scitu patronorum et ministri altaris previa ratione comparatus fuerit, quae similiter in locum census reempti succedere volumus et consimili debere gaudere ecclesiastica libertate. Ad quorum etiam presentationem discretum dominum Nicolaum Hermani de Września, presbiterum Gnesnensis dioecesis⁴ de eodem pro primo ministro investivimus ac presentibus investimus, administrationem spiritualium et temporalium sibi inibi committendo. Si autem post mortem ministri altaris collatoribus vel eorum successoribus contigerit conferre altare alicui ....^b non ordinato vel ignaro, statim promittenti presbiterari infra unum annum et mensem, obtinebit altare. Si vero infra unum annum et mensem presbiterari noluerit, removeatur ab altari et alteri conferratur. Quare vobis et vicariis ad Sanctam Mariam Magdalenam [k. 77v] in Posnania committimus praesentibus et mandamus, quatenus praedictum Nicolaum in possessionem dicti altaris iurium et pertinentiarum ipsius nostra ducatis auctoritate legittime corporalem, facientes sibi de universis iuribus, fructibus, proventibus et obventionibus dicti altaris a reddituariis et censitis integre responderi. Quia vero beneficium creatum propter officium, volumus, quod altarista seu minister altaris, qui pro tempore fuerit, tres missas in qualibet hebdomada, unam pro defunctis animabus, secundam missam de Beata Virgine Maria et tertiam ad quam devotionem habebit cum interpositione collectae de patronis et fundatoribus ac aliis benefactoribus per se vel alium idoneum sacerdotem singulis annis perpetue legere et complere teneatur, et sit adstrictus et obligatus. Ius patronatus sive praesentandi dicti altaris ad dictos Joannem et Michaelem fratres pertinebit. Ipsis quoque de hac luce sublatis vel extinctis dictum ius praesentandi sive ius patronatus dicti altaris ad amicos proximiores de iure debeat perpetue pertinere. Praemissa quoque omnia et singula rata habentes et grata, ea in omnibus suis clausulis, punctis et articulis ex certa nostra scientia autoritate nostra confirmamus, interponentes eis nihilominus autoritatem ordinariam pariter et decretum praesentesque fieri mandavimus nostri sigilli munimine roboratas. Actum et datum Posnaniae in domo nostrae habitationis die Martis penultima mensis Augusti anno Domini mil[k. 78]lesimo quadringentesimo vicesimo nono, praesentibus honorabilibus viris, dominis Joanne Furman canonico Posnaniensi⁵, Michaele Papuga praeposito Sancti Spiritus ante Oborniki⁶, Mathia de Mosina praesbitero Posnaniensi⁷ et specialiter Joanne Venceslai de Wilczyna⁸ necnon nostro clerico Gnesnensis dioecesis testibus ad premissa.

^atak Kop.

^bwolne miejsce Kop.

¹Wincenty Kot, zob. wyżej, nr 1142/19.

²Jan Berger, wieloletni ławnik i rajca pozn. 1417 -1459. Michał Berger, wyst. od 1417, rajca i ławnik pozn.1430 -1445 (WSvP s. 439, 452).

³Henryk z pozn. mieszczańskiej rodziny Lindnerów, w 1424/25 był rajcą pozn. (WSvP s. 445), bliżej nie znany.

⁴Września, miasto w powiecie pyzdrskim. Ksiądz Mikołaj nie zidentyfikowany.

⁵Jan Furman, zob. wyżej, nr 1205/8.

⁶Oborniki, miasto w powiecie pozn. Michał Papuga nie znany; w 1435 r. prepozytem szpitala Św. Ducha był już Andrzej, w 1423 - jeszcze Paweł (SHGWlkp.).

⁷Mosina, miasto królewskie w powiecie kościańskim. Ksiądz Maciej może ident. z wyst. 9 stycznia 1446 notariuszem publicznym i wikariuszem wieczystym w katedrze pozn. (AAP, AC 55 k. 101=KDW XI).

⁸Jan z Wilczyna, zob. wyżej, nr 1205/7.

Dokument Nr 1215

Sieradz, 19 grudnia 1429

Otto z Krzepczowa sędzia grodu sieradzkiego zawiadamia sąd koniński, że Barbara żona Mikołaja ze Święci nie mogła stanąć na rokach w Koninie, bowiem tegoż dnia miała rozprawę "o większe" w grodzie sieradzkim.

Or.: Poznań, WAP, Konin Z. 3, k. 152a: list papierowy 185 × 95 mm o śladach złożenia, z resztkami odciśniętej pieczęci w zielonym wosku o średnicy ok. 21 mm, wszyty w księgę ziemską konińską wśród spraw z 30 stycznia 1430. Fot. Or.: Dyplomatyka wieków średnich, Warszawa 1971, fot. 18.

Strenuis nobilibusque viris, dominis .. iudici .., subiudici ac eorum camerariis | ceterisque officialibus Conin in terrestri iudicio^a presidentibus | Ottha de Crzepczewo castri Syradiensis iudex comissarius¹ sincere ami|cicie continuum incrementum. In vestri noticiam deducimus tenore presencium attestantes, quia nobilis Barbara consors nobilis Nicolai de Swencze legittima² cum nobili Johanne de Gansyno³ coram nobis habuit die date presencium in iudicio castri Syradiensis causa pro maiori, videlicet pro ducentis marcis terminos acceptare. Quamobrem alias terminis non potuit interesse. Datum Syrad(ie) feria secunda ante festum sancti Thome Apostoli proxima anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo nono, nostro sigillo presentibus subimpresso.

^anastępuje skreślone proximo Or.

¹Krzepczów par. Drużbice w Piotrkowskiem (Zajączkowscy, Materiały I s. 150). Otto (por. też wyżej, nr 1157/8), najpewniej ident. z Ottonem z K. wyst. 1418 n., h. Junosza 1428 (Koz. 6 s. 211), był sędzią sier. z ramienia ówczesnego starosty sier. Piotra Szafrańca z Pieskowej Skały.

²Zapewne Święcia par. Kuchary w Konińskiem (Koz. 5 s. 377). Święcia była własnością opactwa cystersów w Lądzie; Mikołaj był może sołtysem (dzierżawcą?) w Święci. Barbarę jako zmarłą odnotował w 1434 r. nekrolog lędzki (MPH V s. 472).

³Gąsin par. Turek w ziemi sier. (Zajączkowscy, Materiały I s. 82; Koz. 6 s. 107). Jan nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 1216

Poznań, 28 grudnia 1429

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Mikołaj z Grabowa zamienił swoją wieś Luboń na Rożdżaly Barbary żony Mikołaja Strosberga.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania D 587. Pergamin 311 × 235+56 mm. Na różowym sznurze pieczęć wystawcy w żółtym wosku, okrągła, średnicy ok. 43 mm, wizerunek i napis wytarty.
Reg.: KDW V, nr 512 (wg Or.).

^aIn nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Martinus de Slawsko castellanus Poznaniensis et capitaneus | Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium | veniens presenciam nobilis Nicolaus de Grabowo², non compulsus, non coactus nec aliquo modo sinistro seductus, quinymmo sanus | mente et corpore existens, usus consilio amicorum et matura deliberacione prehabita, totam villam Lubom in terra Maioris Polonie et in districtu Poznaniensi sittam³, honeste domine Barbare consorti providi Nicolai Strorbark^b de Poznania⁴ et ipsius successoribus legittimis pro tota villa Roszdzalowo maternali in districtu Calisiensi sittam^{b 5}, racione veri^b et legittimi^b permuttacionis et viciscitudinis, dando terram pro terra, hereditatem pro hereditate, villam pro villa, cum omni iure et dominio, tam longe, quam latte, prout solus tenuit et habuit, nichil iuris seu proprietatis pro se aut successoribus suis ibidem in Lubom excipiendo, cuum^b omnibus et singulis utilitatibus, agris cultis et collendis, camppis, pratis, pascuis, graminetis, silvis, boris, gaiis, mericis, sareptis, indaginibus, nemoribus, mellificiis, rubetis, dummetis, quercetis, pinetis, virgultis, allodiis, areis, ortis, domibus, fluviis, riwlis, gurgittibus, torrentibus, laccubus, stagnis, piscinis, piscaturis, aquis, aquarum decursibus, molendinis et eorum emolimentibus^b, censibus, fructibus, proventibus, redditibus, venacionibus, aucupacionibus, horeis, honorariis, coherenciis, appendiis et obvencionibus universis quomodolibet ad predictam villam Lubom spectantibus, quocumque alio nomine sive vocabulo censeantur, qui nunc ibi sunt vel imposterum augi possunt, prout sepefata villa seu hereditas Lubom in suis metis, limittibus, scopulis et graniciis ab antiquo est divisa, distincta et limittata. Nicolaus vero Strorbark^b maritus domine Barbare nobili Nicolao de Grabowo de suo vero patrimonio addidit, apposuit et adiecit ducentas marcas grossorum lattorum monete Pragensis, numeri vero Polonicalis consweti, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, tytulo perpetualis commuttacionis ritte ac racionabiliter coram nobis perpetuo resignavit per dictam dominam Barbaram aut successores suos legittimos habend(as), tenend(as), possidend(as), utifruend(as), vendend(as), donand(as), obligand(as), commuttand(as), alienand(as) et ad usus beneplacitos libere et quiete convertend(as), prout sibi aut posteritati sue melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigillum nostrum presentibus est appensum testimonio literarum. Actum et datum Poznanie feria quarta, ipso die Innocencium, anno Domini millesimo cccc° vicesimo nono, presentibus ibidem strennuo et nobilibus dominis Barthossio de Gostin⁶, Stanislao de Camyenyeuicze⁷, Thome de Gadky⁸, Martino de Golina⁹, Nicolao de Lubathowo¹⁰, Andrea de Pyotrowo¹¹ et aliis quampluribus fidedignis testibus ad premissa.

^aozdobny inicjał I na całą wysokość dokumentu Or.

^btak Or.

¹Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 1100/6.

²Mikołaj z Grabowa, Luboń, zob. wyżej, nr 1085/3, 2.

³Mikołaj z Grabowa, Luboń, zob. wyżej, nr 1085/3, 2.

⁴Mikołaj Strosberg senior, zob. wyżej, nr 1079/11. Jego żona Barbara była córką rajcy kal. Mikołaja syna Gotarda (zob. o nim wyżej, nr 1140/2) i występowała już 1421 (KDW VIII nr 927).

⁵Rozdżały (Rozdziałowo) par. Tłokinia Kościelna, na pn.-wsch. od Kalisza (Koz. 3 s. 147, 5 s. 252). O nabyciu R. przez Strosbergową zob. KDW VIII nr 927.

⁶Bartosz z Gostynia, zob. wyżej, nr 1084/4.

⁷Stanisław z Kamionek, zob. wyżej, nr 1186/5.

⁸Gądki par. Głuszyna, na pd.-wsch. od Poznania (SHGPoz. I s. 465). Tomasz, także ze Starołęki Wielkiej, wyst. 1412 - 1447, wicepodkomorzy w Poznaniu 1438 (ib.).

⁹Marcin nie zidentyfikowany, nie znany w żadnej z wielkopolskich Golin, por. z Marcinem z Goliny w 1440 wicedziekanem w katedrze gnieźn. (KDW V nr 670).

¹⁰Lubiatowo par. Dolsk, na pn.-zach. od Dolska (Koz. 2 s. 399 - 400). Mikołaj wyst. 1424 - 1429 (SHGWlkp.), nie wiemy czy ident. z późniejszym altarystą i kaznodzieją pozn. 1436 (KDW V nr 582).

¹¹Piotrowo, może par. Głuszyna, na pd. od centrum Poznania (Koz. 3 s. 37), gdzie Andrzej (syn Jana) potwierdzony także 30 stycznia 1435 (KDW X).

Dokument Nr 1217

[Poznań], 1429

Oficjał poznański zaświadcza, że mieszczka poznańska Elżbieta Kęplewa sprzedała czynsz z jatki mięsnej w Poznaniu altaryście katedry poznańskiej Michałowi z Kuczkowa.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 615 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 153, zaginionego w 1945 r.).

1429. Mathias Korzbok canonicus et officialis Posnaniensis¹ ad petitionem Michaelis praefati de Kuczkowo [altaristae cathedralis^a]², deputatum notarium ad recipiendam ab Elisabethe Kemplewa³ resignationem macelli suprafati [carnium Posnaniae^a] in summa capitali 20 marcarum in latis grossis Pragensibus et 30 marcarum currentis monetae. Recognitio praedicti delegati notarii unacum resignatione coram officio consulari recognita.

^awg poprzedniego regestu w sumariuszu.

¹Maciej Korczbok, zob. wyżej, nr 1076/1.

²Michał z Kuczkowa (osada dziś nie istniejąca pod Kórnikiem - Koz. 2 s. 371 - 372), altarysta w katedrze pozn. 1417 - 1436 (Now. I s. 329), nazwany altarystą jeszcze 1451 (AAP, CP 14 s. 615, wg tzw. Jura vicariorum, k. 153).

³Elżbieta Kemplewa nie zidentyfikowana.

Dokument Nr 1218

[Poznań], 1429

Oficjał poznański zaświadcza, że NN (z Dzierżnicy?) zapisał czynsz [poznańskim wikariuszom katedralnym].

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 625 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych z XVI w. - tzw. Jura vicariorum, k. 261, także 277, zaginionego w 1945 r.).

1429. Coram Mathia Korzbok officiali etc.¹ inscriptio census 3 marcarum pro summa 32 marcarum super bonis Dzierznica².

¹Maciej Korczbok, zob. wyżej, nr 1076/1.

²Dzierżnica par. Targowa Górka, na zach. od Wrześni (Koz. 2 s. 160), była wówczas własnością Bodzęty z D., wyst. 1410 - 1444 (KDW VIII nr 1012/8). Por. też zapis czynszu na Dzierżnicy w 1419 r. (ib. nr 869).

Dokument Nr 1219

1429

Poznański wikariusz generalny zaświadcza, że Jakusz Pomian przeniósł czynsz zapisany poznańskim wikariuszom katedralnym na wieś Otorowo.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 617 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 166, zaginionego w 1945 r.).

1429. Vincentius Koth canonicus et vicarius in spiritualibus reverendissimi Stanislai episcopi Posnaniensis¹ annuit, ut census unius marcae cum summa capitali 10 marcarum per Jacusium Pomian de bonis Ludomy² deportata transferatur in bona Otorowo³ et in continenti transfertur.

¹Wincenty Kot z Dębna, zob. wyżej, nr 1142/19.

²Ludomy (Ludomie), wieś par. na pn. od Obornik (Koz. 2 s. 407). Jakusz Pomian pisał się w tym czasie jednak z Lubonia (na pd. od Poznania) - zob. wyżej, nr 1085; należy przypuszczać, że kopista regestu pomylił Ludomy z Lubomiem (Luboniem).

³Otorowo, wieś par. na pd.-zach. od Szamotuł (Koz. 2 s. 575). Przeniesienie czynszu z Lubonia (?) mogło nastąpić z powodu sprzedaży Lubonia przez Pomiana, co miało miejsce etapami od 1426 r. (zob. wyżej, nr 1085, 1106), a następnie przejścia wsi w ręce Barbary Strosbergowej (zob. wyżej, nr 1216).

Dokument Nr 1220

Kalisz, 4 stycznia 1430

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Wojciech z Karmina zapisał posag i wiano swej żonie Jadwidze.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Gr. 22, k. 256. Wpis 13 lipca 1449.

Nos Martinus de Slawsko castellanus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram ac aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam nobilis Albertus de Carnyno², non compulsus, non coactus neque aliquo devio errore seductus etc., centum viginti marcas latorum grossorum monete Pragensis, numeri vero Polonicalis consweti, quadraginta octo grossos marcam in quamlibet computando, sexaginta marcas dotis et totidem dotalicii, in et super tota sua sorte medietatem in Carnyno, cum omni iure et dominio, tam longe, quam late, prout solus tenuit et habuit, nichil iuris, proprietatis pro suis ibidem excipiendo, cum omnibus et singulis utilitatibus, agris cultis et colendis, campis, pratis, pascuis, graminetis, silvis, borris etc., gaiis, rubetis, quercetis, dumetis, pinetis, virgultis, allodiis, areis, ortis, fluviis, fluminibus, riwlis, gurgitibus, lacubus, stangnis, piscinis, piscaturis, aquis, aquarum decursibus, molendinis et eorum emolimentis, et aliis omnibus et singulis utilitatibus, quocumque alio nomine sive vocabulo censeantur, nobili Hedwigi consorti sue legittime² dedit, donavit, deputavit, ascirpsit et more terrestri coram nobis resignavit, per dictam dominam Hedwigim tenendum, habendum, possidendum, utifruendum et in usus suos beneplacitos libere et quiete convertendum, prout sibi melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigillum nostrum presentibus est appensum testimonio literarum. Actum et datum in Kaliszch feria quarta proxima ante festum Epiphanie Domini anno Domini mi(llesim)o quadringentesimo tricesimo, presentibus ibidem nobilibus Stanislao de Skarszewo³, Martino, Nicolao, Andrea, Laurencio de Crolikowo⁴ et Wyrzbyantha de Golina⁵ et aliis quampluribus fidedignis testibus circa premissa.

¹Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 1100/6.

²Karmin, wieś (miasto?) par. na pd.-zach. od Pleszewa (Koz. 1 s. 105, 4 s. 336). Wojciech zapewne ident. z wyst. 1417 (Roty IV nr 562, 610). Żona Jadwiga skądinąd nie znana.

³Stanisław ze Skarszewa, zob. wyżej, nr 1163/2.

⁴Królików, wieś par. w Konińskiem, na pd.-zach. od Rychwału, siedziba Zarembów (Koz. 4 s. 414). Marcin wyst. także 1439 (KDW V nr 627), chyba różny od wziętego do niewoli pod Chojnicami 1454, Mikołaj wyst. 1428 (Roty V nr Konin 467), Andrzej i Wawrzyniec (imię charakterystyczne dla Zarembów z Królikowa) skądinąd nie znani.

⁵Golina, najpewniej wieś par. na pd.-zach. od Jarocina w powiecie pyzdrskim (Koz. 2 s. 193). Wierzbięta wyst. 1430 także w Rotach V, nr Gniezno 333, kiedy to najpewniej sprzedawał Golinę.

Dokument Nr 1221

[Poznań, przed 4 lutego 1430]

Strzeszek z Ułanowa i Piotr z Nowca kanonicy poznańscy składają królowi Władysławowi Jagielle zobowiązanie w sprawie prebendy dziekana kapituły katedralnej w Poznaniu.

Kop.: Poznań, AAP, CP 28 (Acta capituli Posn.), k. 26 (Kop. 1) i k. 27 (Kop. 2). Wpis 3 lutego 1430.
Wyd.: Acta capitulorum I, nr 13 (wg Kop. 1).

Kop. 1
Nos magister Stresco¹ et Petrus Nowyecz canonici Poznanienses² significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quod

Kop. 2
Significamus, quibus expedit universis, quod nos magister Strzeschko¹ et Petrus Nowyecz canonici Poznanienses²

promittimus bona fide serenissimo principi et domino, domino Wladislao Dei gracia regi Polonie etc.^a ^b-c

de bonis

decanum concernentibus nulli respondere sine consensu domini regis prefati tamdiu, quousque ius patronatus decanatus Poznaniensis inter dictum dominum nostrum regem et possessorem dicti decanatus vel nos Strzesco^d et Petrus literam capituli Poznaniensis in eodem facto expediemus vel bona decanatus in manus regias vel suorum commissariorum integre restituemus. In cuius rei testimonium literam presentem sigillorum nostrorum appensione roboravimus. Datum ^e-f

et actum

etc.

^abrak Kop. 1

^b-cpowtórzone Kop. 2

^dStrzeschko Kop. 2

^e-fbrak Kop. 2

¹Strzeszek z Ułanowa, zob. wyżej, nr 1142/20.

²Piotr z Nowca, zob. wyżej, nr 1094/7.

Dokument Nr 1222

Rogoźno, 1 marca 1430

Wierzbięta z Przysieki tenutariusz rogoziński zaświadcza, że szewcy rogozińscy kupili od miasta ziemię pod budowę kramów szewskich.

Kop.: 1. Warszawa, AGAD, Archiwum Publiczne Potockich, rkps 304, k. 102v - 103v; 2. Poznań, Bibl. Racz. rkps 85, k. 123v - 124v (wg Kop. 1) - dwa późne odpisy tomu rewizji listów wlkp. z okazji lustracji 1564/65 r.

In nomine Domini amen. Quoniam ea, quae aguntur in tempore, in cursu temporis cito labuntur, nisi munimine [k. 103] literarum ac testium fuerint roborata. Igitur noverint universi, tam praesentes quam futuri, praesentium notitiam habituri, quod nos Wierzbietha Przysiecki tenutarius Rogoznensis¹ praesens cognoscimus protestantes, qui ex consensu et mandato serenissimi principis domini et domini Vladislai regis totius Poloniae ac aliarum terrarum, domini nostri gratiosi, quomodo veniens tota fraternitas artis sutoriae seu sutorum ad praetorium, ad nostram praesentiam, cum consensu totius civitatis² emerunt apud civitatem pro sexagena certae monetae locum seu stationem alias stanie, iacentem penes macella laniorum. In quo loco debent aut possunt aedificare decem et sex macella, quae in perpetuum debent tenere, possidere, commutare, donare, vendere, resignare, veluti ipsis in meliores usus videbitur convertere et hoc cum tali foro, qui in circulo dextro eundo ab ecclesia, videlicet incipiendo a domo Nicolai Dnik et a domo Alberti Staroni in longitudine usque ad domum Martini Somnowski³ et ad domum Vincentii et ad domum Forman in latitudine incipiendo sub domibus usque ad macella laniorum [k. 124] et ad praetorium, die forensi, videlicet feria 5^ta, nullus vicinorum nec advenarum debet eis, videlicet sutoribus, nocere in emptione magnarum et parvarum actionum, hoc est, quod die fori, videlicet 5^ta feria, nullus vicinus et advena potest emere magnas et parvas cutes, nec sepum circa cutes, sed in alia parte circuli tam vicini, quam sutores, libere et benevole possunt emere, ubi invenient, et hoc exceptis pellificibus et artificibus albae coreae, videlicet białoskorniki, qui non possunt emere. Item etiam nullus vicinus sive advena potest emere quercum et cineres, exceptis etiam pellificibus et artificibus albae coreae, sed vicini possunt emere cutes tam magnas, quam parvas et saepum apud lanifices et liberos wolnikow. Item etiam fratres artis sutoriae cum suis familiaribus libere possunt quercum excoriare, videlicet drzec, in sylvis, in nemoribus et in toto eremo ad Rogozno pertinentibus et hoc in arbore multicorti et tremuli, videlicet [k. 103v] brzezie, a osiczy. Item quilibet frater artis sutoriae a quolibet macello quolibet^a anno ratione census debent dare sex grossos. Item omnia statuta ac positiones seu laudes dictas chwały, quaecunque fratres sutores in fraternitate ex antiquo habuerunt et habent, praesentibus ipsis confirmamus, excepto, quod si aliquis ex fratribus vellet altiorem laudem alias wyszszą chwałę elevare, hoc non permittimus, quia istum articulum domini consules pro se in praetorium remanserunt et ibi qui demumque firmabunt seu [k. 124v] demandabunt, hoc fratres debent tenere. Ad cuius rei maiorem evidentiam et testimonium sigilla, videlicet domini Wierzbięta et sigillum civitatis Rogozno, praesentibus sunt appensa. Actum et datum in Rogozno feria quarta Cinerum anno Domini 1430.

^abrak Kop. 2

¹Wierzbięta z Przysieki, zob. wyżej, nr 1186/3.

²Tj. w mieście Rogoźnie.

³Mieszczanie nie zidentyfikowani.

Dokument Nr 1223

Jedlnia, [6 (7?) marca 1430]

Król Władysław Jagiełło nakazuje sądom odroczenie do czasu swego przyjazdu do Wielkopolski wszelkich spraw Małgorzaty wojewodziny z Łabiszyna i jej dzieci.

Kop.: Poznań, WAP, Gniezno Z. 5, k. 2v. Wpis współczesny na nie datowanej, luźnej dziś karcie księgi, podartej, z ubytkami tekstu, w XX w. niezbyt udatnie podklejonej bibułką.

Uw.:O dacie zob. niżej, przypis 1.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Capitaneis, iudicibus, subiudicibus, camerariis ceterisque officialibus iudiciis nostris ubilibet in Regno nostro presidentibus, fidelibus nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri! Mandamus vobis habere volentes, quatenus generose Margarethe olim pallatinisse de Labyschin¹ puerorumque suorum et ipsius fideiussorum omnes terminos, quos habet pro quibuscumque causis cum quibuscumque personis, differre et prorogare usque ad nostrum felicem in Poloniam adventum debea[tis]. Gracie nostre sub optentu, secus non facturi. [Datum in] Jedlna feria [.....] post dominicam [Invocavi]t anno Domini [.....] XXX^{oa 1}.
Relacio nobilis [......] subcamerarii [.......].

^apodarta karta uniemożliwia ustalenie, czy tekst miał kontynuację, czy też kończył się na dacie XXX°.

¹Data uszkodzona. Najpewniej jest to list inhibicyjny wydany z okazji śmierci wojewody brzeskiego Macieja z Łabiszyna. Zmarł on po 2 sierpnia 1428, przed 16 maja 1430 (PSB XIX s. 26). Jego żona Małgorzata, córka Sędziwoja z Szubina, żyła jeszcze 1436 (ib.). W Jedlni był król w tym czasie tylko w 1430 r. - od ok. 26 lutego; z 8 marca znamy już dokumenty Jagiełły datowane w Sandomierzu. W tymże roku niedziela Invocavit wypadała 5 marca, w grę wchodzą tu więc poniedziałek lub wtorek po Invocavit, czyli 6 lub 7 marca.

Dokument Nr 1224

Jedlnia, 7 marca 1430

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić postępowanie sądowe w sprawie zmarłego Boguchwała z Sarnowa.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 11, k. 73 - 73v. Wpis w 1430 r.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie.
Palatino, castellano, iudici, subiudici, capitaneo ceterisque dignitariis et officialibus iudiciis nostris Poznanie presidentibus, presentibus (requirendis^a), graciam regiam et omne bonum. Magnifici, nobiles, fideles nostri dilecti! Pro parte nobilis Helene Bogufaeli relicta^b de Sarnowo¹ est expositum, quomodo quidam Mathis civis de Costen² ipsum Boguphaelem maritum suum viventem ad Poznaniam ad iudicium vestrum citaverat, ubi tamen minime tenebitur respondere, cum non subsit palatinatui et iudicio Poznaniensi, quia extra territorium proprium fuit evocatus in preiudicium suum et gravamen iamque, ut dicitur, in causa contra ipsum est processum et sentenciatum ipso defuncto et ministerialis parte adverse est deputatus ad impignorandum. Nos volentes eandem Helenam ab huiusmodi [k. 73v] oppressione, quantum congruit eripere, vobis presentibus precipimus et mandamus firmiter iniungentes, quatenus huiusmodi causam et impignoracionem totumque vestre pronuncciacionis effectum suspendatis tamdiu, quousque in Poznania feliciter constituemur. Aliter pro gracia nostra non facturi. Datum in Jedl(n)a feria tercia prexima post dominicam Invocavit anno Domini M° CCCC° tricesimo³.
Relacio Clementis Wantrobka⁴.

^abrak Kop.

^btak Kop.

¹Helena i Boguchwał z Sarnowa, zob. wyżej, nr 1199/1.

²Maciej mieszczanin kościański nie zidentyfikowany.

³Pobyt w Jedlni pod Radomiem zgodny z itinerarium królewskim.

⁴Klemens Wątróbka ze Strzelec Małych w Krakowskiem, student UJ 1409, potem opiekadlnik (tutor) krak. 1434, kasztelan biecki 1435, wojnicki 1437, sandom. 1438, zm. 1440 (PSB XII s. 590 - 591; Spisy młp.).

Dokument Nr 1225

Gniezno, 11 marca 1430

Wikariusz generalny gnieźnieński potwierdza dokumenty uposażenia szkoły gnieźnieńskiej przez kanclerza poznańskiego Mikołaja z Górki.

Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Gn. 403. Pergamin 680 × 580 + 88 mm. Na odwrocie: Transumptum privilegiorum super sex marcis magistro cum scolaribus Gneznenses etc. Originalia sunt in thesauro ecclesie Gneznensis (XV w.). Na pasku pergaminowym resztki pieczęci w żółtym wosku. Z. N.: 1 (Marcina): Na dwu owalnych gradusach plecionka z trzech pionowych i trzech poziomych żerdzi. Na górnym gradusie napis: Martinus; 2 (Piotra): Na dwu gradusach ośmiolistna rozeta. Na górnym gradusie napis: S. Maria, na dolnym: .p . Jo . de . P.

||^aIn nomine Domini amen.|| Nos Benedictus de Modla canonicus et vicarius in spiritualibus reverendissimi in Christo patris et domini, domini Alberti Dei gracia sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopi et primatis ac officialis generalis eiusdem¹ per hoc presens | publicum instrumentum et exemplum universis et singulis, quibus expedit, significamus, quomodo constitutus personaliter coram nobis venerabilis vir, dominus Nicolaus de Gorka cancellarius Poznaniensis et canonicus Gneznensis ecclesiarum² tenens et habens | suis in manibus duo privilegia in pergameno scripta, unum sub titulo reverendissimi in Christo patris et domini, domini Alberti Dei gracia sancte ecclesie Gneznensis archiepiscopi et primatis, duobus sigillis, uno ipsius domini archiepiscopi oblonge et alio venerabilis capituli | Gneznensis rotunde figurarum, in filis sericeis rubei coloris, in toto de comuni cera, et aliud sub titulo strenui militis domini Sandiwogii de Ostrorog pallatini Poznaniensis et capitanei Maioris Polonie generalis, suo sigillo rotunde figure in pensula pergameni, similiter de comuni cera in toto, subappendentibus, sigillata, sana, salva et integra, omni prorsus vicio et suspicione carentia, produxit et exibuit, et ad manus nostras tradidit et assignavit supplicando, quatenus dicta privilegia nostris auctoritate et decreto ad hoc intervenientibus exemplari et transsumpmi ac in publicam formam redegi unacum descripcione sigillorum mandaremus. Nos itaque visis huiusmodi privilegiis in omnibus suis clausulis, articulis et punctis sana, salva et illesa considerataque peticione racionabili prenominati domini Nicolai cancellarii Poznaniensis huiusmodi privilegia sub titulis prefati reverendi patris, domini Alberti archiepiscopi Gneznensis et strenui militis, domini Sandiwogii pallatini Poznaniensis et protunc capitanei Maioris Polonie, per notarios publicos infrascriptos nichil addendo vel minorando, quod mutaret vel variaret intellectum, exemplari et transsumpmi ac in publicam formam redegi unacum descripcione sigillorum mandavimus et decrevimus ac tenore presencium mandamus et decernimus nostrique sigilli appensione iussimus comuniri, decernentes auctoritate nostra, quod huic exemplo seu transsumpto in iudicio et extra, et alias ubique locorum plena fides adhibeatur ac si dicta privilegia originalia apparerent. Quorumquidem privilegiorum et primo dicti domini Alberti archiepiscopi tenor sequitur de verbo ad verbum, prout in dictis privilegiis originalibus continebatur:
[następuje dok. arcybiskupa gnieźnieńskiego Wojciecha Jastrzębca, z daty: Gniezno, 28 kwietnia 1429 - KDW V, nr 501 - wg Or.].
||Cuiquidem privilegio|| duo sigilla, unum oblonge, videlicet domini archiepiscopi Gneznensis, et aliud rotunde figurarum capituli Gneznensis, in filis sericeis rubei coloris, in toto de comuni cera, subappendentia sigillato, in cuius primi sigillo^b medio quedam ymago infulata sub cibario^c stans recta, tenens in manu dextra baculum pastoralem et in sinistra librum, sub cuius pedibus quedam alia ymago similiter stans apparebat, tenens in manu dextra crucem, circa quam ymaginem inferius descriptam, in parte dextra apparebant arma, videlicet babatum et in quo babato crux fuit, in parte vero sinistra dicti^d inferioris ymaginis quedam avis^c cum alis^c extensis ad volandum disposita, stans super galea wlgariter nahelmye cernebatur, circumferencialiter vero in dicto sigillo hec dicciones cruce preposita videbantur: "S. maius Alberti Jastrzambecz archiepiscopi Gneznensis et primatis". In secundo vero sigillo, videlicet capituli, rotunde figure quedam ymago infulata, pontificalibus induta, sedens in sede videbatur, circa cuius ymaginis genua ex utraque parte duo capita, de dicta sede extensa, ad modum duorum leonum videbantur, in manu dextra tenens palmam et in sinistra baculum pastoralem, circumferencialiter vero hec dicciones in dicto sigillo cruce prius preposita legi videbantur: "S. capituli sancte Gneznensis ecclesie". A sinistra vero manu dicte ymaginis in medio dicti sigilli alie dicciones legi cernebantur, videlicet iste: "sanctus Adal" et a dextra manu eiusdem ymaginis: "bertus".
Tenor vero privilegii strenui militis domini Sandiwogii de Ostrorog pallatini Poznaniensis et capitanei Maioris Polonie, a tergo in dicto privilegio scripti³, sequitur et est talis:
[następuje dok. wojewody poznańskiego i starosty generalnego Wielkopolski Sędziwoja z Ostroroga, z daty: Poznań, 19 marca 1426 - KDW V, nr 432 - wg Or.].
||In quoquidem sigillo, videlicet|| domini Sandiwogii capitanei Polonie, rotunde figure in pensula pergameni subappendenti arma dicta Nalancz in clipeo, super quo clipeo galea cum duobus cornibus cervinis accutis sursum levatis et extentis, in parte anteriori et in maiori circumferencia apparebant, litere vero circumferenciales iste legebantur et primo^e preposita cruce: "S. Sandiwogii de Ostrorog". In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes nostras literas seu presens publicum instrumentum, huiusmodi exemplum seu transsumptum in se continentes seu continens, exinde fieri et per notarios publicos infrascriptos subscribi et publicari mandavimus nostrique sigilli appensione iussimus et fecimus comuniri. Actum et datum Gnezne, in sala domus habitacionis nostre, ibidem circa ecclesiam metropolitanam Gneznensem site, anno Domini millesimo quadringentessimo tricesimo, indicione octava, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno ipsius tredecimo, die undecima mensis Marcii, hora vesperorum vel quasi, presentibus ibidem honorabilibus et discretis viris Jacobo Mathie de Lancicia vicario perpetuo in ecclesia Gneznensi et rectore parrochiali in Zlothkowo⁴, Stanislao Jankonis de Poznania⁵, Nicolao de Slesszino clericis Gneznensis et Poznaniensis diocesum⁶, testibus circa premissa etc.
Z. N. ^f-Et ego Martinus Swanthoslai de Pobyedziska clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius⁷, quia predictorum privilegiorum presentacioni, exemplari et transsummi in publicam formam cum descripcione sigillorum peticioni et ipsorum decreto aliisque omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur, fierent et agerentur, unacum prenominatis testibus et notario publico infrascripto presens interfui eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi, ideo presens publicum instrumentum per alium fideliter scriptum exinde confeci et in hanc publicam formam redegi, signo quoque et nomine meis solitis et consuetis unacum appensione sigilli prefati venerabilis viri, domini Benedicti canonici, viccarii in spiritualibus et officialis ecclesie Gneznensis ex suo speciali mandato consignavi, rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum.
Z. N. Et ego Petrus Johannis de Ponyecz, clericus Poznaniensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius⁸, quia premissis omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur, fierent et agerentur, unacum prenominatis testibus et notario publico suprascripto presens interfui eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi, ideo presens publicum instrumentum me aliis occupato negociis per alium fidelem scribi procuravi, me hinc manu propria subscribens, exinde confeci et in hanc publicam formam redegi, signo quoque et nomine meis solitis et conswetis unacum appensione sigilli prefati viri, domini Benedicti canonici, viccarii in spiritualibus et officialis ecclesie Gneznensis ex suo speciali mandato consignavi, in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum requisitus specialiter et rogatus^-g.

^ainicjał wysokości 2/3 tekstu Or.

^btak Or. zamiast sigilli

^ctak Or.

^dtak Or zamiast dicte

^esłowo powtórzone Or.

^f-ginne ręce Or.

¹Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 1083/1.

²Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 1117/1.

³Publikowane w KDW V przywileje Sędziwoja z Ostroroga i Wojciecha Jastrzębca stanowią dziś dwa odrębne dokumenty, przechowywane w AAG, sygn. Dypl. Gn. 379 i Dypl. Gn. 396. Tutaj wspomniany jest dok. spisany dwustronnie, jednakże trudno wyobrazić sobie sigillację (tu opisaną) tak sporządzonego dok.

⁴Jakub z Łęczycy, zob. wyżej, nr 1093/3.

⁵Stanisław syn Janka z Poznania i Mikołaj ze Ślesina nie zidentyfikowani.

⁶Stanisław syn Janka z Poznania i Mikołaj ze Ślesina nie zidentyfikowani.

⁷Marcin syn Świętosława z Pobiedzisk, zob. wyżej, nr 1137/11.

⁸Piotr syn Jana z Ponieca, notariusz publiczny w Poznaniu 1427 (AAP, Const. Proc. II k. 56v), jako notariusz publiczny potwierdzony także 1428 (Acta capitulorum II nr 1002).

Dokument Nr 1226

Kraków, 26 marca 1430

Król Władysław Jagiełło nadaje Wojciechowi z Daronich Górek wieś Chodorowice.

Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. 69. Pergamin 385 × 154 mm, zakładka obcięta. Nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. Małe dziurki, pismo na złożeniach wytarte.

Uw.:Dok. w zasadzie nie dotyczy Wielkopolski. Drukujemy go ze względu na rzadkość nadań ruskich dla rycerstwa wielkopolskiego w tym czasie. Nie wiemy, z jakiego powodu dok. znalazł się w zespole dokumentów archiwum klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie Lithwanieque princeps supremus et heres Russie et cetera, significamus | tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo volentes strennuum Albertum de Daronyagora¹ ad nostra servicia de|promptis reddere prompciorem quodque villam nostram Chodorowicze in districtu Trembowliensi sitam², quam a nostra | obtinet maiestate, eo fruencius et diligencius in collocacione hominum et edificiorum ereccione quoque emolimentorum augmento possit ac valeat instaurare, sibi prefatam villam cum omnibus ipsius utilitatibus, fructibus et proventibus universis damus, donamus, inscribimus et largimur per presentes ad tempora vite predicti Alberti. Ita tamen, quod racione huiusmodi donacionis nostre prefatus Albertus nobis et nostris successoribus cum una hasta et duobus sagittariis ad quamlibet expedicionem servire sit astrictus. Volumus insuper, quod predicto Alberto de medio sublato prefate ville possessio cessante quacumque difficultate ad nos et nostros successores pleno iure revertatur. Salvis eciam nostris contribucionibus, fumalibus et stacionibus, quas pro nobis et nostris successoribus reservamus. Harum quibus sigillum nostrum presentibus est appensum testimonio literarum. Actum et datum in Cracouia dominico die, quo cantatur Letare, anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo³.
Ad relacionem venerabilis Wladislai de Opporow decretorum doctoris, Regni Polonie vicecancellarii⁴.

¹Daronia Góra, Górka (dziś Górki Zagajne) par. Brzyskorzystew, na pd.-wsch. od Kcyni (Koz. 1 s. 56, 412, Koz. 4 s. 153, Koz. 8 s. 20 - 21). Wojciech skądinąd nie znany.

²Chodorowice - wsi nie notuje w powiecie trembowelskim P. Dąbkowski, Podział administracyjny województwa ruskiego i bełzkiego w XV wieku, Lwów 1939, s. 172. Por. z Chodorowicami koło Żwańca w dawnym powiecie kamienieckim na Podolu, własnością Darowskich (Słownik geograficzny Królestwa Polskiego... t. I, Warszawa 1880 s. 610), którzy jednak wg Bonieckiego, IV s. 104 - 106, wywodzą się z rodziny nobilitowanej dopiero 1673.

³Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁴Władysław Oporowski, zob. wyżej, nr 1088/4.

Dokument Nr 1227

Oborniki, 27 marca 1430

Wierzbięta dziedziczny wójt Obornik zaświadcza, że zapisał czynsz mieszczaninowi obornickiemu Stanisławowi Rincowi.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 25, k. 4 - 4v. Wpis 14 stycznia 1442.
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 149 (wg Kop.).

Nos Wyrzbyantha Tuczampsky advocatus hereditarius Oborniciensis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, protestantes per Nicolaum Gracz proconsulem², Martinum Sweczar³, Georgium⁴, Nicolaum Sarnyewssky⁵, Janussium⁶ et Michaelem Zagyancz⁷ consules tunc civitatis Oborniciensis, quia de consensu nobilis Anne uxoris nostre legittime⁸, heredisse predicte advocacie vendidimus duas marcas census annui de eadem advocacia, que in pretorio civitatis predicte habemus et ad nos pertinent ac in posteros nostros, sagaci viro Stanislao Rincz civi [k. 4v] Oborniciensi⁹, pro suo altari, quod habet ibidem in ecclesia parrochiali, pro viginti marcis latorum grossorum, numeri vero nostri Polonicalis consweti, in quamlibet marcam quadraginta octo grossos computando, super reempcione alias na weyderkoff sic, quod prefatus Stanislaus vel suus altarista nunquam et in ewm debet nos monere pro peccunia capitali pretacta nec iure eam valebit a nobis repetere et acquirere, sed solummodo altarista ipsius debet tollere predictum censum, videlicet duas in pretorio prenominato singulis annis ad quodlibet festum sancti Martini Episcopi [11 XI] tamdiu, donec prescriptum censum non redimemus cum viginti marcis latis, quas viginti marcas predictus Stanislaus vel suus altarista a nobis recipere debet ad nostram primam avisacionem et sublatis a nobis predictis viginti marcis in signum reempcionis restituat nobis literam nostram pre entem. Si vero altarista duas marcas plene de pretorio habere non poterit, extunc promittimus nos sub fide et honore sine dolo et fraude defectum peccunie nostris cum paratis peccuniis adimplere. Si autem, quod absit, aliquod dampnum altarista racione census eiusdem habuerit, monendo nos, avisando vel citando, hoc ipsius non erit, sed nostrum, promittentes insuper eum nulla re evadere nec iure spirituali vel seculari, sed omnia, ut premissum est, fideliter tenere et solvere peccuniis paratis cum effectu. In cuius rei maius testimonium sigillum nostrum et sigillum civitatis Oborniciensis presentibus (sunt appensa^a). Datum in Oborniky feria secunda in crastino post dominicam Letare Ierusalem sub anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo.

^abrak Kop.

¹Tuczępy par. Kamionna, na pd. od Międzychodu (Koz. 3 s. 340, 5 s. 426). Wierzbięta wyst. od 1418 (Roty I nr 944), olim Tuczępski 1426 (ib., nr 1239), od 1430 wójt dziedziczny w Obornikach, wyst. jeszcze 1443 (SHGWlkp.).

²Mikołaj Gracz jako burmistrz obornicki wyst. także niżej, nr 1229 i 1261/1 (1430 i 1431), 1431 również jako rajca (niżej, nr 1269/7).

³Marcin Sweczer zapewne ident. z rajcą obornickim 1415 (KDW VII, nr 767/1: Marcin starszy i młodszy), wyst. w 1430 również niżej, nr 1229.

⁴Rajca Jerzy syn Hynka wyst. także niżej, nr 1229 i 1261/5 (1430 - 1431).

⁵Mikołaj Sarniewski (Czerniewski?) jako rajca potwierdzony także niżej, nr 1229, 1261/7 i 1321/2 (1430, 1431, 1433).

⁶Janusz, zapewne z drobnej szlachty ze Skrzatusza koło Ryczywołu, wyst. także niżej nr 1229, 1261/6 (1430 i 1431), burmistrz obornicki 1431 i 1433 (niżej, nr 1269/2 i 1321/1).

⁷Michał Zając jako rajca wyst. także niżej, nr 1229 (1430) i 1269/6 (1431), 1321/6 (1433) i 1438 (KDW V, nr 619).

⁸Anna z Kowanowa (Chowanowa) dziedziczka wójtostwa w Obornikach, żona Wierzbięty (wyżej, przypis 1), żyła jeszcze 1462 (SHGWlkp.; SHGPoz. I s. 215; Kozierowski, Obce ryc. s. 158).

⁹Stanisław Rinc rajca obornicki wyst. także niżej, nr 1229 (1430) oraz 1261/4 (1431).

Dokument Nr 1228

Kościan, 29 marca 1430

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że bracia Mikołaj, Adam, Michał i Jakub mieszczanie kościańscy sprzedali swoją jatkę mięsną w Kościanie Pawłowi Długiemu.

Or.: Poznań, AAP, D. perg. 26 (Kościan - kościół parafialny A 1). Pergamin 235 × 150+37 mm, zetlały, dziurawy, podarty, tekst miejscami nieczytelny. Pieczęci i śladów jej przytwierdzenia brak.
Kop.: Warszawa, AGAD, Archiwum Publiczne Potockich 304 (późny odpis tomu rewizji listów wlkp. z okazji lustracji 1564/65), k. 32v - 33.

Uw.:Tekst nieczytelny w Or. uzupełniono wg Kop. (utrzymując pisownię średniowieczną).

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Martinus de Slawsko [castellanus Poz^a]naniensis et capitaneus Maio|ris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo [ad nostram et aliorum^a] eiusdem terre nobi|lium et civium venientes presenciam providi Nikel, Adam, Michael et Jacobus fr[atres germani in^a]divisi, cives de Costen², | non compulsi, non coacti nec aliquo sinistro modo seducti, quinimmo sa[ni mente et cor^a]pore existentes, usi consilio amicorum et matura deliberacione prehabita, unum maccellum carnium in civit[ate Costensi inter^a] alia maccella civium situm, cum omni iure et dominio, prout soli tenuerunt et habuerunt, nichil iuris [seu proprietatis pro se^a] aut successoribus suis in eodem maccello carnium reservantes, cum omnibus et singulis util[itatibus ad predictum^a] maccellum spectantibus, quocumque alio nomine et vocabulo censeantur, cum quinque lapidibus [sepi ad festum sancti Martini (11 XI) annis singulis ad castrum^a] soluturis census annui et consueti, [pro quinquaginta marcis^a] grossorum latorum monete Pragensis numeri vero Polonicalis consueti, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, provido Paulo Dlugy civi de Costen³ et suis successoribus legittimis [titulo perpetue^a] vendicionis rite ac racionabiliter coram nobis perpetuo resignaverunt, per eundem Paulum D[lu^a]gi ac successores suos legittimos tenendum, habendum, possidendum, utifruendum, vendendum, donandum, obligandum, comutandum, alienandum et ad usus beneplacitos libere et quiete convertendum, prout sibi aut posteris suis melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigillum nostrum presentibus est appensum testimonio literarum. Actum et datum in Costen feria quarta proxima ante dominicam Iudica anno Domini milesimo quadringentesimo tricesimo, presentibus ibidem nobilibus et providis dominis Cristino (de^b) Schelewo burgrabio Costinensi⁴, Stanislao de Camyenyewicze⁵, Mathia de [Strzeszewo^c⁶], Jacobo Rorman⁷, Andrea Lambarg⁸, Johanne Coffman civibus de Costen⁹, aliis fidedignis testibus ad premissa.

^adziura Or.

^bbrak Or.

^cwytarte Or.

¹Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 1100/6.

²Nie zidentyfikowani, najpewniej czterej bracia, choć nie można wykluczyć, że należy czytać: Mikołaj Adam, Michał, Jakub: rodzina Adamów (potomków mieszczanina kościańskiego Adama), wśród których znamy w tym czasie Mikołaja (Nikla) wyst. w Kościanie do schyłku XV w.; przeciw temu rozwiązaniu świadczy brak wiadomości o braciach Nikla Adama (SHGPoz. II, s. v. Kościan).

³Paweł Długi, Długi Pasek, zob. wyżej, nr 1135/4.

⁴Szelejewo (Szelewo) par. Strzelce Wielkie, na wsch. od Gostynia (Koz. 3 s. 302, 265). Krystyn, Krczon, także z Dalabuszek, Ostrowieczna, burgrabia w Kościanie 1428 -1430, 1442 -1443, 1448 -1451, w Poznaniu 1443, kasztelan krzywiński 1443 - 1457, zm. 1457 - 1459 (GUrz., s. 185).

⁵Stanisław z Kamieniewic (Kamionek), zob. wyżej, nr 1186/5.

⁶Maciej ze Strzeszewa?, zob. wyżej, nr 1186/8.

⁷Jakub, Jakiel, Rorman mieszczanin kościański wyst. 1387 - 1446 (SHGPoz. II, s. v. Kościan) - zapewne chodzi o dwie osoby, ojca i syna.

⁸Andrzej Lamberg, Lemberg? mieszczanin kościański skądinąd nie znany (ib.).

⁹Jan, Janusz, Kaufman, Kofman, Kasman, mieszczanin kościański wyst. 1412 i 1419 - 1432 (ib.).

Dokument Nr 1229

Oborniki, 7 kwietnia 1430

Władze miasta Obornik zaświadczają, że mieszczanin obornicki Stanisław Rinc uposażył ołtarz w kościele parafialnym w Obornikach.

Kop.: Poznań, AAP, CP 15 (Liber beneficiorum dioec. Posn.), k. 8. Kopia z 1508 r.
Wyd.: Księga uposażenia diecezji poznańskiej z roku 1510, wyd. J. Nowacki, Poznań 1950, s. 233 - 234 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Quoniam omnia, que fiunt in tempore, cum tempore transeunt et labuntur, expedit igitur, ut ea, que ad perpetuitatem requiruntur, literarum testimonio et sigilli munimine roborentur. Proinde nos Nicolaus Gracz preconsul, Martinus Szweczar, Nicolaus Czernyewsky, Georgius Hynkonis, Janussius Scrzetvssky et Michael Zayącz consules¹ necnon tota communitas iurata civitatis Obornyczensis significamus tenore presencium universis, quibus expedit, presentibus et futuris, quomodo Stanislaus alias Rincz concivis et vicinus¹ veniens ad presenciam nostram, dum in pretorio nostro sedebamus pro bonis civitatis predicte consulentes, sanus in corpore et in bona racione ususque matura deliberacione ac sano consilio suorum amicorum ceterorumque amicorum proborum ob spem salutis eterne speransque pro temporalibus bonis consequi premia sempiterna et cupiens iuxta consilium prophete redimere elemosina peccata sua, donavit, dedit et assignavit per resignacionem coram nobis ortum suum cum allodio situatum inter allodium Jacussii ex una et viam, que ducit ad rippam fluvii dicti Wartha, wlgariter bynduga, partibus ex altera, pro altari in ecclesia parrochiali Beate Virginis ibidem in Obornyki fundato ad honorem omnipotentis Dei et sanctorum eius, videlicet Andree Apostoli et Stanislai Episcopi et Martiris gloriosi consecrando. In hoc quidem orto concedimus et damus perpetuam libertatem locare decem ortulanos. Quos ortulanos nos pre entibus facimus liberos et libertamus ab omnibus censibus et exactionibus nostre civitatis, ut eo liberius et diligentius possint in ortis suis residere. Solum hoc excipimus pro nobis et nostra civitate, quia quilibet ortulanorum singulis annis quatuor dies laborabit in civitate vel extra ad nostram vel nostrorum successorum perpetuam requi itionem. Ortulani vero predicti singulis annis ad quodlibet festum sancti Martini [11 XI] debent dare et solvere censum altariste per duodecim grossos monete tunc currentis. Quemquidem ortum unacu(m) censu et ortulanis imprimis donavit et resignavit coram nobis pure et propter Deum domino Stanislao Gorzewsky presbitero in Obornyki² ad omnia tempora vite sue possidendum unacum altari suo et censibus suis aliis iam comparatis per ipsum Stanislaum et adhuc pluribus comparendis. In cuius rei maius et evidens testimonium sigillum nostre civitatis presentibus est appensum. Actum et datum in Obornyki feria sexta ante dominicam Ramis palmarum sub anno nativitatis Domini millesimo quadringentesimo tricesimo, presentibus hiis testibus: Michaele Bvdny³, Nicolao sartore⁴, Johanne Brona⁵, Gregorio carnifice, civibus⁴ et vicinis nostris et aliis quampluribus honestis et fidedignis.

¹Mieszczanie oborniccy objaśnieni wyżej, nr 1227.

²Ksiądz Stanisław Gorzewski, zapewne z Gorzewa, wsi szlacheckiej par. Ludomy w pobliżu Obornik (SHGPoz. I s. 548) skądinąd nie znany.

³Michał Budny był potem rajcą obornickim 1431 (niżej, nr 1261/3).

⁴Skądinąd nie znany.

⁵Jan Brona był potem rajcą obornickim 1433 (niżej, nr 1321/4) i 1438 (KDW V, nr 619).

Dokument Nr 1230

Sławsk, 30 kwietnia 1430

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Mikołaj z Sokołowa sprzedał swoją połowę Sokołowa Mikołajowi z Korzecznika.

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 3, k. 227 - 227v. Wpis 19 grudnia 1432, wg Or.

prout sepefata medietas ville Socolowo in suis metis, limitibus et graniciis ab antiquo est divisa, distincta et limitata

, pro ducentis marcis, pro cento marcis monete Pragensis et cento altero in currenti moneta, numeri vero Polonicalis consueti, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, nobili Nicolao de Carzecznik⁴ et suos successores legitimos titulo perpetualis vendicionis rite ac racionabiliter coram nobis perpetuo resignavit, per eundem Nicolaum et suos successores legitimos tenend(am), habend(am), possidend(am), utifruend(am), vendend(am), obligand(am), comutand(am), donand(am), alienand(am) et ad usus beneplacitos libere ac quiete convertend(am), prout sibi aut posteritati sue melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigillum [k. 227v] nostrum presentibus est appensum testimonio literarum. Actum et datum in Slawsko⁵ dominica proxima ante festum Philippi et Jacobi beatorum Appostolorum anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo, presentibus ibidem nobilibus Swantoslao de Galczewo⁶, Nicolao de Lubycowo⁷, Hinak advocato de Mixtat⁸, Mathia de Strzeszewo⁹, Gnewosio de Czarnkowo¹⁰ et Johanne de Strelcze¹¹ ac aliis fidedignis testibus super premissis.

^a-bdopisano u dołu strony, ze znakiem wstawienia w tekście Kop.

¹Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 1100/6.

²Sokołowo par. Wrząca Wielka, na pn.-wsch. od Koła (Koz. 5 s. 331). Mikołaj wyst. 1420 - 1432 (SHGWlkp.).

³Wawrzyniec z Lubomyśla (par. Ślesin - Koz. 4 s. 473), Sokołowa i Wrzącej Wielkiej, wyst. 1420 - 1425 (KDW VIII nr 900/4, 973/3, 991/1,1018/3) i tutaj.

⁴Korzecznik, wieś par. (potem par. Modzerowo) na Kujawach, na zach. od Przedcza, nad granicą wlkp., niedaleko Sokołowa. Mikołaj zapewne ident. z Awdańcem z K. i Modzerowa, wyst. 1418 - 1433 (Koz. 4 s. 388).

⁵Sławsk, wieś par. na zach. od Konina, własność i rezydencja wystawcy dok.

⁶Gulczewo (Golczewo) par. Marzenin, na pn. od Wrześni (Koz. 1 s. 54, 3 s. 560, 4 s. 239). Świętosław (Święszek) wyst. 1404 - 1447 (SHGWlkp.), wieloletni żupca i burgrabia w Gnieźnie, Pyzdrach, Koninie 1418 - 1447 (GUrz. s. 171), tutaj towarzysz starosty generalnego.

⁷Lubikowo (Lubiekowo) par. Przetoczna?, na pd.-wsch. od Skwierzyny (Koz. 2 s. 400 - 401). Mikołaj skądinąd nie znany, nie wiemy, czy ident. z Mikołajem potem altarystą w katedrze pozn. 1440, kaznodzieją 1442, zm. 1457 (Acta capitulorum II nr 1097; Now. I s. 687, 723).

⁸Mikstat, miasto w ziemi wieluńskiej. Wójt Hynek skądinąd nie znany (Rosin, Słownik, s. 16).

⁹Maciej ze Strzeszewa, zob. wyżej, nr 1186/8.

¹⁰Czarkowo (Czarnkowo) par. Poniec, na pn.-wsch. od Ponieca. Gniewosz wyst. 1395 - 1428; tu zapewne chodzi o jego syna, wyst. także 1449 i w bitwie pod Chojnicami 1454 (SHGPoz. I s. 286 - 287).

¹¹Strzelce nie zidentyfikowane, może Strzelce Wielkie, wieś par. na wsch. od Gostynia, gdzie w 1434 r. wyst. Janusz (SHGWlkp.), por. też W. Dworzaczek, Leliwici Tarnowscy, Warszawa 1971, s. 40. Jan świadkuje też przy Sławskim na dok. następnym (nr 1231).

Dokument Nr 1231

Sławsk, 1 maja 1430

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Bodzęta niegdyś z Goranina sprzedał swoją część Goranina Sędziwojowi z Goranina.

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 3, k. 210v. Wpis ok. 1430 r.?

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Martinus de Slawsko castellanus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram, aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam nobilis Bozantha olim de Gorinino², non compulsus, non coactus nec aliquo modo sinistro seductus, quinymo sanus mente et corpore existens, usus consilio amicorum et matura deliberacione prehabita, totam suam sortem patrimonialem in Gorinino in districtu Conynensi sittam², cum omni iure et dominio, tam longe, quam late, prout solus tenuit et habuit, nichil iuris seu proprietatis pro se aut successoribus suis ibidem excipiendo, cum omnibus et singulis utilitatibus, agris cultis et collendis, campis, pratis, pascuis, graminetis, silvis, borris, gaiis, mellificiis, mericis, indaginibus, rubetis, dummetis, quercetis, pinetis, virgultis, allodiis, areis, ortis, fluviis, riwlis, gurgitibus, stagnis, lacubus, piscinis, piscaturis, aquis, aquarum decursibus, molendinis et eorum emolimentis, censibus, fructibus, proventibus et obvencionibus universis, quomodolibet ad predictam sortem in Gorinino spectantibus, quomodocumque alio nomine sive vocabulo censeantur, prout sepefata sors ibidem in Gorinino in suis metis, limitibus et graniciis ab antiquo est divisa, disti(n)cta et limitata, pro quinquaginta marcis monete currentis, numeri vero Polonicalis consweti, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, nobili Sandiuogyo de Gorinino³ et suis successoribus legitimis tytulo perpetualis vendicionis rite ac^a racionabiliter coram nobis perpetuo resignavit, per eundem Sandiuogium et suos successores legitimos habendum, tenendum, possidendum, utifruendum, vendendum, obligandum, donandum, alienandum et ad usus beneplacitos libere et quiete convertendum, prout sibi aut posteritati sue melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigillum nostrum presentibus est appensum testimonio literarum. Actum et datum in Slawsko⁴ feria secunda, ipso die Philipi et Jacobi beatorum Apostolorum anno Domini M° CCCC° tricesimo, presentibus ibidem nobilibus dominis Johanne de Boruczino⁵, Johanne de Srapczino⁶, Johanne de Strzelce⁷, Nicolao de Cragence⁸, Mathia de Strzeszewo⁹ et Stephano Radostowsky¹⁰ ac aliis fidedignis testibus ad premissa.

^anadpisane nad et, którego nie skreślono, Kop.

¹Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 1100/6.

²Goranin (Gorynin) par. Kleczew, na pd.-zach. od Ślesina (Koz. 4 s. 251). Bodzęta skądinąd nie znany, różny chyba od Bodzęty wyst. 1392 - 1399 (Lekszycki II nr 254, 1035, 1299) w Goraninie (powiat gnieźn. czy koniński?).

³Sędziwój z Goranina, wieloletni wiceurzędnik w Koninie, Pyzdrach i Gnieźnie 1423 - 1441 (GUrz. s. 170).

⁴Sławsk, zob. dok. poprzedni.

⁵Borucin, zapewne Borucin par. Zaniemyśl, wieś dziś nie istniejąca, na pd. od Zaniemyśla, gdzie od 1428 wyst. Jan, w 1446 nazwany, już olim Boruckim (SHGWlkp.).

⁶Miejscowość (i osoba) nie zidentyfikowana, zapewne błąd w kop., może Tra(m)pczino?

⁷Jan ze Strzelc, zob. dok. poprzedni, przypis 11.

⁸Krajenką od schyłku XV w. zwane było miasteczko wcześniej nazywane Krajną w powiecie nakielskim (Koz. 3 s. 643, 4 s. 409), należące wówczas do Danaborskich. Tutaj chodzi chyba jednak o miejscowość inną, nie zidentyfikowaną.

⁹Maciej ze Strzeszewa, zob. wyżej, nr 1186/8.

¹⁰Stefan Radostowski (czy z Radostowa, przedmieścia Żnina, dziś nie istniejącego? - Koz. 5 s. 257, 8 s. 97) wyst. 1427 jako heres de R. (KDW V nr 469), zaś 13 grudnia 1437 był burmistrzem w Ujściu, mieście królewskim, którego tenutariuszem był Marcin ze Sławska (KDW X).

Dokument Nr 1232

Koźminek, 18 maja 1430

I. N. Pełnomocnictwo Witochny żony Wojciecha z Pakoś›ci dla Grzegorza z Bydgoszczy.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 13, k. 59v - 60. Wpis w maju 1430.
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 151 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo quadringentesimo tricesimo, indicione octava, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno tredecimo, die decima octava mensis Maii, hora quasi vesperorum, in opido Coszmynecz¹, in curia seu domo magnifici et nobilis domini Alberti heredis ibidem in Coszmynecz, castellani Sremensis², in mei notarii publici testiumque infrascriptorum ad hoc vocatorum et rogatorum presencia personaliter constituta generosa ac nobilis domina Vithochna consors prefati domini Alberti legittima, filia olim bone memorie nobilis domine Felicie, relicte olim strenui militis, domini Johannis quondam heredis in Staw³, omnibus via, modo, stilo et forma, quibus melius et efficacius potuit, fecit, constituit ac ordinavit suum verum ac legittimum procuratorem, actorem, factorem negociorumque suorum gestorem ac nunccium specialem discretum virum Gregorium advocati de Bidgostia, clericum Wladislauiensis diocesis, notarium ac familiarem domini Alberti viri sui sepefati⁴ ad inscribendum et obligandum se nomine suo Gnezne apud et ad acta consistorii Gneznensis honorabili viro, domino Nicolao plebano in Staw⁵ aut suis successoribus legittimis plebanis solvere ad proxime venturum viginti necnon iterum ad aliud sequens alias viginti ac ad tercium decem sese inmediate sequentia festa Nativitatis Domini [25 XII] marcas, grossorum latorum Pragensis monete numerique consueti Polonicalis, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam [k. 60] computando, per prefatam dominam Feliciam bone memorie matrem suam eidem domino Nicolao plebano testamentaliter legatas et iam per eundem dominum Nicolaum in ipsa domina Vithochna in audiencia venerabilis viri, domini Benedicti canonici et officialis Gneznensis⁶ iure per suam diffinitivam sentenciam acquisitas, realiter quoque sub penis ac censuris ecclesiasticis dare et pagare, promittens michi notario publico infrascripto rite omnium et singulorum solempniter stipulacionem huiusmodi obligacionis et inscripcionis necnon omnia et singula per eundem in huiusmodi negocio facta firmiter et inviolabiliter tenere rata et grata perpetuo, et observare sub omnium bonorum suorum mobilium et ymmobilium obligacione et ypotheca. Super quibus omnibus et singulis prefata domina Vithochna a me notario publico infrascripto peciit sibi fieri et confici unum et plura publica instrumenta. Acta sunt hec anno, indicione, pontificatus, die, hora, mense et loco, quibus supra, presentibus discreto ac nobili viro, dominis Johanne Swirzconis de Raysko, vicario ecclesie parrochialis in Coszmynecz, presbitero⁷ et Johanne Brog herede de Scarschowo armigero Gneznensis diocesis⁸, testibus circa premissa vocatis specialiter et rogatis.
Et ego Johannes Czeslay de Coszmynecz, clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius⁹ omnibus et singulis premissis, dum sit, ut premittitur, agerentur etc.

¹Koźminek (Koźminiec), miasteczko w Kaliskiem (Koz. 4 s. 408).

²Wojciech z Pakości, Koźminka, Krotoszyna, wyst. od 1428 (KDW V nr 475), kasztelan śremski 1430 - 1459, zm. po 1468 (Spisy wlkp.).

³Staw, zapewne wieś par. na pn.-zach. od Słupcy (Koz. 5 s. 345), choć nie można wykluczyć miasta w Sieradzkiem, nad granicą kal. Rycerz Jan wyst. od 1411 wśród licznej drobnej szlachty, właścicieli Stawu wlkp. (AKH III s. 168, 176), jego żona Felicja (Filka) wyst. od 1415 (Roty V nr Gniezno 176), ich córka Witochna od 1415 (Roty II nr 432).

⁴Grzegorz z Bydgoszczy był synem Filipa tamtejszego wójta (AAG, ACons. A 13 k. 59v).

⁵Pleban ze Stawu Mikołaj nie zidentyfikowany.

⁶Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 1083/1.

⁷Rajsko, wieś par. na pn.-wsch. od Opatówka (Koz. 5 s. 232 - 233, 7 s. 379). Jan skądinąd nie znany.

⁸Skarszew par. Borków, na pn.-wsch. od Kalisza (Koz. 5 s. 296), Jan Bróg (w Skarszewie siedzieli Leszczyce) skądinąd nie znany.

⁹Jan syn Czeszka (Czesława) z Koźminka jako notariusz publiczny wyst. w Gnieźnie przed 1421 (AAG, ACons. G II/1 k. 12v), przy biskupie pozn. 1422 (KDW V nr 351) i 1426 (ZDKDK II s. 120), w Gnieźnie jeszcze 1437 (Acta capitulorum I nr 211).

Dokument Nr 1233

Gniezno, 8 czerwca 1430

Arcybiskup gnieźnieński nadaje probostwo w Tarnowie Adolfowi, cystersowi z Łekna (Wągrowca).

Kop.: Gniezno, AAG, Dok. Gn. 1203, w or. potwierdzeniu oficjała gnieźnieńskiego Jana z Brzostkowa, z daty: Gniezno, 26 kwietnia 1441 (KDW X).

Albertus Dei gracia sancte Gneznensis eclesie archiepiscopus et primas discreto viro, rectori parrochiali in Lekno¹ et aliis, qui presentibus fuerint requisiti, salutem in Domino. Ad eclesiam parrochialem in Tharnowo nostre dyocesis², vacantem per mortem Henrici ipsius ultimi et immediati rectoris², ad presentacionem honorabilis et religiosorum fratrum Jacobi abbatis necnon tocius conventus monasterii Leknensis alias Wangroueczensis, ordinis Cisterciensis³, dilectum nobis Adolphum fratrem eiusdem ordinis religiosum⁴ per nostre manus suo capiti imposicionem canonice investivimus et tenore presencium investimus, curam animarum et administracionem spiritualium et temporalium sibi comittentes in eadem. Quocirca vobis in virtute sancte obediencie et sub excomunicacionis pena mandamus, quatenus ad dictam eclesiam in Tharnowo personaliter descendentes prefatum Adulphum ad predicte eclesie possessionem corporalem et realem iuriumque et pertinenciarum eiusdem ponatis et inducatis, facientes sibi de fructibus, decimis, censibus, reditibus et obvencionibus universis per eos, ad quos pertine(n)t, integre respondere quodque parrochiani eclesie iam dicte sibi ut rectori in omnibus licitis et honestis obediant et intendant. In cuius rey testimonium presentes literas scribi nostrique sigilli munimine iussimus comuniri. Actum et datum Gnezne die octawa mensis Junii anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo.

¹Łekno na pn.-wsch. od Wągrowca.

²Tarnowo Pałuckie, wieś par. na pn.-wsch. od Wągrowca, koło Łekna. Pleban Henryk, najpewniej cysters wągrowiecki, nie zidentyfikowany.

³Jakub opat wągrowiecki, zob. wyżej, nr 1093/2.

⁴Adolf, nie wiemy czy ident. ze starym opatem łekneńskim (wągrowieckim) wyst. 1426 (zob. wyżej, nr 1093/2), z plebaństwa ustąpił 1433/34, gdy postępował na opactwo w Wągrowcu (zob. niżej, nr 1346). Opatem był jeszcze 11 marca 1441 (KDW X).

Dokument Nr 1234

[Poznań], 23 czerwca 1430

Władze miasta Poznania zaświadczają, że Michał Szostak mieszczanin poznański zapisał czynsz altaryście nowego szpitala w Poznaniu.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 38, k. 157 - 157v. Wpis 28 kwietnia 1458.

Nos infrascripti Lucas prothoconsul¹, Petrus Geldenar², Wyrzbentha³, Johannes Falkenhayn⁴, Johannes Faffko⁵, Jan Grzimala⁶, Hanko Raderberg⁷ et Johannes Bem consules civitatis Poznaniensis⁸ per presentes significamus, quibus expedit universis, quod in nostra nostrorumque scabinorum presencia infrascriptorum Caspari Faffkonis⁹, Johannis Berger¹⁰, Sigismundi Calthwasser¹¹, Andree Srzimsky¹², Nicolai Beme¹³, Johannis Czippel¹⁴, Georgii Howfman¹⁵ et Andree Beme¹⁶ in banito iudicio, cui Falkerus Stowbin nostre civitatis advocatus¹⁷ iudicialiter presidebat, personaliter constitutus providus Michael Schostak concivis noster¹⁸, mente et corpore sanus, non coactus, non compulsus nec aliquo errore seductus, sed sponte et libere, rite et racionabiliter vendidit et resignavit unam marcam annui census currentis monete et numeri Polonicalis in et super domo sua in platea Aquatica nostre civitatis, inter Cristofori carnificis et Dobkonis sartoris domos locata, pro decem marcis monete et numeri Polonicalis, quadraginta octo grossos marcam in quamlibet numerando, singulis annis ad festum sanctorum Petri et Pauli Apostolorum [29 VI] pagandam et per possessores dicte domus persolvendam, discreto viro, domino Nicolao Hanczkonis et pro altari suo in capella novi hospitalis sub titulo Virginis Marie, Johannis Ewangeliste, Nicolai Confessoris et Anne Vidue sanctorum fundato et errecto¹⁹ et post mortem suam dicti altaris altaristis et rectoribus legittimis, tali tamen interposita condicione, quod censum prenominatum honesta domina Gertrudis Peschlewa¹⁹, [k. 157v] quem censum antetactum predicto ob salutem anime sue dedit et assignavit altari, ad ipsius duntaxat vitam levare debet et percipere, et vero defuncta, extunc census prenominatus et cum capitali pecunia ad altare devolvetur prefatum sub spe tituloque reempcionis¹⁹. Ita quod dum memoratus Michael Schostak aut ipso mortuo successores sui legittimi sive domus memorate possessores prenotatum censum unius marce annuum cum decem marcis monete et numeri prehabitis a dicti altaris altaristis reemere voluerint, plenam ab eis reemendi habebunt facultatem, censu tamen persesso primitus persoluto, quo facto extunc domus prenominata a unius marce census annui solucione erit libera et soluta. In fidem premissorum sigillum nostre civitatis presentibus est appensum feria sexta ante festum sancti Johannis Baptiste anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo.

¹Skład władz miejskich Poznania tu podany, kadencji 1429/30, stanowi jedyną informację o tej kadencji. WSvP s. 14 pod rokiem 1429/30 błędnie umieścił skład z kadencji 1418/19. Łukasz kramarz, miedziownik, był burmistrzem pozn. w l. 1424/25 - 1426/27, 1428/29, 1429/30 (tutaj) i 1431/32 (WSvP s. 444).

²Piotr Goldener i Wierzbięta kramarz, zob. wyżej, nr 1079/2, 7.

³Piotr Goldener i Wierzbięta kramarz, zob. wyżej, nr 1079/2, 7.

⁴Jan Falkenhain-Poniecki (Ponicz), wieloletni rajca, burmistrz, ławnik pozn. 1413 - 1443 (WSvP s. 441).

⁵Jan Fafko, Fawko, Pfaffe, wielokrotny ławnik, rajca i burmistrz pozn. 1428 - 1462 (ib. s. 446; WSB s. 177).

⁶Jan Grzymała ławnik pozn. 1418/19, 1420/21, 1423/24, 1434/35, rajca 1421/22, 1429/30, 1431/32 - 1433/34, 1439/40 (WSvP s. 443).

⁷Hanek Radeberg (Rodeberg), ławnik pozn. 1426/27 - 1428/29, 1430/31, 1433/34, wójt 1453/54, rajca tylko tutaj (ib. s. 446).

⁸Jan Beme, Bohemus, Czech, wielokrotny rajca i ławnik pozn. 1429/30 - 1449/50 (ib. s. 440).

⁹Kasper Fafko, Fawko, Pfaffe, rajca pozn. 1417/18, 1429/30, ławnik 1427/28, 1428/29, 1431/32 - 1434/35 (ib. s. 446; ARP I nr 20).

¹⁰Jan Berger, zob. wyżej, nr 1214/2.

¹¹Zygmunt Kaltwasser, wielokrotny rajca, ławnik i burmistrz pozn. 1424/25 - 1439/40 (WSvP s. 443).

¹²Andrzej Śremski wyst. od 1419, rajca pozn. 1427/28, 1430/31, 1433/34, ławnik 1428/29, 1429/30, 1432/33 (WSvP s. 106, 447 - 448).

¹³Mikołaj Beme, Bohemus, Czech, ławnik pozn. 1423/24, 1424/25, 1426/27, 1429/30, 1432/33, 1435/36, rajca 1438/39, 1440/41, 1446/47 (WSvP s. 440).

¹⁴Jan Czepel, zob. wyżej, nr 1079/15.

¹⁵Jerzy Hoffman ławnik pozn. 1425/26 - 1429/30 (WSvP s. 443).

¹⁶Andrzej Beme, Bohemus, Czech, był ławnikiem pozn. 1429/30 i 1431/32 - 1433/34 (ib. s. 439).

¹⁷Folker Stowen, zob. wyżej, nr 1079/17.

¹⁸Michał Szostak mieszczanin pozn. z ul. Wodnej, wyst. od 1430 (WSvP s. 482) do 1443 (ARP I nr 255), nie żył już 1463 (ib. nr 976).

¹⁹Mikołaj syn Hanczka funkcjonował zapewne przy szpitalu Św. Krzyża w Poznaniu za bramą Wroniecką. Tu jednak chodzi o szpital Św. Gertrudy. Fundatorką obydwu szpitali była mieszczka pozn. Gertruda Peszlowa z Ditmarów, wdowa po rajcy pozn. Mikołaju Peszlu, zm. po 1450 (PSB XXV s. 665). Ksiądz Mikołaj potwierdzony jest potem 1434 jako altarysta w kościele par. Św. Marii Magdaleny (niżej, nr 1345/8) oraz 28 stycznia 1436 (KDW X). Sprzedaż czynszu przez Szostaka Gertrudzie Peszlowej zapisana została pod datą 23 czerwca 1430 w miejskich księgach rezygnacji (WSvP s. 234 - 235), nie ma tam jednak mowy o szpitalu; po śmierci Gertrudy czynsz miał przejść na tego, cui testamentaliter legavit (ib.).

Dokument Nr 1235

Gniezno, 27 czerwca 1430

Król Władysław Jagiełło nadaje opłaty targowe w Gnieźnie tamtejszemu klasztorowi klarysek.

Kop.: 1. Warszawa, AGAD, Metryka koronna, t. 20, k. 74v - 75. Wpis z 1504 r. Tytuł: Sumptum privilegii monialium Gneznensium super forale Gneznense; 2. tamże, t. 25, k. 272v - 273. Wpis w potwierdzeniu króla Zygmunta z daty: Piotrków, 11 listopada 1512 transumptu króla Aleksandra z daty: Toruń, 28 czerwca 1504; 3. Poznań, WAP, Gniezno Gr. 34, k. 38 - 38v - jak kop. 2; 4. Warszawa, Klasztor oo. franciszkanów, Thezaurus provinciae Poloniae... 1764, s. 421 - 422.
Reg.: 1. MRPS III, suppl. nr 111 (wg Kop. 1); 2. tamże, IV, suppl. nr 649 (wg Kop. 2).

Uw.:Do publikacji wykorzystano Kop. 1 i Kop. 2.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Cum inter humane nature commoda nichil dignius memoria habeatur^a, opportunum existit, ut actus hominum litterarum apicibus et testium annotacione perhennentur, ne lapsu temporis evanescant. Proinde nos Wladislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum ^b-c

Cracouie, Sandomirie, Siradie, Lancicie, Cuyawie Lithuanieque princeps supremus, Pomeranie Russieque dominus et heres etc

significamus etc., quomodo cupientes diem extremi^d iudicii pietatis operibus prevenire et fragillitatis humane excessus et scelera largicione elemosinarum devote^e delere, ut dum in humanis agimus, celestia nobis commoda sic^f mereari valeamus, attendentes itaque religiosarum et devotarum monialium ordinis sancte Clare monasterii intra muros Gneznenses siti devocionem et humilem regularis observancie subi(e)ctionem, que universis seculi delectabilibus et blandimentis sponte cedente se artarunt et Altissimi obsequiis et laudibus iugiter dedicarunt. Nos igitur, qui debemus intelligere super hos, qui domino Deo suis obsequiis se exhibent nec eorum quos egere conspicimus oblivisci. Cum nostrum est providere egenis et dare operam, ut pauperibus alimenta non desint, volentes itaque monialibus predictis et conventui ipsarum inopie subvenire, ipsis in civitate nostra Gneznensi pro festo sancti Adalberti [23 IV] et pro festo sancti Bartholomei [24 VIII] annualium fororum forale alias thargowe^g, transeundo a fratribus per stratam seu viam, que ducit usque ad domum acialem ad dextram partem iacentem, deinde usque ad cornu pretorii, continuando demum^f usque ad canale advocati alias rynna^h, pro usibus earum sic, ut ab antiquis temporibus tenuerunt et habuerunt in dicto loco, [k. 273] ^b-c

intra et extra domos

, dedimus etⁱ donavimus^j, damus et donamus^k tenore presencium graciose perpetuo et in ewm. Que moniales sabbativis diebus tenebuntur Salve decantare cum collecta pro sanitate nostra et pro salute, tenend(o) predictum forale pacifice et quiete perpetuis temporibus possidend(um). [k. 75] Harum nostrarum vigore litterarum quibus ^l-p

sigillum nostrum est appensum. Actum Gnezne feria tercia infra octavas sancti Johannis Baptiste anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo¹, presentibus reverendis in Christo patribus, dominis Alberto Dei gracia sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopo et primate, Johanne eadem gracia Wladislaviensi, Regni Polonie cancellario², Stanislao Poznaniensi³ et Johanne Chelmensi episcopis⁴ necnon magnificis et strennuis Sandiuogio de Ostrorog Poznaniensi⁵, ^b-c

Andrea de Damaborz Calissiensi

⁶, Jarando de Brudzow Juniwladislauiensi⁷, Johanne de Lichin^ł Brestensi palatinis⁸ aliisque testibus ad^m premissa. Datum per manus eiusdem reverendissimi in Christo patris, domini Jo(hannis) Dei gracia episcopi Wladislauiensis, cancellarii et Wladislai de Oporow decretorum doctoris, prepositi Sancti Floriani extra ^n-o

muros civitatis Cracouiensis

, vicecancellarii Regni Polonie⁹, sincere nobis dilectorum.

^b-c

Ad relacionem venerabilis Wladislai de Oporow Regni Polonie vicecancellarii

^ahabitur Kop. 1

^b-cbrak Kop. 2

^dextremum Kop. 1

^edevota Kop. 2

^fbrak Kop. 2

^gtargowe Kop. 2

^hryna Kop. 2

ⁱbrak Kop. 1

^jdonamus Kop. 2

^kdonavimus Kop. 2

^l-ptekst pozalewany, miejscami prawie nieczytelny Kop. 1

^łThuchin Kop. 2

^mcirca Kop. 2

^n-omuros Cracouienses Kop. 1

¹Pobyt w Gnieźnie zgodny z itinerarium królewskim.

²Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 1090/9.

³Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

⁴Jan Biskupiec, zob. wyżej, nr 1207/4.

⁵Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

⁶Andrzej z Danaborza, zob. wyżej, nr 1100/5.

⁷Jarand z Brudzewa, zob. wyżej, nr 1161/5.

⁸Jan z Lichenia, zob. wyżej, nr 1103/11.

⁹Władysław z Oporowa, zob. wyżej, nr 1088/4.

Dokument Nr 1236

Poznań, 3 lipca 1430

Biskup poznański nadaje wieś biskupią Biskupice w użytkowanie prepozytowi gnieźnieńskiemu Przedwojowi z Grądów.

Kop.: Poznań, AAP, CP 475, k. 53 - 54v, w kopii spisanej i potwierdzonej przez notariusza publicznego Andrzeja z Polanowic w 1451 r., wg or. opatrzonego dwiema pieczęciami.

Nos Stanislaus Dei gracia episcopus Poznaniensis¹ [k. 53v] significamus, quibus expedit universis, quomodo venerabilis viri, domini Predwogii prepositi Gneznensis et canonici Poznaniensis², fratris nostri dilecti, virtutum magna attendentes insignia et fructuosa obsequia, que ecclesie nostre exhibuit et adhuc paratum se exhibet prestiturum atque non immemores illius conversaciones nobiscum, dum adhuc essemus in minoribus constituti et presentis gratitudinis affectum, quam^a dietenus et continue ampliori devocione continuare non cessavit nec cessabit in futurum, horum intuitu volentes ipsum et ecclesie nostra predicte ad nostros profectus et commoda reddere prompciorem, sibi villam nostram Byskupycze iacentem in districtu Poznaniensi, sub ratihabicione fratrum nostrorum capituli Poznaniensis³, cum omnibus censibus, fructibus, proventibus et [k. 54] utilitatibus universis ad ipsam semper spectantibus, dedimus, contulimus et assignavimus per ipsum tenendam, habendam, utifruendam et possidendam tamdiu, quousque aliquam ecclesiam cathedralem aut metropolitanam nutu Dei ipsum assequi contingerit et nancisci, alias autem ad tempora vite sue. Datum Poznanie feria secunda in crastino Visitacionis Beate Marie Virginis gloriose anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo, sigillo nostro et dicti capituli nostri subappenso, presentibus ibidem Alberto preposito Jastrzambyecz⁴, Nicolao scolastico⁵, Nicolao archidiacono⁶, Johanne cantore⁷, Nicolao cancellario⁸, Petro Hungaro Srzemensi⁹, Jacobo Pczeviensi¹⁰, Albrico Warschouiensi archidiaconis¹¹, Januschio de Szolowo¹², Johanne decano Gneznensi¹³ [k. 54v], Floriano de Poklathky¹⁴, magistro Strzeszkone¹⁵, Hectore preposito Glusinensi¹⁶, magistro Vincencio Koth¹⁷, Nicolao Lanthman¹⁸, Slupkone¹⁹, Nicolao Bronisii²⁰, Nicolao Czothczani²¹, Mathia officiali²², Mathia Wronczowsky²³, Stanislao subthezaurario domini nostri regis²⁴, Johanne Furman²⁵, Nicolao Srzemsky²⁶ et Alberto²⁷ prelatis et canonicis ecclesie Poznaniensis. Transeat per me, Nicolaum de Gorka cancellarium Poznaniensem²⁸.

^atak Kop. zamiast quem

¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

²Przedwój z Grądów, zob. wyżej, nr 1131/3.

³Biskupice w powiecie pozn., należące do biskupa pozn., najpewniej B. par. Uzarzewo, na zach. od Pobiedzisk (SHGPoz. I s. 57). Kapituła pozn. wyraziła zgodę na nadanie dopiero 13 listopada 1430 (AAP, CP 28 k. 39). Now. II s. 210 mylnie identyfikuje Biskupice z naszego dok. z B. pod Gieczem, zob. niżej, nr 1284.

⁴Wojciech Jastrzębiec, Mikołaj z Sumina, zob. wyżej, nr 1142/4, 8.

⁵Wojciech Jastrzębiec, Mikołaj z Sumina, zob. wyżej, nr 1142/4, 8.

⁶Mikołaj syn Mikołaja z Głęboczka (wieś par. na wsch. od Murowanej Gośliny), h. Łodzia, kanonik gnieźn. 1416?, pleban w Swarzędzu 1417, archidiakon pozn. 1423, wikariusz generalny pozn. 1430 - 1431, oficjał i wikariusz generalny pozn. 1439 - 1441, zm. 1468 (PSB VIII s. 110 - 111; SHGPoz. I s. 487).

⁷Jan kantor pozn., zob. wyżej, nr 1142/7.

⁸Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 1117/1.

⁹Piotr zwany Węgrem, zob. wyżej, nr 1205/2.

¹⁰Jakub z Wyganowa, zob. wyżej, nr 1210/9.

¹¹Alberyk z Modły, zob. wyżej, nr 1129/16.

¹²Janusz z Wszołowa, zob. wyżej, nr 1123/4.

¹³Jasiek z Czechla, zob. wyżej, nr 1094/2.

¹⁴Florian z Poklatek, Strzeszek z Ułanowa, Hektor z Koźmina, Wincenty Kot z Dębna, Mikołaj Lantman i Mikołaj zwany Słupkiem, zob. wyżej, nr 1142/10, 20, 11, 19, 12, 22.

¹⁵Florian z Poklatek, Strzeszek z Ułanowa, Hektor z Koźmina, Wincenty Kot z Dębna, Mikołaj Lantman i Mikołaj zwany Słupkiem, zob. wyżej, nr 1142/10, 20, 11, 19, 12, 22.

¹⁶Florian z Poklatek, Strzeszek z Ułanowa, Hektor z Koźmina, Wincenty Kot z Dębna, Mikołaj Lantman i Mikołaj zwany Słupkiem, zob. wyżej, nr 1142/10, 20, 11, 19, 12, 22.

¹⁷Florian z Poklatek, Strzeszek z Ułanowa, Hektor z Koźmina, Wincenty Kot z Dębna, Mikołaj Lantman i Mikołaj zwany Słupkiem, zob. wyżej, nr 1142/10, 20, 11, 19, 12, 22.

¹⁸Florian z Poklatek, Strzeszek z Ułanowa, Hektor z Koźmina, Wincenty Kot z Dębna, Mikołaj Lantman i Mikołaj zwany Słupkiem, zob. wyżej, nr 1142/10, 20, 11, 19, 12, 22.

¹⁹Florian z Poklatek, Strzeszek z Ułanowa, Hektor z Koźmina, Wincenty Kot z Dębna, Mikołaj Lantman i Mikołaj zwany Słupkiem, zob. wyżej, nr 1142/10, 20, 11, 19, 12, 22.

²⁰Mikołaj syn Bronisza z Budzisławia, zob. wyżej, nr 1129/19.

²¹Mikołaj Ciotczany, zob. wyżej, nr 1080/4.

²²Maciej Korczbok, zob. wyżej, nr 1076/1.

²³Maciej Wronczyński jako kanonik pozn. wyst. 1428 - 1437 (KDW V nr 489; Acta capitulorum II nr 1022; KDW X: 5 lipca 1437), zapewne ident. z plebanem we Wronczynie koło Pobiedzisk, gdzie wyst. 1413 - 1426 (KDW V nr 217; Acta capitulorum II nr 197; Roty III nr 982; Kor. I/2 s. 120; Łaski, Liber beneficiorum I s. 64 - 66).

²⁴Stanisław z Latowic kustosz skarbu królewskiego 1427, podskarbi nadworny 1430 (tylko tutaj?) - 1434, kanonik pozn. 1430, gnieźn. 1432, prepozyt krak. 1434 - 1443 (Boniecki, XIV s. 42; Kor. II s. 420 - 421; Cracovia artificum, suppl. [II], Wrocław 1988, nr 244).

²⁵Jan Furman, zob. wyżej, nr 1205/8.

²⁶Mikołaj z Dobieszewa pleban w Śremie, zob. wyżej, nr 1170/11.

²⁷Wojciech trudny do identyfikacji, może ident. z Wojciechem z Jaroszewa, zob. o nim niżej, nr 1291/16.

²⁸Podobne nadania Ciołka dla Przedwoja, zob. nr 1210 i 1284.

Dokument Nr 1237

Poznań, 6 lipca 1430

Król Władysław Jagiełło nadaje miastu Ciołkowice, założonemu przez biskupa poznańskiego Stanisława Ciołka, prawa, jakimi cieszą się inne miasta Wielkopolski.

Kop.: Poznań, AAP, Acta episcopolia 16, cz. 2, k. 257v - 258. Wpis 16 lutego 1604 w transumpcie biskupa poznańskiego Wawrzyńca Goślickiego z daty: Wielichowo, 20 sierpnia 1603. Ponadto dwa osiemnastowieczne nieuwierzytelnione odpisy dok. przechowywane są w WAP Poznań, sygn. Akta m. Wielichowa I/1 i I/2.
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag, rkps 8057, k. 152 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Cum inter humanae naturae commoda nihil dignius memoria habeatur, oportunum existit, ut actus hominum literarum apicibus et testium annotatione perhennentur, ne lapsu temporis evanescant. Proinde nos Wladislaus Dei gratia rex Poloniae necnon terrarum Cracouiae, Sandomiriae, Lanciciae, Siradiae, Cuiauiae, Lithuaniae princeps suppremus, Pomeraniae Russiaeque dominus et haeres etc. significamus tenore praesentium, quibus expedit universis, praesentibus et futuris notitiam praesentium habituris, quia reverendus in Christo pater dominus Stanislaus episcopus Posnaniensis¹, nobis syncere dilectus, volens mensae suae episcopalis facere conditionem meliorem, oppidum iuxta villam suam Wielichowo in agris suis errexit et Cziolcowice nuncupavit². Propterea, ut posset incrementum recipere, supplicavit, quatenus sibi in dicto oppido iura, privilegia, libertates et immunitates sic, ut in civitatibus nostris Posnaniensi, Costinensi et aliis in Maiori Polonia observantur, tenentur et habentur, dare, concedere et assignare unacum foro septimanali et annuali dignaremur. Nos itaque petitionibus suis, tanquam iustis et rationi consonis, gratiose annuentes, omnibus iuribus, privilegiis, libertatibus, immunitatibus et conditionibus, quibus civitates nostrae Posnaniensis et Costinensis et aliae in Maiori Polonia potiuntur utifrui, concedimus perpetuo et gaudere unacum foro septimanali et annuali in diebus et feriis, quas idem pater reverendus per literas suas ipsis concesserit celebrando. Et ut certius dictum oppidum augeatur in populo, ipsum, quemadmodum alias civitates nostras [k. 258] regales, sub nostram tuitionem cum omnibus ipsum inhabitantibus et inhabitare volentibus recipimus. Vobis igitur capitaneis, burgrabiis et caeteris Regni nostri oficialibus mandamus, quatenus omnes homines, cuiuscunque fuerint status aut conditionis, qui ad dictum oppidum Csiolkowice^a pro residentia aut foro exercendo venire voluerint, nullatenus impedire presumatis residentes vel forisantes, sed magis iuxta facultatem praehibeatis^a ipsos impediri, gratiae nostrae sub (ob)tentu. Harum quibus sigillum maiestatis nostrae est appensum testimonio literarum. Actum Posnaniae feria quinta in octava sancti Petri Apostoli anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo³, praesentibus ibidem: reverendo in Christo patre, domino Joanne episcopo Chelmensi⁴ necnon venerabilibus viris Predwogio de Grandi Gnesnensi⁵, Alberto Jastrzambiecz Posnaniensi praepositis⁶ ac strenuis et nobilibus Andrea Ciolek de Czelcikowo^a Sandomiriensi⁷, Petro Cordebog Posnaniensi subcamerariis⁸ et Nicolao de Pleszewo vexillifero Posnaniensi⁹ et aliis quampluribus fidedignis. Datum per manus reverendi in Christo patris, domini Joannis episcopi Wladislauiensis, cancellarii¹⁰ et venerabilis viri Wladislai de Oporowo decretorum doctoris, praepositi Sancti Floriani ante muros Cracouienses, canonici Gnesnensis et Posnaniensis ecclesiarum, vicecancellarii Regni Poloniae¹¹, nobis syncere dilectorum.

^atak Kop.

¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

²Wielichowo, wieś, potem miasto (zwane po lokacji przez Stanisława Ciołka początkowo Ciołkowicami, nazwa potem zarzucona) w powiecie kościańskim (Koz. 3 s. 374, 5 s. 456). Niniejszy dok. stanowi odmianę wydanego poprzednio (15 lipca 1429) przywileju królewskiego, zezwalającego biskupowi na lokację miasta w Wielichowie (KDW V nr 508).

³Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁴Jan Biskupiec, zob. wyżej, nr 1207/4.

⁵Przedwój z Grądów, zob. wyżej, nr 1131/3.

⁶Wojciech Jastrzębiec, zob. wyżej, nr 1142/4.

⁷Andrzej Ciołek z Żelechowa, brat biskupa Stanisława, dowódca chorągwi nadwornej pod Grunwaldem, starosta halicki 1412, stolnik sandom. 1420 - 1421, podkomorzy sandom. 1422 - 1436, starosta sandom. 1425 - 1432?, starosta generalny Wlkp. 1434 - 1436, zm. 1436 (PSB IV s. 77 - zupełnie błędny biogram; Spisy młp.; GUrz. s. 234).

⁸Piotr Korczbok, zob. wyżej, nr 1098/6.

⁹Pleszew, miasto w powiecie kal. Mikołaj podczaszy pozn. 1427, chorąży kal. 1429, kasztelan kal. 1445 - 1447, ponownie chorąży kal. 1447 - 1465, zm. 1465 (PSB XXI s. 132).

¹⁰Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 1090/9.

¹¹Władysław Oporowski, zob. wyżej, nr 1088/4.

Dokument Nr 1238

Poznań, 8 lipca 1430

Wikariusz generalny poznański eryguje altarię fundacji Macieja Krowiny w kościele parafialnym w Gostyniu.

Kop.: Poznań, AAP, Acta episcopalia 14, k. 60v - 62. Wpis 26 lutego 1583.
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 153 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Vincentius Kuoth magister artium, canonicus et vicarius in spiritualibus reverendi in Christo patris et domini, domini Stanislai Dei gratia episcopi Posnaniensis ecclesiae generalis¹. Ad rei memoriam sempiternam. Quoniam, ut ait Apostolus, omnes stabimus ante tribunal Christi² recepturi, prout in corpore gessimus, sive bonum, sive fuerit malum, oportet nos diem messionis extremae pietatis operibus praevenire et aeternorum intuitu seminare in terris, quod reddente Domino cum multiplicato fructu recolligere debeamus in coelis, firmam spem fiduciamque tenentes, quoniam qui seminat parce, parce et metet, et qui seminat in benedictionibus, de benedictionibus et metet vitam aeternam. Sane hac consideratione discretus dominus Nicolaus Crolbina^a praesbyter de Poniecz, dum ageret in humanis³, Matthias Crolbina^a filiaster domini Nicolai praedicti, rector ecclesiae parochialis in Gosthyn Posnaniensis dioecesis⁴, zelo pie devotionis ardenter accensi, cupientes cultum divinum adaugere pro sua suorumque parentum et propinquorum salute, altare in ecclesia parochiali ibidem in Gosthyn in honorem Assumptionis Mariae Virginis, matris genitricis gloriosae necnon sanctorum Mathiae Apostoli, Michaelis Archangeli et Nicolai Confessoris ac beatae Barbarae Virginis Electae duxerunt erigendum, donantes, dantes et deputantes pro altarista seu ministro dicti altaris, qui pro tempore fuerit, decem marcas grossorum latorum Pragensium, numeri Polonici, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, annui censsus per praefatos Nicolaum praesbyterum iam defunctum et Mathiam Crolbinam^a plebanum in Gosthyn, nomine veri et legittimi testamenti, in et super totali villa Ropczisko⁵ nobilis ac strenui domini Stephani, [k. 61] in Rydzino⁶ ac Ropczisko, in districtu Costhensi sittis, titullo reemptionis emptum et comparatum, prout in litteris emptionis et venditionis seu contractuum plenius continetur. Nobis igitur extitit cum magna et debita instantia supplicatum, quattenus dictum altare erigere et in ecclesiasticum beneficium creare nostra auctoritate gratiosius dignaremur. Nos igitur, qui in votis gerimus, ut defunctorum et testatorum ac ultimae voluntates debitae executioni demandentur, praecibus huiusmodi utpote iustis et rationabilibus favorabiliter annuentes, dictum altare in dicta ecclesia parochiali in Gosthyn de novo erigimus et in beneficium ecclesiasticum creamus ac ipsi suisque pro tempore ministris dictum censsum decem marcarum ad quodlibet festum beati Martini Confessoris [11 XI] solvendum et de consensu speciali memorati strenui domini Sthephani et ad petitionem eiusdem coram nobis factam asscribimus, appropriamus, unimus, incorporamus et nostra auctoritate confirmamus perpetue per praesentes, decernentes eundem censsum inantea ecclesiasticum fore et gaudere debere ecclesiastica libertate, decernentes, quod deinceps censsus ecclesiastici habeantur et nominentur. Et pro ipsorum repetitione sic, ut pro aliis censsibus ecclesiasticis ad forum ecclesiastici iudicis recurrantur, sed quia dictus censsus dignoscitur sub reemptionis titullo comparatus, volumus, quod quandocunque ipse censsus in toto vel in ipsius parte reemptus fuerit, peccunia pro eodem censsu soluto ad manus collatorum et ministri altaris praefati deponatur depositaque fideliter custodiatur, donec alter censsus eque certus de scitu patronorum et ministri praevia ratione comparatus fuerit, [k. 61v] quem similiter in locum censsus reempti succedere volumus et consimili debere gaudere ecclesiastica libertate discretumque Nicolaum Spech praesbyterum de Poniecz, Posnaniensis dioecesis⁷ ad praesentationem praefati Matthiae Crolbina^a rectoris ecclesiae in Gosthyn de eodem altari per nostrae manus suo capiti impositionem investivimus et tenore praesentium investimus, curam et administrationem spiritualium et temporalium cum omni onere eidem altari annexo sibi committentes, volentes omnino, quod si minister dicti altaris vellet solus capere peccuniam, non debet sine collatoribus, sed vicissim et collatores debent omnes pariter esse et accipere et tollere. Ius vero patronatus seu praesentandi ad praefatum Mathiam Crolbina^a ad tempora vitae ipsius pertinebit et spectabit ipsoque Mathia Crolbina^a de hac luce sublato vel extincto dictum ius praesentandi ad duos fratres ipsius germanos, unum seniorem et secundum iuniorem, duntaxat ad tempora vitae eorum pertinebit, ipsis vero mortuis dictum ius praesentandi ad providos prothoconsulem et consules oppidi praedicti Gosthyn de iure debeat et perpetue pertinere. Praefatus vero Nicolaus minister altaris praedicti et sui successores pro tempore existentes ad tres missas legendas per se vel alium, unam de Assumptione Beatae Mariae Virginis, secundam pro defunctis ac pro anima dicti Nicolai defuncti et tertiam, ad quam devotionem habebit, singulis hebdomadis et perpetuis temporibus erit et sint obligati et astricti sive obligatus et astrictus [k. 62] praemissaque omnia et singula rata habentes et grata, ea in omnibus suis clausulis, punctis et articulis ex certa nostra scientia et nostra auctoritate confirmamus, interponentes eis nihilominus auctoritatem nostram praedictam et decretum praesentesque sibi mandavimus nostri sigilli munimine roboratas. Actum et datum Posnaniae in domo nostrae habitationis anno Domini millesimo quadringentesimo tricessimo, die Saturni octava mensis Julii, hora terciarum, praesentibus honorabilibus viris, dominis Joanne Furman canonico⁸, Martino de Tarnowo perpetuo vicario in ecclesia Posnaniensi⁹ ac nobili Bartholomeo de Wyzembrorgk^b haerede in Gosthyn Posnaniensis¹⁰ necnon circumspecto viro Joanne Venceslai de Wilczyna, clerico Gnaesnensis^b diocesium, imperiali auctoritate notario publico et coram nobis praesentisque facti scriba¹¹, testibus ad praemissa.

^atak Kop. zamiast Crowina

^btak Kop.

¹Wincenty Kot z Dębna, zob. wyżej, nr 1142/19.

²List św. Pawła do Rzymian 14, 10.

³Mikołaj Krowina z Ponieca (miasto w powiecie kościańskim) wyst. 1424 (Roty III nr 1099).

⁴Maciej Krowina jako pleban w Gostyniu znany 1430 - 1436, zm. przed 1440 (SHGPoz. I s. 573), zapewne ident. z Maciejem synem Piotra z Ponieca, notariuszem publicznym w Poznaniu (admisja w 1427 r.: AAP, Const. Proc. II k. 61v), w tymże roku altarystą w Kościanie (ib., k. 49).

⁵Robczysko (Ropczysko) par. Pawłowice, na pn.-wsch. od Rydzyny (Koz. 3 s.133, 5 s. 241).

⁶Stefan z Rydzyny, zob. wyżej, nr 1118/3.

⁷Mikołaj Spiech nie zidentyfikowany.

⁸Jan Furman, zob. wyżej, nr 1205/8.

⁹Marcin z Tarnowa (którego?), zapewne ident. ze studentem UJ 1418 i późniejszym kanonikiem wieluńskim 1440, 1443 (Acta capitulorum II nr 365; KDW V s. 672), w 1447 r. nazwany wikariuszem wieluńskim i łęczyckim (KDM IV s. 470).

¹⁰Bartłomiej Wezenborg z Gostynia, zob. wyżej, nr 1084/4.

¹¹Jan z Wilczyna, zob. wyżej, nr 1205/7.

Dokument Nr 1239

Śrem, 19 lipca [1430]

Król Władysław Jagiełło zawiadamia mieszczan poznańskich o pełnomocnictwach udzielonych Mikołajowi Dividzie z Walewic [poborcy poradlnego w Wielkopolsce].

Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania I. 1, k. 63. Wpis 21 listopada 1430, w obszernym kontekście sprawy.
Wyd.: WSvP, s. 190 (wg Kop.).

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc. Providis magistro civium et consulibus Poznaniensibus, fidelibus nostris dilectis etc. Providi fideles nostri! Quia nobili Nicolao Diuida de Walowycze, familiari nostro fideli¹, omnes et singulas causas, quas habemus contra vestros concives, proponere coram vobis comisimus, ideo vobis mandamus seriose precipientes, quatenus iuxta proposicionem eiusdem Nicolai cum omnibus et singulis personis sibi loco nostri iusticiam ministrare debeatis indilate. Secus non facturi. Datum in Srzem feria quarta post festum Divisionis Apostolorum².
Dominus rex per se.

¹Mikołaj z Walewic, zob. wyżej, nr 1145/1.

²Pobyt króla w Śremie potwierdzony jego itinerarium.

Dokument Nr 1240

Ląd, 24 lipca 1430

Król Władysław Jagiełło nakazuje staroście generalnemu Wielkopolski, aby nie dopuszczał do prowadzenia handlu na grobli pomiędzy miastem Poznaniem a Ostrowem kapitulnym, tj. na Chwaliszewie.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania D 193. Pergamin: 263 × 185 - 181 mm. Ślad odciśnięcia pieczęci o średnicy ok. 30 mm. Na odwrocie późniejsze daty, notatki o treści i sygnatury.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Magnifico Martino de Slawsko castellano Poznaniensi, capitaneo Maioris Polonie¹ | vel qui pro tempore fuerit constitutus, et eorum burgrabiis et vicesgerentibus | presentibus requirendis, fidelibus nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum. | Magnifice sincere nobis dilecte! Datum est nobis intelligi, quomodo nonnulli mercatores, institores et alii quamplures mechanici ipsorum hincinde mercancias inter civitatem nostram Poznaniensem et Ostrow opidum capituli Poznaniensis² exercerent et venum darent in preiudicium civitatis nostre Poznaniensis predicte atque dampnum. Cuiusquidem civitati profectibus et utilitati intendere cupientes, volumus omnino, quod predicte mercancie inter civitatem et opidum predictum et signanter in aggere decetero non fiant neque debeant exerceri. Tibi et tuis vicesgerentibus firmius committentes, quatenus exnunc et inantea huiusmodi mercatoribus, institoribus, sartoribus, sutoribus, carnificibus, fabris, pistoribus, lanificibus et aliis quibuscumque mechanicis auctoritate nostra regia inhibeatis, ne decetero inter civitatem nostram Poznaniensem predictam et opidum Ostrow capituli et in aggere inter premissa iacente eorum huiusmodi mercancias audeant exercere, quos inhibicione facta in eorum mercanciis detinere et arestare debeatis. Gracie nostre sub optentu, secus facere non ausuri. Datum in Landa feria secunda in vigilia beati Jacobi Appostoli anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo³.
Relacio magnifici Zarambe R(egni) P(olonie) marszalci et capitanei Wyeluniensis⁴.

¹Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 1100/6.

²Ostrów, Ostrówek, miasteczko kapituły pozn. na prawym brzegu Warty, na wsch. od Ostrowa Tumskiego (Summum), albo też sam Ostrów Tumski. Tu chodzi o Chwaliszewo (agger capituli) - zob. SHGPoz. I s. 236.

³Pobyt króla w cysterskim Lądzie nad Wartą zgodny z jego itinerarium.

⁴Wawrzyniec Zaremba z Kalinowy, zob. wyżej, nr 1127/1.

Dokument Nr 1241

Łęczyca, 28 lipca 1430

Król Władysław Jagiełło przywraca wieś Wieszki kościołowi parafialnemu w Szubinie.

Kop.: 1. Gniezno, AAG, Acta consistorii A 22, k. 107 - 107v. Wpis 25 października 1441 (wg Or. opatrzonego pieczęcią na czerwono-czarno-zielonym sznurze); 2. tamże, A 44, k. 135 - 135v. Wpis 24 października 1464; 3. Warszawa, AGAD, Metryka koronna t. 71, k. 231v - 232v. Wpis w potwierdzeniu króla Zygmunta z daty: Kraków, 19 czerwca 1546. Tytuł: Restituitur villa Vieszky parochiae eiusdem ecclesiae et successoribus.
Wyd.: 1. Kor. I/2, s. 256 - 257; 2. Acta capitulorum II, nr 600 (wg Kop. 2).
Reg.: MRPS IV, suppl. nr 651 (wg Kop. 3).

Uw.:Podajemy tylko ważniejsze odmianki Kop. 2 i 3.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Ne error oblivionis gestis sub tempore versantibus in posterum pariat detrimenta, alta regum et principum consilia decreverunt ea apicibus litterarum et testium annotacione roborari, ne lapsu temporis simul evanescant. Proinde nos Wladislaus^a Dei gracia rex Polonie^b necnon terrarum Cracouie, ^c-e

Sandomirie, Syradie, Lancicie Lythwanieque^d princeps supremus, Pomeranie Russieque dominus et heres

etc. significamus [k. 107v] tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris, presencium^f noticiam habituris, quod licet per quosdam nostros informati fuimus, quomodo nobis ius hereditarium ville Wyeschky^g¹ ecclesie parochialis in Schubino^h in districtu Kczinensi² site competeret, cuius possessionem capitaneo nostro Naklensi recipere mandaveramus; medio vero tempore, quo possessionem dicte ville Wyeschky^g [k. 232] habuimus, honorabilis Nicolaus plebanus ecclesie parrochialis in Schubinoⁱ² privilegia et munimenta regis Kazimiri^j dive memorie, antecessoris nostri³, et aliorum nobilium coram nostra maiestate prelatis et baronibus nostris produxit et reposuit, ex quorum tenore clare intelleximus, quod predicta villa Wyeschky^g pro rectoribus ecclesie parrochialis in Schubino est data^k et donata. Quibus iuribus visis et sane intellectis predictam villam Wyeschky^l unacum tota borra et fluvio Nothesz⁴ usque ad stagnum, wlgariter do sthawu^ł, opidi nostri Nakel^m predicto Nicolao plebano et ecclesie ipsiusⁿ vice versa restituimus ipsamque donacionem ratam et^o gratam atque firmam habentes approbamus, ratificamus et tenore presencium confirmamus, per dictum Nicolaum et successores ipsiusⁿ cum omnibus ipsius utilitatibus, censibus, fructibus, redditibus, proventibus, agris, borris, pratis, fluviis, piscinis, paludibus, piscariis in fluvio Nothesz^p quolibet rethe, mellificiis, montibus, collibus, [k. 135v] vallibus et generaliter cum omnibus ipsius pertinenciis attinenciisque^q ab antiquo ad ipsam quomodolibet spectantibus habendam, tenendam, pacifice perpetuis temporibus possidendam, ita tamen, quod predictus Nicolaus et sui successores pro salute nostra^r nostrarumque coniugum, videlicet Anne, Elizabeth^s, Zophie, natorumque nostrorum Wladislai^t, Kazimiri^u⁵ singulis diebus dominicis de Sancta Trinitate, feriis secundis pro defunctis, feriis sextis de Santa Cruce, diebus sabbatis de Beata Maria Virgine [k. 232v] missas, pro anniversario vero singulis Quatuor Temporibus anni vigilias novem leccionum et missam temporibus perpetuis cantare sint astricti. Limitantque eciam predictam villam Wyeschky^l et granicies faciunt duo fluvii, videlicet Nothesz^p et Goschuscha^v⁶ cum dicto opido nostro Nakyel^w. Harum quibus ^x-y

sigillum nostre maiestatis est appensum testimonio litterarum

. Actum Lancicie feria sexta proxima^z post festum sancti Jacobi Apostoli anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo⁷, presentibus ibidem reveren(dis) in Christo patribus, dominis Alberto archiepiscopo ecclesie Gneznensis et primate, Johanne Chelmensi episcopo⁸ necnon magnificis et strenuis Sandivogio^aa de Ostrorog Poznaniensi^ab⁹, Stiborio de Borzyslauicze^ac Lanciciensi¹⁰, Johanne Lichinsky Brestensi^ad¹¹, Jarando^ae de Brudzewo^af Juniwladislauiensi palatinis¹² et aliis quampluribus fidedignis. Datum per manus reveren(di) in Christo patris, domini Johannis episcopi Wladislauiensis, cancellarii¹³ et venerabilis Wladislai de Oporow decretorum doctoris, prepositi^ag ad Sanctum Florianum ante Cracouiam, vicecancellarii Regni nostri¹⁴, sincere^ah nobis dilectorum.
^ai-Ad relacionem reverendi in Christo patris, domini Alberti archiepiscopi ecclesie Gnesnensis et primatis^-aj.

^aVladislaus Kop. 3

^bnastępuje etc. Kop. 3

^c-ebrak Kop. 3

^dLithwanie et Kop. 2

^fharum Kop. 3

^gWieszki Kop. 3

^hSubino Kop. 3

ⁱShvbubino (!) Kop. 3

^jCasimiri Kop. 3

^kdotata Kop. 2

^lVyeschky Kop. 1; Wieszki Kop. 2

^łstawu Kop. 2; sthawow Kop. 3

^mNakyel Kop. 2; Nakiel Kop. 3

ⁿillius Kop. 3

^obrak Kop. 1 i 2

^pNotesch Kop. 2

^qet attinenciis Kop. 1; attinenciis Kop. 3

^ranimarum Kop. 3

^sHelizabethae Kop. 3

^tVladislai Kop. 3

^uCasimiri Kop. 3

^vGostuscha Kop. 1; Gosthvcha Kop. 3

^wNakiel Kop. 3

^x-yetc. Kop. 3

^zwyraz ten w Kop. 3 następuje po wyrazie Apostoli

^aaSandziwogio Kop. 1; Sandwogio Kop. 3

^abbrak Kop. 2

^acBorzislawicze Kop. 3

^adBrzestensi Kop. 3

^aeJarardo (!) Kop. 3

^afBrvdzewo Kop. 3

^agprebosito (!) Kop. 3

^ahsyncere Kop. 3

^ai-ajbrak Kop. 1, 2

¹Wieszki par. Samoklęski, na pd.-wsch. od Nakła (Koz. 1 s. 350).

²Szubin, miasto w powiecie kcyńskim. Pleban Mikołaj wyst. także 1417, 1424, 1428 (SHGWlkp.) i 1430 (AAG, ACons. G II/1 k. 28).

³Dokumenty Kazimierza Wielkiego dot. Wieszek nie znane. W 1308 r. Władysław Łokietek nadawał Wieszki Pałukom (KDW II nr 919). W XVI w. Wieszki stanowiły własność plebanów szubińskich (Łaski, Liber beneficiorum I s. 132).

⁴Noteć, prawy dopływ Warty.

⁵Zwraca uwagę nie wymienienie w dok. wśród żon Jagiełły - królowej Jadwigi, a wśród synów - zmarłego Kazimierza.

⁶Gostusza, zapewne lewy dopływ Noteci, dziś nie znany, por. z m. Gostusza pomiędzy Nakłem a Wieszkami (Koz. 1 s. 83, 3 s. 597, 4 s. 256).

⁷Pobyt króla w Łęczycy zgodny z jego itinerarium.

⁸Jan Biskupiec, zob. wyżej, nr 1207/4.

⁹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

¹⁰Ścibor z Borysławic, Leźnicy, podstoli łęcz. 1418, wojewoda łęcz. 1428 - 1436, zm. 1436/37 (Spisy łęcz.).

¹¹Jan z Lichenia, zob. wyżej, nr 1103/11.

¹²Jarand z Brudzewa, zob. wyżej, nr 1161/5.

¹³Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 1090/9.

¹⁴Władysław Oporowski, zob. wyżej, nr 1088/4.

Dokument Nr 1242

Falsyfikat Łęczyca, 28 lipca 1430

Król Władysław Jagiełło przywraca wieś Golcz z przyległościami Janowi Czarnkowskiemu i Jakubowi Knyszyńskiemu.

Kop.: Warszawa, AGAD, Metryka koronna, t. 30, k. 309 - 310v. Wpis w 1546 r.? w rzekomym transumpcie króla Zygmunta Starego z daty: Kraków, 2 lutego 1518.
Reg.: MRPS IV, suppl. nr 650 (wg Kop.).

Uw.:Falsyfikat powstały ok. 1546 r. z inicjatywy Czarnkowskich (por. SHGPoz. I, s. 519) jako rzekomy transumpt Zygmunta Starego z 1518 r. wpisany na końcu księgi z lat 1515 - 1518. Autorem falsyfikatu byl najpewniej Stanisław Czarnkowski, który ok. 1546 r. był sekretarzem królewskim i miał dostęp do ksiąg Metryki. On to też najpewniej wynalazł dokument Władysława Jagiełły z 28 lipca 1430 (wyżej, numer poprzedni), wpisywany do Metryki 19 czerwca 1546, z którego wzięto listę świadków dla naszego fals. (zob. niżej, przypisy 11 - 12). Stopień wiarygodności danych niniejszego fals. dla pierwszej połowy XV w. wymaga osobnych badań.

In nomine Domini amen. Cunctorum cum tempore labitur et aboletur memoria, nisi solemni titulo literarum roborentur. Proinde nos Wladislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum Cracouie, Sandomirie, Siradie, Lancziczie, Lithwanie princeps supremus, Pomeranie ac Rusie dominus et heres, significamus tenore presentium universis, quorum interest, tam presentibus, quam futuris, harum^a noticiam habituris, quod licet per quo dam nostros informati fuimus, quomodo ius hereditarium ville Golcz in districtu Posznaniensi¹ [k. 309v] ad nos competeret, cuius possesionem capitaneo nostro Vielinensi² recipere mandaveramus, medio autem tempore, quo possesionem predicte ville habuimus, generosus et excellens iuvenis Joannes de Czarnkow comes et sepulchri Domini Hierosolimitanus miles³, inde rediens et nobilis ac validus Kniszwaczki Jacubus^a⁴ privilegia ac monimenta originallia serenissimi domini et principis Vladislai Polonie regis, antecessoris nostri⁵ et aliorum nobilium resignacionis et vendicionis coram maiestate nostra, prelatis et baronibus nobis adiunctis, reproduxerunt, ex quorum tenore clare intelleximus predictam villam Golcz quondam Szlavniko Piothrisevicz viro strenuo et militi valido⁶ et eius omnibus successoribus iure perpetuo hereditatis in omne evum esse datam et donatam. Quibus omnibus et singulis visis et sane intellectis eandem villam Golcz predictis Joanni a Czarnkow comiti et Jacubo^a Kniszvaczki et eorum successoribus cum tota borra ac fluviis Nothes⁷ et Pokrzivnicza⁸ et omnibus stagnis in eodem fluvio Pokrzivnicza et omnibus ac singulis utilitatibus, proventibus, censibus et attinenciis, quibuscunque nominibus nu(n)cupentur, vice versa restituimus unquam illorum proprium et hereditarium patrimonium ipsamque donacionem ratam, gratam atque firmam habentes approbamus et tenore presentium in perpetuum confirmamus, nihil nobis aut nostris successoribus [k. 310] iuris et proprietatis reservantes in eadem. Limittant etiam et granicies faciunt bona nostra cum dicta villa Golcz ita, ut ex his literis sive privilegiis reproductis clare constat et ut eciam maiestas nostra pro meliori informatione et rei verificacione ex nostris comissariis et revisoribus ad id specialiter datis et deputatis cato accepit et re(co)gnovit. Certi scopuli ex terra sipati, quorum sunt duodecem et hoc incipiendo a monticulo, qui est ad fluvium Pokrzivniczam, ad quem tres magni angulares sunt sipati scopuli, quorum unum nostrum ad dextram versus Rosko villam⁹, alium vero ville nobilium Chamrzisko¹⁰, tercium huius ville Golcz esse volumus et decernimus, a quibus tribus his reliquis parietalibus, quam recte usque ad fluvium Nothes. Que omnia et singula ita, ut premissum est, firma et sempiterno evo duratura esse volumus et nostra regia authoritate confirmamus, approbamus et decernimus per neminem unquam violatura. Harum quibus maiestatis nostre sigillum appensum est testimonio literarum. Actum Lancicie feria sexta post festum s(ancti) Jacubi Apostoli anno Domini millessimo quadringentessimo tricessimo¹¹, presentibus¹² reverendis in Christo patribus, dominis Alberto archiepiscopo Gnesznensi, primate, Joanne Chelmensi episcopo necnon magnificis Sandiuogio [k. 310v] de Ostrorok Posznaniensi, Stiborio de Borzislauicze Lanczicziensi, Joanne Lesczinski^b Brzestensi, Jarando de Brvdzevo Inowladislauiensi palatinis et aliis quamplurimis dignitariis et curiensibus fidedignis circa premissa testibus, sincere dilectis. Datum per manus reverendi domini Joannis episcopi Vladislauiensi, cancellarii et venerabilis Wladislai de Opporoff decretorum doctoris, prepositi ad Sanctum Florianum in Cracouia, vicecancellarii Regni nostri, sincere nobis dilectis^a.
Ad relacionem reverendi in Christo patris, domini Alberti archiepiscopi et primatis.

^atak Kop.

^btak Kop., zamiast Licheński

¹Golcz (dziś Gulcz) par. Lubasz, na zach. od Czarnkowa (SHGPoz. I s. 518 - 519).

²Wieleń nad Notecią. Tenutariuszem Wielenia był wówczas Wincenty Świdwa z Szamotuł (GStar. s. 68).

³Jan z Czarnkowa - zapewne chodzi tu o późniejszego podkomorzego pozn. i kasztelana gnieźn. (zm. 1466), o którego związkach jerozolimskich jednak nic nie wiadomo; może jednak to postać imaginowana.

⁴Jakub Knyszyński (z Knyszyna par. Chojnica, na pd.-zach. od Murowanej Gośliny - SHGPoz. II), wyst. od 1425 (ib.); jako właściciel Golcza potwierdzony 1447 n.

⁵Tj. Władysława Łokietka; dok. nie znany, może chodzi tu o przywilej rzekomo z r. 1323 (KDW II nr 1037).

⁶Sławnik nie zidentyfikowany.

⁷Noteć, prawy dopływ Warty.

⁸Pokrzywnica, obecnie Gulczanka, lewy dopływ Noteci, por. Koz. 3 s. 59; SHGWlkp.; Lustracja województw wielkopolskich... 1564, I, s. 194.

⁹Rosko par. Wieleń, na wsch. od Wielenia (Koz. 3 s. 141).

¹⁰Hamrzysko par. Lubasz, na pd.-zach. od Czarnkowa (SHGPoz. I s. 726).

¹¹Datacja i świadkowie ident. jak w dok. poprzednim, dot. Wieszek koło Nakła.

¹²Datacja i świadkowie ident. jak w dok. poprzednim, dot. Wieszek koło Nakła.

Dokument Nr 1243

Łęczyca, 5 sierpnia 1430

Król Władysław Jagiełło nadaje prawo magdeburskie oraz prawo odbywania targów tygodniowych i dwu jarmarków miastu Kobylinowi.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Kobylina I/3. Pergamin dobrze zachowany, 565 × 247+ 70 mm. Na odwrocie późne notatki o treści. Na zielonym sznurze pieczęć wystawcy w czerwonym wosku (Gumowski, Pieczęcie, nr 16, ale bez znaków ósemek w napisie otokowym).
Kop.: tamże, Akta m. Kobylina I/8, w or. transumpcie króla Stefana z daty: Kraków, 3 grudnia 1578.

||^aIn nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam||. | Cum inter humane nature comoda nichil dignius memoria habeatur, opportunum existit, ut actus hominum literarum apicibus et testium annotacione perhennenter^b, ne lapsu temporis evanescant. Proinde nos Wla|dislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum Cracouie, Sandomirie, Siradie, Lancicie Lithwanieque princeps suppremus, Pomeranie Russieque dominus et heres etc. significamus tenore presencium, quibus expedit | universis, presentibus et futuris, quomodo venientes ad nostre maiestatis presenciam nobiles Andreas, Vincencius et Nicolaus de Cobilino, fideles nostri dilecti¹, exposuerunt, quomodo munimenta ipsorum, que habebant super iure | civili eiusdem civitatis Cobilino, ^c-d

casu fortuito

per ignis voraginem in eadem civitate sunt combusta, prout et fidedignorum sufficienti testimonio clarius accepimus, comprobamus, instantissime petiverunt, quatenus ipsis de innata nostre celsitudini clemencia literas novas super iure predicto dare dignaremur. Quorum attendentes fidelium serviciorum constanciam, quibus nobis placere meruerunt, ad instantes peticiones ipsorum ius civile Theutunicum Maydburiense ipsorum eidem civitati Cobilino in terra Maioris Polonie et districtu Poznaniensi² siti^e concedimus perpetuis temporibus duraturum, omnia iura Polonicalia, modos et consuetudines universas removentes in eadem, que ipsum ius Theutunicum plerumque perturbare consueverunt. Eximimus insuper et perpetuo liberamus advocatum necnon omnes et singulos cives et quosvis dicte civitatis incolas ab omni iurisdictione et potestate omnium Regni nostri pallatinorum, capitaneorum, castellaneorum, dignitariorum, iudicum, subiudicum, camerariorum ceterorumque officialium et ministerialium eorundem, ut coram ipsis vel ipsorum aliquo pro causis tam magnis, quam parwis, puta furti, incendii, homicidii, sangwinis effusione, membrorum mutillacione seu ab quibuslibet enormibus excessibus citati minime respondebunt nec aliquas penas solvere tenebuntur, sed tamen dicte civitatis cives et quivis incole coram advocato ipsorum pro tempore existenti, advocatus vero coram dictis Andrea, Vincencio et Nicolao ac ipsorum successoribus legittimis aut coram nobis vel iudice nostro generali, dum tamen prius per literam nostram sigillo nostro sigillatam evocatus fuerit et citatus, et hoc si in reddenda iusticia negligens fuerit et remissus, tunc non aliter, quam suo iure Theutunico Maydburiensi de se querulantibus respondere sit astrictus. In causis tamen criminalibus et capitalibus memorate civitatis advocato in metis et graniciis ipsius iudicandi, sentenciandi, puniendi, condempnandi plenam damus et omnimodam tenore presencium concedimus facultatem, prout hoc ipsum ius Theutunicum in omnibus suis punctis, articulis, sentenciis et condicionibus postulat et requirit. Ut autem prenominata civitas Cobilino valeat restaurari hominumque multitudine eo cicius collocari, forum septimanale singulis feriis quintis, fora vero anualia sive nu(n)dinum, que hactenus ibi remanserant, in festis sancti Mathie [25 II] et Asscensionis Domini per trium dierum spacium quodlibet continuandum indicimus et statuimus celebrandum in eadem absque preiudicio nostrarum civitatum. Dantes et concedentes omnibus et singulis mercatoribus ceterisque utriusque status et condicionis hominibus ad huiusmodi forum septimanale et annualia ab undecumque venientibus, venire volentibus, plenam et omnimodam facultatem, ut valeant atque possint res et mercancias, cuiuscunque sint generis vel speciey, forisare, vendere, emere et res pro rebus disponere et comutare, quibus dispositis vel non dispositis ad propria cum eisdem reddire et reverti libere et secure, et quavis exaccione cessante. Mandamus igitur vobis omnibus et singulis Regni nostri capitaneis, tenutariis, burgrabiis, procuratoribus et quibusvis officialibus et subditis presentibus et futuris, quatenus predicta fora septimanale feriis quintis, annualia autem in festis sancti Mathie et Ascensionis Domini singulis annis permittatis et permitti faciatis, exercere nullas foralium alias thargowa soluciones in ibi pro nobis exigendas et exigere permittendas, gracie nostre sub optentu. Secus facere non ausuri, iuribus nostris regalibus in omnibus semper salvis. Harum quibus sigillum nostrum presentibus appensum est testimonio litterarum. Actum Lancicie sabbato in die sancti Dominici Confessoris anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo³, presentibus⁴ reverendis in Cristo patribus, dominis Alberto Dei gracia sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopo et primate, Johanne Wladislawiensi, R(egni) P(olonie) cancellario et Johanne Chelmensi episcopis necnon magnificis Sandiwogio de Ostrorog Poznaniensi, Johanne de Lichin Brzestensi, Jerando de Bruczow^f Juniwlad(islawiensi) pallatinis aliisque testibus fidedignis. Data per manus reverendissimi in Cristo patris, domini Johannis Dei gracia eiusdem episcopi Wladislawiensi, cancellarii et Wladislai de Opporow, decretorum doctoris, prepositi Sancti Floriani, vicecancellarii R(egni) P(olonie), sincere nobis dilectorum.
Ad relacionem eiusdem venerabilis W(ladislai) de Opporow, R(egni) P(olonie) vicecancellarii.

^aInicjał wysokości całego tekstu Or.

^btak Or., zamiast perhennentur.

^c-dpoprawiane Or.

^etak Or., zamiast site.

^ftak Or., zamiast Brudzow.

¹4ndrzej, Wincenty i Mikołaj z Kobylina, zob. wyżej, nr 1113/2.

²Kobylin leżał w powiecie pyzdrskim, nie pozn.

³Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁴Wszyscy świadkowie identyczni jak w wystawionym w Łęczycy 28 lipca 1430 dokumencie dot. Wieszek, zob. wyżej, nr 1241.

Dokument Nr 1244

Rypułtowice, 8 sierpnia 1430

Król Władysław Jagiełło zawiadamia sąd ziemski w Kaliszu, że uwolnił Świętomira z Koźlątkowa od długu u Sary Żydówki z Brześcia.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 15, k. 23v. Wpis w 1430 r.?

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc. Magnificis et nobilibus pallatino, capitaneo, castellano, iudici, subiudici, camerariis ceterisque officialibus iudiciis nostris in Kalis presidentibus, presentibus requirendis, graciam regiam et omne bonum. Magnifici et nobiles sincere nobis dillecti! Quia nobili Swanthomiro de Coslanthkow familiari nostro fideli dillecti¹ racione serviciorum suorum nobis fideliter exhibitorum quindecem marcas, quas racione mutui et usure Sare Judee nostre de Brzeszcze² tenebatur, indulssimus et presentibus ipsum liberum facimus et quietum et parinam nobilem Jaskonem de Scipierno fideiussorem suum³ a dictis quindecem marcis absolvimus et penitus liberamus. Quocirca vobis et omnium quomodolibet presentibus seriose comittimus et mandamus, quatenus prefat[um^a] Swanthomirum et Jaskonem fideiussorem suum auctoritate nostra regia iudicialiter a predicto debito absolvatis et ipsam Judeam, dum coram vobis se constituetur, ad restitucionem literarum predicti Swanthomiri in fideiussoriam suam compellatis. Secus pro gracia nostra non facturi. Datum in Rypolthowycze feria tercia ante festum Laurencii anno etc. tricesimo⁴.
Dominus rex per [se^a]

^abrzeg karty urwany Kop.

¹Koźlątków par. Lisków, na pn.-wsch. od Opatówka (Koz. 4 s. 405). Świętomir, także z Korzeniowa, gdzie wyst. od 1415 (Roty IV nr 482, 511, 524 n.; KDW V nr 471), najpewniej ident. ze Świętomirem z Sośnicy, potem tenutariuszem Odolanowa, zm. przed 1450 (SHGWlkp.; GStar. s. 80).

²Żydówka Sara nie zidentyfikowana, najpewniej z Brześcia Kujawskiego.

³Szczypiorno (Szczypierno) par. Skalmierzyce, na pd.-zach. od Kalisza (Koz. 5 s. 392). Jasiek wyst. także 1435, kiedy to sprzedawał Szczypiorno (SHGWlkp.).

⁴Rypułtowice par. Pabianice, wieś kapituły krak. na pn.-wsch. od Pabianic (dziś w granicach miasta Łodzi?), por. Zajączkowscy, Materiały II s. 80. Król bawił tam w przejeździe z Łęczycy do Wolborza.

Dokument Nr 1245

Turza Góra, 3 września 1430

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta brzeski założył i uposażył szpital w mieście Lwówku.

Or. dziś nieznany; istniał jeszcze w 1645 r. (por. Kop.).
Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Lwówka I/3, s. 13 - 18, wg Or., wpisana do księgi przywilejów miasta Lwówka w 1645 r. z wykropkowanymi opuszczeniami (żem nie mogl dla zatarcia wszyskiego przeczytać).

Uw.:Nie można wykluczyć, że dok. zawiera interpolacje (szczegółowe postanowienia dot. wybierania czynszów itp.).

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Dobrogostius de Szamotuły succamerarius Calissiensis et capitaneus Maioris Poloniae¹ significamus tenore praesentium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram ac aliorum eiusdem terrae nobilium veniens praesentiam magnificus dominus Sandiuogius de Ostrorog palatinus [s. 14] Posnaniensis, capitaneus Brestensis², non compulsus nec coactus, nec aliquo sinistro modo seductus, quinimo sanus mente et corpore pariter existens, usus consilio amicorum et matura deliberatione praehabita, zelo devotionis accensus, cupiens diem extremum et horrendi iudicii piis operibus expectare, pie et pure propter Deum, ad laudem et honorem Sanctae et Individuae Trinitatis ac Beatae Mariae Virginis gloriosae matris illibatae, pro animae suae, consortis, puerorum, successorum et antecessorum suorum salute, ad hospitale in civitate Lwow per praefatum dominum Sandiuogium palatinum de novo fundato et errecto³ dedit, donavit, deputavit, assignavit et adscripsit, temporibus perpetuis et in aevum irrevocabiliter et inviolabiliter observando, omnes et singulos census pecuniales, videlicet de agris viginti mansuum nunc et in posterum ad dictam civitatem Lwow spectantem et ex antiquo ad antiquum oppidum dictum Woyschino⁴ et villam Wietcwieschino⁵ pertinentem, per praefatum dominum Sandiuogium palatinum Posnaniensem prius receptos et levatos sic tamen, quod praedictus dominus palatinus antea per mediam marcam de praedictorum agrorum cultoribus latorum grossorum de quolibet manso levabat, sed ex consensu civium eiusdem civitatis et unione mutuo concessa, tunc a modo perpetuis temporibus per quatuordecim scotos currentis monetae regalis dare, solvere consenserunt, ita quod in latis grossis a modo perpetuis temporibus solvere tenebuntur, sed in ............ moneta. Ita et quod infirmi seu pauperes aut rector praesidens [s. 15] eiusdem hospitalis pro tempore exigens praedictos census ab omnibus et singulis cultoribus, tam in civitate, quam extra civitatem possidentibus, singulis annis in festo sancti Martini [11 XI] Confessoris gloriosi decaetero levandi, tollendi et recipiendi habebunt plenam et omnimodam ........................ facultatem. Item memoratu Sandiuogius et sui posteri successores ..................... hoc idem hospitale et proventus omnes consulibus praedicta Lwow ............ in tuitionem ac in ordinationem meliorem committit et assignat ..................... quiquidem consules vitricum seu praesidentem eorundem pauperum statuent et ordinabunt, qui ipsis praesidebit perpetuis temporibus iuxta ipsorum vota rationemque ab eodem tutore seu rectore de praedictorum bonorum expositione toties, quoties opus fuerit recipere. Praesbiterumque^a ad unius anni decursum praefati consules ad memoratum hospitale seu pauperes conveniant solarium cum mensa, qua possit contentari, prout melius videbitur expedire. Si vero supradicto domino Sandiuogio vel ipsius successoribus legittimis videbitur, quod eadem bona et fructus ob meliorationem et utilitatem dictorum pauperum non exponentur cum aliis augmentationibus aliunde factis, tunc praedicti domino et suis posteris rationem similiter de omnibus facere debebunt irrecuse. Sed ut omnino super dictum hospitale ad pauperes exponantur, hoc adiecto, quo possessor seu haeres dictorum bonorum ad illa aliquam non apponat curam eorundem censuum persolutione exactione. Advocatus protunc existens iuxta modum priorem eundem censum extrahat, consulibus cum vitrico praedictis seu praesidentibus vel praesidibus dare et porrigere tenebitur et tenentur ad quod [s. 16] praedictum advocatum onerat ....................................................................................... Si vero aliquis ex dictis agricolis eundem censum dare et solvere ad tempus praenominatum noluerit, tunc advocatus praedictus habebit ipsos omnimodam pignorandi facultatem et dicta onera circa se secundum consuetudinem tamdiu retinere debet, quousque totalem finalem faciat solutionem. Item quicunque extra civitatem vellet in dictis mansis residentiam habere personalem, illi omnes praedicto hospitali censum dempto ratione laborum unum fertonem solvere tenebuntur haeredibusque nullam faciant solutionem, volentes quod utique de civitate antiqua dicta habeant mansionem. Insuper dedit et contulit dicto hospitali unam mensuram siliginis singulis septimanis perpetue et in aevum, veluti Węgielny Młyn⁶ duos choros, molendinum in gurgite Sąmpolno⁷ similiter de mensura ad praefatum dominum Sandiuogium et suos posteros spectanti, molendinatores vero de praedictis molendinis existentes, qui pro tempore fuerint, debent et tenentur dictam mensuram siliginis in suis equis et curribus ad hospitale dictum adducere et asportare irrecuse, in sacco vero hospitali eadem mensura siliginis debet asportari et hoc semper in diebus dominicis et feriis secundis .............................. siliginis debet asportari. Quam siliginem molendinatores absque mensuris dicti palatini et ipsorum moliri debebunt et tenentur. In causu vero si per eventum deffectum in uno molendino non posset fieri integrae mensurae solutio, extunc de alio molendino debent dari et suppleri integrae et plenae ............ De reformatione aggeris et molarium seu lapidum comparatione [s. 17] et etiam aliorum laborum circa molendina eadem oportuna dictus dominus Sandiuogius et sui successores in molendinatoribus iuxta modum et cur ........................... debet, hospitale vero nihil ....................................... caeterum unum hortum cum area extra civitatem eundo ad villam Komorowo⁸ situm, tam longe et late, prout ab aliis ex antiquo est dimensuratum. Eundem hortum, si hospitale iam dictum in toto reformare non posset, poterint, tunc hortulanos aliquot in eodem locare propriis in levamen. In iure vero civili coram advocato respondere debebunt, si quid cui tenere videbuntur, secundum consuetum labores et alios proventus hospitali dare tenebuntur, excepta poena advocati. Item dedit et deputavit ad memoratum hospitale de quolibet curru lignorum ducentium de civitate aut villis ad vendendum sive ad proprium ignem, qui(li)bet horum lignum unum ad hospitale hoc idem reponere debebit, demptis qui pro aedificiis ducuntur vel vehuntur in duobus plateis, veluti hospitalis et alia suburbii euntibus ad circulum civitatis, etiam si eisdem temporibus atque annis, quod absit, titulo venditionis aut alio quovis in praedicta bona, in quibus haec donatio est fundata ab haeredibus .................. contigerit, extunc praefata donatio per supradictum dominum Sandiuogium facta temporibus perpetuis stabit et vigorem habebit. Et si per ignis voraginem privilegium prius, quod absit, consumetur, tunc utique praedicta donatio temporibus perpetuis nunquam robur obmittat firmitatis. Quiquidem praefatus dominus Sandiuogius palatinus Posnaniensis praemissa omnia et singula superius expressata ad hospitale praedictum dedit, donavit, [s. 18] deputavit, recommendavit, contulit, adscripsit et more terreni coram nobis rationabiliter ac rite in perpetuum resignavit, per hoc idem hospitale et pauperes .......................................... et ad usus beneplacitos libere et quiete convertendum, prout ipsi aut ipsis melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigilla nostra praesentibus sunt appensa testimonio literarum. Actum et datum in deserto veluti Turza Gora stationis nostrae exercitus⁹, domi(nico) die proximo ante festum Nativitatis Beatae Mariae Virginis gloriosae anno Domini millesimo quadringentesimo trigesimo.

^atak Kop.

¹Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1103/12.

²Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

³Lwówek, miasto założone przez Sędziwoja z Ostroroga w powiecie pozn.

⁴*Wojszyno i *Więcewojszyno, dwie miejscowości, na miejscu których powstał Lwówek, nazwy hipotetyczne, potwierdzone tylko tutaj i w dokumentach fundacyjnych Lwówka - KDW VII nr 735/2, VIII nr 851.

⁵*Wojszyno i *Więcewojszyno, dwie miejscowości, na miejscu których powstał Lwówek, nazwy hipotetyczne, potwierdzone tylko tutaj i w dokumentach fundacyjnych Lwówka - KDW VII nr 735/2, VIII nr 851.

⁶Węgielny Młyn par. Lwówek, osada dziś nie istniejąca, na pn.-wsch. od Trzciela (Koz. 3 s. 367).

⁷Sąpolny Młyn par. Wytomyśl, na pd.-zach. od Lwówka (Koz. 3 s. 184: Sępolna).

⁸Komorowo par. Lwówek, na zach. od Lwówka (Koz. 2 s. 320).

⁹Turza Góra, terytorium najpewniej pomiędzy rzekami Dobrzycą i Piławą, ok. 30 km na zach. od Jastrowia, gdzie rycerstwo wlkp. urządziło zasadzkę na poselstwo wiozące koronę dla wielkiego księcia Witolda, por. K. Górska-Gołaska, Zasadzka rycerstwa wielkopolskiego na drodze margrabskiej pod Turzą Górą w 1430 r., Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza, 23, 1976, s. 53 - 62.

Dokument Nr 1246

Turza Góra, 8 września 1430

Wymienieni rozjemcy rozsądzają spór pomiędzy Januszem z Czerwonego Kościoła a Janem Robaczyńskim.

Kop.: Kórnik, Bibl. Kórn., rkps 784 (Księga ziemska kościańska z l. 1428 - 1430), k. 284v - 285. Wpis w 1430 r. Tytuł: Concordia domini capitanei. Tekst uszkodzony, lewy bok k. 284v wystrzępiony, górny narożnik k. 285 urwany.

Nos arbitry et amicabiles compositores, videlicet Sandiwogius de Ostrorog pallatinus Poznaniensis¹, Andreas de Dam(a)borz Kalisiensis pallatinus², Dobrogostius de Schamotuli subcamerarius Kalisiensis, capitaneus Maioris Polonie generalis³, Dobro(go)stius de Colno castellanus Camenensis⁴, [J]ohannes Passikon⁵, Andreas Boyanowsky⁶, Ja[c]obus Noskowsky⁷ et Scora de Gayewo⁸, con[c]ordavimus et finaliter sopivimus Janusium [de] Czyrwonicoszczol⁹ ex una et Johannem Robą[czin]sky¹⁰ parte ab altera, pro litigio, controversio et displi[cenc]iis inter partes predictas ^a-b

suscitatas et exortas

[pro] wlneribus et pro claudicacione alias o chromotą [i]nter ipsorum amicos partibus ex ambabus, qui [..] inter Ramsch sub tali condicione, quia Johannes predictus Robaczinsky Janussio Czirwonicoszczelskami debet dare et solvere duodecim marcas monete currentis ad Carnisprivium proximum [et] ipsas debet reponere in Costen aput preconsulem, qui pro tempore fuerit, et hoc debet facere sub pena et vadio dimidio altero cento marcarum. Partes vero predicte debent tenere et observare firmiter et inviolabiliter premissam concordiam per nos inter ipsos factam et unitam sub vadio et pena vallata dimidio altero cento marcarum, pro quibus omnibus et singulis actis superius^c in firmis expressis autem concordiam per nos et vadio dimidio altero cento [k. 285] marcarum pro qualibet parte dn[...] Robaczinsky ex(i)stunt fideiuss[............] erga Janussium Czirwonocosz [..................]anowsky Johannes Nyethą[..................¹¹] vero Cirwonocosczelny erga [..............]sky existunt fideiussores Raphael [........., Nico]laus Jurcowsky¹², Johannes Dale[.........¹³] hoc debet inscribere ad librum terrestrem [......] sub vadio eodem dimidio altero cento [..................]. Dum vero predicta concordia per nos facta in [.........] ad librum terrestrem, extunc ex utraque p[arte] fideiussor(es) autem liberi ab eodem fideiussor[ia], sed partes predicte omnia superius quis[...] dicta et descripta debent firmiter et inviol[abiliter] tenere et observare sub vadio eodem dimid[io] altero cento marcarum. Actum et datum in Tur[za] Gora retro Valcz¹⁴ feria sexta ipso die Nati[vitatis] Marie anno millesimo CCCC° t[r^d]icesimo. Tunc igitur vobis notariis terrestris mandamus, quatenus dictam concordiam de verbo ad verbum ad librum terrestrem ponatis et inscribatis recepto suo iure.

^a-btak Kop. zamiast suscitatis et exortis

^cwyraz powtórzony Kop.

^dwytarte Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

²Andrzej z Danaborza, zob. wyżej, nr 1100/5.

³Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1103/12.

⁴Dobrogost z Kolna, zob. wyżej, nr 1108/2.

⁵Jan Pasikoń, najpewniej z Włościejewek (Włościejewic) na pd.-zach. od Książa Wlkp. (Koz. 3 s. 401 - 402), wyst. 1412 (KDW VII nr 694/5) - 1430 (tutaj), por. też S. Kozierowski, Ród Wczeliców, Miesięcznik Heraldyczny 7, 1914, s. 61.

⁶Andrzej z Bojanowa, zob. wyżej, nr 1075/1.

⁷Nosków par. Potarzyca, na pd.-zach. od Jarocina (Koz. 2 s. 522). Jakub wyst. od 1430 (tutaj) do 1467 (SHGWlkp.).

⁸Gaj Wielki par. Ceradz, na zach. od Poznania. Piotr Skóra, także z Międzychodu, wyst. od 1426 (SHGPoz. I s. 452), potem podsędek pozn. 1432, sędzia 1441, kasztelan kal. 1451, starosta generalny Wlkp. 1455 - 1456, tenutariusz obornicki 1443 - 1468, zm. 1468 (WSB s. 672; GStar. s. 80).

⁹Czerwony Kościół (dziś Czerwonawieś), wieś par. na zach. od Krzywinia (SHGPoz. I s. 311). Janusz wyst. także 1434 i 1435 (ib. s. 312).

¹⁰Robaczyn par. Śmigiel, na pd.-wsch. od Śmigla (Koz. 3 s. 133, 8 s. 215). Jan (Oppeln?) wyst. także 1421 i 1422 (Roty III nr 1206; KDW V nr 348).

¹¹Może Nietążkowo par. Śmigiel, na pd. od Śmigla (Koz. 2 s. 514), gdzie Jan wyst. 1421 (Roty III nr 905) - 1443 (KDW V nr 700).

¹²Najpewniej Mikołaj Jurkowski (z Jurkowa par. Czerwonawieś), wyst. 1430 (tutaj) do 1465 (SHGPoz. II).

¹³Może z Dalabuszek (Dalebuszek) par. Kunowo, na pd.-zach. od Dolska, gdzie jednak w tym czasie Jana nie znamy (SHGPoz. I s. 323).

¹⁴Turza Góra, zob. dok. poprzedni. Niniejszy dok. zawiera najobszerniejszą listę rycerstwa uczestniczącego w zasadzce pod Turzą Górą.

Dokument Nr 1247

Koło Turzej Góry, 17 września 1430

Dobrogost z Szamotuł podkomorzy kaliski i starosta generalny Wielkopolski zapytuje Mikołaja wójta Nowej Marchii, czy wymienieni panowie są jego posłami.

Or. (współczesna Kop.?): Berlin-Dahlem, GStAPK, XX, HA OBA 5472. Papier 220 × 150 mm, dobrze zachowany, bez śladów pieczęci i śladów złożenia.
Reg.: Reg. Teut. I, nr 5472 (wg Or.-Kop?).

Uw.:Najpewniej odpowiedź na niniejszy list stanowi list z 18 września 1430 - niżej, nr 1248.

^a-b

Venerabili ac religioso domino N(icolao) advocato Noue Marchie¹, amico nostro sincere dilecto

.
Venerabilis et religiose amice noster sincere dilecte! Direxistis ad nos nunctios vestros, videlicet Henrik Borg | iuniorem² et Arnoldum Pokrzywniczsky³, qui nobis ad memoriam reduxerunt pacem perpetuam, que est | inter serenissimum principem et dominum, dominum nostrum regem graciosissimum, terras et dominia sua ex una et venerabilem | magistrum, Ordinem et dominia sua parte ab altera, quod pacem dixerunt magistrum et vos firme et inviolabiliter tenere, de quo non dubitamus, quod eandem tenetis et tenebitis et eidem satisfacietis, prout ad pacem pertinet, quam pacem dominus noster rex graciosus et nos firme tenemus. Et subiunxerunt, quomodo homines vestri de hereditatibus vestris facti essent profugi, quod satis moleste suscepimus. Similiter predicti vestri nunctii dixerunt, quod nunctiis istis, qui illic iacent, nullum dare velletis salvum conductum, suffragium vel iuvamen per terras et dominia vestra, super quibus tamen nullam literam credencialem vestra ex parte habuerunt. Ideo amiciciam vestram petimus, velitis nobis verbotenus describere, si et in quantum ista legacio nobis facta fuit a vestra amicicia, quam nobis nunctii vestri predicti ex parte vestra narraverunt. Super quibus petimus nobis literale dirigi latore cum presenti responsum. Datum in deserto prope Thurzagora⁴, die dominica proxima post Exaltacionem Sancte Crucis, anno etc. XXX°.
Dobrogosthius de Schamotuli succamerarius Kalisiensis et capitaneus Maioris Polonie generalis⁵.

^a-badres na odwrociu Or.

¹Wójtem Nowej Marchii był w tym czasie Mikołaj von Nieckeritz 1428 -1430, późniejszy komtur Człuchowa 1431 - 1433.

²Posłowie marchijscy Henryk Bork i Arnold z Pokrzywna (Koprzywnicy) na pograniczu wałecko-nowomarchijskim. Arnold może ident. z Arnoldem z Koprzywna wyst. 1422 (KDW VIII nr 950), najpewniej także z Arnoldem z Wałdowa na Krajnie (por. dok. następny).

³Posłowie marchijscy Henryk Bork i Arnold z Pokrzywna (Koprzywnicy) na pograniczu wałecko-nowomarchijskim. Arnold może ident. z Arnoldem z Koprzywna wyst. 1422 (KDW VIII nr 950), najpewniej także z Arnoldem z Wałdowa na Krajnie (por. dok. następny).

⁴Turza Góra, zob. wyżej, nr 1245/9.

⁵Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1103/12. Odpowiedzią na ten list jest list wójta Nowej Marchii z 18 września 1430 - zob. dok. następny.

Dokument Nr 1248

Drawsko, 18 września 1430

Mikołaj von Nieckeritz wójt Nowej Marchii zawiadamia Dobrogosta [z Szamotuł podkomorzego kaliskiego i starostę generalnego Wielkopolski], że wymienieni posłowie są jego posłami.

Or. (współczesna Kop.?): Berlin-Dahlem, GStAPK, XX, HA OBA 5475. Papier 225 × 150 mm, bez śladów złożeń i sigillacji. Na odwrocie ręką współczesną wystawieniu: Also hoit der her voit hern Dobrogostio von Czanthur eyn Antword geschriben.
Reg.: Reg. Teut. I, nr 5475 (wg Or.-Kop.?).

Uw.:List niniejszy stanowi najpewniej odpowiedź na list z 17 września 1430 - wyżej, nr 1247.

Vnsern ffrundlichen grus mit behegelik(e) czu vor. Eddeler vnnd gestrenger, liber her Dobergustius¹.| Als ir vns schreybit von junge Matczke Borcken² vnnd Arnd vom Woold(ow)², die wir n@u@ in | bodschaft by euch haben gehat, alse vmme den ffrede der czwuschen vnserm allirdurchlusthtigisten | hern, hern konigen czu Polan vnnd seyner ganczen Reyche vnnd czwuschen vnserem homeister der ganczen Orden vnnd czwuschen den landen von beyden teylen gemacht ist etc. vnnd ab wir en der bodschaft bekenen welden. So begere euwir ffruntschaft czu wissen, das wir en der bodschaft bysten, wenn als ir schreybit in euwirem briffe³ vnnd berint von den sendeboten, die czu Franckenford⁴ haben gelegen etc. dye haben unsers ordensland vnnd grenitczen nicht gerůrd vnnd sint von Franckenford geczogen, als wir vernomen haben vnnd wissen nicht wo h@y@n. Gegeben czu Drawenborge⁵, am montage nach Exaltacionis Sancte Crucis under unsers ampt Ing(esiegel) anno etc. XXX°.
Nicklos von Nickeritcz D(eutczes) Ordens voith der Nuwenmarcke⁶.

¹Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1103/12. Dobrogost jako starosta generalny Wlkp. stacjonował wówczas z wojskami wlkp. pod Turzą Górą - zob. wyżej, nr 1245/9.

²Por. wyżej, dok. poprzedni.

³Por. wyżej, dok. poprzedni.

⁴Frankfurt nad Odrą.

⁵Drawsko Pomorskie w Nowej Marchii.

⁶Zob. dok. poprzedni, przypis 1.

Dokument Nr 1249

Lublin, 22 września 1430

Król Władysław Jagiełło nakazuje [oficjałowi gnieźnieńskiemu], aby sprawę przeciw synom [Janusza] Brzozogłowego odłożył do chwili przyjazdu króla do Gniezna.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 13, k. 113. Wpis 3 listopada 1430.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 247 (wg Kop.).

Wladislaus rex Polonie etc.
Honorabilis devote noster dilecte! Datum (est^a) nobis intelligi, quomodo Gnyr civis et theloneator noster Conynensis¹ filios olim Brzoszoglowi² ad tui presenciam pro bonis advocacie Fordanensis³, que et nostrum tangant interesse, evocaret in causam. Ideo requirimus devocionem tuam hortantes, quatenus causam ipsam non debeas iudicare, sed ipsam ad nostri presenciam et adventum nostrum felicem in Gneznam diferas iudicandam. Aliud non facturi^b. Datum in Lublin feria sexta post Mathei Ewangeliste anno Domini M° etc. XXX⁴.
Dominus rex per se.

^abrak Kop.

^btak Kop. zamiast facturus

¹Maciej Gner (Gwer?) mieszczanin koniński 1404, sołtys w Wilkowie 1406, celnik koniński i tenutariusz (?) części Rusowa 1410 (KDW VII nr 575/1, 665/1); nie można wykluczyć, że wyst. tutaj Gner jest już synem Macieja.

²Chodzi tu zapewne o bliżej nie znanych synów Janusza Brzozogłowego starosty bydgoskiego 1409/10 - 1425, kasztelana lędzkiego 1422 - 1425, zm. 1425 (PSB X s. 445; Spisy wlkp.). Być może pisali się oni potem z Ludziska pod Strzelnem, por. Koz. 4 s. 477.

³Fordon koło Bydgoszczy; wójtostwo fordońskie należało do starostwa bydgoskiego.

⁴Pobyt króla w Lublinie potwierdzony jego itinerarium.

Dokument Nr 1250

Gniezno, 1430

Klemens mieszczanin i burgrabia gnieźnieński, sędzia polubowny rozsądza spór pomiędzy klasztorami bożogrobców w Gnieźnie i kanoników regularnych w Trzemesznie o korzystanie z jeziora Jeziorzany.

Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. 70. Pergamin cienki 303 × 171 mm, zakładka obcięta. Pięć nacięć po paskach do przywieszenia pięciu pieczęci. Na odwrocie: Super parte lacus in Welmycza (XV w.); Scrinio 5 M (XVIII w.).
Kop.: Poznań, WAP, Akta miasta Gniezna I/155 (kopiariusz bożogrobców gnieźnieńskich z XVI/XVII w.), k. 14 - 14v (wpis zapewne wg drugiego Or., należącego do bożogrobców, dziś nieznanego).

Nos Clemens civis et burgrabius Gneznensis¹, iudex ad infrascripta per arbitros venerabilis viri, domini Stanislai prepositi sancti | Johannis ante Gneznam², videlicet strennuum dominum Stiborium de Labysino³ et nobilem Albertum de Popowo⁴ ab una parte et per arbitros venerabilis | viri, domini Andree prepositi Tremesensis⁵ et sui conventus, videlicet nobiles Derslaum Galczinsky⁶ et Albertum de Pyotrowo⁷ ab alia parte, de consensu | et unanimi voluntate eorundem dominorum prepositorum electus, assumptus et receptus, unacum dictis arbitris publice, universis et singulis, presentibus et futuris recognoscimus et confitemur, quomodo orta fuit materia questionis inter prefatos venerabiles viros, dominos prepositos et eorum conventus super et pro ripa seu littore lacus Jezerzani⁸, que ripa iacet sub villa Welma⁹, et eius piscatura et coram dominis in iudicio terrestri in nonnullis terminis particularibus fuit ventilata et vertebatur. Tandem dicti venerabiles viri, domini prepositi volentes et cupientes litibus et controversiis finem amicabilem inponere, habito consilio quilibet sui conventus et sufficienti mandato, nos predictos iudicem et arbitros ad componendum eosdem super re presenti elegerunt et assumpserunt, promittentes nobis tenere ratum, gratum ac in perpetuum firmum, quidquid inter eos iustum et equm inveniremus. Nos vero memoratus iudex et arbitri auditis hincinde eorum procuratorum sermonibus, proposicionibus et altricacionibus talem concordiam et arbitrium, Dei suffulti auxilyo utrique parti placitum, inter partes predictas invenimus et sub pena centum marcarum vallata eam servare et perpetue tenere mandavimus sic, quod venerabilis vir, dominus prepositus et suus conventus Tremesensis habebit ripam lacus, que iacet sub villa Welma, et ipsam perpetuo tenebit et possidebit et ea utetur quibuscumque retibus voluerit non longius_infra vel supra nec lacius in altum, nisi prout pali infixi distingunt, designant et limitant. Quos palos nos predicti iudex et arbitri in signum et memoriam perpetuam habendam inposuimus et infiximus. In casu vero, quo contingerit palum unum vel plures quovismodo deponi clam vel manifeste, vel vetustate consumi, extunc sub eadem pena vallata centum marcarum alium vel alios inponent sexta die ante Purificacionem Virginis Marie [2 II] et non alio tempore mensurando super una virga octo ulnarum aut pranth a profunditate incipiendo, que wulgariter dicitur zathor et ista profunditas debet esse ad altitudinem mediocris viri sicud^a stare poterit et hoc intelligere^b in palis usque ad arundines, a profunditate vero arundinum, que profunditas debet eciam esse sicud^a vir mediocris stare poterit, mensurabunt simili virga octo ulnarum usque ad fluvium. Ripa vero seu littore ultra ultimum palum usque ad granicies Pyotrowo ville⁷ dictus dominus prepositus et suus conventus aut sui homines utentur dumtaxat ad aquacionem pecorum et pecudum et inmersionem canarum. Aliud vero ius eiusdem ripe memorato domino preposito sancti Johannis reservamus cum omnibus utilitatibus. In cuius rei testimonium et maiorem evidenciam sigilla nostra presentibus sunt subappensa. Actum et datum Gnezne in domo Hanusconis civis Gneznensis¹⁰, anno Domini millessimo quadringentesimo tricessimo, presentibus ibidem magnificis, strennuis ac nobilibus viris, dominis, domino Dobeslao subiudice¹¹, Petro filio suo¹² et Hanuscone Jarcusowsky¹⁰, et Nicolao Kothowsky¹³ testibus circa premissa.

^atak Or.

^bpoprawiane Or.

¹Klemens burgrabia gnieźn. skądinąd nie znany, mógł jednak w tym czasie sprawować tę funkcję.

²Stanisław prepozyt bożogrobców gnieźn. wg Nakielskiego, Miechovia s. 438, w l. 1430 - 1435, jako zmarły wymieniony już 9 czerwca 1438 (KDW X).

³Łabiszyn, wieś dziś nie znana (połączona z Łabiszynkiem na pn. od Gniezna? - Koz. 4 s. 479). Ścibor, Czcibor, wyst. 1411 - 1430 (SHGWlkp.; por. też KDW VIII nr 925/6).

⁴Popowo, najpewniej P. par. Kołdrąb, na pn.-wsch. od Kłecka (Koz. 1 s. 232). Wojciech najpewniej ident. z Wojciechem wicechorążym w Pyzdrach 1419, wicepodkomorzym w Gnieźnie 1420, 1426 - 1427 (GUrz. s. 181).

⁵Andrzej prepozyt trzemeszeński, zob. wyżej, nr 1111/1.

⁶Gałczyn par. Rękawczyn, na pd.-wsch. do Trzemeszna (Koz. 4 s. 215). Dziersław może ident. z wyst. 1411 (S. Kozierowski w Miesięczniku Heraldycznym 6, 1913, s. 211).

⁷Piotrowo par. Św. Michała w Gnieźnie, wieś dziś nie istniejąca, leżała ok. 8 km na pn.-wsch. od centrum Gniezna (SHGWlkp.). Wojciech bratanek Naćka wyst. od 1421 (KDW VIII nr 925/3) do 1443 (SHGWlkp.).

⁸Jez. Jezierzany koło wsi tejże nazwy, dziś nie istniejącej, par. Strzyżewo Kościelne, na pn.-wsch. od Gniezna, koło Piotrowa (SHGWlkp.), może dziś Jez. Wełnickie.

⁹Wełna, zapewne w miejscu dzis. folwarku Wełna koło wsi Wełnica, na pn.-wsch. od Gniezna.

¹⁰Hanuszek zapewne z Arkuszewa (Jarkuszewa - zob. niżej, dziś wsch. części miasta Gniezna) wyst. 1415 - 1430 (SHGWlkp.); tutaj ostatnia wzmianka.

¹¹Dobiesław z Jankowa Dolnego (wieś par. na pn.-wsch. od Gniezna, niedaleko spornego terytorium) wyst. od 1393 (KDW III nr 1932), podsędek kal. 1419 - 1430 (wyżej, nr 1092/4). Jego syn Piotr, także z Nidomia, wyst. 1423 - 1450 (SHGWlkp.).

¹²Dobiesław z Jankowa Dolnego (wieś par. na pn.-wsch. od Gniezna, niedaleko spornego terytorium) wyst. od 1393 (KDW III nr 1932), podsędek kal. 1419 - 1430 (wyżej, nr 1092/4). Jego syn Piotr, także z Nidomia, wyst. 1423 - 1450 (SHGWlkp.).

¹³Mikołaj Kotowski nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 1251

[Poznań], 1430

Władze miasta Poznania zaświadczają, że mieszczanin poznański Maciej Polski zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 626 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 264, zaginionego w 1945 r.).

1430. Coram officio consulari Posnaniensi Mathias Polski civis Posnaniensis censum mediae marcae pro sex marcis super domo in platea Sutorum¹ vicariis Posnaniensibus inscribit.

¹Maciej Polski mieszczanin pozn. wyst. także 1430 w księgach pozn. rady miejskiej (WSvP s. 227).

Dokument Nr 1252

[Poznań], 1430

Oficjał poznański zaświadcza, że NN przeniósł czynsz zapisany poznańskim wikariuszom katedralnym na wieś Olszyce.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 628 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 299, zaginionego w 1945 r.).

1430. Coram Mathia Korzbok officiali etc.¹ translatio summae 12 marcarum Pragensium cum censu unius marcae de bonis Niepruszewo² in bona Olszyce³, de consensu vicariorum.

¹Maciej Korczbok, zob. wyżej, nr 1076/1.

²Niepruszewo (Nieproszewo) wieś par. na pn.-wsch. od Buku (Koz. 2 s. 511 - 512, 5 s. 71).

³Olszyce par. Krerowo, osada dziś nie istniejąca, na pn.-zach. od Środy (Koz. 2 s. 545 - 546, 8 s. 80).

Dokument Nr 1253

Rynarzewo, 6 stycznia 1431

Jakub z Rynarzewa kasztelan rogoziński prosi oficjała gnieźnieńskiego o odroczenie terminu egzekucji wyroku wydanego na niego w sprawie przeciw Janowi z Topoli.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 13, k. 144. Wpis 10 stycznia 1431. Tytuł: Tenor littere missilis Rinarzewsky.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 250 (wg Kop.).

Venerabili viro, domino B(enedicto) canonico et officiali sancte ecclesie Gneznensis, domino specialissimo¹ presentetur. Venerabilis pater et amice dilecte! Monicionem cum sentencia ad instanciam Johannis clerici, heredis in Thopola² pro triginta tribus marcis latorum grossorum contra me decrevistis, nosse tamen velitis, quia sum aliis arduis occupatus negociis circa expedicionem istam, quare vestram wenerabilitatem peto cordis cum effectu^a, quatenus vestra wenerabilitas dignemini Johannem pettere, quod michi terminum per unum menssem det, quousque meis a debitoribus prefatas pecunias repetere possem. Si tamen in isto mense solucionem sibi facere non curavero, extunc magnam excommunicacionem super me non denegatis dare. Hec faciatis, vobis in simili volo complacere. Datum in Rinarzewo ipso die Ephiphanie anno Domini M° CCCC XXX primo.
Jacobus heres in Rinarzewo et castellanus Rogoszyensis³.

^atak Kop.

¹Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 1083/1.

²Jan z Topoli, nie wiemy z której, zapewne ident. z pisarzem w konsystorzu gnieźn. 1432 (synem Teodoryka) z T. w diecezji gnieźn. (AAG, ACons. G II/1 k. 31) i 1433 (Acta capitulorum II nr 276) albo ze studentem UJ 1421 (synem Macieja) z T. w diecezji włocławskiej, pisarzem miasta Brześcia 5 września 1440 (KDW X).

³Jakub z Rynarzewa, zob. wyżej, nr 1138/9.

Dokument Nr 1254

Opatówek, 7 stycznia 1431

Arcybiskup gnieźnieński przenosi czynsze zapisane altarii Św. Trójcy w kościele Św. Mikołaja w Kaliszu przez mieszczanina kaliskiego Jakusza Bolecha na uposażenie kolegiaty NMPanny w Kaliszu.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 25, k. 151 - 151v. Lewy górny narożnik karty 151 urwany, powodujący ubytki tekstu. Wpis w 1444 r. Koniec dok. z k. 151v zachowany także w Kop. (2) w Bibliotece PAN w Krakowie, rkps 9175, s. 789 (XV w.) - stamtąd wzięto uzupełnienia braków istniejących w końcowej części Kop.

[In nomin]e Domini amen. Albertus Dei gracia sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopus [et primas. In] rei memoriam sempiternam. De inspiracione divina gracie noscitur prodiisse, quod nonnulli celesti [......cre]atoris transitoria huiusmodi vite de manu Domini recepisse se certantes pravitate devocionis et fidei [......]a in fideles mansiones questuosum satis et honestum sibi comercium reputantes, que pretereunt pro mensuris in eternum. Et cum itaque providus sue salutis amator Jacussius Bolech [dive] memorie olim civis de Calis¹ zelo venture vite inflammatus non expatans mortem [......] nostre dare nec retinere in eius esset potestate, sed vita sibi comitte in humanis census [......] scriptos de bonis sibi a Deo collatis sub tytulo reempcionis comparatos in altari in honore Sancte et Individue Trinitatis et Sanctorum Anthonii, Margarethe et Marie Magdalene in ecclesia parrochiali Sancti Nicolai in civitate Calisiensi sustentacionemque ministrum seu rectorem eiusdem post suum felicem omnimodo exitum ob remedium peccatorum suorum relinquisset: primo, videlicet primam marcam, in et super domo Nicolai Bezyakel opidani in Stauischin sita inter domos Simonis carnificis et Swankonis et super agro iacente inter agros Simonis et Luce ante opidum predictum Stawischyn², prout in litera proconsulis et consulum eiusdem opidi plenius continetur³. Item unam marcam in et super domo Stanislai Sandka, sita in Pyskorzewsky platea inter areos^a Andree Szebetin et Anzelmi pistoris in Calis⁴. Item media marca in area Janussii Hannunth arcuficis⁵ in circulo, sita inter aream Jaklonis Hanuth⁶ et aream Glugoss ibidem⁴. Item mediam marcam in area Swanch dicti Pyorko alias Sailo^b⁴ in platea lanificum, sita inter areas Drozdzak et Johannis lanificis ibidem in Calis⁴. Item duas marcas pro lampade eiusdem altaris in domo lapidea Nicolai Sycek, sita in circulo vicini domui Johannis bursatoris⁴. Item tres marcas cum octo scottis in pretorio Calisiensi. Item unam marcam cum octo scotis in et super instita murata Johannis Rins⁷, inter alias institas civitatis Calisiensis sita, prout hoc in literis consulum civitatis predicte Calisiensis super hoc censitis sigilloque comuni sigillatis plenius vidimus contineri³. Nos Albertus archiepiscopus memoratus volentes prefati Jacussii Belcha pya desideria, que Ihesu Christo gratissima confidimus, benigno favore prosequi, predictum altare de ecclesia Sancti Nicolai transferentes in beneficium ecclesiasticum ecclesie collegiate Sancte Marie ibidem in Calisch creavimus, fundavimus et ereximus ac creamus, fundamus, erregimus per presentes, predictos census propter scrupulum usurarie pravitatis cuiuslibet marce pro decim marcis empta ad sedecim scotos moderantes. Et ut sic vendicionem et empcionem predictorum de iurisperitorum consilio approbantes et ratas gratasque habentes, predicto altari apropriamus et incorporamus, per ministros ipsius, qui pro tempore fuerint, habendos et possidendos temporibus in ewm duraturis, decernentes, quod predicti census vel alii loco istorum succedentes deinceps ecclesiastici nuncupentur, pro ipsorum quoque defensione et recuperacione ad ecclesiasticum iudicem recursus habeatur. Et quia beneficium redditur digno officio, ut prefatus donator donacionis sue sperantes fructus efficacius consequi mereatur, statuimus et ordinavimus, quod altarista altaris predicti, qui pro tempore fuerit, tres missas, unam die dominica de Sancta Trinitate, aliam feria tercia pro defunctis et terciam die sabbati de Beata Virgine Maria matre Christi per singulos annos singulis septimanis circa predictum altare per se vel per alium legittime impeditum legere et infra divina officia in ecclesia super(p)iliciatum more aliorum altaristarum incedere, processionibus quoque conswetis ecclesie sub obediencia prepositi interesse teneatur. Ius autem patronatus seu presentacionis altaris predicti Jacussius Byalorzuth sutori⁴ et Michaeli de Piewonnycze braseatori civibus Calisiensibus⁸, cognatibus^a prefati Jacussii Belech et eorum legittimis successoribus tantummodo reservamus. Volumus autem, quod altarista de ipso altari instituendus sit actu presbiter nullum aliud habens beneficium quodque assecutus altare predictum ipse contentus in loco altaris residenciam faciat personalem, alioquin si infra duos menses licencia a nobis vel successoribus nostris seu vicariis in spiritualibus quorumdam non obtenta se^c [k. 151v] absentaverit vel aliud beneficium assecutus fuerit ecclesiasticum, extunc p[redictum altare decernimus ipso] facto licebitque^d patronus altaris predicti olim loco absentis presbiterum [ydoneum de eodem] altari investiendum loci ordinario presentare. In quorum omnium fidem et testi[monium premissorum] presentes nostras fundacionis literas scribi nostrique sigilli appensione iussimus com[muniri. Actum] et datum in castro nostro Oppathow^e⁹ in crastino Epiphanie Domini anno D[omini millesimo] ^f-g

quadringentesimo tricesimo primo

, presentibus honorabilibus et discretis viris, d[ominis] Sandiwogio de Gosticyna^h¹⁰ et Simone de Staw canonicis¹¹, Janchin¹², Jacob[o¹², Johanne] Kyendo vicario predicte ecclesie Sancte Marie minori¹², Radostⁱ proconsule¹³, Janussio Renis⁷, [Nicolao] Gotardi¹⁴, Jaskone¹⁵ et Hampil consulibus Calisiensibus¹⁶ et aliis pluribus circa [premissa] testibus fidedignis. Per manus Andree vicecancellarii curie nostre archiepiscopalis¹⁷.

^atak Kop.

^bmożna też czytać Satlo Kop.

^codtąd zaczyna się Kop. 2

^dnastępuje extunc Kop. 2

^eOppatow Kop. 2

^f-gCCCC° XXXI° Kop. 2

^hGosticzyna Kop. 2

ⁱRadosth Kop. 2

¹Jakusz Bolech (Bełch?) nie zidentyfikowany.

²Stawiszyn, miasto królewskie w powiecie kal.

³Dok. nie znany.

⁴Mieszczanie kal. skądinąd nie znani.

⁵Jan, Janusz Hanut łucznik, arcufex, wieloletni ławnik, rajca i wójt kal. 1408 - 1435 (GKal., s. 35).

⁶Jakiel może ident. z rajcą kal. wyst. 1426 i 1427 (wyżej, nr 1096/6).

⁷Zapewne chodzi tu o Jana Renis, zob. o nim wyżej, nr 1140/5.

⁸Michał skądinąd nie znany, z Piwonic leżących tuż pod Kaliszem.

⁹Opatówek, miasto arcybiskupie w powiecie kal.

¹⁰Gostyczyna, wieś par. na pd. od Kalisza (Koz. 1 s. 420, 4 s. 256). Sędziwój, kanonik kolegiaty kal. może ident. z Sędziwojem wyst. 1408 jako syn zmarłego dziedzica G., Gisbrechta (KDW VII nr 616/17).

¹¹Szymon syn Macieja ze Stawu, zob. wyżej nr 1096/7.

¹²Nie zidentyfikowani.

¹³Mikołaj Radost, zob. wyżej nr 1096/5.

¹⁴Mikołaj syn Gotarda, zob. wyżej, nr 1140/1.

¹⁵Rajca Jasiek nie zidentyfikowany.

¹⁶Hampel, Wacław Hampel, rajca i ławnik kal. w l. 1427/28 - 1437/38, burmistrz kal. 1438/39 (GKal. s. 38).

¹⁷Andrzej nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 1255

Środa, 14 stycznia 1431

Uczestnicy sejmiku w Środzie proszą wielkiego mistrza krzyżackiego Pawła Russdorfa, aby nie pociągać przed sądy krzyżackie lenników króla polskiego, panów Wedelskich.

Or.: Berlin-Dahlem, GStAPK, XX, HA OBA 5569. Papier 212 × 228 mm, ślady odciśnięcia trzech pieczęci, jednej w czerwonym, dwu w żółtym wosku. Na odwrocie: In causa spoliacionis domini doctoris Romani regis (XV w.?).
Reg.: Reg. Teut. I, nr 5569 (wg Or.).

Uw.:Por. też niżej, dok. nr 1257 z 26 lutego 1431.

^a-b

Venerabili ac magnifico domino Paulo de Rusdorff ordinis Theutunicorum Beate Marie de Prussia magistro generali¹, in sui absencia dominis marschalco et comendatoribus, fautoribus nostris dilectis

.
Venerabilis et prestantissime fautor et amice noster carissime. Hodie nobis hic | in convencione presentibus nobiles Wedelsczy serenissimi domini nostri regis | eius wasalli et omagiales² nostram accesserunt presenciam, exponentes, qualiter | de quibusdam bonis, que in districtu Nowe Marchie possident sub vestra dicione, quamvis in Regno predictum domicilium cottidianum continuent, ad vestram et vestrorum officialium trahuntur presenciam iudicandi, presertim occasione quorundam armigerorum Regni huius hostium, qui publicis insidiis eius cominabantur incomoda, quos swasu consilii eorum, quos ipsis prefatus deminus noster mandaverat audiendos tamquam fideles wasalli et servitores prefati domini nostri regis et Regni, a proposito ipsorum perverso vi armorum communium represserunt nec aliquod obprobrium vel preiudicium inde Ordini vestro vel eius subditorum emersit. Recenti autem adhuc subsunt memorie capitula, condiciones et articuli concordie concepti inter Regnum et Ordinem, quorum regulacionem circa iudicia subditorum partes Regni et Ordinis inniti debuerunt, a quibus pars Regni nunquam declinavit, sed firma semper ea servavit constancia et servabit. Quocirca petimus et in desideriis optamus, quatenus prefatos nobiles iurisdicioni Regni suppositos a foro eorum^c trahere disferatis, usque felix auspicium preferenciis mutuis inter vos arridebit. Datum in Srzoda die dominica proxima ante festum sancte Prische Virginis anno Domini millesimo quadringentesimo XXX primo.
Prelati et barones Maioris Polonie in hac convencione et dieta congregati³.

^a-bNa odwrocie Or.

^cskreślone suo, nadpisane eorum Or.

¹Paweł Russdorf, zob. wyżej, nr 1141/1.

²Wedlowie, Wedelscy, panowie von Wedel, rodzina pochodzenia nowomarchijskiego zamieszkała m. in. w Wałeckiem.

³Sejmik w Środzie w tym terminie skądinąd nie znany; dok. niniejszy przynosi jedną z najwcześniejszych informacji o tych zgromadzeniach odbywanych w Środzie.

Dokument Nr 1256

Poznań, 19 stycznia 1431

Władze miasta Poznania zaświadczają, że Wawrzyniec Cleynsmeth (?) zapisał czynsz Michałowi Jarogniewskiemu.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 29, k. 190 - 190v. Wpis 26 maja 1447 (wg Or.).
Streszcz. (z błędami): Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 158 (wg Kop.).

Nos infrascripti Johannes Phalkenhan proconsul¹, Jacussius Crol², Johannes Czepel³, Andreas Srzemsky⁴, Johannes Tycze⁵, Mathias murator⁶, Michael Berger⁷ et Henricus Cropycz consules⁸ civitatis Poznaniensis significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quod in nostrorum infrascriptorum scabinorum presencia Lucas Copersmeth⁹, Wyrzbantha¹⁰, Johannes Fawko¹¹, Hanko Radberg¹², Johannes Grzymala¹³, Johanne Beem¹⁴, Johannes Berger¹⁵ et Sigismundus Caldwosser^a¹⁶ in bannito iudicio, cui Folker Storebe^a nostre civitatis advocatus¹⁷ iudicialiter presidebat, personaliter constitutus Lorinsz Laynsset^a concivis noster¹⁸, non compulsus, non coactus nec aliquo dolo circumventus, sed sponte et libere, matura deliberacione inter se prehabita, sanus mente et corpore, iuste vendicionis titulo, nulla usuraria adhibita pravitate, rite et racionabiliter vendidit duas marcas annui census currentis monete, numeri vero Polonicalis, quadraginta et octo grossos in quamlibet marcam computando, pro viginti marcis latorum grossorum Bohemicalium et numeri prescriptorum quolibet anno super festum Paschce^a solvendorum in et super domo sua in circulo inter domos doleatoris et Oputho¹⁹ sita, nobili Michaeli Jarognyewsky²⁰ heredi in Sweczy²¹ et post mortem suam suis legittimis successoribus habend(as), tened(as), possidend(as), levand(as), legand(as) et in usus beneplacitos convertend(as), prout ipsis melius et utilius videbitur expedire, hoc tamen salvo specialiter et expresso, quod dum prefatus Laurencius Cley(n)smeth¹⁸ aut ipsius legittimi successores predictum censum annuum duarum marcarum cum viginti marcis monete et numeri prescriptorum a prefato domino Michaele Jarognyewski aut post mortem suam ab ipsius legittimis successoribus reemere voluerit, reemendi habebunt omnimodam potestatem, censu tamen persesso et retento iuxta exigenciam temporis [k. 190v] persoluto. In quorum omnium et singulorum (premissorum^b) sigillum civitatis nostre presentibus est appensum. Datum Poznanie feria sexta proxima ante festum sancte Agnetis anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo primo.

^atak Kop.

^bbrak Kop.

¹Jan Falkenhain-Poniecki, zob. wyżej, nr 1234/4.

²Jakusz Król i Jan Czepel, zob. wyżej, nr 1079/3, 15.

³Jakusz Król i Jan Czepel, zob. wyżej, nr 1079/3, 15.

⁴Andrzej Śremski, zob. wyżej, nr 1234/12.

⁵Jan Tycze, zob. wyżej, nr 1079/16.

⁶Maciej murarz, murator, rajca pozn. 1430/31, 1437/8, ławnik 1438/9 (WSvP s. 445).

⁷Michał Berger, zob. wyżej, nr 1214/2.

⁸Henryk Krapicz rajca pozn. 1430/31, 1437/8, ławnik 143516, 1436/7, 1439/40, 1443/4 (WSvP s. 440).

⁹Łukasz miedziownik, zob. wyżej, nr 1234/1.

¹⁰Wierzbięta, zob. wyżej, nr 1079/7.

¹¹Jan Fafko, Hanek Radeberg, Jan Grzymała, Jan Czech, zob. wyżej, nr 1234/5, 7, 6, 8.

¹²Jan Fafko, Hanek Radeberg, Jan Grzymała, Jan Czech, zob. wyżej, nr 1234/5, 7, 6, 8.

¹³Jan Fafko, Hanek Radeberg, Jan Grzymała, Jan Czech, zob. wyżej, nr 1234/5, 7, 6, 8.

¹⁴Jan Fafko, Hanek Radeberg, Jan Grzymała, Jan Czech, zob. wyżej, nr 1234/5, 7, 6, 8.

¹⁵Jan Berger, zob. wyżej, nr 1214/2.

¹⁶Zygmunt Kaltwasser, zob. wyżej, nr 1234/11.

¹⁷Folker Stowen, zob. wyżej, nr 1079/17.

¹⁸Wawrzyniec ślusarz skądinąd nie znany, może jednak ident. z Wawrzyńcem (Lorenzem) Klingensmed, wyst. 1428 - 1432, ławnikiem pozn. 1431/2 (WSvP s. 444, 466).

¹⁹Jan Oputo mieszczanin pozn. wyst. 1422 i 1431 (WSvP s. 127, 129, 248).

²⁰Michał Jarogniewski (z Jarogniewic par. Głuchowo, na pn.-zach. od Czempinia - SHGPoz. II), także z Jaromierza, wyst. 1417 - 1437, burgrabia, w Kościanie 1432 - 1434 (ib.).

²¹Szewce par. Buk, na pd. od Buku (Koz. 3 s. 303 - 304), własność Michała Jarogniewskiego (SHGWlkp.).

Dokument Nr 1257

Szydłów, 26 lutego 1431

Król Władysław Jagiełło prosi wielkiego mistrza krzyżackiego Pawła Russdorfa, aby nie pociągać przed podległe mu sądy Jana Wedelskiego i jego braci.

Or.: Berlin-Dahlem, GStAPK, XX, HA OBA 5588. Papier 280 × 190 mm, na odwrocie ślad odciśniętej pieczęci w czerwonym wosku.
Reg.: Reg. Teut. I, nr 5588 (wg Or.).

^a-b

Magnifico et venerabili domino Paulo de Rusdorff magistro Prussye generali¹, amico et compatri nostro dilecto

.
Wladislaus Dei gracia rex Polonie Lithwanieque princeps suppremus et heres Russye etc.
Magnifice et venerabilis amice et compater noster carissime! Constituti in maiestatis | nostre presencia nobiles Johannyk^c Wadalski cum fratribus suis² exposuerunt, quomodo vos | ipsos ad quorundam instanciam pro eo, quod nobili Johanni Czarncowski familiari | nostro fideli dilecto³ alias fuerant in subsidium contra hostes nostros et sacre corone nostre, iudicaretis de bonis, que optinent in bonis vestre caritatis. Ideo rogamus amiciciam vestram ex affectu, quatenus intuitu nostri de iusticia cum prefatis hominibus et suis fratribus ministranda ad presens supersedere velitis, ipsos pro huiusmodi causa ad instanciam cuiuscumque non iudiciantes, singularem nobis in eo complacenciam ostendentes multum acceptam atque gratam. Datum in Schidlow feria secunda post Reminiscere anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo primo⁴.
Ad relacionem nobilis Andree R(egni) Polonie vicethezaurarii⁵.

^a-bNa odwrocie Or.

^ctak Or.

¹Zob. wyżej, nr 1255/1 - 2.

²Zob. wyżej, nr 1255/1 - 2.

³Jan Czarnkowski, z Czarnkowa, wyst. od 1412, potem podkomorzy pozn. 1438, kasztelan gnieźn. 1454, zm. 1466/7 (WSB s. 127; Spisy wlkp.).

⁴Pobyt króla w Szydłowie w Sandomierskiem potwierdzony jego itinerarium.

⁵Andrzej z Lubina (w ziemi dobrzyńskiej), h. Ogończyk, podkomorzy dobrzyński 1429 - 1444, podskarbi Królestwa 1431 - 1444, starosta dobrzyński, pyzdrski, zm. 1444/5 (Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty s. 229; GStars. 77).

Dokument Nr 1258

Środa, 16 kwietnia 1431

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Dziersław z Murzynowa zapisał czynsz na rzecz kościoła parafialnego w Miłosławiu.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 89, k. 106. Wpis 7 października 1513.
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 159 (wg Kop.).

Nos Dobrogostius Suidua de Schamotuli succamerarius Calisiensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presentium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram ac aliorum eiusdem terre nobilium veniens presentiam nobilis Derslaus de Murzynowo², non compulsus, non coactus nec aliquo modo sinistro seductus, quinymo sanus mente et corpore existens, usus consilio amicorum et matura deliberacione prehabita, duas integras sexagenas latorum grossorum Pragensis monete, numeri et ponderis consueti, annui census super festum sancti Martini Confessoris [11 XI] singulis annis in et super tota villa Murzynowo² levandos^a et recipiendos^a ad ecclesiam Sancti Jacobi in Miloslaw³ pro triginta marcis grossorum Pragensium, numeri vero Polonicalis consueti, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, de istis pecuniis triginta marcarum dictos census duarum sexagenarum, quas nobilis et generosa domina Anna consors olim nobilis domini Alberti de Pelczino⁴ dederat, donaverat et deputaverat, vitam ducens in humanis, pro remedio et salute anime sue et suorum predecessorum super dictam ecclesiam Sancti Jacobi in Miloslaw titulo et foro reempcionis alias na uedercoff vendidit et coram nobis ritte et racionabiliter iuxta terre consuetudinem perpetuo resignavit, per eandem ecclesiam dictos census duarum sexagenarum tendendos, habendos, possidendos, utifruendos et ad usus beneplacitos libere et quiete convertendos, prout sepefate ecclesie aut ipsius gubernatoribus melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigilla nostra sunt appensa testimonio literarum. Actum et datum in Srzoda⁵, feria secunda proxima ante festum sancti Adalberti anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo primo, presentibus ibidem magnificis et strenuis dominis Petro de Bnin castellano Gneznensi⁶, Johanne de Czarnkowo⁷, Johanne de Bnin gladifero Poznaniensi⁸, Jaroslao de Coualskie⁹, Johanne Lubycz¹⁰, Michaele Barthski¹¹ et aliis fidedignis testibus ad premissa.

^atak Kop.

¹Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1103/12.

²Murzynowo (Murzynowo Borowe, Murzynówko), par. Nietrzanowo, na pd.-wsch. od Środy Wlkp. (Koz. 2 s. 491). Dziersław, także z Babina, wyst. 1422 - 1437 (SHGWlkp).

³Miłosław, miasto w powiecie pyzdrskim.

⁴Pełczyn (dziś Pałczyn) par. Winnogóra, na pn.-zach. od Miłosławia (Koz. 3 s. 18). Zmarły Wojciech i jego żona Anna skądinąd nie znani.

⁵Środa, miasto w powiecie pyzdrskim. Sądząc z listy świadków, nie można wykluczyć, że starosta generalny przebywał tam na sejmiku wlkp. O poprzednim sejmiku średzkim zob. wyżej, nr 1255.

⁶Piotr z Bnina, zob. wyżej, nr 1138/14.

⁷Jan z Czarnkowa, zob. wyżej, nr 1257/3.

⁸Jan z Bnina, Bniński, wyst. od 1401, miecznik pozn. 1428 - 1440, zm. 1440 (SHGWlkp.; Spisy wlkp.).

⁹Kowalskie par. Wronczyn, na zach. od Pobiedzisk (Koz. 1 s. 126, 4 s. 402). Jarosław wyst. 1415 - 1435 (SHGWlkp.).

¹⁰Lubicz par. Chojnica, wieś dziś nie istniejąca, na pn. od Poznania (Koz. 2 s. 400, 8 s. 58). Jan wyst. od 1418 (SHGWlkp), chyba nie ident. z późniejszym mieszczaninem i wójtem pozn. zm. po 1491 (ARP I nr 566 n.; WSvP s. 445), może ident. z późniejszym pisarzem konsystorza pozn. 1443 - 1446 (KDW V nr 708, X, XI).

¹¹Bardo, wieś par. na pd.-zach. od Wrześni, Michał Bardzki, także z Graboszewa, wyst. od 1390, wicesędzia w Pyzdrach 1413 - 1414, w Poznaniu 1432, zm. przed 1438 (SHGWlkp.; GUrz. nr C 603, 85).

Dokument Nr 1259

Kamieniec, 7 maja 1431

Wincenty Korczbok z Kamieńca nadaje karczmę kościołowi parafialnemu w Kamieńcu.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 37, k. 76. Wpis 25 czerwca 1456 (wg Or.).
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 161 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Cum omnia et singula, que fuerunt in tempore faciliter a memoria hominum labuntur, nisi talia fuerint testibus fidedignis et literis autenticis perhennata et roborata. Hinc est, quod nos Vincencius Cordebog heres in Camyenyecz¹ unacum legittima nostra² omnibus in perpetuum tam presentibus, quam futuris, volumus esse notum per hec scripta, quia considerantes fragilitatem condicionis humane, volentes adipisci salutem animarum nostrarum cupientesque terrena in celestia, transsitoria in eterna felici comercio comutare, visis defectibus nonnullis ecclesie parrochialis in Camyenyecz, cuius ius patronatus ad nos dinoscitur pertinere, eandem ecclesiam non tardavimus aliquibus muneribus condonare, matura prehabita deliberacione rectori ecclesie dicte, qui pro tempore est vel fuerit in futuro, thabernam in dicta nostra villa Camyenyecz inter areas Nicolai dicti Macho ex una et Martini Gemola partibus ex altera, in dextra manu villam intrando, versus ecclesiam sitam et locatam, cum orto in fine dicte ville in sinistra manu de nowo fiendum, iacentem circa thabernam Pauli dicti Wronka protunc thabernatoris, in quo servabit libere ortulanum pro suo servicio et labore, ac eciam ortum, qui fuit quondam Andree Lubek, circa curiam plebani pro ampliori dilatacione sue curie seu aree addidimus et addamus coniungendum, cum omni iure et dominio, nichil iuris pro nobis vel nostris successoribus posteris reservando, donamus, dedimus ac imperpetuum assignavimus et assignamus hec omnia super descripta tenenda, possidenda et in usus suos vel suorum successorum temporibus perpetuis habenda. De quaquidem thaberna thabernator, qui pro tempore est vel fuerit, dicto plebano vel suis successoribus singulis annis ad festum sancti Martini Confessoris [11 XI] mediam marcam currentis monete et pagamenti, de orto vero ortulanus quatuor grossos super hoc idem festum cum pullis quatuor et ovis mediam capeciam censuabunt. Ita quod prescripti, videlicet thabernator et ortulanus, sunt et imperpetuum fiant liberi nostris proventibus, censibus et labore, tali condicione interposita, quod supranominatus plebanus et sui successores singulis ebdomadis una die devocione a Deo accepta missam pro defunctis debet et tenebitur celebrare temporibus eviternis pro comemoracione animarum parentum nostrorum decessorum et in futurum decedencium, et specialiter pro anima Katherine uxoris nostre legitime et Anne filie nostre³ ceterorumque omnium amicorum. Ut autem hec donacio sit perpetua et requiem teneateviternam, nos Vincencius heres prescripte hereditatis ad presens privilegium seu presentem literam nostram per fidelem iussimus nostrum sigillum appensione comuniri. Actum et datum in Camyenyecz feria secunda post dominicam Vocem iocunditatis etc. anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo primo, presentibus testibus fidedignis, videlicet Nicolao plebano in Bogussyno⁴, Nicolao presbitero de Grodzysko⁵, Vincencio Jasculka de Parzenczewo⁶ et aliis ad presens requisitis

¹Kamieniec, wieś par. na pn.-wsch. od Grodziska Wlkp. (SHGPoz. II). Wincenty Korczbok wyst. w Kowalewie i Sobolewie (koło Grodziska Wlkp.) od 1415, w Kamieńcu od 1418 do 1431, zm. przed 1436 (ib.).

²Żona to zapewne Jadwiga, wspomniana w 1450 r. jako matka dzieci Wincentego (ib.).

³Z tekstu dok. nie wynika jednoznacznie, czy żona Katarzyna i córka Anna żyły w momencie wystawiania niniejszego dok., raczej jednak mowa o zmarłych, skoro Korczbok przed śmiercią miał drugą żonę i z niej kilkoro dzieci, m. in. córkę Annę, żonę Prędoty z Piotrkowic w księstwie głogowskim (ib.).

⁴Boguszyn, wieś par. na pd.-zach. od Śmigla. Pleban Mikołaj skądinąd nie znany (SHGPoz. I s. 81).

⁵Mikołaj z Grodziska Wlkp., może ident. z prokuratorem w konsystorzu gnieźn. 1428 (Acta capitulorum II nr 230) lub Mikołajem synem Jana z Grodziska, studentem UJ 1432, notariuszem publicznym wyst. 4 marca 1440 (KDW X).

⁶Parzęczewo, wieś par. na pn.-wsch. od Wielichowa (Koz. 3 s. 12). Wincenty, właściwie z pobliskich Jaskółek par. Granowo, gdzie wyst. 1411 - 1437 (SHGPoz. II; W. Dworzaczek, Leliwici Tarnowscy, Warszawa 1971 s. 37).

Dokument Nr 1260

Ląd, 9 maja 1431

Opat klasztoru cystersów w Lądzie odnawia przywilej lokacyjny sołectwa we wsi Jaroszyn miejscowemu sołtysowi Mikołajowi i jego bratankowi Janowi.

Kop. (XV w,): Köln, Historisches Archiv, Kl. Lond, Kopiar, k. 38v - 39.

In nomine Domini amen. Nos frater Johannes abbas totusque conventus monasterii Landensis ordinis Cisterciensis dyocesis Gneznensis¹ recognoscimus tenore presencium, quibus expedit universis, qualiter constituti coram nobis providi viri, videlicet Nicolaus scultetus et Johannes filiaster ipsius in villa nostra Jaroschino², supplicantes nobis precibus studiosis, quatenus privilegium ipsorum super eandem sculteciam ex integro renoware dignaremur, ne forte, quod absit, ipsis vel ipsorum posteris aliquod dampnum imposterum exinde posset evenire. Nos vero ipsorum peticionibus inclinati hereditatem nostri monasterii in predicta villa cum scultecia et quinque mansis liberis iure Theutunico concedimus et donamus prenominato Nicolao sculteto et Johanni, et suis posteris ac legittimis successoribus iure hereditario imperpetuum pacifice possidend(am). Item thabernam, pistrinum et maccellum libere ad suos usus convertenda scultetus predictus et Johannes filiaster ipsius possidebunt. Incole vero hereditatis predicte nobis et monasterio nostro de quolibet manso sex mensuras siliginis et sex awene ac fertonem denariorum racione census annis singulis in festo beati Martini [11 XI] solvere tenebuntur et eundem censum in annonis predictis propriis vecturis ad monasterium deducent et pecuniam integraliter assignabunt. Et quandocumque pro ordinandis eiusdem monasterii negociis quocumque transire nos abbatem aut successores nostros contingerit, currum vacuum cum duobus eqwis de quinque mansis ordinarie per circuitum tocius ville de Jaroschyno villani et incole nobis ministrabunt ad viam. Ecciam ad molendinum claustri ad molendum annonas suas deducent villani predicti. Item greges monasterii et eorundem villanorum in pascuis hereditatis eiusdem [k. 39] comuniter pasci debent ac debebunt. De iudicato autem tercium denarium scultetus cum successoribus suis habebit. Et in colloquiis magnis, que fiunt ter in anno, nuncius noster presidebit iudicio, cui scultetus unum et villani prandia duo ministrabunt. Et in dubiis causis ius, quod dicitur ortil, in Lynda civitate seu opido claustri iidem villani querent. Et pro criminalibus causis sive culpis scultetus predictus cum suis scabinis in iudicio dicte hereditatis de Jaroschino iudicatum et ad mortem condempnatum in prefata civitate Lynda seu opido punient pena condigna. Preterea villani supradicti tribus diebus quolibet in anno nobis arabunt. Insuper servicia et honores, prout sculteti domini regis et incole hereditatum ipsius ipsi domino regi faciunt, incole de Jaroschino nobis facere sunt astricti. Quequidem iura superius nominata prefato Nicolao et Johanni, et suis posteris ac legittimis posteris sive successoribus iure hereditario pacifice perpetuo possidenda presentibus confirmamus. In quorum testimonium et evidenciam pleniorem presentes literas eis dedimus nostri et conventus nostri sigillorum appensione munitas. Actum et datum in Lynda monasterio nostro predicto in vigilia Ascensionis Domini anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo primo, presentibus fratribus nostris Petro priore³, Johanne suppriore⁴, Adolpho celerario⁵, Goblino bursario⁶, Wilhelmo portario⁷ et aliis fidedignis.

¹Jan opat lędzki wyst. także 1433, 1434, 1435 (niżej, nr 1309/1, 1376/11, KDW X), najpewniej ident. ze wspomnianym w nekrologu lędzkim (komemoracja 4 kwietnia) zm. 1437 opatem Janem Szulich (MPH V s. 481).

²Jaroszyn, wieś par. (potem w par. Lądek), pomiędzy Lądkiem a Słupcą (Koz. 4 s. 302). Sołtysi skądinąd nie znani.

³Przeor lędzki Piotr i podprzeor Jan wyst. także w 1433 r. (niżej, nr 1309).

⁴Przeor lędzki Piotr i podprzeor Jan wyst. także w 1433 r. (niżej, nr 1309).

⁵Piwniczy Adolf wyst. tylko tutaj, por. jednak w 1433 r. piwniczego Alberta (ib.).

⁶Bursariusz Goblin, Gobelin, w 1433 r. nazwany został seniorem opactwa (ib.).

⁷Odźwierny Wilhelm wyst. także w 1433 r. (ib.).

Dokument Nr 1261

Oborniki, 11 maja 1431

Wierzbięta dziedziczny wójt Obornik zaświadcza, że zapisał czynsz szpitalowi w Obornikach.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 24, k. 31 - 31v. Wpis 10 marca 1441.
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 160 (wg Kop.).

Uw.:Tekst dok. identyczny jak w dok. tegoż wystawcy z 16 (17?) sierpnia 1431 - por. niżej, nr 1269.

Nos Wyrzbyantha Tuczamsky advocatus hereditarius Oborniciensis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, protestantes per Nicolaum Gracz proconsulem Oborniciensis civitatis² necnon per Michaelem Budny³, Stanislaum Rincz⁴, Georgium⁵, Ganusium^a Scrczatussky⁶, Nicolaum Sirnykofsky⁷ consules eiusdem predicte civitatis, quia de consensu nobilis Anne uxoris [k. 31v] nostre legitime, heredisse advocacie predicte¹ vendidimus duas nostri proprii census marcas super duobus maccellis, que ad nos iure legitimo dinoscuntur pertinere racione advocacie ibidem in Oborniky, vitricis hospitalis ibidem foris civitatem causa subsidii infirmorum in eo manencium pro viginti et IIII marcis. Considerata itaque infirmancium paupertate, erumpna et egestate, remissimus et presentibus remittimus ipsis de predicta vendicione IIII marcas Dei omnipotentis ob amorem. Fatemurque presentibus nos recepisse a vitricis prescripti hospitalis solum XX marcas, XVI latorum grossorum et IIII currentis monete Polonicalis, numeri vero eiusdem scilicet, Polonicalis consweti, v(idelicet) XL^ta VIII grossos in quamlibet marcam computando, sub condicione reempcionis alias na wedirkoff. Qui siquidem vitrici anno presenti de consensu^b sic empto suscipient medietatem, hoc est unam marcam, ad festum sancti Martini gloriosi Episcopi [11 XI] proxime affuturum, anno tamen presenti elapso, annis singulis futuris tollent emptum totum censum similiter ad festum prefatum cum effectu usque ad diem reempcionis, tali interclusa composicione, quod quandocumque nostrum censum voluerimus redimere predictos vitricos hospitalis modernos vel cuicumque protunc fuerint, debemus ante terminum unius anni avisare. Eciam eosdem provisores seu procuratores, ut iam frequencius premissum est, ab omni censu civili, regali et expedicionis exaccione libertavimus et presentibus libertamus. Si tamen, quod absit, aliquod dampnum in premissis exaccionibus ex parte maccellorum acceperint, hoc dampnum non ipsis vitricis, sed nobis assignare et computare volumus presentibusque promittimus. In cuius rei evidencius testimonium sigilla nostra et civitatis prescripte literam presentis roborare procuravimus. Datum et actum in Oborniky feria sexta in crastino Asscensionis Domini nostri Ihesu Christi sub annis incarnacionis Domini eiusdem M° CCCC° XXX° primo.

^atak Kop.

^btak Kop. zamiast censu

¹Wierzbięta z Tuczęp z żoną Anną oraz Mikołaj Gracz, Michał Budny, Stanisław Rinc, Jerzy (syn Hynka?), Janusz Skrzetuski, Mikołaj Sarniewski (?), objaśnieni wyżej, w dok. nr 1227 i 1229.

²Wierzbięta z Tuczęp z żoną Anną oraz Mikołaj Gracz, Michał Budny, Stanisław Rinc, Jerzy (syn Hynka?), Janusz Skrzetuski, Mikołaj Sarniewski (?), objaśnieni wyżej, w dok. nr 1227 i 1229.

³Wierzbięta z Tuczęp z żoną Anną oraz Mikołaj Gracz, Michał Budny, Stanisław Rinc, Jerzy (syn Hynka?), Janusz Skrzetuski, Mikołaj Sarniewski (?), objaśnieni wyżej, w dok. nr 1227 i 1229.

⁴Wierzbięta z Tuczęp z żoną Anną oraz Mikołaj Gracz, Michał Budny, Stanisław Rinc, Jerzy (syn Hynka?), Janusz Skrzetuski, Mikołaj Sarniewski (?), objaśnieni wyżej, w dok. nr 1227 i 1229.

⁵Wierzbięta z Tuczęp z żoną Anną oraz Mikołaj Gracz, Michał Budny, Stanisław Rinc, Jerzy (syn Hynka?), Janusz Skrzetuski, Mikołaj Sarniewski (?), objaśnieni wyżej, w dok. nr 1227 i 1229.

⁶Wierzbięta z Tuczęp z żoną Anną oraz Mikołaj Gracz, Michał Budny, Stanisław Rinc, Jerzy (syn Hynka?), Janusz Skrzetuski, Mikołaj Sarniewski (?), objaśnieni wyżej, w dok. nr 1227 i 1229.

⁷Wierzbięta z Tuczęp z żoną Anną oraz Mikołaj Gracz, Michał Budny, Stanisław Rinc, Jerzy (syn Hynka?), Janusz Skrzetuski, Mikołaj Sarniewski (?), objaśnieni wyżej, w dok. nr 1227 i 1229.

Dokument Nr 1262

Przemyśl, 22 maja 1431

Król Władysław Jagiełło wzywa oficjała gnieźnieńskiego do zdjęcia ekskomuniki z Warszki, wdowy po Chwale [ze Strzelc?].

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 14, k. 158. Wpis 12 listopada 1431.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 260.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Venerabili viro, domino B(enedicto) officiali Gneznensi¹, devoto nobis dilecto. Venerabilis devote noster! Datum est nobis intelligi ex parte generose Warschcze, relicte olim strenui Fal², quomodo per plebanum de Schubin³ excommunicaretur pro quadam pecunia, quam pecuniam, uti nobis refertur, idem plebanus dimiserat. Ideo te requirentes mandamus, quatenus dictam Warschkam ab huiusmodi excommunicacione absolvas et illam minime iudicare debeas sive permittas. Secus pro gracia nostra facere non ausurus. Datum in Przemisl feria tercia proxima post festum Pentecostes anno etc. XXX primo⁴.
Relacio honorabilis Lassothe canonici Sandimiriensis etc.⁵

¹Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 1083/1.

²Chwał ze Strzelc, zob. wyżej, nr 1169/3, zob. też niżej, nr 1270, gdzie wyst. Klara wdowa po Chwale. Może chodzi tu o tę samą osobę, przy czym raz podano imię, raz patronimicum? wdowy.

³Szubin, miasto w powiecie kcyńskim. Pleban zapewne ident. z Mikołajem wyst. 1417 - 1430 (SHGWlkp.).

⁴Pobyt króla w Przemyślu potwierdzony jego itinerarium.

⁵Sylwester (Lasota) ze Zdziechowa, zob. wyżej, nr 1171/15.

Dokument Nr 1263

Ciążeń, 22 maja 1431

Biskup poznański sprzedaje prawo wyrębu lasu w Grzybowie Albertowi Chorążemu z Kościana.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 16, k. 52v. Wpis 28 lutego 1432.

Stanislaus Dei gracia episcopus Poznaniensis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presencium noticiam habituris, quomodo de certa nostra sciencia silvam nostram iacentem penes civitatem Costen in hereditate nostra Grzibowo² strenuo viro, domino Alberto Choransze de Costen³ pro nonaginta marcis grossorum monete communis, in quamlibet marcam XL VIII grossos computando, vendidimus, per ipsum Albertum tened(am), habend(am), possidend(am) tamdiu, quousque ligna de eadem silva exciderit, quibus excisis tenebitur nobis eandem silvam cum effectu resignare. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus est appensum. Actum et datum in Czanszim⁴ feria 3^a infra octavas Penthecosten anno Domini M° CCCC° XXX primo.

¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

²Grzybowo, osada dziś zaginiona nad Obrą, pomiędzy Kiełczewem i Bonikowem w pobliżu Kościana (SHGPoz. I s. 718 - 719).

³Osoba nie zidentyfikowana, rycerz rezydujący w Kościanie, może z ramienia ówczesnego starosty kościańskiego, kasztelana bydgoskiego Mikołaja Kiełbasy z Tymieńca (GStar. s. 46); nie wiemy, czy określenie chorąży to przydomek czy sprawowana funkcja - por. tutaj z Wojciechem Strzałą z Kotomierza chorążym bydgoskim w 1419 (KDW VIII nr 857).

⁴Ciążeń, miasto biskupie nad Wartą na pn.-wsch. od Pyzdr.

Dokument Nr 1264

Gródek, 26 maja 1431

Król Władysław Jagiełło nakazuje arcybiskupowi gnieźnieńskiemu i staroście generalnemu Wielkopolski rozsądzenie sporu pomiędzy mieszczką stawiszyńską Dorotą Kolosówną a NN mieszczaninem stawiszyńskim.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Gr. 18, k. 45 - 45v. Wpis ok. 1431 r. Bok karty wystrzępiony, powodujący ubytki tekstu.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
R[e]verendo in Christo patri, domino Alberto archiepiscopo Gneznensis ecclesie et primati, magnifico Dobrogostio de Schamotuli subcamerario Calysiensi, capitaneo Maioris Polonie¹ et in absencia burgrabio Kalisiensi, sincere nobis dilectis, favorem et graciam regiam. Reverende in Christo pater et magnifice, sincere nobis dilecti! Pluries Dorothea Kolossowna de Stawyszyn² nos per diversa loca pedestra insequebatur coram nobis querulose proponens, quomodo quidam civis de Stawyszyn sibi possessionem lanei ipsius in ibidem nullo iure convicta recepisset, ad cuius assercionem predicte Dorothee dictum laneum restituere mandavimus. Et in literis vestris oppositum intelligimus, unde propter tales altricaciones cause istius vobis comittimus, quatenus simul convenientes utrique parti coram vobis nomine nostro parere precipiatis, proposiciones et deducciones in causa ista ex utraque parte audiatis. Quibus auditis et diligenter masticatis unicuique parcium iusticie complementum facere et ministrare, solum Deum pre oculis habentes, debeatis, in quo vestras consciencias oneramus. Tibi vero capitaneo [k. 45v] [Maioris Polonie et in ab]sencia burgrabio Calysiensi mandamus [...... posse]sionem dicti lanei cum omnibus ipsius [......] consulibus in Stawyschin dare [......]are debeatis tamdiu, quousque [......] materia ista conclusio finaliter [......]catina^a pro una parte sequetur [......] Grodek sabbato in vigilia Sancte [et Indi]vidue Trinitatis anno Domini M° [ ] XXX primo³.
Relacio venerabilis Lassothe canonici Sand(omiriensis), magistri capelle regie⁴.

^aodczyt niepewny Kop.

¹Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1103/12.

²Stawiszyn, miasto królewskie pomiędzy Kaliszem a Koninem. Dorota skądinąd nie znana.

³Pobyt króla w Gródku Jagiellońskim na Rusi potwierdzony jego itinerarium.

⁴Sylwester (Lasota) ze Zdziechowa, zob. wyżej, nr 1171/15.

Dokument Nr 1265

Poznań, 28 maja 1431

Starosta generalny Wielkopolski nakazuje wymienionym burgrabiom i celnikom wielkopolskim, aby nie pobierali ceł od mieszczan z Brzeźnicy.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Gr. 18, k. 45. Wpis w 1432 (?).

Dobrogostius Swydwa de Schamotuli [succamera^a]rius Kalisiensis et capitaneus Maioris Polonie [generalis^a]¹ nobilibus burgrabiis in Gnezna et in K[alis...^a], theolonatoribus in ibidem et teolonatori in Chotecz², fidelibus nobis dilectis. Nobiles et providi, nobis dilecti! Mandamus vobis, quatinus civibus de Brzesnycza³, quociens ipsos ipsorum cum bonis et mercanciis per civitates et theolonea transire contigerit, theoloneum indulgere debeatis, ab ipsis theolonea non exigenda, quia super hoc literas regie celsitudinis habent. Aliud non facturi. Datum Poznanie feria secunda infra octavas Sancte Trinitatis anno Domini M° CCCC° tricesimo primo.

^abok karty wystrzępiony Kop.

¹Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1103/12.

²Chotecz (dziś Chocz), miasto na pn.-wsch. od Pleszewa (Koz. 4 s. 106, 5 s. 579, 8 s. 160). O komorze celnej w Chodczu brak innych wiadomości.

³Brzeźnica, miasto w Sieradzkiem, pomiędzy Radomskiem a Wieluniem.

Dokument Nr 1266

Środa, 29 maja 1431

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Jan z Jedlczy oprawił posag swej żony Doroty.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Gr. 26, k. 336. Wpis 13 maja 1465.

Nos Dobrogostius de Schamothuli succamerarius Calischiensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam nobilis Johannes de Jedlcza², non compulsus, non coactus nec aliquo errore devio seductus, sed spontanea voluntate, sanus mente et corpore existens, amicorum suorum usus consilio et matura deliberacione prehabita, in et super medietate bonorum suorum hereditariorum in Jedlczaque super toto allodio et curia in ibidem, omni cum iure et dominio, prout solus tenuit et habuit omnibusque usibus, fructibus, proventibus, censibus, redditibus, campis, agris cultis et colendis, pratis, pascuis, graminetis, silvis, borris, mellificiis, gaiis, quercetis, mericis, nemoribus, indaginibus, virgultis, rubetis, pomeriis, areis, ortis, venacionibus et aucupacionibus, aquis et earum decursibus, molendinis et eorum emolimentis, fluminibus, fluviis, lacubus, piscinis, piscaturis, stagnis, palludibus, torrentibus, riwlis, generaliter cum omnibus et singulis utilitatibus, pertinenciis ceterisque appendiis et obvencionibus universis, quomodolibet ad predictam medietatem bonorum suorum et allodii spectantibus et quocumque censeantur vocabulo, nichil penitus iuris, proprietatis et dominii pro se aut suis successoribus legittimis reservantes, ducentas marcas latorum grossorum monete Pragensis, numeri vero Pollonicalis, in quamlibet marcam XL^ta octo grossos computando, centum marcas dotalicii et totidem racione dotis nobili Dorothee consorti sue legittime² resignavit, per eandem Dorotheam tenend(am), habend(am), possidend(am), utifruend(am) et ad usus suos beneplacitos libere et quiete convertend(am), prout sibi melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigillum nostrum presentibus est appensum testimonio literarum. Actum et datum in Srzoda³ feria tercia infra octavas Sancte Trinitatis anno Domini M° CCCC° tricesimo primo, presentibus magnifico et nobilibus dominis Vincencio de Schamotuli castellano Myedzyrzecensi⁴, Derslao de Roszwarowo⁵, Mathia de Potrzonowo⁶, Nicolao Gobya^a⁷, Stanislao Rudsky⁸, Nicolao de Sborowo⁹ et aliis quampluribus fidedignis testibus ad premissa.

^aodczyt niepewny Kop.

¹Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1103/12.

²Jedlcza (dziś Jedlec-Stara Wieś), wieś par. na pn.-zach. od Kalisza (Koz. 1 s. 98, 4 s. 309, 7 s. 338). Jan, Jaszek, wyst. 1404 - 1413 i 1420 - 1432 (SHGWlkp.), już 1411 ojciec studenta UJ Piotra, nie wiemy, czy ident. z naszym Janem, por. też z Janem z Jedlczy, wyżej, nr 1078/1.

³Nie można wykluczyć, że pobyt starosty w Środzie związany z odbywającym się tam sejmikiem.

⁴Wincenty z Szamotuł h. Nałęcz, brat Dobrogosta, podczaszy kal. 1414, kasztelan międzyrzecki 1423, starosta wschowski 1424 - 1427, generalny ruski 1431 - 1439, śremski, zm. 1444 (WSB s. 728 - 729; GStar., s. 81).

⁵Rozwarowo (Rostworowo) par. Żydowo, na pd. od Obornik (Koz. 3 s. 148 - 149). Dziersław, zapewne syn Dziersława, wyst. 1402 - 1425 (Roty I, nr 541 - KDW V, nr 413), wyst. zapewne 1429 (wśród dzieci [zm.] Dziersława starszego - Roty I, nr 1314) - 1445 (SHGWlkp.).

⁶Potrzanowo (Potrzonowo) par. Skoki, na pd. od Skoków (Koz. 3 s. 77, 5 s. 192). Maciej wyst. od 1412 (Roty I, nr 684), burgrabia w Poznaniu 1432 (GUrz., nr C 921).

⁷Zapis popsuty, może Mikołaj z Grobi (Grobia, wieś dziś nie istniejąca koło Śmigla), wyst. ponadto 1428 i 1441 (SHGPoz. I, s. 673).

⁸Rudki par. Ostroróg, na pd.-wsch. od Ostroroga (Koz. 3 s. 151), Stanisław, chyba różny od wyst. 1391 - 1409 (SHGWlkp.), wyst. jeszcze 1463 - 1469 (ib.).

⁹Mikołaj nie znany w szlacheckim Zborowie par. Dopiewo, na wsch. od Buku (SHGWlkp.), zapewne ze Zborowa, wsi par. na pd.-wsch. od Stawiszyna, gdzie 1433 wyst. sołtys Mikołaj (Kwartalnik Historyczny 76, 1969, s. 137).

Dokument Nr 1267

Poznań, 12 czerwca 1431

Wojciech dziedzic Więckowic zapisuje czynsz konwentowi dominikanów w Poznaniu.

Or.: Poznań, WAP, Kl. Dominikanów Poznań A 8. Pergamin 268 × 141+10 - 15 mm. Plama w tekście, dziura na górze prawego marginesu. Pasek pergaminowy po przywieszeniu pieczęci. Na odwrocie późniejsze streszczenia.
Kop.: Poznań, AAP, Poznań - Dominikanie A 1, w or. transumpcie Jakuba z Grądów z daty: Poznań, 18 czerwca 1436 (KDW X).

Notum sit universis, ad quos presens scriptum pervenerit, quod ego Albertus heres in Maiori Wenczkowicz¹ | non seductus nec deceptus, nec quovis modo circumventus aut coactus, sed magis racionabiliter affectans pro temporalibus | bonis mihi commutare, eterna et celestia bona comparare. Idcirco sponte et bene maturo ac deliberato animo | necnon et de consensu uxoris mee Welborie² et consangwineorum meorum assignavi, dedi et delegavi fore dandum omni condicione uxoris mee, fratrum meorum et nepotum ceterorumque amicorum semota, sanus corpore et compos racionis^a mee, devotis ac religiosis viris, fratuibus ordinis Predicatorum monasterii Sancti Dominici intra muros civitatis Poznaniensis duos mansos, de quorum quolibet solvitur 1 marcam latorum grossorum annui census, sub spe reempcionis ad festum Martini [11 XI] solvendas, tali tamen condicione interposita, quod quamdiu in humanis vixeor, idem census ad me pertinebunt, post debitum vero vite mee solutum, tunc solucio dicti census dictorum nostrorum mansuum iure mee donacionis et delegacionis cadet super fratres iam pretactos. In cuius beneficii recompensam ipsi fratres se mihi obligarunt pro anima mea et meorum amicorum unum anniversarium cum missa cantanda in crastino octavarum sancti Martini Confessoris. In quorum omnium robur et fidele testimonium sigillum meum personale duxi presentibus hiis testibus appendendum, videlicet domino Gabriele notario publico ac capellano³ domini Erasmi episcopi Naturiensis, suffraganei Gneznensis⁴, Stepphano Maiori^b aurifabro⁵, Johanne Lybsok eciam aurifabro⁶, Petro Morley rotifice⁷, Petro cistifice⁸ et aliis quampluribus fidedignis civibus ad premissa vocatis. Actum et datum anno Domini M° CCCC° XXXI° die XII mensis Junii in cimiterio predictorum fratrum sub campanili magne campane sedentibus.

^apoprawiane Or.

^bmożna też czytać Minori Or.

¹Więckowice (Więckowice Nowe, W. Wielkie) par. Niepruszewo, na pn.-wsch. od Buku (Koz. 3 s. 387). Wojciech wyst. 1411 - 1431, zm. 1434 (zob. niżej, nr 1350), jego żona Wielboria wyst. tutaj i 1434 oraz 18 czerwca 1436 (ib.; KDW X).

²Więckowice (Więckowice Nowe, W. Wielkie) par. Niepruszewo, na pn.-wsch. od Buku (Koz. 3 s. 387). Wojciech wyst. 1411 - 1431, zm. 1434 (zob. niżej, nr 1350), jego żona Wielboria wyst. tutaj i 1434 oraz 18 czerwca 1436 (ib.; KDW X).

³Gabriel, może Gabriel syn Mikołaja z Wrześni, notariusz publiczny wyst. w konsystorzu gnieźn. od 1430 (AAG, ACons. G II/1 k. 27v).

⁴Erazm Wilis, dominikanin, biskup tytularny natureński (Natura - Athyra w Turcji) 1414, sufragan magdeburski, zaraz potem gnieźn., wyst. w Gnieźnie 1420 i 1424 (P. Czaplewski, Tytularny episkopat w Polsce średniowiecznej, cz. 1, Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Pozn. 40, 1914, s. 148 - 149) i tutaj, zm. 1434 lub 1433 (Eubel, Hierarchia I s. 374).

⁵Stefan Większy, Maior, Magnus, der Grosse, złotnik pozn. wyst. 1419 - 1448, ławnik 1437/8 (WSvP s. 460; ARP I nr 16, 131, 246, 341, 387).

⁶Jan nie zidentyfikowany.

⁷Piotr Moerlin, Morlyn, kołodziej pozn., wyst. 1428 - 1455 (WSvP s. 472; ARP I nr 270, 277, 627).

⁸Piotr nie zidentyfikowany. Słowa cistifex (wytwórca skrzynek, kaset?) nie notuje Słownik łaciny średniowiecznej w Polsce.

Dokument Nr 1268

Poznań, 29 czerwca 1431 (?)

Biskup poznański eryguje kościół parafialny w Mieścisku. Kop. znajdowała się po 1945 r. w Poznaniu, AAP, Acta consistorii 76 (1499 r.) jako luźna karta, dziś jej tam nie ma.

Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 162 (wg Kop.).

Uw.:Now. II, s. 460 cytuje ów dok. (wg Kop.) pod datą 3 lipca 1432. Poniższy tekst wg Streszcz. w Bibl. Jag.

Stanislaus episcopus Poznaniensis¹, 1431, ipso die bb. Petri et Pauli Appostolorum, Poznanie, na prośbę Matjasza Drya kanonika poznańskiego² wznosi na nowo kościół parafialny w Mieścisku pod zawołaniem Wniebowzięcia NMPanny, Świętego Mikołaja W(yznawcy) i Świętej Katarzyny³, wskutek klęsk wojennych opuszczony przez plebanów, którym nie pozostało środków utrzymania⁴. Obecnie wciela biskup do tej parafii wsie: Mieścisko, Stramicze⁵, Grzebienisko⁶, Wierzeja⁷ i Sarb⁸, które dawniej do niej należały, a później do parafii w Czeradzu⁹ zostały wcielone. Testes: Nicolaus de Sumino scholasticus¹⁰, Nicolaus de Gorka cancellarius¹¹, magister Strzesko¹², Nicolaus archidiaconus Posnaniensis¹³, Florianus de Poklatky¹⁴, Petrus de Nowecz¹⁵, Nicolaus Czothczani¹⁶, Hector prepositus Gluschinensis¹⁷, Slupko de Schamothuli¹⁸, prelati et canonici ecclesie Posnaniensis¹⁹.

¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

²Maciej Dryja, zob. wyżej, nr 1129/23.

³Mieścisko (przedtem par. Ceradz Kościelny), wieś na pn. od Buku (Now. II s. 460, 593).

⁴O dziejach nowego kościoła w Mieścisku pisze Now. II s. 460; o poprzednim nic nie wiadomo. "Klęski wojenne", jeżeli nie są zwrotem formularzowym i formułą retoryczną, mogą odnosić się chyba tylko do wojny domowej po śmierci Ludwika węgierskiego.

⁵Stramnice, Grzebienisko, Wierzeja, Sarbia, wsie na pn. od Buku, koło Mieściska.

⁶Stramnice, Grzebienisko, Wierzeja, Sarbia, wsie na pn. od Buku, koło Mieściska.

⁷Stramnice, Grzebienisko, Wierzeja, Sarbia, wsie na pn. od Buku, koło Mieściska.

⁸Stramnice, Grzebienisko, Wierzeja, Sarbia, wsie na pn. od Buku, koło Mieściska.

⁹Ceradz Kościelny (Ceradz Stary), wieś par. na pn.-wsch. od Buku (SHGPoz. I s. 173).

¹⁰Mikołaj z Sumina, zob. wyżej, nr 1142/8.

¹¹Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 1117/1.

¹²Strzeszek z Ułanowa, zob. wyżej, nr 1142/20.

¹³Mikołaj z Głęboczka, zob. wyżej, nr 1236/6.

¹⁴Florian z Poklatek, zob. wyżej, nr 1142/10.

¹⁵Piotr z Nowca, zob. wyżej, nr 1094/7.

¹⁶Mikołaj Ciotczany, zob. wyżej, nr 1080/4.

¹⁷Hektor z Koźmina i Mikołaj zwany Słupkiem, zob. wyżej, nr 1142/11, 22.

¹⁸Hektor z Koźmina i Mikołaj zwany Słupkiem, zob. wyżej, nr 1142/11, 22.

¹⁹W tej samej sprawie por. wyżej, dok. nr 1261.

Dokument Nr 1269

Oborniki, 17 (16?) sierpnia 1431

Wierzbięta dziedziczny wójt Obornik zaświadcza, że zapisał czynsz szpitalowi w Obornikach.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 73, k. 124 - 124v. Wpis 29 sierpnia 1496.
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 164 (wg Kop.).

Uw.:Tekst dok. identyczny jak w dok. tegoż wystawcy z 11 maja 1431 - por. wyżej, nr 1261. O dacie zob. niżej, przypis 8.

Nos Wyrzbyantha advocatus hereditarius Obornyczensis¹ notum facimus et significamus tenore presencium, quibus expedit universis, protestantes per Janusium Skrzathussky preconsulem tunc Obornyczensem², Johannem Zewrzyd³, Thomam carnificem⁴, Albertum Waldach⁵, Michaelem Zayancz⁶, Nicolaum Gracz consules⁷ eiusdem predicte civitatis, quia de consensu nobilis Anne uxoris nostre legittime¹ vendidimus duas marcas nostri proprii census super duabus maccellis, que ad nos iure legittimo dinoscuntur pertinere racione advocacie ibidem in Obornyky, vitricis hospitalis ibidem foris civitatem causa subsidii infirmorum in eo manencium pro viginti quatuor marcis. Considerata itaque infirmancium paupertate, erumpna et egestate, remisimus et presentibus remittimus ipsis de predicta [k. 124v] vendicione quatuor marcas Dei omnipotentis ob amorem. Fatemurque presentibus nos recepisse a vitricis prescripti hospitalis solum viginti marcas, sedecim latorum grossorum et quatuor currentis monete Polonicalis, numeri vero eiusdem, scilicet Polonicalis consueti, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, sub condicione reemptionis alias na wedercoffw. Qui siquidem vitrici anno presenti de censu sic empto suscipiant medietatem, hoc est unam marcam, ad festum beati Martini gloriosi Episcopi [11 XI] proxime affuturum, anno tamen presenti elapso, annis singulis futuris tollent emptum totum censum simul^a ad festum prefatum cum effectu usque ad diem reemptionis, tali comparacione^b interclusa, quod quandocunque nostrum censum voluerimus redimere predictos vitricos hospitalis modernos vel quicunque protunc fuerint, debemus ante terminum unius anni avisare. Etiam eosdem provisores seu procuratores, ut iam frequencius premissum est, ab omni censu civili, regali et expedicionis exactione libertavimus et presentibus libertamus. Si tamen, quod absit, aliquod dampnum in premissis exactionibus ex parte maccelorum acceperint, hoc dampnum non ipsis vitricis, sed nobis assignare et computare volumus presentibusque promittimus. In cuius rei evidencius testimonium sigilla nostra et civitatis prescripte literam presentem roborare procuravimus. Datum et actum in Obornyky feria sexta in crastino Assumptionis Beate Virginis Marie anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo primo etc.⁸

^atak Kop. zamiast similiter

^btak Kop. zamiast composicione

¹Wierzbięta z Tuczęp z żoną Anną oraz Janusz Skrzetuski, zob. wyżej, nr 1227/1, 6.

²Wierzbięta z Tuczęp z żoną Anną oraz Janusz Skrzetuski, zob. wyżej, nr 1227/1, 6.

³Jan Zewrzyd jako rajca obornicki wyst. również 1438 (KDW V nr 619).

⁴Tomasz rzeźnik wyst. tylko tutaj, ale może ident. z wyst. 9 kwietnia 1449 (KDW XI).

⁵Wojciech Waldach jako rajca wyst. również 1433 (niżej, nr 1321/3).

⁶Michał Zając i Mikołaj Gracz, zob. wyżej, nr 1227/7, 2.

⁷Michał Zając i Mikołaj Gracz, zob. wyżej, nr 1227/7, 2.

⁸W 1431 r. święto Wniebowzięcia NMPanny przypadało w środę, nie w piątek, być może jednak niniejsza data jest bezmyślną kalką z poprzedniego dok. (wyżej, nr 1261), który wystawiono "w piątek, nazajutrz po Wniebowstąpieniu Pańskim".

Dokument Nr 1270

Lublin, 18 września 1431

Król Władysław Jagiełło potwierdza oprawę na Kcyni 150 grzywien posagu Klarze, wdowie po Chwale ze Strzelc i zapisuje tamże dalszych 150 grzywien jej dzieciom.

Odpis: Kraków, Bibl. Czart., Teki Naruszewicza 15, nr 33.
Wyd.: KDM IV, nr 1282 (wg Odpisu, ekscerptowane).

Vladislaus Dei gratia rex Poloniae Lithwaniaeque princeps suppremus et haeres Russiae etc. significamus tenore praesentium, quibus expedit universis, quomodo attentis grate fidelitatis obsequiis, quibus olim nobilis Phaal de Strzelcze familiaris noster dilectus¹ nobis multipliciter complacuit, volentes ergo nobilem Claram consortem suam² puerosque ipsius ratione huiusmodi suorum servitiorum reddere consolatos et alios nostros subditos ad obsequia nostra per hoc attrahere in posterum promptiores, eidem Clare centum quinquaginta marcas ratione dotis et dotali(cii) necnon centum quinquaginta marcas monete et numeri Polonicalis, quas de novo eisdem pueris donavimus gratiose, in oppido nostro Krzynia³ inscribimus, largimur et donamus tenore praesentium mediante. Quaequidem Clara unacum puerum^a praedictis praedictum oppidum habebit, tenebit, possidebit cum omnibus ipsius oppidi iuribus, proventibus, fructibus, redditibus, censibus et obventionibus universis in dictis trecentis marcis monetae et numeri praedictorum ad sex annorum spacium a data praesentium computando. Nec eciam ipsam Claram a dicto oppido aliter alienare volumus, nisi prius alias certas possessiones loco dicti oppidi sibi et pueris ipsius praedictis, ubi commode personas ipsorum poterint conservare, in dictis trecentis marcis duximus obligandum, stationibus tamen et iuribus nostris regalibus in omnibus semper salvis. Harum quibus sigillum nostrum praesentibus est appensum testimonio literarum. Datum in Lublin feria tertia in crastino sancti Lamperti anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo primo⁴.
Ad relationem reverendi patris, domini Johannis episcopi Chelmensis⁵.

^atak Odpis

¹Chwał ze Strzelc, zob. wyżej, nr 1169/3.

²Klara wyst. tylko tutaj. Poprzednio (1418?) wspomniana została żona Chwała Hanka (SHGWlkp.). Por. też wyżej, nr 1262/2, gdzie wyst. wdowa po Chwale, Warszka.

³Kcynia, miasto powiatowe w województwie kal.

⁴Pobyt króla w Lublinie zgodny z jego itinerarium.

⁵Jan Biskupiec, zob. wyżej, nr 1207/4.

Dokument Nr 1271

Gniezno, 8 listopada 1431

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że wojewoda brzeski Jan z Lichenia sprzedał czynsz zapisany na jego wsi Radwanczewo Jaśkowi dziekanowi gnieźnieńskiemu, egzekutorowi testamentu Mikołaja Kickiego i mansjonarzom kościoła gnieźnieńskiego.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 8791. Pergamin 236 - 243 × 170+25 mm. Dziurki w tekście i na zakładce, pismo miejscami zatarte. Pasek pergaminowy do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie informacje o treści i daty (XV - XVIII w.).
Kop.: 1. Gniezno, AAG, Dypl. Gn. nr 436, w or. transumpcie arcybiskupa gnieźnieńskiego Wincentego Kota z Dębna, z daty: Gniezno, 20 kwietnia 1443; 2. tamże, ACap. B 717 (kopiariusz dok. kolegium mansjonarzy gnieźn. z XVIII w.), k. 1v - w transumpcie, jak Kop. 1.

Nos Dobrogosthius Swydwa de Schamothuli subcamerarius Calisiensis et capitaneus | Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo | ad nostram ac aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam magnificus Johannes de Lichin | pallatinus Brestensis², non compulsus, non coactus nec aliquo errore seductus, sanus mente existens et corpore, usus suorum amicorum consilio, matura deliberacione prehabita, mediam quintam marcam monete Pragensis, numeri Polonicalis consueti, quadraginta octo [gros]sos marcam in quamlibet computando, census annui et puri singulis annis ad festum sancti Martini [11 XI] solvendarum et dandorum, in et super tota sua hereditate Radwanczewo, in districtu Dzbarz sita³, pro octuaginta septem marcis latorum grossorum monete Pragensis, numeri Polonicalis, ut prefertur, emptas et comparatas, venerabili et honorabilibus dominis Jasszkoni decano sancte Gneznensis ecclesie⁴ tamquam executori testamenti per olim dominum Nicolaum Kyczka doctorem decretorum, archidiaconum eiusdem ecclesie⁵ ac mansionariis ecclesie Gneznensis titulo et foro reempccionis alias na widerkoff vendidit et coram nobis in perpetuum resignavit, per predictos dominos Jasszkonem decanum tamquam testamenti executorem ac mansionarios predicte ecclesie Gneznensis tenend(am), habend(am), possidend(am) et ad usus beneplacitos quiete et libere convertend(am), prout ipsis aut ipsorum posteritati melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigilla nostra sunt appenssa presentibus testimonio litterarum. Actum et datum Gnezne feria quinta proxima ante festum beati Martini Confessoris anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo primo, presentibus magnificis, strenuo et nobilibus dominis Andrea de Damaborz pallatino⁶ et Petro de Zyrniky castellano Calisiensibus⁷, Przedpelk Mosticii de Stanschewo⁸, Johanne Skyerka de Sarbinowo⁹, Andrea Nyelathay¹⁰, Nicolao de Gola¹¹ ac aliis quampluribus fidedignis testibus ad premissa.

¹Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1103/12.

²Jan z Lichenia, zob. wyżej, nr 1103/11.

³Radwanczewo par. Siedlimowo, na pn. od Ślesina (Koz. 5 s. 229), w dystrykcie zbarskim.

⁴Jasiek z Czechla, zob. wyżej, nr 1094/2.

⁵Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 1110/2.

⁶Andrzej z Danaborza, zob. wyżej, nr 1100/5.

⁷Piotr z Żernik, zob. wyżej, nr 1138/11.

⁸Stęszew, miasto w województwie pozn., na pd. od Poznania. Przedpełk syn kasztelana pozn. Mościca, ze Stęszewa i Koźmina, zwany także Mościcem, starosta mosiński, odolanowski, zm. 1448/9 (zob. PSB XXII s. 137; WSB s. 497 - 498; GStar. s. 80).

⁹Jan Skierka z Sarbinowa, zob. wyżej, nr 1138/17.

¹⁰Andrzej Nielataj z Czeszewa i Wiśniewa (na Pałukach), potem podstoli pozn. 1440 - 1450 (Spisy wlkp.).

¹¹Mikołaj z Goli, nie wiadomo której (por. SHGPoz. I s. 514), wyst. także przy Dobrogoście z Szamotuł w Miłosławiu 9 marca 1432 (niżej, nr 1281).

Dokument Nr 1272

Poznań, 30 grudnia 1431 (?)

Biskup poznański zaświadcza, że mieszczanin kościański Jakub Rorman zapisał czynsz altaryście kościoła parafialnego w Kościanie.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 88, k. 328. Wpis 17 listopada 1512.

Uw.:Data w Kop. pomylona: vicesimo primo. Zakładamy, że nastąpiła mechaniczna pomyłka: tricesimo - vicesimo, i datujemy dok. rokiem 1431.

In nomine Domini amen. Stanislaus Dei gracia episcopus Poznaniensis¹. Ad perpetuam rei memoriam. Piis votis fidelium, per que cultus divini preconia, prout propriis desideramus affectibus in diocesi nostra Poznaniensi, recipiunt incrementa, dum a nobis requiritur, libenter favore occurrimus et eis, ut illibata permaneant, opportunam addicimus perpetuam firmitatem. Inde est, quod cum dilectus in Cristo filius circumspectus Jacobus Roman civis Costensis², zelo devocionis pye accensus, de propria salute recogittans cupiensque terrena in celestia et transitoria in eterna felici commercio commutare, pro suesuorumque parentumet successorum animarum salute, de bonis sibi a Deo collatis cum adiutorio aliorum benefactorum septem marcas grossorum cum media minus quinque grossis, numeri et monete Polonicalis, in marcam quamlibet quadraginta octo grossos computando, pro altari ad gloriam omnipotentis Dei eiusque gloriosissime matris Marie et specialiter Sanctorum Johannis Ewangeliste, Andree, Bartholomei Apostolorum, Valentini et Sancte Dorothee Virginis in ecclesia parrochiali Costensi fundando et errigendo, in certis bonis suis et aliorum benefactorum ipsiusque altaristis pro tempore constitutis, dedit, donavit et assignavit perpetuis temporibus per altaristas eiusdem altaris pro tempore constitutos tenendum, habendum et possidendum, prout in literis donacionum coram nobis productis latius est expressum, supplicans nobis humiliter et devote, quatinus huiusmodi donacionem ac dotacionem auctoritate nostra ordinaria confirmare et approbare dignaremur. Nos itaque peticionibus huiusmodi velud iustis et racioni consonis paternaliter inclinati, altare predictum ad honorem omnipotentis Dei et sanctorum predictorum fundari et errigi concessimus et admisimus dictumque censum octo marcarum cum media minus quinque grossis eidem altari et altaristis pro tempore constitutis iure perpetuo et irrevocabiliter univimus et incorporavimus, unimus et incorporamus per presentes per eosdem altaristas pro tempore constitutos tenendum, habendum et pacifice possidendum, iure patronatus eidem Jacobo suisque successoribus legitimis reservato, volentes et tenore presentium decernentes, quatinus census huiusmodi iuribus et immunitati ecclesiastice subiaceant et gaudeant. Quodque ad forum ecclesiasticum pro exigentibus eisdem tociens, quociens necesse fuerit, habeatur recursus. Cum autem beneficium datur propter officium et ne idem Jacobus suis votis frustretur, altaristam, qui pro tempore fuerit, oneramus, ut singulis septimanis cuiuslibet anni tres missas, unam de Beata Virgine, secundam de sancto Johanne Ewangelista et terciam pro defunctis per se vel alium ydoneum legere pro redempcione salutis anime predicti Jacobi et parentum successorumque suorum et aliorum benefactorum suorum sit astrictus et ad hoc ipsum volumus obligari. Et ut omnia et singula sic, ut prefertur, disposita illibata persistant, ipsa auctoritate nostra ordinaria confirmamus. Harum testimonio literarum quibus sigillum nostrum est appensum. Actum et datum Poznanie die dominico proximo ante festum Circumcisionis Domini etc. anno Domini eiusdem millesimo quadringentesimo vicesimo^a primo.

^atak Kop.

¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

²Jakub Rorman, zob. wyżej, nr 1228/7.

Dokument Nr 1273

[Poznań], 1431?

Władze miasta Poznania zaświadczają, że Marcin Gedernicht zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 628 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 299, zaginionego w 1945 r.).

Uw.:O dacie rocznej niniejszego dok. zob. niżej, przypis 1.

1431. Coram eodem officio [consulari Posnaniensi^a] Martinus Gedernicht¹ mediam marcam census pro 5 marcis super domo sua inter valvas Summi et Aquaticam sita vicariis praedictis [cathedralibus Posnaniensibus^a] inscribit.

^awg poprzedniego regestu w sumariuszu.

¹Marcin Gedernicht z Obornik mieszczanin pozn. wyst. 1431 (kiedy to kupuje tu wzmiankowany dom - WSvP s. 250) i 1433 (ib. s. 278 - tutaj ident. zapis czynszu dla wikariuszy katedralnych 16 stycznia 1433). Nie można wykluczyć, że w niniejszym reg. pomylono datę roczną.

Dokument Nr 1274

1431

Biskup poznański uposaża poznańskich wikariuszy katedralnych dochodami z młyna szklanego (pod Poznaniem).

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 634 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych z XVI w. - tzw. Jura Vicariorum - k. 389, zaginionego w 1945 r.).

1431. Literae Stanislai episcopi Posnaniensis¹, vi quarum obligat se soluturum annuatim censum 8@1/2@ marcarum vicariis cathedralibus ex proventibus molendini dicti Szklany².

¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

²Najpewniej tzw. Szklany Młyn (Szklana Huta) na rzece Cybinie na Śródce pozn. (zob. Now. I s. 70, 254; Koz. 3 s. 304).

Dokument Nr 1275

1431

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że NN (z Kołacina?) zapisał czynsz Wojciechowi Polnemu altaryście w katedrze poznańskiej.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 636 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych z XVI w. - tzw. Jura vicariorum, k. 422, zaginionego w 1945 r.).

1431. Coram Dobrogostio Swidwa succamerario Calissiensi et Maioris Poloniae capitaneo¹ inscriptio census 5 marcarum latorum grossorum in et pro summa 50 marcarum super Kołaczyno² eidem altaristae Alberto Polny pro altari suo².

¹Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1103/12.

²Kołacin i Wojciech Polny, zob. wyżej, nr 1149/2, 4.

Dokument Nr 1276

1431?

Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spór o patronat ołtarza w katedrze poznańskiej pomiędzy Wyskotą (Wyszotą?) kantorem poznańskim a poznańskimi wikariuszami katedralnymi.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 628 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych z XVI w. - tzw. Jura vicariorum, k. 307, zaginionego w 1945 r.).

1431¹. Sententia definitiva Alberti archiepiscopi Gnesnensis et primatis Regni ac Stanislai episcopi Posnaniensis² tanquam arbitrorum in causa motae litis inter Wyscotam cantorem³ et vicarios cathedrales occasione approp(r)iati^a sibi iuris ad altare ss. Stephani, Alberti et Catharinae in capella mansionaria fundatum⁴.

^atak Reg.

¹Now. I s. 352, omawiając spór o altarię podaje, że wyrok niniejszy nosił datę 5 lipca 1430, przywołując zapisy z tejże daty z księgi posiedzeń kapituły pozn. (dot. sporu, ale nie wyroku = AAP, CP 28 k. 31, 33v) oraz niniejszy dok., wg kopiariusza Jura vicariorum. Wydaje się mało prawdopodobne, aby sumienny autor sumariusza w XVIII w. pomylił datę roczną dok.

²Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

³Osoba kantora niepewna. Spory z wikariuszami o kaplicę toczył kantor pozn. Jan Wyskota z Niepartu (zob. o nim wyżej, nr 1142/7). Od 1430? kantorię pozn. dzierżył Wyszota z Górki (zob. o nim niżej, nr 1314/6). Wyszota prosił papieża o kantorię i altarię 22 września 1430 (Rep. Germ. IV, col. 3804 - 3805). Nie mamy pewności, którego z nich miał na myśli niniejszy wyrok, bowiem zapis reg. może dopuszczać obydwie wykładnie.

⁴O altarii zob. Now. I s. 352.

Dokument Nr 1277

Ląd, 12 stycznia 1432

Opat klasztoru cystersów w Lądzie zawiadamia miasto Kolonię, że brat Jan z Lądu jedzie do Kolonii w sprawach swego majątku rodowego tamże.

Kop.: Köln, Historisches Archiv, Bestand Columba Nr. 969, w or. potwierdzeniu Hermana Schersschyn i Costyna van Lysskirchen z 30 sierpnia 1441.

Celsis alta magnificaque sapiencia fultis magistris civium ac consulibus sive scabinis quarumcumque comunitatum in Colonia¹ constitutis, qui presentibus fuerint requisiti, fautoribus et promotoribus, graciosis amicis et dominis diligendis, frater Johannes divina miseracione abbas totusque conventus monasterii sancte Marie et sancti Nycolai in Londa ordinis Cisterciensis diocesis Gneznensis² devotis oracionibus cum salute et optamine omnis boni humiliter preconceptis. Preclari et magnifici domini! Vir(i)^a magnificencie et dominanti celsitudini presentibus significamus, qu(i)a fratri Johanni magistro pistorum ac professo nostri monasterii³ presencium exhibitori suis affectuosis operosisque precibus filiali instinctu paternoque motu inclinati licenciam visitandi parentelam congnacionemque suam dedimus et vigore presencium concedimus et donamus plenariam et omnimodam auctoritatem, patrimonium suum in vestra prefata civitate favore, gracia et auxilio vestris mediantibus ab amicis suis expetendi et in usucapciones et fructus nostri monasterii fideliter convertendi. Idcirco vestram dominacionem fideliter et humiliter prece omnimoda, qua possumus, pro et cum ipso rogamus, quatenus deifice remuneracionis ob intuitum ac nostri ordinis reverenciam nostrarumque humilium precum ob respectum prenominato fratri expetende patrimonium pro, ut prefertur, quantum ad vestram dominacionem dinoscitur spectare, manus dignemini porrigere adiutrices. In cuius rei testimonium ac evidencius robur et munimen sigilla nostra de bona et certa nostra voluntate presentibus sunt adimpressa. Datum anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo secundo dominica in octava Epyphanie Domini nostri Iesu Christi.

^atak Kop., zamiast vestre.

¹Kolonia (Köln) nad Renem.

²Jan opat lędzki, zob. wyżej, nr 1260/1.

³Jan bliżej nie znany, w transumpcie z 1441 zwany Janem van der Schuyren, zapewne z rodziny kolońskiej von Schorn, por. K. Militzer, Kölner Bürgersöhne im Zisterzienserorden, Historische Jahrbuch 99, 1979, s. 194.

Dokument Nr 1278

Poznań, 14 stycznia 1432

Oficjał poznański zaświadcza, że Mikołaj ze Słupi zapisał na swej wsi Żabikowo czynsz Stanisławowi ze Środy plebanowi w Iwnie.

Or.: Poznań, AAP, DS perg. 2 (Środa - kolegiata A 2). Pergamin 273 × 149+27 mm, unieważniony, małe dziury w tekście, pismo poplamione odczynnikami chemicznymi. Dwa nacięcia po dwu paskach pergaminowych do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie streszczenia z XVII w.

||In nomine Domini amen||. Nos Predwogius de Grandi prepositus Gneznensis et vicarius in spiritualibus necnon officialis Poznaniensis generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, | presentibus et futuris, quia coram nobis et testibus infrascriptis personaliter constitutus nobilis vir, dominus Ni|colaus heres in Slupp², non compulsus nec coactus vel aliquo dolo circumventus, sed sponte et libere usus amicorum suorum consilio duas marcas monete currentis census annuui in villa seu hereditate ipsius Zabykowo³ pro triginta marcis, viginti in latis grossis et decem in moneta currentis, honorabili viro, domino Stanislao de Srzoda arcium baccalario, plebano in Gywno⁴ vendidit et more solito resignavit sub spe et titulo reempcionis. Quasquidem duas marcas census annui prefatus dominus Nicolaus heres in Slupp obligavit se solvere singulis annis prenominato domino Stanislao aut illi seu illis, cui vel quibus prescriptum censum duarum marcarum in vita deputaverit et legaverit, ad quodlibet festum beatorum Petri et Pauli Apostolorum [29 VI] unam marcam, aliam vero marcam ad festum Circumcisionis Domini [1 I] sub censuris ecclesiasticis quibus se et suos successores seu ville Zab(y)kowo prescripti possessores sponte s[...^a] in ipsum [...^b] per no[...^a] officiales Poznanienses pro tempore existentes ferendis et promulgandis tociens, quociens ipsum solucionem census duarum marcarum memorati neglige[re^c] contigerit. In cuius rei testimonium sigillum officiolatus Poznaniensis perpetui est presentibus subappensum. Actum et datum Poznanie, in domo habitacionis nostre, feria secunda proxima post octavas Epiphaniarum Domini anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo secundo, presentibus honorabili et nobili ac discreto viris, dominis Nicolao custode⁵, Wladislao nobili unacum herede in [...^c]nyno et domino Dobeslao de Coszuthy perpetuo vicario ecclesie Poznaniensi⁶ testibus ad premissa.

^adziura Or.

^bpleśń Or.

^cwytarte Or.

¹Przedwój z Grądów, zob. wyżej, nr 1131/3.

²Słupia (Słup) par. Środa, na pd.-zach. od Środy Wlkp. (Koz. 3 s. 217). Mikołaj wyst. 1411 - 1440 (SHGWlkp.; Roty II nr 1191).

³Żabikowo par. Środa, na zach. od Środy (Koz. 3 s. 490).

⁴Iwno, wieś par. na wsch. od Kostrzyna Wlkp. (Koz. 2 s. 240). Stanisław ze Środy, syn Stefana, ze średzko-pozn. mieszczańskiej rodziny Pacierzów, student UJ 1420, bakałarz tamże 1422, jako kanonik średzki wyst. także 1433 (niżej, nr 1326/4).

⁵Mikołaj kustosz kapituły kolegiackiej w Środzie nie zidentyfikowany.

⁶Dobiesław z Koszut pod Środą, zob. wyżej, nr 1179/11.

Dokument Nr 1279

Poznań, 21 stycznia 1432

Wikariusz generalny poznański wzywa kapitułę poznańską do wyboru delegatów na sobór bazylejski.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 16, k. 13 - 13v. Wpis 21 stycznia 1432.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 1028 (wg Kop.).
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 167 (wg Kop.).

Venerabilibus viris, dominis preposito, decano ceterisque prelatis, canonicis ecclesie Poznaniensis Predvogius de Grandi prepositus Gneznensis, canonicus et officialis generalis ac vicarius in spiritualibus reverendi in Christo patris, domini et domini Stansilai Dei gracia episcopi Poznaniensis¹ salutem et fraternam in Domino caritatem. Noveritis nos literas reverendi in Christo patris et domini, domini Alberti sancte Gneznensis ecclesie (archiepiscopi^a) et primatis unacum literis et processibus, inclusis predicti domini archiepiscopi literis, reverendi in Christo patris et domini, domini Juliani sancti Angeli dyaconi cardinalis sacro concilio Basiliensi presidentis recepisse, quarum literarum et processuum tenorem in ecclesia Poznaniensi fecimus legi et ad hostium ipsius affigi et publicari². Verum quia dicte litere prefati domini archiepiscopi Gneznensis, ymmo verius ipsius domini Juliani cardinali presidentis presentari in tempore sunt neglecte, ne mandata ipsius domini archiepiscopi Gneznensis et dicti domini Juliani ceterorumque prelatorum in hoc sacro concilio congregatorum magis ac magis negligantur, prout ab eodem domino archiepiscopo recepimus in mandatis, vobis et cuilibet vestrum dictas literas et processus predictorum dominorum archiepiscopi et cardinalis intimavimus vosque et quemlibet vestrum ortamur, citamus et, in quantum possumus, in virtute sancte obediencie precipimus et mandamus, quatinus vos et quilibet vestrum feria secunda proxima post festum Purificacionis Beatissime Virginis Marie nunc venturum hic in Poznaniam venire et convenire debeatis ad eligendum, nominandum et deputandum de capitulo Poznaniensi viros ydoneos, doctos scienciaque instructos et moribus adornatos et ad mittendum et dirigendum ad dictum concilium cum mandato vestro ad tractandum et concludendum ea, que tangunt et respiciunt statum et profectum omnium ecclesiarum ac salutem animarum, necnon ad providendum eisdem nuncciis de expensis eorum oportunis et alia faciendum, neque circa premissa necessaria fuerunt et opportuna. Datum Poznanie ipso die beatissime Agnetis gloriosissime Virginis anno Domini millesimo quadringentesimo XXX secundo, nostro sub sigillo.

^abrak Kop.

¹Przedwój z Grądów, zob. wyżej, nr 1131/3.

²List kardynała Juliana Cezariniego do arcybiskupa gnieźn. z daty: Bazylea 28 października 1431 w publikacji Przedwoja z Grądów z daty: Poznań, 21 stycznia 1431, wyd. w Acta capitulorum II nr 1027 wg AAP, AC 16 k. 12 - 13v.

Dokument Nr 1280

Poznań, 2 lutego 1432

Oficjał i wikariusz generalny poznański zaświadcza, że Piotr i Jakub bracia z Wyganowa zobowiązali się zwrócić dług Boguchnie Wysławskiej z Poznania.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 17, k. 155 - 155v. Wpis 11 lipca 1433.

Predwogius de Grandi prepositus Gneznensis, canonicus et vicarius in spiritualibus ac officialis Poznaniensis generalis¹, universis et singulis, quibus expedit, tenore presencium significamus, quomodo coram nobis personaliter co(n)stitutus nobilis vir Petrus heres in Wygonowo², non compulsus nec coactus, sed sponte et libere suoque et fratris sui domini Jacobi archidiaconi Pczewensis, heredis ibidem in Wygonowo³ nominibus, confessus se tenere et obligare in decim marcis monete Polonicalis honeste Boguchne Wyszlawska virgini de Poznania⁴ residui debiti de quindecim marcis, pro quibus alias census unius cum media marce extitit comparatus et quinque marcas de eisdem quindecim marcis persolutas censum unius cum media marce reemendo. [k. 155v] Quasquidem decim marcas prefatus nobilis Petrus de Wygonowo obligavit se soliturum ad festum sancti Nicolai Pontificis [6 XII] proxime futurum prenominate Boguchne Wyszlawska aut illi vel illis, cui vel quibus easdem decim marcas in vita legaverit seu deputaverit sub censuris ecclesiasticis, quibus se memoratus nobilis Petrus et suos successores pro tempore existentes sponte submisit, in ipsum seu ipsos per nos aut successores nostros officiales pro tempore existentes sentenciandis et promulgandis. Promittens idem nobilis Petrus Wygonowszky dictam Boguchnam nullo iure spirituali vel seculari non evadere, expedicione aut quibusvis aliis literis regalibus sive remediis, sed absque quavis contradiccione ad prescriptum festum sancti Nicolai Confessoris. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus est appensum. Actum et datum Poznanie ipso die sabbati et festi Purificacionis Beatissime Marie Virginis anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo secundo, presentibus honorabilibus viris, dominis Mathia de Chlapowo canonico⁵, Johanne Rakwycz⁶, Laurencio de Wynary perpetuis vicariis ecclesie Poznaniensis⁷, Johanne de Zgowyanthka Wladislauiensis⁸ et Clemente de Lubasch Poznaniensis diocesis plebanis⁹, testibus ad premissa etc.

¹Przedwój z Grądów, zob. wyżej, nr 1131/3.

²Wyganów, wieś par. na pn.-wsch. od Kobylina (Koz. 1 s. 368, 5 s. 502 - 503). Piotr wyst. od 1423 (Roty IV nr 744) do 1433 (niżej, nr 1313/4).

³Jakub starszy, syn Piotra z Wyganowa i brat Piotra, h. Łodzia, zob. wyżej, nr 1210/9.

⁴Wysławice par. Grodziszczko, na pn.-wsch. od Środy (Koz. 3 s. 396). Boguchna zapewne ident. z B. potem zakonnicą (dominikanką?) w Poznaniu 7 marca 1446 i 18 listopada 1447 (KDW XI).

⁵Maciej z Chłapowa, zob. wyżej, nr 1187/2.

⁶Jan Rakwicz wikariusz w katedrze pozn. 1430 (Now. II s. 250) - 1432 (tutaj), potem kanonik pozn. 1437, wrocławski, zm. 1450/51 (K. Dola, Prałaci wrocławskiej kapituły katedralnej w latach 1418 - 1500, Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego 6, 1978, s. 304: kanclerz?).

⁷Wawrzyniec z Winiar, zob. wyżej, nr 1179/2.

⁸Jan pleban, najpewniej ze Zgłowiączki na Kujawach, pomiędzy Sompolnem a Brześciem Kujawskim.

⁹Raczej Lubasz, wieś par. koło Czarnkowa, niż Lubosz, wieś par. na pn.-zach. od Pniew. Pleban Klemens z Lubasza wyst. także 1431 w konsystorzu pozn. (AAG, ACons. G II/1 k. 29).

Dokument Nr 1281

Miłosław, 9 marca 1432

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Tomisław z Miłosławia zapisał czynsz na rzecz kościoła parafialnego w Miłosławiu.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 89, k. 106 - 106v. Wpis 7 października 1513.
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 168 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Dobrogostius Suidua de Schamotuli succamerarius Calisiensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presentium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium veniens presentiam strenuus dominus Thomislaus de Miloslaw², non compulsus, non coactus nec aliquo sinistro modo seductus, quinymo sanus mente et corpore existens, usus consilio amicorum et matura deliberacione prehabita, zelo devocionis accensus, diem illius horridi iudicii piis operibus cupiens prestolare volensque de salubri sue anime predecessorum et parentum suorum remedio confidenter providere, octo marcas latorum grossorum monete Pragensis, numeri vero Polonicalis consueti, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, in et super tota villa Minus Phalibogowo³ annui census et puri super festum Nativitatis Christi [25 XII] singulis annis re(le)vand(as) et recipiend(as) pro ecclesia Sancti Jacobi Apostoli in Miloslaw necnon pro honorabili domino Boguchual plebano predicte ecclesie in Miloslaw⁴ viccariisque suis pro tempore existentibus et suorum successorum legitimorum rectoribus dicte ecclesie Miloslauiensis dand(as), recipiend(as) et persolvend(as) et in manus dicti domini Buguchuael(i)^a plebani et suorum successorum super quodlibet festum Nativitatis Domini, ut prefertur, annis singulis reponend(as) temporibus eviternis dedit, donavit, deputavit, asscripsit et more terrestri coram nobis perpetuo ritte et racionabiliter resignavit et resignando porrexit. Quiquidem dominus Boguchual plebanus sive rector eiusdem ecclesie parrochialis in Miloslaw unacum suis viccariis et sui successores legitimi debent et tenebuntur in dicta ecclesia Miloslauiensi divina officia ad laudem omnipotentis Dei, Beate Marie Virginis semper gloriose, beatorum apostolorum Petri et Pauli et omnium sanctorum, martirum, confessorum, virginum ac electarum misericorditer et studiose peragere et perficere sunt astricti, sed missam de die quolibet dierum per se vel per suos viccarios fore voce alta decantandam vesperasque similiter singulis diebus ferialibus ac matutinas quolibet festo et vigilias semel in septimana pariter cum una missa pro defunctis pro animabus parentum et predecessorum suorum et specialiter pro anima sua et strenui domini Petri pie memorie fratris germani predicti domini Thomislai⁵ commemorand(is). Quiquidem predictus census octo marcarum est de pecuniis factus et translatus strenui domini Petri felicis recordacionis heredis in Miloslaw, de servicio suo proprio acquisitus, pro quibus pecuniis villa Pelczino⁶ fuit empta et comparata. Qui tandem census octo marcarum debuit fore in villa Pelczino, sed tamen ex causis legitimis in superius dictam villam Phalibogowo est repositus, assignatus, deputatus et resignatus. In casu, si dicta missa pro defunctis superius expressata aliquomodo propter aliquod licitum impedimentum vocetenus cantari, suppleri et perfici non possit, tamen per ipsum plebanum vel per aliquem viccariorum ritte ac racionabiliter legendo perfici et compleri possit. [k. 106v] Quasquidem missas, vesperas, matutinas et vigilias suprascriptas prenominatus Boguchual plebanus unacum viccariis et suis successoribus protunc existentibus sub conscientia sua et suorum posterum per se vel per viccarios pro tempore existentes submisit et obligavit, et suos successores legitimos sine omni negligentia fore perpetualiter et in ewm decantand(as) et perficiend(as). Si autem predictam villam Phalibogouo per inimicos, per ignis voraginem, incendium vel per heredem devastari aut quandocunque dampnificari et anichilari contigerit, extunc dominus sive heres eiusdem ville Phalibogowo tenetur et astrictus est eundem censum octo marcarum latorum grossorum, ut prefertur, solvere integraliter et complere. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt appensa testimonio literarum. Actum et datum in Miloslaw die dominico Invocavit me etc. anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo secundo, presentibus ibidem strenuis et nobilibus dominis Marcissio de Fulstyn⁷, Nicolao Milay⁸, Philippo in Miloslaw⁹, Petro de Schamothuli¹⁰, Johanne de Czarshki¹¹ ac Nicolao de Gola¹² heredibus, testibus ad premissa.

^atak Kop,

¹Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1103/12.

²Tomisław z Miłosławia, zob. wyżej, nr 1080/8.

³Chwalibogówko par. Bardo, na pd.-zach. od Wrześni, koło Chwalibogowa (Koz. 4 s. 117).

⁴Pleban w Miłosławiu Boguchwał skądinąd nie znany.

⁵Piotr z Miłosławia skądinąd nie znany; nie można wykluczyć, że ident. ze wspomnianym przez Długosza, Opera omnia XII s. 528, poległym w bitwie z Tatarami nad Worsklą w 1399 r.

⁶Pełczyn, zob. wyżej, nr 1258/4.

⁷Marcisz z Fulsztyna nie zidentyfikowany, towarzyszył Szamotulskiemu również 25 marca 1432 w Kościanie (niżej, nr 1283/10), nie znany w ruskiej linii Herburtów (O. Łaszczyńska, Ród Herburtów w wiekach średnich, Poznań 1948), może z linii śląskich Füllsteinów?

⁸Mikołaj Miłaj z Miłosławia, syn Tomisława?, potem miecznik kal. 1463, zm. 1478/9 (Spisy wlkp.).

⁹Filip z Miłosławia wyst. 1418 (Roty II nr 514) - 1449 (SHGWlkp.), nie żył już 1465 (ib.).

¹⁰Piotr Świdwa z Szamotuł, syn Dobrogosta, potem kasztelan kal. 1447, pozn. 1450, starosta generalny Wlkp. 1460 - 1473, zm. 1473 (Spisy wlkp.; WSB s. 727).

¹¹Czartki par. Środa, na pd. od Środy Wlkp. (Koz. 2 s. 109). Jan zapewne identyczny z wyst. 1434 (Roty II nr 1084), może i z Jarem Grudkiem z Cz. burgrabią w Koninie 1445 (GUrz. nr C 374).

¹²Mikołaj z Goli, zob. wyżej, nr 1271/11.

Dokument Nr 1282

[13 marca] 1432

[Oficjał poznański] eryguje altarię fundacji mieszczki poznańskiej Anny Lindner w katedrze poznańskiej.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 632 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych z XVI w. - tzw. Jura vicariorum, k. 367, zaginionego w 1945 r.).

1432. Erectio altaris sub vocabulo Beatae Mariae Virginis, 10 Millium Martyrum et 11 Millium Virginum in capella Omnium Sanctorum et Omnium Fidelium Animarum, in ambitu chori, in sinistra parte, penes sacristiam versus orientem¹, cum iure patronatus vicariis adscripto, ex fundatione Annae Lindenar², super censu 7 marcarum, videlicet quinque super lapidea Joannis Cypel in circulo fori Posnaniensis³ et duarum super domo Stephani pellificis in platea Magna⁴ inscripto.

¹Ołtarz w katedrze pozn., por. Now. I s. 342, tam też data dzienna niniejszego dok.

²Lindner, Lindener, pozn. rodzina mieszczańska. Anna, żona? rajcy pozn. Henryka Lindnera (zob. wyżej, nr 1214/3) wyst. także 1431 (WSvP s. 200).

³Jan Czepel, zob. wyżej, nr 1079/15.

⁴Kuśnierz Stefan może ident. z wyst. 1435 i 1440 (WSvP s. 325; ARP I nr 172, 192).

Dokument Nr 1283

Kościan, 25 marca 1432

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że chorąży poznański Teodoryk z Międzychodu zapisał posag i wiano na swym Siekówku swej żonie Katarzynie.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 12, k. 39. Wpis 11 czerwca 1437 (wg Or.).

Nos Dobrogostius Swidwa capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium univer is, quomodo ad nostram aliorumque eiusdem terre nobilium veniens presenciam strennuus dominus Theodricus vexilifer Poznaniensis², non compulsus, non coactus neque aliquo sinistro modo seductus, quinymmo sanus mente pariter et corpore existens, usus consilio amicorum et matura deliberacione prehabita, quadricentas marcas grossorum latorum Pragensium, numeri vero Polonicalis consweti, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, centum cum quinquaginta marcas racione dotis et ducentas cum quinquaginta marcas racione dotalicii, in et super tota villa Minori Syeccowa³ cum curia et fortalicio hicidem et super medietate ville Maiori Syecowa³, cum omni iure et dominio, tam late, quam longe, prout solus tenuit et habuit, nichil iuris seu proprietatis ibidem pro suis excipiendo, cum omnibus et singulis utilitatibus, agris cultis et collendis, campis etc., quomodocumque ad prefatam villam Minori Syeccowa spectantibus et quomodocumque censeantur alio nomine, nobili domine Katherine consorti sue legittime⁴ dedit, donavit, deputavit, asscripsit et more terrestri coram nobis resignavit, per eandem dominam Katherinam tened(as), habend(as), possidend(as) et ad usus beneplacitos libere convertend(as), prout sibi melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigillum nostrum presentibus est appensum. Actum et datum in Costan feria tercia post dominicam Oculi anno Domini M CCCC XXXII°, presentibus Abraham de Sbanschin iudice Poznaniensi⁵, Jacobo de Sepno⁶, Abraham de Kyeblow⁷, Swanthoslao de Gylowecz⁸, Dobrogostio de Yeszyora⁹ et Marcissio de Fulstin¹⁰ et aliis fidedignis ad premissa.

¹Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1103/12.

²Teodoryk z Iwna, Międzychodu, wyst. 1400 - 1438, burgrabia w Kościanie 1402 - 1404, Nakle 1421, chorąży pozn. 1415 - 1438, zm. 1438 (GUrz. nr A 225, C 728, 493; SHGWlkp.).

³Siekowo i Siekówko par. Przemęt, na pd. od Wielichowa (Koz. 3 s. 189).

⁴Katarzyna wyst. już 1403 (Poz. II nr 1345).

⁵Abraham Zbąski, zob. wyżej, nr 1121/5.

⁶Jakub z Sepna, zob. wyżej, nr 1106/5.

⁷Kębłowo (Kiebłowo), wieś (miasto?) par. na pd.-zach. od Wolsztyna (Koz. 2 s. 290; SHGPoz. II). Abraham wyst. 1420 - 1451, pisarz ziemski pozn. 1445 - 1447 (Spisy wlkp.; PSB XII s. 357 - 358).

⁸Iłowiec (I. Wielki) par. Czempiń (potem par. własna), na wsch. od Czempinia. (SHGPoz. II). Świętosław wyst. 1396 - 1434, kasztelan karzecki 1413 - 1434, wicesędzia w Kościanie 1405, 1415 - 1419 (ib.; Spisy wlkp.).

⁹Jeziora (Jeziory) Wielkie i Małe, par. Zaniemyśl, na pn.-zach. od Zaniemyśla (SHGPoz. II). Dobrogost syn Tomisława (Nałęcz Nowodworski?) z J. Wielkich wyst. 1415 - 1435 (1440?) - ib.

¹⁰Marcisz z Fulsztyna, zob. wyżej, nr 1281/7.

Dokument Nr 1284

Poznań, 22 kwietnia 1432

Biskup poznański nadaje wieś biskupią Biskupice w użytkowanie prepozytowi gnieźnieńskiemu Przedwojowi z Grądów.

Kop.: Poznań, AAP, CP 475, k. 50 - 51v, w kopii spisanej i potwierdzonej przez notariusza publicznego Andrzeja z Polanowic w 1451 r. wg or. opatrzonego dwiema pieczęciami.

Nos Stanislaus Dei gracia episcopus Poznaniensis¹ significamus, quibus expedit universis, quomodo venerabilis viri, domini Predwogii de Grandi prepositi Gneznensis, canonici ac vicarii in spiritualibus et officialis [k. 50v] Poznaniensis², fratris nostri dilecti, virtutum magna attendentes insignia et fructuosa obsequia, que ecclesie nostre exhibuit et adhuc paratum se offert prestiturum, et quia non immemores illius conversacionis^a nobiscum, dum adhuc essemus in minoribus constituti et presentis gratitudinis affectum, quam^b dietenus et continue ampliori semper devocione continuare non cessavit nec cessabit in futurum, horum intuitu volentes ipsum et ecclesie nostre predicte ad nostros profectus et commoda reddere prompciorem, sibi villam nostram Bischkupycze iacentem in districtu Pisdrensi prope Gedcz³, sub ratihabicione capituli fratrum nostrorum ecclesie Poznaniensis, cum omnibus fructibus, censibus, proventibus et utilitatibus universis ad ipsam semper quomodolibet spectantibus, dedimus, contulimus, [k. 51] et assignamus per ipsum tenendam, habendam, utifruendam et possidendam tamdiu, quousque aliquam ecclesiam kathedralem aut metropolitanam nutu Dei ipsum assequi contingerit et nancisci, alias autem ad tempora vite sue. Datum Poznanie feria tercia proxima solempnis Pasce, vicesima secunda mensis Aprilis anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo secundo, presentibus venerabilibus et honorabilibus dominis: Mathia Dria decano⁴, Nicolao de Glamboczecz archidiacono⁵, Nicolao scolastico⁶, Nicolao de Gorka cancellario⁷, Petro Hungaro Srzemensi archidiacono⁸, Hectore preposito Gluschinensi⁹, Swanthoslao¹⁰, Johanne Furman¹¹, Mathia de Tharnowo¹², Nicolao Lanthman¹³ et Floriano¹⁴ prelatis et canonicis ecclesie nostre Poznaniensis, [k. 51v] predicte nostro sigillo presentibus subappenso. Transeat per me, Nicolaus de Gorka cancellarius Poznaniensis¹⁵.

^atak Kop. zamiast conversaciones

^btak Kop. zamiast quem

¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

²Przedwój z Grądów, zob. wyżej, nr 1131/3.

³Biskupice (koło Giecza), par. Grodziszczko, na pn.-wsch. od Środy Wlkp. 23 kwietnia 1432 zgodę na nadanie wyraziła kapituła pozn. (AAP, CP 28 k. 76v). Now. II s. 210 mylnie pisze, że nadanie niniejsze jest potwierdzeniem nadania z 1430 r. (zob. wyżej, nr 1236 - nadanie innych Biskupic).

⁴Maciej Dryja z Modliszewa, zob. wyżej, nr 1129/23.

⁵Mikołaj z Głęboczka, zob. wyżej, nr 1236/6.

⁶Mikołaj z Sumina, zob. wyżej, nr 1142/8.

⁷Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 1117/1.

⁸Piotr zwany Węgrem, zob. wyżej, nr 1205/2.

⁹Hektor z Koźmina, zob. wyżej, nr 1142/11.

¹⁰Świętosław jako kanonik pozn. potwierdzony 1429 - 1432 (AAP, CP 28 k. 20v; Acta capitulorum I nr 73, 81), ident. ze Świętosławem z Wrzącej kustoszem włocławskim 1426 (zob. wyżej, nr 1110/4).

¹¹Jan Furman, zob. wyżej, nr 1205/8.

¹²Maciej z Tarnowa (na pn. od Kostrzyna Wlkp.) kanonik pozn. 1428 - 1437, zm. ok. 1437 (Now. I s. 113).

¹³Mikołaj Lantman, Florian z Poklatek, zob. wyżej, nr 1142/12, 10.

¹⁴Mikołaj Lantman, Florian z Poklatek, zob. wyżej, nr 1142/12, 10.

¹⁵Podobne nadania Ciołka dla Przedwoja, zob. wyżej, nr 1210 i 1236.

Dokument Nr 1285

Sieradz, 1 maja 1432

Król Władysław Jagiełło zaświadcza, że klasztor kanoników regularnych w Trzemesznie dokonał zamiany wymienionych dóbr z klasztorem cystersów w Wąchocku.

Or.: 1. Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. 71. Pergamin 536 × 286 mm, zakładka obcięta, częściowo wydarta. 2 dziury po sznurze do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie: Scrinio 8 D i późne informacje o treści (XVIII w.); 2. tamże, Dypl. Trzem. 72. Pergamin bardzo gruby, 522 × 304 mm, zakładka obcięta. 2 dziury po sznurze do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie: Scrinio 8 + V, informacje o treści (XV - XVI w.).

||^aIn nomine Domini amen. A||d perpetuam rei memoriam. Cum inter humane nature comoda nichil dignius memoria habeatur, opportunum existit, ut |^bactus hominum litterarum |^c apicibus et testium annotacione perhennentur^d, ne lapsu temporis evanescant. Proinde nos Wladislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum Cracouie, Sandomirie, Sira|^bdie^e, Lancicie, Cuyauie |^c Lithuanieque^f princeps suppremus, Pomeranie Russieque dominus et heres etc. significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris, ^g-h

noticiam presencium

|^b habituris, quomodo |^c accedentes ad nostram prelatorumque et baronum nostrorum presenciam venerabiles acⁱ religiosi Andreas prepositus Tremeschnensis^l et Nicolaus abbas Wanchoczensis^j monasteriorum² unacum religiosis fratribus conventus utriusque sani mente et corpore, non coacti, non compulsi nec aliquo dolo, fraude vel errore circumventi, sed ex eorum certa sciencia nostraque voluntate et consensu, freti amicorum suorum consilio et matura deliberacione prehabita, ex certis causis et specialiter propter distanciam et comoditatem utriusque monasterii, talem inter se contractum et permutacionem bonorum spiritualium et temperalium^k fecerunt, ordinacionem et mutuam bonorum eorundem in alterutrum resignacionem, ita quod Andreas prepositus et fratres monasterii Tremeschnensis predicti opidum Wasznyow et villam Jezow cum decimis villarum Grzegorzouicze, Zwolya, Zayanczkouicze, Boxicze, Pankoslauicze et Prussinouicze ipsorum in terra Sandomiriensi situatis³ prefato Nicolao abbati et fratribus conventuique monasterii Wanchocensis^l antedicti resignaverunt, dederunt et assignarunt ac omne ius predictorum opidi Wasznyow et ville Jezow decimarumque in villis superius^ł expressatis in dictos abbatem et conventum Wanchocensem transfunderunt, cum omni iure, dominio^m et proprietate necnon cum omnibus utilitatibus, fructibus, censibus, proventibus, redditibus, agris, pratis, campis, rubetis, mericis, mellificiis, molendinis et emolimentis, piscinis, aquis, torrentibus et aquarum decursibus et generaliter cum omnibus attinenciis, pertinenciis et appendiis universis, ad ea quomodolibet ab antiquo spectantibus, prout in suis metis et graniciebus longe lateque et circumferencialiter existunt limitate et distincte, nichil iuris, dominii vel proprietatis in eisdem pro se et eorum successoribus penitus reservantes. Similiter vero prefatus Nicolaus abbas unacum conventu fratrum ipsius monasterii Wanchoczensisⁿ ipsorum opidum Kazimirzs cum villis ad ipsum spectantibus, videlicet Babicze^o, Prawyanczicze, Sobyen, Sobyenscawolya^p in terra Lanciciensi⁴ situatis, cum decimis villarum, videlicet in Prawyanczicze et in^q Tuschin^r ac villis Gorky duplici in terra Siradiensi^s iacentibus⁴, dicto Andree preposito et fratribus ipsius monasterii Tremeschnensis resignaverunt, dederunt et assignarunt ac omne ius dictorum opidi Kazimirzs^t et villarum superius nominatarum ad idem Kazimirzs^t spectancium in ipsos prepositum et fratres monasterii Tremeschnensis transfunderunt, cum omnibus ipsorum utilitatibus, fructibus, censibus, redditibus, proventibus, agris, pratis, campis, silvis, mericis, borris, mellificiis, lacubus, piscinis, riwis, aquis et aquarum decursibus, molendinis et eorum emolimentis et generaliter cum omnibus et singulis attinenciis, pertinenciis et obvencionibus universis, ad ea quomodolibet ab antiquo spectantibus, prout in suis metis et graniciebus longe lateque et circumferencialiter limitate existunt et distincte, nichil iuris, dominii vel proprietatis in eisdem bonis pro se penitus reservantes. Quequidem bona, videlicet opidum Kazimirzs^t cum villis ad ipsum spectantibus, scilicet Babicze, Sobyen, Sobyenscawolya^u et Prawyanczicze cum decima et in opido^v Tuschin^r ac duplici Gorky prepositus et fratres conventus monasterii Tremeschnensis, opidum vero Wasznyow et villam Jezow cum decimis villarum Grzegorzowicze, Zwolya, Zayanczkouicze, Boxicze, Pankoslauicze, Prussinouicze^w Nicolaus abbas et fratres conventus monasterii Wanchocensis^x habebunt, tenebunt, utifruentur et possidebunt pacifice et quiete, perpetue et in ewm. Quamquidem ordinacionem, contractum et permutacionem ac ipsorum bonorum in se mutuam resignacionem ratam et gratam habentes, attendentes eam racioni fore consonam, ipsam in omnibus suis punctis, articulis et clausulis approbamus^y, ratificamus, gratificamus et confirmamus tenore presencium mediante, decernentes eam robur obtinere perpetue firmitatis, iuribus tamen nostris regalibus ^z-in omnibus^-aa semper salvis. Harum quibus sigillum nostrum ^ab-appensum est^-ac testimonio litterarum. Actum Siradie^e feria quinta post Conductum Pasche anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo secundo⁵, presentibus reverendis in Christo patribus, dominis et magnificis Alberto ^ad-sancte Gneznensis ecclesie^-ae archiepiscopo et primate, Sbigneo Cracouiensi⁶, Stanislao Plocensi episcopis⁷, Nicolao de Michalow castellano Crac(ouiensi)⁸, Sandiwogio^af de Ostrorog Poznaniensi⁹ et Johanne de Lichin Brestensi palatinis¹⁰ et aliis quampluribus fidedignis. Datum per manus reverendi patris, domini Johannis episcopi Wladislauiensis, cancellarii¹¹ necnon venerabilis Wladislai de Opporow decretorum doctoris, decani Cracouiensis, prepositi Lanciciensis etc.^ag, Sedis Apostolice prothonotarii^ah, Regni Polonie vicecancellarii¹², sincere nobis dilectorum.
Ad relacionem prefati Wladislai de Opporow Regni Polonie vicecancellarii¹³.

^ainicjał wysokości prawie całego tekstu Or. 1 i 2

^bOr. 1

^cOr. 2

^dperhennamus Or. 1

^eSyradie Or. 2

^fLithwanieque Or. 2

^g-hpresencium noticiam Or. 2

ⁱet Or. 2

^jVanchoczensis Or. 2

^ktak Or. 1 i 2

^lVanchocensis Or. 2

^łsupperius Or. 2

^mdominyo Or. 2

ⁿWanchocensis Or. 2

^oBabycze Or. 2

^pSobenskawolya Or. 2

^qnastępuje wydrapane opido Or. 2

^rThuschin Or. 2

^sSyradiensi Or. 2

^tKazimirs Or. 2

^uSobyenskawolya Or. 2

^vbrak Or. 1

^wPrussinowicze Or. 2

^xWanchoczensis Or. 2

^yaprobamus Or. 2

^z-aabrak Or. 2

^ab-acest appensum Or. 2

^ad-aeGneznensi Or. 2

^afSandziwogio Or. 2

^agbrak Or. 2

^ahprotonotarii Or. 2

¹Andrzej prepozyt trzemeszeński, zob. wyżej, nr 1111/1.

²Mikołaj Mikosz opat cystersów z Wąchocka, zob. wyżej, nr 1090/1.

³Waśniów, miasteczko w Sandomierskiem, na pn.-zach. od Opatowa; Jeżów par. Waśniów; Grzegorzewice, wieś par. na pd.-zach. od Waśniowa; Zwola Sarnia par. Grzegorzewice; Zajączkowice par. Waśniów; Boksyce (Boksice) par. Momina, na pd.-wsch. od Waśniowa; Pękosławice par. Waśniów i Prusinowice par. Waśniów (wg informacji Pracowni Słownika Historyczno-Geograficznego Małopolski Instytutu Historii PAN w Krakowie).

⁴Kazimierz, Babice par. Kazimierz, Prawęcice, Sobień i Sobieńska Wola par. Bełdów w ziemi łęczyckiej, na zach. od Łodzi. Tuszyn na lewym brzegu Neru, już w województwie sier., powiecie piotrkowskim oraz zapewne Górki Małe i Górki Duże na pd. od Tuszyna.

⁵Pobyt w Sieradzu potwierdzony itinerarium królewskim.

⁶Zbigniew Oleśnicki, zob. wyżej, nr 1090/4.

⁷Stanisław Pawłowski, zob. wyżej, nr 1098/3.

⁸Mikołaj z Michałowa i z Kurozwęk, zwany Białuchą, kasztelan wojnicki 1399, wojewoda sand. 1410, kasztelan krak. 1430, starosta sier., krak., zm. 1438 (PSB XXI s. 123 - - 126; Spisy młp.).

⁹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

¹⁰Jan z Lichenia, zob. wyżej, nr 1103/11.

¹¹Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 1090/9.

¹²Władysław Oporowski, zob. wyżej, nr 1088/4.

¹³Zob. też dok. następny (nr 1286).

Dokument Nr 1286

Sieradz, 5 maja 1432

I. N. Andrzej prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie i Mikołaj opat klasztoru cystersów w Wąchocku ustalają zasady sprzętu zbóż i poboru czynszów w zamienionych przez siebie dobrach Kazimierz i Waśniów.

Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. 73. Pergamin 198 × 242 mm, bez zakładki i śladów sigillacji. Z. N.: Na podstawie kształtu butelki (z napisem Nicolaus u dołu) ozdobny krzyż; na przecięciu ramion litera n. Na odwrocie: Scrinio 8 Y, informacje o treści (XV - XVIII w.).

^aIn nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo quadringentesimo tricesimo secundo, | indicione decima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Eugenii divina providencia | pape quarti anno ipsius primo, die vero quinta mensis Maii, hora terciarum vel quasi, in ecclesia sancti | Stanislai claustri Syradiensis Gneznensis diocesis in meique notarii publici et testium infrascriptorum ad hoc vocatorum specialiter et rogatorum presencia, constituti personaliter venerabiles et religiosi viri, domini Andreas prepositus in Tremeschna¹ suo et tocius conventus sui dicti diocesis Gneznensis et Nicolaus abbas de Wanchoczsko diocesis Cracouiensis¹ suo tociusque conventus sui nomiribus, omnibus melioribus modo, via, iure, stillo et forma, quibus potuerunt et debuerunt ac manifeste recognoverunt se fecisse et fecerunt commutacionem pro bonis ecclesie in Gneznensi et Cracouiensi diocesibus sitis. Ita videlicet, quod ip e Andreas prepositus bona ecclesie sue et tocius conventus, que habuit in opido Wasznewo, et cum aliis villis circumiacentibus, prediis, allodiis, censibus et decimis in diocesi Cracouiensi sitis¹ dedit et perpetue assignavit dicto domino Nicolao abbati totique conventui suo in Wanchoczsko pro bonis, que ipse abbas cum conventu suo habuit in Kazimirzs, et cum aliis villis, allodiis, prediis, censibus et decimis in diocesi Gneznensi et in districtu Lanciciensi sitis¹, per ipsum Andream prepositum et conventum suum dicta bona perpetue possidendi^b, tali tamen condicione interposita, quod ipse Andreas prepositus cum conventu suo omnia frumenta, tam yemalia, quam estivalia anno presenti in agris predialibus et allodialibus in bonis Wasznyewo seminatis percipere debebit seu debet et levare, si et in quantum ipse Nicolaus abbas cum conventu suo non expedierit^c et libertaverit similiter frumenta in agris predialibus et allodialibus anni presentis, tam yemalia, quam estivalia in bonis Kazimirzs seminatis addiccioni^c. Insuper de cen ibus, quod si et in quantum bona in Kazimirzs per nobilem de terra Dobrinensi occupata fuerint², dictus dominus religiosus ante festum sancti Martini [11 XI] proxime venturum restituat, extunc ipse Andreas prepositus cum conventu suo de predictis bonis Kazimirzs omnes census et quascumque obvenciones per se percipere debet et levare. Ipse autem Nicolaus abbas cum conventu suo similiter omnes census et obvenciones universas de bonis Wasznyewo per se percipiet et levabit, promittentes dicte partes michi notario infrascripto sollempniter stipulanti huic ordinacioni nunquam verbo vel in scripto seu quovis alio modo contravenire, et presertim ecclesiasticis censuris se submittendos. Super quibus omnibus et singulis prefati domini Andreas prepositus et Nicolaus abbas suis et conventuum suorum nominibus pecyerunt ipsis a me notario infrascripto presens et quotquot fuerint necessaria, publicum seu publica instrumentum et instrumenta. Acta sunt hec anno, indicione, pontificatus, die, mense, hora et loco, quibus supra, presentibus honorabili et nobilibus viris, dominis Nicolao bacc(alario) arcium, prebendario in Borzislauicze³, Johanne Trzebochowsky⁴ et Paulo de Welanowo heredibus⁵ dicte Gneznensis diocesis, testibus circa premissa.
Z. N. ^d-e

Et ego Nicolaus Johannis de Pabianicze clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius⁶, qui(a) predictis recognicioni, permutacioni et condicionis interposicioni aliisque omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur, fierent et agerentur, unacum prenominatis testibus presens fui ideoque hoc presens publicum instrumentum, me aliis occupato negociis per alium fidelem conscriptum, in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis consignando, in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum requisitus et rogatus

^ainicjał wysokości 2/3 tekstu Or.

^bprzerobione z possidendum Or.

^cpoprawiane Or.

^d-einną ręką i atramentem Or.

¹Zob. wyżej, dok. nr 1285/1-4.

²Nie zidentyfikowany.

³Borysławice, wieś par. w ziemi łęczyckiej, na zach. od Kłodawy (Zajączkowscy, Materiały I s. 24 - 25). Prebendariusz Mikołaj nie zidentyfikowany.

⁴Zapewne ze wsi Trzebuchów par. Brdów, na pn. od Koła, który jednak leżał już w diecezji włocławskiej, tuż za granicą diecezji gnieźn. Jan nie zidentyfikowany.

⁵Wilamów (Wielanowo) w powiecie szadkowskim ziemi sier., nad Wartą, na pn. od Uniejowa (Koz. 7 s. 211). Paweł nie zidentyfikowany.

⁶Pabianice, miasto w Łęczyckiem. Mikołaj syn Jana, notariusz publiczny, skądinąd nie znany, nie figuruje w rejestrze notariuszy publicznych archidiecezji gnieźn. prowadzonym od 1420 (AAG, ACons. G II/1).

Dokument Nr 1287

Ostrzeszów, 5 maja 1432

Abraham Głowacz ze Zbąszynia sędzia deputowany przez króla zaświadcza, że Piotr Falkenhain zaakceptował wyznaczenie mu terminu sądowego z Wieruszem sędzią wieluńskim i że zobowiązał się w sporze z mieszczanami krakowskimi przestrzegać wyroku króla.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 11, k. 92 - 92v. Wpis 23 czerwca 1432.

Uw.:Dok. niniejszy nie dotyczy w zasadzie Wielkopolski, drukujemy go jednak ze względu na osobę wystawcy oraz małą dostępność kopii.

Nos Abraham Glowacz heres in Dcznbaschin^a iudex Poznaniensis generalis¹ per serenissimum principem et dominum, dominum Wladislaum Dei gracia regem Polonie etc. iudex inter partes prefatas specialiter deputatus, tenore presencium significamus, quibus expedit universis, noticiam presencium habituris, quod cum sub anno Domini M° quadringentesimo tricesimo secundo feria secunda proxima, in crastino sancti Floriani in civitate Ostraschow² unacum magnificis, strennuis ac nobilibus viris, dominis Andrea de Damabors Kalisiensi³, Martino de Kal(i)nowa Siradiensi pallatinis⁴, Laurencio de Calinowa castellano Siradiensi⁵, Johanne Ma(n)szik⁶, Stanislao de (S)karschewo castellano Xa(n)sky⁷ sedebamus iudicantes, ibi coram nobis iudicio presidentibus alias presentibus veniens et constitutus Petrus Falkenhan terrigena domini ducis Canthsky⁸, cui protunc domino duci Petrus Falkenhan causam suam libere commendavit et resignavit, dans et concedens sibi domino duci Canthsky omnimodam potestatem, promitens ratum atque firmum tenere erga et adversus strennuum Werusium iudicem Welunensem⁹, super quem proposuit questionem, videlicet pro duobus milibus marcarum, que, prout asserit, in via libera et strata sibi violenter recepisset, pro quibus nunc in Regno nostro Polonie stat et procedit iure termino sibi secundum ius et morem terrestrem sibi recipiendo, quos terminos eidem domino Petro Falkenhan de voluntate et consensu ipsius dedimus, posuimus et assignavimus, quem ipse libere conse(n)sit [k. 92v] et accepit. Item predictus Falkenhan coram nobis suprascriptis iudicio regali presidentibus publice recognovit et se sponte ac libere obligavit, quod causam suam, quam habuit cum civibus necnon mercatoribus Cracouiensibus unacum fideiussoribus ipsorum pro arestacione bonorum ipsorum, que predictus Falkenhan retinuit et arestavit super serenissimum principem et dominum, dominum Wladislaum Dei gracia regem Polonie etc., dominum nostrum graciossissimum firmiter sponte mittere debet et tenetur, et secundum decretum domini nostri graciosissimi regis omnia tenere et servare promisit sub bona fide et honore, et ultra, prout in libro nostro clarius continetur et quidquid per ipsum dominum nostrum graciosissimum regem actum, factum et ordinatum fuerit et decretum in premissis tenere et servare promiter promisit et se inscripsit. In cuius rei testimonium et evidenciam pleniorem sigilla nostra presentibus sunt appensa testimonio literarum. Actum et datum loco, die, anno quibus supra.

^aodczyt niepewny Kop.

¹Abraham ze Zbąszynia, zob. wyżej, nr 1121/5.

²Ostrzeszów, miasto w ziemi wieluńskiej.

³Andrzej z Danaborza, zob. wyżej, nr 1100/5.

⁴Marcin Zaremba, zob. wyżej, nr 1091/1.

⁵Wawrzyniec Zaremba, zob. wyżej, nr 1127/1.

⁶Jan Mężyk z Dąbrowy w ziemi wieluńskiej, dworzanin królewski 1394, podczaszy (cześnik?) nadworny 1403, starosta krzepicki, ostrzeszowski 1416 - 1437, ruski 1427 - 1431, wojewoda ruski 1433, zm. 1437 (PSB XX s. 513 - 514; Spisy sier.).

⁷Stanisław ze Skarszewa, zob. wyżej, nr 1163/2.

⁸Konrad Kącki, Kantner (zm. 1439) był księciem oleśnickim (PSB XIII s. 591 - 592). Piotr Falkenhain nie zidentyfikowany.

⁹Wierusz z Kąt (w ziemi wieluńskiej) starosta wieluński 1414 - 1415, sędzia wieluński 1418 - 1432 (Spisy wiel.). O jego sporze z Falkenhainem brak wiadomości.

Dokument Nr 1288

Gniezno, 7 czerwca 1432

Wymienieni uczestnicy sądu królewskiego w Gnieźnie informują sędziego i podsędka kaliskich, że Małgorzata żona Iflanda z Kalisk uzyskała drogą sądową trzy łany.

Or. nieznany; spisany był na papierze, pieczętowany pieczęcią do pozwów.
Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 3, k. 217v - 218. Wpis 20 października 1432 w potwierdzeniu sędziego i podsędka kaliskich z dnia 27 czerwca 1432 - zob. niżej nr 1290.

Nicolaus de Vlodzyslawa marsalcus domini regis¹, Sandiwogius de Ostrorog Poznaniensis², Andreas de Domoborz Kalisiensis³, Johannes de Lychin Brzestensis palatini⁴, Dobrogostius de Schamothuly subcamararius Kalisiensis et capitaneus Maioris Polonie generalis⁵, Martinus de Slawsko Poznaniensis⁶, Petrus de Zyrzniki Kalisiensis⁷, Petrus de Bnyn [k. 218] Gneznensis castelani⁸, Abraham Glovacz de Sbąsyn Poznaniensis⁹, Slup Dobrzinensis iudices¹⁰, Scora de Gayewo subiudex Poznaniensis¹¹ ceterique et officiales iudicio regali circa adventum serenissmi principis et domini, domini Wladislay Dei gracia regis Polonie die sabbati in vigilia Penthecostes anno Domini M° CCCC° tricesimo secundo Gnezne celebrato presidentibus¹², strenuis et nobilibus dominis Troiano de Lecna iudici¹³, Bogusio de Cruchowo subiudici¹⁴ tunc una nobiscum presidentibus amicis dilectis Kalisiensibus, amiciciam sinceram. Tenore presencium significamus, quomodo nobilis Margaretha consors Hyflandi de Kaliska¹⁵ veniens et aquisivit iusto iure et vero iudicio tres mansos agri cum stadio, quod iacet post ortulanum Andream de ibidem secundum tenorem litere fideiussorie caucionis, circa quam est conservata, quos tres mansos habet tenere perpetuis temporibus ad instanciam Mathie de ibidem¹⁶, qui Mathias debet sibi eosdem mansos cum eodem stadio exbrigare alias wyczlycz secundum ius et conswetudinem decurrentem et cum frumentis iam ibidem seminatis et pacem sibi dare debet sub penis magnis et iudicatum solvit. Et veniens nobilis Andreas de Kaliska¹⁷ et fidsiussit pro nobili Mathia de ibidem, ita quod idem Mathias debet sibi dare et obligare kmethonem dictum Thoworek ibidem in Kaliska cum omni iure et dominio, nichil iuris pro se reservando, domine Margarethe consorti dicti Hyflanth de ibidem, in decem marcis, quas super eundem Mathiam racione dampni superiuraverat. Quiquidem kmetho Thworek debet sibi dare et solvere tres fertones census annui et Lato chewa ibidem in Calyska fertonem eidem Margarethe solvere debet et eadem Margaretha tenebit tamdiu dicrum kmethonem, quousque sibi dicte decem marce fuerint persolute et hoc pacifice et quiete, quam possessionem dictus Mathias dare debet eidem Margarethe in octo septimanis sub penis magnis et iudicatum solvit. Quem mansum sive kmethonem dictus fideiussor debet expedire seu exbrigare ad tres annos secundum cursum terrestrem. Actum et datum die, loco, quibus supra, sigillo citatorio subimpresso.

¹Mikołaj z Brzezia, Wodzisławia, Lanckoroński, marszałek nadworny 1432 - 1434, podstoli krak. 1435 - 1440, marszałek koronny 1440 - 1461 (PSB XVI s. 446; Spisy młp.).

²Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

³Andrzej z Danaborza, zob. wyżej, nr 1100/5.

⁴Jan z Lichenia, zob. wyżej, nr 1103/11.

⁵Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1103/12.

⁶Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 1100/6.

⁷Piotr z Żernik i Piotr z Bnina, zob. wyżej, nr 1138/11, 14.

⁸Piotr z Żernik i Piotr z Bnina, zob. wyżej, nr 1138/11, 14.

⁹Abraham ze Zbąszynia, zob. wyżej, nr 1121/5.

¹⁰Mikołaj Słup z Wierzbicka, h. Dołęga, podstoli dobrzyński 1427, sędzia 1431 - 1433, kasztelan dobrzyński 1434 - 1452 (Lasocki, Dostojnicy s. 15, 13, 7).

¹¹Piotr Skóra z Gaju (niekiedy nazywanego Gajewem) zob. wyżej, nr 1246/8.

¹²Data zgodna z itinerarium królewskim.

¹³Trojan z Łekna i Bogusław z Kruchowa, Budzisławia, zob. wyżej, nr 1138/1, 2.

¹⁴Trojan z Łekna i Bogusław z Kruchowa, Budzisławia, zob. wyżej, nr 1138/1, 2.

¹⁵Kaliska par. Kleczew (Złotków?), na pn. od Kleczewa w powiecie konińskim (Koz. 4 s. 323). Ifiand z żoną Małgorzatą wyst. także w Choceniu na Kujawach (Teki Pawińskiego VII, 1905, s. 445).

¹⁶Maciej z Kalisk wyst. także 1423 - 1424 (Roty V nr Konin 403, 431) i 1434 (ib., nr Gniezno 347) oraz 1450 (Acta capitulorum II nr 1241).

¹⁷Andrzej Boczka z Kalisk w l. 1432 - 1443 wicechorąży w Koninie i wicewojewoda w Pyzdrach, zapewne ident. z wicechorążym w Pyzdrach 1469 i w Koninie 1470 - 1471 (GUrz. s. 173; Poznań, WAP, Konin Z. 3 k. 217v). Koz. 4 s. 323 - 324 umieszcza go - raczej mylnie - w Kaliskach koło Tuliszkowa.

Dokument Nr 1289

Poznań, 16 czerwca 1432

Biskup poznański, rycerstwo i miasta województwa poznańskiego przyrzekają wybrać po śmierci Władysława Jagiełły jednego z jego synów na tron polski.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 824. Pergamin 681 × ok. 350+150 mm. Na odwrocie: Maioris Poloniae nr 4 (XVI w.). Palatinatus Posnaniensis (XVII w.?). Omnes ordines Regni Polo(niae) suscipiunt in regem Polo(niae) unum de duobus filiis Wladi(slai) regis, qui aptior regno visus fuerit (XVI w.?), inne późniejsze sygnatury.

Pieczęcie (opisu dokonał pan dr hab. Stefan K. Kuczyński z Warszawy): Dokument opatrzony odciskami 61 pieczęci, zawieszonymi na zakładce w trzech rzędach na paskach pergaminowych; 9 pasków jest pustych, pieczęcie przy nich nie zostały przywieszone (1 pasek) lub nie zachowały się (8 pasków). Na zakładce występują ponadto 2 nacięcia po nie istniejących paskach, przy których były zawieszone pieczęcie. Dokument miał więc być opatrzony 72 pieczęciami, z których tylko jedna (pieczęć 7) nie została doń przywieszona. Na paskach, z wyjątkiem trzech, występują napisy z nazwą właściciela pieczęci, jego urzędem i herbem. Pieczęcie z wyjątkiem trzech pierwszych w górnym rzędzie odciśnięte są w wosku bezbarwnym. Pieczęcie opisał Jan Zamoyski w inwentarzu Archiwum Koronnego z lat 1567 - 1569 (wyd. F. Piekosiński, Jana Zamoyskiego notaty heraldyczno-sfragistyczne, "Studia, rozprawy i materiały z dziedziny historyi polskiej i prawa polskiego" t. VII, Kraków 1907, s. 49 - 54, nr 395 - 452). W poniższych opisach pieczęci czynimy odwołania do notat Zamoyskiego (cyt. dalej: Z), zwłaszcza, że niektóre dotyczą pieczęci nie zachowanych. W opisach pieczęci pomija się sposób ich zawieszenia, jednakowy dla wszystkich odcisków (na paskach pergaminowych), barwę wosku zaznacza się tylko przy odciskach w woskach barwionych. Rząd górny: Pieczęć 1: Odcisk w wosku ciemnoczerwonym (średnica 29 mm), w misce z wosku bezbarwnego, częściowo z ubytkiem, miska otłuczona i rozdzielona na dwie części. W polu na tarczy herb Ciołek, nad tarczą pióro pastorału i infuła. Napis minuskułą w otoku na wstędze o zrolowanych końcach, częściowo uszkodzony: s... i gratia epi posnaniensis. Napis na pasku od zakładki ku pieczęci: Sigillum reverendi domini Stanislai episcopi Poznaniensis (Z 395). Pieczęć 2: Odcisk w wosku ciemnozielonym (średnica 24 mm), w misce z wosku bezbarwnego. W polu w czwórlistnej rozecie na pochylonej tarczy herb Nałęcz. Tarcza zwieńczona hełmem z labrami i klejnotem, w którym dwa rogi jelenie. Napis minuskułą w otoku częściowo nieczytelny: x s sand'voi ... Napis na pasku od zakładki ku pieczęci: Sig(illum) Sandiuogii pallatini Poznaniensis (Z 396). Pieczęć 3: Odcisk w wosku ciemnozielonym zatarty (średnica 24 mm), w misce z wosku bezbarwnego, W polu trójlistna rozeta z tarczą herbową z nieczytelnym herbem (Z 397 rozpoznaje Zarembę). Napis minuskułą w otoku nieczytelny. Napis na pasku od zakładki ku pieczęci: S(igillum) Martini de Slawsco etc. Zaremba. Pieczęć 4: Odcisk w misce zatarty (średnica 30 mm). W polu w czwórlistnej rozecie na pochylonej tarczy herb Nałęcz. Tarcza zwieńczona hełmem z labrami i nierozpoznanym klejnotem (Z 398 opisuje klejnot: cornibus cerui). Napis minuskułą w otoku nieczytelny. Brak napisu na pasku. Pieczęć 5: Odcisk w misce zatarty (średnica 21 mm). W polu na tarczy herb Nałęcz. Napis w otoku nieczytelny. Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: S strenui Dobrogostii de Colno Camenensis castellani Nalancz (Z 400). Pieczęć 6: Odcisk w misce zatarty (średnica 22 mm). W polu na tarczy niewyraźny zarys herbu Leszczyc. Napis minuskułą w otoku w znacznej części nieczytelny: +s alb... (już Z 399 opisuje tę pieczęć: signo tamen vetustate obliterato). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Alberti de Pacost castellani Srzyemensis Lasska. Pieczęć 7: Pasek bez napisu i śladu przywieszenia pieczęci (Z 401: sequebatur sigillum, quod periit), rezerwowany dla Jana Głowacza z Graboszewa kasztelana santockiego, który zapewne nie przywiesił pieczęci z powodu przejścia z wielkopolskiej kasztelanii na palację mazowiecką. Pieczęć 8: Odcisk w misce, z ubytkiem (średnica 24 mm). W polu w wydłużonej czwórlistnej rozecie na pochylonej tarczy herb Nałęcz. Tarcza zwieńczona hełmem z labrami, koroną i klejnotem, w którym dwa rogi jelenie. Napis minuskułą w otoku częściowo nieczytelny: s abrah... Napis na pasku od zakładki ku pieczęci: Sigillum Abrahe de Dzbanschin iudicis Poznaniensis (Z 402). Pieczęć 9: Nacięcie po nie zachowanym pasku (Z 403 notuje tu jeszcze pasek z napisem i pieczęcią z herbem Awdaniec bez klejnotu Piotra Skóry z Gaju). Pieczęć 10: Odcisk w misce zatarty (średnica 20 mm). W polu na tarczy herb Łodzia. Napis minuskułą w otoku nieczytelny. Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Sigillum domini Luce de Gorka Lodza (Z 404). Pieczęć 11: Odcisk w misce, z ubytkiem w górnej części (średnica 24 mm). W polu na tarczy herb Nałęcz. Napis majuskułą w otoku nieczytelny. Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Derslaus de Roszwarowo Nalancz (Z nie notuje tej pieczęci). Pieczęć 12: Odcisk w misce zatarty (średnica 26 mm). W polu w wydłużonej czwórlistnej rozecie na pochylonej tarczy słabo widoczny herb Gryzina (dwa lisy lub wilki jeden nad drugim). Tarcza zwieńczona hełmem z labrami i klejnotem, w którym połulis lub połuwilk wspięty. Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Przybislai de Grizina dapiferi Napywow (Z 405). Por. niżej pieczęć 23. Pieczęć 13: Odcisk w misce zatarty (średnica 24 mm). W polu w czwórlistnej rozecie na pochylonej tarczy herb Korzbog (trzy ryby w pas jedna nad drugą). Tarcza zwieńczona hełmem z labrami, koroną (?) i nieczytelnym klejnotem. Napis minuskułą w otoku nieczytelny (Z 406 opisuje herb: trium carpionum, cum galea et supra galeam trium itidem carpionum minorum). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Petrus Cordebog subcamerarius Poznaniensis de armis Karpyw. Pieczęć 14: Odcisk w misce zatarty (średnica 24 mm). W polu na tarczy herb Grzymała. Napis minuskułą w otoku nieczytelny, poprzedzony krzyżykiem, na końcu napisu gałązka. Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Theodorici de Myedzychod vexilliferi Poznaniensis Grzymala (Z 407). Pieczęć 15: Odcisk w misce częściowo otłuczonej (średnica 24 mm). W polu na tarczy herb Wieniawa. Napis minuskułą w otoku nieczytelny. Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Rafaelis subdapiferi Poznaniensis Wyenyawa (Z 408). Pieczęć 16: Odcisk w misce zatarty i z ubytkiem (średnica 26 mm). W polu na tarczy herb Wieniawa. Napis minuskułą w otoku nieczytelny. Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Johannis Goli de Stzalkowo subpincerne Wyenyawa (Z 409). Pieczęć 17: Odcisk w misce (średnica 20 mm). W polu na tarczy herb Łodzia. Napis minuskułą w otoku nieczytelny. Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Johannis de Bnyn gladiferi Poznaniensis Lodza (Z 410). Pieczęć 18: Odcisk w misce (średnica 25 mm). W polu w wydłużonej czwór listnej rozecie na pochylonej tarczy herb Nałęcz. Tarcza zwieńczona hełmem z labrami i klejnotem, w którym dwa rogi jelenie. Napis minuskułą w otoku w znacznej części zatarty: s. joh... Napis na pasku od pieczęści ku zakładce: Johannis de Czarnkow Nalancz (Z 411). Pieczęć 19: Odcisk w misce otłuczonej, częściowo uszkodzony, odpadły od paska i przechowywany luźno (średnica 24 mm). W polu na tarczy herb Wieniawa. Napis minuskułą w otoku częściowo nieczytelny: s. rafa... Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Rafaelis de Lesczno Przyemanthensis Wyenyawa (Z 412). Pieczęć 20: Odcisk w misce (średnica 22 mm). W polu na tarczy herb Łodzia. Napis minuskułą w otoku częściowo nieczytelny: ... elcon ... Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Sigillum Przethpelconis de Stanschew de armis Lodza (Z nie notuje pieczęci). Pieczęć 21: Odcisk w misce zatarty (średnica 24 mm). W polu w wydłużonej czterolistnej rozecie z wypustkami na pochylonej tarczy herb nieczytelny. Tarcza zwieńczona hełmem z labrami i nieczytelnym klejnotem. W otoku napis nieczytelny (Z 413 opisuje herb: signo in scuto obliterato, cum galea et super galeam, quod quidem videri potuit, homine pubetenus prominente, manibus demissis). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Alberti de Glinno de armis Przyosna. Pieczęć 22: Odcisk w misce zatarty (średnica 22 mm). W polu w wydłużonej czterolistnej rozecie na pochylonej tarczy herb Awdaniec. Tarcza zwieńczona hełmem z labrami i słabo widocznym klejnotem, w którym jakby ręka zbrojna w oszczep (?). Napis minuskułą w otoku, przedzielony liściami rozety, częściowo nieczyteIny: pac.../de conari (Z 414 opisuje klejnot herbu: cum galea, et ex ea manu ac cubito extensa, in quo medietas lanceae vel sagittae a cuspide). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Pacossius de Conari Habdank. Pieczęć 23: Odcisk w misce zatarty (średnica 30 mm). W polu w wydłużonej czwórlistnej rozecie na tarczy herb nieczytelny. Tarcza zwieńczona hełmem z labrami (?) i klejnotem, w którym jakby połuzwierzę wspięte. Napis w otoku nieczytelny (Z 415 tak opisuje herb: arma autem ipsa Napyuouie vocari ex superiori appenso sigilli Przibislai de Grizina his ijsdem ex litteris didici). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Sigillum Stranczconis Borconis de Ossyeczna. Por. wyżej pieczęć 12. Pieczęć: 24: Odcisk w misce zatarty (średnica 22 mm). W polu tarcza z nieczytelnym herbem. Napis minuskułą w otoku nieczytelny (Z 416 rozpoznaje herb Nowina, more solito pictum). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Sigillum Jacobi de Sepno Nowyna. Pieczęć 25: Odcisk w misce zatarty (średnica 22 mm). W polu tarcza ze słabo czytelnym herbem Awdaniec. Napis minuskułą w otoku nieczytelny (Z 417 opisuje tę pieczęć: cum circulo et scuto nudo sine ullo signo). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Michaelis de Rogowo. Pieczęć 26: Odcisk w misce zatarty (średnica 20 mm). W polu tarcza z herbem słabo widocznym: trzy ryby w roztrój (?). Napis minuskułą w otoku w większej części nieczytelny: steph... Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Sthefani de Kankolewo Krakwycz (Z 418). O herbie Krakwicz zob. F. Piekosiński, Heraldyka polska wieków średnich, Kraków 1899, s. 236. Pieczęć 27: Odcisk w misce zatarty (średnica 20 mm). W polu tarcza z herbem nieczytelnym. Napis w otoku nieczytelny (Z 419 rozpoznaje herb Nałęcz, more solito pictum). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Dobrogostii de Syrakowo (ręką XVII w. dopisano błędnie: Dolenga). Pieczęć 28: Odcisk w misce zatarty (średnica 20 mm), przywieszony w sposób odwrócony o 180°. W polu na tarczy słabo widoczny herb: trzy ryby w roztrój (?). Napis minuskułą w otoku nieczytelny. Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Janussius Krakwycz de Rambyno Karpyw (Z 420). Por. pieczęć 26. Pieczęć 29: Odcisk w misce zatarty (średnica 24 mm). W polu tarcza z herbem nieczytelnym. Napis minuskułą w otoku nieczytelny (Z 421: signo obliterato). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Nicolaus Dobschynsky Wyskot. Pieczęć 30: Odcisk w misce (średnica 24 mm). W polu na tarczy herb Wyskota: na tarczy dwudzielnej w słup pole prawe w szachownicę, w polu lewym połulilia. Napis minuskułą w otoku: +s x alberti x de wyszot (?). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Albertus de Sdzyesch Wyskothii (Z 422). Pieczęć 31: Odcisk w misce (średnica 19 mm). W polu na tarczy herb Łodzia. Napis minuskułą w otoku: sigill petri de bnin. Napis na pasku od zakładki ku pieczęci: Sigillum Petri de Bnin Lodza (Z 423). Rząd środkowy: Pieczęć 32: Odcisk w misce zatarty (średnica 22 mm). W polu na tarczy herb Nałęcz. Napis w otoku nieczytelny. Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Sigillum Nyemerze de Kyschow Nalancz (Z 425). Pieczęć 33: Odcisk w misce zatarty (średnica 20 mm). W polu na tarczy herb Ostoja. Napis minuskułą w otoku nieczytelny (Z 426 daje opis z odręcznym rysunkiem herbu). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce częściowo zatarty: Sigillum Nicolai de Nyeparth castellani Crziwinensis Ostoya. Pieczęć 34: Odcisk w misce (średnica 21 mm). W polu na tarczy herb Ostoja. Napis minuskułą (?) w otoku zatarty (Z 429 daje opis z odręcznym rysunkiem herbu). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce częściowo zatarty: Sigillum Joannis Mareczsky clenodii Ostoya. Pieczęć 35: Odcisk zatarty w misce częściowo otłuczonej (średnica 22 mm). W polu w wydłużonej czterolistnej rozecie na tarczy słabo widoczny herb Wierzbna. Tarcza zwieńczona hełmem z labrami klejnotem, w którym strzała przekrzyżowana zwrócona w prawo. Napis minuskułą w otoku przedzielony liściami rozety nieczytelny (Z 431 nie rozpoznał herbu na tarczy: signo in scuto obliterato i na podstawie klejnotu mylnie uznał herb za Strzegomię). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Stephani de Czernyna de Rydzyn. Pieczęć 36: Odcisk w misce otłuczonej zatarty (średnica 22 mm). W polu słabo widoczny zarys tarczy z herbem Nałęcz. Napis w otoku zatarty. Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Dobrogostii de Ostrorog Nalancz (Z 432). Pieczęć 37: Pasek bez pieczęci, która była jeszcze za czasów Zamoyskiego (Z 433: Lodzia in cera simplici, more solito pictum, sine galea). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Vincencii de Chorina Lodza. Pieczęć 38: Odcisk zachowany szczątkowo w misce otłuczonej (średnica około 20 mm). W polu słabo widoczny zarys tarczy z nieczytelnym herbem. Napis w otoku nieczytelny (Z 434 rozpoznał na pieczęci herb Nałęcz: more solito pictum, sine galea). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Bodzanthe de Nyewyerz Nalancz. Pieczęć 39: Odcisk w misce (średnica 20 mm). W polu na tarczy herb Bylina. Napis minuskułą w otoku częściowo nieczytelny: s...scow. Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Derslai de Orzyeschcowo Bylyna (Z 435). Pieczęć 40: Nacięcie po nie zachowanym pasku. Z 436 notuje tu jeszcze pieczęć Piotra Pasikonia z herbem Wczele: Wsczelie cum imagine tabulae scacorum cum galea et super galeam capita, ut videbatur, morgionis cum circulibus ac cornibus, in cera simplici, nomine ipsius et armorum appenso adscripto. Pieczęć 41: Pasek pusty po pieczęci z herbem Przosna, która była jeszcze za czasów Zamoyskiego (Z 437: Prziosna... , sine galea in cera simplici). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Vincencii de Byelawy Przyossna. Pieczęć 42: Odcisk w misce zatarty i popękany (średnica około 20 mm). W polu tarcza z nieczytelnym herbem (chyba Świnka). Napis minuskułą w otoku w większej części nieczytelny: ... czacz. Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Nicolai de Czacz Swynek (Z nie notuje tej pieczęci). Pieczęć 43: Odcisk w misce zatarty (średnica 22 mm). W polu tarcza z herbem Topór. Napis minuskułą w otoku nieczytelny. Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Mathie de Trczyel Topor (nazwa herbu dopisana inną ręką, zapewne później) (Z 438). Pieczęć 44: Pasek pusty po pieczęci z herbem Czasza, która była jeszcze za czasów Zamoyskiego (Z 439: Czassa, sine galea in cera simplici; opisowi towarzyszył rysunek odręczny "wyobrażający rybę z jelenim rogiem na głowie, ukośnie od lewego dołu, do prawej góry ustawioną"). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Derslaus de Rokoschow Czassa. O herbie Czasza zob. F. Piekosiński, Heraldyka, s. 213. Por. niżej pieczęć 46. Pieczęć 45: Odcisk w misce (średnica 21 mm). W polu tarcza z herbem Łodzia. Napis minuskułą w otoku: + s dobrogosti de rogowo (?). Napis na pasku od zakładki ku pieczęci zatarty: Sigillum Dobrogostii Glemboczski (Z 440). Pieczęć 46: Pasek pusty po pieczęci z herbem Czasza, która była jeszcze za czasów Zamoyskiego (Z 441: sine galea, in cera simplici; opisowi towarzyszył rysunek odręczny herbu taki jak na pieczęci 44, z tą różnicą ,że "ryba ustawiona jest w poprzek ku bokowi prawemu a nie ukośnie"). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Stanislai de Przeczslaw Czassa. Pieczęć 47: Odcisk w misce zatarty (średnica 24 mm). W polu tarcza z herbem Grzymała, nie wiadomo, czy z mę żem zbrojnym w bramie. Napis minuskułą w otoku nieczytelny. Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Johannis Golias de Brodnicza Grzymala (Z 442). Pieczęć 48: Odcisk w misce (średnica 25 mm). W polu na pochylonej tarczy herb Łodzia. Tarcza zwieńczona hełmem z labrami i klejnotem, w którym łódź. Napis minuskułą w otoku częściowo nieczytelny: s andrei de blo... Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Andreas de Blozegewo Lodza (Z 443). Pieczęć 49: Odcisk w misce silnie zatarty (średnica 20 mm). W polu tarcza z herbem nieczytelnym. W otoku napis nieczytelny (Z 444 opisuje pieczęć: scuti in scuto, sine ulla pictura, nomine ipsius et armorum, nam Drogoslawicz arma appelari puto, appenso adscripto). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Nykel de Wythkouicze Dragoslauicz. Pieczęć 50: Odcisk w misce zatarty (średnica 22 mm). W polu tarcza z herbem Łodzia. Napis minuskułą w otoku nieczytelny. Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Sandiwogius Bandlewsky Lodza (Z 445). Pieczęć 51: Pasek pusty po pieczęci z herbem Łodzia, która była jeszcze w czasach Zamoyskiego (Z 446: Lodza in cera simplici, more solito pictum). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Sandiwogii de Bandlewo Lodza. Ponieważ znany jest tylko jeden Sędziwój Będlewski (por. niżej przypis 23), trudno dociec, kto przywiesił drugą pieczęć - może syn Sędziwoja Jan (o nim SHGPoz. I, s. 28). Por. też niżej pieczęć 52. Pieczęć 52: Pasek pusty po pieczęci z herbem Łodzia, która była jeszcze w czasach Zamoyskiego (Z 447: sigillum Ziemakonis de Bandlewo simile [jak pieczęć 51 - przyp. S.K.K.]). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Byenakonis de Bandlewo Lodza. Pieczęć 53: Odcisk w misce (średnica 19 mm). W polu tarcza z herbem Nałęcz. Napis minuskułą w otoku nieczytelny; na końcu napisu gałązka z trzema wypustkami. Napis na pasku od pieczęci ku zakładce zatarty: Vincencii Obrzyczsky Nalancz (Z 448). Pieczęć 54: Odcisk w misce częściowo otłuczonej (średnica 22 mm). W polu na tarczy herb Łodzia. Napis minuskułą w otoku w większej części zatarty: s. stani... Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Stanislai de Rogalino Lodza (Z 449). Pieczęć 55: Odcisk z niewielkim ubytkiem i zatarty, w misce otłuczonej, odpadł od paska (średnica 24 mm). W polu tarcza z herbem Gryzina przedstawiającym idącego wilka zwróconego w lewo. Napis minuskułą w otoku częściowo nieczytelny: +s. hincz... medzihod (?). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce częściowo zatarty: Opacz de Kokorzino Wylk (Z 451 notuje: sigillum Opacz de Kokorzin simile [jak pieczęć 56 - przyp. S.K.K.]). Por. niżej pieczęć 56. Pieczęć 56: Odcisk luźny, odpadł od paska (średnica 24 mm), zapewne identyczny z pieczęcią 55. W polu tarcza z herbem Gryzina przedstawiającym idącego wilka zwróconego w lewo. Napis minuskułą w otoku: +s. hinczi dni de medzihod (?). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce mocno zatarty: Hynczchka de Myedzychod Wylk (Z 450). Pieczęć 57: Odcisk w misce (średnica 20 mm). W polu tarcza z herbem Pomian (miecz przez głowę bawolą ukośnie od dołu do góry), Napis minuskułą w otoku nieczytelny. Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Barthossius Chemka Pomyanow (Z 452), Rząd dolny: Pieczęć 58: Pasek pusty po pieczęci z herbem Nałęcz, która była jeszcze za czasów Zamoyskiego (Z 424: sigillum Gasparis de Czarnkow: Nalecz sine galea in cera simplici, more solito pictum...), Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Sigillum Casperi de Czarncow Nalancz. Pieczęć 59: Odcisk w misce, odpadł od paska (średnica 22 mm). W polu tarcza z herbem Nałęcz. Napis minuskułą w otoku częściowo zatarty: + s abrahe... Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: S(igillum) nobilis Abra(h)e de Kyebbow [tak Or.] Nalancz (Z 428). Pieczęć 60: Odcisk w misce (średnica 22 mm), W polu tarcza z herbem Nałęcz. Napis w otoku nieczytelny. Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: S(igillum) strennui Dobrogostii de Jeszyora Nalancz (Z 428). Pieczęć 61: Pasek pusty po pieczęci, która była jeszcze w czasach Zamoyskiego (Z 430: sigillum Andreae Pokrątha: Napiwowie tale prosus, ut est in quaternionibus Cracoviensibus pictum, in cera simplici). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Sigillum Andree Pocrantha Napywow (por. z pieczęcią tegoż przy dokumencie nr 1176). Pieczęć 62: Odcisk w misce (średnica 42 mm). Pieczęć sekretna miasta Poznania z przedstawieniem orła na tarczy i skrzyżowanych kluczy (wyd. Gumowski, Najst. pieczęcie miast, s. 178, nr 349, tabl. XXVII). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Sigillum civitatis Poznaniensis (Z nie notuje tej pieczęci). Pieczęć 63: Odcisk w misce, od której oddzielony na skutek rozwarstwienia wosku (średnica 40 mm). Pieczęć miejska Kościana z przedstawieniem wieży (wyd. Gumowski, o.c., s. 115, nr 201, tabl. XVI). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Sigillum civitatis Costanensis (Z nie notuje tej pieczęci). Pieczęć 64: Odcisk w misce otłuczonej (średnica 54 mm). Pieczęć miejska Wschowy z przedstawieniem koronacji Madonny (wyd. Gumowski, o.c., s. 250, nr 523). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Sigillum civitatis Wschovensis (Z nie notuje tej pieczęci). Pieczęć 65: Odcisk w misce otłuczonej (średnica 34 mm). Pieczęć miejska Środy z przedstawieniem muru z wieżami, tarczą z orłem i klejnotem, w którym gwiazda i półksiężyc (wyd. Gumowski, o.c., s. 204, nr 410, tabl. XXXII). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Sigillum civitatis Srzyedensis (Z nie notuje tej pieczęci). Pieczęć 66: Odcisk w misce zatarty (średnica 28 mm). Pieczęć miejska Międzyrzecza: w polu orzeł flankowany przez dwie wieże, nad nim mur lub arkada. Napis minuskułą w otoku częściowo nieczytelny: s' civitatis medzi... Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Sigillum civitatis Myedzyrzyecensis (Z nie notuje tej pieczęci). Pieczęć 67: Odcisk w misce otłuczonej, zatarty i z ubytkiem (średnica 40 mm). Pieczęć miejska Śremu: w polu wieża jednokondygnacjowa nakryta spiczastym dachem, z gankami po bokach. Napis majuskułą w otoku częściowo zniszczony i nieczytelny. Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Sigillum civitatis Srzyemensis (Z nie notuje tej pieczęci). Pieczęć 68: Odcisk w misce otłuczonej (średnica 55 mm). Pieczęć miejska Obornik: w polu orzeł bez korony. Napis majuskułą w otoku: +S CIVITATIS DE OBORNIC (litery S i litera N odwrócone). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Sigillum civitatis Oborniczensis (Z nie notuje tej pieczęci). Pieczęć 69: Odcisk w misce otłuczonej prawie całkowicie zatarty (średnica 42 mm). Pieczęć miejska Rogoźna z ledwo widocznym zarysem godła: klucz w słup i połuorzeł (wyd. Gumowski, o.c., s. 190, nr 378, tabl. XXIX). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce: Sigillum civitatis Rogoszno (Z nie notuje tej pieczęci). Pieczęć 70: Odcisk w misce (średnica 40 mm). Pieczęć miejska Kopanicy z przedstawieniem ryby w pas zwróconej w lewo, nad której głową korona, wzdłuż grzbietu róg jeleni (wyd. Gumowski, o.c., s. 114, nr 198). Napis na pasku od pieczęci ku zakładce zatarty (Z nie notuje tej pieczęci). Pieczęć 71: Odcisk w misce zatarty (średnica 30 mm). W polu sylwetka ptaka idącego w lewo. Napis majuskułą w otoku częściowo nieczytelny: S CIVITAT... NENSIS. Zapewne pieczęć miejska Wronek. Brak napisu na pasku (Z nie notuje tej pieczęci). Pieczęć 72: Odcisk w misce częściowo otłuczonej, z niewielkim ubytkiem, odpadły od paska (średnica 40 mm). W polu głowa jelenia zwrócona w lewo. Napis minuskułą w otoku częściowo nieczytelny: +s. civitatis... Zapewne pieczęć miejska Ujścia lub Osiecznej, chyba nie Sierakowa (w godłach napieczętnych tych miast występuje głowa jelenia). Brak napisu na pasku (Z nie notuje tej pieczęci). Za Ujściem przemawia fakt, że było to miasto królewskie - pozostałe dwa były miastami prywatnymi.

Wyd.: 1. Raczyński, Kodex, s. 162 - 164 (wg Or.); 2. Ł. Gołębiowski, Dzieje Polski za panowania Jagiellonów, t. I, Warszawa 1846, s. 543 n. (wg Or.?); 3. Tłumaczenie polskie: M. Malinowski, Dzieje Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego (B. Wapowskiego), t. II, Wilno 1848, s. 154.
Reg.: 1. Index act., nr 1792; 2. Inventarium, s. 276.

Uw.:Wbrew utartym poglądom, widzącym w niniejszym dok. akt stanów całej (właściwej) Wielkopolski, uznać go trzeba raczej tylko za akt wystawiony przez reprezentantów województwa poznańskiego: biskupa, urzędników ziemskich i znaczniejsze rycerstwo oraz przedstawicieli miast królewskich województwa. W dok. nie występuje żaden urzędnik z województwa kaliskiego, a nieliczni mieszkańcy tego województwa występują tu tylko z tytułu piastowania urzędu ziemskiego w województwie poznańskim (Marcin ze Sławska, Rafał z Gołuchowa, Jan Goły ze Strzałkowa itd.). Jednolitą reprezentację królewskich miast województwa poznańskiego (ze znaczniejszych miast brak chyba tylko Mosiny) uzupełnia miasto Środa, leżące już w województwie kaliskim.

||^aIn nomine Domini amen.|| Nos prelati, barones, comites, milites, proceres, nobiles, civitates totaque comunitas Regni Polonie, singulariter singuli et universaliter universi eodem animo, eadem | voluntate, sciencia, consensu et ratihabicione eisdem, omnes unanimiter significamus tenore presencium, quibus expedit universis, noticiam presencium habituris, quomodo attendentes, quod tam racionis persuasio, quam divinarum | et humanarum auctoritas scripturarum illorum regimen principum recomendat, quos nativi nobis concedit solii amenitas, nam tunc optime consueverunt illam regere policiam, ad quam nedum profectuum temporalium | mutantur affectus, sed cuiusdam naturalis originis trahuntur energia et non absque quadam dulcedine affectuum imperiis eorum devota plebis religio subicere se consuevit, quibus vere successionis ad solia ingressum non ignorat, quorum contemplacione et serenissimi principis domini Wladislai Dei gracia regis Polonie etc., domini nostri graciosissimi intuitu, cum quo tot nobis et Regno nostro felices triumphi successerunt, qualia non inmerito sub filiis suis, quos nobis ab alto donavit Altiss(i)mus, possemus expectare, cum sepe surculus a stipite consurgens solet naturam tocius arboris in se continere, omnes unanimiter nullo dissenciente votis, vocibus et voluntatibus paribus unum ex filiis domini regis nostri predicti, quem pro regimine Regni cognoscemus apciorem in regem et dominum verumque heredem et successorem Regni Polonie de speciali consensu et voluntate magnifici principis domini Alexandri, alias Wytoldi magni ducis Lithwanie¹ ipsiusque prelatorum et baronum ac militum suscipimus, tenore presencium mediante, promittentes sibi bona fide et fideliter pollicentes eandem fidem, reverenciam et obedienciam, devocionem et obsequia iusta, debita et honesta semper et iugiter servare, exhibere et facere, quemadmodum prefato domino nostro regi, patri suo exhibemus et facimus et aliis predecessoribus ipsius exhibuimus, servavimus et fecimus. Et postquam favente Domino ad etatem debitam et maturam perveniet, tamquam verum regem nostrum et dominum sacra corona, qua alii reges Regni Polonie consueverunt coronari, insignire promittimus. Ita tamen, si prius et ante omnia litteras, iura, libertates et emunitates omnium statuum tam eclesiasticorum, quam secularium, quas a predicto patre suo et aliis regibus, principibus, ducibus et dominis Regni Polonie tam naturalibus, quam electis habuimus et habemus, et presertim litteras exnunc circa assumpcionem predicti filii sui sine priorum preiudicio litterarum nobis datas observabit, custodiet et attendet, suisque litteris et privilegiis efficacibus confirmabit, ratificabit, muniet et approbabit. Item quicumque voluerint aut ausi fuerint contravenire recepcioni in regem prefati filii domini nostri regis, quem duxerimus eligendum, aut in Regno nostro et intra Regnum aliqua bella aut guerras facere vel procurare, aut societates et colligaciones contra pacem et quietem Regni nostri Polonie, aut errores hereticales facere vel promovere, contra talem et tales omnes simul promittimus sub fide et honore sine dolo et fraude insurgere et in eorum destruccionem nos movere, cuiuscumque status, condicionis vel preeminencie fuerint sive spirituales, sive seculares. Scriptum et datum Poznanie feria secunda in crastino Sancte Trinitatis anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo secundo, in convencione ad premissa indicta sub appensione sigillorum nostrorum infrascriptorum, videlicet Stanislai episcopi Poznaniensis², Sandiwogii de Ostrorog palatini³, Martini de Slawsko Poznaniensis⁴, Vincencii de Schamotuli Myedzirzecensis⁵, Dobrogostii de Colno Camenensis⁶, Alberti de Pakoscz Sremensis⁷, Johannis Clowacz^b de Graboschewo Santhoczensis castellanorum⁸, Abrahe de Dzabanschin iudicis⁹, Petri Cordebog subcamerarii¹⁰, Theodrici de Myedzichod vexilliferi¹¹, Petri de Gay subiudicis¹², Pribislai de Grizina dapiferi¹³, Raphaelis subdapiferi¹⁴, Johannis Goli de Strzalkowo subpincerne¹⁵, Johannis de Bnyn gladiferi Poznaniensium¹⁶, Johannis et Casper de Czarnkow¹⁷, Przedpelkonis de Sta(n)schow¹⁸, Nyemyerze de Kysow¹⁹, Byenyakonis de Bandlewo²⁰, Luce de Gorka²¹, Raphaelis de Lesczno²², Sandiwogii de Bandlow²³, Abrahe de Keblowo²⁴, Derslai de Roswarowo²⁵, Dobrogostii de Jezora²⁶, Alberti de Glynno²⁷, Vincencii de Byelawy²⁸, Janussii de Gorka²⁹, Dobrogostii de Syrakow³⁰, Petri de Glamboczecz³¹, Dobrogostii de Symankowo³², Vincencii de Chorzina³³, Nicolai de Czacz³⁴, Stanislai de Rogalino³⁵, sub omniumque et singulorum procerum, militum, nobilium, civitatuum, indigenarum et incolarum ratihabicione, sciencia, pariter et consensu.

^ainicjał wysokości prawie całego tekstu Or.

^btak Or.

¹Wielki książę Witold zm. 27 października 1430. Nie nazwanie go tutaj zmarłym może sugerować, że tekst niniejszego zobowiązania powstał znacznie wcześniej, najpewniej jako jednolity dla wszystkich ziem Korony (Regni Polonie), a dopiero później opatrzony konkretną datą i miejscem podjęcia zobowiązania przez rycerstwo i miasta województwa pozn.

²Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4. Pieczęć 1.

³Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1. Pieczęć 2.

⁴Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 1100/6. Pieczęć 3.

⁵Wincenty z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1266/4. Pieczęć 4.

⁶Dobrogost z Kolna, zob. wyżej, nr 1108/2. Pieczęć 5.

⁷Wojciech z Pakości, zob. wyżej, nr 1232/2. Pieczęć 6.

⁸Graboszewo, wieś par. na pd.-zach. od Słupcy (Koz. 4 s. 262). Jan Głowacz (i z Leżenic na Mazowszu), h. Nałęcz, kasztelan santocki 1420 - 1433, potem wojewoda mazowiecki, zm. po 1439 (Spisy wlkp., zob. też PSB XVII s. 263). Pasek do pieczęci 7.

⁹Abraham ze Zbąszynia, zob. wyżej, nr 1121/5. Pieczęć 8.

¹⁰Piotr Korczbok, zob. wyżej, nr 1098/6. Pieczęć 13.

¹¹Teodoryk z Międzychodu, Iwna, zob. wyżej, nr 1283/2. Pieczęć 14.

¹²Piotr Skóra z Gaju, zob. wyżej, nr 1246/8. Pieczęć 9.

¹³Przybysław z Gryżyny, zob. wyżej, nr 1176/1. Pieczęć 12.

¹⁴Rafał z Gołuchowa, zob. wyżej, nr 1098/7. Pieczęć 15.

¹⁵Jan Goły ze Strzałkowa, Goliszewa, Gołuchowa, brat Rafała z Gołuchowa, podczaszy pozn. 1431- 1437, zm. 1437 (Spisy wlkp.). Pieczęć 16.

¹⁶Jan z Bnina, zob. wyżej, nr 1258/8. Pieczęć 17.

¹⁷Jan z Czarnkowa, zob. wyżej, nr 1257/3. Jego brat Kasper wyst. 1416 - 1434 (SHGPoz. I s. 291). Pieczęcie 18 i 58.

¹⁸Przedpełk syn Mościca ze Stęszewa, zob. wyżej, nr 1271/8. Pieczęć 20.

¹⁹Niemierza z Kiszewa i Bliżyc, zob. wyżej, nr 1085/6. Pieczęć 32.

²⁰Bieniak z Będlewa par. Łódź (koło Stęszewa), h. Łodzia, wyst. od 1411, potem stolnik pozn. 1434, chorąży 1438, zm. 1450 (Spisy wlkp.; SHGPoz. I s. 28). Pieczęć 52.

²¹Łukasz z Górki, zob. wyżej, nr 1144/2. Pieczęć 10.

²²Rafał z Leszna, zob. wyżej, nr 1193/7. Pieczęć 19.

²³Sędziwój z Będlewa (jak wyżej, przypis 20), wyst. 1411 -1432 (SHGPoz. I s. 28). Pieczęć 50 - 51?

²⁴Abraham z Kęłbowa, zob. wyżej, nr 1283/7. Pieczęć 59.

²⁵Dziersław z Rozwarowa, zob. wyżej, nr 1266/5. Pieczęć 11.

²⁶Dobrogost z Jezior Wielkich, zob. wyżej, nr 1283/9. Pieczęć 60.

²⁷Glinno par. Chojnica, na pd.-zach. od Murowanej Gośliny. Wojciech wyst. 1411 - 1436 (SHGPoz. I s. 479). Pieczęć 21.

²⁸Bielawy par. Chojnica, wieś dziś nie istniejąca na pn. od Poznania w okolicy Biedruska. Wincenty Czuryło, Czurydło, syn Jury, także ze Złotnik, Tworkowa, Biezdrowa, wyst. 1419 - 1464, trudny do odróżnienia od syna tegoż imienia (ib. s. 42). Pieczęć 41.

²⁹Janusz z Górki, zob. wyżej, nr 1123/12. Brak wiadomości o jego pieczęci przy niniejszym dok.

³⁰Sieraków, miasto nad Wartą w powiecie pozn. (Koz. 3 s. 191, 7 s. 384). Dobrogost wyst. 1408 - 1432 (SHGWlkp.). Pieczęć 27.

³¹Głęboczek, wieś par. na wsch. od Murowanej Gośliny. Piotr, Pietrasz, wyst. 1415 - 1453, potem kasztelan rogoziński 1453 (SHGPoz. I s. 486 - 487). Pieczęć 45?

³²Szymankowo, z Dobrogost, brat archidiakona pozn. Mikołaja z Głęboczka (KDW V nr 364), wyst. w Głęboczku 1409 - 1422, potem w Szymankowie, najpewniej w Sz. par. Śrem, wsi prestymonialnej archidiakonów pozn., nie zaś w niedalekim od Głęboczka Sz. par. Uchorowo, na pn.-zach. od Murowanej Gośliny, które było wówczas własnością Mikołaja Górki (niżej, nr 1294). Pieczęć nie znana.

³³Choryń, wieś par. na pd.-wsch. od Kościana. Wincenty, także z Brudzynia, wyst. 1398 - 1436 (SHGPoz. I s. 210 - 211), potem 1434 - 1435 burgrabia w Kościanie (GUrz. nr C 740). Pieczęć 37.

³⁴Mikołaj z Czacza, zob. wyżej, nr 1135/7. Pieczęć 42.

³⁵Rogalin par. Rogalinek, pomiędzy Kórnikiem a Mosiną (Koz. 3 s. 134). Stanisław wyst. 1420 - 1447 (Roty II nr 638, III nr 1172; SHGWlkp.). Pieczęć 54.Osoby nie wymienione w dok., które przywiesiły swą pieczęć:

³⁶Konary, wieś par. na wsch. od Miejskiej Górki. Pakosz Awdaniec wyst. 1421 - 1437 (SHGPoz. II). Pieczęć 22.

³⁷Maciej Borek zw. Strączkiem z Osiecznej, zob. wyżej, nr 1176/3. Pieczęć 23.

³⁸Jakub z Sepna, zob. wyżej, nr 1106/5. Pieczęć 24.

³⁹Rogowo par. Krobia, na pd. od Krobi (Koz. 3 s. 136). Michał h. Awdaniec (Roty III nr 1071), syn Piotra, wyst. 1418 (ib. nr 721: błędnie Nogowski) - 1455 (SHGWlkp.). Pieczęć 25.

⁴⁰Kąkolewo, wieś par. na pd. od Osiecznej. Stefan wyst. 1421 - 1438 (SHGPoz. II). Pieczęć 26.

⁴¹Janusz Krakwicz z Rąbinia, zob. wyżej, nr 1075/2. Pieczęć 28.

⁴²Mikołaj z Dobczyna, zob. wyżej, nr 1075/6. Pieczęć 29.

⁴³Zdzież, miasto w powiecie pyzdrskim (Koz. 3 s. 471). Wojciech wyst. od 1427 (Kozierowski, Obce ryc., s. 125, por. też S. Machnikowski, Zdzież-Borek w średniowieczu, Roczniki Historyczne 4, 1928), od 1446 jako olim ze Zdzieża, teraz z Ostrowa (SHGWlkp.). Pieczęć 30.

⁴⁴Piotr z Bnina najpewniej ident. z Piotrem kasztelanem gnieźn. 1428 - 1448 (zob. wyżej, nr 1138/14). Bnin leżał w województwie kal., Bnińscy mieli jednak dobra i w województwie pozn. Piotr sprawował urząd w województwie kal., może dlatego jego urzędu nie wymieniono na pasku pieczętnym. Pieczęć 31.

⁴⁵SNiepart, wieś par. na pd. od Krobi (Koz. 2 s. 511). Mikołaj kasztelan krzywiński wyst. 1418 - 1438 (Spisy wlkp.). Pieczęć 33.

⁴⁶Mórka, wieś par. na pn.-zach. od Dolska (Koz. 2 s. 483). Jan (strenuus) wyst. 1412 - 1436, może ident. z wyst. już 1406 Janem zw. Stopacz (SHGWlkp.). Pieczęć 34.

⁴⁷Stefan Rydzyński, zob. wyżej, nr 1118/3. Pieczęć nr 35.

⁴⁸Dobrogost z Ostroroga, syn wojewody Sędziwoja, potem kasztelan kamieński 1443, gnieźn. 1468 - 1478, zm. 1478 (PSB XXIV s. 497). Pieczęć 36.

⁴⁹Niewierz par. Brody, na wsch. od Lwówka (Koz. 2 s. 516). Bodzęta wyst. 1412 (Roty III nr 472) - 1434 (niżej, nr 1296/2), zm. 1434 (SHGWlkp.). Pieczęć 38.

⁵⁰Dziersław z Orzeszkowa, zob. wyżej, nr 1087/5. Pieczęć 39.

⁵¹Przydomek Pasikoń nosili w XV w. Wczelice z Włościejewek (Włościejewic), wsi par. na pd.-zach. od Książa Wlkp. (Koz. 3 s. 401 - 402, 5 s. 483), gdzie jednak Piotr Pasikoń wyst. tylko 1400 (Lekszycki II nr 2608, 2610, 2611) i 1449, wspomniany jako zmarły 1468 (SHGWlkp.). Pieczęć 40.

⁵²Maciej z Trzciela, zob. wyżej, nr 1121/1. Pieczęć 43.

⁵³Dziersław z Rokosowa, zob. wyżej, nr 1082/10. Pieczęć 44.

⁵⁴Głęboczek (zob. wyżej, przypis 31). Dobrogost, także z Szymankowa i Popowa (?) wyst. od 1422 (SHGPoz. I s. 486), brat Piotra (wyżej, przypis 31). Pieczęć 45?

⁵⁵Przecław par. Żydowo, na pd.-wsch. od Szamotuł (Koz. 3 s. 88 - 89, 5 s. 202). Stanisław skądinąd nie znany. Pieczęć 46.

⁵⁶Jan Goliasz z Brodnicy, zob. wyżej, nr 1164/2. Pieczęć 47.

⁵⁷Błażejewo (Błożejewo) par. Bnin (potem par. własna), na pd. od Kórnika (Koz. 2 s. 26). Andrzej wyst. 1416 - 1437 (SHGWlkp.), był mieszkańcem województwa kal. Pieczęć 48.

⁵⁸Nikiel z Witkowic, zob. wyżej, nr 1106/7. Pieczęć 49.

⁵⁹Obrzycko, wieś par. na wsch. od Wronek (Koz. 2 s. 531). Wincenty wyst. 1400 - 1414 (SHGWlkp.), podczaszy pozn. 1406 - 1414 (Spisy wlkp.). Ok. 1432 wyst. jego syn (?) Piotr, który może przywiesił pieczęć ojcowską? Pieczęć 53.

⁶⁰Kokorzyn par. Kościan, na zach. od Kościana. Opacz wyst. 1397 - 1437 (SHGPoz. II). Pieczęć 55.

⁶¹Międzychód par. Dolsk, na pn.-zach. od Dolska (Koz. 2 s. 461). Hinczka h. Gryżyna (Wilk) wyst. 1423 (Roty III nr 1017) - 1448 (SHGWlkp.). Pieczęć 56.

⁶²Bartosz Chemka nie zidentyfikowany. Przydomek Chemka wyst. na przełomie XIV i XV w. w Gnuszynie par. Psarskie, na pn. od Pniew (SHGPoz. I s. 504 - 505), gdzie wg Koz. 2 s. 187 dziedziczyli Pomianowie, tam jednak Bartosz skądinąd nie znany. Pieczęć 57.

⁶³Andrzej Pokrętka z Gryżyny, zob. wyżej, nr 1176/4. Pieczęć 61.

Dokument Nr 1290

Konin, 27 czerwca 1432

Sędzia i podsędek ziemscy kaliscy potwierdzają wyrok sądu królewskiego w Gnieźnie dotyczący Kalisk.

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 3, k. 217v - 218. (Wpis 20 października 1432). Tytuł: Resignacio tocius iuris Andree de Kaliska per Hiflanthowa.

Nos Throianus de Leckna iudex¹ et Bogussius de Cruchowo subiudex Kalisienses generales² significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quod dum de anno Domini M° quadringentesimo XX°^a secundo, feria sexta infra octavas sancti Johannis Baptiste Conyn cum nonnullis terre Polonie nobilibus constitueremur, ibi veniens nobilis Margaretha consors Hyflandi de Kaliska³ quandam literam papiream ex parte iudicii regalis Gneznensis sigillo citatorio sigillatam nobis presentavit, petans^b eam confirmari. Cuiusquidem litere tenor sequitur in hunc modum:
[następuje list uczestników sądu królewskiego w Gnieźnie z daty: Gniezno, 7 czerwca 1432 - zob. wyżej, nr 1288].
[k. 218] Nos igitur Throyanus iudex et Bogussius subiudex prenominati visa dominorum attestacione sufficienti tenore litere predicte audicione et intelligencia, solum Deum pre oculis habentes, prefatam literam duximus confirmand(am) et confirmamus per presentes temporibus perpetuis valituram. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt appensa. Actum et datum anno Domini M° quadringentesimo tricesimo secundo, die et loco, quibus supra.

^atak Kop. zamiast XXX

^btak Kop.

¹Trojan z Łekna i Bogusz z Kruchowa, zob. wyżej, nr 1138/1, 2.

²Trojan z Łekna i Bogusz z Kruchowa, zob. wyżej, nr 1138/1, 2.

³Małgorzata z Kalisk, zob. wyżej, nr 1288/15.

Dokument Nr 1291

Poznań, 30 czerwca 1432

Biskup poznański nadaje młyn w Solcu młynarzowi Janowi z Gostynia.

Kop.: Poznań, AAP, CP 3 (Liber privilegiorum capituli Posn.), k. 27 - 27v. Wpis ze schyłku. XV w. w transumpcie biskupa poznańskiego Andrzeja Bnińskiego z daty: Poznań, 1 lipca 1475

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Stanislaus Dei gracia episcopus Poznaniensis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, noticiam presencium habituris, quomodo commisse nobis dispensacionis debite inducimur utilitati eclesie nostre Poznaniensis, ad cuius curam et regimen dominio disponente sumus deputati, iuxta vires intendere fructusque et utilitates ipsius adaugere et quoque tempore felicis vite nostre ipsius comoda propagare et ad condicionem reducere meliorem, habito itaque diligenti respectum ad solerciam industriosi laboris et stabilitatem animi, quibus Johannes de Gostin molendinator noster in Solecz² nobis extitit plurimum comendatus, horum et aliorum suorum meritorum intuiti, sibi, heredibus et successoribus ipsius legittimis molendinum nostrum ibidem in Solecz in fluvio Wartha circa et deprope curiam nostram, arte et ingenio ac manibus ipsius constructum, cum tercia parte omnium et singulorum eiusdem molendini emolimentorum, cuiuscu(n)que grani et seminis existant, duabus partibus pro nobis et nostris successoribus reservatis, per nostros procuratores seu ministros exigentis, sub ratihabicione venerabilium fratrum nostrorum dominorum capituli eclesie nostre Poznaniensis predicte damus, largimur, concedimus dedimusque, donavimus et concessimus per presentes, cum uno orto eidem molendino contiguo, in longitudine unius stadii et in latitudine alterius, unico prato in silva Podlanscze³ inter prata kmethonum et piscatorum iacente se usque ad fontanam, que ibidem inter prata kmethonum erupit. Quemquidem ortum cum prato sibi, heredibus et successoribus ipsius ad prefatum molendinum et ad ipsius proprietatem addimus, adiungimus et addicimus presentibus, per ipsum, heredes et sucessores ipsius legittimos cum eisdem prato et orto tenendum, habendum, utifruendum, pacifice et quiete iure hereditario temporibus perpetuis possidendum necnon vendendum, commutandum et in usus suos suorumque successorum beneplacitos convertendum, prout sibi et posterioritati sue salubrius videbitur expedire, nostro tamen aut nostrorum successorum ad id accedente speciali. Ita tamen, quod prefatus Johannes molendinator, heredes et successores ipsius legittimi pro reformacione et construccione dicti molendini, si in edificiis et structuris aliquem pateretur defectum vel ruinam^a, ligna et robora adiunctis sibi duobus hominibus nostris excidet. Nosque sic excisa ad molendinum nostrum predictum conducere ipse tenemur. Ipse autem Johannes molendinator, heredes et successores ipsius legittimi huiusmodi robora laborabit et integraliter complebit ad effectum. Ad omnia autem instrumenta ad molendinum predictum quomodolibet pertinencia, utpote feramenta, molares et alia necessaria opportuna, quibuscunque vocitentur vocabulis, nos duos, ipse Johannes molendinator ac ipsius successores unum denarios impendimus. Aggerem autem eiusdem molendini prefatus Johannes molendinator et successores sui cum familiaribus suis et hominibus nostris tociens, quociens fuerit expediens, reformabit. Nos tamen cespites alias darny, rubetum et alia ad hoc pertinencia ministrabimus cum successoribus nostris et ut prefatus Johannes tanto studio suis laboribus dicti molendini valeat insistere ac votivam^b facultatum suarum recipere incrementum, sibi et successoribus ipsius pecudes et peccora magna et parva, quantum poterit prevalere, servare et pascuis ville nostre Solecz predicte comunibus utifrui concedimus et indulgemus, porcos eciam, quantum poterit, pro coquina nostra duos pro se et tercium in eodem molendino scobibus alias omyeczyny molendinator predictus et qui fuerit pro tempore impingwabit, piscaturam eciam gulgustram, tamen inter piscaturas kmethonum sine solucione aliquali ac piscaturam, que Uantha [k. 27v] wlgariter vocatur, unam ante rotham et aliam post. Predictus molendinator et successores ipsius habebunt liberam et quietam aliam vero piscium capturam, que Szyedza dicitur, idem molendinator et successores sui temporibus suis procurabunt, ex qua nos et nostri posteri duas, ipse terciam partes piscium quorumcunque tollemus et recipiemus. Licebit eciam eidem molendinatori et successoribus suis in aggere eiusdem molendini in foramine, quo ipse agger in cimba pertransitur, ponere gulgustrum et pisces ex eo recipere pro se, pro sustentacione sui meliori. Rectoribus autem eclesie parrochialis ibidem in Solecz pro tempore existentibus prefatus Johannes molendinator et ipsius successores sine mensure recepcione molere tenebunt, ita tamen, quod a solucione missalium prefate eclesie debitorum ipse Johannes molendinator et successores sui erunt absoluti et penitus exempti. Harum quibus nostrum et capituli nostri predicti sigilla sunt appensa testimonia^b literarum. Datum Poznanie in crastino sanctorum Petri et Pauli Apostolorum et in capitulo generali anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo secundo, presentibus ibidem venerabilibus et honorabilibus viris, dominis, prelatis et canonicis in loco capitulari ad sonum campane congregatis, videlicet Przeduogio de Grandi preposito⁴, Johanne decano Gneznensi⁵, Mathia Drya decano⁶, Nicolao de Gorka cancellario⁷, Nicolao de Sunino scolastico⁸, Nicolao de G(l)amboczecz archidiacono⁹, Floriano de Poklathky¹⁰, magistro Strzeszkone¹¹, Nicolao Lithman¹², Nicolao Czo(t)czany¹³, Nicolao de Dobyeschewo¹⁴, Johanne Furman¹⁵, Alberto de Jaroschewo¹⁶ et Johanne de Drzewycza¹⁷ testibus circa premissa.

^aodczyt niepewny

^btak Kop.

¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

²Solec, wieś par. na pn.-wsch. od Książa Wlkp., nad Wartą (Koz. 3 s. 231). Młynarz Jan z Gostynia skądinąd nie znany.

³Podłęże, zapewne nazwa pospolita.

⁴Przedwój z Grądów, zob. wyżej, nr 1131/3.

⁵Jan z Czechla, zob. wyżej, nr 1094/2.

⁶Maciej Dryja z Modliszewa, zob. wyżej, nr 1129/23.

⁷Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 1117/1.

⁸Mikołaj z Sumina, zob. wyżej, nr 1142/8.

⁹Mikołaj z Głęboczka, zob. wyżej, nr 1236/6.

¹⁰Florian z Poklatek, Strzeszek z Ułanowa, Mikołaj Lantman, zob. wyżej, nr 1142/10, 20, 12.

¹¹Florian z Poklatek, Strzeszek z Ułanowa, Mikołaj Lantman, zob. wyżej, nr 1142/10, 20, 12.

¹²Florian z Poklatek, Strzeszek z Ułanowa, Mikołaj Lantman, zob. wyżej, nr 1142/10, 20, 12.

¹³Mikołaj Ciotczany, zob. wyżej, nr 1080/4.

¹⁴Mikołaj z Dobieszewa, zob. wyżej, nr 1170/11.

¹⁵Jan Furman, zob. wyżej, nr 1205/8.

¹⁶Wojciech z Jaroszewa kanonik skalbmierski 1429, pozn. 1429, archidiakon pszczewski 1433 - 1436, zm. 1447? (Now. II s. 296, 315; Jaskulski nr 142).

¹⁷Jan syn Bogusława z Drzewicy, h. Ciołek, kanonik pozn. 1431, wikariusz generalny pozn. 1433 - 1435, archidiakon warszawski 1434 - 1452, prepozyt kolegiaty warszawskiej 1452, zm. 1469 (Now. II s. 210, 229, 237 n.; Jaskulski nr 40).

Dokument Nr 1292

Koło, 1 lipca 1432

Król Władysław Jagiełło nakazuje sądom, aby nie obciążać poręczycieli Wincentego z Pietrzykowa jego długami u Żydów kaliskich i pyzdrskich.

Kop.: 1. Poznań, WAP, Pyzdry Z. 7, k. 41v - 41a; 2. tamże, k. 42v - 43. Wpisy 2 września 1432; 3. tamże, Kalisz Z. 6, k. 98 - 98v. Wpis 15 lipca 1432.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Palatino^a, capitaneo, iudici^b, subiudici, subcamarario^c, vexillifero ^d-e

ceterisque iudiciis nostris

terrestribus in Kalis et Pysdry^f presidentibus et eorum loca tenentibus, presentibus requirendis, fidelibus nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Quia attentis^g fidelibus obsequiis nobilis Vincencii de Pyetrzicowo^h¹ nobis multipliciter inpensis, horum consideracione volentes ipsumⁱ in aliquo reddere consolatum pro comodo et utilitate suis certa debita, videlicet ^j-k

viginti sex

marcas aput Jozephum^l de Kalis et de^ł quinque marcis aput Hiczakonem^m et Czarinaⁿ uxorem suam ^o-p

in Pysdry

et quinquaginta unam^q marcas latorum grossorum aput Hiczaconem^r de Kalis Judeos^s² propinquum seu^t cognatum ^u-y

Jone olim

ibidem^w de Kalis², pro quibus ^x-z

certi amici sui, videlicet Petrus Stauarzowsky^y³, Barthossius Cyrnowsky⁴, Nicolaus Rogusky

⁵, Sandiwogius^aa de Czarzyky^ab⁶, Luthco^ac olim iudex Kalysiensis^ad⁷, Johannes Zauidowsky^ae⁸, Adam Lenarthowsky^af⁹ et Myeczslaus^ag Tursky^ah¹⁰ se ipsos aput^ai eosdem Judeos [k. 41a] in favorem eiusdem Vincencii principales debitores posuerunt intercessionem^aj, eosdem amicos dicti^ak Vincencii ab huiusmodi debitis relaxantes et relaxari, mandantes quibusquidem Judeis et modo scribimus, ut eosdem a talibus debitis nostri intuitu termino dimittant^al liberos et quietos literasque^ał inscribencium^am predictorum restituant Vincencio memorato. Propter quod vobis eciam per presentes comittimus et mandamus, quatenus mox visis presentibus, dum per eundem Vincencium fueritis requisiti, ad librum iudicii vestri terrestrem inscribi et^q notari faciatis, quod nos huiusmodi debita amicorum predictorum prefati Vincencii aput^an eosdem Judeos intercessimus^ao, pro quibusquidem debitis prefatos amicos suos, videlicet Petrum, Barthossium^ap, Nicolaum, Sandiwogium^aq, Luthconem^ar, Johannem Zauidowsky^as, Adam Lenartowsky^at et Meczslaum^au Tursky^ah cum dictis Judeis nullatenus iudicare presumatis, quod eciam in eodem libro [k. 98v] reddigi^av faciatis ad rei memoriam sempiternam, ad finem, quod prefati Judei expost literas^aw et inscripciones novas ipsis non confingant et vexent^ax Vincencium et amicos suos predictos. Secus facere non ausuri, gracie nostre sub obtentu. Datum in Kolo^ay feria tercia in vigilia Visitacionis ^az-Beate Virginis Marie^-ba anno Domini M°^bb CCCC° XXX secundo^bc etc.ⁱ¹¹
Relacio strenui Johannis Taska^bd de Coneczpole^be secretarii^bf domini^q regis¹².

^apallatino Kop. 2, 3

^bsłowo powtórzone Kop. 1

^csuccamerario Kop. 2

^d-ebrak Kop. 1, 2

^fPisdry Kop. 2, Pysdri Kop. 3

^gattentibus Kop. 1

^hPyetrzykowo Kop. 2, Pyetrzikouo Kop. 3

ⁱbrak Kop. 3

^j-kXXVI Kop. 2

^lJosephum Kop. 2, Jozeph Kop. 3

^łbrak Kop. 3

^mHyczakonem Kop. 3

ⁿCzarna Kop. 3

^o-pde Pysdri Kop. 3, in Pisdry Kop. 2

^qbrak Kop. 1, 2

^rHiczakonem Kop. 2, Hyczakonem Kop. 3

^sJudeis Kop. 3

^tsive Kop. 3

^u-volim Jone Kop. 3

^wJudei Kop. 3

^x-zbrak Kop. 3

^yStauarzewsky Kop. 2

^aaSandiuuogius Kop. 3

^abCzarthky Kop. 3

^acLuthko Kop. 2, 3

^adKalisiensis Kop. 2, 3

^aeZavydousky Kop. 3

^afde Lenarthovycze Kop. 3

^agMyczslaus Kop. 2

^ahThursky Kop. 3

^aiaupt Kop. 1

^ajintercessione Kop. 2, intercesimus Kop. 3

^akeiusdem Kop. 3

^aldimittent Kop. 3

^ałliterisque Kop. 1, literaque Kop. 2

^aminscripbencium Kop. 1, inscripcionum Kop. 3

^anauput Kop. 2

^aointercesimus Kop. 3

^apBarthosium Kop. 3

^aqSandiuogium Kop. 3

^arLuthkonem Kop. 2, 3

^asZavydowsky Kop. 3

^atLenarthowsky Kop. 2, 3

^auMyeczslaum Kop. 2

^avredigy Kop. 1, 2

^awliteris Kop. 1, 2

^axvexant Kop. 1, 2

^ayColo Kop. 3

^az-baMarie Kop. 2, Marie Virginis Kop. 3

^bbmillesimo Kop. 3

^bcII° Kop. 3

^bdTaszka Kop. 2, Thaska Kop. 3

^beKonyeczpole Kop. 3

^bfsecratarii Kop. 1

¹Pietrzyków, wieś królewska par. Szamarzewo, na pn.-wsch. od Pyzdr (Koz. 5 s. 151). Wincenty był najpewniej tenutariuszem P., w 1437 nazwany olim z P. (Roty II nr 1136), najpewniej ident. z Wincentym z Nowego Dworu tenutariuszem Tulei w Pyzdrskiem 1422, 1426 (wyżej, nr 1105). Położone koło siebie Tuleja i Pietrzyków bywały w XV w. przeważnie zastawiane łącznie tym samym osobom.

²Żydzi z Kalisza i z Pyzdr nie zidentyfikowani.

³Nie zidentyfikowani.

⁴Nie zidentyfikowani.

⁵Rogaszyce par. Pogorzelica, na pn.-wsch. od Żerkowa (Koz. 3 s. 135)? Mikołaj wyst. 1432 także w KDW V nr 574 i 1433 (niżej, nr 1323/8).

⁶Nie zidentyfikowany, nie znany też w Czartkach pod Środą Wlkp.

⁷Lutek z Brzezia, (wieś par. na pd.-wsch. od Pleszewa - Koz. 4 s. 73), h. Doliwa, wyst. od 1405 (Roty IV nr 137), wicepodsędek w Kaliszu 1418 (GUrz. nr C 200), sędzia kal. ok. 1430, nie żył już 1432 (Spisy wlkp.).

⁸Zawidowice par. Grodzisko, na pn.-wsch. od Pleszewa (Koz. 1 s. 377, 5 s. 530 - 531). Jan wyst. od 1414 (AKH III s. 242) do 1432 (tutaj).

⁹Lenartowice, wieś par. na pn.-wsch. od Pleszewa (Koz. 1 s. 142, 4 s. 449). Adam wyst. 1414 - 1446 (SHGWlkp.; Łaski, Liber beneficiorum II s. 33).

¹⁰Tursko (T. Wielkie i Małe), wieś par. na pd.-wsch. od Pleszewa (Koz. 5 s. 428, 7 s. 398), Miecław (syn Jana z Zawidowic) wyst. tu i w Zawidowicach 1424 - 1452 (informacja dra Tomasza Jurka).

¹¹Pobyt króla w Kole potwierdzony jego itinerarium.

¹²Jan Koniecpolski zwany Taszka, zob. wyżej, nr 1206/17.

Dokument Nr 1293

Kalisz, 16 lipca 1432

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Stanisław ze Złotnik Małych zapisał czynsz Małgorzacie z Wielunia, zakonnicy w Ołoboku.

Or.: Poznań, WAP, Kl. Ołobok A 7a. Pergamin 286 × 152 + 30 mm. Nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie streszczenia.

Nos Dobrogostius Swydwa de Schamotuli succamerarius Kalisiensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore | presencium universis, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam nobilis Stanislaus de Minori Zlothnyky², non | compulsus, non coactus nec aliquo sinistro modo seductus, quinymmo sanus mente pariter et corpore existens, usus consilio | amicorum et matura deliberacione prehabita, unam marcam singulis annis super festum sancti Martini [11 XI] solvendam annui census, videlicet sedecem scotos currentis monete et octo scotos latorum grossorum, numeri vero Polonicalis consueti, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, in et super toto allodio in Minori Zlothnyky, nobili et deodicate Margarethe de Wyelun moniali in Olobog³, pro quindecem marcis, in quibus quindecem marcis summa decem marcarum in currenti moneta, quinque vero marce in moneta Pragensi, numeri et ponderis, ut supra. Qui census unius marce post mortem predicte Margarethe debet fieri et devolvetur media marca ad templum eiusdem monasterii in Olobog, alia vero medietas, hoc est media marca, ad lampam super oleum ibidem in templo Olobog tytulo et foro reempcionis alias na wederkoff vendidit et coram nobis perpetuo resignavit. Itemque Stanislaus eundem censum unius marce debet et tenetur solvere singulis annis sub penis magnis regalibus et sub impignoracione super festum sancti Martini predicte Margarethe, post obitum vero suum super templum et lampam devolvi debet ut superius per eandem Margaretham tenend(um), habend(um), possidend(um), utifruend(um) et ad usus beneplacitos libere et quiete convertend(um), prout sibi melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigilla nostra pre entibus sunt appensa testimonio literarum. Actum et datum in Kalis feria quarta in crastino Divisionis Beatorum Apostolorum anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo secundo, presentibus ibidem nobilibus dominis Nicolao de Pleschewo vexillifero Kalisiensi⁴, Martino Mathie de ibidem⁵, Mathia de Jaroczyno⁶, Sandiwogio de Zlothnyky⁷, Nicolao de Brylewo⁸ et Vincencio de Gosticzino⁹ heredibus et aliis quampluribus fidedignis testibus ad premissa.

¹Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1103/12.

²Złotniki Małe par. Złotniki Wielkie, na pd.-wsch. od Stawiszyna (Koz. 5 s. 547). Stanisław, zapewne ident. ze Stanisławem Roszustem, wyst. 1423 - 1432 (KDW V nr 487, VIII nr 961/4, 1061/7).

³Ołobok, opactwo cysterek w Kaliskiem. Małgorzata z Wielunia nie zidentyfikowana.

⁴Mikołaj z Pleszewa, zob. wyżej, nr 1237/9.

⁵Marcin syn Macieja z Pleszewa nie zidentyfikowany.

⁶Jarocin, miasto w powiecie pyzdrskim. Maciej wyst. 1416 - 1448 (Roty II nr 460, 467; SHGWlkp.).

⁷Sędziwój Roszust wyst. w Złotnikach Wielkich i Małych (wyżej, przypis 2) 1412 - 1445 (SHGWlkp.).

⁸Mikołaj z Brylewa nie zidentyfikowany; nie wyst. w tym czasie w Brylewie par. Świerczyna na zach. od Gostynia (SHGPoz. 1 s. 121), może z Brylewa par. Bytoń na Kujawach?

⁹Gostyczyna, wieś par. na pd. od Kalisza (Koz. 1 s. 420, 4 s. 256). Wincenty wyst. 1420 - 1437 (SHGWlkp).

Dokument Nr 1294

Poznań, 9 września 1432

Pozew sądu ziemskiego w Poznaniu dla kanclerza poznańskiego Mikołaja z Górki.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 16, k. 94v. Wpis 9 grudnia 1447.

Sandiwogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis^a et capitaneus M(aioris) P(olonie) generalis¹ vobis wenerabili viro, domino Nicolao de Gorka cancellario Poznaniensi² et de Schimankowo³ mandamus, quatenus in terminis particularibus proxime Poznanie celebrandis iudicio in regali compareatis nobili Anne heredi in Lukowo⁴ pro eo, quia sibi ius non iuvistis, cum vestris hominibus in Schimankowo, qui exaraverunt ultra cumulos alias za kopczy super hereditate ipsius Lukowo, et ipsa vos nobilitatem avisavit de iusticia responsuri. Datum Poznanie feria tercia in crastino Nativitatis Beate Marie Virginis anno Domini M^mo CCCC^wo tricesimo secundo.

^apalatinus Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1. Sądy ziemskie w Wielkopolsce wystawiały w tym czasie pozwy pod imieniem starosty generalnego Wlkp., nie króla.

²Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 1117/1.

³Szymankowo par. Uchorowo, na pn.-zach. od Murowanej Gośliny (Koz. 3 s. 312).

⁴Łukowo, wieś par. na wsch. od Obornik (Koz. 2 s. 433), sąsiadująca od pn.-zach. z Szymankowem. Anna, Hanka, córka Klary i Jana z Łukowa wyst. od 1400 (Poz. II nr 19, 1755, 1863 n., 2450), żona Mikołaja z Granowa 1406 (Now. I s. 362), tu ostatnia o niej wzmianka?

Dokument Nr 1295

[Kalisz, wrzesień, przed 15, 1432]

Pozew sądu grodzkiego w Kaliszu dla rajców kaliskich.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Gr. 18, k. 71. Wpis 12 grudnia 1432.

Vincencius de Phalybogowo burgrabius Kalisiensis¹ vobis proconsuli et consulibus civitatis Kalisiensis vigore regio et nostro firmiter mandamus, quatenus feria secunda proxima post festum Exaltacionis sancte Crucis [15 IX 1432] in iudicio castri Kalisiensis compareatis nobili et strennuo Johanni de Iwanowicze vexilifero Syradiensi² et Petro de Grusczicze², sed indivisis de Stobno² pro eo, quia vestro mandato et vestra voluntate destinastis sex vobis similes in eandem hereditatem ipsis indivisam Stobno, qui desolarunt alias roszbili eandem hereditatem, querentes absque nunccio ipsorum dominorum violenter et nichil invenientes recesserunt. Et secundo transmisistis similiter sex vobis similes cum mandato et voluntate vestris ad eandem hereditatem Stobno, qui desolantes alias roszbywschi eandem hereditatem violenter absque nunccio ipsorum dominorum, receperunt violenter hominem et importarunt eum in cippum vestre civitatis Kalisiensis et non postularunt aliquod ius super hominem eundem apud eosdem heredes nec fecerunt iuxta terre statuta et in hoc dampnificastis eosdem dominos in tot, quot est consuetudo et iure terrestri iudicialiter responsuri.

¹Chwalibogowo par. Graboszewo, na pd.-zach. od Słupcy (Koz. 3 s. 550, 7 s. 317). Wincenty, burgrabia kal. 1424 - 1426, 1432 - 1434, gnieźn. 1443 - 1447, 1449 - 1451 (GUrz. s. 166).

²Stobno par. Chełmce, na pd.-zach. od Opatówka (Koz. 5 s. 350 - 351). Jan Gruszczyński chorąży mniejszy sier. 1424 - 1432 (Spisy sier.) i Piotr, bracia z Iwanowic i Gruszczyc na pograniczu kal.-sier., synowie Zawiszy Gruszczyńskiego chorążego większego sier. 1400 - 1411 (ib.).

Dokument Nr 1296

Wierzbno, 22 września 1432

Wymienieni dziedzice Wierzbna proszą biskupa poznańskiego o ponowne powołanie parafii w Wierzbnie.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 19, k. 253 - 254. Wpis 22 grudnia 1435 w potwierdzeniu Jana z Drzewicy wikariusza generalnego poznańskiego z daty: Poznań, 30 czerwca 1434 - por. niżej, nr 1371.
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 169 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Reverendissimo in Christo patri et domino, domino Stanislao Dei gracia episcopo Poznaniensi¹ aut ipsius in spiritualibus vicario Bodzantha Nyewersky heres in Wyrzbno et Agnes legitimi coniuges et consortes, Sandiuogius, Nicolaus, Dobrogostius pueri legittimi² reverenciam debitam cum honore. Reverendissime in Christo pater et domine, domine graciosissime! Quia volentes rebus incumbere parituris, sed ea operare in terris, ut multiplicato eterne retribucionis fructu mercedem colligere valeamus in celis. Ideo animo deliberato previo ob predecessorum nostrorum ac nostram et successorum nostrorum salutem et ad evitandum pericula et dampna gravia, que incole ville nostre Wyrzbno predicte propter magnam loci distanciam ville Przetoczno vocate³, ad cuius plebanum pro administrandis et percipiendis eclesiasticis sacramentis recurrebant et sepius in procuracione sacramentorum eclesiasticorum negligebantur, eclesiam parrochialem in predicta Wyrzbno ad honorem omnipotentis Dei et Asumpcionis Beate Marie Virginis et Beati Nicolai Confessoris gloriosi, ubi eciam a quampluribus annis retroactis fundata fuerat parrochialis eclesia, sed malicia temporum exigente demum desertata, toto cordis nostri affectu et devocione [k. 253v] de nowo per vestram paternitatem fundari et erigi petimus. Et ut rectores eiusdem eclesie, qui pro tempore fuerint et attencius quo uberius fuerint bonis temporalibus sustentati, vacare et intendere ad curam et regimen animarum valeant, omnibus et singulis eiusdem rectoribus eclesie presentibus et futuris iure perpetuo et (ir)revocabiliter nomine dotis unum mansum agrorum liberum et duas marcas monete currentis de dicta villa Wyrzbno, tabernam liberam, de nomine annui census singulis annis sibi media marca persolvetur, unum ortulanum, qui solvet sex grossos annis singulis, lacum, qui dicitur Ruthka⁴ cum omnibus et singulis piscaturis ac pleno dominio atque iure eiusdem lacus, unum pratum, quod dicitur Jastrzambnik⁵, prout longum et latum existit, duas insulas, in quarum qualibet poterint coli agri estivales et yemales ad extimacionem trium mensurarum, unacum pascuis communibus pro peccoribus et pecudibus plebanorum presencium et futurorum ac silvis, nemoribus et mericis et unum chorum farine de molendino sito in Slupcza⁶ singulis septimanis cuiuslibet anni, item aream pro curia plebanorum dedimus eundo ab eclesia in dextra manu ad curiam domini, unum ortum caulium eundo ad Strich⁷ in dextra manu, qui dicitur Habesowsky, unacum curia, item a pascua kmethonum et pastorali exaccione fecimus liberum, que sit inter kmethones, dedimus et donavimus, damus et donamus pro rectore eiusdem eclesie presentem^a et futuros^a annis singulis et iure perpetue tenendum, habendum, percipiendum et utifruendum. Ut igitur tante nostre donacionis principia mediis clarescant insigniis et felicibus in Domino terminentur^b auspiciis, nos Bodzantha et Agnes (uxor^c) nostra, Sandiuogius, Nicolaus, Dobrogostius pueri legittimi et heredes nostrorum nominibus vestre paternitati supplicamus devocius per presentes, quatenus vestra paternitas hanc donacionem nostram auctoritate vestra ordinaria ratificare, confirmare et apropriare ac approbare dictaque bona taliter, ut premittitur, donata et data ad ius perpetui beneficii incorporare ad eandem eclesiam dignemini ita, ut gaudeant privilegio et libertate eclesiastica et quod pro eisdem exigendis et [k. 254] repetendis tociens, quociens necesse fuerit, ad spiritualem auctoritatem habeant recursus, cui nos heredesque nostros submittimus perpetue et libere parituros. In quorum testimonium presentem nostram litteram sigillo nostro iussimus communiri. Actum et datum in Wyrzbno secunda feria ante festum sancti Michaelis anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo secundo⁸.

^atak Kop.

^bodczyt niepewny Kop.

^cbrak Kop.

¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

²Wierzbno, wieś par. na pd.-zach. od Międzychodu (Koz. 3 s. 380 - 381). Bodzęta, także z Niewierza, zob. wyżej, nr 1289/49. Jego żona Agnieszka wyst. także 1434 (niżej, nr 1371/3). Z ich dzieci Sędziwój Niewierski z Gorzycka Starego wyst. do 1467, zm. przed 1482, Mikołaj z Niewierza - 1446 i 1462, wreszcie Dobrogost z Wierzbna wyst. 1446 - 1485 (SHGWlkp.).

³Przytoczna (Przetoczno) wieś par. na wsch. od Skwierzyny, ok. 8 km od Wierzbna.

⁴Rutka, może dzis. jez. Wierzbno, tuż na pn.-wsch. od wsi Wierzbno, por. też nazwę terenową Rudki w Wierzbnie (Koz. 3 s. 151). Now. II s. 467 czyta tu - chyba mylnie - Wódka.

⁵Nazwa nie zachowana?

⁶Słupca koło Wierzbna? skądinąd nie znana. Mało prawdopodobne, aby chodziło o miasto biskupie w województwie kal. Now. II s. 467 bez uzasadnienia nazywa Słupcę "młynem w Wierzbnie".

⁷Strychy par. Międzychód, na pn. od Wierzbna (Koz. 3 s. 264).

⁸O kościele zob. Now. II s. 467, także niżej, nr 1371.

Dokument Nr 1297

Lublin, 24 września 1432

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe wojewody brzeskiego Jana z Lichenia.

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 3, k. 211 - 211v. Wpis 20 października 1432.

Wladislaus^a Dei gracia rex Polonie.
Pallatino, capitaneo, iudicibus, subiudicibus ceterisque officialibus [k. 211v] iudicii nostri Gnezne, Pisdri, Konin et aliis ubi(li)bet in Regno nostro presidentibus, fidelibus nostris, graciam regiam et favorem. Fideles nostri! Quia magnificus Johannes de Lichin pallatinus Bresdensis^b¹, sincere dilectus et Regni disponend(is) negociis et signanter convencione in Grodno cum duce Sigismundo fratre nostro² celebrante, terminos iudiciales coram vobis non poterit comode attemptare. Ideo firmius mandamus vobis, quatenus ipsum et suos fideiussores ad instanciam quarumlibet personarum pro omnibus et singulis causis in terminis quibuslibet nulla racione presumatis iudicare, quou que ad propria revertetur. Et interim, quod se serviciis nostris pro hac inde inherebat, si qui termini per quempiam contra ipsum sunt attemptati, ipsos anullamus, cassamus et in nichilum redigimus, decernentes nullius esse firmitatis. Efficiatis igitur, ne racione sue absencie senciet sibi dampnum vel gravamen. Datum in Lublin feria quarta proxima ante festum sancti Stanislai anno Domini etc. XXXII°³.
^c-d

Dominus rex per se

^anastępuje nieskreślone rex Kop.

^btak Kop.

^c-dna początku dok. Kop.

¹Jan z Lichenia, zob. wyżej, nr 1103/11.

²Zygmunt Kiejstutowicz książę trocki i możecki 1383, starodubski 1406 - 1432, wielki książę litewski 1432, zm. 1440. O poselstwie do Grodna związanym z powołaniem Zygmunta na tron wielkoksiążęcy pisze obszernie Długosz, Opera omnia XIII s. 480 n.

³Itinerarium królewskie wskazuje, że może tu chodzić tylko o święto przeniesienia (translatio) św. Stanisława, bowiem w maju był król w Wielkopolsce. Pobyt Jagiełły w Lublinie 22 - 30 września 1432 dobrze potwierdzony jego itinerarium.

Dokument Nr 1298

Kościan, 3 października 1432

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Proces z Piotrkowic zapisał czynsz Marcinowi altaryście w kościele parafialnym w Kościanie.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 53, k. 117v - 118. Wpis 26 października 1472.
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 170 (wg Kop.).

Nos Sandiuogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quod ad nostram ceterorumque eiusdem terre nobilium veniens presenciam nobilis Processius de Pyothrkowycze², non compulsus, non coactus neque aliquo modo sinistro seductus, quinymo sanus mente pariter et corpore existens, usus amicorum suorum consilio et matura deliberacione prehabita, in et super totali hereditate sua dicta Pyothrkowycze in terra Maioris Polonie et districtu Costinensi sita², quatuor marcas grossorum latorum Pragensis monete, numeri vero Polonicalis consueti, in quamlibet marcam quadraginta et octo grossos computando, annui census racione quinquaginta marcarum eiusdem monete et numeri, ut supra, olim honeste Zophie advocatisse Costinensi³, prius eciam per eam resignatas, quasquidem quatuor marcas predictas singulis annis ad festum Nativitatis Domini [25 XII] se se sequentis continue ad altare advocati Costinensis, quas quatuor marcas predictas honorabilis dominus Martinus eiusdem altaris rector⁴ ad tempus predictum levare debet et debebit cum effectu, titulo et foro perpetualis reempcionis alias na wederkoff perpetue vendidit et coram nobis more solito et consueto rite et racionabiliter resignavit [k. 118], ius patronatus pro eodem advocato dicti census excipiendo. Si vero prefatus Processius aliquo anno ad tempus prefixum solvere neglexerit aut non curaverit, extunc capitaneo aut burgrabio Costinensibus requisitis absque omni impedimento et cittacionibus amputatis pignora dare debent super dictum Processium, quociens fuerit opportunum, per hoc id altare et rectores eiusdem tenendum, habendum, levandum, errigendum et ad usus beneplacitos libere et quiete convertendum, prout ipsi melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigilla nostra presentibus sunt appensa testimonio literarum. Actum et datum in Costen, feria sexta proxima post festum beati Michaelis Archangeli anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo secundo, presentibus ibidem magnificis, nobilibus et strennuis dominis: Petro de Bnyn castellano Gneznensi⁵, Johanne de ibidem gladifero Poznaniensi⁶, Stanislao de Ostrorog subdapifero Calischiensi⁷, Sandiuogio de Bandlewo⁸, Benyak de ibidem⁹, Johanne Konyczsky¹⁰ et aliis quampluribus fidedignis testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis in fidem et testimonium premissorum.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

²Piotrkowice par. Czempiń, na zach. od Czempinia (Koz. 3 s. 36). Proces, wg S. Kozierowskiego (Rocznik Heraldyczny 5, 1920, s. 27) syn Franciszka z P. burmistrza w Kościanie (por. też Z. Cieplucha, Z przeszłości ziemi kościańskiej, Kościan 1929, s. 236), wyst. 1428 (SHGWlkp.) - 1440 (KDW X: 15 kwietnia 1440).

³Zofia była żoną Piotra z Ponina dziedzicznego wójta kościańskiego. Wyst. 1421 - 1429 (SHGPoz. II, s. v. Kościan), nie żyła już 1432 (tutaj).

⁴Altaria w farze kościańskiej patronatu wójtów kościańskich. Marcin altarysta w l. 1425 - 1436, ident. z pisarzem sądu ziemskiego kościańskiego 1428 - 1435 (SHGPoz. II; GUrz. nr C 903).

⁵Piotr z Bnina, zob. wyżej, nr 1138/14.

⁶Jan z Bnina, zob. wyżej, nr 1258/8.

⁷Stanisław z Ostroroga, syn Sędziwoja, podstoli kal. 1432, potem kasztelan międzyrzecki 1445, gnieźn. 1450, wojewoda kal. 1453, pozn. 1475, GWP 1439 - 1440, 1448 - 1451, zm. 1476/77 (PSB XXIV s. 524 - 527).

⁸Sędziwój i Bieniak z Będlewa, zob. wyżej, nr 1289/23, 20.

⁹Sędziwój i Bieniak z Będlewa, zob. wyżej, nr 1289/23, 20.

¹⁰Nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 1299

Kcynia, 18 października 1432

Pozew sądu ziemskiego w Kcyni dla Mikołaja z Żernik.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 15, k. 85 - 85v. Wpis 11 maja 1433.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 274 (wg Kop.).

Sandiuogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ tibi nobili Nicolao de Szrzniky² vigore domini regis et nostro mandamus, quatenus in terminis particularibus proxime in Kczina celebrandis compareas iudicio in regali ad instanciam nobilis Nicolai de Bodzeporowicze³ pro et super decem marcis latorum grossorum, quas bone memorie Katerina olim Bodzeporowska amita ipsius germana, uxor olim nobilis Pauli, ibidem in Szrzniky² ad eundem Paulum et in domum ipsius racione dotis, alias w posagu, importavit, cuius nobilis Pauli tu bona possides et tenes, ad quam pecuniam ipse Nicolaus Bodzeporowsky post manum mortuam dicte sue amite [k. 85v] est propinquior, de iusticia responsurus. Datum in Kczina die sabbati ipso die sancti Luce anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo tercio⁴, sigillo citatorio subimpresso⁵.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

²Żerniki, wieś (miasto) par. w powiecie kcyńskim, na pn.-wsch. od Janowca Wlkp. (Koz. 5 s. 568). Mikołaj i zmarły Paweł skądinąd nie znani.

³Bodzeporowice (Zaporki) par. Węglewo, na pn.-zach. od Kłecka, koło Głębokiego, osada dziś nie istniejąca (Koz. 4 s. 50). Mikołaj wyst. od 1411, trudny do odróżnienia od kilku Mikołajów z B. (SHGWlkp.).

⁴Datę Kop. poprawił już pierwszy Wyd., ponieważ święty Łukasz wypadał na sobotę w 1432, nie 1433 r., również ze względu na datę wpisu niniejszego dok. do księgi. Najpewniej pisarz, przyzwyczajony do pisania w księdze daty 1433, napisał ją mechanicznie i w tekście niniejszego dok.

⁵Zob. też niżej, dok. nr 1307.

Dokument Nr 1300

Poznań, 24 października 1432

Biskup poznański eryguje altarię fundacji mieszczanina kościańskiego Paska Długiego w kościele parafialnym w Kościanie.

Kop.: Poznań, AAP, Acta episcopalia 24, k. 101v - 103. Wpis 16 grudnia 1616.

In nomine Domini amen. Stanislaus Dei gratia episcopus Posnaniensis¹, ad perpetuam rei memoriam, universis praesentium notitiam habituris tenore praesentium significamus, quomodo providus Longus civis de Costen cum Catherina consorte sua legitima² rebus nolens incumbere perituris, sed ea operari in terris, quorum fructus perseverat in coelis ac cibum, qui non perit, sed permanet in aeternum, facere salutique suae et suorum progenitorum utriusque sexus occurrere volentes, altare Sancti Michaelis commemorationis animarum et Beatae Catherinae in ecclesia parrochiali ibidem in Costen authoritate nostra in perpetuum beneficium erigendum humiliter supplicavit, et ut altarista eiusdem altaris, qui pro tempore fuerit, congruis vitae suae possit sustentari stipendiis, altaristae, qui pro tempore fuerit, decem et septem marcas grossorum latorum Pragensium, numeri vero Polonicalis, quadraginta octo grossos in marcam quamlibet computando, in et super totali villa sive haereditate Damec in districtu Costensi sita³ legaverunt, depu(ta)verunt et assignaverunt, prout in literis civitatis Costinensis de et super confectis et coram nobis productis latius vidimus contineri⁴, per altaristam, qui pro tempore fuerit, iure perpetuo et irrevocabiliter singulis annis tenend(as), levand(as) et pacifice possidend(as) ac in meliorem conditionem altaris et altaristae praedictorum convertend(as). Quapropter pro parte eorundem Pauli et Catherinae nobis humiliter per praedictos cives Costinenses extitit supplicatum, quatenus altare praedictum in titulum perpetui beneficii dotationemque et donationem huiusmodi authoritate nostra [k. 102] ordinaria admittere, approbare et confirmare necnon census praedictos eidem altari et altaristis pro tempore unire, annectere et incorporare dignaremur. Nos itaque Stanislaus episcopus supradictus votis pia et iusta petentibus annuere et cultus divini incrementum nostris temporibus et expost intentis desideriis augere cupientes, dotationem huiusmodi et donationem authoritate nostra admisimus et admittimus dictosque census altari et altaristis pro tempore unimus, annectimus et incorporamus, volentes et tenore praesentium decernentes, quattenus huiusmodi dotatio et donatio iuri, proprietati, libertati et immunitati ecclesiasticae subiaceant et pro repetendis eiusdem iuribus ad forum spirituale totiens, quotiens necesse fuerit, per altaristas ipsius pro tempore habeatur recursus. Verum exquo beneficium datur propter officium, volumus et decernimus irrefragabiliter observari, quod altarista altaris praedicti, qui fuerit pro tempore, tres missas singulis septimanis cuiuslibet anni, videlicet sabbato de Beata Maria Virgine, dominicis diebus de Sancto Spiritu et feriis secundis de sancto Michaele aut pro defunctis ob spem et redemptionem peccaminum dotatorum praedictorum suorumque praedecessorum et successorum sine intermissione per se vel per alium idoneum sacerdotem devoti legere tenebitur, in quo legentis conscientiam oneramus. Quodque altarista plebano suo reverentiam debitam in omnibus licitis et honestis impendat. Quoties autem ipsum ex causis rationabilibus absentari aliquando contigerit, totiens alium idoneum presbyterum loco sui ponet, qui onera sibi imposita in sui absentia portabit. De candelis autem pro eodem altari altarista, qui erit pro tempore, providebit, de vino ecclesiae in Costen praedictae pro celebrandis divinis missis duntaxat gaudebit. Collatione praedictorum altaris, quoties eam vacare contigerit, pro magistratu et consulibus dictae civitatis Costensis, qui pro tempore fuerint, reservata et nihilominus praefatum altaristam Benedictum Popkonis de Costen⁵ ipsiusque successores ad hoc praecipue astringi et obligari volumus, [k. 102v] ut proscriptis et famulis ipsorum legitimis necnon pauperibus eiusdem civitatis singulis septimanis cuiuslibet anni in balneo civitatis balneandis tres marcas de praedictis pecuniis decem et septem marcis dabunt et exponent iuxta pacta cum balneatoribus facienda. Praeterea volumus, quod si et in quantum praedicti census per haeredes villae praedictae Damec praesentes et futuros in dictis ducentis quatuor marcis reempti et dictae ducentae marcae et quatuor plene et integre persolutae fuerint, extunc in praetorio civitatis Costensis dentur in fidele depositum deponi et per cives Costenses fideliter tamdiu conservari, quousque cives praedicti, quorum conscientiam in hoc oneramus, centum similiter aut iuxta cursum futuri temporis, secundum maius et minus, pro praedictis ducentis quatuor marcis pro altari et altarista praedictis, quanto eius poterit, duxerint emendum. Volumus tamen, ut tempore depositi huiusmodi ducentorum quatuor marcarum cives ad solutionem decem septem marcarum non obligendo, sed idem Benedictus et altaristae, qui pro tempore fuerint, sint patientia ipsorum contenti, quousque, ut praemittitur, census pro dictis ducentis marcis cum quatuor iuxta ratam et cursum temporis per cives praedictos emetur eosdem Benedictum et successores suos tenend(um), habend(um) et pacifice possidend(um). Tenor vero, in quo fundati sunt census privilegii decem septem marcarum praedictarum, de verbo ad verbum sequitur et est talis:
[następuje dok. Tomasza z Pakości z daty: Kościan, 6 września 1427 - zob. wyżej nr 1135]. [k. 103] Harum quibus sigillum nostrum est appensum testimonio literarum. Datum Posnaniae vigesima quarta mensis Octobris anno Domini millesimo quadringentesimo 3° 2^do.

¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

²Najpewniej ident. z Paskiem Długim przedtem mieszczaninem z Osiecznej, zob. wyżej, nr 1135/4.

³Dąbcze, zob. wyżej, nr 1135/3.

⁴Dokument skądinąd nie znany.

⁵Altaria patronatu władz miejskich w farze kościańskiej. Benedykt z Kościana, najpewniej syn Mikołaja Popka z Kościana (wyst. 1423 - 1429 - SHGPoz. II).

Dokument Nr 1301

Wągrowiec, 16 listopada 1432

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że dokonał rozgraniczenia posiadłości klasztoru cystersów z Wągrowca w rejonie wsi Bobrowniki i Rudniki.

Or. do 1945 r.: Poznań, Bibl. Racz. E 25, dziś nieznany.
Odpis (po 1880 r.): Poznań, WAP, Spuścizny: H. Hockenbeck, nr 370 (wg Or.).
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 173 (wg Or., błędnie pod rokiem 1437).

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Sandiwogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris presentem paginam inspecturis, quod de anno Domini M° CCCC° tricesimo secundo unacum magnificis et strenuis dominis Andrea de Domaborzs palatino², Dobrogostio de Schamotuly succamerario, dominis Calisiensibus³ ex mandato supremi principis, domini regis nostri Poloni^a descendentes ad limitandum silvam, que incipit circa Schadi Kyerzs⁴ et transit inter villas Bobrowniky⁵ et Rudniky⁶ et in eadem silva limitantes, primo incepimus limitare a scopulo antiquo, limitantes scopulos alias copczi consignavimus usque ad primum, qui stat in eadem silva alias paprzeky lasza sic, ut in eodem primo crucem fecimus et circa hoinas primum alias schosznyey scopulum primum, ut domini aliqui presentes existentes valuerunt limites firmare monasterio Wangrowicensi et ipsorum ville Bobrowniky⁵ primo debet incipere ab eo primo, in quo crux facta est, et procedere usque ad agros ville Rudniky, qui conveniunt cum agris ville Bobrowniky. Et istam limitacionem grancierum sic per nos factam monasterium Wangrowicense perpetualiter debet tenere, nullo impediente predictam limitacionem. In cuius rei testimonium sigilla nostra sunt appensa testimonio literarum. Actum et datum in Wangrowyecz dominica die proxima ante festum sancte Eliszabeth anno Domini, ut supra.

^atak Odpis

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

²Andrzej z Danaborza, zob. wyżej, nr 1100/5.

³Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1103/12.

⁴Zapewne nazwa pospolita, choć por. Szadykierz w KDW VII nr 431/14.

⁵Bobrowniki par. Łęgowo, na pn.-zach. od Wągrowca (KDW VI nr 222/6), własność opactwa cystersów w Wągrowcu (Łeknie).

⁶Rudniki, zapewne ident. z dzis. m. Rudnicze, sąsiadującą z Bobrownikami od zach. (Koz. 3 s. 153, 5 s. 257).

Dokument Nr 1302

Gniezno, 22 listopada 1432

Oficjał gnieźnieński nakazuje plebanom kościołów w Wąwelnie i Mroczy, aby nakazali kmieciom ze wsi Drzewianowo i Skoraczewo zapłacenie zaległej daniny zwanej stołowym.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 15, k. 13v. Wpis 28 stycznia 1433.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 265 (wg Kop.).

Benedictus de Modla canonicus et officialis generalis sancte ecclesie Gneznensis¹ discretis viris, rectoribus ecclesiarum parrochialium in Wanwelno² et in Mroczcza³ ac allis, qui presentibus fuerint requisiti, salutem in Domino. Mandamus vobis in virtute sancte obediencie et sub pena excommunicacionis, quatenus personaliter accedentes, si commode poteritis, alias in ecclesiis vestris publice proponentes, moneatis omnes et singulos kmethones, tabernatores et ortulanos in villis Dzewyenowo⁴ et in Skoraczewo⁵, quos presentibus nos monemus, ut infra novem dies vestram monicionem immediate sequentes, quos ipsis pro trina canonica monicione ac peremptorio termino prefigimus et assignamus, discreto domino Johanni plebano in Drzewyanowo⁴ solidos annuales alias stolowe, a tribus annis ipsi plebano non solutos, dent, solvant, prout quolibet anno solvere consueverunt, vel causas racionabiles dicant et allegent coram nobis, cur ad solucionem non teneantur, alioquin si secus fecerint, ipsos extunc prout exnunc Christi nomine invocato excommunicamus in hiis scriptis, quos sic excommunicatos in vestris ecclesiis singulis diebus dominicis et festivis denuncietis et denunciare curetis, premissa tamdiu exequentes, donec aliud a nobis habueritis in mandatis. Datum Gnezne die Saturni XXII mensis Novembris anno Domini millesimo quadringentesimo trecesimo secundo, nostro sub sigillo.

¹Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 1083/1.

²Mrocza, miasteczko na Krajnie (w powiecie nakielskim) i Wąwelno, wieś par. na pn.-wsch. od Mroczy (Koz. 1 s. 342 - 343, 5 s. 447).

³Mrocza, miasteczko na Krajnie (w powiecie nakielskim) i Wąwelno, wieś par. na pn.-wsch. od Mroczy (Koz. 1 s. 342 - 343, 5 s. 447).

⁴Drzewianowo, wieś par. na pn.-wsch. od Mroczy (Koz. 1 s. 63, 4 s. 191), własność wówczas Andrzeja Nielataja (w Wyd. mylny odczyt: Nydataj) z D. i Czeszewa. Pleban Jan w tejże sprawie wyst. jeszcze 1433 (Acta capitulorum II nr 265).

⁵Skoraczewo par. Drzewianowo, na pn. od Mroczy (Koz. 1 s. 281 - 282, 5 s. 299).

Dokument Nr 1303

Poznań, 1432

Jakub z Wyganowa kanonik poznański zapisuje czynsz na rzecz altarii w katedrze poznańskiej.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 72, k. 105 - 105v. Wpis 21 lipca 1495 w transumpcie Przedwoja z Grądów z daty: Poznań, 11 lutego 1433 (por. niżej, nr 1313).

In nomine Domini amen. Reverendissimo^a in Christo patri et domino, domino Stanislao Dei gratia episcopo Poznaniensi¹ aut eius vicario in spiritualibus generali. Ad perpetuam rei memoriam. Cum omnes morimur et quasi aque in terram dilabimur, que numquam revertentur, necessarium est, ut in districto iudicio iudicem omnium creaturarum operibus misericordie nobis faciamus misericordem et placatum. Proinde ego Jacobus de Wyganowo archidiaconus Pczewensis in eclesia cathedrali Poznaniensi² volens diem extremum misericordie operibus prevenire et eternorum intuitu seminare, quod cum multiplicato fructu recolligerem in celo, de bonis michi a Deo collatis et concessis, pro altari in honorem Sanctorum Jacobi Maioris Apostoli, Lazari et Sancte Marthe Virginis in predicta eclesia cathedrali Poznaniensi³ fundato et erecto divini cultus augmento certos census dono et assigno eidem altari annectens. Primo et principaliter tres marcas currentis monete in Czampyn villa monachorum alias religiosorum in Arena extra muros Poznanienses loci Corporis Christi⁴ racione triginta duarum marcarum Polonicalium. Item duas marcas monete dicte in villa Olszycze dicta nobilis Michaelis heredis de ibidem⁵ racione viginti quattuor marcarum Polonicalium sub spe et titulo reemptionis emptas. Item tria macella carnificum, unum in Poznania inter providos Sthoszar ex una et Belnar ex altera partibus cives situm et duo in Aggere Capituli⁶ ab eclesia cathedrali eundo in Poznaniam, unum a dextris inter Pauli Pachol dicti de Krzeszini⁷ ex una et Ade olim filii advocati in Aggere Capituli, aliud a sinistris inter advocati Pnybok dicti ex una et discreti Stephani olim campanatoris eclesie cathedralis maccella sita ex altera partibus. Et unam domum ab eclesia cathedrali eundo in Poznaniam in sinistris ex opposito providi Slywka olim preconsulis in Aggere Capituli sitam, petens humiliter et devote, quatinus dictos census ad ius et iurisditionem eclesiasticam assumatis eosdemque confirmare et eidem altari apropriare et incorporare dignemini graciose ac altaristam et ministrum eiusdem altaris de eosdem investire graciose onera spiritualia eidem annectentes. [k. 105v] Ceterum addo duos ornatus cum uno calice predicto altari. In cuius rei testimonium sigillum meum presentibus est appensum. Actum et datum Poznanie in Summo⁸, domus habitationis mee, anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo secundo.

^atak Kop., choć w Or. bardziej prawdopodobne w 1432 r. wydaje się: reverendo

¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

²Jakub z Wyganowa, zob. wyżej, nr 1210/9.

³O ołtarzu w katedrze pozn. zob. Now. I s. 294 - 295, 298 - 299. Dok. fundacyjny niżej, nr 1313.

⁴Tak wyraźnie Kop. Czempiń (pomiędzy Mosiną a Kościanem) nie należał nigdy do klasztoru karmelitów Bożego Ciała w Poznaniu (na Piaskach), por. SHGPoz. I s. 298 - 299; może to błąd Kop. i w dok. chodzi o Czapury (par. Głuszyna, na pd. od Poznania - ib., s. 281 - 283), które przed 1444 przeszły na własność karmelitów pozn. (ib., s. 283).

⁵Olszyce par. Krerowo, osada dziś nie istniejąca, na pn.-zach. od Środy (Koz. 2 s. 545 - 546, 8 s. 80). Michał, dziedzic niegdyś w Pomorzanach, wyst. 1431 (Acta capitulorum II nr 256) i tutaj.

⁶Grobla Kapitulna czyli Chwaliszewo (SHGPoz. I s. 235 n.). Wymienieni tu mieszczanie i członkowie władz miejskich Chwaliszewa są najstarszymi ze znanych, pominiętymi i w SHGPoz. I.

⁷Tj. z Krzesin, wsi na pd. od Poznania, dziś w granicach miasta.

⁸Summum, teren wokół katedry pozn.

Dokument Nr 1304

[Poznań], 1432

Oficjał poznański zaświadcza, że NN (z Turwi?) zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 629 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych z XVI w. - tzw. Jura vicariorum, k. 324, zaginionego w 1945 r.).

1432. Coram Przedivogio de Grandi praeposito Gnesnensi, canonico et officiali Posnaniensi¹ inscriptio immediate dicto^a altaristae altaris Undecem Millium Virginum² census unius marcae pro 10 marcis summae capitalis super bonis Turew³.

^awg poprzedniego reg. w sumariuszu.

¹Przedwój z Grądów, zob. wyżej, nr 1131/3.

²Altaria w katedrze pozn., por. Now. I s. 248 n.

³Turew (Turwia) par. Wyskoć, na pn. od Krzywinia (Koz. s. 343).

Dokument Nr 1305

Poznań, 2 stycznia 1433

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Mikołaj ze Śliwna zamienił wymienione dobra z wojewodą kaliskim Andrzejem z Danaborza.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 23, k. 123v - 124. Wpis 1 lipca 1440.
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 175 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Ad perpetui^a rei memoriam. Nos Sandiwogius de Ostrorog pallatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram aliorumque eiusdem terre nobilium veniens presenciam nobilis Nicolaus alias de Sliwno², non compulsus, non coactus neque aliquo sinistro modo seductus, quinymo mente sanus pariter et corpore existens, usus amicorum suorum consilio et matura deliberacione prehabita, totas suas sortes, videlicet medietatem opidi dicti Goslina³ cum tota advocacia ibidem et cum molandino eiusdem advocacie, et totam medietatem ville seu hereditatis dicte Bodussewo cum tota scultecia ibidem in ter(r)a Mayoris Polonie et districtu Poznaniensi sittas⁴ cum omni iure et dominio, prout solus habuit et tenuit, nichil iuris, proprietatis sive dominii ibidem pro se aut successoribus suis penitus reservando, cum omnibus utilitatibus, agris cultis et colendis, campis, pratis, pascuis, silvis, borriis^a, gais^a, mericis, nemoribus, insaltis, indaginibus, pomeriis, melyficiis, ortis, areis, alodiis, dumetis, quercetis, pinetis, sareptis, virgultis, amfractis faratatis, montibus, vallibus, conwallibus, fluviis, fluminibus, lacubus, stagnys, piscinis, piscatoris^a, riwlis, torentibus, gurgitibus, aquis et ipsarum decursibus, molandinis ventilibus et aquaticis constructis aut construendis, censibus, fructibus, redditibus, proventibus, dacionibus, onorariis, angaris^a, preangaris^a, laboribus, procuracionibus, occupacionibus et obvencionibus universis, que nunc ibidem sunt vel in posterum augere possunt, quacumque nomine seu vocabulo censeantur, quolibet ad predictas sortes, videlicet medietatem opidi Goslina, advocaciam ibidem, molandinum ad dictam advocaciam, medietatem ville Bodussewo et ad sculteciam ibidem spectantes, tam late et longe, prout in suis metis, limitibus et graniciebus circumfferencialiter ab aliis sunt divise, distincte et limitate, pro quatuor decem integris mansis in villa dicta Wyssoka in districtu Naklensi sitis⁵, dando terram pro terra, hereditatem pro hereditate, magnifico et nobili domino Andree de Damaborz palatino Kalisiensi⁶ et suis successoribus legittimis titulo et foro perpetualis comuttacionibus^a in perpetuum vendidit, comuttavit et coram nobis more solito et consweto rite et racionabiliter ressignavit. Quiquidem dominus Andreas palatinus Kalisiensis addidit et apposuit prefato Nicolao sexcentas marcas latorum grossorum Pragensis monete, (numeri^b) vero Polonikalis, in quamlibet marcam XL et octo grossos computando, [k. 124] per eundem dominum palatinum et successores suos legittimos habend(um), tenend(um), possidend(um), vendend(um), comuttand(um), obligand(um), allegenand(um) et ad usus suos libere et quiete convertend(um), prout sibi et successoribus melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigilla nostra presentibus sunt appensa testimonio literarum. Datum Poznanie feria sexta in crastino Circumcisionis Domini anno eiusdem millesimo CCCC tricesimo tercio, presentibus ibidem strenuis et nobilibus dominis Nemerza de Kyschewo⁷, Andrea de Schlonowo^a⁸, Nicolao de Parzarowo⁹, Derslao de Orzeskowo¹⁰, Wizsbatha de Rosbithek¹¹, Rafaele de Cloczesko¹² et aliis quampluribus fidedignis testibus ad premissa.

^atak Kop.

^bbrak Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

²Śliwno par. Duszniki, na pn.-zach. od Buku (Koz. 3 s. 210). Mikołaj (syn Mikołaja wyst. 1393 - 1430) wyst. 1433 - 1434 (SHGWlkp.).

³Murowana Goślina (Goślina Kościelna), miasto w powiecie pozn. (SHGPoz. I).

⁴Boduszewo par. Murowana Goślina, na wsch. od tejże (SGHPoz. I s. 72 - 73).

⁵Wysoka par. Sępólno Krajeńskie, na pd.-wsch. od Sępólna (Koz. 5 s. 510).

⁶Andrzej z Danaborza, zob. wyżej, nr 1100/5.

⁷Niemierza z Kiszewa, zob. wyżej, nr 1085/6.

⁸Słonowa nie znamy w Wielkopolsce, raczej chodzi tu o Słomowo, wieś par. na pd.-zach. od Rogoźna (Koz. 3 s. 214 - 215), gdzie Andrzej wyst. 1424 - 1451 (wyżej, nr 1166/1).

⁹Pożarowo par. Biezdrowo, na zach. od Wronek (Koz. 3 s. 79). Mikołaj wyst. 1411 - 1433, nie żył już 1435 (SHGWlkp.).

¹⁰Dziersław z Orzeszkowa, zob. wyżej, nr 1087/5.

¹¹Rozbitek par. Kwilcz, na pd. od Sierakowa (Koz. 3 s. 146). Wierzbięta wyst. 1403 - 1438 (SHGWlkp.), od 1429? pisał się także z Sierakowa (Miesięcznik Heraldyczny 6, 1913, s. 52).

¹²Nie zidentyfikowane, zapewne zniekształcenie w Kop.

Dokument Nr 1306

Kraków, 5 stycznia 1433

Król Władysław Jagiełło potwierdza zapisy 200 grzywien na Babimoście i na Łagiewnikach dla podkomorzego poznańskiego Piotra Korczboka.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 370. Pergamin 395 × 230 + 62 - 66 mm. Na pasku pergaminowym pieczęć wystawcy w czerwonym wosku (jak Gumowski, Pieczęcie, nr 16). Na odwrocie informacje o treści i sygnatury (XV - XVII w.).

Wladislaus Dei gracia rex Polonie Lithwanieque princeps suppremus et heres Russie et cetera signi|ficamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo attendentes grate fidelitatis obsequia | et multiplicia merita, quibus maiestati nostre strennuus Petrus Cordebog subcamerarius Pozna|niensis¹, miles noster fidelis dilectus complacuit et in futurum aucto fidelitatis studio plus poterit complacere, horum intuitu volentes ipsum graciarum nostrarum prosequi favoribus et ad nostra obsequia reddere continuo prompciorem, sibi ducentas marcas numeri et ponderis Polonicalium, unum videlicet (centum^a), quod habuit a nobis in villa Lagewniki in districtu Poznaniensi sita² et de anno Domini millesimo quadringentesimo decimo nono in Grodek inscriptum³, aliud autem centum, quod habuit in quittacionibus in et super opido nostro Babimosth⁴ ac omnibus certis villis ad predictum Babimosth spectantibus, damus, donamus, assignamus dedimusque, donavimus et inscribimus tenore presencium mediante per ipsum strennuum Petrum Cordibog ac ipsius posteros in dictis ducentis marcis cum omnibus et singulis utilitatibus, fructibus, iuribus, dominiis, obvencionibus ad predictum opidum et villas quolibet pertinentibus tenend(as), habend(as) pacifice et quiete possidend(as) tamdiu, quousque predicte ducente marce per nos aut nostros successores sibi aut suis posteris fuerint plenarie persolute, quibus solutis predicti opidi et villarum possessio ad nos et ad nostros successores debet reverti pleno iure, stacionibus tamen pro nobis et nostris successoribus in omnibus semper salvis. Harum quibus sigillum nostrum presentibus est appensum. Datum Cracouie feria secunda in vigilia Epiffanie Domini anno millesimo quadringentesimo tricesimo tercio⁵.
Ad relacionem venerabilis Nicolai Drzewiczski custodis Sand(omiriensis) et secretarii domini regis⁶.

^abrak Or.

¹Piotr Korczbok, zob. wyżej, nr 1098/6.

²Łagiewniki, najpewniej par. Wronczyn, na pn. od Poznania (Koz. 2 s. 411).

³Król był w Gródku Jagiellońskim w październiku 1419; nie znamy żadnego dok. tam wystawionego wówczas.

⁴Babimost, miasto królewskie w powiecie pozn. Piotr Korczbok jako tenutariusz babimojski wyst. w l. 1417 - 1433 (GStar. s. 37 i tutaj).

⁵Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁶Mikołaj syn Bogusława z Drzewicy, pisarz w sądzie krak. 1413 - 1414, notariusz królewski 1425, sekretarz królewski do 1434, kanonik sandom. 1431, kanonik pozn. 1431, kustosz sandom. 1433, archidiakon warszawski 1431, pleban w Drzewicy 1451, zm. 1456 (PSB V s. 42 - 43; Now. II s. 84, 303, 610; Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty nr 26; Krzyżaniakowa II s. 123 - 126; AAP, CP 28 k. 64).

Dokument Nr 1307

Kcynia, 12 stycznia 1433

Pozew sądu ziemskiego w Kcyni dla Mikołaja z Żernik.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 15, k. 84v - 85. Wpis 11 maja 1433.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 274 (wg Kop.).

Sandiuogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ tibi nobili Nicolao de Szrzniky vigore² domini regis ac nostro mandamus, quatenus in terminis particularibus proxime nunc in Kczina celebrandis compareas iudicio in regali ad instanciam nobilis Johannis ibidem de Szrzniky² pro et super littera, quam tibi ipsius patruus pie memorie Paulus² dedit ad servandum et ipse te avisavit, ut sibi eandem litteram redderes, et tu noluisti et eandem apud te retines, et pro eo est dampnificatus in valore quatuor marcarum. Item quia te iniecisti in ipsius hereditatem post mortuam manum bone memorie patrui ipsius et nescitur, [k. 85] quo iure tenes, et sicut te non iniecisti, ius ostendas. Ceterum quia ipse est propinquior dare arendacionem alias nagem, quam tu das post fratrem suum patruelem super istam sortem hereditatis in Szrzniky, de iusticia iudicialiter responsurus. Datum in Kczina feria secunda proxima post festum Epifanie anno, Domini M° quadringentesimo XXXIII, sigillo citatorio subimpresso.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

²W tej samej sprawie zob. wyżej, dok. nr 1299.

Dokument Nr 1308

Niepołomice, 20 stycznia 1433

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić postępowanie sądowe przeciw Dziersławowi Babińskiemu i jego rękojmiom.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 12, k. 102v - 103. Wpis w 1433 r.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Pallatinis, capit(aneis), iudici, subiudici, camerariis ceterisque officialibus iudiciis nostris Poznanie presidentibus, fidelibus dilectis, graciam regiam et favorem. Fideles nostri dilecti! Pretulit nostre maiestati nobilis Derslaus Babinsky¹, familiaris noster fidelis, quomodo cuidam Iudee nomine Siffra in Poznania² certas pecunias obligaretur, pro quibus ipsum ad presenciam vestri trahiit, in causam intendens et volens ad maximum dampnificare. Et quia hodie et istis temporibus currentis^a subditis nostris militaribus propter gwerras, quas continue speramus inire, pie tenemur intendere et volentes eciam et hunc Derslaum conservare, ne succumbat, sed pocius cum aliis intendat forcius per tuicionem terrarum nostrarum, mandamus vobis firmissime, quatenus acta seu librum terrestrem super eum et suos fideiussores Bogussium [k. 103] de Coschuty³ et Andream Goreczsky⁴ nullo modo apperiatis nec aliqua pignora occasione predicti debiti detis, ammodo nichil in causa ipsorum usque ad nostrum felicem ad proximum in Poznaniam ingressum presumentes attemptare nec ipsos iudicare, non obstantibus literis libertatis, quas necessitate nostra volumus esse excusatas, efficientes, ne irracione^a absencie senciant dampnum vel gravamen. Secus non facturi. Datum in Nyepolomicze feria tercia ipso die sanctorum Fabiani et Sebestiani Martirum anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo tercio⁵.
Relacio nobilis Luce cubicularii⁶.

^atak Kop.

¹Babin par. Środa, na pn. od Środy (Koz. 2 s. 3). Dziersław, także z Murzynowa, wyst. od 1422 (SHGWlkp.).

²Żydówka Cyfra(?) nie zidentyfikowana.

³Bogusz z Koszut, zob. wyżej, nr 1186/6.

⁴Andrzej być może z (Miejskiej) Górki, potem Roszkowa, wyst. 1422 - 1435 (SHGPoz. I s. 634 - 635), stryjeczny brat Łukasza z Górki (niżej, przypis 6).

⁵Pobyt króla w Niepołomicach pod Krakowem zgodny z jego itinerarium.

⁶Najpewniej Łukasz z Górki, zob. wyżej, nr 1144/2.

Dokument Nr 1309

Ląd, 25 stycznia 1433

Opat klasztoru cystersów w Lądzie sprzedaje folwark w Kowalewie Michałowi Hynkowiczowi.

Kop. z XV w.: Köln, Historisches Archiv, Kl. Lond, Kopiar, k. 47v. Tytuł:

Privilegium super allodium in Kowalewo (XVI w.).
In nomine Domini amen. Ad roborandam perpetue rei memoriam necessarium est, ut oblivio litteris ritte et racionabiliter confirmetur. Nos igitur frater Johannes abbas monasterii Lendensis ordinis Cisterciensis Gneznensis dyocesis¹ matura ac ex voluntaria deliberacione, fratrum nostrorum tociusque conventus nostri consilio vendidimus et per presentes vendimus allodium in Kowalewo ville nostre wulgariter nunccupate² cum medio tercio manso ad dictum allodium continentes, ita libere, uti nos tenuimus, Michaeli Hynkowych² et suis successoribus legittimis iure hereditario tenendum, possidendum, vendendum, commutandum, alligenandum et ad proprios usus convertendum, uti dicto Michaeli liceret et suis successoribus, pro triginta marcis Polonicalis pecunie. Ita tamen predictus Michael et sui legittimi successores ad festum sancti Alberti [23 IV] anno quolibet tenetur et debent dare et solvere duas marcas Polonicalis pecunie pro servicio ac serviciis. Insuper prefatus Michael et successores iudicialia wlgariter vyeczne, pastoralia pastvsze debent et tenentur cedere et solvere quemadmodum alii vicini et cmethones ville nostre predicte. Dum autem, quod absit, esset proclamacio et iussio regalis ad expedicionem racione communis boni, tunc dictus Michael et sui successores tenentur subvenire, si opus fuerit, hiis dacionibus sic, ut vicini et cmethones ville nostre sepenominate. In cuius rei testimonium et maiorem firmitatem evidencie sigillum nostrum abbaciale conventusque nostri duximus apponenda. Datum in monasterio Landensi ipso die Conversionis beati Pauli anno Domini millessimo CCCC° XXX tercio, presentibus hiis testibus: Petro priore³, Joanne subpriore³, Goblino seniore³, Wilhelmo portario³, Fredricho missario⁴, Alberto cellerario³ et aliis pluribus fidedignis.

¹Opat łędzki Jan, zob. wyżej, nr 1260/1.

²Kowalewo, wieś par. na pd.-wsch. od Słupcy (Koz. 4 s. 401; SHGWlkp.). Sołtys Michał Hynkowicz skądinąd nie znany.

³Zob. wyżej, nr 1260.

⁴Fryderyk skądinąd nie znany.

Dokument Nr 1310

Poznań, 26 stycznia 1433

Oficjał poznański cofa ekskomunikę nałożoną na kmieci z Mieściska i przyległych wsi.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 17, k. 181v. Wpis 14 września 1433.

Predwogius de Grandi prepositus Gneznensis, canonicus et vicarius in spiritualibus necnon officialis Poznaniensis ecclesiarum generalis¹ discretis viris, vicariis in Buk² et in Ceracz³ et presentibus requirendis salutem in Domino. Ex quo discretus dominus Johannes plebanus in Meszczyska⁴ posuit se dominum litis et ad causam principalem pro omnibus et singulis kmethonibus et rusticis de villis ad ecclesiam ibidem in Myesczyska adiunctis⁵, ideo ex causa premissa vim monicionis nostre cavens dictos kmethones racione missalium annonarum emisse tollimus et suspendimus in hiis scriptis, mandantes vobis dominis supradictis, quatenus a denunciacione dictorum kmethonum non procedatis ipsisque a sentencia excommunicacionis, si quam inciderint, auctoritate nostra absolvatis. Datum Poznanie die Lune XXVI mensis Januarii anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo III, nostro sub sigillo.

¹Przedwój z Grądów, zob. wyżej, nr 1131/3.

²Buk, miasto biskupie w powiecie pozn.

³Ceradz Kościelny, wieś par. na pn.-wsch. od Buku (SHGPoz. I s. 173).

⁴Mieścisko, na pn. od Buku, zob. wyżej, nr 1268. Pleban Jan z Buku wyst. wg Now. II s. 460, w l. 1432 - 1433.

⁵Chodzi tu najpewniej o wsie wymienione w cytowanym wyżej dok. nr 1268, por. też AAP, CP 28 k. 79v.

Dokument Nr 1311

Nakło, 29 stycznia 1433

Andrzej z Danaborza wojewoda kaliski i starosta nakielski protestuje przeciw gwałtom dokonywanym przez poddanych zakonu krzyżackiego w Polsce i wzywa wielkiego mistrza krzyżackiego do zachowania pokoju.

Or.: Berlin-Dahlem, GStAPK, XX, HA OBA 6340. Papier 310 × 188 mm, dobrze zachowany. Na odwrocie ślad po pieczęci odciśniętej w zielonym wosku.
Reg.: Reg. Teut. I, nr 6340 (wg Or.).

^a-b

Magnifico et venerabili viro, domino magistro generali in terra Prusie¹ presentis tenor

.
Magnifice et venerabilis domine! Significamus vestre gracie per presentes, quomodo nobiles serenissimi domini ac domini regis | nostri graciosissimi terrigene et civitates lamentabiliter exposuerunt coram nobis, quomodo vestri comendatores et cum consensu vestrorum | comendatorum armati multi cum equis multis intrantes multociens in Regnum domini regis nostri graciosissimi dampna magna | violenter intulerunt, homines interficendo et hucusque inferunt homines captivando et ad terram vestram deducendo eos decolant et taxant, et mercancias mercatoribus capiunt, opida, villas devastantes et homines in eis mortificantes. Et narratur, quod et pabula rapientes in terram vestram deducunt et precipue comendator vester in Tuchola² ^c-d

et in Slochowo

³. Nobis autem dominus rex noster graciosissimus demandavit treugas pacis servare et tenere, prout easdem servamus. Omnimodis vestri congregantes furtive, quos nos suspendio tradimus, in terris vestris aliqua furtiva comittunt. Enim tamen consensum nobis capitaneis non habent hoc faciendi, ideo vellitis nobis per presentes intimare, an ablata nostris, quo eis sunt recepta non tantum in Regno nostro, sed eciam quod nostris est receptum in marchionatu restitueis et treugas pacis ante Lwczkam⁴ inscriptas et demum per manus stipulacionem domini Sigismundi magni ducis Lythwanie⁵ conservatas wltis tenere, et ulterius finaliter comendator Lothwyk⁶ vester dixit oratenus, dixit, dum tamen interfuit et erat coram eodem domino magno duce⁵ treugas pacis usque ad festum sancti Johannis Baptiste [24 VI] proxime venturum iuxta inscripcionem factam servare et tenere. Ideo vellitis intimare nobis, an wltis tenere et servare, an non, per rescriptum tenoris. Datum Nakel feria quinta proxima post festum Conversionis sancti Pauli Apostoli anno Domini millesimo CCCC XXX III.
Andreas de Damoborzs pallatinus Calisiensis capitaneusque Naklensis etc.⁷

^a-bNa odwrocie Or.

^c-dnadpisane Or.

¹Tj. Paweł Russdorf, wielki mistrz 1422 - 1441.

²Komturem w Tucholi był 1431 - 1438 Jan von Stockheim.

³Komturem w Człuchowie był 1431 - 1433 Mikołaj von Nieckeritz, wcześniej wójt Nowej Marchii (zob. wyżej, nr 1247/1).

⁴Łuck na Wołyniu, O traktatach tamże zob. Die Staatsverträge des Deutschen Ordens in Preussen im 15. Jahrhundert, I, Königsberg 1939, nr 173.

⁵Zygmunt Kiejstutowicz, zob. wyżej, nr 1297/2.

⁶Komtur Ludwik i jego wizyta u Zygmunta Kiejstutowicza chyba skądinąd nie znane.

⁷Andrzej z Danaborza, zob. wyżej, nr 1100/5.

Dokument Nr 1312

Poznań, 1 lutego 1433

Jan Gądkowski i Wojciech Jasieński poręczają Żydom poznańskim za Wojciecha ze Spławia.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 12, k. 125v. Wpis w 1433 r.

Notum sit, quibus expedit universis, quod nos Johannes Ganthkowski¹ et Albertus Jasszenski² tamquam fideiussores publice recognoscimus per presentes, quia fideiussimus et presentibus fideiubemus manu coniuncta et indivisa nullus nostrum sua parte evadendo pro nobili Alberto de Splavye³ pro octuaginta septem marcis latorum grossorum, numeri Polonicalium, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, perfidis Iudeis Poznanie, videlicet Manlino Magno, Ruffo et Slome⁴. Ita tamen, quod prefatus dominus Albertus Splawski venire debet ad proximos terminos particulares nunc celebrandos et inscribere in librum terrestrem pecunias supradictas, videlicet sedecim marcas cum media latorum grossorum super festum sancti Michaelis Archangeli [29 IX] proxime nunc venturum sine usura et septuaginta marcas latorum grossorum super festum Nativitatis Christi [25 XII] proximum nunc sine usura et soluturas supradictus^a Iudeis⁵. Absit, si secus fecerimus, alias predictus dominus Albertus eandem sumam pecuniarum in librum terrestrem non inscriberet, extunc quodcumque dampnum prenominati Iudei in hoc habuerint, perciperint dampnum vel fecerint, citando, legando inter celum et terram, Iudeos et Christianos, hoc dampnum non debet fore ipsorum, sed nostrum. Insuper promittimus ipsos (n)ullo iure spirituali, seculari, regis, capitanei mandatis, expedicione, obligacione, composicione, vadio, deposicione evadere, sed predicta suprascripta sub honore quilibet nostro implere. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt appensa. Datum Poznanie dominico die in vigilia Purificacionis Marie Virginis anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo tercio.

^atak Kop.

¹Gądki par. Głuszyna, na pd.-wsch. od Poznania. Jan wyst. 1415 - 1436 (SHGPoz. I s. 468 - 469).

²Jasin (Jasienie) par. Swarzędz, tuż na wsch. od Swarzędza. Wojciech syn Wincentego Kotki z J. wyst. 1432 - 1436 (SHGPoz. II s. 52 - 53).

³Spławie, wieś par. na pn.-wsch. od Poznania, dziś w granicach miasta (Koz. 3 s. 237). Wojciech wyst. 1422 - 1449 (SHGWlkp.).

⁴Żydzi pozn. nie zidentyfikowani; można czytać: Manlino Magno albo Magno Ruffo.

⁵Niekompletność ksiąg ziemskich pozn. z 1433 r. nie pozwala na uchwycenie wykonania tego zobowiązania.

Dokument Nr 1313

Poznań, 11 lutego 1433

Poznański wikariusz generalny eryguje altarię fundacji Jakuba z Wyganowa w katedrze poznańskiej.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 72, k. 105 - 105v. Wpis 21 lipca 1495.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Predwogius de Grandi prepositus Gneznensis, canonicus et vicarius in spiritualibus necnon officialis Poznaniensis eclesiarum generalis¹ significamus tenore presentium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram venerabilis vir, dominus Jacobus de Wyganowo archidiaconus Pczewensis in eclesia Poznaniensi² veniens presentiam, quoddam privilegium erectionis et dotationis altaris ad laudem et honorem omnipotentis Dei, sub titulo et vocabulo Sanctorum Jacobi Apostoli, Lazari Martiris et Beate Marthe Virginis in capella circa valvas prima in sinistra manu eundo ad sacristiam in eclesia Poznaniensi siti³, per eum de collatis a Deo sibi bonis temporalibus fundati et dotati, ipsius vero sigillo, ut apparebat, in pensula pergameni dependenti sigillatum, modum, vim, formam et tenorem huiusmodi fundationis, erectionis et dotationis dicti altaris in se continens, cum ea, qua decuit, reverentia nobis exhibuit, huiusmodi sub tenore:
[następuje dok. Jakuba z Wyganowa z daty: Poznań, 1432 - zob. wyżej, nr 1303].
[k. 105v] Post cuiusquidem privilegii exhibitionem, presentationem et per nos sic, ut premittitur, receptionem, dominus Jacobus archidiaconus nobis humiliter supplicavit, quatenus huiusmodi privilegium et instrumentum publicum ac ipsius altaris fundationem, erectionem et dotationem auctoritate nostra ordinaria confirmare, apropriare et ratificare, perpetuare, erigere, ratum habere atque gratum et ipsum ad idem altare tanquam primum ministrum investire canonice dignaremur. Nos vero predicti domini Jacobi archidiaconi iustis et racioni consonis supplicationibus acclinati benigniter omnia et singula in prescripto privilegio contenta atque prenarrati altaris erectionem, fundationem et dotationem ratam, gratam habentes atque firmam, ipsa presenti auctoritate nostra ordinaria approbamus, ratificamus, perpetuamus, confirmamus nostroque medio decreto ordinario perpetue firmitatis vim habere decernimus prefatumque dominum Jacobum archidiaconum tanquam primum ministrum ad dictum altare in Christi nomine per manus nostre impositionem capiti suo canonice investivimus et tenore presentium investimus, administrationem spiritualium, curam temporalium et si, quod est regimen animarum, sibi in eodem committentes. Quocirca tibi ebdomadario chori eclesie Poznaniensis in virtute sancte obedientie et sub excomunicationis pena mandamus, quatinus dictum dominum Jacobum archidiaconum in corporalem et realem dicti altaris possessionem inducas, res, libros et dotem sibi assignans in eadem, mandans nichilominus omnibus et singulis dicti altaris censuariis, reddituariis et aliis quibuscunque censeantur nominibus subditis, quatinus eidem domino Jacobo tanquam ipsorum vero et legitimo altariste et rectori in omnibus obediant licitis et honestis de fructibus, redditibus, proventibus, iuribus et obventionibus universis, eidem plenarie respondentes. Sed quia beneficium confertur propter officium, presenti nostro decreto ordinario decernimus, quod altariste pro tempore existentes circa idem altare tam pro vivis, quam defunctis oracionibus insistant. Et dum dictum altare vacare contigerit, ius patronatus et presentandi ad ipsum dominum Jacobum archidiaconum reservamus, post mortem vero ipsius domini Jacobi archidiaconi ad nobilem Petrum fratrem germanum seniorem⁴ et ipsius legitimos successores devolvetur. Ut autem omnia et singula prescripta perpetue perseverent, presentes nostras ratificationis canonice provisionis literas scribi et sigilli nostri munimine iussimus communiri. Actum et datum Poznanie feria quarta post dominicam Septuagesime, videlicet die Mercurii undecima mensis Februarii, anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo tercio, presentibus discretis viris, dominis Dobeslao de Coschuthy perpetuo vicario eclesie Poznaniensis⁵, Stanislao Banczka^a presbitero graciali de Poznania⁶, Laurentio de Sluschewo Wladislawiensis⁷ et Jordano de Szaszadi Plocensis diocesum clericis⁸, testibus ad premissa.

^atak Kop.

¹Przedwój z Grądów, zob. wyżej, nr 1131/3.

²Zob. wyżej, dok. nr 1303.

³Zob. wyżej, dok. nr 1303.

⁴Piotr z Wyganowa, zob. wyżej, nr 1280/2.

⁵Dobiesław z Koszut, zob. wyżej, nr 1179/11.

⁶Stanisław Rączka (nie Bączka) jako gracjalista w katedrze pozn. wyst. także 18 czerwca 1436 (KDW X).

⁷Służewo, miasto w powiecie inowroc-ławskim, na pd. od Torunia. Wawrzyniec nie zidentyfikowany.

⁸Zapewne Zasady par. Sadłowo w ziemi dobrzyńskiej, na pd.-wsch. od Brodnicy (informacja mgr Kazimierza Pacuskiego). Jordan skądinąd nie znany, zapewne z miejscowej szlachty.

Dokument Nr 1314

Poznań, 15 lutego 1433

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że bracia Maciej i Wojciech z Wąsoszy sprzedali z prawem odkupu Pierzchno, pół Kromolic i część Skrzynek braciom Wyszocie i Łukaszowi z Górki.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 17, k. 128. Wpis 9 czerwca 1433. Tytuł: Resignacio Pyrzchno.
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 178 (wg Kop.).

Nos Sandiwogius de Ostrorog pallatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram aliorumque eiusdem terre nobilium presenciam venientes strenui et nobiles Mathias et Albertus fratres germani indivisi de Wanschosze², non compulsi nec coacti neque aliquo sinistri^a modo seducti, quinymmo sani mente pariter corpore existentes, usi suorum amicorum consilio et matura deliberacione prehabita, totam ipsorum villam et hereditatem Pirszchno³, totam medietatem ville et hereditatis dicte Cromolicze⁴ et totam ipsorum sortem, quam habent in Skrzinky⁵, et cum omnibus attinenciis ad eandem^b villam et hereditatem Pirszchno, quibuscumque nominibus sive cognominibus vocitentur, in terra Maioris Polonie in districtu Pisdrensi situatas, cum omni iure et dominio, prout soli tenuerunt et habuerunt, nichil iuris, dominii aut proprietatis pro se penitus reservando, cum omnibus utilitatibus, agris cultis et colendis, campis, pratis, pascuis, silvis, borris, gaiis, mericis, nemoribus, pomeriis, mellificiis, dumetis, quercetis, pinetis, sarreptis, virgultis, allodiis, ortis, areis, montibus, collibus, vellibus^a, convellibus^a, stangnis, fluviis, fluminibus, lacubus, piscinis, piscaturas^a, riwlis, paludibus, torrentibus, aquis et earum decursibus, molendinis aquaticis sive ventilibus constructis et construendis et cum omnibus censibus, fructibus, proventibus, redditibus, contribucionibus, tributis, dacionibus, honorariis, aucupacionibus, venacionibus et obvencionibus universis, quomodolibet ad predictas, videlicet villam et hereditatem Pirschno et totalis medietatis ville et hereditatis Cromolicze spectantibus, que nunc ibidem sunt vel imposterum augere poterunt meliori provisione mediante, quocumque alio nomine sive vocabulo censeantur, prout sepedicte villa et hereditates Pirszchno et medietas ville et hereditatis Cromolicze necnon totalis sors ipsorum in Skrzinky in suis metis et limitibus sunt circumferencialiter distincta^a et limitata^a, in octingentis marcis latorum grossorum Pragensium, numeri vero Polonicalis, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, venerabili domino Wyschote preposito ecclesie Poznaniensis⁶ et strenuo Luce de Gorka fratribus germanis indivisis⁷ titulo et foro reempcionis alias na wedercoff coram nobis rite in perpetuum iuxta terre conswetudinem resignarunt, per eosdem Wyschotam et Lucam de Gorka tenendum, habendum, utifruendum, prout eis melius et utilius videbitur expedire. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt appensa testimonio literarum. Actum et datum Poznanie dominico die in crastino sancti Valentini Martiris anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo tercio, presentibus ibidem strenuis et nobilibus Dobrogostio de Ostrorog⁸, Johanne Kraszka tenutario Coninensi⁹, Nasilone de Kyerzcowo¹⁰, Michael Lunag (de^c) Kyekrzs¹¹, Gotardo de Przyborowo¹², Nicolao de Sobotha¹³ et aliis quampluribus testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis, in fidem et testimonium premissorum.

^atak Kop.

^bnastępuje skreślone przez podkropkowanie: medietatem Kop.

^cbrak Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

²Wąsosz par. Słupy, na pd. od Szubina (Koz. 5 s. 446). Maciej i Andrzej wyst. również 1434 - 1440 (SHGWlkp.; KDW V nr 624, 654; Koz. 5 s. 446).

³Pierzchno, wieś par. na pn.-wsch. od Kórnika (Koz. 3 s. 29 - 30), Kromolice tuż na wsch. od Pierzchna (Koz. 2 s. 353 - 354) i Skrzynki na pn.-zach. od Kórnika (Koz. 3 s. 206), dawne posiadłości Grzymalitów, które zapewne drogą spadku przeszły na Pałuków ze Słupów, a teraz włączone zostały do dóbr kórnickich Górków.

⁴Pierzchno, wieś par. na pn.-wsch. od Kórnika (Koz. 3 s. 29 - 30), Kromolice tuż na wsch. od Pierzchna (Koz. 2 s. 353 - 354) i Skrzynki na pn.-zach. od Kórnika (Koz. 3 s. 206), dawne posiadłości Grzymalitów, które zapewne drogą spadku przeszły na Pałuków ze Słupów, a teraz włączone zostały do dóbr kórnickich Górków.

⁵Pierzchno, wieś par. na pn.-wsch. od Kórnika (Koz. 3 s. 29 - 30), Kromolice tuż na wsch. od Pierzchna (Koz. 2 s. 353 - 354) i Skrzynki na pn.-zach. od Kórnika (Koz. 3 s. 206), dawne posiadłości Grzymalitów, które zapewne drogą spadku przeszły na Pałuków ze Słupów, a teraz włączone zostały do dóbr kórnickich Górków.

⁶Wyszota syn Jakuba z Górki (Miejskiej Górki), mgr UJ 1430, kantor pozn. (1429)/1431, prepozyt pozn. 1432, prepozyt uniejowski 1437, kanonik gnieźn. przed 1438, sekretarz królewski 1440 - 1441, kanclerz gnieźn. 1451, zm. 1453 (Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty nr 119; Kor. II s. 95 - 96; Jaskulski nr 146; SHGPoz. I s. 636 - 637).

⁷Łukasz z Górki, zob. wyżej, nr 1144/2.

⁸Dobrogost, syn Sędziwoja z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1289/48.

⁹Jan Kraska z Łubnicy, dworzanin królewski, cześnik kal. 1441, starosta koniński 1432 - 1458, zm. 1458 - 1460 (PSB XV s. 205 - 206).

¹⁰Kierzkowo, wieś par. na pd.-zach. od Barcina (Koz. 4 s. 350). Nasił wyst. 1425 - 1442 (SHGWlkp.; KDW X), w otoczeniu Sędziwoja z Ostroroga wyst. także 1434 (niżej, nr 1358/8).

¹¹Michał Lunak z Kiekrza, zob. wyżej, nr 1087/6.

¹²Przyborowo par. Kaźmierz, na pd. od Szamotuł (Koz. 3 s. 86 - 87). Gotard wyst. od 1429 (Roty I nr 1338), burgrabia w Poznaniu 1448 - 1449? (GUrz. nr C 931a), do 1450 (SHGWlkp.).

¹³Sobota, wieś par. na pn.-zach. od Poznania (Koz. 3 s. 229). Mikołaj zapewne ident. z Mikołajem synem Dobrogosta z Soboty, studentem UJ 1431, potem notariuszem publicznym 1438, kanonikiem pozn. i plebanem w Chojnicy 1439, kustoszem pozn. 1444, wikariuszem generalnym i oficjałem pozn. 1457 - 1479, plebanem w Miłosławiu do 1455, w Pyzdrach od 1455, Rogoźnie, Komornikach, Lechlinie, zm. 1479 (Studia źródłoznawcze 3, 1958, s. 156); w latach wcześniejszych, przed karierą duchowną, był częstym towarzyszem Sędziwoja Ostroroga 1433 - 1434 (zob. niżej, nr 1329/11 i n.).

Dokument Nr 1315

Pyzdry, 21 lutego 1433

Jan z Oleśnicy marszałek koronny nakazuje sędziemu kaliskiemu Trojanowi z Łekna, aby rozpatrzył sprawę Macieja ongiś sołtysa z Bunina przeciw Budkowi z Bunina.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 15, k. 128. Wpis w 1433 r.? Tytuł: Bunyno.

Veniens nobilis Budko de Bunyno literam regalem in iudicio coram nobis obtulit... Bok karty z częścią tekstu wystrzępiony.
Nos Johannes de Olesznycza marsalcus Regni Polonie generalis¹ cum magnificis ac strennuis dominis Martino de Calinowa pallatino Syradiensi², Cristino de Coszyeglowy castellano Sandecensi³ per serenissimum principem dominum Wladisl[aum] Dei gracia regem Polonie etc. specialiter ad premissa deputati significamus per presentes et signanter vobis strenuo Troyano de Lekna iudici terre Calisiensis generali⁴, quomodo nobis in iudicio residentibus veniens [Ma]thias olim scultetus de Bunyno⁵ actor propo[suit] contra nobilem Budkonem de Bunyno⁵, quomodo sibi terram reciperet pro quinquaginta marcis ca[......]. Budek respondit, quod nunquam sibi sculteci[..] sed secundum iuris decretum et iudicis sentenciam terram retineo et posideo et paratus prol[...] eodem iudice cause huius. Exauditis itaque proposicionibus et responsis vigore regio vobis [iudici] Calisiensi generali comittimus per presentes, q[uomodo] loco et die partibus alternatis ipsis prefixis [....] iudice cause ipsorum prehabitis et convocatis [..] ipsius iudicis Johannis de Slaborow⁶ causam ipsorum domini et decretum unicuique, quod iustum fu[...] iusticie equitatis velitis aministrare [...] cause premisse inponentes. Datum in Pisdri d[ie sabba]to proximo ante festum sancti Mathie Appostoli [anno] Domini millesimo CCCC XXX tercio⁷, signetis [....]bus supimpressis.

¹Jan Oleśnicki zwany Głowaczem, brat kardynała Zbigniewa, kasztelan żarnowski 1425 - 1430, marszałek koronny 1430 - 1440, kasztelan sandom. 1440 - 1442, wojewoda sandom. 1442 - 1460, starosta krak. 1439 - 1440 (PSB XXIII s. 762 - 766; Spisy młp.).

²Marcin Zaremba z Kalinowy, zob. wyżej, nr 1091/1.

³Krystyn z Koziegłów młodszy, kasztelan sądecki 1419 - 1437, starosta kolski (AKH VIII s. 41 - 42; Spisy młp.).

⁴Trojan z Łekna, zob. wyżej, nr 1138/1.

⁵Bunino par. Lewków, osada dziś nie istniejąca koło Krępy, na wsch. od Ostrowa Wlkp. Sołtys Maciej i Budek skądinąd nie znani (SHGWlkp.).

⁶Najpewniej Słaborowice (S. Stare) par. Szczury, na pn. od Ostrowa Wlkp., w pobliżu Bunina. Jan wyst. 1414, 1434 - 1435, 1454, trudny do identyfikacji (SHGWlkp.).

⁷Cel pobytu Oleśnickiego w wlkp. Pyzdrach nie jest znany. Nie było tam wówczas króla, który przebywał w Jedlni.

Dokument Nr 1316

Poznań, 2 marca 1433

Oficjał i wikariusz generalny poznański rozsądza spór o jatkę mięsną w Obornikach pomiędzy klasztorem cystersów w Wągrowcu a wójtem obornickim.

Or.: Kraków, Bibl. Czart., perg. nr 341 (vol. VI/57). Pergamin 415 × 246 + 30 mm. Dolny brzeg przy zakładce zbutwiały i podziurawiony. Pasek pergaminowy po przywieszeniu pieczęci. Na odwrocie późne informacje o treści. Z. N.: Na dwu gradusach czterolistna rozeta zwieńczona krzyżem; wewnątrz rozety prostokąt. Na gradusach napis: a de b?.
Reg.: W. Szelińska, J. Tomaszewicz, Katalog dokumentów pergaminowych Biblioteki Czartoryskich w Krakowie, cz. I, Kraków 1975, nr 421 (wg Or.).

In nomine Domini amen. Nos Predwogius de Grandi prepositus Gneznensis, canonicus et officialis ac vicarius in spiritualibus generalis Poznaniensis ecclesiarum¹, cunctis, quibus expedit, volumus | fore notum, presencium noticiam habituris, quomodo mota alias coram nobis inter venerabilem et religiosum virum, dominum Jacobum abbatem et ipsius conventum in Wangrowecz², actorem ex una | et nobilem ac providum virum, dominum Wyrzbantham advocatum in Oborniky³, de et super maccello carnium ibidem in Oborniki sito et locato et eius occasione reum parte ab altera, | materia questionis, prefato domino abbate et suo conventu instante et petente, predictum dominum Wyrzbantham advocatum nostris patentibus citacionum literis ad nostri presenciam fecimus evocari ad certum terminum competentem. Quoquidem termino veniente nobisque ad iura reddenda et causas audiendas pro tribunali presidentibus, discretus dominus Michael plebanus in Cosyelsko⁴, procurator et nomine procuratorio prefati domini abbatis et eius conventus, prout de ipsius procuracionis mandato per instrumentum publicum de manu discreti Stanislai Wenceslai de Wangrowecz, clerici Gneznensis diocesis, imperiali auctoritate notarii⁵ subscriptum et consignatum, tunc ibidem oblatum et productum, in medium iudicii plena est facta fides, iudicialiter comparens, reproductis nostris citacionum literis, ab auditorio nostro alias emanatis, iuxta modum et consuetudinem patrie debite executis, contra prenominatum Wyrzbantham advocatum pro dicto maccello carnium proposuit atque egit, petens dictum maccellum carnium cum ipsius censibus et proventibus universis prefato domino abbati et suo conventui per nos adiudicari dictoque Wyrzbanthe advocato et suis legitimis successoribus super ulterioribus impedimentis perpetuum silencium imponi. Quiquidem Wyrzbantha advocatus suo termino satisfaciens, ibidem iudicialiter comparens, visis, attentis, inspectis, lectis, exauditis ac intellectis literis et privilegiis super dicto maccello carnium per prenominatum dominum Michaelem plebanum in Cosyelsko nomine quo supra procuratorio ad probandum suam et partis sue intencionem in medium iudicii tunc adhuc eadem audiencia durante, oblatis et productis, animo litem contestandi confessus est et recognovit huiusmodi maccellum carnium esse et fore monasterii in Wangrowecz, per predecessores ipsius advocati moderni ob meritum retribucionis eterne datum temporibus perpetuis et donatum ipsiusque maccelli cum eius censibus et proventibus universis predicto domino abbati et eius conventui se dare ibidem sponte astrinxit ac de eodem maccello cessit. Nos igitur Predwogius prepositus et officialis memoratus volentes unicuique parcium iusticie facere complementum, prefato domino Jacobo abbati et ipsius successoribus ac conventui in Wangrowecz predictum maccellum carnium, in medio civitatis Obornicensis situm et locatum, vel si in locum alium ipsa maccella transferantur, cum ipsius omnibus censibus et proventibus universis ab antiquo quomodocumque ad ipsum maccellum spectantibus adiudicavimus et adiudicamus per presentes perpetuis temporibus ac in ewm. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes nostras literas scribi nostrique appensione sigilli iussimus comuniri. Actum et datum Poznanie, in domo habitacionis nostre, sub anno nativitatis Domini millesimo quadringentesimo tricesimo^a tercio, indictione undecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Eugenii pape quarti anno tercio, die Lune secunda mensis Marcii⁶, hora terciarum et consistorii nostri, presentibus circumspectis et nobilibus viris Janussio in Gorka⁷, Mathia in Lopuchowo heredibus⁸, Thoma de Zyrniky⁹ et Clemente procuratoribus consistorii Poznaniensis¹⁰ et aliis pluribus fidedignis testibus circa premissa.
^b-d

Et ego Andreas Wirzbianthe de Bartochowo, clericus Gneznensis dyocesis, publicus imperiali auctoritate notarius¹¹ et coram memorato venerabili viro, domino Predwogio de Grandi preposito Gneznensi, canonico et vicario in spiritualibus ac officiali Poznaniensi generali causarum causeque presentis scriba, quia predictis omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur, coram eodem domino Predwogio canonico et officiali agerentur et fierent sentencieque adiudicatorie seu diffinitive prolacioni et pronunciacioni unacum prenominatis testibus^c presens interfui eaque omnia sic fieri vidi et audivi, sed aliis prepeditus negociis arduis per alium fidelem presentem literam seu instrumentum publicum, diffinitivam sentenciam in se continens, ingrossari procuravi meque manu propria subscribens, in hanc publicam formam reddegi, signo et nomine meis solitis et conswetis consignando in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum unacum appensione sigilli officialatus

^alekcja dwuznaczna, można również czytać vicesimo Or.

^b-dinną ręką Or.

^csłowo powtórzone Or.

¹Przedwój z Grądów, zob. wyżej, nr 1131/3.

²Opat cystersów w Wągrowcu (Łeknie) Jakub zob. wyżej, nr 1093/2.

³Wierzbięta z Tuczęp, wójt dziedziczny w Obornikach, zob. wyżej, nr 1227/1.

⁴Kozielsko, wieś par. na pn.-zach. od Janowca Wlkp. (Koz. 1 s. 127). Pleban Michał wyst. 1423 - 1434 (SHGWlkp.).

⁵Stanisław syn Wacława z Wągrowca, student UJ 1427, notariusz publiczny w Gnieźnie od 1429 (AAG, ACons. G II/1 k. 27v).

⁶Dacie 1433 odpowiadają zarówno osoba wystawcy, jak i inne elementy datacji - indykcja i dzień tygodnia. Natomiast trzeci rok pontyfikatu papieża Eugeniusza IV, wybranego 3 marca 1431, rozpoczynał się dopiero 3 marca 1433; być może pisarz liczył latami kalendarzowymi, nie od momentu wyboru.

⁷Janusz z Górki, zob. wyżej, nr 1123/12.

⁸Łopuchowo, par. Długa Goślina, pomiędzy Murowaną Gośliną a Skokami (Koz. 2 s. 427 - 428). Maciej skądinąd nie znany.

⁹Tomasz z Żernik, zob. wyżej, nr 1137/13.

¹⁰Klemens, może ident. z Klemensem prokuratorem wyst. 1425 (Acta capitulorum II nr 984) i Klemensem z Wilczyna prokuratorem 1426 (wyżej, nr 1084/12).

¹¹Andrzej syn Wierzbięty z Bartochowa (par. Warta w Sieradzkiem), notariusz publiczny wyst. w Poznaniu od 1428, w Gnieźnie od 1441 (AAP, Constitutiones procuratorum II k. 117v; AAG, ACons. G II/1 k. 47v), wyst. także 1438 i 9 marca 1440 (KDW V nr 618, KDW X; Now. II s. 251).

Dokument Nr 1317

Poznań, 2 marca 1433

Piotr i Stefan z Ponina wójtowie kościańscy zobowiązują się płacić czynsz zapisany na wójtostwie kościańskim Wojciechowi z Szamotuł prepozytowi kaplicy Św. Ducha pod Grodziskiem.

Or. nieznany. W 1442 r. zaopatrzony był w dwie pieczęcie w czarnym wosku przywieszone na paskach pergaminowych, na jednej z nich był napis: Sigillum Petri advocati de Costen, na drugiej: Sigillum Stephani (Kop.). Tytuł: Privilegium advocacie Costen.
Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 25, k. 80. Wpis 8 października 1442 (wg Or.).
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 179 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Nos Petrus et Stephanus fratres germani, advocati in Costen¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo alias de anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo quarto ipso die sancte Dorothee [6 II] vendidimus iusto et rato vendicionis tytulo, nulla paccione illicita adhibita, octo marcas census annui latorum grossorum Pragensium, numeri vero Polonicalis, quadraginta octo grossos in marcam quamlibet computando, pro^a centum marcis eorundem monete et numeri, in et super omnibus et singulis bonis advocacie nostre Costenensis, et signanter in maccellis carnificum et in institis sutorum et pistorum ibidem in Costen, honorabili vire, domino Paulo Drdzensky presbitero de Grodzisco². Quemquidem censum singulis annis ad quodlibet festum Nativitatis Cristi [25 XII] eidem domino Paulo solvimus et solvere conswevimus realiter cum effectu, prout hoc in litera consulum civitatis Costenensis ipsorum sigillo subappenso sigillata plenius continentur³. Verum quia ipse dominus Paulus Drdzensky tamquam fundator et patronus capelle Sancti Spiritus ante Grodzisco⁴ pro sua suorumque progenitorum salute dictum censum octo marcarum dedit, donavit honorabili domino Alberto de Schamotuli preposito dicte capelle⁵ et suis successoribus pro tempore existentibus prepositis. Ideo nos fratres predicti submittimus nos et successores nostros legitimos sponte et libere dictum censum octo marcarum monete et numeri predictorum eidem domino Alberto preposito et ceteris prepositis dicte capelle pro tempore existentibus ad quodlibet festum Nativitatis Domini nostri Ihesu Cristi solvere sub penis et censuris ecclesiasticis quibuscumque tamdiu, quousque nobis aut successoribus nostris eundem censum octo marcarum reemere placuerit pro centum marcis predictis, a quo nobis plenaria potestas extitit reservata. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes literas scribi nostrorumque appensione sigillorum fecimus communiri. Actum et datum Poznanie in stuba domus habitacionis prefati domini Alberti de Schamotuli prepositi site circa Poznaniensem ecclesiam cathedralem, die Lune secunda mensis Marcii anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo tercio, presentibus honorabilibus viris, dominis Andrea Pampowsky⁶ et Michaele de Caczcowo vicariis perpetuis⁷ et Johanne Alberti de Poznania altarista in ecclesia Poznaniensi predicta⁸ testibus ad premissa⁹.

^aper Kop.

¹Piotr z Ponina, zob. wyżej, nr 1075/3.

²Akt sprzedaży czynszu nie znany. Paweł Drzeński, z rodziny osiadłej w Grodzisku Wlkp. (KDW VIII nr 984/7), prepozyt Św. Ducha pod Grodziskiem, pleban kościoła Św. Marcina pod Poznaniem 1432, wyst. do 1447 (SHGPoz. I s. 683 - 689).

³Dok. (z 6 lutego 1424) nie znany.

⁴Kaplica i szpital Św. Ducha w (pod) Grodzisku, zob. SHGPoz. I s. 686.

⁵Wojciech syn Piotra mieszczanina z Szamotuł, notariusz publiczny 1420 (KDW VIII nr 878/10) i prokurator w kosystorzu pozn. 1420 (ib., nr 899/17), prepozyt kaplicy Św. Ducha w Grodzisku 1433 (tutaj), altarysta w katedrze pozn. 1440 (ale zapewne już wcześniej - tutaj), kustosz kolegiaty NMPanny w Poznaniu 1452 - 1454 (Acta capitulorum I nr 361, 383, II nr 456, 508, 1252; SHGPoz. I s. 686: tu mylnie Wacław).

⁶Pępowo (Pampowo), wieś par. na pd.-wsch. od Krobi (Koz. 3 s. 20, 5 s. 142). Andrzej zapewne ident. z plebanem tamże 1415 (AAG, ACons. A 5, k. 33v), plebanem w Pępowie i wikariuszem w katedrze pozn. 1421 (AAP, Acta consistorii 5, k. 118); w 1433 nie był już plebanem (SHGWlkp.).

⁷Michał z Kuczkowa, zob. wyżej, nr 1217/2.

⁸Jan syn Wojciecha z Poznania, altarysta, zapewne ident. ze studentem UJ 1411, altarystą altarii Św. Doktorów, Mistrzów i Scholarów w katedrze pozn. od 1425 (Now. I s. 391).

⁹Por. też niżej, dok. nr 1357 z 12 marca 1434.

Dokument Nr 1318

Grzegorzew, 15 marca 1433

Wymienieni dziedzice Wrzącej uposażają kościół parafialny we Wrzącej.

Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 180: z materiałów Ignacego Zakrzewskiego, który wypisał ów dok. z ksiąg konsystorza gnieźn. z 1673 r. Kwerenda w dzis. księgach konsystorskich z tego roku (AAG, ACons. A 139 i 140) nie dała rezultatu.

Albertus Hebda et Poman, heredes in Wrzoncza¹, 1433, Mart(ii) 15, d(omi)nica Oculi, in Grzegorzewo², dla zbytniej odległości kościoła swego parafialn(ego) w Grzegorzewie uposażają takowy we Wrzący. Na fundacją dają 2 łany leżące obok siebie, które niegdyś należały do sołectwa, tj. Pomian i Hebda, z wszystkiemi dawnemi ich wolnościami i tej miary, co inne łany w Wrzący, na nich będą mogli proboszcze osadzić gościnnego i ogrodników. Świadkowie: Johannes et Nemera de Kalczewo³.

¹Wrząca (Wrząca Wielka), wieś par. na pn.-wsch. od Koła. Zniekształcony regest utrudnia objaśnienie osób. Zapewne chodzi tu o trzy osoby: Alberyka (nie zaś Alberta - Wojciecha), znanego skądinąd 1412 - 1423 (Koz. 5 s. 496), Chebdę i Pomiana (wyst. także 1425 - Roty V, nr Konin 420); ten ostatni wyst. także 1427 (wyżej, nr 1130/2). O fundacji zob. też Łaski, Liber beneficiorum I s. 217.

²Grzegorzew, wieś par. na wsch. od Koła, ok. 8 km na pd.-wsch. od Wrzącej.

³Kalczewo nie zidentyfikowane, może zapis popsuty.

Dokument Nr 1319

Sieradz, 7 kwietnia 1433

Król Władysław Jagiełło nakazuje, aby prepozyta gnieźnieńskiego Przedwoja z Grądów powoływać tylko przed sądy wiecowe.

Kop.: Poznań, WAP, Pyzdry Z. 7, k. 180v. Wpis 16 lutego 1434.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie, iudicibus, subiudicibus ceterisque officialibus in terminis particularibus Poznanie, Gnezne, Pysszdri et Kalis presidentibus, fidelibus nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Mandamus vobis, quatenus venerabilem virum Predwogium de Grandi prepositum Gneznensem¹, nobis sincere dilectum, in terminis particularibus nulla racione iudicare presumatis preterquam in terminis generalibus. Secus non facturi. Datum Siradie feria tercia proxima ante festum Pasche sub anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo tercio².
Dominus rex per se.

¹Przedwój z Grądów, zob. wyżej, nr 1131/3.

²Pobyt króla w Sieradzu zgodny z jego itinerarium.

Dokument Nr 1320

Kalisz, 16 kwietnia 1433

Król Władysław Jagiełło zakazuje pobierania ceł od mieszkańców Pyzdr.

Kop.: Warszawa, AGAD, Metryka koronna, t. 23, s. 648 - 649. Wpis w transumpcie króla Władysława III z daty: Kraków, 29 lutego 1440, potwierdzonym przez króla Zygmunta w Krakowie, 21 czerwca 1509.
Reg.: MRPS IV, suppl. nr 676.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie Lituanieque princeps supremus et heres Russie etc., universis et singulis, capitaneis, burgrabiis, procuratoribus, viceprocuratoribus, advocatis, consulibus civitatum et opidorum nostrorum, theloneatoribus et quoruncunque^a dominorum seu dignitariorum theloneorum et foralium exactoribus, viarum, passuum, navigiorum locorumve custodibus vel eorum vicesgerentibus, presentibus requirendis, nostris fidelibus dilectis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Querela civium civitatis nostre Pisdrensis sumus impulsati, quod quamvis ipsi a solucione theloneorum foralium, salis seu quarumlibet aliarum, solucionum in Regno nostro exigi solitarum per felicis memorie dominum Kazimirum regem Polonie, predecessorem nostrum¹ et consequenter maiestatem nostram sint perpetuis temporibus absoluti, liberati et exempti, prout ex litteris prefati domini Kazimiri coram nobis productis¹ et per maiestatem nostram ratificatis de et super huiusmodi absolucionibus et exempcionibus lacius videbimus contineri. [s. 649] Tandem sunt nonnulli vestrum, qui pretis et contemptis nostris et prefati domini Kazimiri libertatibus, prefatos nostros cives, qui negociacionis gracia ad loca thelonearia se transtulissent, ad huiusmodi solucionem artaverunt. Et quia nostre intencionis est, tam prefatos cives Pisdrenses, quam omnes et singulos dicioni nostre subiectos, in eorum libertatibus conservare nimisque periculosum ipsorum libertates, quibus fulciti sunt, hincinde differre. Ideo vobis et cuilibet vestrum strictissime mandamus, habere volentes, quatenus exnunc et inantea, dum quando et quociens prefatos cives et eorum quemlibet per loca theolonearia atque passus cum rebus eorum curribus et mercanciis quibuscunque stare, morari et venire per universum Regnum nostrum contigerit, ipsos et eorum quenlibet^a absque solucione theolonei forarium^a et aliarum solucionum et aliquo impedimento cessante permittatis et permitti faciatis, gracie nostre sub obtentu. Et nichilominus pecunias aut res in pignus per ipsos quomodolibet nomine theolonei apud vos repositas relaxatis^b relaxatasque ipsis et eorum cuilibet restituatis et restitui faciatis, nam si vos predictos cives nostros in huiusmodi libertatibus eorum conservare non curaveritis, nos eciam litteras vestras vobis non tenebimus et nos pro huiusmodi inobediencia taliter affligemus, quod aliis transgressoribus mandatorum nostrorum cedat in exemplum. Et insuper eciam predicti cives coram nobis conquesti sunt, quomodo nonnulli officiales nostri cum rebus et mercanciis ipsorum per vias inconsuetas ire compellunt et signanter per Calis in preiudicium et gravamen eorum.
Ideo eciam tibi Sandiuogio de Ostrorog palatino Poznaniensi et capitaneo Maioris Polonie generali² et aliis pro tempore existentibus mandamus et committimus, quatinus predictos cives nostros Pisdrenses cum ipsorum rebus et mercanciis viis consuetis et directis, videlicet per Stavischyn³ ire, transire, morari et redire permittatis et permitti faciatis. Aliud facere non ausuri, gracie nostre sub obtentu. Datum in Calisch feria quinta post festum Pasce anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo tercio⁴.

^atak Kop.

^btak Kop., zamiast relaxetis

¹Nie znamy generalnych zwolnień celnych Kazimierza Wielkiego dla Pyzdr - por. tylko KDW VI nr 146 (dla handlujących mięsem, 1347 r.) i 173 (dla jeżdżących do Torunia, 1356 r.).

²Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

³Stawiszyn, miasto królewskie pomiędzy Pyzdrami a Kaliszem.

⁴Pobyt króla w Kaliszu potwierdzony jego itinerarium.

Dokument Nr 1321

Oborniki, 19 kwietnia 1433

Władze miasta Obornik zaświadczają, że mieszczanin obornicki Piotr Łyczek zapisał czynsz szpitalowi Św. Trójcy w Obornikach.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 24, k. 31v - 32. Wpis 10 marca 1441.

Nos infrascripti Janussius Scrzathusky proconsul¹, Nicolaus Sarnyewsky², Albertus Woldach³, Johannes Brona⁴, Swathoslaus Crispus⁵, Michael Saiiyacz consules civitatis Oborniciensis⁶ recognoscimus universis et singulis, quorum interest, quia dum sedebamus nostro prethoriali in sesione, extunc constitutus personaliter circumspectus Petrus Lyczko⁷ concivis noster, non compulsus nec coactus, sed sponte et libere, matura deliberacione prehabita, publice recognovit se vendidisse vero et iusto vendicionis titulo sub reempcione alias na widerkoff novem grossos census annui monete et numeri in Regno currentis pro novem scotos eorundem monete et numeri in et super orto suo in Antiqua Villa⁸, sito in sinistra manu ad Novam Villam⁹ eundo extra civitatem Oborniky circa ortum Crziczkonis, pauperibus et eorum successoribus legittimis Sancte Trinitatis ante civitatem Oborniciensem, quos novem grossos sic venditos prefatus Petrus Liczko et sui successores legittimi debent et tenentur dare et solvere ad quodlibet festum sancti Martini Confessoris gloriosi [11 XI] ipsis pauperibus et ipsorum successoribus legittimis et sic de anno ad annum tamdiu, donec reempere et exsolvere poterit et valebunt, censos prius novem grossos censuales [k. 32] simul cum novem fertonibus capitalibus presertim pretacti pauperi sepeprescripti dicti hospitalis angarriare non debent neque cogere sepescriptum Petrum Liczkonem de solucione prius dictorum fertonum donec reempere poterit iuxta suum posse^a atque valorem. Datum in Oborniky die dominica Quasimodo geniti anno Domini M° CCCC° tricesimo tercio, civitatis nostre sigillum presentibus subappenso.

^awyraz napisany dwukrotnie, najpierw w formie pose Kop.

¹Janusz Skrzetuski i Mikołaj Sarniewski, zob. wyżej, nr 1227/6, 5.

²Janusz Skrzetuski i Mikołaj Sarniewski, zob. wyżej, nr 1227/6, 5.

³Wojciech Woldach, Waldach, zob. wyżej, nr 1269/5.

⁴Jan Brona, zob. wyżej, nr 1229/5.

⁵Rajca Świętosław Kędzierzawy skądinąd nie znany.

⁶Michał Zając, zob. wyżej, nr 1227/7.

⁷Piotr Łyczko skądinąd nie znany.

⁷Stara Wieś, wieś dziś nie istniejąca, koło Obornik (Koz. 3 s. 243).

⁸Nowa Wieś, wieś dziś nie istniejąca koło Obornik (Koz. 2 s. 522 - 523).

Dokument Nr 1322

Kościan, 27 kwietnia 1433

Wymienieni uczestnicy sądu króla w Kościanie proszą sędziego i podsędka poznańskich, aby wystawili Dorocie córce Janusza Szajbla list przysądny w związku z jej ugodą z Mikołajem Dobczyńskim.

Or. nieznany. Spisany był na papierze, utwierdzony sygnetami wszystkich wystawców oraz pieczęcią (późniejszą) starosty generalnego Wielkopolski Andrzeja Ciołka z Żelechowa.
Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 19, k. 120 - 120v. Wpis 1 lipca 1435 (wg Or.).
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 1063 (wg Kop.).

Sandiwogius de Ostrorog pallatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹, Nicolaus Kyelbassa Bidgostiensis², Dobrogostius de Colno Kamyenensis³, Swanthoslaus de Gylowyecz Karsiciensis castellani⁴, Michael Jarognyewsky burgrabius in Costan⁵, Andreas de Boyanowo vicepallatinus⁶, Petrus Cordebog succamerarius⁷, Theodricus de Schecowo wexillifer Poznanienses generales⁸, Dominicus Wylcowsky⁹ et Jacussius Sepyenssky¹⁰ magnificis viris, dominis Abrahe in Dzambanschin¹¹ et Petro Scora in Gay¹² heredibus, iudici et subiudici Poznaniensibus generalibus, amiciciam sinceram cum desiderio omnis boni. Magnifici domini, amici nobis sincere dilecti! Noveritis, quod dum feria secunda post dominicam Misericordia Domini anno incarnacionis Domini millesimo quadringentesimo tricesimo tercio in presencia domini regis in Costan¹³, in iudicio suo regali presidebamus, in quo vos amici dilecti una nobiscum sedebatis iudicantes, ibi venientes nobiles viri, [k. 120v] domini Swanthoslaus de Gylowyecz castellanus Karsiciensis⁴, Oppacz Kocorzinsky¹⁴, Johannes Chelmssky¹⁵, Derslaus Dambrowsky¹⁶ tamquam veri et legitimi arbitri coram iudicio recognoverunt, quia univerunt et concordaverunt nobilem Nicolaum Dobschinsky¹⁷ ex una et dominam Dorotheam filiam olim Schibel cum marito suo Jacobo de Srzem¹⁸ (ex altera partibus^a) pro centum marcis latorum grossorum, quas habuit pater suus super Chrzanstowo¹⁸, prout litera domini capitanei canit¹⁹ et ipsa domina post patrem. Ita tamen univimus, quod literam eandem domini capitanei eviterne mortificavimus nec vigorem peramplius habere debet et omnes citaciones, census, lites, controversias et omnes terminos inter partes prelibatas mortificavimus, dempto hoc, quod prefatus Nicolaus Dobsynsky¹⁷ decem marcas latorum grossorum super festum Nativitatis Christi [25 XII] proximum domine Dorothee Jacobi consorti paratis pecuniis solvere tenetur et debet, et centum marcas latorum grossorum eedem domine Dorothee solvere habet eciam super hoc idem festum Nativitatis Christi proximum. Et si super festum Nativitatis Cristi solvere non haberet, extunc super aliud festum Nativitatis Christi proxime sequens per annum centum marcas latorum grossorum cum censu decem marcarum solvere tenebitur et debebit prefate domine Dorothee et Jacobo marito suo, quas pecunias idem Nicolaus domine Dorothee de Srzem Poznanie tamdiu, quamdiu ibi dominus rex pausabit, sibi fideiussoribus bonis habet ratificare et caucione fideiussoriali firmare duobus fideiussoribus de districtu Costinensi possesionatis super terminos iam expressos suprascriptos sub pena wallata centum marcarum, pro quo Nicolao et pena vallata Petrus Slap²⁰ fideiussit, quod debet fideiubere Poznanie, et pro domina Dorothea et marito suo dominus Crziwosand²¹ fideiussit, quod in prefata concordia debent stare. Sed si pecunias sibi non fideiuberet suprascriptas prefate domine Poznanie, extunc penam vallatam fideiussor luat et pecunias principales. Super quibus ambe partes adiudicatum solverunt, prout in libro terrestri de verbo ad verbum est inventum presentibus et conscriptum. Quare vestram dominacionem petimus studiose, quatenus prefate domine literam vestram adiudicatoriam super causa huiusmodi dare dignemini sigillis vestris roboratam, prout aliis terrigenis dare consuevistis, et prout eciam est iuris et moris terrestris et consuetudo. Actum et datum die, loco, anno et testibus, quibus supra, citatorio sub sigillo.

^abrak Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

²Mikołaj Kiełbasa z Tymieńca, zob. wyżej, nr 1104/5.

³Dobrogost z Kolna, zob. wyżej, nr 1108/2.

⁴Świętosław z Iłowca, zob. wyżej, nr 1283/8.

⁵Michał z Jarogniewic, zob. wyżej, nr 1256/20.

⁶Andrzej z Bojanowa, zob. wyżej, nr 1075/1.

⁷Piotr Korczbok, zob. wyżej, nr 1098/6.

⁸Teodoryk z Siekowa, Międzychodu, zob. wyżej, nr 1283/2.

⁹Wilkowo Polskie, wieś par. na pn.-zach. od Śmigla (Koz. 3 s. 391). Dominik, syn Jaroty kasztelana radzimskiego wyst. 1415 (Roty III nr 551) - 1453 (SHGWlkp.), wicepodkomorzy w Kościanie 1432 - 1438 (GUrz. nr C 854).

¹⁰Jakusz, Jakub z Sepna, zob. wyżej, nr 1106/5.

¹¹Abraham ze Zbąszynia, zob. wyżej, nr 1121/5.

¹²Piotr Skóra z Gaju, zob. wyżej, nr 1246/8.

¹³Pobyt króla w Kościanie potwierdzony jego itinerarium.

¹⁴Opacz z Kokorzyna, zob. wyżej, nr 1289/60.

¹⁵Jan Chełmski, zob. wyżej, nr 1186/9.

¹⁶Dziersław z Dąbrowy, Dąbrowski, zob. wyżej, nr 1194/10.

¹⁷Dobczyn par. Wieszczyczyn, na pd.-wsch. od Śremu (SHGPoz. I s. 362). Mikołaj, także z Chrząstowa, zob. wyżej, nr 1075/6.

¹⁸Dorota, córka zmarłego Janusza Szajbla, niegdyś dzierżawcy Chrząstowa (zob. przypis poprzedni), żona szlachetnego Jakuba Kosowskiego ze Śremu; o sporze toczącym się w l. 1433 - 1435 zob. SHGPoz. I s. 227; Acta capitulorum II nr 1063.

¹⁹Dokument starościński nie znany.

²⁰Piotr Słap z Dąbrówki, zob. wyżej, nr 1123/5.

²¹Krzywosąd nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 1323

Gniezno, 7 maja 1433

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Zofia wdowa po Niemście mieszczaninie gnieźnieńskim zapisała czynsz na rzecz altarii w kościele Św. Trójcy w Gnieźnie.

Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Gn. 1280. Pergamin cienki, 228 - 305 × 242 + 42 mm, pozalewany. Na niebieskim sznurze pieczęć wystawcy w żółtym wosku, średnicy ok. 46 mm, mocno zniszczona, z kontrasigillum. Na odwrocie informacje o treści (XV - XVIII w.).
Kop.: Tamże, Dypl. Gn. 1281, w or. potwierdzeniu gnieźnieńskiego wikariusza kapitulnego Jana Brzostkowskiego, z daty: Gniezno, 3 (4?) maja 1438 (KDW X).

||^aIn nomine Domini amen. || Ad perpetuam rei memoriam. Dum vivit litera, vivit et accio litere commissa, cuius | assercio nutrit memoriam et labiles eius semper perpetuat acciones. Proinde nos Sandiuogius de Ostrorog | palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit | universis, quomodo ad nostram aliorumque eiusdem^b terre nobilium presenciam veniens honesta Zophia relicta olim Nyemste civis Gneznensis², non compulsa, non coacta neque aliquo sinistro modo seducta, quinymmo sana mente, pariter et corpore existens, usa amicorum suorum consilio ac matura deliberacione prehabita et zelo devocionis accensa cupiensque salutem animarum sue et parentum suorum demerere, super villa et hereditate dicta Gurowo in districtu Gneznensi sitta³, quatuor marcas currentis monethe, numeri Polonicalis, quadraginta et octo grossos in quamlibet marcam computando, annui census, quem censum prefata Zophia apud nobiles, videlicet Albertum, Stanislaum et Derslaum fratres germanos necnon Nicolaum filium Alberti heredes de Gurowo³ super reempcionem alias na wedercoff emit, discreto viro, domino Martino de Gurowo tamquam ministro³ et altari per ipsam Zophiam fundato et erecto in ecclesia Sancte Trinitatis in civitate Gneznensi ad honorem Nativitatis Marie et Sanctorum Bartholomei Appostoli et Katherine Virginis super festum sancti Martini Confessoris gloriosi [11 XI] singulis annis levatum coram nobis more solito, rite et racionabiliter, iuxta terre conswetudinem in perpetuum resignavit, per prefatum dominum Martinum et ipsius successores tenend(um), habend(um), utifruend(um) et ad usus beneplacitos libere et quiete convertend(um). Et postquam prefati nobiles, videlicet Albertus, Stanislaus, Derslaus et Nicolaus de Gurowo eundem censum exemerint, extunc collator altaris pro tempore existens cum ministro in aliis bonis censum emant. Prefataque Zophia collacionem eiusdem altaris pro se reservavit et post mortem suam eadem collacio filie sue Anne² et successoribus ipsius pertinere dinoscetur. Harum quibus sigilla nostra presentibus sunt appensa. Actum et datum Gnezne feria quinta in vigilia sancti Stanislai anno^b Domini millesimo quadringentesimo tricesimo tercio, presentibus nobilibus Nicolao Grzibowsky protunc burgrabio Gneznensi⁴, Michaele Lunak de Kyekrzs⁵, Nicolao et Johanne de Sobotha⁶, Stanislao de Crowicza⁷, Nicolao Rogaszky⁸ et aliis quampluribus testibus.

^ainicjał wysokości połowy tekstu Or.

^bsłowo powtórzone 2 razy Or.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

²Niemsta z Gniezna nie zidentyfikowany. Zofia z drobnej szlachty z Gurowa (zob. przypis następny) nie żyła już 4 maja 1438 (KDW X), tamże wyst. również wspomniana tutaj córka Zofii, Anna.

³Gurowo (G. Wielkie i Małe), wieś par. na pd.-wsch. od Gniezna (Koz. 1 s. 90). Liczni drobni dziedzice z G., Wczelice, trudni do identyfikacji, por. o nich m.in. Miesięcznik Heraldyczny 8, 1915, s. 138; KDW VIII nr 1066 i KDW X (4 maja 1438, 17 lipca 1443).

⁴Grzybowo, wieś par. na pn.-wsch. od Wrześni (Koz. 4 s. 279 - 280). Mikołaj Grzybowski burgrabia w Kościanie 1414, Gnieźnie 1420 - 1426, 1434, w Pyzdrach 1425 - 1426, zm. po 1434 (GUrz. nr C 732, 4, 543, 9).

⁵Michał Lunak z Kiekrza, zob. wyżej, nr 1087/6.

⁶Mikołaj z Soboty, zob. wyżej, nr 1314/13. Jego brat Jan, także z Knyszyna, wyst. od 1433 (tutaj), potem burgrabia w Poznaniu 1450 - 1451, 1461 - 1473, pisarz ziemski pozn. 1467 - 1476 zm. 1476 (Spisy wlkp.; SHGPoz. II).

⁷Krowica par. Rajsko (Chlewo?), na pd. - wsch. od Opatówka w Kaliskiem (Koz. 7 s. 349). Stanisław, najpewniej z tutejszych Korabitów, wyst. także 1444 (SHGWlkp.).

⁸Mikołaj Rogaski, zapewne z Rogaszyc, zob. wyżej, nr 1292/5.

Dokument Nr 1324

Poznań, 8 maja 1433

Król Władysław Jagiełło nakazuje oficjałowi gnieźnieńskiemu, aby sprawę przeciw kmieciom z Międzychodu odłożył do chwili przyjazdu króla do Gniezna.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 15, k. 91v. Wpis 18 maja 1433.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 275 (wg Kop.).

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Venerabili Benedicto officiali Gneznensi¹, sincere nobis dilecto. Venerabilis sincere nobis dilecte! Venientes ad nostre presenciam maiestatis kmethones de Myedzichod² coram nobis proposuerunt cum querela, quomodo plebanus de Lopyenno³ ad respondendum coram te ipsos citavit racione ecclesiastici census dicti meszne, qui dicunt se de eodem censu numquam diebus vite sue dendum respondisse. Quare tibi precipientes mandamus omnino habere volentes, quatenus eandem causam vertentem inter plebanum de Lopyenno et kmethones de Myedz(i)chod nulla iudicare debeas racione usque ad nostrum felicem in Gneznam adventum. Pro gracia nostra aliud non facturi^a. Datum Poznanie feria sexta ipso die sancti Stanislai in Mayo anno Domini etc. XXX tercio⁴.
Dominus rex per se.

^atak Kop.

¹Benedykt z Modły, zob. wyżej, Or 1083/1.

²Międzychód par. Łopienno, osada dziś nie istniejąca na pd.-wsch. od Kłecka w Gnieźnieńskiem (Koz. 1 s. 174, 5 s. 25).

³Łopienno, wieś par. na pd.-zach. od Janowca Wlkp. (Koz. 1 s. 156). Pleban zapewne ident. z Janem potwierdzonym 1428 - 1433 (SHGWlkp.).

⁴Data zgodna z itinerarium królewskim.

Dokument Nr 1325

Krzywiń, 10 maja 1433

Rajcy miasta Krzywinia proszą biskupa poznańskiego Stanisława Ciołka o erekcję ołtarza ufundowanego przez mieszczan krzywińskich w kościele parafialnym w Krzywiniu.

Kop.: Poznań, WAP, Kościół parafialny w Krzywiniu I/10, w or. potwierdzeniu biskupa poznańskiego Stanisława Ciołka z daty: Poznań, 11 czerwca 1433 - zob. niżej, nr 1330.
Reg.: KDW s.n. I, nr 166 (wg informacji o rzekomo zaginionej Kop.).

Reverendissimo in Christo patri et domino, domino Stanislao episcopo Poznaniensi¹ aut ipsius in spiritualibus vicario generali nos Jacobus proconsul, Paulus Jastkulka, Nicolaus Clich, Martinus et Vincencius Golambek totaque communitas opidi Crziwin Poznaniensis diocesis² filialem obedienciam cum ea, qua decet necnon et promptitudinem obsequendi. Quia altare in ecclesia parrochiali Sancti Nicolai in dicto opido Crziwin sub vocabulo omnipotentis Dei et Beate Marie Virginis et Sancte Katherine^a Martiris et Virginis per nonnullos christifideles per certos census in vim testamenti donatos et legatos, videlicet in villa Byelyewo prope monasterium Lubin³ unius marce cum sedecim scotis ac in bonis Petri Naroszni⁴ marce cum quatuordecim scotis, Elizabeth relicte Othe advocati² unius marce minus quatuor grossis, Vincencii et Johannis Golambek² medie marce, Martini Moscyesky⁵ medie marce cum quatuor grossis, proconsul et consules due marce cum uno fertone et Jacobus Byalek² quatuor grossos, opidani dicti opidi in Crziwin ac Lyassotha molendinator in molendino aquatico in villa wlgariter nunccupata Cirwonycosczol⁶ quatuor grossos sub spe reempcionis, quamlibet marcam census annui pro duodecim marcis secundum decretum et constitucionem ecclesie Poznaniensis emptam et comparatam in summa septem marcarum cum media et quatuor grossis monete Pragensis dotatum, per v(estram) r(everendissimam) p(aternitatem) de nowo erigendum et confirmandum in personam di creti viri Andree Stanislai de Byelyewo presbiteri⁷ eiusdem p(aternitatis) v(estre) diocesis capellani devoti. Quapropter e(minetissimam) r(everendissimam) p(aternitatem) supplicamus humiliter precibus preobnixis, quatenus dictum altare ob amorem omnipotentis Dei ac eius intemerate Matris Virginis Marie erigere et confirmare dignemini ac prefatum Andream capellanum ad dictum altare instituere et confirmare dignemini cum solempnitate et modo in talibus fieri consuetis ac v(estre) p(aternitatis) literas confirmatorias super premissa, decernentes premium ab Altissimo recepturi. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes dotacionis et fundacionis literas sigilli opidi nostri Crzi[w^b]in in omnibus uti consueto appensione fecimus communiri. Actum et datum in dicto opido Crziwin die dominica, qua in Dei ecclesia decantantur Cantate Domino, sub anno Domini millesimo quadringentesimo trecesimo tercio.

^apoprawiane Kop. (Or.)

^bdziura Kop. (Or.)

¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

²Mieszczanie z Krzywinia nie zidentyfikowani, w większości wspomniani także w dot. tej samej sprawy dok. z 11 czerwca 1433 (niżej, nr 1330).

³Bielewo par. Lubiń, na pd.-wsch. od Lubinia (SHGPoz. I s. 45 - 47).

⁴Piotr Narożny z Krzywinia zapewne ident. z konfratrem opactwa lubińskiego wspomnianym w nekrologu lubińskim pod datą 10 lutego (MPH s. n. IX/2 s. 29).

⁵Marcin Mościeski, najpewniej z Mościszek (dawniej Mościeszyc) na pn.-wsch. od Lubinia (Koz. 2 s. 484).

⁶Czerwony Kościół (dziś Czerwonawieś), wieś par. na zach. od Krzywinia. Młynarz Lasota skądinąd nie znany (SHGPoz. I s. 311).

⁷Andrzej syn Stanisława z Bielewa (zob. wyżej, przypis 3), skądinąd nie znany.

Dokument Nr 1326

Poznań, 11 (12?) maja 1433

I. N. Jan Pacierz dziekan średzki zapisuje swój dom w Środzie Stanisławowi plebanowi z Iwna, kanonikowi średzkiemu.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 25, k. 111v - 112. Wpis 14 stycznia 1443.

Uw.:O dacie zob. niżej, przypis 1.

In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo quadringentesimo XXX^mo tercio, indicione undecima, pontificatus sanctissimi in Cristo patris et domini nostri, domini Eugenii divina providencia pape quarti anno ipsius tercio, die Lune XII mensis Maii¹, hora nonarum vel quasi, in curia reverendi in Cristo patris, domini Stanislai episcopi Poznaniensis iuxta ecclesiam kathedralem Poznaniensem sita, in mei notarii publici et testium infrascriptorum ad hoc vocatorum et specialiter rogatorum presencia constitutus personaliter venerabilis vir, dominus Johannes dictus Paczerzs ecclesie Srzedensis collegiate decanus², sanus per omnia existens, non compulsus, non coactus, ymmo libera voluntate et matura deliberacione prius prehabita, pure propter Deum et sub forma testamenti domum, quam noviter construxisse se dicebat in Srzoda de speciali commissione et voluntate venerabili domini Wladislai de Opporowo decretorum doctoris, tunc prepositi Srzedensis et vicecancellarii Regni Polonie³, pro honorabili viro, domino Stanislao canonico Srzedensi et tunc plebano in Gywno, suo nepote dilecto⁴, donacione inter vivos facta et fieri consweta irrevocabiliter. Idem dominus Johannes decanus memoratus recognovit se eandem donum^a donasse, legasse et testamentaliter assignasse perpetuo habendam, possidendam et ad usus eiusdem domini Stanislai convertendam, possidere et quieta uti possessione, prout hoc clarius continetur in litera dicti domini Wladislai de Opporowo prepositi Srzedensis³. Quiquidem dominus Johannes decanus prelibatus ecclesie predicte Srzedensis tunc adiecit, [k. 112] quomodo canonicatum sive prebendam eiusdem domini Stanislai sui nepotis dilecti dotaverit et in fundo de nova radice principaliter erexerit. Voluit eciam, ut et domum eandem, quam racione ipsius prebende construxerit et propriis sumptibus et impensis edificaverit, idem dominus Stanislaus per eundem dominum Johannem decanum sibi datam et donatam pacifice habeat, possideat tamquam verus et legittimus eiusdem domus successor et inhabitator. A cuius domus possessione idem dominus Johannes decanus omnes suos proximiores vel quovis extrameos^a voluit esse alienos et extraneos et nullo iure gaudere seculari vel spirituali aut dominio, dominum vero Stanislaum sepius nominatum sicut verum et legittimum possessorem et inhabitatorem iam dicte domus fieri salvum et semper irrevocabilem possessorem. Omnesque alias, si quas postea idem dominus Johannes decanus super iam sepius dicta domo faceret alicui preter dictum dominum Stanislaum, donaciones voluit esse irritas, frivolas, cassas et nullas presentemque donacionem in omnibus salvam et irrevocabilem permanere. Super quibus omnibus et singulis premissis dicti domini Johannes decanus et Stanislaus canonicus ecclesie predicte Srzedensis pecierunt a me notario publico infrascripto ipsis fieri et confici unum vel plura publicum seu publica instrumentum seu instrumenta. Acta sunt hec anno, indicione, pontificatus, die, hora, loco et mense, quibus supra, presentibus ibidem honorabilibus et nobilibus viris, dominis Jacobo de Zawadi⁵, Andrea de Vola, actu presbiteris⁶, Thoma Comorowsky marsalco⁷ et Michaele de Warscheuia capellanis et familiaribus prefati domini Stanislai episcopi Poznaniensis⁸, testibus ad premissa vocatis et rogatis.
Et ego Johannes Stanislai de Srzoda, clericus Poznaniensis diocesis, publicus sacra imperiali auctoritate notarius⁹, quia predictis donacioni, legacioni, assignacioni aliisque omnibus etc.

^atak Kop.

¹W 1433 r. poniedziałek przypadał 11, nie 12 maja. Przy ustalaniu daty przyjmujemy, że pisarz pomylił raczej dzień miesiąca, niż tygodnia.

²Środa, miasto w powiecie pyzdrskim. Jan Pacierz, dziekan w ufundowanej w 1423 r. kolegiacie średzkiej (por. KDW VIII nr 978/13), jako dziekan potwierdzony również 1428 (ib. V nr 481), por. także z Pawłem Pacierzem mieszczaninem średzkim 1423 - 1436 (KDW VIII nr 978/7).

³Dok. Władysława Oporowskiego z 29 czerwca 1428 (KDW V nr 481), wciągnięty do pozn. akt konsystorskich tuż przed niniejszym dok. (AAP, Acta consistorii 25 k. 111 - 111v).

⁴Stanisław Pacierz, pleban w Iwnie, zob. wyżej, nr 1278/4.

⁵Jakub z Zawad, Andrzej z Woli, Tomasz Komorowski i Michał z Warszawy nie zidentyfikowani, zapewne Mazowszanie. W 1428 r. marszałkiem dworu biskupiego był rodowiec biskupa, Wojciech z Podrzecza (AAP, Constitutiones procuratorum II k. 90).

⁶Jakub z Zawad, Andrzej z Woli, Tomasz Komorowski i Michał z Warszawy nie zidentyfikowani, zapewne Mazowszanie. W 1428 r. marszałkiem dworu biskupiego był rodowiec biskupa, Wojciech z Podrzecza (AAP, Constitutiones procuratorum II k. 90).

⁷Jakub z Zawad, Andrzej z Woli, Tomasz Komorowski i Michał z Warszawy nie zidentyfikowani, zapewne Mazowszanie. W 1428 r. marszałkiem dworu biskupiego był rodowiec biskupa, Wojciech z Podrzecza (AAP, Constitutiones procuratorum II k. 90).

⁸Jakub z Zawad, Andrzej z Woli, Tomasz Komorowski i Michał z Warszawy nie zidentyfikowani, zapewne Mazowszanie. W 1428 r. marszałkiem dworu biskupiego był rodowiec biskupa, Wojciech z Podrzecza (AAP, Constitutiones procuratorum II k. 90).

⁹Jan syn Stanisława ze Środy, notariusz publiczny w Poznaniu od 1433 (AAP, Acta consistorii 17 k. 11), zapewne ident. ze studentem UJ 1426, altarystą w katedrze pozn. 1436 (KDW V nr 582), notariuszem jeszcze 1439 (AAP, Acta consistorii 38 k. 115v i KDW X: - 26 grudnia 1439).

Dokument Nr 1327

Poznań, 20 maja 1433

Król Władysław Jagiełło nakazuje oficjałowi gnieźnieńskiemu oddalić pretensje proboszcza z Dziekanowic do wsi Góra.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 15, k. 98. Wpis 27 maja 1433.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 277 (wg Kop.).

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Wenerabili Benedicto de Modla canonico et officiali Gneznensi¹, sincere dilecto. Venerabilis sincere nobis dilecte! Constitutus hic in nostre maiestatis presencia honorabilis Sandiwogius rector ecclesie parrochialis in Wanglewo² iuris patronatus nostri et retulit, quomodo plebanus de Dzekanowicze³ impugnaret ipsum pro villa Gora⁴ in conspectu tue venerabilitatis, volens ipsam minus iuste contra iura ecclesie in Wanglewo pro ecclesia sua usurpare. Et quia nostre maiestati in hoc negocio congruit tamquam patrono operari, requirimus igitur venerabilitatem tuam, quatenus tu decetero hanc causam nullo modo presumas iudicare, quinymmo eidem plebano de Dzekanowicze imponas silencium, ex quo vidimus copias iurium eiusdem ecclesie satis clare iura pro suo interesse contineri. Datum in Poznania feria quarta in vigilia Ascensionis Domini anno etc. tricesimo tercio⁵.

¹Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 1083/1.

²Węglewo, wieś par. na pn. od Pobiedzisk (Koz. 1 s. 345). Sędek, Sędziwój, pleban kościoła Św. Wojciecha w Poznaniu 1420, pleban w Węglewie 1432 - 1437 (KDW VIII nr 946, 955; Acta capitulorum II nr 963; Łaski, Liber beneficiorum I s. 56, 57).

³Dziekanowice, wieś par. na pn.-wsch. od Pobiedzisk, nad Jez. Lednickim (Koz. 1 s. 66).

⁴Góra - może tu chodzić tylko o Lednogórę, pomiędzy Węglewem a Dziekanowicami, nazywaną niekiedy tylko Górą (Koz. 1 s. 142).

⁵Data potwierdzona itinerarium królewskim. O sporze por. też Acta capitulorum II nr 278.

Dokument Nr 1328

Poznań, 22 maja 1433

Król Władysław Jagiełło potwierdza dokument królowej Elżbiety Łokietkówny dla klasztoru klarysek w Gnieźnie.

Kop.: 1. Warszawa, AGAD, Metryka koronna t. 25, k. 268v - 271. Wpis w transumpcie króla Zygmunta z daty: Piotrków, 11 listopada 1512. Tytuł: Innovacio et confirmacio privilegiorum monasterii monialium Gneznensium propter priorum igne consumpcionem; 2. Poznań, WAP, Akta m. Kostrzynia I/1, w or. transumpcie króla Jana Sobieskiego z daty: Kraków, 29 marca 1676 przywileju króla Zygmunta (jak Kop. 1).
Reg.: MRPS IV, suppl. nr 677 (wg Kop. 1).

Uw.:Za podstawę wyd. przyjęto tylko Kop. 1.

In nomine Domini amen. Wladislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum etc. Ad perpetuam rei memoriam. Etsi subditorum nostrorum secularium commodis de benignitate regia libenter intendimus iuraque et libertates ipsorum contra detestandam malorum pravitatem tuicionis nostre presidio confovemus multo magis tamen Regis Pacifici, Domini universorum exemplo, per quem reges regnant et principes dominantur, ecclesiam suam sanctam et personas sibi subiectas in iuribus et libertatibus a dive memorie nostris predecessoribus eis datis conservare et tueri convenit, et ipsas ab omni imppressionum incursu preservare, significamus igitur tenore presencium, quibus etc., quomodo nuper pro parte venerabilis et religiose Katherine abbatisse monasterii Gneznensis ordinis sancte Clare et tocius sui conventus¹ oblata peticio continebat, quatenus ipsius et monasterii sui privilegium sub titulo et nomine felicis reminiscencie domine Elizabeth senioris regine Hungarie et Polonie confectum, non rasum, non cancellatum, non abolutum^a nec in aliqua sui parte suspectum eiusque vero sigillo cereo in cordula sericea more solitto dependenti sigillatum, de innate nobis regie benignitatis clemencia approbare, ratificare, gratificare et conservare dignaremur, cuiusquidem privilegii tenor sequitur de verbo ad verbum et est talis:
[następuje dok. królowej Elżbiety z daty: Gniezno, 16 czerwca 1372 - KDW III, nr 1666, potwierdzający wcześniejsze dok. z l. 1284, 1295, 1298 - KDW I - II, nr 550, 736, 783].
[k. 271] Nos igitur Wladislaus rex Polonie, qui intensis desideriis ad augmentum laudis divine conservacionem illibatam iurium et libertatum ecclesiasticorum summopere aspiramus, attendentes peticiones eiusdem Katherine abbatisse aliarumque sororum monasterii predicti fore iustas et racioni congruas, peticionibus huiusmodi benigniter annuentes, privilegium prescriptum ipsius monasterii et omnia contenta in eo, in omnibus suis punctis, clausulis et condicionibus rata habentes atque grata, approbamus, innovamus, ratificamus, gratificamus et presentis scripti patrocinio confirmamus, decernentes ea robur perpetue obtinere firmitatis. Harum quibus sigillum nostrum est subappensum testimonio literarum. Actum Poznanie feria sexta in crastino Ascensionis Domini anno eiusdem millesimo quadringentesimo tricesimo tercio², presentibus reverendis in Christo patribus Stanislao Poznaniensi³ et Joanne Chelmensi episcopis⁴ necnon magnificis et nobilibus Sandiuogio de Ostrorog palatino Poznaniensi⁵, Laurencio Zaramba Siradiensi⁶, Nicolao Kyelbasa Bidgostiensi castellanis⁷ et Dobrogostio de Schamotuli succamerario Calisiensi⁸, militibus nostris dilectis. Datum per manus reverendorum patrum, dominorum Joannis episcopi Wladislauiensis, cancellarii⁹ et Wladislai de Opporow decretorum doctoris, decani Crac(ouiensis), Sedis Apostolice protonotarii, vicecancellarii Regni nostri¹⁰, nobis sincere dilectorum.
1328. ^atak Kop.
1328. ¹Opatka klarysek gnieźn. Katarzyna może ident. z Katarzyną Zagajewską, zob. o niej KDW VII nr 513/5. ²Data zgodna z itinerarium królewskim. ³Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4. ⁴Jan Biskupiec, zob. wyżej, nr 1207/4. ⁵Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1. ⁶Wawrzyniec Zaremba z Kalinowy, zob. wyżej, nr 1127/1. ⁷Mikołaj Kiełbasa z Tymieńca, zob. wyżej, nr 1104/5. ⁸Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1103/12. ⁹Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 1090/9. ¹⁰Władysław Oporowski, zob. wyżej, nr 1088/4.

Dokument Nr 1329

Poznań, 26 maja 1433

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Zygmunt Korczbok z Zielęcina zapisał posag i wiano żonie Katarzynie.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 35, k. 22 - 22v. Wpis 13 marca 1445 (wg Or.?). Tytuł: Littera pro ecclesia in Czacz.
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 183 (wg Kop.).

Sandiuogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram aliorumque eiusdem terre nobilium presenciam veniens strenuus et generosus Sigismundus Cordbog de Zelanczino², non compulsus, non coactus neque aliquo alio modo seductus, ymmo sanus mente et corpore existens, salubri suorum amicorum consilio maturaque deliberacione prehabita, in et super totali [k. 22v] villa ipsius dicta Szelanczino² et totalibus duobus molendinis in eadem villa iacentibus, videlicet aquatico et ventili, necnon totalibus duobus allodiis in eadem villa existentibus, quorum unum dicitur Lethowo^a extra villam³ et aliud in villa in districtu Costensi sita⁴, cum omni iure, proprietate et dominio, prout solus habuit et tenuit, nichil iuris, proprietatis et dominii pro se penitus reservando, et cum omnibus utilitatibus, agris cultis et colendis, campis, pratis, pascuis, arvis, graminetis, prediis, allodiis, curiis, edificiis, domiciliis, areis, portis, pomariis, sareptis, mellificiis, silvis, borris, gaiis, mericis, nemoribus, indaginibus, quercetis, pinetis, dumetis, aquis et ipsarum decursibus, lacubus, paludibus, stagnis, fluminibus, fluviis, rivis, torrentibus, piscinis, piscaturis, molendinis et ipsorum emolimentis, venacionibus, aucu(pa)cionibus et generaliter cum omnibus et singulis usibus, fructibus, proventibus, redditibus, censibus, solucionibus, dacionibus, honorariis, donariis et obvencionibus universis, quomodolibet ad dictam villam totalem Zelanczino et ad dicta duo molendina, videlicet aquaticum et ventilem^a, necnon ad dicta duo allodia spectantibus vel spectare potentibus, quecunque nomine alio sive vocabulo censeantur, ita longe, late et circumferencialiter, prout dicta bona, videlicet v(i)lla totalis Zelanczino ac duo molendina cum ipsorum emolimentis, unum aquaticum et aliud ventile, necnon duo allodia, unum extra villam, dictum Lechowo, et aliud in villa existens, in districtu Costensi sita, in suis metis, limitibus et graniciebus sunt distincta, divisa et limitata, ducentas sexagenas latorum grossorum monete Pragensis, numeri vero Polonicalis, sexaginta videlicet grossos in quamlibet sexagenam computando, unum videlicet centum racione dotis alias posagu et aliud racione dotalicii alias wyana, nobili et generose domine Katherine consorti eius legittime⁵ dedit, contulit, donavit et ascripsit et coram nobis more solito, rite et racionabiliter resignavit. Quam resignacionem grate suscepimus per ipsam dominam Katherinam habendum, tenendum, utifruendum, pacifice et quiete possidendum, arrendandum, comutandum, dandum, vendendum et in usus beneplacitos convertendum, prout sibi melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigilla nostra presentibus sunt subappensa testimonio literarum. Actum et datum Poznanie feria tercia proxima post festum Ascensionis Domini anno Domini M° quadringentesimo tricesimo tercio, presentibus hiis strenuis et nobilibus dominis Nyemyerza de Kyschkowa⁶, Vyrzbyanta Pyathka tenutario Rogosnensi⁷, Derslao de Orzeschkowo protunc burgrabio⁸, Michaele Lunak⁹, Thoma de Slawno¹⁰ et Nicolao de Szobotha¹¹ ac aliis quampluribus fidedignis testibus ad premissa vocatis et rogatis in fidem et testimonium premissorum.

^atak Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

²Zielęcin, wieś par. na pd. od Grodziska Wlkp. (Koz. 3 s. 476). Zygmunt Korczbok wyst. w Zielęcinie 1413 - 1433 (SHGWlkp.).

³Lechowo par. Kamieniec?, na pd.-wsch. od Grodziska Wlkp. (Koz. 2 s. 386).

⁴Tzn. w samym Zielęcinie?

⁵Katarzyna wyst. tylko tutaj.

⁶Kiszkowo, miasteczko na pd.-wsch. od Skoków (SHGPoz. II). Tutaj chodzi jednak najpewniej o Niemierzę z Kiszewa, zob. o nim wyżej, nr 1085/6, częstego towarzysza Sędziwoja z Ostroroga (i jego krewnego).

⁷Wierzbięta Piętka z Przysieki, zob. wyżej, nr 1186/3.

⁸Dziersław z Orzeszkowa i Michał Lunak z Kiekrza, zob. wyżej, nr 1087/5, 6.

⁹Dziersław z Orzeszkowa i Michał Lunak z Kiekrza, zob. wyżej, nr 1087/5, 6.

¹⁰Sławno par. Lubasz, na pd. od Czarnkowa (Koz. 3 s. 212). Czy z tego Sławna Tomasz wyst. 1433 - 1438 (tutaj; KDW V nr 589, 601, 612; niżej nr 1356/13 oraz KDW X: 21 czerwca 1437)?

¹¹Mikołaj z Soboty, zob. wyżej, nr 1314/13.

Dokument Nr 1330

Poznań, 11 czerwca 1433

Biskup poznański eryguje ufundowany przez mieszczan krzywińskich ołtarz w kościele parafialnym w Krzywiniu, publikując jednocześnie list rajców krzywińskich proszących o erekcję tego ołtarza.

Or.: Poznań, WAP, Kościół parafialny w Krzywiniu I/10. Pergamin 435 × 257 + 73 - 69 mm. Niebiesko-zielono-różowy sznur od przywieszonej pieczęci. Na odwrocie późniejsze streszczenia i sygnatury.
Reg.: KDW s.n. I, nr 167 (wg informacji o rzekomo zaginionym Or.).

||^aIn nomine Domini amen.|| Stanislaus Dei gracia episcopus Poznaniensis¹. Ad perpetuam rei memoriam. Piis votis fidelium, per que cultus divini preconia, | prout propriis desideramus affectibus in diocesi nostra Poznaniensi, recipiunt incrementa, dum a nobis requiritur, libenter favore occurrimus et eis, ut illibata permaneant, opportunam addicimus perpetuam | firmitatem. Hinc est, quod cum dilecti in Christo filii, circum pecti Jacobus proconsul, Paulus Jastkulka, Nicolaus Clich et Vincencius Golambek consules opidi Crziwin nostre diocesis² zelo | devocionis pye accensi de propria salute recogittantes cupientesque terrena in celestia et transitoria in eterna felici commercio commutare, de bonis a Deo ipsis collatis ac eciam aliis bonis testamentaliter ad manus ipsorum pye legatis et alias quomodolibet donatis, ad peticionem venerabilis in Christo fratris nostri, domini Nicolai de Lubin abbatis³ septem marcas cum media et quatuor grossis latorum grossorum Pragensis monete, in quamlibet marcam quadraginta octo grossos computando, altari ad gloriam et honorem omnipotentis Dei eiusque gloriosissime matris Virginis Marie et specialiter Sancti Nicolai Confessoris gloriosi et Sancte Katherine Virginis in ecclesia parrochiali Crziwin⁴ fundando et erigendo in certis ipsorum bonis et eciam aliorum benefactorum ipsumque altaristis pro tempore constitutis dederunt, donaverunt et assignaverunt perpetuis temporibus, per altaristas eiusdem altaris pro tempore constitutis tenend(um), habend(um) et possidend(um), prout in literis donacionum inferius descriptis et eciam aliis super hoc emanatis lacius est expressum, supplicantes nobis humiliter et devote, quatenus huiusmodi donacionem et dotacionem auctoritate nostra ordinaria confirmare et approbare dignaremur. Nos itaque peticionibus huiusmodi velud iustis et racioni consonis paternaliter inclinati, cultus divini celebritatem et personarum numerum augere intensis desideriis cupientes, igitur altare predictum ad honorem omnipotentis Dei et Sanctorum predictorum fundari et erigi concessimus et admisimus dictumque censum septem marcarum cum media et IIII^or grossos eidem altari et altaristis pro tempore constitutis iure perpetuo et irrevocabiliter univimus, incorporavimus et annexuimus, unimus, incorporamus et annectimus per presentes, per eosdem altaristas pro tempore constitutos tenend(um), habend(um) et pacifice possidend(um), iure patronatus eisdem proconsuli et consulibus predictis ipsorumque successoribus legitimis reservato, volentes et tenore presencium decernentes, quatenus census huiusmodi iuribus et immunitati ecclesiastice subiaceant et gaudeant quodque ad forum ecclesiasticum pro exigendis eisdem tociens, quociens neccesse fuerit, habeatur recursus. Cum autem beneficium datur propter officium, altaristam, qui pro tempore fuerit, oneramus volentes, ut singulis septimanis cuiuslibet anni tres missas, duas de Beata Virgine alta voce in altari Beate Marie Virginis cantabit et unam pro defunctis in altari predicto leget et cantabit per se vel alium ydoneum pro redempcione salutis anime predictorum proconsulis et consulum predictorum et aliorum benefactorum suosque successores sit astrictus et ad hoc ipsum volumus obligari, preterea ratas ^b-c

et gratas

habere volumus et habemus omnes et singulas quascumque alias donaciones predicto altari sive altaristis pro tempore constitutis factas vel fiendas. Ipsisque robur perpetue firmitatis addicimus et ut omnia et singula sic, ut premittitur, disposita et ordinata, illibata persistant, ipsa auctoritate ordinaria confirmamus et ratificamus. Harum testimonio literarum quibus sigillum nostrum est appensum. Datum Poznanie die undecima mensis Junii anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo tercio. Tenor vero litere donacionis, de qua supra fit mencio, est talis:
[następuje dok. rady miejskiej Krzywinia z daty: Krzywiń, 10 maja 1433 - zob. wyżej, nr 1325].

^ainicjał wysokości całego tekstu Or.

^b-cpowtórzone Or.

¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

²Mieszczanie krzywińscy, zob. wyżej, nr 1325/2.

³Mikołaj opat klasztoru benedyktynów w Lubiniu wyst. 1431 - 1439, zm. 1440 (MPH n.s. IX/2 s. XLIII).

⁴Zob. wyżej, nr 1325.

Dokument Nr 1331

Koło Landsbergu, 12 czerwca 1433

Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski wzywa rycerstwo nowomarchijskie do przyłączenia się do wojsk czeskich i polskich.

Or.: Berlin-Dahlem, GStAPK, XX, HA OBA 6499. Papier 225 × 125 mm. Resztki pieczęci w zielonym wosku odciśniętej przez papier.
Reg.: Reg. Teut. I, nr 6499 (wg Or.).

Sandiwogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ universis | et singulis baronibus, mi(li)tibus et ceteris omnibus^a huius terre nobilibus, presertim hiis^b, | qui ex mandatis domini regis graciosissimi ad exercitus nostros approxinquatis^c, salutem et amicicie | incrementum. Magnifici, strenui et nobiles domini! Pervenit in auditum nostrum, quomodo vos iam ad exercitus Bohemicales itaque Polonicales appropinquatis^d². Quare vobis vigore domini regis nostri graciosissimi mandamus, quatenus omnes sine retardacione ad nos et prefatos exercitus transiretis, scientes quomodo, si secus feceritis, ita quod die dominico [14 VI] post datum presencium venire non curaveritis, extunc^e dampnum non modicum incurretis, quod nullatenus evadetis, sed super omnia obmissis et postpositis aliis negociis post nos recta tramite celerius transiatis, quia alias aliisque lesione et dampno non venietis. Datum in campis circa Landesberg³ feria sexta infra octavas Corporis Christi anno etc. XXX^f tercio.

^anastępuje skreślone nobilibus Or.

^bnastępuje skreślone i nadpisane vobis Or.

^ctak Or.

^dnastępuje skreślone debere Or.

^enastępuje skreślony i nieczytelny wyraz Or.

^fnastępuje skreślona jedynka rzymska Or.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

²Chodzi o wyprawę wojsk husyckich, której Ostroróg towarzyszył, zob. J. Macek, Husyci na Pomorzu i w Wielkopolsce, Warszawa 1955.

³Landsberg w Nowej Marchii, dziś Gorzów Wlkp. nad dolną Wartą.

Dokument Nr 1332

Konin, 28 czerwca 1433

Król Władysław Jagiełło uwalnia wymienionych rycerzy podkaliskich od obowiązku uczestniczenia w wyprawie wojennej w zamian za obowiązek strzeżenia przez nich grodu kaliskiego.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Gr. 18, k. 158. Wpis w 1434 r.?

Wladislaus Dei gracia etc. rex Polonie etc.
Significamus tenore presencium, quibus expedit universsis, quomodo nobiles Johannem de Rampczyno¹, Andream Schikacz de Podkocze², Johannem de ibidem³, Sandkonem de Gnyasdov⁴, Petrum^a de ibidem⁵, Naczkonem de Czechel⁶, Michaelem de Cothoyeczsko⁷, Stephanum de ibidem⁸, Janussium de ibidem⁹, Spithkonem de Beganyno^a¹⁰, Sandiuogium de Golczewo¹¹, Vyschotham de Boguczycze¹², Boguffal de Tharchali¹³, Nicolaum de Glosky¹⁴, Petrum de Lathouicze¹⁵, Stanislaum de Chlewo¹⁶ attendentes et considerantes inopiam et defectum ipsorum, ipsos absolvimus et liberamus ab expedicione presenti¹⁷, ita quod in castro nostro Kalisiensi personaliter resideant, ipsum custodiendo. Idcirco omnibus et singulis precipientes mandamus, omnino habere volentes, quatenus prefatos nobiles pro transitu ad expedicionem nulla requirere debeatis racione, qum ipsos ab eadem expedicione liberamus, per presentes, ipsos in castro Kalisiensi relinquentes. Secus facere non ausuri, gracie nostre sub obtentu. Datum in Conyn die dominico in vigilia sanctorum Petri et Pauli Apostolorum anno Domini etc. tricesimo tercio¹⁸.
Dominus rex per se.

^atekst wyblakły i częściowo zalany Kop. Odczyt niepewny.

¹Rąbczyn par. Pogrzybów, na pd.-wsch. od Raszkowa w Kaliskiem (Koz. 3 s. 130, 5 s. 235 - 236, 8 s. 214). Jan wyst. 1433 - 1465 (SHGWlkp.), zapewne ident. z wicesędzią w Kaliszu 1452, wicepodsędkiem 1466 (GUrz. nr C 185, 221), zob. też niżej, przypis 17.

²Podkoce par. Skalmierzyce, na pd.-zach. od Kalisza (Koz. 1 s. 266). Andrzej Siekacz wyst. od 1418 (KDW VIII nr 843/2), częsty wiceurzędnik i sędzia grodu kal. do 1453 (GUrz. nr C 241, 135, 166; A. Gąsiorowski, Urzędnicy zarządu lokalnego w późnośredniowiecznej Wielkopolsce, Poznań 1970, s. 279, 319).

³Jan z Podkocy (jak w przypisie poprzednim), zapewne ident. z Janem wyst. 1417 - 1420 (Roty IV nr 570, 573, 773).

⁴Gmazdów par. Skalmierzyce, na pd.-zach. od Kalisza (Koz. 1 s. 75, 418). Sędziwój, Sędek, wyst. 1407 - 1411 (ib. nr 227, 344) i 1424 - 1441 (ib. nr 885, 918; S. Kozierowski, Ród Wczeliców, Miesięcznik Heraldyczny 8, 1915, s. 143), por. też niżej, przypis 17.

⁵Piotr z Gniazdowa (jak w przypisie poprzednim), zapewne ident. z Pietraszem wyst. 1414 (AKH III s. 230, 237), 1420 - 1433 (Roty IV nr 753, 879, 906, 957, 1066).

⁶Czechel par. Kucharki, na pn.-zach. od Kalisza (Koz. 1 s. 51, 4 s. 139). Niczko, Naćko wyst. 1421 - 1434 (Roty IV nr 803, 864, 873, 895; KDW X), wicewojewoda w Kaliszu 1434 - 1435 (GUrz. nr C 163), przedtem częsty urzędnik grodu w Kaliszu (A. Gąsiorowski, Urzędnicy, o.c., s. 319), zob. też niżej, przypis 17.

⁷Kotowiecko (Kotojedzko) par. Kościelna Wieś, na zach. od Kalisza (Koz. 1 s. 126, 4 s. 399, 7 . s. 347, 8 s. 185). Michał wyst. od 1422 (Roty IV nr 799, 832, 833) i tutaj.

⁸Stefan z Kotowiecka (zob. przypis poprzedni) wyst. od 1420 (Roty IV nr 758, 761, 673, 693 n.) do 1434 (ib. nr 1070) zob. też niżej, przypis 17.

⁹Janusz z Kotowiecka (zob. wyżej, przypis 7) wyst. 1423 - 1449 (Roty IV nr 808; SHGWlkp.), zob. też niżej, przypis 17.

¹⁰Bieganin par. Głogowa, na pn.-wsch. od Raszkowa w Kaliskiem (Koz. 2 s. 18, 7 s. 308). Spytek wyst. 1433 (tutaj) i 1447 (S. Kozierowski w Roczniku Pol. Tow. Heraldycznego 9, 1928/29 s. 104, 140), zm. przed 1475 (SHGWlkp.).

¹¹Zapewne Gulczewo (Golczewo) par. Marzenin, na pn. od Wrześni (Koz. 1 s. 54, 89, 412, 4 s. 239). Sędziwój wyst. od 1431 jako urzędnik grodu kal. (A. Gąsiorowski, Urzędnicy, o.c., s. 319).

¹²Bogucice par. Pamięcin na pd.-zach. od Stawiszyna (Koz. 5 s. 576). Wyszota wyst. od 1422 (Roty IV nr 835, 1025, III nr 1479) do 1445 (SHGWlkp.), zob. też niżej, przypis 17.

¹³Tarchały par. Odolanów, na pn.-wsch. od Odolanowa (Koz. 3 s. 315, 5 s. 403, 7 s. 396). Bogufał wyst. 1413 (Roty IV nr 421), 1426 (ib. nr 972) i tutaj; nie wiemy, czy ident. z wyst. 1451 (SHGWlkp.).

¹⁴Głuski (Głoski) par. Kościelna Wieś, na zach. od Kalisza (Koz. 1 s. 75, 4 s. 231, 7 s. 330). Mikołaj trudny do odróżnienia od innych wyst. w Głuskach, potwierdzony jako asesor w sądzie grodzkim kal. 1433 (Kwartalnik Historyczny 76, 1969, s. 134).

¹⁵Latowice par. Rososzyca, na pn. od Mikstatu w Kaliskiem (Koz. 1 s. 142, 4 s. 447, 7 s. 352, 8 s. 189). Piotr wyst. 1426 - 1433 (Roty IV nr 819, 1028), zob. też niżej, przypis 17.

¹⁶Chlewo, wieś par. na pn.-wsch. od Błaszek w Kaliskiem (Koz. 4 s. 101 - 102, 7 s. 315 - 316). Stanisław wyst. od 1416 (Roty IV nr 539).

¹⁷Tj. wyprawy przeciwkrzyżackiej, podjętej przy pomocy hustytów czeskich (por. wyżej, nr 1331/2). Wszyscy tu wymienieni to drobna szlachta podkaliska, często spełniająca funkcje sądowe i administracyjne w grodzie kal., por. o niektórych z nich (Wyszota z Bogucic, Niczko z Czechla, Mikołaj z Głusek, Sędek z Gniazdowa, Janusz i Stefan z Kotowiecka, Piotr z Latowic, Andrzej z Podkocy, Jan z Rąbczyna) A. Gąsiorowski, Pobór do pospolitego ruszenia 1433 roku w Wielkopolsce, Kwartalnik Historyczny 76, 1969, s. 134.

¹⁸Data zgodna z itinerarium królewskim.

Dokument Nr 1333

Konin, 21 lipca 1433

Król Władysław Jagiełło nakazuje Przemiłowi burgrabiemu i rajcom miasta Kłecka, aby interweniowali w sprawie zaboru łąk przez kanonika gnieźnieńskiego Pawła Giżyckiego.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 15, k. 165. Wpis 6 listopada 1433.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 288 (wg Kop.).
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 187 (wg Kop.).

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Fidelibus nostris Przemilo procuratori et consulibus civitatis in Cleczsko¹. Fideles nostri dilecti! Expositum est nobis pro parte Swanthoslai plebani de Cleczsko², quomodo honorabilis Paulus Gyszyczsky canonicus Gneznensis³ quedam prata sua occupavit et occupare intendit, pretendens ea pro se usurpare. Propter quod vobis precipimus et mandamus, quatenus huiusmodi prata vos recipiatis et colligatis sine dampno et quod neuter illorum ipsa colligat, sed vos ipsa teneatis et nos informetis per viam scripta(m), cui sunt danda, et ad quem pertinent, pertineant. Secus non facturi. Datum in Conin feria tercia proxima ante festum Marie Magdalene anno Domini etc.⁴ XXIII°^a.
Relacio Lassote canonici Crac(oviensis)⁵.

^atak, błędnie, Kop.

¹Kłecko, miasto królewskie w powiecie gnieźn. Przemił w 1426 r. nazwany został burmistrzem kłeckim (Acta capitulorum II nr 193), w 1433 r. prokuratorem (tutaj) i burgrabią w Kłecku (Acta capitulorum II nr 288). Był być może zarządcą tenuty kłeckiej z ramienia tenutariusza, por. GStar. s. 41.

²Pleban Świętosław wyst. także 17 marca 1438 (KDW X).

³Paweł Giżycki, zob. wyżej, nr 1129/24.

⁴Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁵Sylwester (Lasota) ze Zdziechowa, zob. wyżej, nr 1171/15.

Dokument Nr 1334

Konin, 26 lipca 1433

Król Władysław Jagiełło zatwierdza fundację i uposażenie kościoła Św. Ducha szpitala ubogich pod Koninem.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 59, k. 43v - 44. Wpis 14 kwietnia 1491.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 693 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Wladislaus Dei gracia rex Polonie Lythwanieque princeps suppremus et heres Russie etc. significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris, presencium noticiam habituris. Firmiter nobis ad salutis nostre et eterne vite gaudia credimus provenire, cum ad statum spiritualium personarum intendimus et eis favorem regium libenter impartimur, zelo devocionis accensi, diem extremi iudicii pietatis operibus cupientes prevenire. Sane fundacionem et erreccionem eclesie Sancti Spiritus hospitalis pauperum in fine pontis ante Conyn¹ necnon dotacionem et incorporacionem sex marcarum et duorum modiorum farene siliginis in et super scultecia in villa nostra Lyszecz consistenti et ad castrum nostrum Conyn pertinenti, per nobilem Byerwoldum in ibidem dicte ville scultetum legittimum², pro persona unius presbiteri, qui inibi pro salute nostra et inclitorum filiorum nostrorum carissimorum, Wladislai et Kazimiri, ac prospero successu Regni tres missas, videlicet de Sancto Spiritu, pro peccatis et defunctorum, in quolibet mense legere debebit et singulis annis perpetue complere, animo deliberato perpetuo factam, prout lacius in literis originalibus loci ordinarii et ipsius Byerwoldi huiusmodi erreccio, fundacio, dotacio et incorporacio dicti hospitalis continetur³, ratam, gratam atque firmam habentes, ipsam [k. 44] annuimus, assentimus, confirmamus et ab omni onere quorumcunque serviciorum perpetuis temporibus libertamus, decernentes omnia in dictis literis originalibus contenta robur obtinere perpetue et constantis firmitatis, mandantes omnibus officialibus castri nostri Conynensis et scultecie in Liszecz possessoribus, pro tempore constitutis et presentibus requirendis, quatinus dictam eclesiam hospitalis et ipsius presbiterum circa hanc dotacionem et libertatis nostre exempcionem eviterne conservare debeatis. Harum quibus sigillum nostrum appensum est testimonio literarum. Actum ibidem in Conyn in crastino sancti Jacobi Maioris Apostoli, tempore gwerrarum contra Cruciferos ducendarum, anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo tercio⁴, presentibus reveren(do) in Christo patre, domino Johanne episcopo Wladislauiensi⁵, magnifico Petro Saffranyecz palatino Cracouiensi⁶, strennuis et nobilibus Laurencio Zaramba castellano Siradiensi⁷, Nicolao de Brzesye⁸ et honorabilibus Przedwogio de Grandy preposito Gneznensi⁹ et Lassothe de Sdzyechow canonico Cracouiensi, confessori nostro¹⁰ et aliis quampluribus fidedignis. Datum per manus predicti domini Johannis episcopi Wladislauiensis, Regni Polonie cancellarii et venerabilis Wladislai de Opporow decretorum doctoris, decani Cracouiensis, Regni eiusdem vicecancellarii¹¹, sincere nobis dilectorum.
Dominus rex per predictum Lassotham canonicum Cracouiensem, confessorem domini regis.

¹O fundacji szpitala Św. Ducha zob. A. Wędzki, Konin w późnym średniowieczu, Rocznik Koniński 8, 1980, s. 17.

²Lisiec Wielki, królewska wieś par. na pn.-zach. od Tuliszkowa w Konińskiem (Koz. 4 s. 462 - 463). Bierwołd jako sołtys wyst. 1412 (Roty II nr 363, V nr Konin 319), w 1422 nazwany podczaszym i podczaszym dobrzyńskim (KDW V nr 357, 360), utożsamiany przez Lasockiego, Dostojnicy s. 17, z podczaszym dobrzyńskim 1403 Bierwołdem z Głowina.

³Dokumenty te, z 18 czerwca 1422 (Bierwołda) i 21 sierpnia 1422 (arcybiskupa gnieźn. Mikołaja Trąby), wpisane zostały wraz z niniejszym dok. do księgi konsystorza gnieźn. (AAG, Acta consistorii A 59 k. 43 - 43v), regesty w KDW V nr 357 i 360.

⁴Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁵Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 1090/9.

⁶Piotr Szafraniec, zob. wyżej, nr 1101/3.

⁷Wawrzyniec Zaremba, zob. wyżej, nr 1127/1.

⁸Mikołaj z Brzezia, zob. wyżej, nr 1288/1.

⁹Przedwój z Grądów zob. wyżej, nr 1131/3.

¹⁰Sylwester (Lasota) ze Zdziechowa, zob. wyżej, nr 1171/15.

¹¹Władysław z Oporowa, zob. wyżej, nr 1088/4.

Dokument Nr 1335

Opatówek, 1 września 1433

Arcybiskup gnieźnieński zdejmuje ekskomunikę nałożoną za niepłacenie dziesięcin na wymienionych kmieci z Rychnowa.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 15, k. 154. Wpis 22 października 1433.
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 189 (wg Kop.).

Albertus Dei gracia sancte ecclesie Gneznensis archiepiscopus et primas discreto Leonardo rectori parrochialis ecclesie in Rychnowo¹ salutem in Domino. Exposuerunt coram nobis Petrus Czarmarz et Nicolaus Pyetrzikowicz et alii omnes kmethones de Rychnowo¹, quomodo licet ipsi et Petrus Jaczkowicz pater prefati Nicolai et^a alii kmethones maldratas triplicis grani, videlicet unam mensuram tritici, secundam siliginis et terciam avene cum tribus grossis Bohemikalibus anni preteriti plebano in^a Blyszanowo² et eius procuratori suo nomine fuissent semper parati solvere et dare, si ipse plebanus in loco fuisset vel ipsius procurator, qui ab eisdem huiusmodi frumenta et pecunias recepissent vel recipere voluissent, prout et hodie solvere predicta sunt parati, tamen contra eosdem processus excomunicacionis racione premissorum, monicione prima ab officiale nostro Gneznensi existit emanata, excomunicantur ob premissa. Quocirca comittimus vobis et mandamus, quatenus visis presentibus receptisque huiusmodi frumentis ab eisdem Petro Czarzmarz et Nicolao et Petro Jankowicz patre suo et ab aliis omnibus kmethonibus in ibidem a dictis excomunicacionum sentenciis Benedicti officialis nostri Gneznensis³ absolvatis auctoritate nostra, quos et nos exnunc absolvimus per presentes dictaque frumenta in loco securo et sicco fideliter conservetis plebano in Blischanowo, qui est vel erit, et cui de iure debebunt unacum pecuniis huiusmodi danda et tradenda. Aliter non faciatis. Datum in Oppatow⁴ die prima mensis Septembris anno Domini M° CCCC° XXX tercio.

^asłowo powtórzone 2 razy Kop.

¹Rychnów, wieś par. na pd.-zach. od Stawiszyna (Koz. 5 s. 264). Pleban Leonard wyst. tylko tutaj (por. też Łaski, Liber beneficiorum II s. 78). Kmiecie skądinąd nie znani.

²Blizanów, wieś par. na pd.-zach. od Stawiszyna, obok Rychnowa (Koz. 4 s. 41).

³Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 1083/1.

⁴Opatówek, miasto i zamek arcybiskupów gnieźn. w Kaliskiem.

Dokument Nr 1336

Sieradz, 1 września 1433

Mikołaj z Brzezia marszałek nadworny zaświadcza, że sąd w obecności króla skazał Mikołaja z Górki na zapłacenie kar burgrabiemu kościańskiemu Piotrowi z Dąbrowy.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 10, k. 213v. Wpis w 1433 r. (wg Or.?).

Nos Nicolaus heres in Brzeszye, domini regis Polonie curie marsalcus¹ recognoscimus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo anno Domini M° CCCC° XXXIII° in die sancti Egydii Syradie, domino rege presente², nobis iudicio residentibus, assedentibus honorabilibus dominis Drzewiczsky³, Lassotha⁴ et Bnynsky notariis⁵, constitutus coram nobis nobilis Petrus heres de Dambrowa, burgrabius Costinensis⁶, iudicialiter querulatus est contra nobilem Nicolaum heredem de Gorka⁷. Qui Nicolaus luit sibi penis. Primo pena trium marcarum eo, quod ipsum falsificatorem appellavit et iudicio similiter pena trium marcarum, secundo luit sibi pena trium marcarum eo, quod ipsum calumpniatorem appellavit, et iudicio totidem, tercio luit sibi pena trium marcarum eo, quod ipsum coram iudicio dehonestavit, et iudicio totidem. Quas omnes penas tam regias, quam partis adverse penas, idem Nicolaus debet et tenetur solvere abhinc in duodecim septimanis sub penis magnis regalibus, quaslibet penas tres marcarum sub aliis penis regalibus. Et super hiis domum veniens in duabus septimanis a data presencium debet locare fideiussores in Costen tam pro penis regalibus, quam partis adverse, quod eciam tenetur sub penis regalibus. Et si non statuerit fideiussores, extunc debet pignorare per burgrabium Costinensem et debet acticare in librum terrestrem Costinensem, si infra hoc termini fuerint celebrati. Item idem Nicolaus tenetur et debet restituere duos equos Petro predicto in duabus septimanis sub penis regalibus. Item idem Nicolaus debet et tenetur infra ad quatuordecim dies certos fideiussores in Costen coram domino Petro Slap burgrabio Costinensi⁶ ibidem in Costen statuere sub pena quadringentarum marcarum pro treugis pacis firmiter tenendos inter ipsum Nicolaum et strennuum Lucam et matrem eius heredes de Gorka⁸, et signanter inter advocatum ac utriusque sexus eorum homines sub penis predictis. Actum et datum anno, die et loco, quibus supra. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus est subimpressum etc.

¹Mikołaj z Brzezia, zob. wyżej, nr 1288/1.

²Pobyt króla w Sieradzu potwierdzony jego itinerarium.

³Notariusze kancelarii królewskiej: Mikołaj z Drzewicy i Lasota (Sylwester) ze Zdziechowa, zob. wyżej, nr 1306/6 i 1171/15.

⁴Notariusze kancelarii królewskiej: Mikołaj z Drzewicy i Lasota (Sylwester) ze Zdziechowa, zob. wyżej, nr 1306/6 i 1171/15.

⁵Notariusz królewski Bniński to najpewniej Andrzej z Bnina, późniejszy (od 1438) biskup pozn., nie notowany wśród notariuszy kancelarii królewskiej przez monografistki kancelarii Jagiełły, sekretarzem królewskim nazwany przez Now. II s. 85 (przed 1428?), zm. 1479 (PSB II s. 143 - 145; WSB s. 60 - 61).

⁶Piotr to najpewniej Piotr Słap z Dąbrówki, Dąbrowy, zob. wyżej, nr 1123/5. Mógł on być w tym czasie burgrabią zamku kościańskiego z ramienia ówczesnego starosty kościańskiego Łukasza Górki; Słapowie z Dąbrówki, Dąbrowscy, byli długoletnimi współpracownikami Górków.

⁷Mikołaj z Górki, Górecki, współwłaściciel Miejskiej Górki, najpewniej syn Piotra, stryjeczny brat Łukasza Górki (zob. przypis następny), wyst. 1422 - 1465? (SHGPoz. I s. 634 - 635).

⁸Łukasz z Górki, wówczas starosta kościański, zob. wyżej, nr 1144/2. Jego matką była Dorota, wdowa po Jakubie z Górki (ib. s. 636).

Dokument Nr 1337

Kościan, 8 (7?) września 1433

Jan z Błociszewa ceduje część patronatu kościoła w Błociszewie na rzecz Macieja ze Szczodrowa.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 21, k. 35v - 36. Wpis 26 lutego 1437.
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 190 (wg Kop.).

Uw.:O dacie zob. niżej, przypis 3.

Notum sit presentibus et futuris presencium noticiam habituris, ad quos presens scriptum pervenerit, quod ego Johannes heres in Bloczeschewo¹ publice profiteor in hiis scriptis et recognosco medietatem collature parrochialis eclesie ibidem in Bloczeschewo cum omni iure et dominio, prout solus habeo et teneo, nobili Mathie heredi in Sczodrowo² et sue proximitati habendam, tenendam temporibus perpetuis, tali tamen sub condicione prehabita, si contigerit, si in predicta collacione aliquis plebanus cambium fecerit vel eum mors invaderit^a, tunc ego prefatus suprascriptus unacum successoribus meis nulli dare predictam collaturam sine voluntate prefati Mathie et ipsius successorum, nisi cum voluntate ipsius Mathie et ipse cum mea uni honesto presbitero pure propter Deum dare debemus et volumus, et sic et successores nostri tenere habent. Quod si hec omnia non adimpleremus seu minime curaremus, extunc quodcumque dampnum prefatus Mathias aut ipsius proximitas habuerit vel fecerit, sit in iure [k. 36] litigando aut equitando, hoc dampnum non debet esse ipsius Mathie nec ipsius successorum legitimorum, sed meum, videlicet Johannis suprascripti, ipsum nullo iure evadendo spirituali aut seculari. Datum in Costen feria tercia in vigilia Nativitatis Marie anno Domini millesimo quadringentesimo XXXIII°³.

^atak Kop. zamiast invaserit

¹Jan z Błociszewa, zob. wyżej, nr 1193/2.

²Maciej ze Szczodrowa, zob. wyżej, nr 1194/2.

³W 1433 r. święto Narodzenia NMPanny (8 września) wypadało we wtorek; przy poprawianiu daty zakładamy, że pisarz raczej pomylił datę święta niż dzień tygodnia, choć nie jest to oczywiście pewne.

Dokument Nr 1338

Kalisz, 28 (29?) października 1433

I. N. Oficjał kaliski zaświadcza, że prezbiter Trojan dziedzic z Plewni kupił grunt w Kaliszu od Michała Sobiemądrego(?) i Piotra Piotraszka mieszczan kaliskich.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 3474. Pergamin 310 × 235 + 45 mm. Nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. Z. N.: Na trzech gradusach (zbudowanych z cegiełek) ośmiopłatkowa rozeta. Na odwrocie informacje o treści (XVIII w.).
Wyd.: KGV 1869, 51, s. 819.
Reg.: Senkowski - Sułkowska, nr 48.

^aJohannes de Czarncza archidiaconus Curzelowiensis necnon canonicus Vnyeowiensis et officialis Kalisiensis¹ presentibus et futuris notum esse | volumus presencium per tenorem, quomodo anno et loco infraannotatis honorabili viro, domino Paulo Jutrkowski vicario ecclesie collegiate | Sancte Marie in Kalis, surrogato nostro² ad causas audiendas et ad id a nobis plenum mandatum habente, iudicio presidente et coram | eodem personaliter constitutus honorabilis vir, dominus Troyanus presbiter, heres de Plewnya, Gneznensis dyocesis³, non compulsus, non coactus; sed sponte bona sui animi deliberacione prehabita, in iure confessus est se emisse aream, que olim erat nobilis Zegocziney, in civitate Kalis iacentem⁴ penes cimiterium ecclesie Sancti Nicolai ibidem in Kalis, ex opposito domus Johannis Golisch altariste in dicta ecclesia Sancti Nicolai⁵, apud providos viros Michaelem Sobyemandr et Petrum Pyotraschek cives, vitricos ecclesie Sancti Nicolai predicte⁶, pro octo marcis pecunie Regni sub rathihabicione dominorum consulum Kalisiensium, sub hiis condicionibus, videlicet quod memoratus dominus Troyanus de dicta area racione omnium et singulorum censuum, proventuum et exaccionum ad civitatem ipsam Kalisiensem, tam de iure, quam eciam consuetudine spectancium et ad eam pertinencium annis singulis, dumptaxat ad tempora vite sue vel quamdiu ageret in humanis, in et super quodlibet festum sancti Martini Confessoris et Pontificis gloriosi [11 XI] civitati predicte novem scotos peccunie solvere debet realiter et in effectu. Ad quamquidem solucionem ipsum Troyanum primitus Christi nomine invocato condempnavimus et condempnamus censuris ecclesiasticis mediantibus per presentes. Post decessum vero prelibati Troyani, non obstante huiusmodi solucione novem scotorum, ex muttuo pacto tandem inter consules Kalisienses ac dictum Troyanum facto, ipsa area simpliciter ac de plano sine cuiusvis doli apposicione in ius civile commune predicte civitatis, per quemcumque incoletur vel fuerit possessa, eciam cum propriis et communibus vigiliis, censibus, exaccionibus etc. revolvetur. Quamquidem condicionem sive contractum de successione domus et aree predicte pro voto, tam dicti domini Troyani, quam eciam consulum Kalisiensium temporibus perpetuis admisimus, firmavimus et roboravimus, et tenore presencium admittimus, roboramus et firmamus. In cuius rei testimonium presentes per notarium facti huiusmodi et causarum coram nobis scribam subscriptum scribi et publicari nostrique appensione sigilli iussimus comuniri. Actum et datum in Kalis anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo tercio, indicione undecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Eugenii divina providencia pape quarti anno tercio, in domo habitacionis circumspecti Alberti Galca vicarii et altariste ecclesie collegiate predicte, notarii subscripti⁷, die Mercurii antepenultima mensis Octobris⁸, hora nonarum vel quasi, presentibus honorabilibus et circumspectis viris, dominis Nicolao de Gnezna vicario⁹, Wincencio doctore Sancte Marie⁹, Nicolao Lulik Sancti Nicolai ecclesiarum altaristis⁹ et provido Mathia Maczuda consule Kalisiensi¹⁰, testibus circa premissa vocatis et rogatis.
Z. N. Et ego Albertus Ade de Dambarzeczka, clericus Gneznensis dyocesis, publicus imperiali auctoritate notarius¹¹ factique huiusmodi et causarum coram prefato domino Johanne archidiacono Curzelowiensi et officiale Kalisiensi scriba, quia predictis confessioni et contractus admissioni aliisque omnibus premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi, ideo ea per alium fideliter scripta de mandato prefati domini officialis me manu propria subscribens publicavi et in hanc formam publicam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis unacum appensione sigilli memorati domini Johannis archidiaconi et officialis consignavi, in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum.

^ainicjał wysokości prawie całego tekstu Or.

¹Jan z Czarncy (wieś par. w Sandomierskiem, na pn.-zach. od Włoszczowy), zapewne ident. z Januszem synem Włodka, studentem UJ 1414, archidiakon kurzelowski 1427 (ZDM V nr 1364), kanonik uniejowski 1433, włocławski 1441 (Boniecki III s. 293), jako oficjał kal. skądinąd nie znany.

²Jan Jutrkowski nie zidentyfikowany, może z Dojutrowa koło Kalisza?

³Plewnia par. Kosmów, na pd.-wsch. od Stawiszyna (Koz. 5 s. 161). Ksiądz Trojan, nie wiemy czy ident. z Trojanem wyst. 1414 (Roty IV nr 437).

⁴Żegocki nie zidentyfikowany, zapewne z Żegocina par. Pamięcin, na pn. od Kalisza (Koz. 5 s. 359).

⁵Jan Golisz, może krewny (syn?) burmistrza kal. Pawła Golisza, który wyst. do 1416 (GKal. s. 37).

⁶Mieszczanie kal. nie zidentyfikowani.

⁷Andrzej Gałka wyst. także 6 sierpnia 1436? (KDW X).

⁸Ostatni, 31, października przypadał w 1433 r. w sobotę. Środa wypadała na 28 i była wigilią przedprzedostatniego dnia miesiąca.

⁹Altaryści kal: nie zidentyfikowani.

¹⁰Maciej Maczuda, zob. wyżej, nr 1140/12.

¹¹Dęborzeczka w Opoczyńskiem (Koz. 6 s. 82). Notariusz publiczny Wojciech syn Adama wyst. także 1426 (KDW V nr 456) w Kaliszu, por. też z Maciejem synem Adama z D., notariuszem publicznym w Gnieźnie od 1447 (AAG ACons. G II/1 k. 56).

Dokument Nr 1339

Poznań, 30 października 1433

Władze miasta Poznania zaświadczają, że Jan Zyt mieszczanin poznański sprzedał swój ogród Hankowi Radebergowi.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania D 588. Pergamin 229 × 111 + 16 mm. Nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie: Litera super ortum penes stagnum conventi (XV w.).

Wir nochgeschrebin Hannos Phaffchin burgermeister¹, Hannos Falkenhayn², Hans Cleyze³, | meyster Niclos Strosberg⁴, Hannos Grzimala⁵, Hannos Rosental⁶ vnd Hannos Czippel rathmanne zu | Poznaw⁷ bekennen offentlichin yn desim briue, das yn der kegenwertikeit der nochbenantin schep|pin Wyerzbentha Cromer⁸, Andris Beme⁹, Hannos Rymer¹⁰, Andris Czewschler¹¹, Hans Beme¹², Casper Phaffchin¹³, Hanke Radeberg¹⁴ vnd Hannos Stowbe¹⁵ in gehegtim dinge, das Falker Stowbe vnser stat voyt¹⁶ gesessin hat, kegenwerticlichin gestanden hat der erbar Hannos Zitte¹⁷ vnser miteburger mit gesundem leybe vnd wolbedochtim mute, vnbetwungin, vngedrungen vnd hat recht vnd redlich vorkowfft, vorreycht vnd vffgegebin seynen garten vor vnser stat dem Bronischim Thore czwischen Niclos des Grosenmolners gartin vnd der Nonnen Teich¹⁸ gelegin mit all dem rechte breit vnd lang, als her en selbir gehalden vnd besessin hat, keyne herschafft em noch seynen nestin doran behaldende, dem erbaren manne Hanke Radeberg vnserem miteburger¹⁴ vnd noch seyme tode seynen nestin elichin nochk@o@melingin ewiclich zw besiczen, czw vorkowffen, zw vorwandeln, zw vorwechseln, zw vorseczin, zw vorgabin vnd domethe zw thun vnd zw lossen, vnd an seynen nucz zw wendin noch seynes bestis fromyn. Des zw bekenthnis habin wir vnser stat ingesegel an desin briff lossin hengin am freytage nestin vor Allir Heilgentag noch Cristi gebort firczenhundert yor vnd dornoch yn dem dreyenvnddreyssigistin yore etc.

¹Jan Fafko i Jan Falkenhain, zob. wyżej, nr 1234/5, 4.

²Jan Fafko i Jan Falkenhain, zob. wyżej, nr 1234/5, 4.

³Jan Kliza i mgr Mikołaj Strosberg (Senior), zob. wyżej, nr 1079/5, 11.

⁴Jan Kliza i mgr Mikołaj Strosberg (Senior), zob. wyżej, nr 1079/5, 11.

⁵Jan Grzymała, zob. wyżej, nr 1234/6.

⁶Jan Rosental rajca pozn. 1433/34, ławnik 1442/43 (WSvP s. 446).

⁷Jan Czepel i kramarz Wierzbięta, zob. wyżej, nr 1079/15, 7.

⁸Jan Czepel i kramarz Wierzbięta, zob. wyżej, nr 1079/15, 7.

⁹Andrzej Beme, zob. wyżej, nr 1234/16.

¹⁰Jan rymarz, rajca pozn. 1432/33, ławnik 1433/34, 1442/43 (WSvP s. 446).

¹¹Andrzej Czewschler ławnik pozn. 1433/34, potem wielokrotny rajca i ławnik pozn. do 1457 (ib. s. 441).

¹²Jan Beme, Kasper Fafko i Hanek Radeberg, zob. wyżej, nr 1234/8, 9, 7.

¹³Jan Beme, Kasper Fafko i Hanek Radeberg, zob. wyżej, nr 1234/8, 9, 7.

¹⁴Jan Beme, Kasper Fafko i Hanek Radeberg, zob. wyżej, nr 1234/8, 9, 7.

¹⁵Jan Stowen, Stowbe, wyst. 1419 - 1442, kramarz, zapewne syn Folkera Stowen, ławnik pozn. 1433/34 (WSvP s. 485, 15; ARP I nr 219).

¹⁶Folker Stowen, zob. wyżej, nr 1079/ /17.

¹⁷Jan Zyt, Zitte, mieszczanin pozn. wyst. od 1416, rajca 1427/28, 1428/29, zm. przed 1440 (M. J. Mika, Studia nad patrycjatem poznańskim w wiekach średnich, Poznań 1937, s. 33).

¹⁸Tj. staw dominikanek pozn., por. niżej, dok. nr 1344.

Dokument Nr 1340

Kalisz, 27 listopada 1433

Władze miasta Kalisza zaświadczają, że mieszczanin kaliski Jakub Koszyk zapisał czynsz klerykowi Tomaszowi pomocniczemu nauczycielowi szkoły kaliskiej.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 21, k. 130v. Wpis 13 lipca 1440.
Reg.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 191 (wg Kop.).

Nos consules civitatis Calisiensis Mathias Maczuda prothoconsul¹, Nicolaus Veys sellator², Jaschco Broda braseator³, Albertus pellifex⁴, Henricus Kothlinsky⁵ et Mathias Sdzech⁶ tenore presencium publice recognoscimus universis, quod in presencia nostre civitatis scabinorum subscriptorum, puta Janusii Keselnih rasoris⁷, Janussii Hanuth arcuficis⁸, Nicolai Clesmith⁹, Nicolai Vynczyg¹⁰, Pyotrasconis Szeyboth¹¹, Cloze Lorincz¹² et Jacussii Slothowlosz¹³ coram Janussio Bezerich advocato¹⁴ constitutus personaliter in bannito iudicio providus Jacobus Coszchik braseator¹⁵, vicinus noster, libera voluntate, iusto vendicionis et empcionis titulo precedente resignavit rite racionabiliterque octo scotos annui census monete comunis in et super suo medio braseatorio in plathea Pistorum sito, cum Jacobo in postico Nicolai Galee residentis habito, solvendos atque dandos annis singulis in festo beati Michaelis Archangeli [29 IX] discreto Thome clerico, signatori scole Beate Virginis Marie¹⁶ suisque successoribus legittimis de anno ad annum tamdiu, quousque predictus Jacobus Coszchik aut ipsius successores legittimi eundem censum octo scotorum consimilibus quinque marcis monete comunis, dum tante facultatis fuerint, duxerit seu duxerint reemendum, censu tamen persesso secundum computum temporis primitus integraliter persoluto. In cuius rei testimonium civitatis nostre predictorumque scabinorum sigilla presentibus sunt appensa. Actum et datum Calis feria sexta post diem sancte Katherine proximam anno Domini millesimo quadringentesimo trecesimo tercio.

¹Maciej Maczuda, zob. wyżej, nr 1140/12.

²Mikołaj Weis, zob. wyżej, nr 1132/5.

³Jasiek Broda jako rajca kal. potwierdzony 1433/34, 1434/35, 1444/45 (GKal. s. 35).

⁴Wojciech kuśnierz, rajca kal. 1433/34, 1449/50, burmistrz 1441/42, 1443/44 (GKal. s. 38).

⁵Henryk Kotliński, z Kotlina (wieś par. na pn.-zach. od Pleszewa - Koz. 1 s. 125 - 126, 4 s. 399, 7 s. 347), z drobnej szlachty podkaliskiej, mieszkający w Kaliszu, wicewojewoda w Kaliszu 1415 - 1423, częsty sędzia grodzki kal. po 1432, burgrabia kal. 1440 (GUrz. s. 174), rajca kal. 1433/34, 1437/38, burmistrz 1436/37 (GKal. s. 35).

⁶Maciej Zdziech rajca kal. 1433/34, 1434/35, ławnik 1440/41 (GKal. s. 36).

⁷Jan Keseling, zob. wyżej, nr 1132/4.

⁸Janusz Hanut, zob. wyżej, nr 1254/5.

⁹Mikołaj ślusarz, Kleinschmied, ławnik kal. 1415/16, 1420/21, 1423/24, 1425/26, 1427/28 - 1429/30, 1433/34 - 1434/35 (GKal. s. 37).

¹⁰Mikołaj Winczig, kuśnierz, pellifex, ławnik kal. 1427/28, 1428/29, 1429/30, 1433/34, wójt 1434/35, 1438/39 (GKal. s. 37).

¹¹Pietrasz Seibot, mieszczanin kal. z ul. Długiej, wyst. od 1423 (KDW VIII nr 976/16), ławnik kal. 1428/29, 1429/30, 1433/34, 1434/35, 1443/44, 1448/49 - 1450/51 (GKal. s. 38).

¹²Wawrzyniec, Lorincz, Klose, zapewne ident. ze słodownikiem Klosem, ławnikiem kal. 1408/09, 1415/16, 1423/24, 1424/25 (GKal. s. 36).

¹³Jakusz Złotowłos, słodownik, starszy cechu słodowników 1434/35, ławnik kal. 1433/34, 1434/35, 1443/44, 1448/49, 1449/50, wójt 1440/41?, rajca 1450/51 (GKal. s. 35).

¹⁴Jan Bezerich, Pisdrich, ławnik kal. 1415/ /16, 1423/24, rajca 1424/25, 1434/35, wójt 1420/21, 1428/29, 1429/30, 1432/33, 1433/34 (GKal. s. 35).

¹⁵Jakub Koszyk mieszczanin kal., skądinąd nie znany.

¹⁶Tomasz pomocniczy nauczyciel szkoły kal. nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 1341

Łęczyca, 9 grudnia 1433

Król Władysław Jagiełło nakazuje staroście generalnemu Wielkopolski, aby przeprowadził dochodzenie w sprawie absencji na wyprawie wojennej zastawnika z Witaszyc.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Gr. 18, k. 123. Wpis 18 grudnia 1433. Tytuł: Litera regalis ex parte nobilis Nicolay Czaczsky.
Wyd.: Kwartalnik Historyczny, 76, 1969, s. 140 (wg Kop.).

Magnifico Sandiuogio etc.¹ Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc. Magnifice, sincere nobis dilecte! Relatum est nostre maiestati, quomodo Johannes (de^a) Kaldvnewicze² haberet obligacionem alias sastawa in Wythasschicze³, de qua non servivit nobis pro expedicione, eatenus ipsum vocare debeas ad tui presenciam et si sic inveneris, possessionem eiusdem obligaccionis, qua recepta, ipsam dabis nobili Nicolao Czaczsky⁴ in possessionem cum plenitudine iuris et tenutam. Secus non facturus. Datum in Lancicia feria quarta post Concepcionis anno etc. XXX III°⁵.
Dominus rex per se.

^abrak Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

²Kałduniewice i Jan nie zidentyfikowane.

³Witaszyce, wieś par. na pd.-wsch. od Jarocina (Koz. 3 s. 396 - 397).

⁴Mikołaj z Czacza, zob. wyżej, nr 1135/7.

⁵Pobyt króla w Łęczycy potwierdzony jego itinerarium.

Dokument Nr 1342

Wiskitki, 19 grudnia 1433

Król Władysław Jagiełło zezwala Andrzejowi Nielatajowi z Wiśniewa lokować we wsi Czeszewo miasto na prawie średzkim.

Kop.: Warszawa, AGAD, Metryka koronna, t. 82, k. 42 - 43v. Wpis w transumpcie króla Zygmunta Augusta z daty: Piotrków, 17 marca 1552. Tytuł: Renovatio et confirmatio privilegii oppidi Cziessow.
Wzmianka: MRPS V, nr 5558 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Ne error oblivionis gestis sub tempore versantibus in posterum pariat detrimenta, alta regum et principum decreverunt consilia ea literarum apicibus ac testium annotacione perhennari, ne lapsu temporis evanescant. Proinde nos Wladislaus Dei gratia rex Poloniae necnon terrarum Cracouiae, Sandomiriae, Siradiae, Lanciciae, Cuiauiae Lituaniaeque princeps supremus, Pomeraniae Russiaeque dominus et haeres etc. significamus tenore praesentium, quibus expedit universis, praesentibus et futuris, horum^a noticiam habituris, quomodo peticionibus nobilis et strenui Andreae Nielathny^a de Wiszniewo¹ familiaris nostri fidelis dilecti benigniter acclinati et dignis premiis servitiorum suorum merita, quibus celsitudini nostrae complacuit et complacere poterit in futurum, volentes compensare, ex villa ipsius Czieszewo, in terra Maioris Poloniae et districtu Kczinensi sita², civitatem locandi et eodem nomine nu(n)cupandi plenam tenore praesentium concessimus facultatem, dantes et concedentes omnibus dictae civitatis incolis [k. 42v] ipsam habitare volentes^a, omnibus iuribus et privilegiis, libertatibus et immunitatibus, quibus aliae civitates Regni nostri pociuntur, utifrui et gaudere. Ipsam civitatem Czieszow, prout in suis metis longe lateque existit limitata et distincta, de iure Polonico et quovis alio in ius Theutonicum, quod Srzedense dicitur, tran ferimus perpetuo duraturum, removentes ibidem omnia iura Polonicalia, modos et consuetudines universas, quae ipsum ius Theutonicum plerumque perturbare consueverunt. Eximimus insuper et perpetuo liberamus cives et omnes ac singulos dictae civitatis incolas ab omni iurisditione et potestate omnium Regni nostri palatinorum, castellanorum, capitaneorum, iudicum, subiudicum coeterorumque offitialium^a et ministerialium eorundem, ut coram ipsis vel coram aliquo eorum pro causis parvis sive magnis, puta furti, incendii, homicidii, membrorum mutilatione seu quibusvis enormibus excessibus, citati minime respondebunt nec aliquas poenas solvere tenebuntur, sed incolae civitatis praedictae coram suo advocato, advocatus vero coram suo domino seu coram nobis vel iuditio^a nostro generali, dum tamen per literam nostram nostro sigillo sigillatam evocatus fuerit et citatus, et hoc si in reddenda iustitia negligens fuerit vel remissus, tunc non aliter, quam iure suo praedicto de [k. 43] se querulantibus respondere sint astricti. In causis autem criminalibus superius expressatis iudicandi, sententiandi, puniendi advocato ibidem plenam concedimus facultatem, prout hoc ipsum ius Theutonicum in omnibus suis punctis, conditionibus, articulis et clausulis postulat et requirit. Ut autem civitas praedicta conditionem recipere valeat meliorem, in ipsa forum septimanale singulis diebus sabbativis, fora vero annualia, primum videlicet in festo Sanctae Trinitatis et secundum ad Dedicationem secunda dominica post festum sancti Michaelis et reliquum in sancti Andreae Apostoli festo [30 XI] singulis annis, ab omnibus mercatoribus, cuiuscunque gradus aut conditionis hominibus, in omnibus rebus, cuiuscunque generis fuerint vel spetiei^a, statuimus exercenda perpetue et in aevum, decernentes, quod quicunque dictam civitatem gratia emendi aut vendendi seu commutandi res pro rebus accesserint, in accedendo et vendendo^a securitate nostra pocientur. Harum quibus sigillum nostrum est appensum testimonio literarum. Actum in Wiskithky sabbato proximo ante festum sancti Thomae Apostoli anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo tertio³, praesentibus reverendo in Christo patre, domino Joanne episcopo Chelmensi⁴ necnon magnificis et [k. 43v] strenuis Joanne de Lischin^a palatino Brzestensi⁵, Nicolao Slup castellano Dobrzinensi⁶, Andrea (de^b) Lubyn succamerario⁷, Alexio vexillifero Dobrzinen(sibus)⁸ et Christino subpincerna Sandomiriensi⁹ et aliis pluribus fidedignis. Datum per manus magnifici Joannis de Konieczpolie Regni Poloniae cancellarii¹⁰ et venerabilis Wladisilai de Oporow eiusdem Regni vicecancellarii¹¹, syncere nobis dilectorum.
Ad relationem magnifici Andreae (de^b) Lubyn Regni Poloniae thesaurarii.

^atak Kop.

^bbrak Kop.

¹Andrzej Nielataj z Wiśniewa, zob. wyżej, nr 1271/10.

²Czeszewo, wieś, potem miasto w powiecie kcyńskim, na pd.-wsch. od Gołańczy (Koz. 4 s. 145).

³Pobyt króla w Wiskitkach (na pn.-wsch. od Skierniewic) potwierdzony jego itinerarium.

⁴Jan Biskupiec, zob. wyżej, nr 1207/4.

⁵Jan z Lichenia, zob. wyżej, nr 1103/11.

⁶Mikołaj Słup z Wierzbicka, zob. wyżej, nr 1288/10.

⁷Andrzej z Lubina, zob. wyżej, nr 1257/5.

⁸Aleksy z Płomian chorąży mniejszy? dobrzyński, wyst. także w styczniu 1433, zapewne ident. z późniejszym sędzią dobrzyńskim 1435 - 1441 (Lasocki, Dostojnicy s. 18, 13).

⁹Krystyn Magiero z Boguszkowa, Gowarczowa, podczaszy sand. 1433 - 1443, burgrabia zamku krak. 1433 (AKH VIII s. 88, 129; Boniecki XVI s. 247; Spisy młp.).

¹⁰Jan Taszka z Koniecpola, zob. wyżej, nr 1206/17.

¹¹Władysław Oporowski, zob. wyżej, nr 1088/4.

Dokument Nr 1343

Wrocław, 22 grudnia [1433]

Konrad Biały książę oleśnicki i kozielski pisze do starosty generalnego Wielkopolski o zamierzonym najeździe Szafrańca na pogranicze śląskie.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Gr. 18, k. 124. Wpis na przełomie grudnia 1433 i stycznia 1434.

Nobili viro ac domino etc. Ostrorog capitaneo Maioris Polonie¹, fautori nostro sincere dilecto.
Cunradus Albus Dei gracia dux et dominus Olsnici(e)n(sis) et Kosllensis² favorum cum incrementis omnis boni pretactis. Nobilis sp(ecia)lis fautor noster dilecte! Notificamus vobis, quod premuniti sumus a quibusdam nostris fautoribus, qualiter fratrum nostrorum³ necnon nostram provinciam circum Stinauiam⁴ et Trachinberg⁵ de Regno Polonie dampnificare intendunt, videlicet Schaffranyecz⁶ cum suis coadiutoribus, nichilominus dubitamus, quam nobilitati vestre constat de contactu et colloquiis in Nyepolomicze⁷ ex parte vestra per regem et nostros conclusis. Eapropter supplicamus vobis studiosis desiderantibus, quatenus huiusmodi insistere velitis et quod fratres nostri una nobiscum de Regno taliter non dampnificaremur, de quo vobis coram gracia regia maiestatis sui et aliis dominis regraciare volumus et similiter sumus precustoditi de districtu Siczouiensi⁸ circum ibidem nos de Regno dampnificare voluit et tales circa Kalisch segregantur. Ideo diligenciam vestram in hiis adhybere velitis, quod erga vos cupimus repensare. Datum Wrati(slauie) feria tercia proxima post festum sancti Thome Appostoli.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

²Konrad VII Biały książę żagański i kozielski, zm. 1452 (PSB XIII s. 593 - 594).

³Zapewne Konrad IV biskup wrocławski, zm. 1447 (ib., s. 590 - 591) lub Konrad V Kącki, zm. 1439 (ib., s. 591 - 592).

⁴Ścinawa, na pn.-wsch. od Legnicy.

⁵Żmigród (Trachenberg) nad Baryczą na Śląsku wrocławskim.

⁶Szafraniec nie zidentyfikowany.

⁷Zapewne zjazd w Niepołomicach w połowie listopada 1433, pisze o nim Długosz, Opera omnia XIII s. 515.

⁸Syców na Śląsku, pomiędzy Wrocławiem a Ostrzeszowem.

Dokument Nr 1344

[Poznań], 25 stycznia 1434

Przeorysza i zakonnice klasztoru dominikanek w Poznaniu zaświadczają, że właścicielem stawu przy ich młynie w Poznaniu jest klasztor dominikanów w Poznaniu.

Or.: Poznań, WAP, Kl. dominikanów Poznań A 8a. Pergamin 247 × 163 + 23 mm. Nacięcie po pasku pergaminowym do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie:

Item litis super piscina (XV w.) i późne streszczenia.
^aPateat universis, quorum hec scire interest vel interesse poterit in futurum, quod anno | Domini M° CCCC° XXXIIII, XXV die mensis Januarii nos infrascripte sorores de obediencia | sancti Dominici Ordinis Predicatorum fundatoris incliti conventus sancte Katherine intra muros | civitatis Poznaniensis, videlicet Hedwigis Wolyczka priorissa, Katherina suppriorissa, Boguchna, Helena, Martha, Anna, Luchna, Margaretha, Katherina Gyuanowna, Dorothea¹ cetereque omnes et singule recognoscimus per presentes nullam iurisdictionem habuisse umquam vel habere super piscinam sive lacum, qui adiacet immediate molendino nostro, quo itur in Zolacz² retro montem Sancti Adalberti³, sed quod fratres nostri Ordinis Predicatores conventus sancti Dominici ibidem in Poznania fuerunt et sunt veri ac legittimi heredes, possessores et domini iam dicti laci nec quis audeat sibi occasione aliqua sepedicti laci ius aliquod vendicare absque ipsorum sano consensu et libera voluntate. In premissorum igitur testimonium ob maiorem ratificacionem predictorum sigillum nostri conventus unanimi omnique cum consensu presentibus fore duximus appendendum. Acta et data sunt hec loco, anno et die, ubi supra.

^ainicjał wysokości całego tekstu Or.

¹Kilka z tu wymienionych dominikanek pozn. identyfikuje J. Wiesiołowski w: Studia nad historią dominikanów w Polsce 1222 - 1975, t. I, Warszawa 1975, s. 258 - 259: Jadwiga Wolicka, przeorysza jeszcze w 1444 r. (z Woli Orchowskiej na Pałukach), Anna była przypuszczalnie córką skarbnika Michała z Parska i Ostrowieczna, w klasztorze 1423 - 1444, Małgorzata zapewne ident. z Małgorzatą Iwan przeoryszą 1444 - 1448, zaś Katarzyna Iwanówna - z przeoryszą 1474.

²Sołacz, dziś część miasta Poznania, na pn.-zach. od Starego Miasta.

³Wzgórze św. Wojciecha, dziś Św. Wojciech, z kościołem pod wezwaniem tegoż.

Dokument Nr 1345

Poznań, 31 stycznia (1 lutego?) 1434

I. N. Testament Anny wdowy po mieszczaninie poznańskim Mikołaju Idziku.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 19, k. 34v - 35. Wpis 25 lutego 1435.
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 177 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem M° CCCC° tricesimo quarto, indicione duodecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Eugenii divina providencia pape quarti anno ipsius quarto, die vero Solis prima mensis Februarii¹, hora vesperorum vel quasi, in domo honeste Anne relicte Nicolai Idzykonis civis Poznaniensis² penes lapideam providi Alberti in Circulo Poznaniensi sita, in mei notarii publici ac testium infrascriptorum ad hoc specialiter vocatorum et rogatorum presencia constituta personaliter prefata Anna relicta olim Nicolai Idzykonis premeditans, quod licet incerta hora, semper debeat inprudentis animo esse suspecta, corporis tamen imminente langwore ipsius naturaliter formidatur eventus. Proinde memorata Anna Idzykowa per graciam Dei sana mente et sensu, corpore langwens, prout apparebat, suarum rerum et bonorum omnium disposicionem per presens nuccupatum testimonium sive scriptum irrevocabiliter legavit ac testamentaliter donavit, ratificando nichilominus testamentum prius per Nicolaum maritum suum factum, honorabili domino Georgio presbitero de Schamotuli Poznaniensis diocesis³ septem domos seu gasas unacum septem ortis ac censibus de eisdem gasis et ortis provenientibus ad tempora vite ipsius domini Georgii tenend(as), habend(as) et possidend(as) in Arena extra civitatem Poznaniensem, de nowo cimiterio ad Corpus Christi in sinistra parte eundo⁴, in area memorate testatricis locatas et situatas, ita tamen, quod quamdiu ipse Georgius quamdiu supervixerit, tricesimam pro salute animarum prefatorum Nicolai Idzykonis et ipsius testatricis ac parantum^a singulis annis complere debebit et tenebitur, post mortem vero dicti domini Georgii presbiteri memorate septem gaze et septem orti unacum censibus ex eisdem gasis et ortis provenientibus et spectantibus pro collegio in ecclesia parrochiali Sancte Marie Magdalene erigendo⁵ et duplici anniversario in quolibet anno pro salute animarum dictorum [k. 35] Nicolai et Anne et parantum^a ipsorum decantando more aliarum exequiarum. Sin autem collegium suum debitum^b effectum non sortietur, extunc sepefate gase septem cum ortis et censibus ad altaristas ecclesie parrochialis divolventur quodque dicti altariste anniversarium bis in anno more consueto decantare tenebuntur et debebunt. Providum vero Hanus Fawko prothoconsulem civitatis Poznaniensis⁶ in executorem et ad exequend(a) omnia premissa constituendo et eligendo, cui dedit ipsa testatrix omnem potestatem eligendi, tollendi, levandi et extrahendi census, prout sibi utilius videbitur expedire, et pro salute animarum fideliter disponendi et ordinandi. Et hanc suam ultimam voluntatem asseruit esse velle, quam valere voluit, iure testamenti, quodsi iure testamenti non valet, valeat saltim iure codicillorum vel alterius ultime voluntatis. Super quibus omnibus et singulis premissis tam ipsa testatrix, quam eciam executor et Georgius pecierunt ipsis a me notario publico unum vel plura publicum seu publica confici instrumentum et instrumenta. Acta sunt hec anno, indicione, pontificatus, die, mense, hora et loco quibus supra, presentibus ibidem honorabilibus dominis Nicolao Pyeczycabath⁷, Nicolao Hanczkone altaristis in ecclesia parrochiali Sancte Marie Magdalene⁸, Symone de Schamotuli presbitero⁹ et Casper Fawko cive Poznaniensi¹⁰ testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.
Et ego Johannes Venceslai de Wylczina clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius¹¹, quia dicti testamenti legacioni, irrevocabili donacioni gasarum, ortorum et censuum assignacioni aliisque omnibus et singulis, que dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi, ideo hoc presens publicum testamenti instrumentum manu mea propria conscribens, in hanc publicam formam redegi signoque et nomine meis solitis et consuetis consignavi, in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum rogatus et requisitus.

^atak Kop.

^bsłowo powtórzone Kop.

¹W 1434 r. niedziela przypadała 31 stycznia, nie zaś 1 lutego. Zakładamy, że pisarz pomylił raczej dzień miesiąca (może traktując rok 1434 jako przestępny), niż tygodnia (niedziela!).

²Idzik, Mikołaj Idzik, mieszczanin pozn. zapewne ident. z mieszczaninem i rajcą oraz wójtem pozn. Idzikiem 1403 - 1404, 1406, 1415 (KDW VII nr 509/5, 518/13, 574/3; WSvP s. 441), ale może też syn tegoż. Anna zapewne ident. z Anną wyst. już 1406 (KDW VII nr 574/3), kiedy to mąż zapisywał jej swój majątek. Zmarła zapewne niedługo po sporządzeniu niniejszego zapisu; por. o nim także Now. II s. 608.

³Jerzy ksiądz z Szamotuł nie zidentyfikowany.

⁴Arena, Piaski, osada pod Poznaniem w okolicy dzis. kościoła Franciszkanów Reformowanych (Bernardynów).

⁵Tj. w kościele parafialnym miasta Poznania.

⁶Jan Fafko, zob. wyżej, nr 1234/5.

⁷Mikołaj Pieczykabat, z mieszczańskiej pozn. rodziny Pieczykabatów (Joppenbeckerów), altarysta w kościele par. Św. Marii Magdaleny w Poznaniu, zapewne ident. z plebanem w Pniewach 1423 - 1432 - 1435? (Now. II s. 463) i w Bninie 4 marca 1440 (KDW X).

⁸Mikołaj syn Hanczka, zob. wyżej, nr 1234/19.

⁹Szymon z Szamotuł nie zidentyfikowany.

¹⁰Kasper Fafko, zob. wyżej, nr 1234/9.

¹¹Jan syn Wacława z Wilczyna, zob. wyżej, nr 1205/7.

Dokument Nr 1346

Wągrowiec, 2 lutego 1434

Opat klasztoru cystersów w Wągrowcu (Łeknie) prosi arcybiskupa Wojciecha Jastrzębca o nadanie probostwa w Tarnowie Maciejowi cystersowi z Wągrowca.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 21, k. 87v. Wpis 11 maja 1440. Tytuł: Tenor presentacionis Tharnowo. Wpis wg Or., na którym duo sigilla, unum abbatis et aliud conventus monasterii in Wangrowecz predicti in pensulis pergameni fuerunt appensa: abbatis ab extra de communi, ab intra vero de viridi ceris, in cuiusquidem sigilli medio ymago cappata prima sui inspeccione apparebat, littere vero circumferenciales dicti sigilli videbantur legi in hec verba: "Sigillum Adolphi abbatis in Wangrowecz"; aliud vero sigillum conventus monasterii predicti in toto de communi cera, in cuius medio ymago Beate Virginis Marie baiulans in manu dextra puerum apparebat, littere vero circumferenciales ipsius sigilli legebantur in hunc modum: "Sigillum conventus monasterii de Lukna".
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 192 (wg Kop.).

Uw.:Por. też niżej, dok. nr 1368.

Reverendissimo in Christo patri et domino, domino Alberto sancte ecclesie Gneznensis archiepiscopo et primati aut eius in spiritualibus vicario generali, domino prestantissimo, frater Adolphus abbas necnon totus conventus monasterii in Lekna alias in Wangrowecz¹ oraciones assiduas debito cum honore. Reverendissime in Christo pater et domine, domine prestantissime! Quia ecclesia parrochialis vestre Gneznensis diocesis in Tharnowo¹, cuius ius patronatus et presentandi ad nos spectat pleno iure, per liberam resignacionem ac abbacie ibidem mei predicti fratris Adolphi abbatis in Wangrowecz assecucionem vacat pro presenti¹, ideo e(minentissime) p(aternitati) v(estre) honorabilem et religiosum fratrem Mathiam monasterii nostri predicti² duximus ad dictam ecclesiam in Tharnowo presentandum et presentamus presencium per tenorem supplicantes, quatenus prefatum fratrem Mathiam de dicta ecclesia crida cum comenda premissa dignemini investire, curam animarum, regimen temporalium et administracionem spiritualium sibi committentes in eadem. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt appensa. Actum et datum in Wangrowecz feria tercia ipso die Purificacionis gloriosissime Virginis Marie anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo quarto.

¹Adolf, były pleban w Tarnowie Pałuckim, cysters wągrowiecki, zob. wyżej, nr 1233/4.

²Maciej cysters z Wągrowca (Łekna) plebanem w Tarnowie był do 1441, kiedy to zrezygnował z powodu objęcia opactwa cystersów w Lądzie (KDW X: 11 marca 1441) - na tym ostatnim stanowisku zapewne ident. z Maciejem wyst. 1445 - 1450 (KDW XI), zm. 1478 (MPH V s. 493).

Dokument Nr 1347

Gniezno, 19 lutego 1434

Oficjał gnieźnieński rozsądza spór o dziesięciny pomiędzy biskupem poznańskim Stanisławem Ciołkiem a Przybysławem plebanem ze Świerczyny.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 18, k. 181 - 184v. Wpis 23 lipca 1434.

In nomine Domini amen. Nos Benedictus de Modla canonicus et officialis sancte Gneznensis eclesie generalis¹ per hoc presens publicum instrumentum sentenciam diffinitivam in se continens cunctis, quibus expedit, notum facimus universis presencium noticiam habituris, quomodo dudum presentato nobis et per nos recepto instrumento publico manu Jaroslai Nicolai de Margonyno, clerici Poznaniensis diocesis, publici imperiali auctoritate notarii² scripto et consignato, appellacionis ad sanctam sedem metropoliticam Gneznensem interposite pro parte honorabili viri, domini Przybislai rectoris parrochialis eclesie in Swirzczina³, evictoris omnium et singulorum kmethonum agros colencium in villis utraque Bylanczino⁴ et Zemicze predicte diocesis Poznaniensis⁵, a quibusdam processibus monitoriis sentenciam excommunicacionis in se continentibus reverendi in Christo patris et domini Stanislai episcopi Poznaniensis⁶ contra ipsos kmethones suprascriptos ad informacionem simplicem ipsorum emulorum pro et super fertonibus decimalibus in villis predictis Bylanczino et Zemicze et ad instanciam prefati reverendi patris, domini Stanislai episcopi latis et fulminatis, vigore huius appellacionis ad instantem peticionem prefati domini Przybislai plebani in Swirzczina, evictoris dictorum kmethonum, prefatum reverendum patrem, dominum Stanislaum episcopum Poznaniensem ad dicendum et opponendum, quitquid dicere et opponere voluisset, verbo vel in scriptis contra appellacionem huiusmodi necnon ad procedendum et per nos procedi videndum ad omnes et singulos actus et terminos iudiciarios gradatim et successive usque ad cognicionem articuli predicte appellacionis et nostram sentenciam inclusive, nostris patentibus citacionum litteris ad nostri presenciam fecimus evocari et certum terminum peremptorium competentem. Quoquidem termino adveniente scientificus magister Thomas de Xansch advocatus causarum consistorii Gneznensis⁷, procurator et nomine procuratorio prefati domini Przybislai plebani in Swirzczina, evictoris predictorum kmethonum predictarum villarum, prout de sue procuracionis mandato nobis constabat atque constat, legitimis documentis apud acta consistorii Gneznensis facta est plena fides ad iura reddenda et causas audiendas (nobis^a) pro tribunali sedentibus, iudicialiter comparens, repetito instrumento appellacionis alias producto, reproduxit citacionem debite executam, prefati domini Stanislai episcopi Poznaniensis, ex adverso principalis non comparentis neque contra appellacionem partis sue adverse quidquam verbo vel in scriptis facere curantis, contumaciam accusavit, petens nos pronuncciari iudicem partibus competentem et parti sue iusticiam ministrari et dictos kmethones in predictis villis utraque Bylanczino et Zem(i)cze ad cautelam absolvi. Ex adverso circumspectus magister Peregrinus advocatus causarum consistorii Gneznensis⁸ ibidem iudicialiter comparens, producto mandato de manu di creti Stanislai Bartholomei de Grambnicze, clerici Poznaniensis diocesis, publici imperiali [k. 181v] auctoritate notarii⁹ scripto nomine dicti domini episcopi Poznaniensis, peciit copias productorum et terminum ad dicendum contra eadem prefigi et assignari, quem sibi statuimus certam diem iuridicam competentem. Quo termino veniente prefatus magister Peregrinus procurator et nomine procuratorio prefati domini episcopi Poznaniensis iudicialiter comparens, excepciones in scriptis contra appellacionem et iurisdicionem nostram ac alia producta produxit, petens eas admitti in presencia magistri Thome de Xansch procuratoris prefati domini Przibislai plebani in Swirzczina, copiam petens et terminum ad replicandum sibi prefigi et assignari, quem statuimus primam diem iuridicam. Venienteque termino prefatus magister Thomas de Xansch iudicialiter comparens, ad excepciones Peregrini contra appellacionem datas replicavit verbo ibique citato Peregrino per cursorem et relacione facta produxit articulos gravaminis, ad quos magister Peregrinus procurator domini episcopi verbo excepit, petentes hincinde super premissis nostram voluntatem pronuncciari. Sicque pendente termino ad interloquendum, nobis alia die iuridica pro tribunali sedentibus, pronuncciantibus nos iudicem partibus competentem, mandavimus in negocia principalia ad ulteriora procedere. Consequenter die Lune decima mensis Decembris¹⁰ magister Thomas procurator plebani citato magistro Peregrino exadverse procuratore partis produxit libellum convencionalem pro parte plebani in Swirzczina, cuius ibidem magister Peregrinus peciit copiam et terminum ad dicendum contra, quem ei statuimus primam diem iuridicam. Cuiusquidam libelli tenor sequitur in hunc modum:
Coram vobis venerabili viro, domino Benedicto canonico et officiali Gneznensi generali iudice appellans procurator et nomine procuratorio honorabilis viri, domini Przybi lai rectoris parrochialis eclesie in Swirzczina Poznaniensis diocesis, evictoris kme(tho)num in villis Zem(i)cze, Bylanczino et Brylewo¹¹ contra et adversus reverendum in Cristo patrem et dominum, dominum Stanislaum episcopum Poznaniensem modernum et quamlibet aliam personam pro eo et eius nomine vestro in iudicio huiusmodi intervenientem, dat, facit, exhibet et producit posicionem et articulos infrascriptos ad modum et viam libelli, articuli ac summarie peticionis, super quibus petit per partem adversam, in quantum sibi forma libelli ponuntur, litem contestari, in quantum vero posiciones et articuli singulariter singulis medio iuramento responderi. Qui, si negati fuerint, ipsos probare intendit, citra tamen onus superflue probacionis, de quo protestatur. In primis ponit, dat, dicit, asserit et probare intendit, quod a XX, XXX, XL, L, LX citra vel ultra annis, a tali tempore et per tantum tempus, de cuius contrario memoria hominum non existit, in diocesi Poznaniensi fuit esseque conswevit et hodie est quedam parrochialis eclesia in dicta villa Sw(i)rzczina habens curam animarum, [k. 182] cimiterium et fontem baptismalem et alia insignia eclesiam parrochialem representancia, ab aliis eclesiis parrochialibus certis limitibus distincta et sic fuit et est verum, notorium et manifestum. Item ponit, dicit, asserit et probare intendit, quod a predictis temporibus et pro ipso tempore, in primo articulo descripto, in dicta diocesi Poznaniensi infra fines et limites dicte parrochialis eclesie in Swirzczina, inter alias villas ad dictam eclesiam iure parrochiali pertinentes fuerunt esseque consweverunt et hodie sunt tres ville, videlicet Zem(i)cze, Bylanczino et Brylewo wlgariter nuncupate, omnibus utriusque sexus inhabitate, quia temporibus supradescriptis ad predictam eclesiam parrochialem iure parrochiali pertinuerunt et spectaverunt, prout et hodie pertinent et spectant, et sic fuit et est verum. Item ponit, ut supra, quod agri et mansi, qui hodie per kmethones in dicta villa Brylewo habitantes, videlicet Nicolaum Czwartek, Martinum, Mathiam Bambyertus, Zdzech, Nicolaum et Andream, Johannem, Albertum et Bogufal excolluntur, arantur et seminantur, fuerunt ante viginti, XXX, XL, L citra et ultra annos agri prediales et allodiales nobilium, videlicet Michaelis, Wyschek, Stephani et Woyslaw fratrum germanorum¹² et per eosdem temporibus, quibus vixerunt, arrabantur, colebantur et seminabantur sicque fuit, quod decimam manipularem post dictos ipsorum agros in dicta villa Brylewo et aratura eorum singulis annis dabant plebano in Swirzczina pro tempore existenti et ipse Przybislaus plebanus modernus fere XXX annis a tempore institucionis decimam nomine sue eclesie percipiebat et tollebat de agris dictorum nobilium usque ad tempus, quo dicti nobiles fuerunt de dicta ipsorum hereditate Brylewo per predones et latrones propulsi et expulsi¹³, propter quam propulsionem agri prediales dictorum nobilium iacuerunt certo tempore deserti, et sic fuit et est verum. Item ponit, dicit et probare intendit, quod successores dictorum nobilium, videlicet nobiles Mathias et Petrus moderni heredes dicte ville Brylewo¹⁴, primo a XVI annis agros suorum predecessorum prediales et allodiales in dicta ipsorum hereditate Brylewo kmethonibus suprascriptis dimiserunt et in eisdem concessa ipsis libertate locaverunt, prout et hodie per eosdem kmethones arrantur, colluntur et seminantur, et de die in diem progressive quilibet circa suum agrum iuxta divisionem, ipsis per heredes factam, extirpant, et sic fuit etc. Item ponit, ut supra, quod a temporibus in primo articulo descriptis ac a tempore et per tempus ereccionis dicte ville Brylewo decimam manipularem post agros, quos hodie colunt kmethones ibidem et fertones decimales loco decime manipularis post omnes et singulos kmethones in allis duabus villis iamdictis, videlicet Zemicze et Bylanczina, habitantes et agros [k. 182v] colentes, pertinuerunt et spectaverunt pertinereque et spectare consweverunt, prout et hodie iure parrochiali et communi ad dictam eclesiam parrochialem in Swirzczina ac ad ipsius eclesie rectores pro tempore existentes spectant et pertinent, et sic fuit et est verum. Item ponit, ut supra, quod predecessores prefati domini Przybislai moderni plebani ac ipse dominus Przybislaus plebanus modernus temporibus, quibus fuit ibi plebanum, videlicet quadraginta duobus annis, fuerunt et fuit in pacifica vel quieta posessione vel quasi iure percipiendi, levandi, exigendi, colligendi, habendi et ad usus suos et eclesie utilitatem convertendi, dictas decimas manipulares post agros nobilium prediales in dicta villa Brylewo et fertones decimales post omnes et singulos agros in dictis villis Zemicze et Bylanczino, prout pro se et eclesia sua tulit et levavit et ad usus suos convertit, nullo impediente. Item ponit, ut supra, quod de premissis omnibus fuit et est publica vox et fama. Item ponit, ut supra, quod prefatus reverendus in Christo pater, dominus Stanislaus episcopus Poznaniensis non cognito de iure dicti Przybislai plebani et sue eclesie in Swirzczina, quodsi in eisdem fertonibus decimalibus et decimis competebat, ipso non citato nec iure convicto, processus si dici incuritur monitorios, sentencias excommunicacionis in se continentes, contra ipsum Przybislaum et dictos kmethones in villis prefatis Zemicze et Brylewo, et Bylanczino, ut sibi de fertonibus et non plebano responderent, emisit de facto, cum de iure non potuit, et fulminavit, et sic fuit et est verum. Item ponit, ut supra, quod a predictis pretentis processibus dicti domini episcopi Poznaniensis facit et est debito tempore pro parte eiusdem domini Przybislai plebani dictorum kmethonum ad sanctam sedem metropoliticam Gneznensem appellatum et eo^b, que appellantibus incumbunt, sunt facta, disposita et ordinata, et sic fuit et est verum. Item ponit, ut supra, quod de premissis omnibus hic et extra est publica vox et fama. Item ponit, ut supra, quod prefatus dominus Przybislaus senciens se gravatum, veniens in causam pro suo interesse, se pro dictis kmethonibus, omnibus et singulis in prefatis villis existentibus, posuit evictorem et intercessorem, et sic fuit et est verum. Petit igitur procurator predictus, nomine quo supra procuratorio, per vos venerabilem virum, dominum Benedictum canonicum et officialem Gneznensem et vestram sentenciam diffinitivam pronuncciari, decerni, dici et declarari, agros in dicta villa Brylewo, quos hodie colunt kmethones nobilium, [k. 183] a temporibus legitime prescriptis fuisse et esse et kmethonibus divisos esse decimamque post eosdem et fertones decimales post omnes et singulos kmethones in dictis villis Zemicze, Brylewo et Bylanczino ad eclesiam parrochialem in Swirzczina et ad ipsius pro tempore rectores iure parrochiali et comuni ab annis legitime prescriptis pertinuisse et spectasse hodieque pertinere et spectare, predecessoresque prefati domini Przybislai moderni plebani ac ipsum dominum Przybislaum quadraginta duobus annis, quibus fuit plebanus, in posessione pacifica et quieta fuisse et esse ipsosque recepisse et pro sua utilitate convertisse, prefatum quoque reverendum patrem, dominum Stanislaum episcopum Poznaniensem ipsum pro dictis decimis et fertonibus minus iuste et contra Deum inqu(i)etasse, molestasse et impulsasse sibique talia facere non licuisse nec licere processusque suos si dici incuritur tamquam nullos de facto et non de iure sublimatos fuisse. Et ob hoc prefato domino episcopo super ulterioribus impedimentis perpetuum silencium imponendum fore et imponi dicta(m)que decimam et fertones decimales ipsi domino Przybislao et sue eclesie in Swirzczina adiudicandam fore et adiudicari opposicionesque et impedimenta prefati domini episcopi temerarias, illicitas et presumptuosas fuisse et esse. Predicta petit omnibus melioribus modo, quibus potest et debet, salvis sibi iuris beneficiis in presenti causa competentibus. Item petit expensas in lite factas et protestatur de faciendis.
Post cuiusquidem libelli produccionem die Lune XV mensis Januarii¹⁵ magister Peregrinus de Pampicze procurator domini episcopi Poznaniensis iudicialiter comparens, produxit excepciones contra predictum libellum pro parte plebani oblatum ad et quas ibidem magister Thomas de Xansch procurator plebani verbo replicavit, Peregrino similiter verbo duplicante, petentibus procuratoribus hincinde super hiis nostram voluntatem pronuncciari. Demum alia die iuridica mandavimus procuratores parcium principalium citari et non obstantibus excepcionibus Peregrini, admisimus libellum plebani Peregrinoque fecimus producere libellum reconvencionalem, quem produxit certa die iuridica huiusmodi sub tenore:
Coram vobis venerabili viro, domino Benedicto canonico et officiali Gneznensi generali procurator et nomine procuratorio reverendi in Christo patris et domini, domini Stanislai episcopi Poznaniensis contra et adversus Przybislaum assertum rectorem parrochialis eclesie in Swirzczina dicte Poznaniensis diocesis et contra quamlibet aliam personam pro eo vestro in iudicio legitime intervenientem proponit et dicit, quod licet de iure et antiqua conswetudine ac prescripta in provincia Gneznensi et diocesi Poznaniensi tenta, habita et inviolabiliter [k. 183v] observata, decime manipulares post omnes et singulos kmethones et agricultores mansorum et agrorum de nowa radice extirpatorum et eradicatorum in villis Brylewo et Bylanczino ad dictum reverendum patrem, dominum Stanislaum episcopum Poznaniensem et mensam suam episcopalem pertinuerunt et spectaverunt et nunc spectant et pertinent fuissentque predecessores ipsius domini episcopi in posessione decimarum de nowo radicatarum et extirpatarum, dum et quando dicta nowalia eradicata et extirpata per kmethones fuissent, pacifica et quieta vel quasi. Tamen prefatus Przybislaus assertus plebanus in Sw(i)rzczina, nescitur quo ductus spiritu vel qua temeritate inflatus, se temere et de facto de fertonibus loco decime manipularis in villis predictis Brylewo et Bylanczino post exspiratam libertatem nititur intromittere ac dicitur partim intromisisse, dampna dicto episcopo et mense sue ad decem marcas grossorum, quolibet anno trium annorum de dictis villis faciendo. Quare petit procurator nomine suo, quo supra, per vos venerabilem virum, dominum Benedictum canonicum et officialem Gneznensem vestramque sentenciam diffinitivam pronuncciari, decerni et declarari, decimas manipulares aut fertones loco decime de agris novalium per kmethones in silvis, nemoribus, rubetis villarum Brylewo eradicatis et extirpatis ad prefatum reverendum patrem, dominum Stanislaum episcopum Poznaniensem et mensam suam episcopalem de iure et antiqua et prescripta conswetudine in provincia Gneznensi et in diocesi Poznaniensi tenta, habita et inviolabiliter observata pertinuisse et spectasse ac spectare et pertinere predecessoresque ipsius domini Stanislai episcopi moderni in possessione decimarum novalium aut fertonum loco decime fuisse et esse pacifica et quieta memoratumque Przybislaum assertum plebanum in Swirzczina se post libertatem elapsam de fertonibus aut minori summa predictarum villarum Brylewo et Bylanczino temere et de facto intromisisse ipsumque reverendum patrem, dominum Stanislaum episcopum et mensam suam quolibet anno trium annorum racione percepcionis fertonum in dictis villis Brylewo et Bylanczino dampnificasse ipsoque Przybislao talia facere non licuisse. Ex^c ob hoc prefatum Przybislaum ad dictam prestacionem dictorum fertonum amplius domino episcopo fiendam, compellendam fore et compelli debere, dicto quoque domino episcopo decimas aut fertones loco decime perpetuis temporibus adiudicandas fore et adiudicari, ipsumque eciam Przybislaum in expensis legitimis condempnandum fore [k. 184] condempnatumque ad solucionem perceptorum et expens(arum) compelli, vestra sentencia iusta mediante, salvo iure addendi, mi(nuen)di, corigendi ceterisque iuris beneficiis per omnia semper salvis.
Demum ipsorum libellis per nos sic admissis in certo termino ad hoc prefixo, dictis procuratoribus iudicialiter comparentibus, pecyerunt libellis suis mutuo responderi, ubi mox unus ad alterius libellos negantes narrata, prout narrantur, petentes petita fieri non debere, in propriis vero libellis narrata et petita fieri debere animo litem contestandi responderunt, petentes ipsis dari et assignari terminum ad articulandum, quem ipsis prefiximus competentem. Nonnullisque posicionibus et articulis pro utraque parte in terminis certis productis ipsisque per nos admissis et eis sufficienter responsis, nonnullis testibus super eisdem coram vobis^d inductis ac per vos^e receptis et nostros notarios examinatis ipsorumque attestacionibus solempniter publicatis ac aliis probacionibus factis excepcionibusque tam contra testes, quam contra producta ac replicacionibus, delegacionibus seu probacionibus per dictos procuratores in diversis terminis subsecutis, tandem in certo termino dicti procuratores magister Thomas plebani et Peregrinus episcopi iudicialiter comparentes, citantes se mutuo, petiverunt in causa per nos concludi et de ipsorum consensu speciali conclusimus in causa, qui habuerunt pro concluso. Nos igitur visis et diligenter inspectis omnibus actis necnon deposicionibus testium sumarie masticatis, de consilio iurisperitorum et matura deliberacione inter nos prehabita ad nostram sentenciam diffinitivam processissimus, que sequitur in hunc modum:
Cristi nomine invocato, pro tribunali sedentes et solum Deum habentes pre oculis, per hanc nostram sentenciam diffinitivam, quam ferimus in hiis scriptis, pronuncciamus, dicimus et declaramus fertones decimales in villis Bylanczino, Zemicze ac decimas manipulares post araturas nobilium in villa Brylewo ad eclesiam parrochialem in Swirzczina et ad eius rectores pro tempore et ad dominum Przybislaum modernum a temporibus legitime prescriptis pertinuisse et spectasse dictamque eclesiam in Sw(i)rzczina cum rectoribus suis ac cum dicto domino Przybislao in posessione dictorum fertonum decimalium ac decimarum manipularium fuisse et esse. Reverendumque patrem, dominum Stanislaum episcopum Poznaniensem dictum dominum Przybislaum pro fertonibus et decimis huiusmodi minus iuste inquietasse et molestasse sibique facere talia non licuisse nec licere, et ob hoc dictos fertones decimales et decimas post araturas nobilium dicto domino Przybislao et eclesie sue in Swirzczina adiudicandas fore et adiudicamus dictoque reverendo patri, domino Stanislao episcopo Poznaniensi super eisdem fertonibus et decimis perpetuum silencium imponendum fore et imponimus per presentes. Item pari nostra sentencia [k. 184v] pronuncciamus, dicimus et declaramus kmethones in villa Brylewo in nowa et cruda radice ac in silvis et nemoribus locatos fuisse decimasque post araturas eorum ad reverendum patrem et dominum, dominum Stanislaum episcopum Poznaniensem et eius^f eclesiam Poznaniensem tamquam nowas et novales pertinuisse et spectasse pertinereque et spectare debere tam de conswetudine, quam de iure sibique et dicte eclesie sue Poznaniensi adiudicandas fore et adiudicamus dictoque domino Przybislao et dicte eclesie sue in Sw(i)rzczina super eisdem decimis post araturas kmethonum in Brylewo perpetuum silencium imponendum fore et imponimus per presentes, expensas hincinde compensantes. Lecta, lata et in scriptis pronuncciata est hec nostra sentencia diffinitiva per nos Benedictum canonicum et officialem Gneznensem anno Domini M° CCCC^mo XXX III prima mensis Julii. Post cuiusquidem sentencie diffinitive pronuncciacionem nobis pro parte reverendi patris, domini Stanislai episcopi Poznaniensis fuit debita cum instancia supplicatum, quatenus eandem nostram sentenciam sibi sub apposicione et nostri appensione sigilli dare et decernere dignaremur. Nos itaque peticioni huiusmodi iuri utpote et racioni consone .........^g attendentesque, quod iusta petentibus non est denegandus assensus, predictam nostram diffinitivam sentenciam per circumspectum magistrum Stanislaum de Cosczino publicum imperiali auctoritate notarium et causarum coram nobis scribam infrascriptum¹⁶ scribi nostrique officiolatus appensione sigilli iussimus comuniri. Actum et datum Gnezne die Veneris XIX mensis Februarii anno Domini M° CCCC° XXX IIII, presentibus circumspectis viris, dominis Andrea Vineczsky¹⁷, Jacobo Szarowsky notariis consistorii Gneznensis¹⁸ et Petro de Bnyn procuratore causarum consistorii Gneznensis¹⁹, testibus circa premissa.
Et ego Stanislaus Przybislai de Coszczino¹⁶, clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali auctoritate necnon venerabilis viri, domini Benedicti canonici et officialis Gneznensis notarius ac causarum et cause huiusmodi coram eo scriba, quia premissis omnibus terminorum nonnullorum contumacioni, sentencie diffinitive pronuncciacioni, leccioni et eius decreto aliisque omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur, coram eo et per eum agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, ideo presens publicum instrumentum sentenciam diffinitivam in se continens manu mea scribens in hanc publici documenti formam redegi, signo et nomine meis solitis et conswetis unacum appensione sigilli prefati venerabilis viri, domini Benedicti et de ipsius mandato speciali consignando comuniri rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum.

^abrak Kop.

^btak Kop. zamiast ea

^ctak Kop. zamiast et

^dtak Kop. zamiast nobis

^etak Kop. zamiast nos

^fsłowo powtórzone Kop.

^gopustka umyślna na około 10 - 11 liter: aclinantes (?) Kop.

¹Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 1083/1.

²Jarosław z Margonina (miasto należące do Grzymalitów Margonińskich w powiecie kcyńskim), notariusz publiczny, skądinąd nie znany.

³Świerczyna, wieś par. na pn.-wsch. od Osiecznej (Koz. 3 s. 284, 5 s. 381). Pleban Przybysław skądinąd nie znany; o jego długoletnim pobycie w Ś. por. wyżej.

⁴Belęcin Stary (Bylęcino) par. Świerczyna, na pd.-wsch. od Krzywinia (SHGPoz. I s. 156 - 157).

⁵Ziemnice (Ziemice) par. Świerczyna, na pd.-zach. od Krzywinia (Koz. 3 s. 478).

⁶Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

⁷Tomasz z Książa (w Małopolsce) zapewne ident. ze studentem UJ 1413, jako adwokat w konsystorzu gnieźn. potwierdzony 1430 - 1437 (Acta capitulorum II nr 245, 247 n., 293, 321, 326), por. też z Tomaszem synem Konrada z K. admitowanym jako notariusz publiczny w Gnieźnie 1426 (AAG, ACons. G II/1, k. 24v).

⁸Peregryn z Pępic, zob. wyżej, nr 1137/7.

⁹Stanisław syn Bartłomieja z nie zidentyfikowanych Grębnic?, student UJ 1422, wyst. także jako notariusz publiczny 1431 (KDW V nr 524 - tu jego Z. N.).

¹⁰Poniedziałek wypadał w tych latach na 10 grudnia tylko w 1431 r.

¹¹Brylewo par. Świerczyna, na zach. od Gostynia (SHGPoz. I s. 121).

¹²Michał wyst. 1390 - 1393, zabity 1394; Wyszek - 1394, Wojsław - 1393 - 1407, Stefan skądinąd nie znany, zob. SHGPoz. I s. 121 - 122, gdzie (chyba zbyt dosłownie) jako pierwszą wzmiankę o nich podano datę 40 lat przed 1434 r.

¹³Wiadomość skądinąd nie potwierdzona.

¹⁴Maciej Brylewski wyst. od 1424, jego brat Piotr - od 1425 (SHGPoz. I s. 122); tutaj ostatnie wzmianki o nich.

¹⁵Data nie odpowiada tokowi narracji: dzień 15 stycznia przypadał w poniedziałek w roku 1431, a nie 1432, 1433 lub 1434, jak zdaje się wynikać z tekstu niniejszego dok.

¹⁶Stanisław syn Przybysława z nie zidentyfikowanego Kościna? skądinąd nie znany.

¹⁷Andrzej syn Przybysława z Wieńca (par. Niestronno koło Mogilna), zapewne krewny Andrzeja syna Wawrzyńca z Wieńca, plebana w Mogilnie 1404 - 1426, od 1434 notariusz publiczny w diecezji gnieźn. (AAG, ACons. G II/1 k. 33v), wyst. także 27 kwietnia 1436 (KDW X).

¹⁸Jakub syn Mikołaja z nie zidentyfikowanego Szarowa (Żarowa?), admitowany jako notariusz publiczny w konsystorzu gnieźn. dopiero 23 czerwca 1434 (AAG, ACons. G II/1, k. 35).

¹⁹Piotr syn Wawrzyńca z Bnina, zob. wyżej, nr 1158/7.

Dokument Nr 1348

Gniezno, 21 lutego 1434

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Budek, Jan i Mikołaj z Budzisławia zapisali czynsz kanonikom gnieźnieńskim.

Kop. : Gniezno, AAG, ACap. B 4 (Liber privilegiorum capituli Gnezn.), s. 44 - 45 (wpis w XV w.).

Nos Sandiuogius de Ostrorog pallatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram aliorumque terre nobilium eiusdem presenciam venientes nobilis Buthko de Budzislaw cum Johanne et Nicolao fratribus germanis et ibidem filiastris suis², non compulsi, non coacti nec alio sinistro modo seducti, quinymo sani mente pariter et corpore existentes, usi amicorum consilio suorum et matura deliberacione prehabita, in et super totali villa et hereditate sua dicta Szokolnyky in districtu Gneznensi³ sitis, sex marcas annui census currentis monete, numeri vero Polonicalis, in quamlibet marcam quadraginta octo grossos computando, pro nonaginta marcis latorum grossorum Pragensium monete et numeri Polonicalis, ut supra, venerabilibus dominis, capitulo ecclesie Gneznensis metropolitane et ipsorum successoribus, spe et foro reempcionis alias na wyderkow, in perpetuum vendiderunt et coram nobis more solito et consueto rite et racionabiliter imperpetuum resignaverunt. Quemquidem censum sex marcarum singulis annis super festum beati Nicolai Confessoris gloriosi [6 XII] continue se sequentibus prefatis dominis, capitulo Gneznensi, solvere et dare debent et tenebuntur, per eosdem dominos, capitulum habendum, tenendum, levandum et ad usus suos beneplacitos libere et quiete convertendum, prout ipsis et ipsorum successoribus melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigilla nostra presentibus sunt appensa testimonio literarum. Actum et datum Gnezne die dominico Reminiscere etc. anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo quarto, presentibus nobilibus et strenuis [s. 45] dominis Johanne de Vlanouo castellano Rogosiensi⁴, Bogussyo de Budzyslaw subiudice Kalisiensi⁵, Nyemerza de Kyschowo⁶, Zacharia de Pyaskowye⁷, Stanislao de Myelszyno⁸, Michaele Lunag de Kyekrz⁹ et aliis quampluribus fidedignis testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis, in fidem et testimonium premissorum.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

²Zapewne Budzisław Wielki (Budzisław Kościelny), wieś par. na pn.-zach. od Kleczewa (Koz. 4 s. 84). Budek, Butko (Bogusław) skądinąd nie znany, podobnie Mikołaj, Jan może ident. z wyst. 9 marca 1440 (KDW X), może synem Bogusza z Budzisławia (zob. niżej, przypis 5). Jeżeli tak, Budek byłby bratem Bogusza.

³Sokolniki, zapewne S., wieś par. na wsch. od Kłecka w Gnieźnieńskiem (Koz. 5 s. 330).

⁴Ułanowo par. Kłecko, na pn. od Kłecka (Koz. 1 s. 338, 5 s. 434). Jan Oganka z U., Sulimczyk, kasztelan rogoziński 1433 - 1447, zm. 1447/48 (Spisy wlkp.).

⁵Bogusz z Budzisławia, zob. wyżej, nr 1138/2.

⁶Niemierza z Kiszewa, zob. wyżej, nr 1085/6.

⁷Piaskowo par. Ostroróg, tuż na pd.-wsch. od Ostroroga (Koz. 3 s. 22). Zachariasz, także z Komorowa, wyst. 1408 (Miesięcznik Heraldyczny 7, 1914, s. 23), zaufany Sędziwoja z Ostroroga, jego burgrabia w Kościanie 1419 - 1426, wicewojewoda w Poznaniu 1430 - 1440 (GUrz. nr C 735, 952).

⁸Mielżyn, wieś par. na pd. od Witkowa (Koz. 1 s. 172, 5 s. 28). Stanisław wyst. 1419 - 1451 (SHGWlkp.).

⁹Michał Lunak z Kiekrza, zob. wyżej, nr 1087/6.

Dokument Nr 1349

Poznań, 23 lutego 1434

Jerzy z Ostrowa kanonik kaliski uposaża nowo erygowany kościół parafialny w Ostrowie.

Kop.: 1. Poznań, AAP, Acta consistorii 138, k. 136v - 137. Wpis 23 października 1619, w potwierdzeniu biskupa poznańskiego Stanisława Ciołka z daty: Ciążeń, 8 marca 1434 (zob. niżej, nr 1354); 2. Gniezno, AAG, Acta consistorii A 129, k. 262 - 262v. Wpis 18 lutego 1647, w transumpcie jak Kop. 1.
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 193 (wg Kop. 1 i 2).

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Ego Georgius de Ostrow canonicus Sanctae Mariae collegiatae ecclesiae Calissiensis¹ cupiens diem horredi iudicii pietatis praevenire operibus et animae meae et parentum meorum succurrere eleemosinis^a, volens ad ecclesiam parochialem in Ostrow de nova radice per reverendissimum^b in Christo patrem et dominum, dominum Stanislaum Dei gratia episcopum Posnaniensem² erigendam et fundandam et ad eandem ecclesiam sive plebanis pro tempore constitutis et eidem ecclesiae praesidentibus, de bonis meis paternis unum mansum seu laneum cum area domus ex opposito ^c-d

ecclesiae eiusdem

sita ac uno horto et prato inter hortos et prata oppidanorum in dicto oppido Ostrow sitis, pascua et ligna communia pro usu plebanorum pro tempore constitutorum ac decimas manipulares post araturas allodiorum meorum, videlicet in Krempe^e³, Szambczewo^f⁴ et Kamienicze^g⁵ praefatae^h ecclesiae in Ostrow perpetuis temporibus attribuo, do, dono et incorporo, perpetuis temporibus per plebanos pro tempore constitutos [k. 262v] tenen(dum), haben(dum) et possiden(dum). Ut autem huiusmodiⁱ donatio mea robur perpetuae obtineat firmitatis, praesentem litteram sigilli mei appensione communivi. [k. 137] Actum et datum Posnaniae feria tertia in vigilia sancti Matthiae Apostoli anno Domini millesimo quadringentesimo trigesimo^j quarto.

^aeleemosynis Kop. 2

^breverendum Kop. 2

^c-deiusdem ecclesiae Kop. 2

^eKrąpe Kop. 2

^fSzamboczewo Kop. 2

^gKamienice Kop. 2

^hpraedictae Kop. 2

ⁱhaec Kop. 2

^jbrak Kop. 2

¹Ostrów (Ostrów Wlkp.), miasto w powiecie kal. (Koz. 2 s. 563, 5 s. 116). Jerzy syn Mikołaja, z Krępy, Kwiatkowa, Ostrowa, student UJ 1413, bakałarz 1416, pisarz kancelarii królewskiej 1423 - 1434?, pisarz ziemski pozn. 1423 - 1436, kanonik kal. 1423?, zm. 1436/37 (GUrz. nr A 247; Krzyżaniakowa II s. 117 - 118; Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty s. 217 - 218). O fundacji kościoła zob. też Now. II s. 409.

²Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4, por. też niżej, dok. nr 1354.

³Krępa par. Wysocko, na pd.-wsch. od Ostrowa Wlkp. (Koz. 2 s. 350).

⁴Zębców (Ząbczewo) par. Wysocko, na pd. od Ostrowa Wlkp. (Koz. 3 s. 460).

⁵Kamienic par. Wysocko, na pd. od Ostrowa Wlkp. (Koz. 3 s. 272).

Dokument Nr 1350

Nowy Korczyn, 27 lutego 1434

Król Władysław Jagiełło zakazuje pozywać do sądów Wielborię wdowę po Wojciechu z Więckowic.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 12, k. 187. Wpis 13 kwietnia 1434.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Significamus tenore presencium, quibus expedit, quomodo volentes nobilem Welborziam relictam olim nobilis Alberti de Wyanczcowicze¹ a luctibus et dolore, quibus in morte mariti sui anxia deprimitur, de benignitate nostra regia relevare et gracia nostre celsitudinis consolare, ipsam et cum pueris suis ab omni iurisdicione et potestate omnium Regni nostri pallatinorum, castellanorum, capitaneorum, iudicum, subiudicum, camerariorum et subcamerariorum ac aliorum dignitariorum et officialium nostrorum eximimus et presentibus liberamus, vobis et vestrum cuilibet seriose et districte precipientes, quatenus ipsam et cum pueris suis ad instanciam quarumcumque personarum a die obitus mariti sui usque ad decursum unius anni nulla racione iudicare presumatis, sed ipsam cum pueris suis circa hanc graciam nostram, sibi concessam, inviolabiliter tenere et conservare debeatis. Gracie nostre sub optentu, secus non facturi. Datum in Nova Civitate die sabbato proximo ante dominicam Oculi anno etc. XXX° quarto².
Relacio strennui Stanislai de Ostrorog subdapiferi Calisiensis³.

¹Wojciech i Wielboria z Więckowic, zob. wyżej, nr 1267.

²Pobyt króla w Nowym Korczynie potwierdzony jego itinerarium.

³Stanisław z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1298/7.

Dokument Nr 1351

Nowy Korczyn, 3 marca 1434

Król Władysław Jagiełło zezwala sędziemu kaliskiemu Trojanowi z Łekna na lokację miasta we wsi Chodzież.

Kop.: Warszawa, AGAD, Metryka koronna, t. 57, k. 161v - 162v. Wpis w transumpcie króla Zygmunta z daty: Kraków, 13 marca 1540.
Wyd.: L. Kurpisz, Kronika kościołów chodzieskich, Chodzież 1933.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Cum inter humane nature commoda nihil dignius memoria habeatur, oportunum existit, ut actus hominum literarum apicibus et testium annotacione perhennentur, ne lapsu temporis evanescant. Proinde nos Wladislaus Dei gracia rex Poloniae necnon terrarum Cracouiae, Sandomiriae, Siradiae, Lanciciae, Cuiauiae Lithuaniaeque princeps supremus, Pomeraniae Russiaeque dominus et heres etc. significamus tenore praesentium tam praesentibus, quam futuris, praesentium noticiam habituris, quomodo propter merita et instantes peticiones strenui et nobilis Troiani de Lakno iudicis Calissiensis¹ de villa Chodzyesch civitatem nuncupatam etiam Chodzyesch² iure Theutonico concessimus gratiose collocandam in eaque forum septimanale singulis diebus sabativis, annuale autem seu nundinum in festo sancti Laurentii [10 VIII] perpetuis temporibus et in ewum instituimus, ponimus et decernimus celebrandum, dantes potestatem et plenam libertatem omnibus et singulis mercatoribus et hominibus utriusque sexus ad dictam civitatem Chodzyesch cum ipsorum rebus mercanciis veniendi, res et mercancias ipsorum, cuiuscumque [k. 162] generis, ponderis vel menerieii fuerint, vendendi, emendi, commutandi, salvo praeiudicio nostrarum civitatum, quibus nolumus in aliquo derogare ac secundum beneplacitum ipsorum disponendi et ad propria dispositis vel non dispositis mercanciis eorum redeundi, decernentes ipsos in accedendo et recedendo nostra potiri securitate, nisi tales sint, quos iura non permittunt et quibus merito fidedignorum consortia denegantur. Et ut eo praedicta civitas celerius et ferventius hominibus incolata adimpleri valeat atque possit, de iure Polonico et quovis alio in ius Theutonicum, quod Maidburgense dicitur, transferimus perpetue duraturum, removentes ibidem omnia iura Polonicalia, modos et consuetudines universas, que ipsum ius Theutonicum plerumque perturbare consueverunt. Eximimus insuper, absolvimus et perpetuo liberamus cives et quisvis dicte civitatis incolas ab omni iurisdicione et potestate omnium Regni nostri palatinorum, castellanorum, capitaneorum, iudicum, subiudicum ceterorumque dignitariorum et officialium, ut coram ipsis aut aliquo ipsorum pro causis tam magnis, quam parvis, puta furti, incendii, homicidii et membrorum mutillacione seu quibusvis enormibus excessibus cittati minime respondebunt nec aliquas poenas solvere tenebuntur, sed cives et incolae civitatis predicte coram advocato suo, qui pro tempore fuerit, advocatus vero coram herede suo vel coram nobis aut iudice nostro generali, dum tamen per nostram litteram sigillo nostro sigillatam evocatus et cittatus fuerit, et hoc si in reddenda iusticia negligens [k. 162v] fuerit et remissus, extunc non aliter, quam suo iure Theutonico de se querulantibus respondere sit astrictus. In causis autem criminalibus et capitalibus superius expressis advocatus eiusdem civitatis, qui pro tempore fuerit, in metis et graniciis eiusdem iudicandi, sentenciandi, corrigendi, puniendi, plectendi et condemnandi plenam damus et omnimodam tenore praesentium concedimus facultatem, prout hoc ipsum ius Theutonicum in omnibus suis punctis, articulis, sentenciis, condicionibus et clausulis postulat et requirit, iuribus nostris regalibus in omnibus semper salvis. Harum quibus sigillum nostrum praesentibus est appensum testimonio literarum. Actum in Nova Civitate alias Corczin feria quarta proxima post dominicam Oculi etc. anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo quarto³, praesentibus reveren(dis) in Christo patribus, dominis Alberto archiepiscopo Gnesnensi et primate, Sbigneo Crac(oviensi)⁴, Joanne Chelmensi episcopis⁵ magnificisque Nicolao de Michalow castellano et capitaneo Crac(oviensi)⁶, Petro Shaphranyecz Crac(oviensi)⁷, Spithkone Sandomiriensi⁸, Andrea de Domaborz Calissiensi palatinis⁹ et aliis fidedignis. Datum per manus magnifici Joannis de Conyeczpolye¹⁰ et Vladislai de Oporow decani Cracoviensis et vicecancellarii¹¹, sincere nobis dilectorum. Ad relationem magnifici Andree de Domaborz palatini Calissiensis⁹.

¹Trojan z Łekna, zob. wyżej, nr 1138/1.

²Chodzież, miasto w powiecie pozn.

³Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁴Zbigniew Oleśnicki, zob. wyżej, nr 1090/4.

⁵Jan Biskupiec, zob. wyżej, nr 1207/4.

⁶Mikołaj z Michałowa, zob. wyżej, nr 1285/8.

⁷Piotr Szafraniec, zob. wyżej, nr 1101/3.

⁸Spytek z Tarnowa, Jarosławia, starosta ruski 1422 - 1424, wojewoda sandom. 1433 - 1434, zm. 1434/35 (W. Dworzaczek, Leliwici Tarnowscy, Warszawa 1971, tabl. IV - V; Spisy młp.).

⁹Andrzej z Danaborza, zob. wyżej, nr 1100/5.

¹⁰Jan Taszka z Koniecpola, zob. wyżej, nr 1206/17.

¹¹Władysław z Oporowa, zob. wyżej, nr 1088/4.

Dokument Nr 1352

Nowy Korczyn, 4 marca 1434

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe Jana Lutkowica z Brzezia i jego matki Doroty do czasu swego przyjazdu do Wielkopolski.

Kop.: 1. Poznań, WAP, Pyzdry Z. 7, k. 213v. Wpis 4 maja 1434; 2. tamże, Kalisz Gr. 18, k. 164 - 164v. Wpis 26 maja 1434.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Palat(ino), castellano, capitaneo, ^a-b

iudici, subiudici

, dignitariis, camerariis ceterisque officialibus iudiciis nostris terrestribus^c in Kalisch et Pysdri presidentibus, fidelibus nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Quia venerabilis^d Luthek de Brzesche^e canonicus Poznaniensis ac secretarius noster¹, sincere nobis dilectus, propter servicia per ipsum nobis exhibenda non valet iudicia vestra attemptare et eciam de ipsius presencia sumus non modicum indigentes, igitur vobis tenore presencium committimus et mandamus omnino habere volentes, quatenus prefatum Johannem alias Luthek de Brzesze nostrum secretarium nec generosam Dorotheam matrem ipsius² pro quibuscumque causis ad instanciam quarumcumque personarum nulla presumatis iudicare racione usque ad nostrum proximum et felicem adventum. Nam si secus feceritis, illud cassum irritum presentibus^f decernimus et inane. Pro gracia nostra aliud facere non ausuri. Datum in Nova^g Civitate feria [k. 164v] quinta post dominicam Oculi anno etc. ^h-i

Domini M° CCCC

XXXIIII³. Insuper mandamus vobis, quatenus nec fideiussores ipsius iudicetis usque ad tempus prefixum nostri adventus, aliter non facturi.
Relacio magnifici Johannis de Lichin palatini et capitanei Brestensis⁴.

^a-biudicibus, subiudicibus Kop. 2

^cbrak Kop. 1

^dwenerabilis Kop. 2

^eBrzesze Kop. 2

^fper presentes Kop. 2

^gNowa Kop. 2

^h-ibrak Kop. 1

¹Jan syn Lutka z Brzezia (wieś par. na pd.-wsch. od Pleszewa - Koz. 4 s. 73), Doliwita, student UJ 1420, kanonik krak. 1431, pozn. 1433, sekretarz królewski 1431 n., kantor łęcz. 1441 itd., potem podkanclerzy koronny 1455 - 1464, biskup krak. 1464, zm. 1471 (PSB X s. 443 - 445; Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty s. 230; Krzyżaniakowa II s. 143 - 144).

²Dorota, wdowa po sędzim kal. Lutku z Brzezia, znana także z Długosza, Opera omnia I s. 435, jako matka biskupa Jana Lutkowica.

³Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁴Jan z Lichenia, zob. wyżej, nr 1103/11.

Dokument Nr 1353

Nowy Korczyn, 8 marca 1434

Król Władysław Jagiełło potwierdza mieszczaninowi kościańskiemu Jakubowi Rormanowi dokument burgrabiego kościańskiego Tomisława.

Kop.: Poznań, AAP, CP 3 (Liber privilegiorum capituli Posn.), k. 83 - 83v. Wpis z XVI w.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Cum inter humane nature comoda nichil dignius memoria habeatur, opportunum existit, ut actus hominum literarum apicibus et testium annotacione perhennentur, ne lapsu temporis evanescant. Proinde nos Wladislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum Cracouie, Sandomirie, Lancicie, Syradie, Cuyauie, Litwanie princeps supremus, Pomeranie Russieque dominus et heres etc. significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris, noticiam presencium habituris, quomodo providus Jacobus Rorman civis noster Costinensis¹ in nostre maiestatis presencia personaliter constitutus quandam literam sive privilegium pergamineum olim Thomislai castellani Zunensis, burgrabii Costinensis², non viciatam, non cancellatam nec in aliqua suspectam parte sui, sed omni vicio et suspicione carentem, coram nobis exhibuit et produxit, maiestati nostre supplicando humilime, quatenus ipsam de innate nobis celsitudinis clemencia ratificare, approbare, innovare et confirmare dignaremur. Cuiusquidem litere sive privilegii tenor de verbo ad verbum sequitur et est talis:
[następuje dok. Tomisława burgrabiego kościańskiego z daty: Kościan, 31 marca 1387 - KDW III, nr 1860; w niniejszej Kop. data 1388].
[k. 83v] Nos itaque peticionibus prefati Jacobi Rorman tanquam iustis et consonis racionem^a benigniter acclinati predictam ipsius literam sive privilegium in omnibus et singulis ipsius punctis, clausulis, dictionibus, articulis, capitulis, condicionibus et sentenciis ratam habentes atque gratam, ipsam de benignitate nostra regia ratificamus, gratificamus, approbamus, innovamus et confirmamus, decernentes ipsam robur perpetue firmitatis obtinere. Harum nostrarum vigore literarum quibus sigillum nostrum est appensum testimonio literarum. Actum in Nova Civitate Corczyn feria secunda post dominicam quadragesimalem Letare Ierusalem anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo quarto³, presentibus ibidem reverendissimo et reverendis in Christo patribus Alberto Dei gracia Gneznensi archiepiscopo et primate, Sbigneo Cracouiensis⁴ et Johanne Chelmensis eclesiarum episcopis⁵ necnon magnificis, strennuis et nobilibus viris Petro Schaffranyecz Cracouiensi⁶, Johanne de Lychin Brzestensi⁷ et Johanne Manszik Leopoliensi palatinis⁸ multisque aliis fidedignis. Datum per manus magnifici Johannis de Conyeczpole cancellarii⁹ et reverendi patris Wladi(slai) de Opporow electi Wladis(lauiensis), vicecancellarii Regni Polonie¹⁰, sincere nobis dilectorum.
Ad relacionem strennui Luce de Gorka capitanei Costinensis¹¹.

^atak Kop.

¹Jakub, Jakel, Rorman mieszczanin kościański potwierdzony - chyba bez przerwy - 1387 - 1446 (SHGPoz. II).

²Tomisław z Sarbinowa kasztelan żoński wyst. 1387 - 1406 (Spisy wlkp.), w Kościanie był najpewniej burgrabią ówczesnego zastawnika starostwa, biskupa pozn. Dobrogosta Nowodworskiego (GStar. s. 46).

³Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁴Zbigniew Oleśnicki, zob. wyżej, nr 1090/4.

⁵Jan Biskupiec, zob. wyżej. nr 1207/4.

⁶Piotr Szafraniec, zob. wyżej, nr 1101/3.

⁷Jan z Lichenia, zob. wyżej, nr 1103/11.

⁸Jan Mężyk z Dąbrowy, zob. wyżej, nr 1287/6.

⁹Jan Taszka z Koniecpola, zob. wyżej, nr 1206/17.

¹⁰Władysław Oporowski, zob. wyżej, nr 1088/4.

¹¹Łukasz z Górki, zob. wyżej, nr 1144/2.

Dokument Nr 1354

Ciążeń, 8 marca 1434

Biskup poznański eryguje kościół w Ostrowie fundacji kanonika kaliskiego Jerzego z Ostrowa.

Kop.: 1. Poznań, AAP, Acta consistorii 138, k. 135 - 137. Wpis 23 października 1619; 2. Gniezno, AAG, Acta consistorii A 129, k. 261 - 261v. Wpis 18 lutego 1647.
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 193 i 194 (wg Kop. 1 i 2).

In nomine Domini amen. Ad sempiternam rei memoriam. Stanislaus Dei gratia episcopus Posnaniensis¹ notum fieri volumus universis et singulis, tam praesentibus, quam futuris, praesentium notitiam habituris, quomodo honorabilis vir^a, dominus Georgius de Ostrow canonicus ecclesiae collegiatae Sanctae Mariae Kalissiensis^{b 2} rebus nolens incumbere perituris, sed ea operari in terris, quorum fructus perseverat in coelis ac cibum, qui non perit, sed permanet in aeternum, facere salutique suae, progenitorum suorum utriusque sexus volens occurrere et ad evitanda [k. 135v] futura pericula, quae praeteritorum consideratione, propter longam distantiam ecclesiae parochialis in Wyssocko^{c 3} in^d iure parochiali subiacebat ac viarum discrimina, propter quae ex incursu hostili idem dominus Georgius et sui homines utriusque sexus in villis Krempe^{e 2}, Szambczewo², Kamienicze^{f 2} et Zacharzewo⁴ habitantes, ex insecuritate viae praedictae graves laesiones et dolores lugere possent et luxerunt temporibus retroactis. Et etiam inundationes aquarum^a, quarum tempestate oppidani praedicti in Ostrow et homines in villis praedictis degentes, in ecclesiasticorum sacramentorum procuratione fuerant et sunt pleris vicibus neglecti, possent evenire. Ecclesiam parochialem in Ostrow nostrae dioecesis ad honorem omnipotentis Dei et Assumptionis gloriosissimae semper Virginis matris Mariae et specialiter sub vocabulo Sanctorum Andreae Apostoli et Dorotheae Virginis pio affectu ductus et zelo devotionis accensus erigere et fundare intensis desideriis desiderabat, pro rectoreque eiusdem ecclesiae, qui pro tempore fuerit, in^g ipsius sustentatione de bonis suis paternis et aliis sibi a Deo collatis, unum mansum sive laneum inter mansos sive agros oppidanorum in Ostrow praedictorum, aream ex opposito ecclesiae praedictae cum horto uno sito inter hortos oppidanorum et pratum etiam inter prata praedictorum oppidanorum situm, pascua communia plebano pro tempore constituto et ligna in sylvis et borris suis pro usu suo necessaria ac decimas manipulares post araturas suas sive praediorum suorum in dictis villis Krampe, Szambczewo, Kamienicze^f et Zacharzewo^h, prout in privilegio dotationis latius est expressum, cuius copiam hic inseri decrevimus, in dotem et titulum perpetui beneficii eiusdem ecclesiae dedit, donavit et assignavit, per ipsos rectores pro tempore constitutos perpetuis temporibus posside(ndum), tene(ndum) et habe(ndum), supplicans nobis humiliterⁱ et devote, quatinus [k. 136] ex causis praedictis dictam ecclesiam in Ostrow erigere et fundare ac dotationi supradictae tanquam piae^j et animarum saluti ^k-l

proficua operi

, consensum pariter et assensum nostros praebere aucthoritate^ł nostra ordinaria auctorisare dignaremur. Nos itaque, qui ad cultus divini augmentum et personarum sibi famulantium praepensis^m desideriis aspiramus ipsumque nostris temporibus et ex post cupientes et volentes augere, et saluti animarum periculo, prout ex debito officii nobis commissi tenemur et sumus asstrictiⁿ in diocesi nostra, quantum cum Deo possumus obviare et providere cupientes, recepta prius super praemissis informatione sufficienti, quod homines utriusque sexus in dicto oppido Ostrow ac villis praedictis degentes propter loci distantiam, viarum discrimina et aquarum inundationes ad audienda divina officia et ecclesiastica sacramenta percipienda commode ad ipsam ecclesiam in Wyssocko^c accedere non poterant et ut saepius in baptizmate^o parvulorum et^p poenitentia morientium et alia procuratione ecclesiasticorum sacramentorum negligebantur et sic animae ipsorum propter praemissa proch^q dolor, ut frequentius dispendium incurrebant et solebant incurrere, huiusmodi ecclesiam parochialem in Ostrow fundavimus et ereximus ac fundamus et erigimus tenore praesentium mediante. Dotationemque sive donationem huiusmodi approbavimus et ipsam ecclesiae praedictae in Ostrow univimus, incorporavimus et anneximus, unimus, incorporamus et annectimus per praesentes, per rectores sive plebanos pro tempore constitutos cum omnibus et singulis fructibus, redditibus^r et proventibus, ex eisdem^s dotationes^t et donatione provenientibus, tenen(dum), haben(dum) et possiden(dum) iure perpetuo et irrevocabiliter, iure patronatus sive praesentandi rectores ad dictam ecclesiam ipsi domino Georgio et^p suis successoribus [k. 136v] reservato^u. Volentes et tenore praesentium decernentes, quatinus donatio et dotatio huiusmodi privilegio, libertati et immunitati ecclesiasticae subiaceant quodque pro eisdem exigen(dis) toties, quoties necesse fuerit, ad forum ecclesiasticum habeatur recursus. Ratas et gratas etiam habemus et habere volumus omnes et singulas donationes ipsi ecclesiae per quoscunque homines forsitan instinctu divino factas seu fiendas. Et ut omnia et singula sic per nos ordinata et disposita illibata persistant, ipsa authoritate nostra ordinaria approbamus et confirmamus. Tenor vero privilegii dotationis et donationis^v praedictarum per omnia sequitur et est talis:
[następuje dok. Jerzego z Ostrowa z daty: Poznań, 23 lutego 1434 - zob. wyżej nr 1349].
[k. 137] Harum^w quibus sigillum nostrum praesentibus est appensum testimonio litterarum. Actum et datum in Ciążym^{x 5} die octava mensis Martii anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo quarto.

^abrak Kop. 2

^bCalissiensis Kop. 2

^cWyssoczko Kop. 2

^dcui Kop. 2

^eKrampe Kop. 2

^fKamienice Kop. 2

^get Kop. 2

^hZachaczewo Kop. 2

ⁱhumilliter Kop. 1

^jpio Kop. 2

^k-loperi proficuo Kop. 2

^łauthoritateque Kop. 2

^mpropensis Kop. 2

ⁿadstricti Kop. 2

^obaptismate Kop. 2

^pac Kop. 2

^qproh Kop. 2

^rreditibus Kop. 2

^siisdem Kop. 2

^tdotationi Kop. 2

^uresignato Kop. 1

^vdonationum Kop. 1

^wCarum Kop. 1

^xCzanszyn Kop. 2.

¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

²Zob. wyżej, dok. nr 1349.

³Wysocko Wielkie, wieś par. na pd.-wsch. od Ostrowa Wlkp. (Koz. 3 s. 427 - 428, 5 s. 509, 7 s. 406 - 407).

⁴Zacharzew par. Wysocko, na pn.-zach. od Ostrowa Wlkp. (Koz. 3 s. 436).

⁵Ciążeń, miasto biskupa pozn. nad Wartą, na pn.-wsch. od Pyzdr.

Dokument Nr 1355

Poznań, 11 marca 1434

Oficjał poznański zaświadcza, że poznański młynarz Stanisław zapisał czynsz poznańskiemu altaryście Janowi Janikowi.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 38, k. 115. Wpis 30 grudnia 1457.

In nomine Domini amen. Nos Clemens de Drzewicza canonicus et officialis ecclesie Poznaniensis generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo circumspectus et honestus vir Stanislaus molendinator de molendino Bogdanka sub castro Poznaniensi, civis Poznaniensis² ad nostram accedens presenciam sponte et libere, non coactus nec compulsus neque aliquo errore devio circumventus, ymmo sanus mente et corpore partiter existens, compos racionis, recognovit se publice rite ac racionabiliter iusto vendicionis titulo vendisse duas marcas census annui currentis monete pro viginti marcis latorum grossorum monete Pragensis et numeri Pollonicalis, quadraginta octo grossos in marcam quamlibet computando, in omnibus bonis suis habitis et habendis honorabili viro, domino Johanni alias Janik altariste Poznaniensi³, quas se dixit ab eodem et fatebatur habuisse et recepisse cum effectu, de quibusquidem duabus marcis census solvere debebit, mediam marcam in singulis Quatuor Temporibus anni cuiuslibet tamdiu, donec dictum censum duxerit reemendum, dum et quando sibi placuerit obligavitque se solvere, scilicet supradictum censum sub censuris ecclesiasticis ad tempora predicta per nos aut successores nostros officiales Poznanienses fulminandis. Ordinavitque idem dominus Johannes, quod eundem censum duarum marcarum per se tollere debebit eciam ad tempora vite sue. Si vero ipsum dominum Johannem prius, quam honestam dominam Elizabeth Byalowanschowa civem Poznaniensem⁴, decedere contingerit, extunc easdem duas marcas census ipsa domina Elizabeth tollere debebit eciam ad vitam suam, quas sibi idem dominus Johannes legavit et testamentaliter assignavit. Post mortem vero eiusdem domine Elizabeth, si supervixerit dominum Johannem, extunc dicte due marce census pro salute animarum dicti domini Johannis et domine Elizabeth converti debent. Super quibus omnibus et singulis presentes nostras literas sigillo nostro proprio, quo uti conswevimus, iussimus in fidem et testimonium appensione comuniri. Actum et datum Poznanie in stuba domus habitacionis nostre penes ipsam ecclesiam kathedralem Poznaniensem, sub anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo quarto, indicione duodecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Eugenii divina providencia pape quarti anno ipsius tercio, die vero Jovis undecima mensis Marcii, hora terciarum vel quasi, presentibus honorabilibus et circumspectis viris, dominis Mathia Wronczynsky canonico⁵, Johanne Gruska viccario perpetuo et altarista ecclesie Poznaniensis necnon notario publico et coram nobis causarum scriba⁶, Alberto Waschilo⁷ et Alberto Woythkonis Divitis civibus Poznaniensibus⁸, testibus circa premissa vocatis et rogatis.

¹Klemens syn Bogusława z Drzewicy (w Radomskiem), Ciołek, student UJ 1420, bakałarz praw, notariusz publiczny 1421, kanonik pozn. 1433?, oficjał pozn. 1433 - 1435, scholastyk pozn. 1435 i 1454?, zm. 1469 (Now. II s. 210, 229, 316; MPH s. n. V s. 156 - błędnie jako dwie osoby; Jaskulski nr 57).

²Stanisław młynarz Bogdanki w Poznaniu wyst. 1418 - 1432 (WSvP s. 105 - 272).

³Jan, Janik, syn Wojciecha, altarysta w katedrze pozn.? potwierdzony także 26 grudnia 1439 (KDW X) jako altarysta w kościele par. Św. Marii Magdaleny w Poznaniu i kościoła Wszystkich Świętych tamże 27 kwietnia 1442 (ib.). O zapisie zob. Now. II s. 619.

⁴Elżbieta, żona (wdowa?) Stefana Białowąsa wyst. 1419 (KDW VIII nr 865/2), żyła jeszcze jako wdowa 26 grudnia 1439 (ib. X).

⁵Maciej Wronczyński, zob. wyżej, nr 1236/23.

⁶Jan Gruszka z Pawłowic, zob. wyżej, nr 1179/10.

⁷Wasyl, nazwisko mieszczańskie w Poznaniu - zapewne Wojtek występujący w tym czasie (WSvP s. 488).

⁸Wojciech, Wojtek, Bogaty, Dives, syn Wojtka Bogatego, mieszczanin pozn., trudny do odróżnienia od ojca (zm. przed 1425), wyst. już 1413 (KDW VII nr 705/17, VIII nr 860/21), jeszcze 1458 (ARP I nr 756), rajca pozn. 1435/36 (ib., nr 47).

Dokument Nr 1356

Gniezno, 11 marca 1434

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Marcin z Wyrzyska i Jan Rogala z Kołodziejewa wraz z ich siostrą Szczepanką przekazali wymienione posiadłości swej siostrze Ofce.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 112, k. 84v - 85. Wpis 15 czerwca 1598 w transumpcie prepozyta gnieźnieńskiego Przedwoja z Grądów z daty: Gniezno, 6 października 1452, potwierdzonym przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jana ze Sprowy w Żninie, 29 października 1461.
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 195 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Proinde nos Sandiuogius de Ostrorok pallatinus Posnaniensis et capitaneus Maioris Poloniae generalis¹ significamus tenore praesentium, quibus expedit universis et singulis, quomodo ad nostram aliorumque eiusdem (terrae^a) nobilium praesentiam venientes nobiles Martinus de Wirzisko², Johannes Rogala de Colodzieiewo cum sorore ipsorum germana, videlicet domicella Sczepanka³, non compulsi, non coacti neque aliquo sinistro errore seducti, quinimo sani mente et corpore existentes, freti consilio suorum amicorum et matura deliberatione praehabita, totas ipsorum medietates villarum et hereditatum ipsorum maternorum^b, videlicet in Colodzieiewo, quae medietas iacet versus villam Strzelce⁴, et cum medietate iuris patronatus in villa Trląng⁵, et medietatem villae Sandowo⁶, quae medietas iacet versus villam Miruczyno⁷, et medietatem allodiorum Sandowo et in Colodzieiewo in terra Maioris Poloniae et in districtu Gnesnensi sittas, cum omni iure, dominio, prout soli tenuerunt et habuerunt, nibil iuris, proprietatis aut dominii ibidem pro se et suis successoribus penitus reservando, cum omnibus et singulis utilitatibus, agris cultis et colendis, campis, pratis, pascuis, graminetis, sylvis, borris, gaiis, nemoribus, virgultis, sareptis, dumetis, quercetis, pinetis, mellificiis, hortis, arreis, pomeriis, allodiis, fluminibus, lacubus, stagnis, piscinis, piscaturis, rivulis, torrentibus, aquis et ipsarum decursibus, molendinis aquaticis sive ventilibus et ipsorum emolumentis, et generaliter cum omnibus et singulis censibus, fructibus, redditibus, proventibus, dacionibus, donacionibus, aucupacionibus, venationibus, pertinentiis et obventionibus universis, quae nunc ibidem sunt vel imposterum augeri possunt et meliori provisione mediante, quocunque nomine sive vocabulo (censeantur^a) et quomodolibet ad praedictas totales medietates villarum, videlicet Kolodzieiewo et Sandowo ac medietatis allodii et iuris patronatus in Trlang spectantibus, tam late et longe, prout eedem medietates in villis, videlicet in Colodzieiewo et in Sandowo ac medietates allodii ibidem in suis metis et limitibus sunt circumferentialiter distinctae et limitatae, nobili ac generose Offczae consorti nobilis et strennui Jacobi alias Jacze de Wilczyno, sorori ipsorum germanae⁸, ratione verae et realis divisionis inter se mutuo factae, coram nobis in perpetuum resignaverunt, tali tamen conditione interposita, quod de fonte, qui iacet in curia ibidem in Colodzieiewo, omnes homines de ambabus partibus eiu@@@dem villae Colodzieiewo aquam pro neccessitate haurire et recipere debent, sed de ipso ad aquarum pecora non debent, et dum ibidem fons per aliquem modum destrueretur, extunc homines de ambabus partibus eundem fontem reformare debent et [k. 85] tenentur, et unus scultetus in eadem villa Colodzieiewo, qui tenet mansum dictum Gromiszewski⁹, debet spectare et pertinere ad medietatem villae Colodzieiewo praedictae dominae Offczae consortis strennui Jacze de Wilczino, per eandem dominam Offkam et ipsius legitimos successores tenen(das), haben(das) utifruen(das), venden(das), commutan(das), obligan(das), arendan(das), alienan(das), possiden(das) et ad usus ipsius beneplacitos libere et quiete commuttan(das)^c, prout sibi et ipsius successoribus melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigilla nostra praesentibus sunt appensa testimonio literarum. Actum et datum Gnaesnae feria quinta proxima post dominicam Laetare anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo quarto, praesentibus ibidem nobilibus Jacobo de Gora¹⁰, Michaele Lwnak de Kiekrz¹¹, Nicolao Grzibowsky protunc burgrabio Gnaesnensi¹², Thoma de Slawno¹³, Nicolao de Sobotha¹⁴, Gottardo de Przykątowo¹⁵ et aliis quamplurimis testibus fidedignis ad praemissa vocatis et rogatis in fidem et testimonium omnium praemissorum.

^abrak Kop.

^btak Kop.

^ctak Kop. zamiast convertendas

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1. Jako starosta generalny Wlkp. funkcjonował jeszcze po objęciu tego urzędu przez Andrzeja Ciołka z Żelechowa, zob. o tym: GUrz. nr B 12, 13.

²Wyrzysk, miasto w powiecie nakielskim (Koz. 1 s. 370 - 371, 5 s. 508). Marcin wyst. 1427 (L. Białkowski w Roczniku Pol. Tow. Heraldycznego 6, 1921 - 1923, s. 96), zapewne ident. z kasztelanem inowrocławskim 1432, zm. 1441 (ib., s. 97).

³Kołodziejewo par. Trląg, na pn.-wsch. od Mogilna (Koz. 1 s. 116, 4 s. 374, 7 s. 388 - 389). Jan Rogala wyst. 1429 -1466, zapewne ident. z podstolim inowrocławskim 1465, nie żyjącym już 1474 (L. Białkowski, o. c., s. 97, por. też Kozierowski, Obce ryc., s. 26; SHGWlkp.).

⁴Strzelce na pd.-wsch. od Kołodziejewa.

⁵Trląg, wieś par. na pn.-wsch. od Mogilna (Koz. 1 s. 330, 5 s. 415).

⁶Sędowo par. Parlin, na pn. od Mogilna (Koz. 1 s. 273, 5 s. 283), na zach. od Kołodziejewa.

⁷Mierucin par. Parlin, na pn. od Mogilna (Koz. 1 s. 173, 5 s. 28 i 35), na pn.-wsch. do Sędowa.

⁸Wilczyn, wieś par. na pn. od Kleczewa (Koz. 5 s. 467 - 468) w Konińskiem. Jakub najpewniej ident. z Jaką synem sędziego kal. Jakusza Jaki z W., wyst. już 1415 (L. Białkowski, o. c., s. 99), jeszcze 16 listopada 1447 (KDW XI). Ofka skądinąd nie znana.

⁹Łan Gromiszewski nie przetrwał w nazewnictwie.

¹⁰Jakub z Góry nie zidentyfikowany.

¹¹Michał Lunak z Kiekrza, zob. wyżej, nr 1087/6.

¹²Mikołaj Grzybowski, zob. wyżej, nr 1323/4.

¹³Tomasz ze Sławna, zob. wyżej, nr 1329/10.

¹⁴Mikołaj z Soboty, zob. wyżej, nr 1314/13.

¹⁵Gotard, na pewno częsty towarzysz podróży Sędziwoja z Ostroroga, Gotard z Przyborowa, zob. wyżej, nr 1314/12, nie zaś z nie znanego skądinąd Przykątowa.

Dokument Nr 1357

Poznań, 12 marca 1434

Wikariusz generalny poznański zaświadcza, że altarysta poznański Paweł Drzeński zapisał czynsz na rzecz szpitala Św. Ducha w Grodzisku.

Kop. z XVII w.: Poznań, AAP, PA 165/4, k. 70v - 71v.

In nomine Domini amen. Nos Joannes de Drzewicza archidiaconus Varsaviensis necnon canonicus et vicarius in spiritualibus generalis reverendi in Christo patris et domini Stanislai Dei gratia episcopi Posnaniensis¹ universis et singulis, ad rei sempiternam memoriam, tenore praesentium significamus, quomodo in nostra et testium infrascriptorum constitutus praesentia honorabilis vir, dominus Paulus Nicolai Dudzenski^a de Grodzisko, altarista altaris Corporis Christi Sancti in ipsa ecclesia Posnaniensi tanquam fundator, dotator et patronus capellae Sancti Spiritus et hospitalis ante Grodzisko² asseruit, quomodo alias pro rectore seu praeposito eiusdem capellae assignaverat quosdam census in agris et hortis ante ibidem vagos et incertos, qui census pro sustentatione competenti eiusdem praepositi non poterant sufficere. Quoquo modo volens ergo idem dominus Paulus, ut praepositus dictae capellae pro tempore existens, eo attentius et ferventius divinis intenderet officiis, quo [k. 71] uberioribus gauderet stipendiis, loco dictorum vagorum et incertorum censuum alios census magis certos, videlicet octo marcas latorum grossorum pro centum marcis eorundem grossorum in certis bonis advocatialibus in Costensi oppido comparatas deputavit, assignavit et donavit domino Alberto de Samothuli praeposito dicti hospitalis³ et suis in perpetuum successoribus, transferens in ipsos omne dominium, ius et proprietatem, quae sibi de ipsis censibus octo marcarum competebant seu competere possent quomodolibet in futurum. Et si eosdem census unumque reemi seu redimi contigerit, extunc praepositus existens pro tempore, recepta pecunia capitali centum marcarum de scientia et consilio proconsulis et consulum in Grodzisko alios census in aliquibus certis bonis praeparare tenebitur, prout valius^b videbitur expedire. Nolens insuper ipse dominus Paulus rebus incumbere perituris seu potius seminare in terris, quae redeunte Altissimo recolligere possit in coelis, suae et suorum parentum saluti providendo, pro reformatione dictae capellae, cum eam reparare contingat, et pro aliis necessariis ad cultum divinum spectantibus, videlicet candelis, vino ac pro sustentanda penuria debilium et pauperum in hospitali dedit et donavit in perpetuum omnes hortos cum ipsorum universis censibus et utilitatibus provenientibus ex eisdem, sitos in sinistra manu circa viam, quae ducit de Grodzisko versus civitatem Posnaniensem, incipiendo ab horto et curia Beszechowicz usque ad agros eiusdem Martini. Item hortum, qui iacet inter hortos Mathiae Szymun et Mathiae Słowik⁴ circa viam eundo de Grodzisko in Posnaniam in dextra manu. Quosquidem census de eisdem hortis provenientes praefati proconsul et consules, qui fuerint pro tempore, exigent, levabunt et colligent singulis annis ad usum, ut praemissum est, convertendum iuxta industriam a Domino eis datam et concessam, prout tunc ibidem sagaces viri Petrus Szremski pronconsul^{a 4} et Nicolaus Peterlep⁴ per alios consules et iuratos; ut asseruerunt, ad hoc missi, suo et aliorum consulum praesentium et futurorum nominibus se ad hoc libere submiserunt. Ius vero patronatus et praesentandi dictae praepositurae praefatus dominus Paulus sibi, quamdiu vixerit, reservavit. Post obitum vero eius toties, quoties [k. 71v] vacationis casus occurrent, ad proconsulem et consules dicti oppidi Grodzisko pro tempore existentes perpetuo pertinebit et spectabit. Ita tamen, quod praesentandus sit actu praesbyter et in executione ordinis praesbyteralis et postquam investitus fuerit, tres missas in hebdomada, unam pro defunctis patronis et benefactoribus et duas iuxta suam devotionem diebus, quibus sibi placuerit, necnon singulis Quatuor Temporibus vigilias cum novem lectionibus et missam defunctorum ac etiam anniversarium in evum obitus dicti domini Pauli eo sublato de medio legere et complere, et infirmos ac debiles in hospitali degentes confessionem audire et sacramentis Corporis Domini nostri Jesu Christi et sacra unctione, cum requisitus fuerit, per se vel per alium procurare tenebitur et sit adstrictus. Petens ipse dominus Paulus omnia et singula praemissa per nos ratificari et confirmari, cuius piis votis annuentes, omnia et singula praemissa confirmavimus et approbavimus, et ratificamus dictosque census et hortos ac utilitates ex eisdem provenientes ad ius et iurisdictionem ecclesiasticam assumendo decernentes, quia deinceps dicti census et horti ecclesiastici habeantur, et pro ipsis sic, ut pro aliis censibus et iuribus contra debitores ad forum iudicis ecclesiastici recurratur. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium praemissorum praesentes literas nostras scribi nostrique sigilli maioris appensione iussimus communiri. Actum et datum Posnaniae, in stuba domus habitacionis nostrae, sitae circa ipsam ecclesiam Posnaniensem cathedralem, die Veneris duodecima mensis Martii, anno Domini millesimo quadringentesimo trigesimo quarto, hora tertiarum, praesentibus honorabilibus viris, dominis Nicolao Sculteti vicecustode in Mirot^{c 5} et Ganckow^c ad Sanctum Martinum in Monte extra muros civitatis Posnaniensis plebanis et altaristis in ecclesia praefata Posnaniensi⁶, testibus ad praemissa.

^atak Kop.

^btak Kop. zamiast melius

^codczyt niepewny, może już popsuty przez kopistę

¹Jan z Drzewicy, zob. wyżej, nr 1291/17.

²Paweł Drzeński i Wojciech z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1317/2, 5.

³Paweł Drzeński i Wojciech z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1317/2, 5.

⁴Mieszczanie grodziscy nie zidentyfikowani.

⁵Nie zidentyfikowani, zapewne tekst popsuty przez kopistę; plebanem w kościele Św. Marcina pod Poznaniem był 1432 Paweł Drzeński z Grodziska (SHGWlkp.), również altarysta w katedrze pozn. (zob. wyżej).

⁶Nie zidentyfikowani, zapewne tekst popsuty przez kopistę; plebanem w kościele Św. Marcina pod Poznaniem był 1432 Paweł Drzeński z Grodziska (SHGWlkp.), również altarysta w katedrze pozn. (zob. wyżej).

Dokument Nr 1358

Gniezno, 13 marca 1434

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że rozsądził spór pomiędzy wójtem Gniezna i rajcami.

Kop.: Warszawa, AGAD, Metryka koronna, t. 20, k. 263 - 263v. Wpis w transumpcie króla Aleksandra z daty: Toruń, 7 maja 1504. Tytuł: Advocatus cum consulibus Gnesnen(sibus).
Reg.: MRPS III, suppl. nr 118 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Sandiuogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus etc., quomodo dum ex mandato et commissione speciali serenissimi principis, domini ac domini Wladislai Dei gracia regis Polonie sedebamus Gnezne in pretorio sabbato die ante dominicam Judica de anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo quarto unacum strennuo ac nobilibus dominis Joanne Skyerka de Sarbinouo gladifero Calissiensi², Mathia de Brodzino³, Kyelczyo de Redecz⁴ et Nicolao de Grzybowo protunc burgrabio Gneznensi⁵ heredibus, ibi personaliter constituti nobilis et providi Petrus de Swynari heres et advocatus Gneznensis⁶ ex una et Swianch proconsul⁷ cum consulibus ac tota comunitate eiusdem civitatis Gneznensis partibus ex altera, questionibus hincinde motis super iniuriis, dampnis, displicenciis et rancoribus universis et exortis, coram nobis et prefatis dominis proposuerunt, quorum questionibus et querelis auditis, hincinde propositis et responsis, taliter cum prefatis dominis inter partes predictas iudicialiter et sentencialiter decrevimus, sentenciavimus et ad perpetua tempora irrevocabiliter concordavimus et ordinamus super hac forma: Primo, quod prefati proconsul cum consulibus ac successores eorum pro tempore existentes de ortulanis ad advocaciam predictam spectantibus exactiones alias schossy stolowe, vigilias nocturnas sive diurnas, labores quoscunque et soluciones quaslibet nullatenus expetere et exigere debent. Item in bona civitatis Gneznensis prefatus advocatus et sui successores [k. 263v] rubeta pro sepiendis ortis et robora pro edificiis et pro structuris, pro sua neccessitate et ipsius homines, qui ad dictam advocaciam spectant, dempta indagine wlgariter zapusth habebunt scindendi et educendi omnimodam facultatem, hoc adiecto et expresso, quod si ipse advocatus vel sui successores aliquod reservaculum seu lapideam de muro edificare voluerit hic Gnezne, extunc poterit ubivis per totam borram pro exurendis lateribus vel cemento robora quevis scindere et abducere libere et quiete, ceteris receptis antiquorum consulum eiusdem civitatis Gneznensis fidedignis testimoniis, quod advocatus pro tempore existens ex consuetudine antiqua omnes septem scabinos et iuratos eligebat et ponebat solus per se, prefatum Petrum advocatum et suos successores ad eligendum et ponendum eosdem scabinos singulis annis in perpetuum admisimus et admittimus per presentes et insuper, quod proconsul et consules dicte civitatis Gneznensis non debent a modo aliquid laudatum commune bonum civitatis tangens instituere et laudare, nisi presente et ad hoc vocato prefato Petro advocato et suis successoribus, tunc primo habitis consiliis ipsorum huiusmodi laudum facere habebunt facultatem. In cuius rei evidenciam sigilla nostra presentibus sunt appensa. Actum et datum Gnezne die et loco, quibus supra, presentibus ibidem nobilibus Vaszilone^a de Kyerzkowo⁸, Michaele Lunak de Kyekzge^{a 9}, Nicolao et Joanne de Sobotha¹⁰ ac Gothardo de Przyborowo¹¹ et aliis plurimis fidedignis testibus circa premissa.

^atak Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1356/1.

²Jan Skierka z Sarbinowa, zob. wyżej, nr 1138/17.

³Brudzyń par. Janowiec Wlkp., na zach. od Janowca. Maciej wyst. 1434 (tutaj) - 1444, nie żył już 1448 (SHGWlkp.).

⁴Recz (Radecz) par. Kołdrąb, na pn.-wsch. od Kłecka (Koz. 1 s. 253 - 254, 5 s. 238). Kiełcz wyst. 1401 - 1438 (SHGWlkp.).

⁵Mikołaj z Grzybowa, zob. wyżej, nr 1323/4.

⁶Świniary par. Kłecko, na pn.-wsch. od Kłecka (Koz. 1 s. 317, 5 s. 379). Piotr jako wójt (dziedziczny) w Gnieźnie wyst. 1425 - 1435 (SHGWlkp.), panowie ze Świniar dzierżyli wójtostwo gnieźn. jeszcze w końcu XV w.

⁷Burmistrz Święch trudny do identyfikacji, może ident. z ławnikiem gnieźn. 1425 Świętosławem łucznikiem (KDW VIII nr 1031/2), 4 marca 1448 występującym jako Świętosław łucznik, starszy cechu kramarzy gnieźn. (KDW XI).

⁸Nasił z Kierzkowa, zob. wyżej, nr 1314/10.

⁹Michał Lunak z Kiekrza, zob. wyżej, nr 1087/6.

¹⁰Mikołaj z Soboty, zob. wyżej, nr 1314/13, jego brat Jan - 1323/6.

¹¹Gotard z Przyborowa, zob. wyżej, nr 1314/12.

Dokument Nr 1359

Gniezno, 13 marca 1434

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Piotr z Kębłowa zapisał pieniądze swej żonie Katarzynie.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 60, k. 49v. Wpis 18 kwietnia 1482.
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 196 (wg Kop.).

Nos Sandiuogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram aliorumque eiusdem terre nobilium presenciam veniens nobilis Petrus de Camblowo², non compulsus, non coactus neque aliquo errore devio seductus, quinymo sanus mente pariter et corpore existens, usus suorum amicorum consilio et matura deliberacione prehabita, in et super totali medietate ville et hereditatis dicte Camblowo² ac totali allodio et molendino ventili cum omni iure et dominio, prout solus tenuit et habuit, nihil iuris, proprietatis aut dominii pro se penitus excipiendo ac censibus, usibus, campis, agris, pratis, pascuis, silvis, borris, gaiis, nemoribus, mellificiis, densetis, rubetis, virgultis, areis, ortis, fluviis, fluminibus, lacubus, stagnis, piscinis, piscaturis, riwlis, aquis et earum decursibus, molendinis ac eorum emolimentis et generaliter cum omnibus et singulis proventibus, fructibus, honorariis, dacionibus, aucupacionibus, venacionibus, pertinenciis et obvencionibus universis, quocunque alio nomine sive vocabulo censeantur et quomodolibet ad predictam medietatem ville Camblowo spectantibus, prout eadem medietas ville Camblowo in suis metis et limitibus sit circumferencialiter distincta et limitata, centum marcas latorum grossorum Pragensium numeri vero Polonicalis consueti, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, nobili ac generose Katherine consorti sue legittime² dedit, donavit, ascripsit et coram nobis more solito rite ac racionabiliter et iuxta terre consuetudinem resignavit, per eandem dominam Katherinam tenendum, habendum, utifruendum, possidendum et ad usus beneplacitos libere et quiete convertendum, prout sibi melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigilla nostra presentibus sunt appensa. Actum et datum Gnezne, sabbato ante dominicam Iudica anno Domini millesimo CCCC tricesimo quarto, presentibus ibidem strenuis et nobilibus Bogussio de Budzyslaw subiudice Calisiensi³, Janussio de Thulischkowo⁴, Nasilo de Corzcowo^{a 5}, Johanne Skyerka de Sarbinowo gladifero Calisiensi⁶, Mathia de Brodzino⁷, Dobrogostio de Popowo⁸ et aliis quampluribus fidedignis testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis in fidem et testimonium premissorum.

^atak Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1356/1.

²Kębłowo par. Miłosław, na pn.-wsch. od Miłosławia (Koz. 2 s. 290 - 291, 8 s. 180). Piotr, nie wiemy czy ident, ze studentem UJ 1419, klerykiem i notariuszem publicznym 1424 - 1425 (wyżej, nr 1076/13), jako świecki wyst. 1425 (Roty II nr 792) - 1436 (KDW V nr 589). Żona Katarzyna skądinąd nie znana.

³Bogusz z Budzisławia, zob. wyżej, nr 1138/2.

⁴Tuliszków, miasto w powiecie konińskim (Koz. 5 s. 410). Janusz, pisarz ziemski kal. 1432 - 1459, jeniec pod Chojnicami 1454?, zm. 1459? (Spisy wlkp.; M. Biskup w Przeglądzie Historycznym 56, 1965, s. 95).

⁵Nasił z Kierzkowa, zob. wyżej, nr 1314/10.

⁶Jan Skierka z Sarbinowa, zob. wyżej, nr 1138/17.

⁷Maciej z Brudzynia, zob. wyżej, nr 1358/3.

⁸Popowo, nie wiemy które. Dobrogost zapewne ident. z Dobrogostem z Głęboczka, gdzie wyst. 1409 - 1422 (SHGPoz. I s. 485 - 486), potem z Szymankowa i z Popowa (gdzie notowany jest jeszcze 1438 - Roty V, nr Gniezno 351).

Dokument Nr 1360

1434, [przed 14 marca]

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że podsędek poznański Piotr Skóra z Gaju zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 619 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 184, zaginionego w 1945 r.).

1434. Coram Sandivogio de Ostrorog palatino Posnaniensi, Maioris Poloniae capitaneo¹, Petrus Skora de Gay subiudex Posnaniensis² vicariis Posnaniensibus summam 50 marcarum latorum grossorum ex censu annuo 5 marcarum super bonis Kianczyno³ et Stramicze⁴ inscribit.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1356/1, tam też data końcowa jego urzędowania na urzędzie starościńskim, która wyznacza najpóźniejszą możliwą datę wystawienia niniejszego dok.

²Piotr Skóra z Gaju, zob. wyżej, nr 1246/8.

³Kiączyn par. Kaźmierz, na pd. od Szamotuł (SHGPoz. II).

⁴Stramnica par. Mieścisko, na pd. od Szamotuł (Koz. 3 s. 257).

Dokument Nr 1361

Bazylea, 15 marca 1434

Marcin arcybiskup Korfu, komisarz soboru bazylejskiego, poleca oficjałowi gnieźnieńskiemu, aby uwolnił plebana wschowskiego Bogusława Młyńskiego od kar kościelnych gdy spłaca dług kantorowi poznańskiemu Mikołajowi Chebdzie z Niewiesza.

Kop.: AAG, Acta consistorii A 16, k. 97v - 98v. Wpis 13 maja 1434 (wg Or.?).

Martinus Dei et Appostolice Sedis gracia archiepiscopus Corfrensis¹, comissarius cause ac partibus infrascriptis a sacrosancto generali concilio² specialiter deputatus venerabili et circumspecto officiali Gneznensi salutem in Domino et in comissis diligenciam debitam adhibere. Pridem ipsum sacrum anctum concilium quandam comissionis suis^a supplicacionis cedulam nobis per certum eius cursorem presentatam fecit, quam nos cum ea, qua decuit, reverencia recepimus huiusmodi sub tenore:
"Reverendissime pater! Alias devotus orator vester Boguslaus Mlinsky rector parochialis ecclesie Szochowa^b Poznaniensis diocesis³, prout ex saga relacione ad eius noticiam devenit, ad instanciam c(u)iu dam Nicolai Chebde asserti cantoris Poznaniensis⁴ et non solucionem cuiusdam pretensi debiti triginta florenorum auri eidem Nicolao per quendam Nicolaum de Bard campsorem et mercatorem Florentinensem⁵, ut pretenditur, cessi, in quoquidem pretenso debito idem Andreas⁵ prefatum exponentem sibi pretendebant^b obnoxium et obligatum per venerabilem dominum Bartholomeum de Regio decretorum doctorem, abbatem monasterii Sancti Proculi Bononiensis, ordinis sancti Benedicti⁵, ut r(everendi) p(atris), domini Nicolai de Tudissis decretorum doctoris et abbatis monasterii de Moniciensis ordinis supradicti, diocesis Montisregalis curieque causarum Camere Apostolice auditoris generalis locumnetentis⁵ excomunicacionis maioris minus iuste sentencia dicitur. Innodatus verum r(everendus) p(ater) cum prefatus exponens censuras ecclesiasticas formidans paratus sit ad manus cuiuscumque sufficientis et ydonee caucionis desolvendo id, in quo dicto Nicolao poterit de iure obligati aut deponendo dictam summam triginta florenorum auri predicti, in quo dicto Nicolao occassione dicte cessionis dicitur obligatus necnon destando iuri et mandatis et preceptis dicte matris ecclesie ad finem, quod a dicta excomunicacionis sentencia absolvatur ac unitati sancte matris ecclesie restituatur. Supplicatur igitur r(everendus) p(ater) v(ester) pro parte dicti exponentis, quatenus alicui ex prelatis [k. 98] in hoc loco concilii residentibus comittere et mandare dignemini et recepta pro parte prefati domini Boguslai caucione sufficienti et ydonea desolvendo dicto creditori in partibus summam illam pecuniarum, in quantum constare potuit, ipsum fore in eodem obligatum, certo aliis in partibus illis residentibus prefato mandat et comittat, ne postquam Boguslaus nomine sui dictam pecuniarum summam ad finem, quod dicto Nicolao in promptum eandem pecierit et habere debuerit, tradatur in manibus ipsius comissarii, deposuerit prefatum Boguslaum ab excomunicacionis sentenciis aliisque penis et censuris in ipsum per dictum dominum Bartholomeum locumtenentem ad prefati Nicolai instanciam premissorum occasione, ut pretenditur, latius simpliciter vel ad cautelam absolvat literasque desuper necessarias et opportunas suo sub signeto decernat, tradat et concedat premissisve constitucionibus appostolicis stilo palacii et aliis in contrarium facientibus non obstantibus cuiuscumque, attento r(everendissime) p(ater), quod dicti Nicolaus et Boguslaus de una et eadem patria existunt". In fine vero dicte comissionis sive supplicacionis cedule scripta canunt de alterius manus litera superiori litere ipsius cedule penitus et omnia disimili et diversa hec verba, videlicet: "Audiat dominus archiepiscopus Corfir(e)nsis, comittat absolucionem, ut petitur, et instanciam faciat". Post cuiusquidem comissionis sive supplicacionis cedule presentacionem et recepcionem nobis et per nos, ut premittitur, factas fuimus pro parte Boguslai Mlinsky rectoris parochialis ecclesie in Szathor^b Poznaniensis diocesis principalis debita cum instancia requisiti, quatenus ipsius domini Boguslai absolucionem sub seu mediante caucione desolvendo dicto Nicolao Chebde prefatam pecuniarum summam ydonea et ea deponenda extra locum dicti concilii et in partibus alicui prelato seu probo viro in eisdem partibus per nostras speciales literas iuxta et secundum vim, formam et tenorem predicte comissionis nobis facte dignaremur. Nos igitur attendentes supplicacionem huiusmodi fore iustam et consonam racioni, volens comissionem dicti sacrosancti concilii nobis in hac parte factam ad effectum debitum spacium deducere, ut tenemur, auctoritate dicti sacrosancti concilii, qua fungimur in hac parte, tibi domino .. officiali Gneznensi predicto, quem in presencium execucionem tuis fide et legalitate confissi specialiter deputavimus, eandem auctoritatem comittimus et mandamus, quatenus receptis presentibus et postquam pro parte dicti Boguslai Mlinsky principalis super hoc fuerit requisitus sine quacumque dilacione. Si ipse dominus Boguslaus principalis vel eius procurator ad hoc legittime constitutus a te id humiliter pecierit atque sancte matris ecclesie, atque nostris et vestris, ymoverius dicti sacrosancti concilii mandatis stare voluerit, sub et mediente auctoritate sufficienti et ydonea, desolvendo dicto Nicolao Chebde in partibus illis summam pecuniarum, in quantum constare poterit, ipsum Boguslaum principalem fore in eadem obligatum et de deponendo eandem summam in manibus tuis infra certum terminum per te ad hoc prefigendum, quam primitus caucionem recipere teneatis, ipsum dominum Boguslaum principalem vel procuratorem suum eius nomine ab excomunicacionis ac omnibus aliis et singulis penis, sentenciis et censuris in ipsum dominum Boguslaum principalem per prefatum dominum Bartholomeum locumtenentem et ad prefati domini Nicolai instanciam premissorum occasione, ut in prefata nobis facta comissione continetur latius simpliciter vel ad cautelam ac vice dumtaxat [k. 98v] absolvatis ipsumque communi fidelium participacioni colacionis sacramentorum et sancte matris unitati restituatis, accepta eciam primitus per te ab eodem domino vel eius procuratore ad mandatum et in manibus tuis destando iuri ac sacre matris ecclesie atque nostris et tuis parendo mandatis et desolvendo dictam pecuniarum summam, si ad hoc comdempnatus fuerit per eum, ut premittitur, prefata iniunctaque sibi in premissis pro modo culpe penitencia salutari. Et insuper eundem Boguslaum principalem postquam per vos, ut premittitur, absolutus fuerit et institutus in singulis ecclesiis, monasteriis et capellis per civitatem et diocesim Poznaniensem ac alias ubilibet, ubi quando et quociens alias^c super hec fuerit requisitus, absolutum et restitutum nuncietis et nunciare faciatis, literas tuas eidem desuper concedendo optimas ipsius cum su(m)ptibus et expensis. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes nostras literas exinde fieri nostrique sigilli appensione iussimus et fecimus appensione^b comuniri. Datum Basilye in domo habitacionis nostre sub anno a nativitate Domini millesimo CCCC° XXX IIII, indicione duodecima, die vero Lune decima quinta mensis Martii, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Ewgenii divina providencia pape quarti anno quarto, presentibus ibidem discretis viris Nicholao Pistoris de Brunkach et Johanne de Stutoro clericis Albiensis et Brixensis diocesis, familiaribus nostris⁵, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.
Et ego Jodocus de Bruchsalla clericus Spriensis diocesis, publicus appostolica et imperiali auctoritatibus notarius prefatique reverendissimi patris, domini Martini archiepiscopi Corfrensis comissarii et huiusmodi cause coram eo scriba⁵, quia dicte comissioni, subdelegacioni omnibusque aliis et singulis premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi ideoque hoc presens publicum instrumentum per alium fideliter scriptum exinde confici et in hanc publicam formam redegi signoque et nomine meis solitis et consuetis, unacum appensione sigilli prefati domini archiepiscopi consignando, rogatus et requisitus in fidem et testimonium (omnium^d) et singulorum premissorum.

^atak Kop. zamiast sive

^btak Kop.

^cpoprawiane, odczyt niepewny Kop.

^dbrak Kop.

¹Marcin Bernardini arcybiskup Korfu od 1431, zm. 1455, por. też jego dok. (w innej sprawie) w ZDKDK II nr 334, spisany przez tego samego notariusza publicznego (AGAD dok. perg. nr 2259).

²Tj. soboru w Bazylei.

³Bogusław Młyński, zapewne z Trzykolnych Młynów par. Radzewo, na pd.-zach. od Kórnika (Koz. 2 s. 473), wyst. od 1420 (Acta capitulorum II nr 968), 1426 (KDW V nr 445), pleban we Wschowie 1434 (tutaj), 1437 (KDW X: 20 maja), 1439 (KDW V nr 629), i 1440 (Poznań, AAP, AC 23 k. 118). W niniejszym sporze był ekskomunikowany (AAG, ACons. A 16 k. 97v).

⁴Mikołaj syn Chebdy z Niewiesza (w Sieradzkiem), kantor pozn. od 1433, identyfikowany z późniejszym dr praw z Bolonii, prepozytem kruszwickim, dziekanem pozn. 1453, zmarłym 1455 (Kor. I/2 s. 127; III s. 97; Now. I s. 718). Fijałek, Polonia, s. 94 rozdziela jednak kantora Mikołaja (zm. 1443) od Mikołaja Bolończyka, jego brata.

⁵Nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 1362

[przed 17 marca 1434]

Jan z Pniew i Chwalęta z Lubicza poręczają Mikołajowi niegdyś sołtysowi w Łagiewnikach za kasztelana kamieńskiego Dobrogosta Koleńskiego.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 12, k. 158. Wpis 16 marca 1434.

Uw.:Datę dok. określamy tylko terminem wpisania go do księgi sądowej. Wobec uszkodzenia karty Kop. brak daty rocznej. Dok. został spisany najpewniej w 1434 r., niedługo przed wpisaniem go do księgi. Datę dzienną określa sobota przed niedzielą In[vocavit], tj. 13 lutego, nie można jednak wykluczyć, że w tekście było Iu[dica], tj. 13 marca [1434], a w wypadku roku wcześniejszego - odpowiednio inne daty.

Notum sit omnibus, tam presentibus, quam futuris, quibus expedit universis, quod nos Johannes heres in Pnyewa¹ et Chwalantha heres in Lubycz² publice recognoscimus in hiis scriptis, quia fideiussimus et presentibus fideiubemus pro strenuo ac magnifico viro, domino Dobrogostio Colensky castellano Cameniensi³, quinquaginta marcas mediorum grossorum bonorum, marcam in quamlibet quadraginta octo grossos computando, dare et solvere nobili viro Nicolao scolteto olim in Lagyewniky⁴ ad festum Nativitatis Cristi [25 XII] nunc proxime venturum. Quod absit, si prefatas pecunias, videlicet quinquaginta marcas, prefato Nicolao terminum ad prescriptum non solverimus aut solvere non curaverimus, Deus aufferat, extunc quodcumque dampnum prefatus Nicolaus ob non solucionem premissorum pecuniarum habuerit, perceperit vel fecerit equitando, citando, legando, sit magnum vel parvum, hoc non ipsius, sed nostrum fideiussorum suprascriptorum fore debet. Insuper promittimus ipsum prescriptum Nicolaum non evadere nullo iure spirituali aut seculari, mandatis domini regis vel capitanei, obligacione, composicione, statuto terrestri nul[lo^a]que articulo nowo aut antiquo, qui [ipso^a] Nicolao esset nocivus et dampnosus, no[bis^a] autem fideiussoribus suprascriptis proficuus, utilis, sed promittimus tam dampna, quam [...^a] pecuniam capitalem solvere pecuniis cum [paratis^a]. In cuius rei testimonium sigilla nostra [presentibus^a] sunt appensa. Actum et datum in [......sa^a]bbato proximo ante dominicam In[...anno^a] Domini M°CCCC° tricesimo [......^a].

^abrzeg karty wystrzępiony Kop.

¹Pniewy, miasto w powiecie pozn. (Koz. 3 s. 48 - 49, 5 s. 166). Jan syn Wincentego kasztelana radzimskiego występuje 1400 - 1450? (SHGWlkp.).

²Chwalęta z Lubicza, zob. wyżej, nr 1188/2.

³Dobrogost z Kolna, zob. wyżej, nr 1108/2.

⁴Łagiewniki nie zidentyfikowane.

Dokument Nr 1363

Kraków, 3 kwietnia 1434

Król Władysław Jagiełło usprawiedliwia nieobecność Przedpełka Mościca z Koźmina na sądach.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 10, k. 280v. Wpis 4 maja 1434 (wg Or.?).

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Iudici, subiudici, camerariis ceterisque officialibus iudiciis nostris Costinensibus presidentibus, presentibus requirendis, fidelibus nostris, graciam regiam et favorem. Strennui et nobiles, fideles nostri dilecti! Nobilis et strennuus Przethpelk Moszczycz de Maiori Coszmyn¹ huc ad nos nunccium suum misit, exponens coram nobis per eundem, quomodo ipse ad mandata prelatorum et baronum nostrorum tamquam nostra regia, existente in convencione per eosdem prelatos et barones nostros cum certis ducibus, videlicet Stetinensi et aliis in Wyelen habita², extunc generosa Granowska seu pueri sui³ eodem tempore contra ipsum coram vobis terminum astiterunt iudicialem, per quem terminum ob sui absenciam ipsum Mosczycz ad instanciam predictorum condepnastis. Sed ex quo sepedictus Mosczycz tunc, ut premittitur, ad mandata prelatorum et baronum nostrorum veluti nostra regia existens in premissa convencione, terminum predictum coram vobis nequivit attemptare, comittimus vobis per presentes, quatenus efficiatis, ne ipse Mosczycz racione predicte sue absencie dampnis succumbat aliquibus ipsumque terminum et causam sub punctis et clausulis, sub quibus tunc erat indecisa, ad terminos per vos proxime celebrandos differatis iudicandam hoc presupposito, quod citacio per vos danda fiat sub tali data in premissa causa, quod idem Mosczycz prescripcione annorum dictam Granowska seu ipsius pueros viam non habeat evadendi. Datum Cracouie sabbato proximo ante Conductum Pasce anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo quarto⁴.
Relacio magnifici Sandiwogii de Ostrorog pallatini Poznaniensis⁵.

¹Przedpełk Mościc ze Stęszewa i Koźmina, zob. wyżej, nr 1271/8.

²Chodzi tu zapewne o nie znane skądinąd (?) spotkanie w Wieleniu (nad Notecią) z księciem (od 1418) szczecińskim (słupskim) Bogusławem IX (zm. 1446), który w 1433 r. walczył z Krzyżakami (PSB II s. 205; O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895, s. 511 - 512; Historia Pomorza t. I do roku 1466, wyd. 2, Poznań 1972, s. 292 - 293), może w związku z przygotowywaną wyprawą polską 1433 przeciw Zakonowi?

³Anna z Łukowa, żona Mikołaja Granowskiego (z Granowa, wsi par. na wsch. od Grodziska Wlkp.), występuje 1407 - 1454; z jej synów potwierdzeni są Wincenty, Jan, Mikołaj Granowscy, wnukowie kasztelana nakielskiego Wincentego Granowskiego (SHGPoz. I s. 660 - 662).

⁴Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁵Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

Dokument Nr 1364

Pyzdry, 6 kwietnia 1434

Sąd ziemski kaliski potwierdza prawa Małgorzaty wdowy po Janie Kołaczku z Pigłowic do jej posagu opisanego na Pigłowicach.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 17, k. 153v. Wpis 3 grudnia 1436.
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 197 (wg Kop.).

Nos Troianus de Lekna iudex¹ et Bogussius de Budzislaw subiudex Calisienses generales² significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quod de anno Domini millesimo quadringentesimo tricessimo quarto in terminis particularibus feria tercia post dominicam Quasimodo geniti in Pisdri celebratis, in quibus nobiles domini Bogussius de Cosuthi capittanei³, Jacussius de Podleszye palatini⁴, Sandiuogius de Gorinino iudicis⁵, Nicolaus de Noskowo subiudicis⁶, Stanislaus de Miruczino suc(c)amerarii⁷, Vincencius de Chwalicowicze vexiliferi vicesgerentes⁸ ceterique domini et officiales iudicio in regali presidebant, iudicantes, ibi ius conservavit virtuosam Margaretham consortem olim Johannis Colaczek de Piglouicze⁹ circa literam sui dotalicii, quam habet super duas sortes bonorum sui viri, contra quamlibet personam, excepta tercia sorte, quam sibi vir suus non resignavit. Super quo nobis eadem Margaretha adiudicatum solvit. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt apensa. Actum et datum anno, die, loco, quibus supra.

¹Trojan z Łekna i Bogusz z Budzisławia, zob. wyżej, nr 1138/1, 2.

²Trojan z Łekna i Bogusz z Budzisławia, zob. wyżej, nr 1138/1, 2.

³Bogusz z Koszut, Pierzchna, zob. wyżej, nr 1186/6.

⁴Jakusz z Podlesia, zob. wyżej, nr 1157/3.

⁵Sędziwój z Goranina, zob. wyżej, nr 1231/3.

⁶Noskowo par. Marzenin, na pn. od Wrześni (Koz. 1 s. 194, 5 s. 77). Mikołaj wyst. od 1429, wicepodsędek w Pyzdrach 1434 - 1441, wicechorąży w Gnieźnie 1443 - 1444, wicesędzia tamże 1445 - 1448 (GUrz. nr C 640, 96, 60).

⁷Stanisław z Nierucina, zob. wyżej, nr 1157/2.

⁸Wincenty z Chwałkowic, zob. wyżej, nr 1138/20.

⁹Pigłowice par. Mądre, na pd.-zach. od Środy Wlkp. (Koz. 3 s. 32). Jan Kołaczek zapewne ident. z Kołaczkiem wyst. 1412 (Roty II nr 339), jako Jan 1413 (KDW V nr 212). Jego żona Małgorzata wyst. 1413 - 1435 (KDW V nr 212 - Roty II nr 1091).

Dokument Nr 1365

Kraków, 9 kwietnia 1434

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić wszystkie terminy sądowe przeciw biskupstwu poznańskiemu z powodu wyjazdu biskupa Stanisława Ciołka na sobór do Bazylei.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 10, k. 270v. Wpis 4 maja 1434 (wg Or.?).

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Magnifico ac strennuo viro, militi Andree Czolek subcamerario Sandomiriensi et capitaneo Maioris Polonie¹ ac omnibus et singulis iudicibus, subiudicibus, camerariis et officialibus iudiciis nostris in Maiori Polonia et alibi presidentibus, ad quos presentes pervenerint, fidelibus nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Quia reverendus in Christo pater, dominus Stanislaus episcopus Poznaniensis², sincere nobis dilectus, ad sacrum concilium Basiliense in nostris et Regni nostri negociis prearduis ad requisicionem nostram est iturus in proximo et nonnullas in iudiciis nostris coram vobis causas habet ventilantes et pendentes, et presertim pro graniciis et limitibus inter bona ecclesie sue Poznaniensis et nostra ac nonnullorum nobilium et spiritualium personarum, quas in sui absencia dubitat fine bono diffiniri. Ideo vobis omnibus et singulis predictis districcius precipimus et mandamus, quatenus omnes causas suas, ut prefertur, coram vobis pendentes unacum penis, si quas ex quacumque causa et specialiter pretextu quarumcumque granicierum incurrit, suspendatis, ^a-b

usque ad ingressum eiusdem reverendi patris, domini S(tanislai) episcopi tantummodo valiturum

et tam motas, quam movendas causas nullatenus iudicare vel quidquam attemptare contra ipsum vel ipsius factores presumatis, nisi ipse vel procuratoribus sive factoribus suis legittimis, de quorum constaret, mandatis ad hoc prestantibus voluntatem. Alias quidquid feceritis contra ipsum et suos factores predictos, id irritum exnunc decernimus fieri et inane. Secus non facturi sub penis nostris regalibus et gracie nostre regalis obtentu. Datum Cracouie feria sexta proxima post Conductum Pasche anno Domini Mi° CCCC° XXX quarto³.
Relacio venerabilis Odrowansch decretorum (doctoris^c)⁴.

^a-bna końcu tekstu, bez zaznaczenia, do którego miejsca się odnosi Kop.

^cbrak Kop.

¹Andrzej Ciołek z Żelechowa, zob. wyżej, nr 1237/7.

²Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

³Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁴Najpewniej Jan Odrowąż ze Sprowy (w Krakowskiem), notariusz i sekretarz królewski 1423 -1444, student i bakałarz UJ 1426 i 1431, kanonik kruszwicki 1421, krak. 1434, gnieźn. 1440?, prepozyt sandom. 1442, dziekan pozn. 1449, arcybiskup gnieźn. 1453, zm. 1464 (PSB X s. 479 - biogram b. słaby; Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty nr 120). Tytuł doktora praw Sprowskiego skądinąd nie znany?

Dokument Nr 1366

Kraków, 10 kwietnia 1434

Król Władysław Jagiełło nakazuje sądom wielkopolskim, aby oddalały pozwy szlachty wielkopolskiej przeciw urzędnikom wojewody poznańskiego Sędziwoja z Ostroroga, którzy nie zezwalają na wywóz zboża z Wielkopolski na Śląsk.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 6, k. 266 - 266v.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc
Pallatinis, castellanis, camerariis, iudicibus, subiudicibus, succamerariis ceterisque dignitariis et officialibus iudiciorum nostrorum Poznaniensium, Calisiensium, Costenensium et alias ubilibet in Maiori Polonia presidentibus, sincere nobis dillectis, graciam regiam et omne bonum. Magnifici, strennui et nobiles, sincere nobis dillecti! Datur nobis intelligi, quomodo burgrabii et alii familiares magnifici Sandivogii de Ostrorog pallatini Poznaniensis etc.¹, qui ex mandatis et voluntate nostris specialibus frumenta versus Wrathislauiam et alias in Slesiam ducere et vehere no(n) [k. 266v] permittebant, per quosdam terrigenas nostros et alios homines ad iudicia nostra pro eisdem arestacionibus evocantur et citantur, contra inhybicionem et mandata nostra facientes. Ideo vobis striccius precipientes, iniungimus et mandamus, quatenus prefatos burgrabios et singulos familiares dicti pallatini Poznaniensis, qui huiusmodi arestacionibus interfiebant, nulla presumatis iudicare racione, sed ipsas huiusmodi omnes causas easdem arestaciones tangentes usque ad nostrum felicem et proximum in Poloniam adventum prorogare et differre debeatis. Secus pro gracia nostra facere non ausuri. Datum Crac(ovie) sabbato proximo post Conductum Pasche anno Domini M° CCCC° XXX quarto².
Relacio venerabilis Luthkonis secretarii³.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1. Ostroróg przestał funkcjonować jako starosta generalny Wlkp. około połowy marca 1434 (GUrz., nr B 12, 13).

²Data zgodna z itinerarium królewskim.

³Jan Lutkowic z Brzezia, zob. wyżej, nr 1352/1

Dokument Nr 1367

Medyka, 28 kwietnia 1434

Król Władysław Jagiełło nakazuje sądowi ziemskiemu kościańskiemu, aby przekazywał skargi przeciw mieszczanom śremskim sądowi miejskiemu w Śremie.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 10, k. 311v. Wpis 1 czerwca 1434 (wg Or.?).

Wladislaus Dei gracia rex Polonie.
Capitaneo, iudici, subiudici, camerariis Maioris Polonie in districtu Costenensi iudiciis terrestribus residentibus et quibusvis officialibus presentibus requirendis, fidelibus sincere dilectis, graciam regiam et omne bonum. Fideles sincere dilecti! Coram nostra cives de Srzem exposuerunt maiestate, quomodo per nonnullas personas ad presencias vestras evocantur ^a-b

sepius et sepius

iudicando usque eosdem et signanter Jacobum Cossowsky¹ ipsorum coincolam iudicare presumatis, non advertentes iura ipsorum, que a nobis et nostris predecessoribus obtinuerunt ac per nos confirmata sunt et existunt, ipsis et dicto Jacobo gravamen facientes non modicum. Nos enim ipsos cives Srzemnenses, prout et ceteros nostri Regni, in eorum iuribus gaudere volentes, ipsis graciam concessimus et concedimus per presentes specialem, ut ad instanciam quarumcumque personarum et signanter dictus Jacobus p(er) quempiam citatus, non alibi, nisi in iure suo, sub quo degunt, respondeant. Quapropter mandamus vobis, omnino habere volentes, quatenus prenominatos cives Srzemnenses et signanter Jacobum prefatum nulla peramplius iudicare presumatis racione, ipsos circa iura ipsorum remanentes, ad ea iudicare remittatis. Pro gracia nostra aliud facere non ausuri. Datum in Medica feria quarta post festum sancti Adalberti anno Domini M° CCCC° XXX° IIII^to².
Relacio magnifici Johannis de Conieczpole R(egni) P(olonie) cancellarii³.

^a-btak Kop.

¹Jakub Kosowski, zapewne sołtys w należącym do opactwa lubińskiego Kosowie par. Stary Gostyń, na pn.-zach. od Gostynia (SHGPoz. II), wyst. od 1424 (Roty III nr 1063, por. też nr 1482 i 1483) do 1442 (MRPS IV, suppl. nr 767, por. też Acta capitulorum II nr 1063) i wyżej, nr 1322/18, czyżby ident. z Jakubem Kosowskim ze Śremu, zapisanym na UJ 1426?

²Pobyt w Medyce pod Przemyślem potwierdzony itinerarium królewskim.

³Jan Taszka z Koniecpola, zob. wyżej, nr 1206/17.

Dokument Nr 1368

Gniezno, 30 kwietnia 1434

Arcybiskup gnieźnieński nadaje probostwo w Tarnowie Maciejowi cystersowi z Wągrowca.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 21, k. 88. Wpis 11 maja 1440. Tytuł Tenor investiture. Wpis wg Or., na którym sigillum in pensula pergameni fuit appensum, ab extra de communi, ab intus vero de rubea ceris, in cuius sigilli medio ymago pontificalis ymfulata in manu sinistra bacculum tenens pastoralem, dextram vero ad benedicendum errectam tenens, sub qua ymagine clipeus desculptus, in quo clipeo babatum, in cuius babati medio crux prima sui apparicione cernebantur; littere vero circumferenciales dicti sigilli legebantur in hunc modum cruce precedente: "Sigillum Alberti archiepiscopi Gneznensis".

Albertus Dei gracia sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopus et primas discreto viro .. rectori ecclesie in Lekna¹ aut ipsius vicario salutem in Domino sempiternam. Quia ad ecclesiam parrochialem in Tharnowo, vaccantem per cessum religiosi fratris Adolphi ipsius ultimi et immediati rectoris² ex causa assecucionis abbacie in Wangrowecz, dilectum nobis in Christo fratrem Mathiam² ad presentacionem predicti Adolphi abbatis et conventus monasterii in Wangrowecz per nostre manus capiti suo imposicionem investivimus canonice et tenore presencium investimus, curam animarum cum administracione spiritualium et temporalium sibi in eadem comittentes. Quocirca vobis in virtute sancte obediencie et sub excommunicacionis pena mandamus, quatenus ad prefatam ecclesiam in Tarnowo cum dicto fratre Mathia personaliter descendentes, ipsum in et ad possessionem eiusdem ecclesie ponatis et inducatis corporalem et actualem, facientes sibi de omnibus et singulis decimis, fructibus, censibus et obvencionibus universis ac censuariis et reddituariis integre responderi quodque parrochiani dicte ecclesie sibi tanquam ipsorum vero pastori in omnibus salutem animarum concernentibus obediant pariter et intendant. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes nostras literas scribi nostrique sigilli appensione mandavimus communiri. Actum et datum Gnezne die ultima mensis Aprilis anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo quarto.

¹Łekno, miasteczko na pn.-wsch. od Wągrowca.

²Zob. wyżej, dok. nr 1346.

Dokument Nr 1369

Przemyśl, 7 maja 1434

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić wszelkie terminy sądowe tenutariusza średzkiego Wojciecha Suczki.

Kop.: Poznań, WAP, Pyzdry Z. 7, k. 237. Wpis 25 maja 1434

Wladislaus Dei gracia rex Polonie.
Palat(inis), capit(aneis), iudicibus, subiudicibus, camerariis ceterisque officialibus iudiciis nostris in Pysdri et Poznania presidentibus, fidelibus nostris dilectis, graciam regiam et favorem. Fideles nostri! Quia strenuum et nobilem Albertum Suczka tenutarium Srzedensem¹ pro convencione, quam in Halicz pro festo Sancte Trinitatis [23 V] sumus habituri cum Sirczcone woyewoda Maldauie², nobiscum recepimus. Ideo mandamus vobis, quatenus omnes suas causas et fideiussores, quos introduxit, quousque ad propria revertetur, differatis iudicantes et omnia efficiatis, ut sit pacificus in bonis suis, efficientes, ne racione absencie sue paciatur dampnum vel gravamen. Datum in Przemysl in crastino Ascensionis Domini anno Domini M° etc. XXX IIII³.
Dominus rex per se.

¹Wojciech Suczka (z Psarskiego pod Pniewami?) wyst. od 1400, zm. po 1435, tenutariusz Babimostu 1413, Środy 1426 - 1435 (GStar. s. 81).

²O hołdzie wojewody mołdawskiego planowanym w Haliczu pisze Długosz, Opera omnia XIII s. 525 - 526. Sirczko niniejszego dok. to zapewne Stefan II mołdawski.

³Pobyt w Przemyślu potwierdzony itinerarium królewskim. Niniejszy list jest ostatnim znanym listem Władysława Jagiełły.

Dokument Nr 1370

Koło, 11 maja 1434

I. N. Testament Stanisława młynarza z Koła.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 44, k. 61 - 62v. Wpis 16 maja 1464. Tytuł: Tenor testamenti pro ecclesia parrochiali in Colo olim molendinatoris inibidem.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 597 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo quadringentesimo tricesimo quarto, indicione duodecima, pontificatus sanctissimi in Cristo patris et domini nostri, domini Pii^a divina providencia pape quarti, anno ipsius quarto, die vero Martis undecima mensis Maii, hora terciarum vel quasi, in domo habitacionis providi Stanislai alias Stasgonis^b molendinatoris olim Swanthoslai alias Swasszek molendinatoris extra blancos opidi Colo sita Gneznensis diocesis¹, in meique notarii publici subscripti et testium infrascriptorum ad hoc vocatorum specialiter et rogatorum presencia personaliter constitutus predictus Stanislaus alias Stassyo olim Swanthoslai filius, molendinator legittimus extra blancos predicti opidi Colo, divino instinctus et caritatis ardore in eo flagrante, animo deliberato, sanus mente et compos racionis per omnia, eger tamen in corpore, attendens et considerans, quod nichil est cercius morte et incercius hora mortis, hec gestabat in corde suo et visceribus suis, sicut sagittas accutas dictumque Salomonis perpendens, qui dicit: "Fili, dum tempus habes, bene fac et dignas Deo offer oblaciones, quoniam diripiant alieni labores tuos pariter et patrimonium tuum"², timens ergo, ne post dissolucionem sui corporis seu mortim, direpciones, dilapidaciones, iurgia et periuria orirentur ac fierens pro suis bonis derelictis, et ne detrimentum anima sua novissime pateretur, si forte ab hac luce decederet intestatus, ideo deliberatus ad se vocatis suis proximioribus, videlicet Katherina et Dorothea Laurencii de Ponanthowszka Wola³, filiastrabus suis germanis a patruo et ipsis consencientibus ad suum testamentum et ultimam voluntatem faciendam et inter cetera dicentibus ad ipsum testatorem: "ex quo, patrue carissime, Deus omnipotens Paulum fratrem nostrum et filiastrum tuum⁴ de hac luce pridie assumpsit, quid nos puellule tantis bonis occupate faceremus, cum ipse Dominus omni(potens) sua ex benignitate nos plurimis dotavit bonis". Extunc idem Stanislaus molendinator, patruus puellarum earundem, omnibus melioribus modo, via, forma, iure, stilo et causa, quibus melius potuit et debuit, condidit, disposuit et ordinavit suum testamentum et ultimam voluntatem tali modo, ut sequitur: In primis, siquidem animam suam, devocione, contricione, confessione habitis, coram confessore suo Mathia, actu presbitero et viccario protunc in Colo existenti⁴, legat et dat Deo omnipotenti in graciam et Beatissime Virgini Marie ac sancte Dorothee patrone et omnibus sanctis pro auxilio sibi opportuno. Item legavit corpus sepulture, quam sibi elegit in ecclecia parrochiali Sancte Dorothee patrone ibidem in Colo. Item cupiens diem extremi iudicii operibus pyetatis prevenire sueque anime antidotum ordinare salubre, pro dicta ecclesia Sancte Dorothee in Colo donavit, legavit et in perpetuum assignavit duo molendina: unum extra blancos in Colo et aliud in willa Powyrcze⁵, cum omnibus iuribus, proventibus, emolimentis, utilitatibus, obvencionibus, emergenciis, dependenciis et connexis ceterisque bonis mobilibus et ymmobilibus ac rebus ad prefata molendina spectantibus, prout ad eadem molendina dinoscebantur et dinoscuntur (pertinere^c) et prout ipse Stanislaus ac pater eius Swyassko felicis recordacionis tenuit et possedit, nichil iuris et dominii pro se et proximis suis reservando, tunc principaliter existentibus, sed ad hoc de alto et basso consencientibus ac in dicto testamento non impedire compromittentibus ac una voce et ore suis dicentibus hoc ipsum testamentum taliter fieri et debere, solum Dorothea matre ipsius testatoris Stanislai contradicente, que tamen a iure per dotalicium sibi datum recessit, toxicum ipsi Stanislao proprio et Paulo filiastro ipsius Stanislai molendinatoris dederat, per quod interierunt postmodum aliquot diebus ellapsis. Prefata quoque duo molendina cum annexis eorundem, videlicet ffolusche, in quibus textores pannos tundunt seu trucidant, alias foluya, tali modo et condicione dedit, legavit et perpetue assignavit, ut de proventibus dictorum molendinorum, sic per eum testamentaliter legatorum, construeretur et in muris erigeretur atque edificaretur ecclesia se(u) templum ibidem in Colo, in qua ecclesia vel templo sic ad finem constructo, edificato et murato, altare erigatur et fundetur eidemque altariste altari locentur et ponentur iuxta arbitrium boni viri et presertim domini loci ordinarii, qui altarista missas in dicto altari pro prefato legante et testatore [k. 61v] ac pro animabus sua et suis parentibus, proximis et predecessoribus legant^d et Deum exorent^d omnipotentem cunctis^e temporibus expost secutis. Residuum quoque proventus ex dictis molendinis ^f-g

et ipsorum

emolimentis pro fabrica et neccessitate ipsi ecclesie ingruente vel divino cultu in eadem ecclesia faciendo convertatur in thesauro ecclesie prefate servatumque teneatur, et hoc fecit et fieri voluit eviterne et in perpetuum. Item predictus Stanislaus legans seu testator (precepit^c), quod debita sua, que contraxit, dum viveret, solvantur de bonis predictis creditoribus suis infrascriptis. Item Stanislao Gansyorek servitori suo⁴ due marce et duo brasea, viginti quatuor choros mensure Colensis in se continentes pro sua servitute solvantur. Item Baskowey septem marce, item Fastowey sex marce et undecim grossi, item Andree Wysmal^h quinque marce et quatuor grossi, item Ade Flack seu Colywodzyney tres marce et unus ferto exsolvantur, item Bodzanowe due marce, item Thome astatori media sexagena et tres grossi, item Iaronthowey⁴ octo grossi cum medio exsolvantur. Item sepefatus Stanislaus testator dedit et legavit unam aream ex opposito ecclesie in Colo versus orientem pro altaristis, quam emerat apud Johannem Szmudzylatho civem de Wartha⁶. Ad quodquidem testamentum et ultimam voluntatem suam exequendam et fine debito terminandam fecit, constituit, creavit et solenniter ordinavit suos et legittimos executores, factores, actores et ipsorum bonorum suorum dispensatores et rectores generales et speciales strenuum militem dominum Johannem Czarnoczszky de Czarnoczyn Cracouiensis diocesis, burgrabium in Colo⁷, presentem et onus in se sponte assumentem, necnon honorabilem dominum Stephanum de Bresth, protunc in Colo plebanum⁸, absentem tanquam presentem, et alios ipsius plebani successores legittime plebanos omnes in solidum cum potestate substituendi, dans et concedens idem testator eisdem suis executoribus plenum mandatum et omnimodam potestatem, ipsorum consciencias onerando, agendi, faciendi, gubernandi, disponendi, regendi et a quavis impeticione ac impedimento defendendi et protegendi ac fine debito terminandi, et ita, quod unus eorum inciperet, alter eorundem valeat mediare pariter et finire, predictum suum testamentum et prout eis melius deificius ac salubrius videbitur expedire, ita tamen, quod nullus ipsorum dominorum executorum predictorum presumat, audeat vel valeat in dicto testamento facere vel exercere seu quovismodo ordinare, contrarium vero facientibus et ipsum suum testamentum impedientibus idem testator diem et terminum coram Deo altissimo in die extremi iudicii assignavit. Item anno, indicione, pontificatu, die, mense, quibus supra, hora vesperorum vel quasi et in domo prefata Stanislaus prefatus testator fecit accersiri predictum dominum Stephanum plebanum et pastorem suum in Colo, qui incontinenti advenit, quem ipse Stanislaus testator prius salutando petivit, ut onus sui testamenti sic per eum facti in se assumeret, qui tamen Stephanus plebanus assumpsit. Et statim predictus Stanislaus testator, accepta ladula et per eum apperta, privilegium molendini sepefati in Colo de eadem ladula recipiens, prefato domino Stephano plebano in manus tradidit, quod et servari fecit, aliud quoque privilegium molendini in Powyercze dixit se habere aput matrem; quodquidem privilegium ad petita prefatorum tam testatoris, quam dominorum executorum, legi et hic inserui et auscultando in prothocolla mea transsumpsi, cuius tamen privilegi(i) tenor sequitur in hunc modum:
[następuje dok. króla Władysława Jagiełły z daty: Brodnia, 3 lipca 1422 - KDW VIII, nr 944].
Super quibus omnibus et singulis premissis prefatus Stanislaus testator unacum executoribus peciit sibi fieri et confici a me notario publico infrascripto presens publicum instrumentum unum vel plura publica instrumenta et tot, quot sibi fuerint necessaria et quomodolibet opportuna. Acta sunt hec anno, indiccione, pontificatu, die, mense, hora et loco, quibus supra, presentibus ibidem nobilibus Johanne Jaworszky, Vincencio de Roschocha, cliente et familiare Czarnoczszky⁹, necnon provido Stanislao Gansszyoreck cive de Colo⁴, testibus ad premissa vocatis et requisitis.
Et ego Mathias Petri de Rzothquino, clericus Wladislawiensis diocesis, imperiali auctoritate (notarius^c) publicus¹⁰, quia predictis testamenti seu ultime voluntatis faccioni, legacioni, donacioni, assignacioni, executorum creacioni, constitucioni, potestatis dacioni et rathihabicioni ac privilegii oblacioni aliisque omnibus et singulis premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia et singula premissa sic fieri vidi [k. 62v] et audivi, ideo presens hoc publicum instrumentum manu alterius, me aliis arduis occupato negociis, fideliter ex prothocollis meis scriptis exinde confeci et in publicam formam redigendo, signo et nomine meis solitis et conswetis consignavi, rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum.

^atak Kop., zamiast Eugenii (kopista mechanicznie napisał imię papieża jemu współczesnego)

^bprzerabiane Kop.

^cbrak Kop.

^dtak Kop.

^esłowo powtórzone Kop.

^f-gpowtórzone Kop.

^hmożna też czytać: Wysnial Kop.

¹Stanisław skądinąd nie znany, był zapewne synem młynarza Świętosława, cieśli królewskiego, który otrzymał młyn w Kole od Władysława Jagiełły w 1422 r. (KDW VIII, nr 944).

²Proverbia Salomonis nie zawierają chyba takiego tekstu.

³Zapewne Ponętowska Wola, por. Ponętów Dolny i Górny par. Grzegorzew, na wsch. od Koła, już w ziemi łęcz. (Koz. 7 s. 35).

⁴Nie zidentyfikowany.

⁵Powiercie par. Grzegorzew, na pd.-wsch. od Koła (Koz. 5 s. 194).

⁶Warta, miasto w ziemi sier. Jan Żmudzilato skądinąd nie znany.

⁷Zapewne Czarnocin w Wiślickiem, gdzie siedzieli Lisowie, współklejnotnicy ówczesnego starosty kolskiego Krystyna z Koziegłów, kasztelana sądeckiego. Z jego to ramienia był Jan Czarnocki burgrabią w Kole.

⁸Pleban kolski skądinąd nie znany, zapewne z Brześcia Kujawskiego.

⁹Tj. burgrabiego kolskiego; z nich Wincenty zapewne z Rosochy, wsi w starostwie kolskim.

¹⁰Rzadkwin, wieś par. na pn.-zach. od Strzelna na Kujawach (Koz. 1 s. 266 - 267). Maciej notariusz publiczny skądinąd nie znany.

Dokument Nr 1371

Poznań, 30 czerwca 1434

Wikariusz generalny poznański zatwierdza akt odnowienia kościoła parafialnego w Wierzbnie i nadaje probostwo księdzu Wojciechowi z Międzychodu.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 19, k. 253 - 254v. Wpis 12 grudnia 1435.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Johannes de Drzeuicza archidiaconus Warschouiensis necnon canonicus et vicarius in spiritualibus reverendi in Christo patris, domini et domini Stanislai Dei gracia episcopi Poznaniensis generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quod in nostra et infrascriptorum venerabilium et honorabilium virorum, dominorum prelatorum et canonicorum dicte eclesie Poznaniensis constitutus presencia discretus vir, dominus Albertus de Myedzichod presbiter Poznaniensis diocesis² ad eclesiam in Wyrzbno³ per nobilem Bodzantham Nyewerzsky heredem in Wyrzbno et Agnethem coniugem suam legittimam necnon Sandiuogium, Nicolaum et Dobrogostium pueros eorum³ presentatus quoddam privilegium dicti nobilis Bodzanthe de Nyewerzs heredis in Wyrzbno, ipsius sigillo sigillatum, coram nobis et eisdem dominis protunc capitulariter congregatis exhibuit huiusmodi sub tenore:
[następuje dok. dziedziców Wierzbna z daty: Wierzbno, 22 września 1432 - zob. wyżej, nr 1296].
[k. 254] Post cuiusquidem exhibicionem privilegii memoratus dominus Albertus ad dictam eclesiam presentatus per eosdem ad dictam eclesiam in Wyrzbno nobis humiliter supplicavit, quatenus prescriptum privilegium, dotacionem huiusmodi in se continens, de consensu et voluntate dominorum de capitulo eclesie Poznaniensis confirmare dignaremur iuxta continenciam ipsius et tenorem. Nos vero peticionem dicti domini Alberti presbiteri ad eclesiam predictam Wirzbno presentati racioni et iuri consonam attendentes, predictum privilegium donacionis duximus confirmandum et confirmamus Dei nomine, predictos census quoque redditus, proventus, agros, ortos necnon missales annonas post singulos incolas eiusdem ville et decimas post araturas nobilium iure communi ad eclesiam dictam pertinere decernimus ac singula in privilegio contenta et donacionem huiusmodi annectimus, ascribimus, appropriamus et dicte eclesie in Wyrzbno incorporamus hac auctoritate nostra ordinaria, in hac parte nobis concessa, perpetuo confirmandum, decernentes ipsos eclesiasticos fore et eclesiastica deinceps perpetua debere gaudere libertate de venerabilium fratrum nostrorum capituli Poznaniensis expresso consensu. Ius patronatus quoque et presentandi presbiterum ydoneum et valentem in rectorem eiusdem eclesie sepefate dictis nobilibus Bodzanthe, Agnethi uxori sue legittime, Sandiuogio, Nicolao et Dobrogostio heredibus in Wyrzbno ac eorum liberis successoribus legittimis damus, concedimus et reservamus ac prefatum dominum Albertum modernum presentatum per eosdem per manus nostras suo capiti inposicionem investimus ad eandem. Que omnia et singula prescripta, ut firma et illibata perpetue permaneant, presentis scripti patrocinio confirmamus nostra auctoritate interposicione^a pariter et decreto. In cuius rei testimonium eviternum sigillum nostrum et capituli eclesie Poznaniensis presentibus sunt appensa. Actum et datum Poznanie in capella capitulari eclesie Poznaniensis annexa, die Jouis ultima mensis Junii [k. 254v] anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo quarto, presentibus et consencientibus venerabilibus et honorabilibus viris, dominis Mathia Dria decano⁴, Nicolao de Glamboczecz Poznaniensi⁵, Alberto de Jaroschewo Pczewiensi archidiaconis⁶, Nicolao Pelle cantore⁷, Nicolao Suminsky scolastico⁸, Nicolao de Gorca cancellario Poznaniensi⁹, Preduogio preposito¹⁰, Jaskone decano Gneznensi¹¹, Jarando decano Wladislauiensi¹², magistro Strzeszkone¹³, Mathia de Chlapowo¹⁴, Nicolao Lanthman¹⁵, Hectore preposito Gluschinensi¹⁶, Slupkone de Byesdrowo plebano¹⁷, Mathia de Tharnowo¹⁸, Nicolao Czothczani¹⁹, Nicolao de Dobyeschewo²⁰, Jacobo de Viganowo²¹, Jacobo de Grandi²², Jaroslao de Cancolewo²³, Clemente de Drzeuicza officiali²⁴, Petro de Nowiecz²⁵ prelatis et canonicis eclesie Poznaniensis in capitulo generali ad sonum campane capitulariter congregatis.
Per Nicolaum de Gorka cancellarium Poznaniensem⁹ de mandato dominorum capituli Poznaniensis transeat.

^atak Kop., zamiast interposita.

¹Jan z Drzewicy, zob. wyżej, nr 1291/17.

²Wojciech z Międzychodu był komendarzem w Wierzbnie już 1432, zapewne ident. z plebanem Wojciechem przed 1443 (Now. II s. 467).

³Wierzbno i jego dziedzice, zob. wyżej, nr 1296/2, także Now. II s. 467.

⁴Maciej Dryja, zob. wyżej, nr 1129/23.

⁵Mikołaj z Głęboczka, zob. wyżej, nr 1236/6.

⁶Wojciech z Jaroszewa, zob. wyżej, nr 1291/16.

⁷Mikołaj z Niewiesza, zob. wyżej, nr 1361/4.

⁸Mikołaj z Sumina, zob. wyżej, nr 1142/8.

⁹Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 1117/1.

¹⁰Przedwój z Grądów, zob. wyżej, nr 1131/3.

¹¹Jasiek z Czechla, zob. wyżej, nr 1094/2.

¹²Dziekanem włocławskim był wówczas Jan syn Chebdy z Niewiesza (jak wyżej, przypis 7), zob. o nim wyżej, nr 1110/3. Imię Jarand, częste u Pomianów z Niewiesza, nosił m. in. wówczas kanonik włocławski. Zob. też dok. następny, przypis 31.

¹³Strzeszek z Ułanowa, zob. wyżej, nr 1142/20.

¹⁴Maciej z Chłapowa, zob. wyżej, nr 1187/2.

¹⁵Mikołaj Lantman, Hektor z Koźmina i Mikołaj Słupek, zob. wyżej, nr 1142/12, 11, 22.

¹⁶Mikołaj Lantman, Hektor z Koźmina i Mikołaj Słupek, zob. wyżej, nr 1142/12, 11, 22.

¹⁷Mikołaj Lantman, Hektor z Koźmina i Mikołaj Słupek, zob. wyżej, nr 1142/12, 11, 22.

¹⁸Maciej z Tarnowa, zob. wyżej, nr 1284/12.

¹⁹Mikołaj Ciotczany, zob. wyżej, nr 1080/4.

²⁰Mikołaj z Dobieszewa, zob. wyżej, nr 1170/11.

²¹Jakub Starszy z Wyganowa, zob. wyżej, nr 1280/3.

²²Jakub z Grądów, zob. wyżej, nr 1110/5.

²³Jarosław syn Piotra z Kąkolewa (na wsch. od Leszna), kanonik wrocławski, głogowski, kruszwicki, gnieźn, pozn. 1418, pisarz i sekretarz królewski 1420, student UJ 1426, zm. 1453 (Kor. II s. 244 - 245; Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty s. 218; Krzyżaniakowa II s. 89 - 90; K. Dola, Kanonicy wrocławskiej kapituły katedralnej w latach 1418 - 1500, Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego 5, 1976, s. 265).

²⁴Klemens z Drzewicy, zob. wyżej, nr 1355/1.

²⁵Piotr z Nowca, zob. wyżej, nr 1094/7.

Dokument Nr 1372

Poznań, 30 czerwca 1434

Poznański wikariusz generalny eryguje kościół parafialny w Noskowie.

Kop.: AAP, Acta consistorii 197, k. 32v. Wpis 29 listopada 1728 wg Or. spisanego antiquo charactere.

In nomine benedictae et individuae Trinitatis amen. Cum ea, quae aguntur in [tempore^a], temporis decursu simul labuntur et evanescunt, expedit acta hominum praesertim ad cultum divinum dedicata disp[....^a] scripturarum authenticarum fidedignorumque testimoniis perennare. Nos igitur Joannes de Brzeznica^b archidiaconus Varsouiensis, canonicus et vicarius in spiritualibus reverendi in Christo patris et domini, domini Stanislai Dei gratia episcopi Posnaniensis generalis¹, ad perpetuam rei memoriam, per praesentes nunc tam praesentibus et in aevum futuris, quibus expedit universis, notum facimus, quod cum dudum nobiles viri, domini Jacobus de Noskowo² et Crzivosand de Wlawa fratres germani³, armigeri Posnaniensis dioecesis, instinctu divino devote permoti, ecclesiam parochialem ad laudem et honorem Sanctae et Individuae Trinitatis ac Beatae Mariae Virginis Visitacionis, Sancti Michaelis Archangeli et Omnium Sanctorum in villa eorum patrita, Noskowo vulgariter nuncupata⁴, pro suorum parentum, fratrum, sororum et propinquorum animarum salute ac eae aliis certis iustis et rationabilibus causis per nos erigi de novo et fundari humiliter supplicarunt, ultimum tamen per huiusmodi ecclesiae erectionem ecclesiae parochiali in Potarzyca⁵, ad quam dicta villa Noskowo cum universis iniectis suis iure parochiali spectabat, praeiudicium, diminutionem aut dispendium inferre cupientes, sed ipsam bonis ipsorum propriis paternis modo infrascripto dotarunt et locupletarerunt. Primo duodecem marcas latorum grossorum Pragensium annui census, numeri Polonicalis et consueti, octo apud nobiles in Wyczanskowo⁶ et Goniambice⁷ et novem in Roszkowo⁸ in et super villis praedictis et bonis eorum ac incolis, agris et utilitatibus singulis ex eisdem provenientibus, et tres, unam cum media in Noskowo et unam cum sexdecem scottis in Kapalica⁹, sub titulo reemptionis, singulis annis in festos Martini [11 XI] plebano et suis successoribus per eosdem nobiles et eorum legitimos successores persolvendas, prout haec et omnia in literis desuper confectis plenius continentur. Et easdem tres marcas cum quatuor scottis super Noskowo et Kapalica dicto plebano et suae ecclesiae inscriptas idem plebanus et sui successores percipere tenentur tamdiu, quousque praefati Jacobus et Crzivosand aut eorum successores emant alias tres marcas cum quatuor scotis in aliis villis, ubi poterint aut demonstrabunt. Item unum mansum agrorum liberum cum suis additionibus vulgariter przydziałki, quorum agrorum una pars sub Noskowo, alia sub Lobes¹⁰ et tertia sub Rvsko¹¹ penes sylvam Parzydlica¹² consistentes, in quoquidem manso agrorum in qualibet parte hyemalia et aestivalia simul possunt quolibet anno duodecem mensurae seminari. Item hortum bonum in medio villae septum, qui hortus spectabat ad dominum villae Noskowo. Item aream, in qua domus realiter iam pro plebano est constructa. Item molendinum vent(u)osum habebit plebanus in Noskowo, in quo cmethones tenentur molare de Noskowo et ipsi haeredes nec umquam impedimenta inferent molendinatoribus aut hominibus ipsorum, qui ibidem frumenta eorum molare voluerint. Item ipse plebanus in Noskowo etiam gaudebit columbatione eiusdem villae singulis annis in festo Nativitatis Domini nostri Jesu Christi [25 XII] temporibus perpetuis. Item servitori ecclesiae singulis annis ad quodlibet Quatuor Tempus tenentur dare unam marcam aut assignare in certis bonis eorum aut quatuor marcas currentis monetae emere, prout promiserunt et dictus minister ecclesiae debet esse manualis et non perpetuus. Item aream pro eodem ministro ecclesiae domo et curia fiendis et construendis, eundo ab ecclesia in dextra manu ad curiam nobilium haereditatis praedictae. Item ligna et pascua in tota haereditate plebanus pro suo usu habebit libera et cum communitate gregem non pascet. Item duas marcas annui census iidem fundatores pro luminaribus in dictis bonis haereditariis emere promiserunt et singula praescripta legaverunt, deputaverunt et assignaverunt in dotem praefatae ecclesiae parochialis in Noskowo et eius pro tempore rectoris habenda, tenenda, utifruenda et possidenda censusque, agros omnesque et singulos alios redditus et proventus suprascripta praenominatae ecclesiae in Noskowo et eius pro tempore ministro applicari, adscribi, annecti, incorporati, ecclesiastica fore decerni nostra authoritate ordinaria a nobis humiliter petierunt. Nos itaque cultum divinum totis praecordiis ardenter affectantes `devotis iustis et rationabilibus supplicationibus eorundem Jacobi de Noskowo et Crzivosand de Wlawa haeredum, fratrum germanorum, libenter annuentes votaque ipsorum huiusmodi laudabilia plurimum in Domino commendantes, ecclesiam parochialem ad eandem Sanctae et Individuae Trinitatis ac Beatae Mariae Virginis Visitationis, Sancti Michaelis Archangeli et Omnium Sanctorum in supradicta villa Noskowo fundavimus, creavimus et ereximus de novo, divina gratia nobis suffragante eidemque ecclesiae et eius pro tempore ministro agros, hortos, census, areas omnesque alios et singulos redditus, proventus et obventiones universos pro dote et in dotem univimus, anneximus, inscripsimus, appropriavimus et incorporavimus unimusque, annectimus, inscribimus, appropriamus et incorporamus ac nostra authoritate ordinaria in hac parte concessa perpetue confirmamus, decernentes ipsa ecclesiasticos fore et ecclesiastica deinceps perpetua debere gaudere libertate de venerabilium fratrum nostrorum capituli Posnaniensis consensu expresso. Ius patronatus quoque et praesentandi presbyterum idoneum et valentem in rectorem eiusdem ecclesiae saepefatae dictis dominis Jacobo de Noskowo et Crzivosand de Wlawa ac eorum liberis, successoribus legitimis, donantes, concedentes et reservantes. Quae omnia et singula praescripta, ut firma et illibata perpetue permaneant, praesentis scripti patrocinio confirmantes nostra authoritate interposita pariter et decreto. In cuius rei testimonium aeviternum sigilla nostrum et capituli ecclesiae Posnaniensis praesentibus sunt appensa. Actum et datum Posnaniae in capella capitulari ecclesiae Posnaniensis annexa, die Mercurii ultima mensis Junii anno Domini 1434, praesentibus et consentientibus venerabilibus et honorabilibus viris, dominis Mathia Driia decano¹³, Nicolao Glamboczki¹⁴, Alberto de Jarorzewo^c Psczeuensi archidiaconis¹⁵, Nicolao de Sinino^c scholastico¹⁶, Nicolao Pelle cantore¹⁷, Nicolao de [Gorca^d] cancellario¹⁸, Prediuogio praeposito Gneznensi¹⁹, Jascone decano [Gneznensi^d]²⁰, Hectore praeposito Głuszynensi²¹, magistro Strzeszkone²², Petro de Nowiecz²³, Nicolao Czoczony^{c 24}, Mathia de Chłapowo²⁵, Nicolao Lanthmay^{c 26}, Slupkone de Biezdrowo²⁷, Joanne Furman²⁸, Nicolao de Dobieszowo²⁹, Clemente de Drzewica offic(iali)³⁰, Stanislao decano Vladislauiensi³¹, Jaroslao de Kankolewo³², Jacobo de Wyganowo³³ et Jacobo de Grandy³⁴ praelatis et canonicis ecclesiae Posnaniensis in capitulo generali ad sonum campanae capitulariter congregatis.

^aróg karty wyrwany Kop.

^bprzerabiane z Drzenicza Kop., powinno być: Drzeuicza

^ctak Kop.

^dwolne miejsce Kop.

¹Jan z Drzewicy, zob. dok. poprzedni.

²Jakub z Noskowa, zob. wyżej, nr 1246/7.

³Wława par. Góra, osada dziś nie istniejąca na zach. od Jarocina (Koz. 3 s.400, 8 s. 134). Krzywosąd wyst.1425 (ib.) i 1438, nie żył już 1446 (SHGWlkp.).

⁴O dziejach fundacji zob. Now. II s. 403.

⁵Potarzyca, wieś par. na pd.-zach. od Jarocina (Koz. 3 s. 76).

⁶Wyciążkowo par. Goniębice, zob. wyżej, nr 1194/13.

⁷Goniębice, wieś par. na pn.-zach. od Osiecznej (SHGPoz. I).

⁸Roszków par. Siedlemin, na pd.-zach. od Jarocina (Koz. 3 s. 144).

⁹Kapalica par. Siedlemin, osada dziś nie istniejąca koło Noskowa i Roszkowa, na pd.-zach. od Jarocina (Koz. 2 s. 277, 8 s. 40 - 41).

¹⁰Łobez par. Gola, na zach. od Jarocina (Koz. 2 s. 424 - 425).

¹¹Rusko par. Cerekwica, na wsch. od Borku Wlkp. (Koz. 3 s. 157, 5 s. 261).

¹²Las Parzydlnica skądinąd nie znany.

¹³Prawie wszyscy kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 1371), wystawionym na tymże posiedzeniu kapituły pozn. Nie występują tam jedynie Jasiek z Czechla (przypis 20) - zob. o nim wyżej, nr 1094/2, Jan Furman (przypis 28) - o nim zob. wyżej, nr 1205/8. Stanisław dziekan włocławski (przypis 31) nie przystaje do daty niniejszego dok. - zapewne chodzi tu o Stanisława syna Jaranda z Brudzewa (por. dok. poprzedni, przypis 12), ten jednak był dziekanem włocławskim w drugiej połowie XV w. (Acta capitulorum III/2, s. 18). Może jednak Stanisław (Jarand?) miał wówczas nie zrealizowaną ostatecznie prezentę na dziekanat?

¹⁴Prawie wszyscy kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 1371), wystawionym na tymże posiedzeniu kapituły pozn. Nie występują tam jedynie Jasiek z Czechla (przypis 20) - zob. o nim wyżej, nr 1094/2, Jan Furman (przypis 28) - o nim zob. wyżej, nr 1205/8. Stanisław dziekan włocławski (przypis 31) nie przystaje do daty niniejszego dok. - zapewne chodzi tu o Stanisława syna Jaranda z Brudzewa (por. dok. poprzedni, przypis 12), ten jednak był dziekanem włocławskim w drugiej połowie XV w. (Acta capitulorum III/2, s. 18). Może jednak Stanisław (Jarand?) miał wówczas nie zrealizowaną ostatecznie prezentę na dziekanat?

¹⁵Prawie wszyscy kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 1371), wystawionym na tymże posiedzeniu kapituły pozn. Nie występują tam jedynie Jasiek z Czechla (przypis 20) - zob. o nim wyżej, nr 1094/2, Jan Furman (przypis 28) - o nim zob. wyżej, nr 1205/8. Stanisław dziekan włocławski (przypis 31) nie przystaje do daty niniejszego dok. - zapewne chodzi tu o Stanisława syna Jaranda z Brudzewa (por. dok. poprzedni, przypis 12), ten jednak był dziekanem włocławskim w drugiej połowie XV w. (Acta capitulorum III/2, s. 18). Może jednak Stanisław (Jarand?) miał wówczas nie zrealizowaną ostatecznie prezentę na dziekanat?

¹⁶Prawie wszyscy kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 1371), wystawionym na tymże posiedzeniu kapituły pozn. Nie występują tam jedynie Jasiek z Czechla (przypis 20) - zob. o nim wyżej, nr 1094/2, Jan Furman (przypis 28) - o nim zob. wyżej, nr 1205/8. Stanisław dziekan włocławski (przypis 31) nie przystaje do daty niniejszego dok. - zapewne chodzi tu o Stanisława syna Jaranda z Brudzewa (por. dok. poprzedni, przypis 12), ten jednak był dziekanem włocławskim w drugiej połowie XV w. (Acta capitulorum III/2, s. 18). Może jednak Stanisław (Jarand?) miał wówczas nie zrealizowaną ostatecznie prezentę na dziekanat?

¹⁷Prawie wszyscy kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 1371), wystawionym na tymże posiedzeniu kapituły pozn. Nie występują tam jedynie Jasiek z Czechla (przypis 20) - zob. o nim wyżej, nr 1094/2, Jan Furman (przypis 28) - o nim zob. wyżej, nr 1205/8. Stanisław dziekan włocławski (przypis 31) nie przystaje do daty niniejszego dok. - zapewne chodzi tu o Stanisława syna Jaranda z Brudzewa (por. dok. poprzedni, przypis 12), ten jednak był dziekanem włocławskim w drugiej połowie XV w. (Acta capitulorum III/2, s. 18). Może jednak Stanisław (Jarand?) miał wówczas nie zrealizowaną ostatecznie prezentę na dziekanat?

¹⁸Prawie wszyscy kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 1371), wystawionym na tymże posiedzeniu kapituły pozn. Nie występują tam jedynie Jasiek z Czechla (przypis 20) - zob. o nim wyżej, nr 1094/2, Jan Furman (przypis 28) - o nim zob. wyżej, nr 1205/8. Stanisław dziekan włocławski (przypis 31) nie przystaje do daty niniejszego dok. - zapewne chodzi tu o Stanisława syna Jaranda z Brudzewa (por. dok. poprzedni, przypis 12), ten jednak był dziekanem włocławskim w drugiej połowie XV w. (Acta capitulorum III/2, s. 18). Może jednak Stanisław (Jarand?) miał wówczas nie zrealizowaną ostatecznie prezentę na dziekanat?

¹⁹Prawie wszyscy kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 1371), wystawionym na tymże posiedzeniu kapituły pozn. Nie występują tam jedynie Jasiek z Czechla (przypis 20) - zob. o nim wyżej, nr 1094/2, Jan Furman (przypis 28) - o nim zob. wyżej, nr 1205/8. Stanisław dziekan włocławski (przypis 31) nie przystaje do daty niniejszego dok. - zapewne chodzi tu o Stanisława syna Jaranda z Brudzewa (por. dok. poprzedni, przypis 12), ten jednak był dziekanem włocławskim w drugiej połowie XV w. (Acta capitulorum III/2, s. 18). Może jednak Stanisław (Jarand?) miał wówczas nie zrealizowaną ostatecznie prezentę na dziekanat?

²⁰Prawie wszyscy kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 1371), wystawionym na tymże posiedzeniu kapituły pozn. Nie występują tam jedynie Jasiek z Czechla (przypis 20) - zob. o nim wyżej, nr 1094/2, Jan Furman (przypis 28) - o nim zob. wyżej, nr 1205/8. Stanisław dziekan włocławski (przypis 31) nie przystaje do daty niniejszego dok. - zapewne chodzi tu o Stanisława syna Jaranda z Brudzewa (por. dok. poprzedni, przypis 12), ten jednak był dziekanem włocławskim w drugiej połowie XV w. (Acta capitulorum III/2, s. 18). Może jednak Stanisław (Jarand?) miał wówczas nie zrealizowaną ostatecznie prezentę na dziekanat?

²¹Prawie wszyscy kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 1371), wystawionym na tymże posiedzeniu kapituły pozn. Nie występują tam jedynie Jasiek z Czechla (przypis 20) - zob. o nim wyżej, nr 1094/2, Jan Furman (przypis 28) - o nim zob. wyżej, nr 1205/8. Stanisław dziekan włocławski (przypis 31) nie przystaje do daty niniejszego dok. - zapewne chodzi tu o Stanisława syna Jaranda z Brudzewa (por. dok. poprzedni, przypis 12), ten jednak był dziekanem włocławskim w drugiej połowie XV w. (Acta capitulorum III/2, s. 18). Może jednak Stanisław (Jarand?) miał wówczas nie zrealizowaną ostatecznie prezentę na dziekanat?

²²Prawie wszyscy kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 1371), wystawionym na tymże posiedzeniu kapituły pozn. Nie występują tam jedynie Jasiek z Czechla (przypis 20) - zob. o nim wyżej, nr 1094/2, Jan Furman (przypis 28) - o nim zob. wyżej, nr 1205/8. Stanisław dziekan włocławski (przypis 31) nie przystaje do daty niniejszego dok. - zapewne chodzi tu o Stanisława syna Jaranda z Brudzewa (por. dok. poprzedni, przypis 12), ten jednak był dziekanem włocławskim w drugiej połowie XV w. (Acta capitulorum III/2, s. 18). Może jednak Stanisław (Jarand?) miał wówczas nie zrealizowaną ostatecznie prezentę na dziekanat?

²³Prawie wszyscy kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 1371), wystawionym na tymże posiedzeniu kapituły pozn. Nie występują tam jedynie Jasiek z Czechla (przypis 20) - zob. o nim wyżej, nr 1094/2, Jan Furman (przypis 28) - o nim zob. wyżej, nr 1205/8. Stanisław dziekan włocławski (przypis 31) nie przystaje do daty niniejszego dok. - zapewne chodzi tu o Stanisława syna Jaranda z Brudzewa (por. dok. poprzedni, przypis 12), ten jednak był dziekanem włocławskim w drugiej połowie XV w. (Acta capitulorum III/2, s. 18). Może jednak Stanisław (Jarand?) miał wówczas nie zrealizowaną ostatecznie prezentę na dziekanat?

²⁴Prawie wszyscy kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 1371), wystawionym na tymże posiedzeniu kapituły pozn. Nie występują tam jedynie Jasiek z Czechla (przypis 20) - zob. o nim wyżej, nr 1094/2, Jan Furman (przypis 28) - o nim zob. wyżej, nr 1205/8. Stanisław dziekan włocławski (przypis 31) nie przystaje do daty niniejszego dok. - zapewne chodzi tu o Stanisława syna Jaranda z Brudzewa (por. dok. poprzedni, przypis 12), ten jednak był dziekanem włocławskim w drugiej połowie XV w. (Acta capitulorum III/2, s. 18). Może jednak Stanisław (Jarand?) miał wówczas nie zrealizowaną ostatecznie prezentę na dziekanat?

²⁵Prawie wszyscy kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 1371), wystawionym na tymże posiedzeniu kapituły pozn. Nie występują tam jedynie Jasiek z Czechla (przypis 20) - zob. o nim wyżej, nr 1094/2, Jan Furman (przypis 28) - o nim zob. wyżej, nr 1205/8. Stanisław dziekan włocławski (przypis 31) nie przystaje do daty niniejszego dok. - zapewne chodzi tu o Stanisława syna Jaranda z Brudzewa (por. dok. poprzedni, przypis 12), ten jednak był dziekanem włocławskim w drugiej połowie XV w. (Acta capitulorum III/2, s. 18). Może jednak Stanisław (Jarand?) miał wówczas nie zrealizowaną ostatecznie prezentę na dziekanat?

²⁶Prawie wszyscy kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 1371), wystawionym na tymże posiedzeniu kapituły pozn. Nie występują tam jedynie Jasiek z Czechla (przypis 20) - zob. o nim wyżej, nr 1094/2, Jan Furman (przypis 28) - o nim zob. wyżej, nr 1205/8. Stanisław dziekan włocławski (przypis 31) nie przystaje do daty niniejszego dok. - zapewne chodzi tu o Stanisława syna Jaranda z Brudzewa (por. dok. poprzedni, przypis 12), ten jednak był dziekanem włocławskim w drugiej połowie XV w. (Acta capitulorum III/2, s. 18). Może jednak Stanisław (Jarand?) miał wówczas nie zrealizowaną ostatecznie prezentę na dziekanat?

²⁷Prawie wszyscy kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 1371), wystawionym na tymże posiedzeniu kapituły pozn. Nie występują tam jedynie Jasiek z Czechla (przypis 20) - zob. o nim wyżej, nr 1094/2, Jan Furman (przypis 28) - o nim zob. wyżej, nr 1205/8. Stanisław dziekan włocławski (przypis 31) nie przystaje do daty niniejszego dok. - zapewne chodzi tu o Stanisława syna Jaranda z Brudzewa (por. dok. poprzedni, przypis 12), ten jednak był dziekanem włocławskim w drugiej połowie XV w. (Acta capitulorum III/2, s. 18). Może jednak Stanisław (Jarand?) miał wówczas nie zrealizowaną ostatecznie prezentę na dziekanat?

²⁸Prawie wszyscy kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 1371), wystawionym na tymże posiedzeniu kapituły pozn. Nie występują tam jedynie Jasiek z Czechla (przypis 20) - zob. o nim wyżej, nr 1094/2, Jan Furman (przypis 28) - o nim zob. wyżej, nr 1205/8. Stanisław dziekan włocławski (przypis 31) nie przystaje do daty niniejszego dok. - zapewne chodzi tu o Stanisława syna Jaranda z Brudzewa (por. dok. poprzedni, przypis 12), ten jednak był dziekanem włocławskim w drugiej połowie XV w. (Acta capitulorum III/2, s. 18). Może jednak Stanisław (Jarand?) miał wówczas nie zrealizowaną ostatecznie prezentę na dziekanat?

²⁹Prawie wszyscy kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 1371), wystawionym na tymże posiedzeniu kapituły pozn. Nie występują tam jedynie Jasiek z Czechla (przypis 20) - zob. o nim wyżej, nr 1094/2, Jan Furman (przypis 28) - o nim zob. wyżej, nr 1205/8. Stanisław dziekan włocławski (przypis 31) nie przystaje do daty niniejszego dok. - zapewne chodzi tu o Stanisława syna Jaranda z Brudzewa (por. dok. poprzedni, przypis 12), ten jednak był dziekanem włocławskim w drugiej połowie XV w. (Acta capitulorum III/2, s. 18). Może jednak Stanisław (Jarand?) miał wówczas nie zrealizowaną ostatecznie prezentę na dziekanat?

³⁰Prawie wszyscy kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 1371), wystawionym na tymże posiedzeniu kapituły pozn. Nie występują tam jedynie Jasiek z Czechla (przypis 20) - zob. o nim wyżej, nr 1094/2, Jan Furman (przypis 28) - o nim zob. wyżej, nr 1205/8. Stanisław dziekan włocławski (przypis 31) nie przystaje do daty niniejszego dok. - zapewne chodzi tu o Stanisława syna Jaranda z Brudzewa (por. dok. poprzedni, przypis 12), ten jednak był dziekanem włocławskim w drugiej połowie XV w. (Acta capitulorum III/2, s. 18). Może jednak Stanisław (Jarand?) miał wówczas nie zrealizowaną ostatecznie prezentę na dziekanat?

³¹Prawie wszyscy kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 1371), wystawionym na tymże posiedzeniu kapituły pozn. Nie występują tam jedynie Jasiek z Czechla (przypis 20) - zob. o nim wyżej, nr 1094/2, Jan Furman (przypis 28) - o nim zob. wyżej, nr 1205/8. Stanisław dziekan włocławski (przypis 31) nie przystaje do daty niniejszego dok. - zapewne chodzi tu o Stanisława syna Jaranda z Brudzewa (por. dok. poprzedni, przypis 12), ten jednak był dziekanem włocławskim w drugiej połowie XV w. (Acta capitulorum III/2, s. 18). Może jednak Stanisław (Jarand?) miał wówczas nie zrealizowaną ostatecznie prezentę na dziekanat?

³²Prawie wszyscy kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 1371), wystawionym na tymże posiedzeniu kapituły pozn. Nie występują tam jedynie Jasiek z Czechla (przypis 20) - zob. o nim wyżej, nr 1094/2, Jan Furman (przypis 28) - o nim zob. wyżej, nr 1205/8. Stanisław dziekan włocławski (przypis 31) nie przystaje do daty niniejszego dok. - zapewne chodzi tu o Stanisława syna Jaranda z Brudzewa (por. dok. poprzedni, przypis 12), ten jednak był dziekanem włocławskim w drugiej połowie XV w. (Acta capitulorum III/2, s. 18). Może jednak Stanisław (Jarand?) miał wówczas nie zrealizowaną ostatecznie prezentę na dziekanat?

³³Prawie wszyscy kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 1371), wystawionym na tymże posiedzeniu kapituły pozn. Nie występują tam jedynie Jasiek z Czechla (przypis 20) - zob. o nim wyżej, nr 1094/2, Jan Furman (przypis 28) - o nim zob. wyżej, nr 1205/8. Stanisław dziekan włocławski (przypis 31) nie przystaje do daty niniejszego dok. - zapewne chodzi tu o Stanisława syna Jaranda z Brudzewa (por. dok. poprzedni, przypis 12), ten jednak był dziekanem włocławskim w drugiej połowie XV w. (Acta capitulorum III/2, s. 18). Może jednak Stanisław (Jarand?) miał wówczas nie zrealizowaną ostatecznie prezentę na dziekanat?

³⁴Prawie wszyscy kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 1371), wystawionym na tymże posiedzeniu kapituły pozn. Nie występują tam jedynie Jasiek z Czechla (przypis 20) - zob. o nim wyżej, nr 1094/2, Jan Furman (przypis 28) - o nim zob. wyżej, nr 1205/8. Stanisław dziekan włocławski (przypis 31) nie przystaje do daty niniejszego dok. - zapewne chodzi tu o Stanisława syna Jaranda z Brudzewa (por. dok. poprzedni, przypis 12), ten jednak był dziekanem włocławskim w drugiej połowie XV w. (Acta capitulorum III/2, s. 18). Może jednak Stanisław (Jarand?) miał wówczas nie zrealizowaną ostatecznie prezentę na dziekanat?

Dokument Nr 1373

Kraków, 18 sierpnia 1434

Król Władysław III zakazuje pozywać do sądów biskupa poznańskiego Stanisława Ciołka i jego poddanych w czasie, gdy biskup przebywa w Bazylei.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 12, k. 247 - 247v. Wpis 28 września 1434.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.¹
Wniversis et singulis capitaneis, palatinis, iudicibus, subiudicibus, camerariis ceterisque dignitariis et officialibus iudiciis nostris ubilibet in Regno nostro presidentibus eorumque vicesgerentibus, presentibus requirendis, fidelibus nostris dilectis, graciam nostram et favorem. Magnifici, strennui et nobiles nobis fideles dilecti! Alias dive memorie genitor noster serenissimus reverendum in Christo patrem, dominum Stanislaum episcopum Poznaniensem², nobis sincere dilectum, ad sacrosanctum Basiliense concilium, in nostris et Regni nostri negociis proficiscentem cum familia ipsius secum in Basilia continua necnon procuratoribus bonorum mense sue episcopalis Poznaniensis atque hominibus ipsius universis, utpote civitatensibus et villis, usque ad felicem ipsius de Basilia regressum absolutum fecerit et penitus a iudiciis quorumcumque iudicum Regni nostri Polonie exemptum³. Qualiter ipse cum familia, procuratoribus et hominibus suis predictis in vilipendium mandatorum genitoris nostri carissimi predicti, ut putamus, ad iudicia et audiencias vestras arcius trahitur in causas et quia indignum foret, ymmo et recte racioni contrarium, quod iste reverendus pater, qui nostra et Regni nostri onera in sua gerit cura, non deberet nostris gaudere prerogativis, mandamus idcirco vobis et vestrum cuilibet coniunctim et divisim, stricte de consilio nostrorum tutorum precipientes [k. 247v], quatenus prefatum dominum episcopum Poznaniensem, familiam ipsius in Basilia secum continuam necnon procuratores bonorum suorum et homines ipsius quoslibet et quoscumque ad instanciam quarumcumque personarum, pro causis quibuscumque parvis et magnis usque ad felicem prefati domini episcopi de Basilia regressum nulla presumatis iudicare racione. Alioquin si quid per vos aut vestrum alterum contra nostrum presens mandatum fuerit quoquiomodo^a attemptatum, id cassum, irritum reputamus et inane. Datum Cracouie feria quarta proxima post festum Assumpcionis Marie anno Domini M° CCCC° XXX quarto.
Relacio m(agnifici) N(icolai) de Michalow castellani et capitanei Crac(ouiensis)⁴.

^atak Kop.

¹Władysław III Jagiellończyk, syn Władysława Jagiełły.

²Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/1.

³Por. o tym wyżej, dok. nr 1365.

⁴Mikołaj z Michałowa, zob. wyżej, nr 1285/8.

Dokument Nr 1374

Miłosław, 23 sierpnia 1434

Przedpełk Mościc z Koźmina zobowiązuje się dokonać rezygnacji wsi Golina Rafałowi z Gołuchowa podstolemu poznańskiemu.

Kop.: Poznań, WAP, Pyzdry Z. 7, k. 276 - 276v. Wpis 8 listopada 1435.

Nos Moscicius de Maiori Kosmyn¹ recognoscimus tenore presencium mediante, quibus expedit universis, quod vendidimus villam nostram Golina dictam, in districtu Pisdrensi sitam², strenuo domino Raphaeli de Goluchowo dapifero Poznaniensi³ pro septingenta marcis latorum grossorum Pragensium, numeri Polonicalis consueti, XL octo grossos marca pro qualibet computando, quam eciam sibi tenemur resignare infra hinc et festum beati Michaelis [29 IX] proximum venturum ac exbrigare, expedire, cavere alias wygisczicz a quolibet impediente limitareque circumquaque in spacio trium annorum a data resignacionis computando. Ceterum in eadem villa Golina sunt octo marce [k. 276v] alias wedirkaw, illas eciam nos tenebimur quolibet in anno persolvere tamdiu, quousque pecunia infrascripta strennuo domino Raphaeli per nos fuerit totaliter persoluta. Insuper recognoscimus, quod tenemur ipsi domino Raphaeli suisque successoribus legitimis nostri certi debiti quadringentas et quinquagintas marcas latorum grossorum similiter soluturas a festo Natalis Christi [25 XII] proximo in tercio Natalis Christi festo. Tali condicione interiecta, ut si per nos predicto domino Raphaeli quadringente marce solute fuerint in festo Natalis Domini altera vice celebrato, extunc a solucione quinquaginta marcarum debemus liberari. Ceterum recognoscimus, quod tenemur predicto domino Raphaeli suisque successoribus legitimis octingentas marcas latorum grossorum Pragensium nostri certi debiti a die date presencium in spacio duodecim annorum se sequencium solvere sibi aut suis successoribus legitimis. Eciam recognoscimus tenore presencium mediante, quod predictus Raphael debet habere et possidere unum kmethonem Crol dictum in villa dicta Vczechow⁴ cum omnibus bonis suis, agris, pratis etc. cum posteris suis, quamdiu tenebimus Odalanow castrum⁵ ^a-b

cum successoribus nostris. Pratum eciam, quod dicitur Copna, in territorio prope castrum Odalanow ipse dominus Raphael et sui successores legitimi pro suis usibus possidere debebit similiter, quamdiu tenemus aut tenebimus Odalanow castrum aut nostri successores. Si virgo Barbara filia domini Raphaelis⁶ moreretur, extunc dominus Mosczicius debet esse liber ab octingentis marcis

. Omnes vero alie litere inscripcionum racione pecuniarum et sing(u)lariter concernentes castrum Odalanow deinceps debent cassari et frustrari et nullum habere valorem nec vigorem. Ista omnia tenebimur ipsi domino Raphaeli in proximum terminis in Pisdri celebraturis recognoscere et resignare, que coram iudicio terrestri secundum tenorem presencium nostre litere. Si autem, quod absit, premissa non faceremus aut quovis eventu facere neglexeremus, se non curaverimus, extunc quodcumque dampnum dominus Raphael ob nostram non complecionem percepit inter christianos vel Iudeos modis quibuscumque, illa dampna non debent esse domini Raphaelis predicti, sed nostra ipsumque non debemus evadere vadiis nec obligacionibus nec composicione terrestri, sed similiter solucionem facere pecuniis cum paratis pura fide. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus est appensum. Datum in Miloslaw⁷ feria secunda in vigilia beati Bartholomei anno Domini M° CCCC° XXX quarto.

^a-bdopisane jako wstawka na k. 277 Kop.

¹Przedpełk Mościc ze Stęszewa i Koźmina, zob. wyżej, nr 1271/8.

²Golina, wieś par. na pd. od Jarocina.

³Rafał z Gołuchowa, zob. wyżej, nr 1098/7. Był pozn. podstolim, nie stolnikiem.

⁴Uciechów par. Sulmierzyce, wieś na zach. od Odolanowa (Koz. 1 s. 337, 5 s. 433).

⁵Odolanów, zamek królewski nad Baryczą w powiecie kal. Tak Przedpełk jak i Rafał z Gołuchowa posiadali najpewniej wówczas sumy na Odolanowie, zob. GStar. s. 55.

⁶Barbara bliżej nie znana; wymaga sprawdzenia, czy nie późniejsza żona Świętomira z Sośnicy tenutariusza odolanowskiego po 1441, przez GStar. s. 55 nazwana siostrą Przedpełka Mościca.

⁷Miłosław, miasto w powiecie pyzdrskim.

Dokument Nr 1375

Kalisz, 22 września 1434

Jan Goły z Goliszewa podczaszy poznański zobowiązuje się, że jego dom w Kaliszu podlegać będzie prawu miejskiemu.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 3478. Pergamin 319 × 143 + 34 mm, na pasku pergaminowym pieczęć wystawcy w czarnym wosku średnicy ok. 24 mm, z herbem Wieniawa na tarczy, napis zatarty, zapewne ident. jak pieczęć tegoż (nr 16) w dok. nr 1289 (zob. wyżej). Na odwrocie: Litera super domum Pleschewski (XV w.) i inne informacje o treści i sygnatury (XVI - XVII w.).
Wyd.: KGV 1869, 51, s. 819 - 820.
Reg.: Senkowski - Sułkowska, nr 49.

Nos Johannes Goli heres in Golischewo subpincerna Poznaniensis¹ recognoscimus vigore presencium, quibus expedit universis, presentibus | et futuris, harum noticiam habituris, nos comparasse et assumpsisse domum vicinalem in civitate Calissiensi, ex opposito domus | domini Nicolai Lulik, in acie prope ecclesiam Sancti Nicolai sitam², de qua domo nos et successores per unam marcam racione | custodie et vigilialium singulis annis perpetuis temporibus obligavimus et tenore presencium obligamus soluturos a festo beati Martini [11 XI] proxime venturo per annum inchoando, quam eciam domum per nos et successores nostros a iure civili alienare non debebimus quoquam modo, promittimus nullum violenticum, nullum debitorem aut alios homines civitatem aut cives impedientes confovere aut ipsis aliquos prestare favores. Volumus eciam nosque presentibus obligamus, quod de ipsa domo homines negociaciones exercentes singula iura civitatis prestare teneantur solito more aliorum viciniorum civitatis predicte ac coram advocato civitatis predicte cuilibet ad obiecta respondere. Si eciam aliqui violentici, quod absit, debitores aut criminosi homines domum eandem intraverint, recipi debebunt merito de eadem et per nos aut successores nostros non debebunt sustentari nec consortari. Promittimus eciam, quod per nos vel per alium aliquem libertatem domus predicte a regia magestate non debebimus impetrare sub puritate fidei et honoris, sed ipsam iure civili per nos et successores nostros perpetuis temporibus more solito aliorum vicinorum civitatis predicte possidere. Obligamus eciam nos et successores nostros eiusdem domus posessores civitati, consulatui et civibus modernis aut pro tempore existentibus fideliter assistere consilio, favore et auxilio mediante tamquam fidelis huius Regni alumpnus. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus ex certa nostra sciencia duximus appendendum. Data in Calis feria quarta ipso die beatorum Mauricii et sociorum eius anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo quarto.

¹Jan Goły ze Strzałkowa i Goliszewa, zob. wyżej, nr 1289/15.

²Mikołaj Lulik nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 1376

Gniezno, 23 września 1434

Sędzia i podsędek kaliscy zaświadczają, że sędziowie polubowni rozsądzili spór pomiędzy klasztorem cystersów w Lądzie a Maciejem zwanym Profeta, sołtysem z Wylatkowa.

Kop.: Włocławek, Archiwum Diecezjalne, Kl. Ląd, kopiarz, s. 48 - 49. Wpis w XVIII w Tytuł: Piscatio Vilatoviensis sculteti in Niedziagiel.

Nos Traianus de Lekno iudex¹ et Bogussius de Budzisław [s. 49] subiudex Kalissienses generales² significamus tenore praesentium, quibus expedit universis, quod de anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo quarto in terminis particularibus feria quinta proxima ante festum sancti Michaelis Gnesnae celebratis, in quibus magnifici et nobiles domini Petrus de Ciranki^a castellanus Calissiensis³, Hector de Gembarzewo burgrabius Gnesnensis⁴, Albertus de Miemczyno^a palatini⁵, Thomko de Małachowo iudicis⁶, Albertus de Modliszewo succamerarii⁷, Nicolaus de Trąbczyno vexilliferi vicesgerentes⁸ caeterique domini et officiales iudicio in regali praesidebant, una nobiscum iudicantes, ibi venientes domini et nobiles, domini Martinus de Celewska^a castellanus Posnaniensis⁹, Bogussius de Budzislaw subiudex Calissiensis² pro iudice electus et deputatus et Michael de Povidz¹⁰, arbitri et amicabiles compositores, et recognoverunt in facie iudicii, quomodo unanimiter, arbitramiter^a et amicabiliter composuerint venerabilem virum, dominum Joannem abbatem et suum conventum de Landa¹¹ ab una et Matthiam scultetum dictum Propheta de Ulatkowo¹² partibus ab altera, ratione lacus super haereditate Skorzencino eiusdem domini abbatis dicto Niedziagel¹³, ita tamen, quod idem Matthias scultetus non debet antecedere cum suo rete aestivali, cum quo piscari debet super eodem lacu iam dicto, prout privilegium ipsius canit, sagenam eiusdem domini abbatis nec sagenae magnae domini abbatis praefati nocere debet, nisi uti et frui cum eodem suo rete aestivali debet et cum omnibus instrumentis ad hoc idem rete spectantibus, veluti cum quatuor hominibus, funibus, securibus et aliis apparamentis post piscationem domini abbatis, ubi sibi placuerit lacu super eodem, ad quod ius habet ad tempora perpetua. Nos vero audita praetactorum arbitrorum confessione praedictam concordiam signavimus aeviterne valituram. Et iudicatum hincinde nobis solvunt. In cuius rei testimonium sigilla nostra praesentibus sunt appensa. Actum et datum anno, die et loco, quibus supra.

^atak Kop.

¹Trojan z Łekna, Bogusz z Budzisławia i Piotr z Żernik, zob. wyżej, nr 1138/1, 2, 11.

²Trojan z Łekna, Bogusz z Budzisławia i Piotr z Żernik, zob. wyżej, nr 1138/1, 2, 11.

³Trojan z Łekna, Bogusz z Budzisławia i Piotr z Żernik, zob. wyżej, nr 1138/1, 2, 11.

⁴Gębarzewo par. Pawłowo, na pd. od Gniezna (Koz. 1 s. 73, 4 s. 222). Hektor wyst. 1430 - 1445 (SHGWlkp.), burgrabią gnieźn. nazywany przemiennie z Piotrem z Gębarzewa (GUrz. nr C 10).

⁵Wojciech z Niemczyna, zob. wyżej, nr 1138/19.

⁶Tomek z Małachowa, zob. wyżej, nr 1092/8.

⁷Wojciech z Modliszewa, zob. wyżej, nr 1138/22.

⁸Trąbczyn, wieś par. na pd.-wsch. od Zagórowa w Kaliskiem (Koz. 5 s. 414). Mikołaj wyst. od 1402 (SHGWlkp.), wicechorąży w Gnieźnie 1434 - 1440 (GUrz. nr C 95).

⁹Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 1100/6.

¹⁰Michał z Powidza to najpewniej Michał Ralewski (z Ralewic w powiecie szadkowskim), tenutariusz królewskiego Powidza w Gnieźnieńskiem, potwierdzony w tym charakterze już 1434 (AAG, ACons. A 103, k. 463) do 1449 (GStar. s. 58).

¹¹Opat lędzki Jan, zob. wyżej, nr 1260/1.

²¹Wylatkowo na pn. od Powidza (Koz. 1 s. 352). Sołtys Prorok może ident. z Maciejem wyst. 1417 (Acta capitulorum II nr 102).

¹³Skorzęcin par. Ostrowite Prymasowskie, na pn.-zach. od Powidza (Koz. 1 s. 282). Jezioro Niedzięgiel na pd.-wsch. od Skorzęcina.

Dokument Nr 1377

Poznań, 15 listopada 1434

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że podkomorzy kaliski Dobrogost Świdwa z Szamotuł zapisał czynsz dziekanowi gnieźnieńskiemu Jaśkowi z Czechla, egzekutorowi testamentu Mikołaja Kickiego.

Kop.: 1. Gniezno, AAG, Dypl. Gn. 436, w or. transumpcie arcybiskupa gnieźn. Wincentego Kota z Dębna z daty: Gniezno, 20 kwietnia 1443 (KDW X) - dok. dziurawy, pozalewany, miejscami nieczytelny; 2. Kraków, x Bibl. PAN, rkps 9176, s. 196 - 197, w transumpcie jak Kop. 1; 3. Gniezno, AAG, ACap. B 717 (kopiariusz dok. kolegium mansjonarzy gnieźn. z XVIII w.), k. 2v - w transumpcie jak Kop. 1, bez zakończenia, bardzo niestaranna, z licznymi błędami.

Uw.:Braki w Kop. 1 uzupełniono wg Kop. 2.

Nos Andreas Czolek de Zelechow succamerarius Sandomiriensis necnon capitaneus Maioris Polonie generalis¹ omnes et singulos, tam presentes, quam futuros, ad quorum noticiam huiusmodi fuerint devoluta, volumus non latere ymmo magis in palam patere, quibus expedit universis, quomodo ad nostram aliorumque eiusdem terre nobilium veniens presenciam strennuus et nobilis Dobrogostius de Schamothuli succamerarius Calisiensis², non compulsus, non coactus neque aliquo dolo fraudis aut metu sive swasu deceptivo circumventus, quinymmo sanus mente pariter existens et corpore, amicorum suorum sano fretus consilio maturaque superinde deliberacione prehabita, in villa sua Szewczino^a wlgariter nuncupata, in districtu Poznaniensi sita et locata³, duas sexagenas grossorum monete currentis annui census ad festum sancti Martini [11 XI] singulis [annis] dandum [et] exsolvendum sub foro et tytulo reempcionis recognovit se vendidisse venerabili viro; domino Johanni decano Gneznensi⁴, executori testamenti olim honorabilis Nicolai Kyczka archidiaconi Gneznensis^{b 5} pro quadraginta cum una marcis monethe currentis et numeri Polonicalis [marcam in q]uamlibet quadraginta cum octo grossis computando, pro mansionariis et ipsorum parte in eclesia et capella Omnium Sanctorum Gneznensi, ita tamen, quod predictas duas sexagenas in moneta tunc currenti suprascripta in censibus et redditibus atque eiusdem sue ville kmethonibus [in effectum resignavit et presentibus se inscripsit], quosquidem kmethones se in solvendis eisdem duabus sexagenis in valore et moneta lassi et tepidi remissi et negligentes [quoquomodo extiterint, ipse prefatus strennuus Dobrogostius] sponte subiecit [et submisit] censuris et [sentenciis excomunicacionum per dominum presulem Poznaniensem ferendis] contra [suprascriptos] kmethones ville sue [Sczuczino nominate racione et pretextu solucionis realis sepenominati] cens[us annualis compellendos. Ut autem predicta resignacio coram nobis taliter facta robur obtineat essencie et vigorem, presentem literam sigillorum nostrorum appensione iussimus communiri, presentibus magnificis, strennuis et] nobilibus Sandivogio de Ostrorog pallatino⁶, Petro Scora subiudice Poznaniensibus⁷, Dobrogos[tio] de Colyn^c castellano Camenensi⁸, Vincencio Furman de Mchy⁹, Bogussio de Kossuthy¹⁰ et Janussio de Gora¹¹, testibus circa premissa. [Actum et datum Poznanie] feria secunda proxima post festum sancti Martini anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo quarto¹².

^atak Kop. 1, Szebwczina Kop. 2

^btu kończy się Kop. 3

^ctak Kop. 1

¹Andrzej Ciołek z Żelechowa, zob. wyżej, nr 1237/7.

²Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1103/12.

³Szczuczyn par. Szamotuły, na pn. od Szamotuł (Koz. 3 s. 300).

⁴Jasiek z Czechla, zob. wyżej, nr 1094/2.

⁵Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 1110/2.

⁶Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1081/1.

⁷Piotr Skóra z Gaju, zob. wyżej, nr 1246/8.

⁸Dobrogost z Kolna, zob. wyżej, nr 1108/2.

⁹Mchy, wieś par. na pd. od Książa Wlkp. (Koz. 2 s. 450, 8 s. 196). Wincenty, syn Jana Furmana, wyst. 1418 - 1440 (SHGWlkp.).

¹⁰Bogusz z Koszut, zob. wyżej, nr 1186/6.

¹¹Nie zidentyfikowany, może ident. z Januszem z Górki, zob. wyżej, nr 1123/12.

¹²Od 1434 zachowały się wlkp. starościńskie księgi rezygnacji. Najstarsza jest księga Andrzeja Ciołka; znajduje się w niej i nota o niniejszej transakcji (Poznań, WAP, Poznań Gr. 1, k. 54v-55). Publikujemy ją poniżej dla zobrazowania stosunku zapiski w księdze do dokumentu: Poznanie feria secunda proxima ante festum sancte Elizabeth Vidue anno Domini CCCC° tricessimo quarto [15 XI]- - Sczvczino. Veniens magnificus Dobrogostius de Schamo(tu)li succamerarius Kalisiensis in villa sua dicta Sczwczino in districtu Poznaniensi sita, duas sexagenas grossorum currentis monete census annui ad festum sancti Martini singulis annis solvendi sub foro reempcionis recognovit se vendidisse venerabili domino Johanni decano Gneznensi etc., executori testamenti olim domini Nicolai Kyczka archidiaconi Gnezensis pro quadraginta et una marcis monete currentis Polonicalis pro mansionariis et parte ipsorum in ecclesia et capella Omnium Sanctorum Gnezenensi, quas resignat in censibus et redditibus atque kmethonibus eiusdem ville Sczuczino, quos kmethones, si remissi negligentes et tepidi fuerint in solvendo dictas duas sexagenas, ipse dominus Dobrogostius sponte subiecit et submisit censuris et sentenciis excomunicacionum [k. 55] per dominum officialem Poznaniesem ferendis ad solucionem realem compelendos. Presentibus magnificis, strennuis et nobilibus Sandiwogio de Ostrorog pallatino, Petro Scora subiudice Pozn(aniensibus), Dobrogostio de Colno castellano Camenensi, Vincencio Furman de Mchy, Bogussio de Kossuthy et Janussio de Gora, testibus circa premissa.

Dokument Nr 1378

Gniezno, 29 listopada 1434

I. N. Apelacja od wyroku w sporze o dziesięciny pomiędzy biskupem poznańskim a plebanem kościoła w Bninie.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 19, k. 20 - 20v. Wpis 5 lutego 1435.

In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo quadringentesimo tricesimo quarto, indicione duodecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini, domini Eugenii pape quarti anno ipsius quarto, die penultimo mensis Novembris, in stuba venerabilis viri, domini Benedicti canonici et officialis Gneznensis¹ sita in Summo Gneznensi² meique notarii publici et testium infrascriptorum presencia constitutus personaliter circumspectus vir, magister Peregrinus procurator consistorii Gneznensis³, tenens suis in manibus appellacionem in papiro scriptam ipsam interposuit huiusmodi sub tenore: Procurator procuratorio nomine reverendi in Christo patris, domini ac domini Stanislai Dei gracia episcopi Poznaniensis⁴ necnon strennui militis, domini Andree heredis in Blozeyewo⁵ ac omnium et singulorum kmethonum agros colencium ibidem in Blozeyewo Poznaniensis diocesis⁵ animo et intencione appellandi proponit et dicit, quod licet causa, que coram venerabili viro, domino Benedicto canonico et officiali Gneznensi inter discretum virum Andream rectorem parrochialis eclesie in Bnyn dicte diocesis actorem ab una et dictum reverendum in Christo patrem et dominum, dominum Stanislaum Dei gracia episcopum Poznaniensem de et super decima manipulari hereditatis dicte ville Blozeyewo in vim appellacionis parte vertebatur ex altera, in ipsaque causa prefatus reverendus in Christo pater, dominus Stanislaus episcopus Poznaniensis pro huiusmodi decima mense sue episcopalis, ut premittitur, coram prefato domino Benedicto canonico et officiali Gneznensi pro dictis nobili Andrea et kmethonibus suis laicis tamquam pro re sua se evictorem et dominum litis posuisset et in ipsa causa cum Andrea rectore eclesie in Bnyn usque ad sentenciam diffinitivam inclusive processisset et litigasset. Et quamvis ab huiusmodi sentencia preten(denti) pro parte dicti domini episcopi ad Sedem Apostolicam appellatum fuisset, quia tamen dictus reverendus pater, dominus episcopus Poznaniensis obstantibus certis impedimentis ipsam appellacionem prosequi non potuit, quanto nichilominus prosequetur loco et tempore oportunis. Nichilominus prefatus wenerabilis vir, dominus Benedictuc canonicus et officialis predictus dictam preten(dentem) sentenciam unquam sic, ut premittitur, contra dictum dominum episcopum latam, contra prefatum dominum Andream et suos kmethones in Blozeyewo, non obstantibus racionibus, contra huius execucionem preten(dentis) date, limites excedendo ipsius preten(dentis) sentencie execucioni per suam sentenciam interlocutoriam [k. 20v] contra prefatum nobilem et suos kmethones demandavit, licet nulliter et de facto dictum dominum episcopum, cuius res agitur omittendo. Ex premissis igitur et quolibet premissorum senciens dictum nobilem Andream heredem in Blozeyewo et suos kmethones ibidem commanentes, dictum reverendum in Christo patrem, dominum Stanislaum Dei gracia episcopum Poznaniensem et mensam suam fore et esse gravatos timensque in posterum plus posse gravari, cum ex preteritis verisimiliter presumatur, de futuris a dicta preten(dentis) excessiva execucione sentencie ad sacrosanctam sinodum Basiliensem provocat et appellat, et apelans primo instanter, secundo instancius, tercio instantissime sibi dari petit, si quis est se eos dare velit vel possit, vel saltem a te^a notario publico literas testimoniales petit, subiciens dictum dominum Andream et kmethones suos in Blozeyewo vel alium et alios sua interesse putans dicte sacre sinodi Basiliensis tuicioni et proteccioni, et protestatur, quod hanc appellacionem intimabit, insinuabit illi vel illis, cui de iure debebit et ipsam proseque a iure sibi limitato, salvo iure addendi, mi(nuen)di, corrigendi ceterisque iuris beneficiis per omnia semper salvis. Super quibus omnibus et singulis^b premissis prefatus magister Peregrinus peciit sibi fieri presens publicum instrumentum. Acta sunt hec anno, indicione, pontificatus, die, mense, hora et loco, quibus supra, presentibus circumspectis viris, dominis Johanne Hemmerlini altarista Wratislauiensi⁷ necnon Alberto Romano⁸, Stanislao Gosdz⁹ et Petro de Bnyn procuratoribus causarum consistorii Gneznensis¹⁰, testibus circa premissa.
Et ego Paulus Petri de Lubanye, clericus Wladislauiensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius¹¹, quia predictis appellacionis interposicioni, leccioni aliisque omnibus et singulis premissis, dum sic agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia sic fieri vidi et audivi, ideo hoc presens publicum instrumentum, me aliis arduis occupato negociis, per alium fidelem scribi, procuravi et in hanc publicam formam redegi, signo quoque et nomine meis solitis et conswetis consignavi, in fidem et testimonium omnium premissorum.

^atak Kop.

^bskrślone kop.

¹Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 1083/1.

²Summum, okolica katedry, wzgórze katedralne w Gnieźnie.

³Peregryn z Pępic, zob. wyżej, nr 1137/7.

⁴Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1078/4.

⁵Andrzej z Błażejewa (Błożejewa), zob. wyżej, nr 1289/37.

⁶Bnin koło Kórnika. Pleban Andrzej wyst. także 1430 (Acta capitulorum II nr 1015) oraz 1436, kiedy to rezygnuje z kościoła bnińskiego (AAP, AC 20 k. 113v).

⁷Jan altarysta wrocławski nie zidentyfikowany.

⁸Wojciech Romanus, zob. wyżej, nr 1093/5.

⁹Stanisław Goźdź jako adwokat w konsystorzu gnieźn. potwierdzony 1434 - 1449 (tutaj; Acta capitulorum II nr 296 - 454).

¹⁰Piotr syn Wawrzyńca z Bnina, zob. wyżej, nr 1158/7.

¹¹Lubanie, wieś par. na pn. od Brześcia Kujawskiego. Paweł syn Piotra nie notowany w księdze notariuszy konsystorza gnieźn. (AAG, AConst. G II/1), najpewniej ident. z Pawłem zw. Apostoł z Lubania adwokatem w konsystorzu gnieźn. do 1462 (Acta capitulorum II nr 379 - 583).

Dokument Nr 1379

[Poznań], 1434

Oficjał poznański zaświadcza, że NN (z Szołdr?) zapisał czynsz [poznańskim wikariuszom katedralnym].

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 619 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 182, zaginionego w 1945 r.).

1434. Coram Clemente de Drzewica canonico et officiali Posnaniensi¹ inscriptio census unius fertonis a summa 3 marcarum in Szoldry².

¹Klemens z Drzewicy, zob. wyżej, nr 1355/1.

²Szołdry par. Brodnica, na pn.-zach. od Śremu (Koz. 3 s. 304).

Dokument Nr 1380

[Poznań], 1434

Władze miasta Poznania zaświadczają, że wrotny miejski Mikołaj zapisał czynsz [poznańskim wikariuszom katedralnym].

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 627 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych z XVI w. - tzw. Jura vicariorum, k. 283, zaginionego w 1945 r.).

1434. Coram officio consulari Posnaniensi Nicolaus civitatis portulanus¹ unam marcam census pro 12 marcis super domo sua in Monte² sita cavet.

¹Pozn. bramny, wrotny, portulanus, Mikołaj wyst. 1430 (WSvP s. 245), chyba różny od Mikołaja wyst. w tym charakterze już 1403 (ib., s. 48).

²Tj. na Podgórczu, w zach. części Poznania, na pd. od zamku królewskiego.

Spis treści

Wstęp	V
Wykaz skrótów	VII
Wykaz dokumentów	X
Dokumenty	1