KODEKS DYPLOMATYCZNY WIELKOPOLSKI TOM VIII

SOCIETAS LITTERARUM POSNANIENSIS FONTES COLLEGII HISTORICI TOMUS XX CODEX DIPLOMATICUS MAIORIS POLONIAE TOMUS VIII comprehendit: diplomata nr 774 - 1074 ex annis 1416 - 1425 recensuerunt ANTONIUS GĄSIOROWSKI et THOMAS JASIŃSKI adnotavit ANTONIUS GĄSIOROWSKI VARSOVIAE - POSNANIAE MCMLXXXIX

POZNAŃSKIE TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ NAUK WYDAWNICTWA ŹRÓDŁOWE KOMISJI HISTORYCZNEJ TOM XX KODEKS DYPLOMATYCZNY WIELKOPOLSKI TOM VIII zawiera dokumenty nr 774 - 1074 z lat 1416 - 1425 wydali i opracowali ANTONI GĄSIOROWSKI i TOMASZ JASIŃSKI komentarzem opatrzył ANTONI GĄSIOROWSKI WARSZAWA - POZNAŃ 1989 PAŃSTWOWE WYDAWNICTWO NAUKOWE

WYDAWNICTWA POZNAŃSKIEGO TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ NAUK Główny Redaktor: WOJCIECH R. RZEPKA KOMITET REDAKCYJNY Helena Chłopocka, Brygida Kürbis, Czesław Łuczak, Witold Maisel, Ryszard Walczak Wydano z pomocą finansową Polskiej Akademii Nauk Printed in Poland ISBN 83-01-07279-2 ISSN 0208-9033

Wstęp

Tom VIII Kodeksu dyplomatycznego Wielkopolski, bezpośrednia kontynuacja wydanych w latach 1982 i 1985 tomów VI i VII, a przede wszystkim tomów I - V opublikowanych w latach 1877 - 1908, zawiera 300 dokumentów dotychczas w Kodeksie nie ogłoszonych, a pochodzących z lat 1416 - 1425. Dokumentów w ogóle dotąd w pełnym tekście nie publikowanych tom niniejszy zawiera 262. Zgodnie z zasadami wyłożonymi we wstępie do tomu VI, nie drukujemy w obecnym tomie tych dokumentów, które ogłoszone już zostały w tomie V (1908) w formie regestów, ekscerptów czy streszczeń. Wyjątek robimy tu tylko dla oryginałów, dla dokumentów monarszych, wreszcie dla tych dyplomów, których regesty czy streszczenia były w tomie V błędne czy zbyt lakoniczne - takich wypadków jest w niniejszym tomie 26. W nielicznych wypadkach publikacji w tomie V pełnego tekstu dokumentu opatrzonego tylko błędną datą, korygujemy daty krótkimi odsyłaczami (jak niżej, po nr 850).
Zasięg kwerendy i zasady wydawnicze wyłożone zostały w tomie VI Kodeksu. Pozostają one bez zmian¹.
Podobnie jak poprzednie, tak i tom niniejszy jest owocem pracy zbiorowej. Z dwójki wydawców Antoni Gąsiorowski czuwał nad aparatem wydawniczym i redakcją całości, zaś Tomasz Jasiński przygotował ostateczną wersję tekstów. Dokumenty skopiowali - w ramach długoletnich prac przygotowawczych - prof. prof. Antoni Gąsiorowski i Henryk Kowalewicz (†), dr hab. Jerzy Luciński, mgr Janina Wejchertowa, sporadycznie również dr Kazimiera Chojnacka, dr Alina Brzóstkowska, wreszcie mgr Danuta Pędzińska, która przepisała również wszystkie dokumenty na maszynie i uczestniczyła w ich kolacjonowaniu. Kilku przepisanych dokumentów zechcieli dostarczyć wydawcom doc. dr Jacek Wiesiołowski i dr Franciszek Sikora- a także zawsze życzliwy dla wszelkich poczynań edytorskich doc. dr Stanisław Kuraś. Pan prof. Janusz Bieniak nie skąpił informacji o Kujawianach dla konstruowania przypisów rzeczowych, podobnie dr Franciszek Sikora w wypadku Małopolan. Pan prof. Kazimierz Jasiński zechciał przejrzeć elementy chronologiczne szeregu dokumentów, sugerując wiele korektur. Liczne codzienne trudności z identyfikacją Wielkopolan pomagała zawsze rozwiązywać Pani dr Krystyna Górska-Gołaska z poznańskiej pracowni Słownika Historyczno-Geograficznego Ziem Polskich w Średniowieczu; kartoteki tej pracowni stanowiły zresztą podstawę dla identyfikacji i lokalizacji olbrzymiej większości osób i miejscowości występujących w Kodeksie. Dr Marek Sędek wspomógł wydawców opisami kilku pieczęci.
Proweniencję dokumentów wydanych w niniejszym tomie oraz liczbę oryginałów, kopii, odpisów i regestów w nim zawartych przedstawia załączona tabela. Prace nad przygotowaniem VIII tomu Kodeksu prowadzone były w ramach Pracowni Edytorskiej Źródeł do Dziejów Wielkopolski, działającej od 1975 r. przy Komisji Historycznej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Towarzystwo wspierało edycję zasiłkami pieniężnymi i umieściło ją w swoim planie wydawniczym; znalazła też ona uznanie w finansującej wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk. W tych samych ramach organizacyjnych przygotowywany jest obecnie do druku tom IX Kodeksu (lata 1426 - 1434) oraz planowane tomy następne: X (1435 - 1444) i XI (1445 - 1450), wreszcie indeksy do całości.

¹Obszerne uwagi o tych zasadach opublikował J. Zdrenka, Uwagi i uzupełnienia do VI tomu Kodeksu dyplomatycznego Wielkopolski, Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza t. XVI, z. 1 (31), Poznań 1985, s. 93 - 116, por. także A. Gąsiorowski, Jeszcze o tomie VI Kodeksu dyplomatycznego Wielkopolski, ib. s. 117 - 118, gdzie próba wyjaśnienia zasad edytorskich obowiązujących w Kodeksie. Ostatnio J. Matuszewski, Nowe wydawnictwo źródłowe do dziejów Wielkopolski. Uwagi w związku z tomem VI Kodeksu dyplomatycznego Wielkopolski, Czasopismo Prawno-Historyczne XXXVII, 1985, z. 2, obok cennych korektur szczegółowych do tekstów publikowanych w tomie VI wysuwa szereg propozycji edytorskich nie nadających się do dyskusji na tym miejscu, por. A. Gąsiorowski, O metodzie wydawania średniowiecznych dokumentów tamże, XXXVIII, 1986, z. 1.

Pochodzenie dokumentów publikowanych w KDW VI

Lp.	Archiwum, biblioteka	Or.	Kop.	Odpis	Reg.	Razem
1	Berlin-Dahlem, GStAPK	10	3	-	-	13
2	Bydgoszcz, WAP	7	2	-	5	14
3	Gniezno, AAG	10	25	-	1	36
4	Kolonia, Historisches Archiv	1	-	-	-	1
5	Kórnik, Bibl. Kórn.	1	1	-	5	7
6	Kraków, Archiwum OO. Dominikanów	-	1	-	-	1
7	Kraków, Bibl. Czart.	1	-	1	-	2
8	Kraków, Biblioteka PAN	2	-	-	-	2
9	Poznań, AAP	4	25	-	29	58
10	Poznań, WAP	19	94	1	4	118
11	Toruń, WAP	1	-	-	-	1
12	Warszawa, AGAD	29	10	-	1	40
13	Włocławek, Archiwum Diecezjalne	1	-	-	2	3
14	Inne, różne, wydane wg publikacji	-	-	4	-	4
	Ogółem	86	161	6	47	300

Wykaz skrótów

Literatura, źródła, instytucje

AAG - Archiwum Archidiecezji Gnieźnieńskiej.
AAP - Archiwum Archidiecezji Poznańskiej.
Acta capitulorum - Acta capitulorum nec non iudiciorum ecclesiasticorum selecta, wyd. B. Ulanowski, t. I - III, Kraków 1894 - 1918.
AGAD - Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie.
AKH - Archiwum Komisji Historycznej (Polskiej) Akademii Umiejętności.
ARP - Akta radzieckie poznańskie, wyd. K. Kaczmarczyk, t. I - III, Poznań 1925 - 1948.
Bibl. Czart. - Muzeum Narodowe w Krakowie. Biblioteka Czartoryskich.
Bibl. Jag. - Biblioteka Jagiellońska w Krakowie.
Bibl. Kórn. - Biblioteka Kórnicka Polskiej Akademii Nauk.
Bibl. Ossolineum - Biblioteka Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu.
Bibl. Racz. - Miejska Biblioteka Publiczna im. Edwarda Raczyńskiego w Poznaniu.
Caro, Liber cancellariae - J. Caro, Liber cancellariae Stanislai Ciołek. Ein Formelbuch der polnischen Königskanzlei aus der Zeit der hussitischen Bewegung, Archiv für österreichische Geschichte, t. 45, 1871, s. 319 - 545, t. 52, 1874, s. 1 - 273.
Cat. Bibl. Jag. - Catalogus codicum manuscriptorum medii aevi latinorum, qui in Bibliotheca Jagellonica Cracoviae asservantur, vol. I, Wrocław 1980, vol. II, Wrocław 1982.
Cod. Vit. - Codex epistolaris Vitoldi magni ducis Lithuaniae, Kraków 1882.
DKM - Dokumenty kujawskie i mazowieckie przeważnie z XIII wieku, wyd. B. Ulanowski, Kraków 1887.
Długosz, Historia - Joannis Długossii seu Longini canonici Cracoviensis Historiae Polonicae libri XII, w tegoż: Opera omnia, t. XIII, XIV, Kraków 1877, 1878.
Epist. - Codex epistolaris saeculi decimi quinti, t. I - III, Kraków 1876, 1891, 1894.
Eubel, Hierarchia - C. Eubel, Hierarchia catholica medii et recentioris aevi, t. I. Monasterii 1913.
GKal. - A. Gąsiorowski, Członkowie władz Kalisza w pierwszej połowie XV wieku, Rocznik Kaliski, 18, 1985, s. 35 - 39.
GStAPK - Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz.
GStar. - A. Gąsiorowski, Starostowie wielkopolskich miast królewskich w dobie jagiellońskiej, Warszawa 1981.
Gumowski, Najst. pieczęcie miast - M. Gumowski, Najstarsze pieczęcie miast polskich XIII -XIV wieku, Toruń 1960.
Gumowski, Pieczęcie - M. Gumowski, Pieczęcie królów polskich, Kraków 1920.
GUrz. - A. Gąsiorowski, Urzędnicy wielkopolscy 1385-1500. Spisy, Poznań 1968.
Index act. - Index actorum saeculi XV ad res publicas Poloniae spectantium, Kraków 1888.
Inventarium - Inventarium omnium et singulorum privilegiorum, litterarum, diplomatum, scripturarum et monumentorum, quaecunque in archivo regni in arce Cracoviensi continentur, Lutetiae Parisiorum 1862.
Jaskulski - J. Jaskulski, Skład osobowy kapituły katedralnej poznańskiej w I połowie XV wieku. Praca magisterska, maszynopis na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
KDKK - Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej Ś. Wacława, wyd. F. Piekosiński, t. I - II, Kraków 1883.
KDM - Kodeks dyplomatyczny Małopolski, wyd. F. Piekosiński, t. I - IV, Kraków 1876 - 1905.
KDW - Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. I - VII, Poznań 1877 - 1985 oraz t. IX - XI - maszynopisy w posiadaniu wydawców; seria nowa, t. I, Poznań 1975.
KGV - Kališskie Gubernskie Vědomosti, Kalisz 1869 - 1871 i odbitka: Dokumenty i akty otnosjaščesja k istorii gorodov kališskoj gubernii, Kalisz 1869.
Kor. - J. Korytkowski, Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 do dni naszych, t. I - IV, Gniezno 1883.
Koz. - S. Kozierowski [Badania nazw topograficznych starej Wielkopolski], t. 1: Badania ... dzisiejszej archidiecezji gnieźnieńskiej, Poznań 1914; t. 2 - 3: Badania ... dzisiejszej archidiecezji poznańskiej, Poznań 1916; t. 4 - 5: Badania ... na obszarze dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski, Poznań 1920 - 1921; t. 6 - 7: Badania ... na obszarze dawnej wschodniej Wielkopolski, Poznań 1926 - 1928; t. 8: [uzupełnienia], Poznań 1939.
Kozierowski, Obce ryc. - S. Kozierowski, Obce rycerstwo w Wielkopolsce w XIII - XVI wieku, Poznań 1929.
KPol. - Kodeks dyplomatyczny Polski, t. I - IV, Warszawa 1847 - 1887.
Krzyżaniakowa - J. Krzyżaniakowa, Kancelaria królewska Władysława Jagiełły, t. I - II, Poznań 1972 - 1979.
Lasocki, Dostojnicy - Z. Lasocki, Dostojnicy i urzędnicy ziemi dobrzyńskiej w XIV i XV wieku, Warszawa 1934 (odbitka z "Miesięcznika Heraldycznego", t. XIII).
Lekszycki II - Die ältesten grosspolnischen Grodbücher, t. II, Leipzig 1889.
Łaski, Liber beneficiorum - J. Łaski, Liber beneficiorum archidiecezji gnieźnieńskiej, t. I - II, Gniezno 1880 - 1881.
Łukaszewicz, Obraz - J. Łukaszewicz, Obraz historyczno-statystyczny miasta Poznania, t. I - II, Poznań 1838.
MPH - Monumenta Poloniae Historica, t. I - VI oraz series nova, t. I n.
MRPS - Matricularum Regni Poloniae summaria, t. I - V, Warszawa 1905 n.
Nakielski, Miechovia - S. Nakielski, Miechovia, sive promptuarium antiquitatum monasterii Miechoviensis, Kraków 1634.
Now. - J. Nowacki, Dzieje archidiecezji poznańskiej, t. I - II, Poznań 1959 - 1964.
Poz. I - Die ältesten grosspolnischen Grodbücher, t. I, Leipzig 1887.
Poz. II - Księga ziemska poznańska 1400 - 1407, Poznań 1960.
PSB - Polski słownik biograficzny, t. I - XXX, Kraków 1935 n.
Raczyński, Kodex - E. Raczyński, Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski, Poznań 1840.
Reg. Teut. - Regesta historico-diplomatica Ordinis S. Mariae Theutonicorum 1198 - 1525, t. I - II, wyd. E. Joachim, W. Hubatsch, Göttingen 1948 - 1950.
Rep. Germ. - Repertorium Germanicum, t. III - IV, Berlin 1935, 1958.
Rosin, Słownik - R. Rosin, Słownik historyczno-geograficzny ziemi wieluńskiej w średniowieczu, Warszawa 1963.
Roty - Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, t. I-V wyd. H. Kowalewicz, W. Kuraszkiewicz, Poznań 1959 - Wrocław 1981.
Senkowski - Sułkowska - J. Senkowski, I. Sułkowska, Archiwum dokumentowe miasta Kalisza, w: Osiemnaście wieków Kalisza, t. I, Kalisz 1960, s. 293 - 361.
SHGPoz. I - Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. 1, Wrocław 1982 n.
SHGWlkp. - Kartoteki Pracowni Słownika historyczno-geograficznego Wielkopolski średniowiecznej w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu.
Spisy kuj. - Spisy urzędników kujawskich XIII - XV w. w posiadaniu prof. Janusza Bieniaka.
Spisy łęcz., spisy sier., spisy wiel. - Urzędnicy łęczyccy, sieradzcy i wieluńscy XIII - XV wieku. Spisy, opr. J. Bieniak, A. Szymczakowa, Wrocław 1985.
Spisy wlkp. - Urzędnicy wielkopolscy XII-XV wieku. Spisy, opr. M. Bielińska, A. Gą siorowski, J. Łojko, Wrocław 1985.
SPPP - Starodawne prawa polskiego pomniki
Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty - I. Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty królewskie i ich funkcja w państwie polskim za Andegawenów i pierwszych Jagiellonów 1370 - 1444, Warszawa 1977.
Voigt, Namen-Codex - J. Voigt, Namen-Codex der Deutschen Ordens-Beamten, Königsberg 1843.
WAP - (Wojewódzkie) Archiwum Państwowe.
Weise, Staatsverträge - E. Weise, Staatsverträge des Deutschen Ordens in Preussen im 15. Jahrhundert, t. I-III, Königsberg 1939 - Marburg 1966.
Wizytacje - Wizytacje dóbr arcybiskupstwa gnieźnieńskiego i kapituły gnieźnieńskiej w XVI wieku, wyd. B. Ulanowski, Kraków 1920.
WSB - Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa 1981.
WSvP - A. Warschauer, Stadtbuch von Posen, Posen 1892.
Wuttke - H. Wuttke, Städtebuch des Landes Posen, Leipzig 1864.
Zajączkowscy, Materiały - S. Zajączkowski, S. M. Zajączkowski, Materiały do słownika geograficzno-historycznego dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej do 1400 roku, cz. I-II, Łódź 1966 - 1970.
Zb. dok. Płocka - Zbiór dokumentów i listów miasta Płocka, wyd. S. M. Szacherska, t. I, Warszawa 1975.
ZDKDK - Zbiór dokumentów katedry i diecezji krakowskiej, wyd. S. Kuraś, t. I n., Lublin 1965 n.
ZDM - Zbiór dokumentów małopolskich, t. I n., wyd. S. Kuraś i I. Sułkowska-Kurasiowa, Wrocław - Warszawa 1962 n.

Skróty językowe

dok. - dokument
gnieźn. - gnieźnieński
GWP - starosta generalny Wlkp.
ib. - ibidem
ident. - identyczny
I. N. - instrument notarialny
kal. - kaliski
kop. - kopia
krak. - krakowski
lit. - literatura
łęcz. - łęczycki
or. - oryginał
par. - parafia, parafialny
pd. - południe, południowy
pn. - północ, północny
por. - porównaj
pozn. - poznański
reg. - regest
sandom. - sandomierski
sier. - sieradzki
skr. - skreślone
streszcz. - streszczenie
uw. - uwaga, uwagi
tłum. - tłumaczenie
wg - według
wlkp. - wielkopolski
wsch. - wschód, wschodni
wyd. - wydanie
wyst. - występuje
zach. - zachód, zachodni
zm. - zmarły
Z. N. - znak notarialny
zob. - zobacz.

Wykaz dokumentów

774
Skulsk, 16 stycznia [1416] Maciej z Bogwidz zastawia swoje części w Bogwidzach swemu bratu Jakuszowi plebanowi w Skulsku

775
Poznań, 27 marca 1416 Michał Blida oficjał poznański zaświadcza, że Mikołaj z Tarnowa zapisał czynsz kapitule poznańskiej

776
Brześć Kujawski, 7 maja 1416 Król Władysław Jagiełło na prośbę wójta kaliskiego Mikołaja Krancha zatwierdza dokument Władysława Łokietka z dnia 19 listopada 1298 dotyczący wsi Rajsków

777
[Kalisz], 15 maja 1416 Władze miasta Kalisza zaświadczają, że mieszczanin kaliski Stanisław Weneczke zapisał czynsz słodownikowi Benkowi

778
Oborniki, 16 czerwca 1416 Król Władysław Jagiełło wzywa komtura człuchowskiego do zwrotu dobytku zrabowanego z zamku drahimskiego

779
Poznań, 23 czerwca 1416 Król Władysław Jagiełło nakazuje sądowi w Kościanie, aby nie pozywał Elżbiety Granowskiej do czasu rozstrzygnięcia sporu o wieś Granowo

780
Kościan, 24 czerwca 1416 Król Władysław Jagiełło odnawia prawa miasta Sierakowa

781
Wrocław, 25 czerwca 1416 I. N. Potwierdzenie dokumentu króla Kazimierza Wielkiego z 3 lipca 1358 dla prepozytury kanoników regularnych w Kaliszu

782
Pyzdry, 8 lipca 1416 Wymienieni uczestnicy roczku pyzdrskiego zawiadamiają roczek kościański, że Bartosz z Koźmina stanął na roku królewskim przeciw Stefanowi z Trąbinka

783
Łęczyca, 17 lipca 1416 Król Władysław Jagiełło ustala zasady dziedziczenia przez dzieci ruchomości (gerady) należących do mieszczek poznańskich

784
Gniezno, 28 sierpnia 1416 Jan ze Szczekocin kasztelan lubelski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Mikołaj Ząb z Grochowisk zamienił swoje Kozłowo na Ryszewo i Zalesie klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie

785
Gniezno, 29 sierpnia 1416 Jan ze Szczekocin kasztelan lubelski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że klasztor norbertanek w Strzelnie rezygnował części wymienionych jezior i rzek klasztorowi benedyktynów w Mogilnie

786
Gostyń, 28 września 1416 Bartosz i Janusz bracia Wezenborgowie fundują altarię w kościele parafialnym w Gostyniu

787
Gniezno, 3 grudnia 1416 Przybysław prepozyt bożogrobców gnieźnieńskich odnawia przywilej na Borowy Młyn młynarzowi Janowi

788
Gniezno, 1416 (Reg.) Leonard prepozyt klasztoru norbertanek w Strzelnie sprzedaje połowę jeziora Lubieszewo klasztorowi bonedyktynów w Mogilnie

789
Poznań, 1416 Wincenty Marcinkowski wikariusz generalny poznański zaświadcza, że Bartosz Sokołowski z Koźmina zapisał czynsz kanclerzowi poznańskiemu Mikołajowi Górce

790
[Poznań], 1416 (Reg.) Władze miasta Poznania zaświadczają, że mieszczka poznańska Gertruda zapisała czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

791
[Poznań], 1416 (Reg.) Michał Blida oficjał poznański zaświadcza, że Stanisław z Palędzia zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

792
[Poznań], 1416 (Reg.) Michał Blida oficjał poznański zaświadczą, że Dobrogost i Pietrasz bracia z Głęboczka zapisali czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

793
[Poznań], 1416 (Reg.) Wincenty Marcinkowski poznański wikariusz generalny zaświadcza, że Mikołaj Spławski zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

794
[Poznań], 8 stycznia 1417 Władze miasta Poznania zaświadczają, że mieszczka poznańska Barbara Święszkowa sprzedała jatkę Maciejowi Girken

795
Kalisz, 10 stycznia 1417 Pozew starosty generalnego Wielkopolski dla Piotra Tarchały z Wysocka

796
13 stycznia 1417 Bozdziech komandor poznańskiego domu joannitów odnawia przywilej sołectwa we wsi Rabowice

797
[Poznań], 15 stycznia [1417] (Reg.) Wincenty Marcinkowski poznański wikariusz generalny zaświadcza, że NN (ze Szlachcina?) zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

798
6 lutego [1417] [Władze miasta Pyzdr(?)] zawiadamiają roczek pyzdrski, że ich sąd ławniczy rozpatrywał sprawę Jana Komorka

799
Konin, 19 lutego 1417 Rajcy konińscy zawiadamiają rajców toruńskich, że mieszczka konińska Katarzyna jest najbliższą krewną zmarłej w Toruniu swojej ciotki zwanej Porficzewą

800
Gębice, 1 marca 1417 Piotr z Mielżyna sędzia polubowny rozsądza spór pomiędzy klasztorem kanoników regularnych w Trzemesznie a wymienionymi dziedzicami Procynia o Procyński Młyn

801
Poznań, 14 marca 1417 Jan ze Szczekocin kasztelan lubelski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że wymienieni przedstawiciele kapituły poznańskiej zastawili Szydłów Erazmowi z Naramowic

802
Poznań, 17 marca 1417 Jan ze Szczekocin kasztelan lubelski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Bawor z Oporowa wraz z żoną Małgorzatą sprzedali swoje części wsi Krzemieniewo, Wierzchucin i Brylewo Dobrogostowi z Kolna

803
Skalbmierz, 21 marca 1417 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić wszystkie terminy sądowe Przedbora z Przechodów

804
Kościan, 23 kwietnia 1417 Mikołaj z Błociszewa sędzia poznański zaświadcza, że wraz z wymienionymi arbitrami rozsądził spór o sołectwo w Biskupicach pomiędzy przedstawicielami kapituły poznańskiej a Święszkiem z Piotrkowic Sączkowskim

805
Ślesin, 11 czerwca [1417?] Jakusz z Sarnowa wyraża gotowość ręczenia plebanowi w Ślesinie za dług Bogufała z Szyszyna

806
Pyzdry, 12 czerwca 1417 Michał prepozyt klasztoru miechowskiego wydzierżawia 1,5 łana roli należącej do szpitala pod Pyzdrami Andrzejowi Furmanowi mieszczaninowi z Pyzdr

807
Charłupia Wielka, 18 czerwca 1417 Marcin Zaremba z Kalinowy kasztelan sieradzki oddaje szpitalowi bożogrobców w Sieradzu użytkowanie królewskiego Garbowa (?) w zamian za dożywotnie użytkowanie 4 wymienionych wsi w Kaliskiem

808
Gniezno, 30 września 1417 Benedykt z Modły oficjał gnieźnieński transumuje tzw. falsyfikat mogileński z roku rzekomo 1103

*
Poznań, 24 października 1417 Bogusław Świnka kanonik i oficjał poznański potwierdza, że Mikołaj z Wierzenicy zapisał czynsz kapitule poznańskiej

809
Poznań, 13 listopada 1417 Rajcy miasta Poznania nadają Kasprowi Fafkowi mieszczaninowi poznańskiemu plac w mieście pod budowę młyna

810
Kraków, 26 listopada 1417 Król Władysław Jagiełło nakazuje sądom i staroście generalnemu Wielkopolski ochronę granic klasztoru cystersów w Wieleniu (Przemęcie)

811
Szydłów, 29 listopada 1417 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić sprawy sądowe pomiędzy Dobkiem Puchałą i Mikołajem braćmi z Węgier a Marcinem ze Sławska i Piotrem Smolką

812
Kalisz, 4 grudnia 1417 Jan ze Szczekocin kasztelan lubelski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Marcin z Radliczyc zastawił swoją dziedzinę Dąbrowę Spytkowi z Nacesławic

813
Kościan, 17 grudnia 1417 Jan ze Szczekocin kasztelan lubelski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Nikiel ze Skoraczewa oprawił posag i wiano swej żony na połowie Skoraczewa i na Prętkowicach

814
[Poznań], 1417 (Reg.) Wincenty Marcinkowski poznański wikariusz generalny zaświadcza, że Piotr z Urbanowa zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

815
Konstancja, 29 stycznia 1418 Papież Marcin V poleca prepozytowi klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie przeprowadzenie inkorporacji kościoła parafialnego w Mogilnie do tamtejszego klasztoru benedyktynów

816
Poznań, 13 marca 1418 Jan ze Szczekocin kasztelan lubelski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Jarosław z Bieganowa zapisał czynsz kanclerzowi poznańskiemu Mikołajowi z Górki

817
Śrem, 24 marca (1 kwietnia?, 1 lipca?) 1418 Książę Zygmunt Korybutowicz potwierdza uprawnienia Marcina Kota młynarza śremskiego i transumuje wcześniejszy dokument Wierzbięty z Paniewic dla jego poprzednika

818
[Kalisz, przed 30 marca 1418?] Jan ze Szczekocin kasztelan lubelski i starosta generalny Wielkopolski oraz wymienieni żupcy kaliscy proszą uczestników sądu króla w Kaliszu (?) o rozstrzygnięcie opisanego przypadku prawnego

819
Poznań, 30 marca 1418 Władze miasta Poznania przekazują budy budnikom i ustalają wykaz towarów, których sprzedaż przysługuje wyłącznie budnikom

820
Kalisz, 1 kwietnia 1418 Król Władysław Jagiełło zakazuje pozywać przed sądy Elżbietę wdowę po Markuszu z Marzelewa i jej synów

821
Kościan, 21 kwietnia 1418 Jan ze Szczekocin kasztelan lubelski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Dobrogost z Szamotuł sprzedał wsie Orle, Głuchowo i Sieradowo Jarosławowi z Jarogniewic

822
Brześć Kujawski, 25 kwietnia 1418 Król Władysław Jagiełło potwierdza przywilej Kazimierza Wielkiego dla Goliny z 22 stycznia 1362, przenosząc jednocześnie tamtejszy targ tygodniowy ze środy na poniedziałek

823
Poznań, 6 maja 1418 Andrzej Łaskarz biskup poznański potwierdza erekcję altarii fundacji Bartosza i Janusza Wezenborgów w kościele parafialnym w Gostyniu

824
Gębice, 30 maja 1418 Król Władysław Jagiełło zezwala klasztorowi cystersów w Lądzie na przeniesienie miasta Ląd z prawa polskiego na niemieckie

825
Gniezno, 12 czerwca 1418 Pozew oficjała gnieźnieńskiego dla wymienionych mieszkańców Pątnowa, Kazimierza Biskupiego, Sławoszewa, Nieświastowa, Kamieńca i Bieniszewa

826
Gniezno, 17 czerwca 1418 [Bodzęta z Chłapowa podsędek kaliski] mianuje Lutka z Brzezia swoim zastępcą sądowym na roczku ziemskim w Kaliszu

827
Gniezno, 18 czerwca 1418 Pozew oficjała gnieźnieńskiego dla Michała plebana w Kazimierzu Biskupim

828
Poznań, 29 czerwca 1418 Andrzej Łaskarz biskup poznański sprzedaje część dochodów z młyna Marcewo Marcinowi z Młodujewa

829
Poznań, 5 lipca 1418 Andrzej Łaskarz biskup poznański transumuje dokument zamiany łanu w Starej Krobi na część Małej Bukownicy

830
Ląd, 25 lipca 1418 Król Władysław Jagiełło nakazuje sądowi w Kaliszu rozsądzić spór pomiędzy Dobrogostem i Mikołajem braćmi z Ciemierowa a Przosną i Janem z Siedlemina po upływie roku od śmierci Markusza z Ciemierowa

831
Łęczyca, 5 sierpnia 1418 Król Władysław Jagiełło nadaje wolności targowe miastu Kaliszowi

832
Nakło, [5 września 1418] Jarosław z Iwna starosta nakielski skarży się komturowi toruńskiemu na napad dokonany na ziemie Królestwa przez komtura z Tucholi

833
Nakło, 14 września 1418 Jarosław z Iwna podkomorzy kaliski i starosta nakielski zaświadcza, że Sędziwój z Więcborka sprzedał część Mysław (Mysłowa) Piotrowi ze Śmiłowa

834
17 września 1418(?) I. N. Ustanowienie Piotra podkustoszego gnieźnieńskiego zastępcą dziekana przemyskiego Franciszka przy altarii w katedrze gnieźnieńskiej

835
Marzenin, 5 listopada 1418 I. N. Rozliczenie prepozyta łęczyckiego Piotra Pieskowskiego z Szymonem z Żernik z dochodów

836
Marzenin, 7 listopada 1418 I. N. Spór prepozyta łęczyckiego Piotra Pieskowskiego z Szymonem z Żernik o dochody z Marzenina oraz z prebendy i z altarii w katedrze gnieźnieńskiej

837
Pyzdry, 13 listopada 1418 Jan ze Szczekocin kasztelan lubelski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Stanisław z Grabienic na częściach wsi Grabienice, Nowa Wieś i Tury zapisał posag wiano swej żony Jadwigi

838
Poznań, 15 listopada 1418 Andrzej Łaskarz biskup poznański potwierdza dokument władz miejskich Wschowy z dnia 19 lutego 1412

839
[Poznań], 8 grudnia 1418 Wojtek mistrz (starszy?) cechu rzeźników w Poznaniu oświadcza, że cech z nowego placu posiadanego w mieście płaci 4 grosze czynszu rocznie

840
Mantua, 10 grudnia 1418 Papież Marcin V poleca prepozytowi bożogrobców gnieźnieńskich ukarać krzywdzicieli Macieja plebana we Wronczynie

841
[Poznań], 1418 (Reg.) Wincenty Marcinkowski poznański wikariusz generalny zaświadcza, że Dobrogost z Lucin zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

842
[Poznań], 1418 (Reg.) Bogusław oficjał poznański zaświadcza, że Mikołaj sołtys z Plewisk zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

843
1418 (Reg.) Stanisław z Kowalewa sprzedaje sołectwo [w Kowalewie] Andrzejowi z Podkoc

844
Opatów, 8 marca 1419 (Król Władysław Jagiełło] nakazuje zawiesić terminy sądowe przeciw Przedborowi z Przechodów do czasu powrotu marszałka Zbigniewa [z Brzezia] z Węgier

845
Osiek, 15 marca 1419 Król Władysław Jagiełło zezwala kasztelanowi poznańskiemu Mościcowi ze Stęszewa na wykup wsi Nowa Wieś z rąk sędziego poznańskiego Mikołaja z Błociszewa

846
Mchy, 4 kwietnia 1419 Wincenty Furman i Jan bracia z Mchów poręczają Gniewoszowi z Łobeza pobrany czynsz

847
Tyczyn, 10 kwietnia 1419 Król Władysław Jagiełło nakazuje staroście generalnemu Wielkopolski, aby skłonił kasztelana poznańskiego Mościca ze Stęszewa do odstąpienia królewskiej Mosiny Piotrowi Korczbokowi

848
Florencja, 9 maja 1419 Papież Marcin V nakazuje oficjałowi wrocławskiemu przeprowadzić postępowanie sądowe w obronie dwu kleryków z Ponieca

849
Ciążeń, 17 maja 1419 I. N. Stanisław z Szadka zobowiązuje się oddać dług altaryście gnieźnieńskiemu Domkowi

850
Trzemeszno, 6 czerwca 1419 Andrzej prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie nadaje Janowi Cietrzewiowi młyn w Oćwiece

*
Gliniany, 12 czerwca 1419 Król Władysław Jagiełło zapisuje Janowi z Kalinowy 200 grzywien na Macewie

851
Poznań, 1 lipca 1419 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski lokuje swoje miasto Lwówek na prawie miejskim, ustalając prawa i obowiązki mieszczan

852
Mogilno, 18 lipca 1419 I. N. Ustanowienie pełnomocników Andrzeja plebana kościoła Św. Jakuba w Mogilnie dla negocjowania przekazania kościoła klasztorowi benedyktynów w Mogilnie

853
Białokosz, 30 lipca 1419 Katarzyna przeorysza klasztoru dominikanek w Poznaniu potwierdza posiadłości i prawa Bartłomieja i Marka sołtysów w Białokoszu

854
Opatówek, 14 sierpnia [1419] Mikołaj Trąba arcybiskup gnieźnieński prosi wielkiego mistrza krzyżackiego Michała Kuchmeistra, aby spowodował zwrot dóbr zabranych bezprawnie poddanym arcybiskupim przez Krzyżaków

855
Radomsko, 22 sierpnia [1419] Stanisław z Szadka kanonik krakowski prosi Domka proboszcza kościoła Św. Wawrzyńca w Gnieźnie o prolongatę spłaty długu

856
Ostroróg, 11 września 1419 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Bogusław Koszucki zapisał czynsz altarystom kościoła parafialnego w Ostrorogu

857
Bydgoszcz, 18 września 1419 Wymienieni sędziowie królewscy zaświadczają, że przysądzili pieniądze od mieszczanina bydgoskiego Macieja Żołędowskiego Augustynowi z Wrzącej

858
Dobrestany, 21 września 1419 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe kasztelana poznańskiego Mościca ze Stęszewa

859
Kalisz, 13 października 1419 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Paszek z Gogolewa sprzedał Dorocie wdowie po Januszu Pogorzelskim czynsz przeznaczony dla kaplicy Św. Ducha w Koźminie

860
[Poznań], 13 października 1419 Władze miasta Poznania zaświadczają, że rajca poznański Folker Stowen sprzedał swoje grunty pod Poznaniem mieszczaninowi poznańskiemu Wojtkowi Bogatemu

861
Mogilno, 19 października 1419 Klemens opat i inni benedyktyni z Mogilna ustanawiają zakonnika Wojciecha swoim pełnomocnikiem

862
Mogilno, 24 października 1419 Klemens opat i inni benedyktyni z Mogilna oświadczają, że inkorporowany do opactwa kościół parafialny w Mogilnie pozostanie podległy jurysdykcji arcybiskupów gnieźnieńskich

863
Gniezno, 25 października 1419 Mikołaj Trąba arcybiskup gnieźnieński wyraża zgodę na inkorporację kościoła parafialnego w Mogilnie do tamtejszego opactwa benedyktynów

864
Niepołomice, 25 listopada 1419 (Reg.) Król Władysław Jagiełło nadaje przywileje miastu Stawiszynowi

865
Poznań, 2 grudnia 1419 Andrzej Łaskarz biskup poznański zatwierdza fundację ołtarza w kościele Św. Marii Magdaleny w Poznaniu, dokonaną przez mieszczanina poznańskiego Stefana Białowąsa

866
10 grudnia 1419 I. N. Jakub syn Wacława z Kobylina notariusz publiczny widymuje dokument króla Władysława Jagiełły dla klasztoru cystersów z Lądu z dnia 13 października 1392

867
Kraków, 13 grudnia [1419] Stanisław z Szadka kanonik krakowski prosi Domka plebana kościoła Św. Wawrzyńca w Gnieźnie o prolongatę spłaty długu

868
[Kalisz], 1419 (Reg.) Jarosław prepozyt kolegiaty kaliskiej zaświadcza, że Stanisław synowiec Andrzeja z Klęki sprzedał jatki mięsne w Kaliszu wikariuszowi kolegiaty kaliskiej

869
[Poznań], 1419 (Reg.) Bogusław oficjał poznański zaświadcza, że Andrzej z Dzierżnicy zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

870
[Poznań], 1419 (Reg.) Bogusław oficjał poznański zaświadcza, że Niemierza z Lubosza zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

871
[Poznań], 1419 (Reg.) Władze miasta Poznania zaświadczają, że mieszczanin poznański Mikołaj Rozental zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

872
[Poznań], 1419 (Reg.) Wincenty Marcinkowski poznański wikariusz generalny zaświadcza, że Bogusław z Górki zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

873
[Poznań], 1419 (Reg.) Bogusław oficjał poznański rozsądza spór o dziesięciny pomiędzy plebanem z Szamotuł a poznańskimi wikariuszami katedralnymi

874
[Poznań], 1419 (Reg.) Bogusław oficjał poznański zaświadcza, że NN zapisał czynsz Wojciechowi Polnemu

875
Gniezno, 1419 (Reg.) Klemens opat benedyktynów w Mogilnie i Leonard prepozyt klasztoru norbertanek w Strzelnie zawierają ugodę w sprawie dziesięcin z Wójcina

876
1419 Mikołaj Trąba arcybiskup gnieźnieński potwierdza dokumentem dokonaną wcześniej przez swego poprzednika sprzedaż sołectwa w Borowie Marcinowi i Stanisławowi z Cieni

877
Gębice, 3 marca 1420 Władze miasta Gębic zaświadczają, że Stanisław młynarz z Goryszewa sprzedał swój majątek klasztorowi kanoników regularnych z Trzemeszna

878
Poznań, 10 (11?) marca 1420 Bogusław oficjał poznański przysądza dziesięciny z łanów sołeckich w Uścikowie prepozytowi kościoła (szpitala) Św. Ducha pod Obornikami

879
Szaradowo, [przed 13 marca 1420] Wojciech z Szaradowa kasztelan kamieński sprzedaje sołectwo we wsi Laskowo niejakiemu Marcinowi

880
Gniezno, 29 marca 1420 Mikołaj prepozyt bożogrobców gnieźnieńskich i sędzia deputowany przez papieża rozsądza spory pomiędzy Maciejem plebanem we Wronczynie a tamtejszym dziedzicem Piotrem Gizą

881
Poznań, 12 maja 1420 Wincenty dziekan gnieźnieński i wikariusz generalny poznański wzywa proboszcza poznańskiego, aby napomniał mieszczanina poznańskiego Jana Gruczę

882
Spicymierz, 12 maja [1420] Stanisław z Szadka kanonik krakowski zawiadamia altarystę gnieźnieńskiego Domka o zmianie terminu wyjazdu do Kurii Rzymskiej

883
Florencja, 22 maja 1420 Papież Marcin V nakazuje prepozytowi klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie inkorporować kościół parafialny w Mogilnie do tamtejszego opactwa benedyktynów

884
Inowrocław, 24 maja 1420 Król Władysław Jagiełło zaświadcza, że Tomasz z Pakości sprzedał wieś Piłatowo Augustynowi z Wrzącej

885
[Mogilno], 3 czerwca 1420 (Reg.) Król Władysław Jagiełło nadaje opactwu benedyktynów w Mogilnie prawo lokacji wsi Nowy Wójcin

886
Poznań, 8 czerwca 1420 Andrzej Łaskarz biskup poznański eryguje kaplicę Św. Krzyża w Poznaniu, uposażoną przez Gertrudę, wdowę po Mikołaju Peszlu

887
Kalisz, 13 czerwca 1420 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że bracia Jakusz, Polubion i Piotr dziedzice Ostrowa wraz z matką swoją Sędką sprzedali wieś Ostrów miastu Kaliszowi

888
Pyzdry, [20 czerwca 1420] Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zawiadamia rajców toruńskich, że zatrzymanie kupca toruńskiego stanowi odwet za uwięzienie i katowanie Polaka w Drezdenku

889
Poznań, 4 lipca 1420 Andrzej Łaskarz biskup poznański przyłącza Kościelną Wieś do Krobi i określa obowiązki kmieci

890
Poznań, 10 lipca 1420 Król Władysław Jagiełło potwierdza dokument Mikosza syna Bodzęty z Kębłowa dotyczący wsi Kręsko z 23 października 1334 i określa obowiązki posiadaczy wsi

891
Trzemeszno, 6 sierpnia 1420 Andrzej prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie i sędzia z ramienia papieża Marcina V wzywa arcybiskupa gnieźnieńskiego Mikołaja Trąbę do stawienia się przed jego sądem w sprawie inkorporacji kościoła Św. Jakuba w Mogilnie do tamtejszego opactwa benedyktynów

892
Gniezno, 29 sierpnia 1420 Jan z Kwiatkowa sędzia i Dobiesław z Jankowa podsędek kaliscy zaświadczają, że sąd polubowny przysądził bór i krzewy koło młyna w Jezierzanach Mikołajowi prepozytowi bożogrobców gnieźnieńskich

893
Trzemeszno, 10 września 1420 Andrzej prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie zawiadamia arcybiskupa Mikołaja Trąbę, iż zgodnie z poleceniem papieskim inkorporuje kościół parafialny w Mogilnie do tamtejszego opactwa benedyktynów

894
[Kalisz], 22 września 1420 (Reg.) Mikołaj Trąba arcybiskup gnieźnieński nadaje odpusty nawiedzającym i wspomagającym opactwo benedyktynów w Lubiniu

895
Poznań, 10 października 1420 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski odpowiada wielkiemu mistrzowi krzyżackiemu na list w sprawie zatrzymania w Gnieźnie żony Bartosza Koperszmida z Nowego Miasta Torunia

896
Jabłonna, 19 października 1420 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski wyjaśnia komturowi toruńskiemu powody zatrzymania w Gnieźnie poddanego krzyżackiego

897
Gniezno, 7 listopada 1420 Jan z Kwiatkowa sędzia i Dobiesław z Jankowa podsędek kaliscy zaświadczają, że sąd polubowny dokonał rozgraniczenia wsi Jezierzany i Piściec

898
[Poznań], 8 listopada 1420 Władze miasta Poznania zaświadczają, że mieszczanin poznański Michał syn Burcharda zapisał czynsz mieszczce śremskiej Katarzynie Gryczynie

899
Poznań, 20 listopada 1420 Bogusław kanonik i oficjał poznański zaświadcza, że rozsądził spór pomiędzy Katarzyną wdową po mieszczaninie poznańskim Piotrze Janchin a klasztorem dominikanów w Poznaniu

900
Lubomyśl, 21 listopada 1420 Piotr z Sokołowa oświadcza, że sprzedał część Sokołowa Wawrzyńcowi z Lubomyśla

901
Niepołomice, 23 listopada 1420 Król Władysław Jagiełło nakazuje odesłać sprawy pomiędzy kmieciami wsi arcybiskupich i prokuratorem arcybiskupim a Trojanem z Nietuliska do sądu arcybiskupiego gnieźnieńskiego

902
Opatówek, 3 grudnia 1420 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Mikołaj z Woli odstąpił część Brudzewa Wojciechowi synowi chorążego inowrocławskiego Jaranda z Grabi

903
Osieczna, 26 grudnia 1420 (Reg.) [Andrzej Łaskarz biskup poznański?] eryguje altarię fundacji burmistrza Osiecznej Pawła Długiego Paska w kościele parafialnym w Osiecznej

904
Rajsko, 26 grudnia 1420 Marcin z Radliczyc i Rajska wraz z żoną Małgorzatą zastawia swoją wieś Rajsko Grzegorzowi Palecz

905
1420 (Reg.) Olbracht z Czerwonej Wsi kwituje ze wszystkich należności burmistrza Osiecznej Pawła Długiego Paska

906
[Poznań], 1420 (Reg.) Bogusław oficjał poznański zaświadcza, że Stefan z Rzeszotarzewa zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

907
Skoki, 6 stycznia 1421 Wymienieni arbitrzy rozsądzają spory graniczne pomiędzy dziedzicami Zielonki i Głęboczka

908
Lwówek, 9 stycznia 1421 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Dobrogost z Prusimia sprzedał swoje części wsi Krzemieniewo, Wierzchucin, Brylewo, Garzyn i Rybnik stolnikowi poznańskiemu Przybysławowi z Gryżyny

909
Lwówek, 9 stycznia 1421 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Anna żona Dobrogosta z Prusimia sprzedała swoje części wsi Krzemieniewo, Brylewo, Wierzchucin, Drobnino, Garzyn i Rybnik stolnikowi poznańskiemu Przybysławowi z Gryżyny

910
Żnin, 13 stycznia 1421 Mikołaj Trąba arcybiskup gnieźnieński ponownie prosi wielkiego mistrza krzyżackiego Michała Kuchmeistra, aby spowodował zwrot dóbr zabranych poddanym arcybiskupim przez Krzyżaków

911
Gniezno, 2 marca 1421 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Żegota z Czernina zapisał części wsi Borucin i Dobiesław swojej bratanicy Agnieszce-i jej mężowi Mikołajowi niegdyś z Korzkiew

912
Gniezno, 5 marca 1421 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Zbrosław z Goranina sprzedał część Goranina Sędziwojowi z Goranina

913
Poznań, 12 marca [1421] Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski oraz Maciej z Ujścia wojewoda kaliski napominają [wielkiego mistrza krzyżackiego], aby ludzie Zakonu nie zamykali Polakom z Czarnkowa drogi wodnej Notecią ku Szczecinowi

914
Gniezno, 31 marca 1421 Władysław z Oporowa scholastyk włocławski i oficjał gnieźnieński zawiadamia papieża o swym wyroku w sporze pomiędzy mieszczanami poznańskimi a szpitalem Św. Ducha w Poznaniu

915
[7 kwietnia] 1421 (Reg.) [Andrzej Łaskarz biskup poznański] eryguje altarię fundacji Wojciecha Polnego w katedrze poznańskiej

916
Rzym, 14 kwietnia 1421 Papież Marcin V poleca prepozytowi bożogrobców gnieźnieńskich zbadać i zatwierdzić zasady podziału dochodów pomiędzy kanoników kapituły poznańskiej

917
Żarnowiec, 20 kwietnia 1421 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe kasztelana poznańskiego Mościca ze Stęszewa

918
Żarnowiec, 21 kwietnia 1421 Król Władyslaw Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe Wisława Raczyńskiego

919
Sanok, 22 maja 1421 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe przeciw klasztorowi cystersów w Obrze

920
Środa, 26 maja 1421 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Piotr z Rożniat (?) zamienił swoją część Lubstowa na łan w Rożniatach (?) z Bartoszem z Polic

921
Łabiszyn, 11 lipca 1421 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski wyjaśnia wójtowi Nowej Marchii powody zatrzymania poddanych nowomarchijskich w Wieleniu i Drahimiu

922
Tivoli, 30 lipca 1421 Papież Marcin V zatwierdza zasadę, że kanonikaty w katedrze poznańskiej zastrzeżone są dla szlachty i posiadaczy stopni naukowych

923
Ołobok, 31 sierpnia 1421 Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spór pomiędzy Beatą opatką z Ołoboku a dziedzicami z Leziony

*
Sandomierz, 8 września 1421 (recte 1426) Król Władysław Jagiełło nadaje uprawnienia sądowe arcybiskupowi gnieźnieńskiemu Wojciechowi Jastrzębcowi - zob. KDW IX, nr 1107

924
Gniezno, 24 października [1421] Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski prosi wielkiego mistrza krzyżackiego Michała Kuchmeistra, aby spowodował uwolnienie ludzi Ostroroga uwięzionych w Nowej Marchii

925
Gniezno, 27 października 1421 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że sąd polubowny rozsądził spór bożogrobców gnieźnieńskich z dziedzicami Piotrowa

926
Bytyń, 28 pażdziernika 1421 Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spory i dokonują podziału Bytynia pomiędzy Bieniaka i Piotra z Bytynia

927
Kalisz, 7 listopada 1421 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Anna wdowa po Mikołaju z Modły dała wieś Rożdżały swej siostrze Barbarze, żonie Mikołaja Strosberga

928
Poznań, 12 (13?) listopada 1421 I. N. Andrzej Kotwicz wójt w Słupcy z żoną Elżbietą sprzedają wójtostwo w Słupcy tamtejszej radzie miejskiej

929
1421 (Reg.) Andrzej Łaskarz biskup poznański rozsądza spór pomiędzy kanonikiem poznańskim Stanisławem Piórko a poznańskimi wikariuszami katedralnymi

930
4 stycznia 1422 Mikołaj z Wierzenicy ze swym rękojmią Dziersławem z Babina poręczają zwrot długu Żydowi Ickowi z Poznania

931
Kalisz, 9 stycznia 1422 Jakusz i Piotr niegdyś dziedzice Ostrowa kwitują radę miejską Kalisza i wymienionych rękojmiów z części sum należnych im z tytułu sprzedaży miastu wsi Ostrów

932
Poznań, 30 stycznia 1422 Władze miasta Poznania zaświadczają, że bracia Hannos, Piotr i Maciej zw. Kończak sprzedali swój młyn w Poznaniu mieszczaninowi poznańskiemu Henrykowi Buchwaldowi

933
Pyzdry, 6 lutego 1422 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że bracia Jan i Piotr z Cienina sprzedali swoje wsie Cienin i Kamień wojewodzie brzeskiemu Maciejowi z Łabiszyna

934
Poznań, 4 marca [1422] Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski poleca uczestnikom sądu w Kościanie, aby sprawę pomiędzy Przedpełkiem Srockim a Stefanem i Heleną z Rostarzewa odłożyli do najbliższego pobytu króla, starosty lub najbliższego sądu wiecowego

935
Poznań, 9 marca 1422 Sędziwoj z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Jan z Młynów dokonał podziału dóbr i uprawnień ze swą siostrą stryjeczną Małgorzatą Błażejewską

936
Kalisz, 18 marca 1422 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Wichna z Kwiatkowa sprzedała swoją część w Kwiatkowie Marcinowi z Kwiatkowa

937
Kalisz, 19 marca 1422 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Jan z Sokołowa sprzedał część Sokołowa Mikołajowi z Wrzącej

938
Rozdrażew, 25 marca 1422 Andrzej Łaskarz biskup poznański eryguje kaplicę Św. Ducha w Koźminie, publikując jednocześnie dotyczący czynszu dla kaplicy dokument Sędziwoja z Ostroroga z dnia 13 października 1419

939
Kalisz, [10 kwietnia lub 16 października] 1422 Król Władysław Jagiełło prosi arcybiskupa gnieźnieńskiego i biskupa poznańskiego o erygowanie kolegiaty w Środzie

940
Gniezno, 29 kwietnia 1422 Mikołaj Trąba arcybiskup gnieźnieński osadza przy kaplicy NMPanny w katedrze gnieźnieńskiej mansjonarzy i uposaża ich określonymi dziesięcinami

941
Mogilno, 5 maja 1422 (Reg.) Klemens opat mogileński nadaje Katarzynie żonie Stanisława Niechorzałka młynarza z Olszy łan ziemi w Bystrzycy

942
Poznań, 23 czerwca 1422 Król Władysław Jagiełło zapisuje 300 grzywien na wsi Tuleja Wincentemu z Nowego Dworu

943
Poznań, 1 lipca 1422 Andrzej Łaskarz biskup poznański uposaża szpital Św. Ducha pod Słupcą

944
Brodnia, 3 lipca 1422 Król Władysław Jagiełło nadaje młyn pod Kołem cieśli Świętosławowi

945
Lubicz, 6 września 1422 Król Władysław Jagiełło zwalnia mieszkańców Poznania od opłat targowego

946
Poznań, 12 października 1422 Król Władysław Jagiełło prezentuje Sędka byłego proboszcza kościoła Św. Wojciecha w Poznaniu na proboszcza w Węglewie

947
Paradyż, 25 października 1422 I. N. Dobrogost z Kamionny i Henryk Konopka z Bukowca zeznają o przebiegu granicy pomiędzy Wielkopolską a Nową Marchią

948
Międzychód, 28 października 1422 I. N. Teodoryk z Międzychodu chorąży poznański i Tomisław Bryl z Gorzycka zeznają o przebiegu granicy pomiędzy Wielkopolską a Nową Marchią

949
Sieraków, 29 października 1422 I. N. Mikołaj z Zatomia i Jan z Jabłonowa oraz mieszczanie z Sierakowa: Mikołaj Liczykęs i Mikołaj Kukiełka zeznają o przebiegu granicy pomiędzy Wielkopolską a Nową Marchią

950
Przyszów, 2 listopada 1422 Arnold z Koprzywna ze swym bratem Jakubem przyjmuje od króla Władysława Jagiełły w zarząd zamek Drahim

951
Poznań, 12 (13?) listopada 1422 Andrzej Łaskarz biskup poznański transumuje dokument lokacyjny Szamarzewa z 29 czerwca 1269

952
Poznań, 15 listopada 1422 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że kanclerz poznański Mikołaj z Górki darował część miasta Górki i wymienionych wsi swym bratankom Wyszocie i Łukaszowi

953
Wrocław, 20 listopada 1422 Teodoryk Sculteti kanonik i oficjał wrocławski zawiadamia wszystkich zainteresowanych o klątwie nałożonej na Bartosza Wezenborga z Ponieca

954
Poznań, 22 listopada 1422 Bogusław kanonik i oficjał poznański rozsądza spór pomiędzy Markiem plebanem kościoła Św. Marcina w Poznaniu a Mikołajem kapelanem kaplicy Św. Krzyża w Poznaniu dotyczący kompetencji duszpasterskich

955
Gniezno, 22 grudnia 1422 Wincenty Marcinkowski administrator archidiecezji gnieźnieńskiej zawiadamia plebana z Pobiedzisk, że udzielił inwestytury na plebanię w Węglewie księdzu Sędkowi

956
[Poznań, 1414 - 1422] (Reg.) Wincenty Marcinkowski poznański wikariusz generalny zaświadcza, że Erazm z Naramowic zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

957
[Poznań], 1422 (Reg.) Mikołaj z Pyzdr oficjał poznański zaświadcza, że NN (z Panienki?) zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

958
Pleszew, 20 stycznia 1423 I. N. Publikacja dokumentu biskupa poznańskiego Andrzeja Łaskarza erygującego ołtarz w kościele w Cielczy

959
Międzyrzecz, 2 lutego 1423 Jaksa burgrabia międzyrzecki zawiadamia sąd ziemski poznański o odesłaniu sprawy Hermana Wolkow z Trzemeszna z Dorotą z Grochowa przed sąd wiecowy lub króla

960
Poznań, 2 lutego 1423 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Janusz wójt śremski sprzedał swoją czwartą część wójtostwa w Śremie radzie i pospólstwu miasta

961
Pyzdry, 4 lutego 1423 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Andrzej z Woli sprzedał swoje części w Woli i Niegibalinie Stanisławowi z Małych Złotnik

962
Lubiń, 11 (10?) lutego 1423 (Reg.) Przywilej [opata lubińskiego?] dotyczący dwu łanów roli wójtostwa w Święciechowej

963
[przed 6 marca 1423] Król Władysław Jagiełło donosi generałowi karmelitów o rozprężeniu panującym w klasztorze karmelitów Bożego Ciała w Poznaniu i prosi o ustanowienie tam przeorem brata Andrzeja

964
Lewocza, 1 kwietnia 1423 Król Władysław Jagiełło nadaje prawo budowy kuźnicy nad Oleśnicą niejakiemu Długoszowi

965
Lewocza, 5 kwietnia 1423 Król Władysław Jagiełło nakazuje sądom w Kaliszu, Gnieźnie i Pyzdrach, aby rozsądziły sprawy kasztelana poznańskiego Mościca ze Stęszewa, gdy pozwą go wymienieni powodowie

966
Poznań, 17 maja 1423 Mikołaj Kicki wikariusz generalny poznański eryguje altarię fundacji Górków w kościele parafialnym w Górce i udziela inwestytury na nią Filipowi z Górki

967
Lewocza, 29 maja 1423 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski pisze do wielkiego mistrza krzyżackiego w sprawie zapłaty przez kotlarza Bartosza z Torunia długu Mikołajowi z Poznania

968
Poznań, 5 (6?) lipca 1423 I. N. Mikołaj syn Jakuba z Pleszewa notariusz publiczny zaświadcza, że Wincenty elekt i dziekan oraz Mikołaj z Kik archidiakon gnieźnieńscy zostali wybrani sędziami polubownymi w sporze pomiędzy Bogusławem prepozytem szpitala Św. Ducha w Poznaniu a mieszczaninem poznańskim Janem Zytem o grunty i ogrody we wsi Kundorf

969
[Poznań, 5 (6?) lipca 1423] Wincenty elekt i dziekan oraz Mikołaj z Kik archidiakon gnieźnieńscy publikują instrument notarialny z dnia 5 lipca 1423 i wydają wyrok w sporze pomiędzy Bogusławem prepozytem szpitala Św. Ducha w Poznaniu a mieszczaninem poznańskim Janem Zytem o grunty i ogrody we wsi Kundorf

970
Oborniki, 30 lipca 1423 Sędziwoj z Ostroroga wojewoda poznanski i starosta generalny Wielkopolski, Dobrogost z Szamotul podkomorzy kaliski i Mikołaj Tumigrała z Siekowa tenutariusz obornicki odnawiają granice pomiędzy wsią Ludomy i miastem Oborniki

971
Oborniki, 1 sierpnia 1423 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski, Dobrogost z Szamotuł podkomorzy kaliski i Mikołaj z Siekowa tenutariusz obornicki odnawają granice pomiędzy wsiami Kowanowo i Kowanówko

972
Kalisz, 26 sierpnia [1423] i Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznanski i starosta generalny Wielkopolski odpowiada na list wielkiego mistrza krzyżackiego, skarżąc się na postępowanie zarządcy zamku w Drezdenku

973
Konin, 17 września 1423 Pozew starosty konińiskiego dla Sędziwoja z Goranina

974
Dobrestany, 4 października 1423 Król Władysław Jagiełło zawiadamia wielkiego mistrza krzyżackiego Pawła Rusdorfa, że syn Sędziwoja z Ostroroga upoważniony jest do odbioru zamku Drahimia

975
Gniezno, 13 października 1423 Władysław Oporowski wikariusz generalny gnieźnieński potwierdza dokument arcybiskupa Janisława z 27 kwietnia 1327 dotyczący zamiany ról w Kędzierzynie

976
Kalisz, 22 października 1423 Władze miasta Kalisza zaświadczają, że mieszczanin kaliski Maciej Grochola sprzedał czynsz Jakubowi altaryście kościoła Św. Mikołaja w Kaliszu

977
Poznań, 12 listopada 1423 Mikołaj Kicki wikariusz generalny poznański eryguje kolegium mansjonarzy przy kościele parafialnym w Szamotułach

978
Poznań, 13 listopada 1423 Mikołaj Kicki wikariusz generalny poznański eryguje kolegiatę w Środzie

979
Kalisz, 24 listopada 1423 Władze miasta Kalisza zaświadczają, że burmistrz kaliski Mikołaj Kranch sprzedał grunty należące do sołectwa we wsi Tyniec Mikołajowi Kordusowi

980
Gniezno, 1423 Mikołaj prepozyt bożogrobców gnieźnieńskich osadza imiennie wymienionych zagrodników w klasztornym folwarku Przysieka koło Dębłowa

981
[Poznań], 1423 (Reg.) Maciej Korczbok oficjał poznański zaświadcza, że NN wójt z Pyzdr zabezpieczył czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

982
Poznań, 1 stycznia 1424 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że wojewoda brzeski i starosta inowrocławski Maciej z Łabiszyna sprzedał wsie Cienin i Kamień Mikołajowi Sepieńskiemu

983
Poznań, 2 stycznia 1424 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski nakazuje sądowi ziemskiemu w Gnieźnie, aby odłożył do drugich roków wielkopostnych sprawy Piotra Gizy z Wronczyna

984
Grodzisk, 6 stycznia 1424 Niemierza Ostroróg z Lubosza nadaje przywileje swojemu miastu Grodziskowi

985
Grodzisk, 6 stycznia 1424 Miks z Gnina sprzedaje z prawem odkupu łan w Gninie niejakiemu Piotrkowi

986
Rzym, 23 stycznia 1424 Papież Marcin V wzywa biskupa lubuskiego oraz prepozytów wrocławskiego i szczecińskiego do udzielenia pomocy biskupowi poznańskiemu w odzyskaniu utraconych przezeń posiadłości

987
Pszczew, 20 lutego 1424 Hektor z Koźminka kanonik poznański, zarządca klucza pszczewskiego, sprzedaje sołectwo w Szarczu Janowi z Gralewa

988
[przed 9 marca 1424] Król Władysław Jagiełlo [nakazuje zawiesić terminy sądowe] Wierzbięty z Przysieki

989
Pyzdry, 17 marca 1424 Władze miasta Pyzdr zaświadczają, że starsi cechu rzeźników zapisali czynsz na rzecz ołtarza w kościele NMPanny w Pyzdrach

990
Wieluń, 7 kwietnia 1424 Król Władysław Jagiełło nakazuje, aby szlachta nabywająca nieruchomości w Poznaniu ponosiła ciężary miejskie

991
Kalisz, 20 kwietnia 1424 Król Władysław Jagiełło nakazuje Wawrzyńcowi z Lubomyśla stawiennictwo na sądzie króla w Koninie (Pozew)

992
Kalisz, 28 kwietnia 1424 Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spór pomiędzy Janem z Iwanowic i Gruszczyc a altarystami kościoła w Iwanowicach

993
Konin, 1 maja 1424 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Jakub z Małej Wrzącej sprzedał na wyderkaf część Wrzącej Paszkowi z Racięcic

994
Radziejów, 8 maja 1424 Król Władysław Jagiełło nadaje arcybiskupowi gnieźnieńskiemu Wojciechowi Jastrzębcowi 30 łanów w lesie Moków

995
Radziejów, 12 maja 1424 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe Jana Jarogniewskiego ruszającego na wyprawę przeciw czeskim heretykom, podobnie innych rycerzy służących w Czechach

996
Radziejów, 13 maja 1424 Król Władysław Jagiełło nakazuje staroście generalnemu Wielkopolski załatwić sprawy długów Świętomira z Koźlątkowa u Żydów kaliskich

997
Brześć Kujawski, 19 maja 1424 Król Władysław Jagiełło nakazuje [oficjałowi gnieźnieńskiemu] odłożenie sprawy przeciw Paskowi z Gosławic do chwili swego przyjazdu do Gniezna

998
Gniezno, 25 maja 1424 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Maciej z Jarocina sprzedał wsie Kuklinowo, Jankowice i Zdzisławice Mirosławowi Zarembie niegdyś ze Sławoszewa

999
Poznań, 7 czerwca 1424 (Reg.) Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spór pomiędzy kanonikiem poznańskim Florianem z Poklatek a poznańskimi wikariuszami katedralnymi

1000
Poznań, 9 czerwca 1424 Władze miasta Poznania zaświadczają, że Żyd Łazarz sprzedał czynsz zapisany na jego domu w Poznaniu konwentowi dominikanów w Poznaniu

1001
Mogilno, 22 czerwca 1424 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe przeciw Świętomirowi z Koźlątkowa i Mikołajowi z Sośnicy

1002
Kalisz, 23 czerwca 1424 Władze miasta Kalisza zaświadczają, że mieszczanin kaliski Marcin z Żelazkowa sprzedał czynsz mieszczaninowi kaliskiemu Wawrzyńcowi Kozie

*
Poznań, 28 czerwca 1424 Król Władysław Jagiełło potwierdza prawa i przywileje wójtostwa w Rogoźnie - zob. nr 1033

1003
Gniezno, 4 lipca 1424? Król Władysław Jagiełło zatwierdza nadanie przez dziekana poznańskiego Piotra z Kobylina wsi Mieścisko kolegiacie NMPanny w Poznaniu

1004
Gniezno, 7 lipca 1424 Król Władysław Jagiełło zakazuje pozywać przed sądy Elżbietę wdowę po Piotrze z Zagorzyna i jej synów

1005
Poznań, 21 lipca 1424 Król Władysław Jagiełło pisze do wielkiego mistrza krzyżackiego w sprawie odszkodowania dla Mikołaja Breyger z Poznania, posiadającego dom w Toruniu

1006
Konin, 3 sierpnia 1424 Król Władysław Jagiełło nadaje prawo magdeburskie miastu Poniecowi i wsi Śmiłowo należącym do Bartosza Sokołowskiego

1007
Łęczyca, 10 sierpnia 1424 Król Władysław Jagiełło nakazuje nie karać za nieobecność w sądzie Wincentego z Nowego Dworu i jego rękojmiów

1008
Nowy Korczyn, 5 września 1424 Król Władysław Jagiełło zakazuje pozywać przed sądy kasztelana poznańskiego Mościca ze Stęszewa w sprawach o miasto Kębłowo

1009
Sandomierz, 8 września 1424 Król Władysław Jagiełło zamienia swój Garbów (?) w ziemi sieradzkiej na Modłowo domu bożogrobców w Miechowie

1010
Gniezno, 19 października 1424 Benedykt z Modły oficjał gnieźnieński transumuje dokument wielkiego mistrza krzyżackiego Ludera z Brunszwiku dla klasztoru cystersów w Lądzie z dnia 4 lipca 1333

1011
Poznań, 29 grudnia 1424? Andrzej Łaskarz biskup poznański eryguje w kolegiacie NMPanny w Poznaniu kanonikat uposażony przez dziekana poznańskiego Piotra z Kobylina

1012
Pyzdry, 30 stycznia 1425 Jan z Kwiatkowa sędzia i Dobiesław z Jankowa podsędek kaliscy zaświadczają, że sąd w Pyzdrach przysądził wsie Kuklinowo, Jankowice i Zdzisławice Berwoldowi ze Sławoszewa

1013
Pyzdry, 31 stycznia 1425 Wymienieni rękojmie poręczają, że Piotr z Kępy dokona rezygnacji wymienionych wsi przed starostą generalnym Wielkopolski, i ustalają zasady opuszczenia ich przez tegoż Piotra

1014
[6 lutego] 1425 (Reg.) Mikołaj Kicki poznański wikariusz generalny eryguje altarię fundacji kanonika poznańskiego Piotra syna Łucjana w katedrze poznańskiej

1015
Gniezno, 8 lutego 1425 (Reg.) Sąd ziemski w Gnieźnie wyznacza granice pomiędzy Padniewem, posiadłością opactwa benedyktynów w Mogilnie, a Padniewkiem

1016
Kraków, 27 lutego 1425 Król Władysław Jagiełło zakazuje pobierania ceł i targowego od mieszkańców Słupcy

1017
Sieradz, 9 marca 1425 I. N. Andrzej Łaskarz biskup poznański oświadcza, że przekazał rozsądzenie sporów pomiędzy benedyktynami lubińskimi arcybiskupowi gnieźnieńskiemu

1018
Gniezno, 20 marca 1425 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Mikołaj z Wrzącej na swoich częściach wsi Sokołowo zapisał posag i wiano swej żony Małgorzaty

1019
Gniezno, 22 marca 1425 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Maciej z Pomarzan sprzedał łan ziemi w Pomarzanach Zdziśkowi z Pomarzan

1020
Trzebaw, 14 marca 1415 Jadwiga przeorysza dominikanek poznańskich nadaje nowy przywilej sołtysowi Donatowa

1021
Kalisz, 13 kwietnia 1425 Władze miasta Kalisza ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność dla jego syna Władysława i córki Jadwigi

1022
Kotłów, 13 kwietnia 1425 (Reg.) Konrad biskup wrocławski zezwala na zamianę dziesięciny z Kaliszkowic Ołobockich pomiędzy plebanem z Kotłowa a klasztorem cysterek z Ołoboku

1023
[Stawiszyn], 14 kwietnia 1425 (Reg.) Władze miasta Stawiszyna ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność [dla jego syna Władysława i córki Jadwigi]

1024
Konin, [16 kwietnia] 1425 Władze miasta Konina ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność dla jego syna Władysława i córki Jadwigi

1025
Konin, [16 kwietnia 1425] (Reg.) Władze miasta Pyzdr ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność [dla jego syna Władysława i córki Jadwigi]

1026
Kazimierz Biskupi, 17 kwietnia 1425 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Anna żona Jaszczołta z Pruszcza zamieniła swój Brudzinek na 7 łanów we wsi Wola z chorążym inowrocławskim Jarandem z Grabi

1027
Brześć Kujawski, 28 kwietnia 1425 Król Władysław Jagiełło zakazuje sądowi ziemskiemu w Kaliszu sądzenia sprawy o granice pomiędzy klasztorem w Ołoboku a Mikołajem ze Sławina

1028
Brześć Kujawski, 1 maja 1425 Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe kasztelana poznańskiego Mościca ze Stęszewa

1029
Nakło, 23 maja 1425 Władze miasta Nakła ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność dla jego syna Władysława i córki Jadwigi

1030
Inowrocław, 27 maja 1425 Król Władysław Jagiełło nakazuje odłożyć sprawy sądowe Piotra Korczboka i jego poręczycieli do czasu swego przybycia do Poznania

1031
Gniezno, 16 czerwca 1425 Władze miasta Gniezna ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność dla jego syna Władysława i córki Jadwigi

1032
Poznań, 24 czerwca 1425 Król Władysław Jagiełło nadaje miastu Śródce prawo odbywania targów tygodniowych i dwukrotnych jarmarków

1033
Poznań, 28 czerwca 1425 (?) Król Władysław Jagiełło transumuje przywilej lokacyjny miasta Rogoźna wystawiony przez księcia Przemysła II w kwietniu 1280 r

1034
Buk, 2 lipca 1425 Król Władysław Jagiełło transumuje dokument księcia Przemysła II dla Buku z 22 stycznia 1289

1035
Słupca, 3 lipca 1425 Wojciech Jastrzębiec arcybiskup gnieźnieński eryguje parafię we wsi Ostrowo

1036
Poznań, 4 lipca 1425 Andrzej Łaskarz biskup poznański zatwierdza fundację kanonii przy kolegiacie NMPanny w Poznaniu dokonaną przez mieszczkę śremską Katarzynę Gryczynę oraz transumuje dwa dokumenty rady miejskiej Poznania z 8 listopada 1420 i 8 stycznia 1417 dotyczące zapisów czynszów przeznaczonych teraz na uposażenie kanonikatu

1037
Kościan, 7 lipca 1425 Król Władysław Jagiełło nakazuje sądom w Pyzdrach i w Kaliszu, aby zmusiły wymienionych Żydów do zwrotu dokumentu poręczycielskiego Pawłowi z Pleszewa

1038
Kościan, 7 lipca 1425 Król Władysław Jagiełło transumuje przywileje poznańskiego domu joannitów

1039
Kościan, 8 lipca 1425 Władze miasta Wschowy ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność dla jego syna Władysława i córki Jadwigi

1040
Kościan, 8 lipca 1425 Władze miasta Skwierzyny ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność dla jego syna Władysława i córki Jadwigi

1041
[Kościan], 8 lipca 1425 (Reg.) Władze miasta Międzyrzecza ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność [dla jego syna Władysława i córki Jadwigi]

1042
Kościan, 9 lipca 1425 Król Władysław Jagiełło ustala zasady wyboru władz miejskich i cechowych w Kościanie

1043
[Kościan], 9 lipca 1425 Król Władysław Jagiełło uposaża dziesięcinami ze swego folwarku pod Kościanem szpitale kościańskie

1044
Śrem, 11 lipca 1425 Władze miasta Śremu ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność dla jego syna Władysława i córki Jadwigi

1045
Środa, 12 lipca 1425 Władze miasta Pobiedzisk ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność dla jego syna Władysława i córki Jadwigi

1046
[Środa], 12 lipca 1425 (Reg.) Władze miasta Poznania ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność [dla jego syna Władysława i córki Jadwigi]

1047
[Środa], 12 lipca 1425 (Reg.) Władze miasta Środy ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność [dla jego syna Władysława i córki Jadwigi]

1048
Koło, 17 lipca 1425 Król Władysław Jagiełło eryguje prepozyturę w kościele parafialnym w Środzie

1049
Koło, 17 lipca 1425 Król Władysław Jagiełło nakazuje, aby sprawy sądowe klasztoru cystersów z Obry rozpatrywać tylko na sądach wiecowych i starościńskich

1050
Koło, 17 lipca 1425 Król Władysław Jagiełło ustanawia nowe terminy jarmarków w Kaliszu

1051
Koło, 17 lipca 1425 Król Władysław Jagiełło zwalnia mieszkańców Kalisza od płacenia ceł i targowego w Królestwie

1052
Koło, 18 lipca 1425 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Anna żona Mikołaja z Rozdzic scedowała swoje części we wsiach Chylin i Krzymów swemu bratu Jarosławowi z Chylina

1053
Koło, 19 lipca 1425 Kró1 Władysław Jagiełło poddaje posiadłości burmistrza kaliskiego Mikołaja Krancha położone w Starym Mieście pod Kaliszem jurysdykcji sądów prawa niemieckiego w Kaliszu

1054
Kłodawa, 20 lipca 1425 Król Władysław Jagiełło zakazuje sądowi w Pyzdrach egzekwować kary nałożone na Jana plebana z Biechowa

1055
Łęczyca, 25 lipca 1425 Król Władysław Jagiełło ustanawia jarmarki w Koninie

1056
Łęczyca, 30 lipca 1425 Wojciech Jastrzębiec arcybiskup gnieźnieński poleca archidiakonowi gnieźnieńskiemu Mikołajowi Kickiemu rozsądzić spory o prawo patronatu kościoła Św. Wawrzyńca w Gnieźnie

1057
6 sierpnia 1425 (Reg.) Pozew komisarza Stolicy Apostolskiej dla Mikołaja z Gronowa i Wincentego z Choryni

1058
Gniezno, 6 września 1425 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Jarand z Wrzącej sprzedał swoją część Wrzącej Jakubowi z Wrzącej

1059
Rzym, 19 września 1425 I. N. Wyznaczenie prokuratorów prepozyta gnieźnieńskiego Mirosława Brudzewskiego w związku z egzekucją wyroku w sporze z kapitułą gnieźnieńską o uposażenie prepozytury

1060
Ptaszkowo, 23 października 1425 Piotr Urbanowski i Wojciech Wolanowski poręczają za Zbyluta kanonika uniejowskiego i plebana w Brodach, że nie będzie kwestionował granic wytyczonych pomiędzy Posadowem a Zgierzynką

1061
Mąkolno, 28 października 1425 Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Mrokota z Janiszewa zamienił swoje części we wsiach Wola i Niegibalin na 2 łany we wsi Bogdałów i 1 łan we wsi Czaple ze Stanisławem Roszustem z Małych Złotnik

1062
Ozimina, 29 października 1425 Król Władysław Jagiełło zapisuje Maciejowi Strusiowi z Raczyna 100 grzywien na karach sądowych zbieranych w mieście Poznaniu

1063
Gniezno, 10 grudnia 1425 Piotr Wolfram kolektor świętopietrza zaświadcza, że odebrał należne mu pieniądze od Szymona ze Stawu plebana w Chełmcach

1064
Ciążeń, 11 grudnia 1425 Andrzej Łaskarz biskup poznański, sędzia papieski, pozywa prepozyta gnieźnieńskiego Mirosława Brudzewskiego przed swój sąd

1065
Gniezno, 13 grudnia 1425 I. N. Wezwanie Mirosława Brudzewskiego i jego przedstawicieli przed sąd papieskiego sędziego komisarskiego, biskupa poznańskiego Andrzeja Łaskarza

1066
Gniezno, 16 (17?) grudnia 1425 Mikołaj Kicki archidiakon gnieźnieński i sędzia z ramienia arcybiskupa gnieźnieńskiego rozsądza spory o prawo patronatu kościoła Św. Wawrzyńca w Gnieźnie

1067
Orany (?), 21 grudnia 1425 Król Władysław Jagiełło nakazuje wznowić terminy sądowe kasztelana poznańskiego Mościca ze Stęszewa w sporze z Abrahamem z Kębłowa

1068
Poznań, 24 grudnia 1425 Andrzej Łaskarz biskup poznański publikuje wyroki dotyczące sporów o uposażenie gnieźnieńskiej prepozytury katedralnej

1069
Poznań, [1420 - 1425] Andrzej Łaskarz biskup poznański transumuje dokument biskupa poznańskiego Dobrogosta Nowodworskiego dla kościoła w Gogolewie z 23 października 1390

1070
[Poznań], 1425 (Reg.) Maciej Korczbok oficjał poznański zaświadcza, że mieszczanin poznański Jakusz Sołtysek zapisał czynsz na rzecz altarii w katedrze poznańskiej

1071
[Poznań], 1425 (Reg.) Maciej Korczbok oficjał poznański zaświadcza, że Mścisława z Wysocic zapisała czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

1072
[Poznań], 1425 (Reg.) Maciej Korczbok oficjał poznański zaświadcza, że Chwalibóg ze Szczytnik zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

1073
[Poznań], 1425 (Reg.) Władze miasta Poznania zaświadczają, że rzeźnik poznański Marcin zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

1074
[Poznań], 1425 (Reg.) Mikołaj Kicki poznański wikariusz generalny (?) zaświadcza, że kanonik poznański Piotr z Nowca zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym

Dokumenty

Dokument Nr 774

Skulsk, 16 stycznia [1416]

Maciej z Bogwidz zastawia swoje części w Bogwidzach swemu bratu Jakuszowi plebanowi w Skulsku.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 2, k. 240 - 239v. Wpis 28 stycznia 1416 (wg Or.).
Wyd.: AKH III, s. 260 -261 (wg Kop.).

Uw.: Datę roczną niniejszego dok. wyznacza data wpisu do księgi ziemskiej; zakładamy, że wpisu dokonano niedługo po spisaniu dok.

Noverint universi presentem litteram inspecturi, quod ego Mathias heres de Boguiodzeuicze una unacum^a contorali mea Katherina¹, mutuo cum consilio, videns ac considerans infirmitates mei corporis diversas, ex hoc temporales defectus percipiens, omnem partem ad me pertinentem eiusdem hereditatis, videlicet in Bogwiedzeuicze, cum omni iure hereditario obligo et obligavi resignando domino Jacusio fratri meo germano ac plebano in Sculsco² eiusdem hereditatis in XXX marcis grossorum monete Pragensis, ad quamlibet marcam computando XLVIII grossos, cum omnibus pratis, silvis, nemoribus, pascuis et breviter dicendo cum omnibus pertinenciis ad eandem villam spectantibus a festo Natali [25 XII] usque ad aliud Natale Domini habendam, possidendam ac in eisdem pecuniis obligandam tamdiu, donec presens pecunia fuerit totaliter per me vel per meos liberos persoluta. Datum in Sculssco in dominica Septuagesime, qua decantatur In laudem Dei circumdederunt me ge(mitus mortis)³, presentibus hiis testibus: Jaszcoldo de Bascowo⁴, Pelka de Czarnoczicze⁵, Jacussio de Sedlecz⁶ etc.

^atak Kop. - zapewne kopista zapomniał skreślić jedno una

¹Bogwidze par. Sowina (lub Sowina-Bogwidze) na zach. od Kalisza (Koz. 4 s. 52; 7 s. 310). Maciej, z drobnej szlachty podkaliskiej, wyst. 1406 - 1416 (SHGWlkp.).

²Skulsk, wieś par. na Kujawach, nad granicą wlkp. (Koz. 5 s. 304). Pleban Jakusz z Bogwidz bliżej nie znany.

³Psalm 18 (17), 5.

⁴Buszkowo par. Skulsk, na pn. od Ślesina (Koz. 4 s. 88). Jaszczołd, także z Ruszkowa (par. Broniszewo na Kujawach, nad granicą wlkp.), wyst. 1399 - 1416 (Koz. 4 s. 88, 5 s. 262; KDW VII nr 676/8, 759/2).

⁵Czarnocice na Kujawach, między Piotrkowem Kujawskim a Lubrańcem (Koz. 4 s. 135). Pełka skądinąd nie znany.

⁶Siedlec par. Siedlimowo (Wilczyn?), wieś dziś nie znana na pn. od Kleczewa (Koz. 5 s. 284). Jakusz, Jakub, wyst. 1398-1424 (SHGWlkp.).

Dokument Nr 775

Poznań, 27 marca 1416

Oficjał poznański zaświadcza, że Mikołaj z Tarnowa zapisał czynsz kapitule poznańskiej.

Or. nie znany. W XVI w. był już pozbawiony pieczęci. Na odwrocie posiadał zapiskę: Anno Domini 1521, die Veneris octava mensis Februarii, quittacio facta de censu trium fertonum et pecunia capitali intrascripta nobilis Petri Tharnowski de sortibus ipsius in Tarnowo, quo vero ad sortem nobilis Heduigis Tharnowska ibidem super residuo fertone et tribus marcis pecunie capitalis cum sedecim grossis, obligatio eadem in suo robore est conservata. Presentibus ibidem dominis Alberto Lekna et magistro Mathia de Vielun testibus circa premissa, ut in actis. Stanislaus Czedrowski, capituli Posnaniensis scriba.
Kop.: Poznań, AAP, CP 5 (Liber privilegiorum capituli Posn.), k. 17v-18, wpis z XVI w. Tytuł: In villa Tharnowo sub parochia Costrzin post reempcionem trium fertonum remansit ferto census cum tribus et sedecim grossos capitalis summe.
Reg.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8058, k. 62 (wg Tek Naruszewicza 11, nr 108).

In nomine Domini amen. Nos Michael Blyden decretorum doctor, canonicus et officialis ecclesie Posnaniensis¹ omnibus et singulis, quibus expedit, per has nostras literas significamus profitentes, quod ad nostram presentiam coram notario et testibus infrascriptis, ad hoc vocatorum specialiter et rogatorum, nobilis vir Nicolaus heres in Tharnowo², ut principalis, accedens, non compulsus nec coactus aut aliquo errore seductus, sed de ipsius propria et libera voluntate simpliciter et plane, nulla usuraria adhibita pravitate, omnibus legalibus et iuris exceptionibus ac clausulis in contrarium editis quibuscunque penitus seclusis et non obstantibus, confessus et recognovit publice et expresse unam marcam grossorum latorum Pragensium, numeri Polonicalis, quadraginta octo grossos in marcam quamlibet computando, nomine census annue pensionis in hereditate ipsius Tharnowo venerabilibus viris dominis prelatis et canonicis ecclesie cathedralis Posnaniensis pro decem marcis grossorum Pragensium numeri supradicti, quas se confessus est a honorabili viro domino Przibislao canonico et procuratore dominorum de capitulo Posnaniensi³ in parata pecunia recepisse et habuisse realiter et cum effectu ad reemendum dictum censum unius marce monete supradicte vendidisse iusto titulo vendicionis. Quemquidem censum unius marce grossorum latorum prefatus Nicolaus heres in Tharnowo et eius successores legittimi, recoligentes de censu a kmethonibus sive allodio aut quibuscunque utilitatibus in dicta hereditate Tharnowo, in quolibet festo Nativitatis Domini nostri Jesu Christi [25 XII] dictis dominis prelatis et canonicis ecclesie Posnaniensis vel eorum procuratori(bus) ad hoc specialiter deputat(is) si ne difficultate qualibet dare, solvere et assignare Posnanie ipsius sumptibus, periculis et expensis debebit et astrictus est dolo et fraude [k. 18] semotis. Pro quoquidem censu unius marce dictus Nicolaus in Tharnowo nobilem Vitum heredem in Sokolniky⁴ tunc presentem et coram nobis et testibus ac notario consencientem statuit et posuit dictis dominis prelatis et canonicis ecclesie Posnaniensis fideiussorem. Quiquidem Nicolaus heres in Tharnowo principalis et Vitus fideiussor dictis dominis prelatis et canonicis ecclesie Posnaniensis, ut prefertur, coram nobis et notario manu coniuncta et in solidum per suarum manuum stipulaciones data fide promiserunt dictum censum unius marce latorum grossorum annis singulis ad dictum terminum, videlicet ad festum Nativitatis Domini nostri Jesu Christi, dictam marcam latorum grossorum superius descripte sine omni figura et strepitu cuiuscunque iudicii solvere debent et tenentur perpetuo sub penis excomunicacionum et interdicti sentenciarum per nos et successores nostros aut alios officiales et ordinarios in eosdem ferendarum tociens, quociens ipsos a solucione dicte marce census annui deficere contingerit, quibus se ipsos omnesque et singulos eorum legittimos successores ad dictam solucionem et excomunicacionis sentencias submiserunt. Eo tamen salvo exceptoque specialiter et expresso, quod dum nobilis Nicolaus heres in Tharnowo vel sui successores legittimi aut quicunque possessores et tenutarii ville Tharnowo a dictis dominis prelatis et canonicis ecclesie Posnaniensis dictam marcam latorum grossorum annui census reemere voluerint, pro decem marcis latorum grossorum superius descriptis similiter reemere habebunt omnimodam potestatem, censu persesso annuo anni illius iuxta exigentiam temporis primitus exsoluto, tunc dicta villa Tharnowo et dictus fideiussor erunt liberi a solucione et sentencia excomunicacionis predictarum. Adiecto tamen hoc, quod si dictos dominos prelatos et canonicos ecclesie Posnaniensis damnum aliquale in exactione dicti census annui pati contingerit ac expensas et lites facere, hoc prefati nobiles Nicolaus heres de Tharnowo, debitor principalis, et Vitus heres de Sokolnyky fideiussor pro eodem unacum eorum legittimis successoribus prefatis dominis prelatis et canonicis ecclesie Posnaniensis refundere et solvere tenebuntur et esse debent astricti. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes nostras literas scribi fecimus nostrique et dictorum nobilium, videlicet Nicolai et Viti, sigillorum appensione iussimus communiri. Actum et datum Posnanie feria sexta proxima ante dominicam Letare sub anno Domini millesimo quadringentesimo sedecimo, presentibus ibidem discretis viris: Sbilutho de Vrbanowo notario publico⁵, honorabili viro domino Simone de Kaczkowo canonico Posnaniensi⁶ et Heningo^a de Tvczno familiare domini doctoris⁷ testibus circa premissa constitutis.

^amożna też czytać Hennigo Kop.

¹Michał Blida z Poznania (?), dr praw, notariusz publiczny, kanonik włocławski 1377 (?), pozn. 1403 - 1416, oficjał pozn. 1411 - 1416, wikariusz generalny pozn. 1413 - 1414, zm. ok. 1416 (Now. I s. 729, II s. 209, 229; Jaskulski nr 73).

²Tarnowo par. Kostrzyn, na pn. od Kostrzyna (Koz. 3 s. 316, 5 s. 405). Mikołaj (i z Gwiazdowa?) wyst. 1400 (Lekszycki II nr 971) - 1422 (Rocznik Pol. Tow. Heraldycznego 9, 1928/29, s. 49 - 50).

³Przybysław z Krzycka kanonik pozn. 1396 - 1416, pleban w Pniewach 1404 - 1408 (KDW VI nr 371/21; Jaskulski nr 116; Now. Is. 719).

⁴Sokolniki Gwiazdowskie par. Kostrzyn, na pn.-zach. od Kostrzyna (Koz. 5 s. 330). Wit wyst. 1391 (Poz. I nr 915) - 1416 (tutaj), por. też Koz. 5 s. 330 (1419 - 1420).

⁵Zbylut syn Piotra z Urbanowa (na pd. od Opalenicy), notariusz publiczny 1416, potem pleban w Brodach 1421 - 1458, kanonik pozn. 1441, zm. 1458 (Now. I s. 461, 462; Jaskulski nr 147).

⁶Szymon z Kaczkowa (pomiędzy Rydzyną a Bojanowem), kanonik pozn. 1410 - 1424, zm. przed 1430 (Now. I s. 720, II s. 29, 423; KDW V nr 167 - 365; Jaskulski nr 128).

⁷Tuczno, miasto w Wałeckiem, własność Wedlów, wśród których pojawia się w XV w. imię Henning; nie wiemy czy nasz H. był Wedlem, czy raczej mieszczaninem z Tuczna, noszącym imię popularne wśród panów miasta.

Dokument Nr 776

Brześć Kujawski, 7 maja 1416

Król Władysław Jagiełło na prośbę wójta kaliskiego Mikołaja Krancha zatwierdza dokument Władysława Łokietka dotyczący wsi Rajsków.

Kop.: 1. Warszawa, AGAD, Archiwum Publiczne Potockich, rkps 304, k. 67 - 68. Tytuł: Privilegium advocati Calissiensis; 2. Poznań, Bibl. Racz., rkps 85, k. 79v-80 (wg Kop. 1) dwa późne odpisy tomu rewizji listów wlkp. z okazji lustracji 1564/65 r.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Quia tunc errorum et dubiorum prudenter occurrimus incommodis, dum gesta aetatis nostrae literarum apicibus et fidedignorum testimonio per[^a-b

hennamus, proinde nos Vladislaus Dei gratia rex Poloniae necnon

] terrarum Cracoviae, Sandomiriae, Siradiae, Lanciciae, Cuiaviae Lithvaniaeque princeps supremus, Pomeraniae Russiaeque dominus et haeres significamus tenore praesentium, quibus expedit universis, praesentibus et futuris praesentium noticiam habituris, quomodo oblata nobis petitio providi Nicolai Frano^c advocati et civis Calissiensis¹ continebat, quatenus literas et privilegia illustris principis Vladislai olim ducis Poloniae super scultetia in Rauskowo^c² confirmare, rathificare et approbare de innatae nobis pietatis clementia dignaremur, quarum tenor de verbo ad verbum sequitur et est talis:
[następuje dok. Władysława Łokietka z daty: Kalisz, 19 listopada 1298 - KDW II, nr 799].
[k. 67v, 80] Nos itaque huiusmodi [k. 68] petitionibus ipsius tanquam iustis benigniter acclinati literas et privilegia praedicta confirmamus, rathificamus et tenore praesentium approbamus, decernentes ipsas robur perpetuae firmitatis obtinere. In cuius rei testimonium sigillum nostrum praesentibus est appensum. Actum in Brzescie feria quinta in vigilia sancti Stanislai Martyris et Pontificis gloriosi anno Domini millesimo quadringentesimo sexto [k. 80v] decimo³, praesentibus strenuis et nobilibus: Jacobo de Koniecpole Siradiensi⁴, Matthia de Labiszyno Cuiaviensi⁵, Stascone Grad Masoviensi palatinis⁶, Adae Swidwa^c castellano Dobrzynensi⁷, Zbigneo de Brzezie marsalcone Regni Poloniae⁸ et Jaroslao de Iwno succamerario Calissiensi⁹ et aliis quamplurimis fidedignis. Datum per manus reverendi in Christo patris domini Alberti episcopi Cracoviensis, Regni Poloniae cancellarii¹⁰ et venerabilis domini Dunin Sedis Apostolicae prothonotarii, decani Cracoviensis, praepositi Sancti Floriani ante Cracoviam, Gnesnensis, Cracoviensis, Crusviciensis ecclesiarum canonici, Regni Poloniae vicecancellarii¹¹, sincere nobis dilectorum.

^a-bbrak Kop. 1 i 2; uzupełniono wg formularza dokumentów Jagiełły

^ctak Kop. 1 i 2

¹Mikołaj Kranch ławnik kal. 1408, wójt 1416, burmistrz 1420, 1423- 1427, 1436, nie żył już 1440 (KDW V nr 151, 327, 456, 581, VII nr 616/7; GKal.).

²Rajsków, wieś królewska, potem miejska tuż na wsch. od Kalisza (Koz. 5 s. 233), dziś w obrębie miasta.

³Data potwierdzona itinerarium królewskim.

⁴Jakub Koniecpolski wojewoda sier. 1394 - 1430, zm. 1430 (PSB XIII s. 517 - 518; Spisy sier.),

⁵Maciej z Łabiszyna (miasto na pograniczu kujawsko-wlkp., na pd. od Bydgoszczy), wyst. od 1396, wojewoda gniewkowski 1408/09, brzeski 1412, zm. 1430 (PSB XIX s. 24 - 26).

⁶Stanisław Grad ze Szreńska starosta kujawski 1385 - 1390, kanclerz książęcy 1400, wojewoda płocki (mazowiecki) ok. 1405 - ok. 1436 (PSB VIII s. 528 - 529).

⁷Adam Świnka z Zielonej kasztelan dobrzyński 1416 - 1427 (Lasocki, Dostojnicy s. 7).

⁸Zbigniew z Brzezia (Lanckoroński) marszałek nadworny 1388/89, koronny 1399, Grunwaldczyk, zm. 1425 (PSB XVI s. 457 - 458).

⁹Jarosław z Iwna (na pn.-wsch. od Kostrzyna), Międzychodu i Lubikowa, chorąży pozn. 1406, starosta wschowski 1409 (KDW VII nr 647), podkomorzy kal. 1415, starosta nakielski 1414 - 1423, zm. 1423 (WSB s. 293).

¹⁰Wojciech Jastrzębiec z Łubnicy, biskup pozn. 1399, krak. 1412, kanclerz koronny 1412 - 1423, arcybiskup gnieźn. 1423, zm. 1436 (WSB s. 832 - 833).

¹¹Donin (Dunin) ze Skrzyńska (w Opoczyńskiem), syn Andrzeja Rzeszotki z Wistki; kanonik sandom. 1404, prepozyt Św. Floriana w Krakowie (na Kleparzu), kustosz sandom. 1411, dziekan krak. 1412, sekretarz królewski 1410, podkanclerzy koronny 1412, zm. 1418 (PSB V s. 471 - 472; Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty s. 209 - 210).

Dokument Nr 777

[Kalisz], 15 maja 1416

Władze miasta Kalisza zaświadczają, ze mieszczanin kaliski Stanisław Weneczke zapisał czynsz słodownikowi Benkowi.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 3427. Pergamin 222 × 88 + 17 mm. Ułamek miski pieczętnej na pasku pergaminowym, drugi pasek po przywieszeniu pieczęci. Na odwrocie: Benke (XV w.) i informacje o treści (XVI - XVII w.).
Wyd.: KGV 1869, 36, s. 605.
Reg.: Senkowski - Sułkowska, nr 33 (tamże fot. Or.).

Nos consules Kalisienses Paulus Golysch proconsul¹, Johannes Ronis^a², Petrus Bochner³, E(r)asmus Markgrefe⁴, | Jaczko⁵ et Vincencius institoris⁶ tenore presencium publice recognoscimus universis, quod in presencia scabinorum nostre civitatis | subscriptorum, puta Martini Heydloff⁷, Nicolai Cleynsmed⁸, Cloze braseatoris⁹, Hanut arcuficis¹⁰, Johannis Rusowsky¹¹, | Johannis Bezerich¹² et Nicolai Radost¹³ coram Nicolao Kranch advocato¹⁴ constitutus in bannito iudicio honestus vir Stanislaus Veneczke noster concivis¹⁵, sanus corpore et integer racione, non compulsus nec coactus, nec aliquo errore devio seductus, sed sponte, libere et wluntarie iusto vendicionis tytulo precedente, unam marcam census annui in et super domo sua, vicinam domui Andree Szloze¹⁵ sita, rite et racionabiliter resignavit, solvendam atque dandam annis singulis super Carnisprivium usualis monete, circumspecto viro Benke braseatori nostro similiter concivi¹⁵ suisque heredibus et legittimis successoribus de anno ad annum, quousque dictus Stanislaus aut heredes seu ipsius legittimi successores eundem censum pro decem marcis usualium monete tunc currencium duxerit seu duxerint reemendum. In cuius rei testimonium civitatis nostre et predictorum scabinorum sigilla presentibus sunt appensa. Actum et datum feria sexta in die beate Sophie Electe sub anno Domini millesimo quadringentesimo decimo sexto.

^atak Or., zamiast zwykłego Renis

¹Paweł Golisz jako burmistrz kal. wyst. także 1408/9 (KDW V nr 151, VII nr 616).

²Jan Renis mieszczanin kal. 1405 (KDW V nr 69), rajca 1408, 1416, 1424, 1428, 1435, burmistrz 1427, najpewniej ident. z J. R. starszym kal. cechu kramarzy 1434/5 (GKal).

³Piotr Bochner, Bocheński zapewne ident. z rajcą kal. Bochnerem wyst. 1408 (KDW VII nr 616/5, por. też GKal.).

⁴Erazm Markgreff był ławnikiem kal. 1408/9 (KDW VII nr 616/10, także GKal.).

⁵Jaćko rajca kal. 1414 (KDW VII nr 727) oraz 1416 (tutaj) i 1423/24, żył jeszcze 1425 (GKal.).

⁶Wincenty syn (?) kramarza był ławnikiem kal. 1408 (KDW V nr 151, VII nr 616/9; GKal.).

⁷Marcin Heydloff rajca kal. 1408, 1420, 1425 - 1428, ławnik 1416, 1423 - 1424 (GKal.).

⁸Mikołaj Kleinschmied, ślusarz, ławnik kal. 1416, 1420, 1423 - 1425, 1427 - 1429, 1433 - 1435 (GKal.).

⁹Klose słodownik, ławnik kal. 1408 (KDW VII nr 616/12, V nr 151), także 1423 - 1425 (GKal.).

¹⁰Hanut, Janusz Hanut łucznik, ławnik kal. 1408, 1416, 1420, 1423 - 1425, 1427 - 1429, 1433 - 1434, wójt 1426, rajca 1436 (GKal.).

¹¹Jan Rusowski, zapewne z Russowa, wsi królewskiej między Kaliszem a Stawiszynem, był ławnikiem kal. również 1420 (KDW V nr 327).

¹²Jan Bezerich, Pisdrich, ławnik kal. 1416, 1420, 1423, 1424. wójt 1428, 1429, 1433, rajca 1425, 1435 (GKal.).

¹³Mikołaj Radost ławnik kal. 1416, 1423, wójt 1424, 1427/8, rajca 1420, 1425 - 1427, 1435, burmistrz 1428, 1431 (GKal.).

¹⁴Mikołaj Kranch, zob. wyżej, nr 776/1.

¹⁵Nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 778

Oborniki, 16 czerwca 1416

Król Władysław Jagiełło wzywa komtura człuchowskiego do zwrotu dobytku zrabowanego z zamku drahimskiego.

Or.: Berlin-Dahlem. GStAPK, XX HA OBA 2353. Papier 298 × 225 mm, ślady po złożeniach i zamknięciu lakową pieczęcią.
Wyd.: E. Raczyński, Kodeks dyplomatyczny Litwy, Wrocław 1845, s. 205 - 206 (wg Or?).
Reg.: Reg. Teut. I, nr 2353.

^a-b

Religioso comendatori in Czlochow¹ nobis grato

.
Wladislaus Dei gracia rex Polonie Littwanieque princeps supremus et heres Russye etc.
Religiose nobis grate! Certa nostrorum relacione recepimus, quomodo stantibus. inter nos et ordinem | Cruciferorum de Prussia nowis treugarum pactis, intervencione serenissimorum principum dominorum | Sigismundi Romanorum et Hungarie² ac Karoli Francie etc. regum³ roboratis, necdum elapsis prioribus, | feria quinta proxime preterita gentes ordinis, cum quibus, prout nobis datur intelligi, vos fuistis propria in persona, ante castrum nostrum Dragheym⁴ venientes, insidiis a tergo positis in pauca armatorum comitiva fugam dolose simulante usque ad portas castri accedere nitebantur, ut castri habitatoribus sub fraude evocatis ipsum castrum, quod tunc sciebant, nostrorum capitanei presencia destitutum, clamdestine subintrassent, rursus frustrati desideriis de invasione castri, receptis decem equis maioribus et quinque^c levioribus gregesque peccorum, que in pascuis ante castrum in ambitu cuiusdam insule tenebantur, in civitatem ordinis vestri Fridlant⁵ recesserunt. Quocirca vos hortamur desiderantes, quatinus hec, que nostris hominibus sunt recepta, de vestra, ut credimus, sciencia et consensu, eisdem restituere faciatis viceversa nobisque intimare, quo animo quave intencione hec insidiarum dispendia et dampnorum incomoda a vobis et vestris sustinemus, pacto treugarum non obstante. Datum in Oborniky feria tercia post diem Sancte Trinitatis anno Domini etc. sedecimo⁶.
Relacio domini Donyn Sedis Apostolice prothonotarii, decani Crac(ouiensis), Regni Polonie vicecancellarii⁷.

^a-badres na odwrocie Or.

^cnastępuje skr. minori(bus) Or.

¹Człuchów koło Tucholi. Komturem człuchowskim był 1415 - 1420 Jost von Hohenkirchen, późniejszy komtur toruński 1420 -1422, wielki komtur Zakonu 1422 - 1423 (Voigt, Namen-Codex).

²Zygmunt Luksemburski.

³Karol VI Szalony król Francji od 1380, zm. 1422.

⁴Drahim (Stare Drawsko) w pn. Wielkopolsce.

⁵Frydland, miasto w ziemi wałeckiej, dziś Mirosławiec (SHGPoz. I).

⁶Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁷Donin, zob. wyżej, nr 776/11.

Dokument Nr 779

Poznań, 23 czerwca 1416

Król Władysław Jagiełło nakazuje sądowi w Kościanie, aby nie pozywał Elżbiety Granowskiej do czasu rozstrzygnięcia sporu o wieś Granowo.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 4, k. 237 - 237v. Wpis 26 czerwca 1416.

W(ladislaus) Dei gracia rex Polonie etc.
Capitaneo, iudici, subiudici, camerariis ceterisque officialibus iudiciis nostris in Cosczan ubilibet presidentibus, fidelibus nostris dilectis, presentibus requirendis, graciam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Relacione querela magnifice et nobilis domine Elizabeth relicte olim Vincencii de Granowo¹ didicimus, quomodo dum villam suam Granowo² nobili Nicolao de Zemino privigno suo³ in tuicionem et gubernacionem favorabilem et amicabilem commendasset tanquam heres ipsius ville legitima, qui Nicolaus iam asserit se eiusdem ville legitimum possessorem abnegatque predicte Elizabeth de manibus ipsam villam et nomine suo possidere sed proprio. Ipsa autem domina Elizabeth pro ipsa villa habens secum iuris accionem nondum terminatam, ad iudicia et ad vestri presenciam titulo eiusdem ville et de ipsa villa evocatur et trahitur. Ideo vobis omnibus premissis et vestrum cuilibet seriose [k. 237v] committimus et mandamus, quatenus prefatam dominam Elizabeth pro quibuscumque causis, quas habet vel habitura est, coram vobis cum quibuscumque personis in vestris iudiciis, nulla audeatis iudicare racione, quousque ipsa causa pro villa predicta Granowo inter partes agentes iuris forma plenarie et finaliter decidetur, efficientes, ne aliquod preiudicium in iudiciis vestris senciat vel gravamen. Aliud non facturi, gracie nostre sub optentu. Datum Poznanie feria quarta in vigilia beati Johannis Baptiste anno Domini M° CCCC° decimo sexto⁴.
R(elacio) wenerabilis domini Donyn Sedis Apostolice prothonotarii, Regni Polonie vicecancellarii⁵.

¹Elżbieta Granowska, wdowa po kasztelanie nakielskim Wincentym Granowskim (zm. 1410), potem trzecia żona Władysława Jagiełły, zm. 1420 (PSB VI s. 248 n.; Z. Wdowiszewski, Genealogia Jagiellonów, Warszawa 1968, s. 40 - 43).

²Granowo, wieś par. na wsch. od Grodziska Wlkp. (SHGPoz. I).

³Mikołaj z Granowa, także z Zimina (Ziemina) par. Wielichowo (Koz. 2 s. 478 - 479), syn Wincentego Granowskiego z pierwszej żony, wyst. 1395 - 1432 (SHGPoz. I,W. Dworzaczek, Leliwici Tarnowscy, Warszawa 1971, s. 35).

⁴Błąd w dacie: wigilia św. Jana wypadała w 1416 r. we wtorek, nie w środę. Data 23 czerwca 1416 zgodna z itinerarium wystawcy; zgodność wigilii ze środą możliwa dla 1417 r., króla jednak nie było wówczas w Wielkopolsce.

⁵Donin, zob. wyżej, nr 776/11.

Dokument Nr 780

Kościan, 24 czerwca 1416

Król Władysław Jagiełło odnawia prawa miasta Sierakowa.

Kop.: 1. Warszawa, AGAD, Metryka koronna, t. 26, k. 259 - 260, w transumpcie króla Kazimierza Jagiellończyka z daty: Piotrków, 11 grudnia 1459, potwierdzonym przez króla Zygmunta Starego w Poznaniu, 24 maja 1513; 2. tamże, t. 84, k. 130 - 135, w transumpcie dok. z 1513 r. dokonanym przez króla Zygmunta Augusta w Krakowie, 7 sierpnia 1553; 3. Poznań, WAP, Akta m. Sierakowa I/7 w or. transumpcie dok. z 1553 r. dokonanym przez króla Zygmunta III z daty: Warszawa, 8 maja 1614, mocno zniszczonym.
Reg.: MRPS IV, suppl. nr 517 (wg Kop. 1); tamże, V, nr 6202 (wg Kop. 2).

Uw.:W niniejszym wyd. wykorzystano Kop. 1 i 3.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Quia tunc errorum et dubiorum prudenter occurrimus dispendiis, dum gesta etatis nostre litterarum appicibus et fidedignorum testimonio perhennamus, proinde nos Wladislaus Dei gratia rex Polonie necnon terrarum Cracowie, Sandomirie, ^a-b

Siradiae, Lancicie, Cuiauiae Lituaniaeque princeps supremus, Pomeraniae Russiaeque dominus et haeres

etc. significamus ^c-d

tenore praesentium, quibus expedit universis, praesentibus et futuris presentium noticiam habituris

quomodo instantissimis peticionibus nobilis Dobrogosti^e de Sirakow^f¹ benigniter aclinati, litteras et privilegia civitatis ipsius Syrakow^g super locatione et iuribus eiusdem civitatis ab illustrissimo et preclaro principe domino Cazimiro rege Polonie, dive memorie predecessore nostro², obtenta et casu infausto ignis voragine consumata^h, renovamus et omnium litterarum, privilegiorum, immunitatum et gratiarum prerogativam eidem civitati et ipsius incolis de novo concedimus et largimur, quibus et alie civitates Regni nostri pociuntur et fruuntur, ita tamen, quod civitatibus nostris sibi vicinis nullum preiudicium generetur. Ut autem iura et privilegia huiusmodi certa et expressa regulacione designentur, omnes modos, consuetudines et iura Polonicalia universa inⁱ ius Theutonicum, quod Maydemburgense^j dicitur, transferimus perpetue duraturum, removentes^k ibidem omnia iura Polonicalia, modos et consuetudines universas, que ipsum ius Thewtonicum plerumque consueverunt perturbare. Eximimus insuper et absolvimus ac perpetue liberamus omnes et singulos cives et incolas civitatis predicte Sierakow^g ab omnibus seu ab omni iurisdicione et potestate omnium Regni^l nostri palatinorum [k. 259v] et^ł castellanorum, iudicum, subiudicum, capitaneorum et quorumlibet officialium et ministerialium, ut coram ipsis vel ipsorum aliquo pro causis, tam magnis, quam parvis, puta furti, sangwinis effusione, membrorum mutilacionis et aliis enormibus excessibus cittati minime respondebunt nec aliquas penas solvere teneantur. Sed tantum cives et incole civitatis predicte coram advocato civitatis, advocatus vero coram domino ^m-n

eiusdem civitatis

aut coram nobis, dum per nostram litteram nostro sigillo sigillatam fuerit evocatus et hoc si in reddenda iusticia negligens fuerit et remissus, de se querulantibus^o iure suo Maydburgensi^p predicto respondere sit astrictus. In causis vero criminalibus superius expressatis advocato civitatis predicte iudicandam^q, sentenciandam^q, damnadnam^q, puniendam^q, corrigendam^q et plectendam^q plenam et omnimodam concedimus potestatem, prout hoc ipsum ius Thewtonicum in omnibus suis punctis, clausulis, sentenciis postulat et requirit, iuribus tamen regalibus nostris per omnia semper salvis. Eciam de speciali nostra gracia adiicimus civibus et incolis eiusdem civitatis prius dicte, ut theloneum per totam Regni nostri provinciam vehentes et equitantes dare non debeant, saltem in metis et graniciebus predicti Regni nostri dare tenebuntur. Harum quibus sigillum nostrum appensum est testimonio litterarum. Actum et datum in Costen ipso die sancti Johannis Baptiste anno Domini millesimo quadringentesimo decimo sexto³, presentibus nobilibus et strenuis: Sandiuogio^r de Ostrorog pallatino Poznaniensi⁴, Jaroslao succamerario Callischiensi^s⁵, Sbigneo de Brzezie^t Regni Polonie marschalco⁶, Nicolao de Zydowo^u castellano Santhocensi⁷, Wyetrzichone^v de^w Gywno^x vexillifero Poznaniensi⁸ et Mazycone^y de Dambrowa subpincerna mense regalis⁹ et aliis quampluribus fidedignis nobis dilectis. Datum per manus venerabilis Donyni Sedis Appostolice prothonotarii, decani Crac(ouiensis)¹⁰ etc. sincere dilecti.
Ad relacionem eiusdem domini Donyn^z Sedis Appostolice protonotarii et Regni Polonie vicecancellarii.

^a-bbrak Kop. 1

^c-dw Kop. 1 zastąpione słowem etc.

^eDobrogosty Kop. 3

^fSyraknow Kop. 1

^gSirakow Kop. 3

^hconsumpta Kop. 3

ⁱet Kop. 1

^jMarienburgense Kop. 1

^kremovendo Kop. 1

^lsłowo powtórzone Kop. 1

^łbrak Kop. 3

^m-ncivitatis eiusdem Kop. 1

^oquerentibus Kop. 3

^pMaydemburgensi Kop. 3

^qtak Kop. 1 i Kop. 3

^rSendiuogio Kop. 3

^sCalissiensi Kop. 3

^tBrziezie Kop. 1

^uZidov Kop. 3

^vWietrzychone Kop. 3

^wbrak Kop. 3

^xChiwno Kop. 3

^yMezikone Kop. 3

^zDunin Kop. 3

¹Dobrogost z Sierakowa (miasto w powiecie pozn., nad Wartą) wyst. 1408 - 1432 (SHGWlkp.).

²Przywileje Kazimierza Wielkiego dla Sierakowa skądinąd nieznane.

³Pobyt w Kościanie potwierdzony itinerarium wystawcy.

⁴Sędziwój z Ostroroga chorąży pozn. 1400, wojewoda pozn. 1406, starosta generalny Wlkp. 1411 - 1415, 1419 - 1426, 1432 - 1434, starosta brzeski 1426 -1432, międzyrzecki, kościański, zm. 1441 (PSB XXIV s. 519 - 523).

⁵Jarosław z Iwna i Zbigniew z Brzezia, zob. wyżej, nr 776/9, 8.

⁶Jarosław z Iwna i Zbigniew z Brzezia, zob. wyżej, nr 776/9, 8.

⁷Mikołaj z Żydowa (wieś par. na pd. od Obornik - Koz. 3 s. 502 - 503) wyst. od 1386 (SHGWlkp.), kasztelan santocki 1415 - 1419, zm. 1419 (Spisy wlkp.).

⁸Teodoryk z Iwna, Siekowa, Międzychodu, wyst. 1400 - 1438, burgrabia w Kościanie 1402 - 1404, Nakle 1421, chorąży pozn. 1415 - 1438, brat Jarosława z Iwna, Międzychodu, zm. 1438 (SHGWlkp.; GUrz. A 225, C 728, 493; Spisy wlkp.).

⁹Jan Mężyk z Dąbrowy w ziemi wieluńskiej, dworzanin królewski 1394, podczaszy (cześnik?) nadworny 1403, starosta krzepicki, ostrzeszowski, ruski, wojewoda ruski 1433, zm. 1437 (PSB XX s. 513 - 514; Spisy wiel.).

¹⁰Donin, zob. wyżej, nr 776/11.

Dokument Nr 781

Wrocław; 25 czerwca 1416

I. N. Potwierdzenie dokumentu króla Kazimierza Wielkiego dla prepozytury kanoników regularnych w Kaliszu.

Kop.: Warszawa, AGAD, Metryka koronna t. 61, k. 86v - 91v. Wpis w transumpcie arcybiskupa gnieźnieńskiego Jana Latalskiego z daty: Opatów(ek?), 14 czerwca 1538, potwierdzonym przez króla Zygmunta w Krakowie, 20 lutego 1540. Tytuł: Confirmatio privilegii canonicis regularibus monasterii S. Nicolai in Calisch concessi.
Reg.: MRPS IV, suppl. nr 518 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo quadringentesimo sexto decimo, indicione nona, Apostolica Sede carente, Jovis die vicesima quinta mensis Junii, hora terciarum vel quasi, in monasterio Sancte Marie Virginis in Arena extra muros Wratislauienses ac in conventu dicti monasterii in mei notarii publici et testium infrascriptorum ad hoc vocatorum specialiter et rogatorum presentia constitutus personaliter religiosus vir frater Joannes Rosth prepositus in Calisch¹ et quandam litteram regalem patentem super certis bonis prepositure in Calisch scriptam in pargameno vero sigillo illustrissimi principis domini, domini Casimiri, Dei gracia olim regis Polonie recolende memorie, rotunde seu orbicularis figure, de cera omnino alba sive communi ab extra et ab intra, in filis sericeis viridis coloris subappenso sigillatam, cuius tenor de verbo ad verbum inferius est insertus, [k. 87] ibidem exhibuit et ostendit propone(n)s et asserens, qualiter dictam litteram patentem extra dictum monasterium in diversis partibus et locis Polonie in suis et dicte prepositure negociis agendis et expediendis deportare et deferre haberet et habebat uti necessario, ad que predictam litteram absque gravi periculo propter diversos casus fortuitos et multiplicia viarum discrimina, quotiens opportunum foret, perferre non valeat neque possit. Quare sibi litteram huiusmodi unacum descripcione sigilli, ut fidem aliqualem in suis agendis negociis faciat, per me notarium publicum infrascriptum de verbo ad verbum transumi, transscribi et exemplari et in formam redigi publicam publici documenti petivit, cuius tenor de verbo ad verbum sequitur et huiusmodi sub tenore:
[następuje dok. króla Kazimierza Wielkiego z daty: Kraków, 3 lipca 1358 - KDW III, nr 2050 (1384a)].
[k. 90] Et huic littere quoddam sigillum rotundum sive orbicularis figure de cera omnino alba sive communi ab extra et ab intra in filis sericeis viridi^a coloris [k. 90v] erat appensum, continens in medio imaginem regalem in sede sedentem, coronam in capite habentem et quam vestibus regalibus indutam, habens^a sceptrum in manu dextra errectum, in manu vero sinistra pomum rotundum cum cruce, ad cuiusquidem imaginis utrumque latus ultra humeros duo angeli tenentes in manibus quedam velamenta ad dorsum imaginis, prout ab in tuentibus videbatur, sub cuiusquidem imaginis pedibus quedam figura triangularis, continens in se leonem in anterioribus pedibus et aquilam una alla expansa, dorsis ad invicem iunctis et desuper coronam habentem, sculpta apparebant, in cuius sigilli circumferentia he littere capitales cruce premissa pro titulo legebantur: +Casimirus Dei gracia rex Polonie, Cracouie, Sandomirie, Siradie, Lancicie et Cuiauie, Pomeranie. Super quibus omnibus et singulis premissis prefatus frater Joannes Rosth prepositus sibi per notarium publicum infrascriptum confici petiit unum aut plura publicum seu publica instrumentum seu instrumenta. Acta sunt hec anno, indicione, [k. 91] die, mense, hora, loco, quibus supra, presentibus ibidem discretis et provido viris, dominis: Joanne Neyzer plebano Wprzedzdorff², Bartholomeo de Prnikewald substi(tu)to eclesie Sancte Crucis Wratislauiensis diocesis² necnon Petro Newman de Stolpin clerico Missnensis dio, cesis² et Nicolao Eggerer muratore Wratislauiensi² testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.
Ego Vincencius quondam Martini Vella de Haymonya clericus Wratislauiensis diocesis, publicus auctoritate imperiali notarius³ prescriptam litteram ad peticionem et requisicionem prefati domini Joannis prepositi principalis fideliter transsumpsi, transscripsi et exemplavi, nihil addens vel minuens, quod sensum minuet aut [k. 91v] viciet seu variet intellectum et quia insultacione prehabita diligenti presens transscriptum seu transsumptum cum predicta littera originali per omnia concordare inveni ideoque me hi(n)c subscripsi, in hanc publicam formam redegi signoque et nomine meis solitis et consuetis consignavi, rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum.

^atak Kop.

¹Jan Rost prepozyt kanoników regularnych Św. Mikołaja w Kaliszu skądinąd nie znany.

²Nie identyfikowany.

³Kop. przechowywana niegdyś (?) we Wrocławiu (zob. KDW III, nr 2050) ma tu Vincentius quondam Martini Bela de Haynovia, czyli ze śląskiego Chojnowa. Wyst. potem 1426 - 1430 jako pisarz miasta Wrocławia - por. F. Luschek, Notariatsurkunde und Notariat in Schlesien von den Anfängen (1282) bis zum Ende des 16. Jahrhunderts, Weimar 1942, s. 236.

Dokument Nr 782

Pyzdry, 8 lipca 1416

Wymienieni uczestnicy roczku pyzdrskiego zawiadamiają roczek kościański, że Bartosz z Koźmina stanął na roku królewskim przeciw Stefanowi z Trąbinka.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 4, k. 249 - 249v. Wpis 27 sierpnia 1416 (wg Or?).

Jacussius Jaka iudex¹, Bodzatha Chlapowski subiudex Kalisienses generales², Mathias Koth Naklensis³, Philippus Xanski castellani⁴ ceterique domini et officiales iudicio regali in Pisdri presidentes, nobilibus viris dominis burgrabio, iudici, subiudici ceterisque camerariis et officialibus iudicio regali in Costen presidentibus, nostris amicis dilectis, vobis significamus, quomodo dum anno Domini millesimo [k. 249v] CCCCXVI^to feria quarta ante festum sancte Margarethe in Pysdri circa serenissimi domini regis adventum⁵ in terminis celebratis iudicio regali presidebamus, ibi dominus Barthossius de Maiori Coszmyn⁶ astitit suo termino secundo super Stephanum de Trambino⁷ pro octo mensuris siliginis, hominibus suis in via libera per ipsum receptis, quelibet mensura valore medie marce et pro curru valore unius sexagene, quem citacione regis dicitur citasse et adiudicatum solvit. Actum et datum die, anno, loco et testibus, quibus supra, citatorio sub sigillo etc.

¹Jakusz Jaka z Wilczyna (wieś par. na pn. od Kleczewa - Koz. 5 s. 467 - 468) wyst. od 1389, podsędek pozn. 1398, kal. 1399, sędzia kal. 1406, zm. 1419/20 (Spisy wlkp.).

²Bodzęta z Chłapowa (par. Grodziszczko, na pn.-wsch. od Środy - Koz. 2 s. 74) wyst. od 1389, podczaszy pozn. 1402, podsędek kal. 1406, zm. 1418/19 (SHGWlkp.; Spisy wlkp.).

³Maciej Kot z Dębna (wieś par. nad Wartą, koło Jarocina) kasztelan nakielski 1410 - 1430, zm. ok. 1430 (PSB XIV s. 450).

⁴Filip z Cielczy (wieś par. na pn.-zach. od Jarocina - Koz. 2 s. 96), wyst. od 1389, kasztelan ksiąski 1412 - 1416, zm. 1416/17 (SHGWlkp.; Spisy wlkp.).

⁵Pobyt króla w Pyzdrach potwierdzony jego itinerarium.

⁶Koźmin, miasto w powiecie pyzdrskim. Bartosz Sokołowski z K., syn Janusza Wezenborga, wyst. od 1408, w Koźminie do 1419, potem w Poniecu, zm. przed 1433 (Kozierowski, Obce ryc. s. 95; S. Łukomski, Koźmin Wielki i Nowy, Poznań 1914, s. 13 n.; SHGWlkp.).

⁷Trąbinek (Trąbino) par. Dolsk (Koz. 3 s. 325). Stefan, Szczepan, wyst. 1397 - 1424 (Lekszycki II nr 1995 - Roty III nr 1023).

Dokument Nr 783

Łęczyca, 17 lipca 1416

Król Władysław Jagiełło ustala zasady dziedziczenia przez dzieci ruchomości (gerady) należących do mieszczek poznańskich.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania D 449. Pergamin 393 × 263 + 105 mm. Duża plama rdzy w tekście. Dziurki po sznurze do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie późne streszczenia.
Wyd.: 1. Raczyński, Kodex, s. 148 - 149 (wg nieznanej Kop.); 2. Wuttke, s. 43 (wg Or?).
Reg.: KDW V, nr 257 (wg Or.).

||In nomine Domini amen.|| Ad perpetuam rei memoriam. Que principum decernit auctoritas, non in|digne perpetua fulciuntur firmitate et ab instanciis calumpniarum subducuntur, proinde nos Wladislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum | Cracouie, Sandomirie, Syradie, Lancicie, Cuyauie Lythwanieque princeps suppremus, Pomeranie Russieque dominus et heres etc. significamus | tenore presencium, quibus expedit wniversis, presentibus et futuris presencium noticiam habituris, quomodo civitati nostre Poznaniensi utilius volentes providere et condicionem ipsius facere meliorem, decernimus et perpetuo edicto statuimus, ut exnunc et inantea omnes filii civium et incolarum nostrorum Poznaniensium legittimi in derelicta supellectilium alias gerode¹ matrum suarum decedencium succedant, si eas absque prole feminea contigat recedere ab hac luce, tollentes, cassantes, anullantes, irritantes et nullius roboris vel momenti facientes in dicta civitate Poznaniensi omnia statuta, consuetudines et iura tam legalia, quam municipalia huic nos tro presenti decreto contraria, quibus hactenus ipsa civitas utebatur, et ad successionem huiusmodi derelictorum alios, quibus tali statuto competebat preter filios legittimos, quos non minus materna sicud^a paterna successio debita racione contingit, admittebat.
Quocirca vobis capitaneis, magistris civium, advocatis, consulibus, iuratis et scabinis civitatis Poznaniensis predicte, qui pro tempore fueritis, mandamus, quatenus huiusmodi derelicta nulli preter filios legittimos aut filias matrum decedencium, si eas post se relinquerint, presumatis deputare. Si quis autem huic nostro statuto et edicto presumpserit contraire, indignacionem nostram incurrat et pena regia mulctetur tamquam transgtessor et contemptor regalium statutorum. Harum quibus sigillum nostrum est appensum testimonio literarum. Actum Lancicie ipso die beati Alexii Confessoris anno Domini millesimo quadringentesimo sexto decimo², presentibus hiis magnificis strenuisque viris, dominis: Nicolao de Michalow Sandomiriensi³, Jacobo de Koneczpole Syradiensi⁴, Mathia de Labyschyn Brzestensi pallatinis⁵, Johanne de Lankoschino Lanciciensi⁶, Johanne de Sczekoczini Lublinensi castellanis⁷ et Petro Schaffranecz subcamerario Cracouiensi⁸ militibusque aliis quampluribus fidelibus nostris fidedignis. Datum per manus venerabilis domini Donyn Sedis Apostolice prothonotarii, decani Cracouiensis, prepositi Sancti Floriani extra muros Cracouienses, Gneznensis, Cracouiensis, Wladislauiensis, Poznaniensis et Cruschuicensis ecclesiarum canonici, Regni Polonie vicecancellarii⁹, sincere nobis dilecti.
Ad relacionem eiusdem domini Donyn Regni Polonie vicecancellarii.

^atak Or.

¹O geradzie w Poznaniu zob. także Wilkierze poznańskie, cz. 1, wyd. W. Maisel, Wrocław 1966, s. 16 - 17, nr 61.

²Pobyt w Łęczycy potwierdzony itinerarium królewskim.

³Mikołaj z Michałowa, Kurozwęk, zwany Białuchą, kasztelan wojnicki 1399, wojewoda sandom. 1410, kasztelan krak. 1430, starosta sier., krak., zm. 1438 (PSB XXI s. 123 - 126).

⁴Jakub Koniecpolski i Maciej z Łabiszyna, zob. wyżej, nr 776/4, 5.

⁵Jakub Koniecpolski i Maciej z Łabiszyna, zob. wyżej, nr 776/4, 5.

⁶Jan z Łąkoszyna (w Łęczyckiem), kasztelan łęcz. 1383 -1430 (PSB X s. 464; Spisy łęcz.).

⁷Jan ze Szczekocin wyst. od 1388, m. in. kasztelan wiślicki 1409, lubelski 1410, starosta generalny Wlkp. 1415 - 1419, zm. 1433 (PSB X s. 483; Spisy wlkp.).

⁸Piotr Szafraniec z Pieskowej Skały, podstoli krak. 1398 - 1406, podkomorzy krak. 1406 -1430, wojewoda sandom. 1431 - 1432, krak. 1433 - 1437, starosta chęciński, sier. 1420 - 1437, krak. 1431 - 1432 (AKH VIII s. 284; Spisy sier.).

⁹Donin, zob. wyżej, nr 776/11.

Dokument Nr 784

Gniezno, 28 sierpnia 1416

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Mikołaj Ząb z Grochowisk zamienił swoje Kozłowo na Ryszewo i Zalesie klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie.

Or.: Gniezno, AAG, Dok. Trzem. 59. Pergamin 320 × 225 mm, zakładka obcięta. Dwie dziury po sznurze do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie: Scrinio 5 Y, informacje o treści (XV- XVIII w.).

(^aI)n nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Johannes de Sczecoczini castellanus Lublinensis et | capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris, |quod ad nostram et aliorum terre eiusdem nobilium veniens presenciam nobilis vir Nicolaus Zamb dictus de Grochowyska², | non compulsus, non coactus nec aliquo errore seductus, sed benivole, usus amicorum suorum consiliis, sanus mente et corpore existens maturaque deliberacione prehabita, suam villam seu hereditatem Coszlowo in districtu Gneznensi situatam³ cum omni iure et dominio, prout solus tenuit et habuit omnibusque usibus, fructibus, censibus, proventibus, redditibus, campis, agris, pratis, pascuis, borris, silvis, mellificiis, gagiis, rubetis, virgultis, piscinis, fluminibus, lacubus, stangnis, paludibus, molendinis, aquis et aquarum decursibus et generaliter cum omnibus et singulis pertinenciis, attinenciis et appendiis universis, quomodocumque ad predictam hereditatem spectantibus, nichil penitus iuris et dominii pro se et pro suis^b reservando hereditate in eadem, wenerabili viro domino Andree preposito Trzemeschensis monasterii et eius conventui⁴ ac eorumdem legittime posteritati, pro ipsorum villis seu hereditatibus, videllicet Rysschewo⁵ et Zalessye⁶ nomine et racione commutacionis more solito coram nobis in perpetuum resignavit tenendam, habendam, utifruendam, possidendam et in usus beneplacitos convertendam, prout dicto domino Andree etc. et eius conventui utilius et melius videbitur expedire. Harum quibus sigillum nostrum presentibus est appensum testimonio literarum. Actum et datum Gnezne feria sexta proxima post festum sancti Bartholomei Apostoli anno Domini millesimo quadringentesimo sexto decimo, presentibus strennuis et nobilibus viris, dominis: Jacussyo Jaka iudice Calisiensi generali de Wylczina⁷, Schamborio de Malochowo castellano Dzbancensi⁸, Czestkone de Wylczina venatore Calisiensi⁹, Michaele Barczsky¹⁰, Lewyn de Wylczina¹¹ et Petro de Woynowo¹² heredibus alliisque pluribus fidedignis testibus ad premissa etc.

^ainicjalnego I brak - zapomniano je wrysować Or.

^bbrak zwykłego w tym miejscu formularza starościńskiego określenia typu successoribus, sequacibus itp. Or.

¹Jan ze Szczekocin, zob. wyżej, nr 783/7.

²Grochowiska Szlacheckie par. Rogowo, na pd. od Żnina (Koz. 1 s. 86, 4 s. 270). Mikołaj zwany Zębem, z G. i Gajewa, Strzyżewa, wyst. 1404 - 1418 (Rocznik Pol. Tow. Heraldycznego 9, 1928/29, s. 137, 116, 114; Roty V, nr Gniezno 177, 201).

³Kozłowo par. Strzyżewo Kościelne, na zach. od Trzemeszna (Koz. 4 s. 406).

⁴Andrzej prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie wyst. od 1407/8, zm. 1435 (WSB s. 23, zob. też KDW VI nr 318 i VII nr 634).

⁵Ryszewo, par. Ryszewko, na pn.-zach. od Mogilna (Koz. 1 s. 266, 5 s. 266 - 267).

⁶Zalesie, najpewniej Z. w par. Ryszewko, wieś dziś nie istniejąca nad Jez. Ryszewskim, na pd. od Gąsawy (Koz. 1 s. 375, 5 s. 521).

⁷Jakusz Jaka z Wilczyna, zob. wyżej, nr 782/1.

⁸Małachowo par. Witkowo, na pd.-wsch. od Gniezna (Koz. 1 s. 161 - 162). Sambor, także z Rosnowa, kasztelan zbąszyński 1411 - 1419, łowczy kal. 1420 - 1436 (PSB XIX s. 412 - 413).

⁹Wilczyn par. Kleczew (jak wyżej, nr 782/1). Czestek, także z Dębnicy, Łabiszyna, wyst. od 1398, był burgrabią gnieźn. 1402 (GUrz. C 1) - 1409 (KDW VII nr 634/12); o jego tytule łowczego zob. GUrz. A 67.

¹⁰Bardo, wieś par. na pd.-zach. od Wrześni. Michał Bardzki, także z Graboszewa, wyst. od 1390, wicesędzia w Pyzdrach 1413 - 1414, Poznaniu 1432, zm. przed 1438 (SHGWlkp.; GUrz. C 603, 85).

¹¹Lewin (Piotr Lewin?) z Wilczyna (jak wyżej) wyst. od 1416 (tutaj), był potem podsędkiem kal. 1430 - 1431 (Spisy wlkp.).

¹²Wojnowo par. Długa Goślina, na pn.-wsch. od Murowanej Gośliny (Koz. 3 s. 405). Piotr, Pietrasz, wyst. 1400 - 1416 (Roty I nr 476; tutaj).

Dokument Nr 785

Gniezno, 29 sierpnia 1416

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że klasztor norbertanek w Strzelnie rezygnował części wymienionych jezior i rzek klasztorowi benedyktynów w Mogilnie.

Or.: Bydgoszcz, WAP, Klasztor Mogilno dok. 9a. Pergamin 338 × 165 + 31 - 28 mm. Pismo miejscami wyblakłe. Nacięcia po sznurze do przywieszenia 1 pieczęci. Na odwrocie późne streszczenia oraz sygnatury: M1, L3.

^aIn nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Johannes de Sczecoczini castellanus Lublinensis et capitaneus | Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris, quod ad nostram | et aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam strenuus dominus Hector de Orchowo² tamquam procurator per wenera|bilem virum dominum Leonardum prepositum Strzelnensem et eius conventum³ specialiter ordinatus, non compulsus, non coactus nec per errorem devium seductus, habita eciam matura et sufficienti deliberacione predictorum, videlicet domini Leonardi prepositi, ut supra, et eius conventus nominibus et vigore, medietatem magni lacus Trlang⁴ et medietatem lacus Magnum Lubeschewo⁴, medietatem lacus Parwm Lubeschewko⁴ et medietatem fluvii dicti Queczyschewnicza⁴ ac totum lacum dictum Radzyncz⁴, excepta rippa et arundinetis ad villam Rzadquinno pertinentibus⁴, cum omni iure et dominio omnibusque usibus, fructibus, proventibus et cetera ceterisque omnibus et singulis utilitatibus, pertinenciis, attinenciis et obvencionibus universis quomodocumque ad predictas lacuum medietates et totum lacum Radzyncz pertinentibus, nichil penitus iuris et dominii pro se reservando lacubus in predictis, wenerabili viro domino Clementi abbati Mogilnensi et ipsius conventui ordinis sancti Benedicti⁵ rite et racionabiliter in perpetuum resignavit tenendum, habendum, utifruendum, possidendum et in usus beneplacitos convertendum, prout dicto domino Clementi abbati, ut supra, et ipsius conventui melius et utilius videbitur expedire. Quamquidem resignacionem coram nobis sic legittime factam, ratam et gratam habere volentes, ipsam ratificamus, gratificamus, approbamus et sigilli nostri appensione temporibus duraturis confirmamus. Actum et datum Gnezne sabbato, ipso die Decolacionis sancti Johannis, anno Domini millessimo quadringentesimo decimo sexto, presentibus strenuis et nobilibus viris, dominis: Jacussio Jaka iudice Calisiensi generali⁶, Johanne Cosisco de Orchowo vexillifero Dobrinensi⁷, Jacobo de Prusszicze castellano Rogosznensi⁸, Petro de Melszino⁹, Nicolao de Cruchowo¹⁰ et Thoma de Wylczina¹¹ heredibus aliisque pluribus fidedignis testibus ad premissa vocatis et specialiter rogatis etc.

^ainicjał wysokości prawie całego tekstu Or.

¹Jan ze Szczekocin, zob. wyżej, nr 783/7.

²Orchowo, wieś par. na pn.-wsch. od Powidza (Koz. 1 s. 203, 5 s. 101 - 102). Hektor, syn Jana Koszyszko (zob. niżej, przypis 7) wyst. tutaj, 1419 (niżej, nr 857/13) oraz 1427 (KDW IX).

³Leonard prepozyt norbertanek ze Strzelna wyst. 1413 - 1423 (KDW V nr 215, 282; Acta capitulorum II nr 51, III nr 454, 466).

⁴Topografia pd. okolic jez. Trląg (Pakoskiego) trudna do ustalenia. Lubieszewo, dziś część wsi Strzelce, leży dziś na pd.-zach. skraju jez. Trląg, Rzadkwin - naprzeciw, na pd.-wsch. skraju tegoż jeziora. Jez. Radzyncz to może dziś jez. Bronisław, na pd. od jez. Trląg, połączone z Trlągiem Kwieciszewnicą czyli Kijanicą, lewym dopływem Noteci, zwanym także Małą Notecią (SHGWlkp.; Koz. 4 s. 351). O jeziorach tych por. także AKH IV s. 17 (XIV/XV w.?): Rzotquino cum dimidiis lacubus Tirlang et Razancze; Bronislawe cum lacu Lubessovo; zob. też KDW VI nr 151, 157, gdzie zapewne mylna ident. jez. Lubieszewo z jez. Trląg oraz MRPS IV nr 3241.

⁵Klemens opat klasztoru benedyktynów w Mogilnie wyst. 1413 - 1422 (KDW VII nr 707, niżej, nr 941/1).

⁶Jakusz Jaka z Wilczyna, zob. wyżej, nr 782/1.

⁷Jan zwany Koszyczko (Kosisko, Chościszko?) z Orchowa (wyżej, przypis nr 2) chorąży dobrzyński 1394 - 1427 (Lasocki, Dostojnicy s. 11).

⁸Pruśce, wieś par. na pn.-wsch. od Rogoźna (Koz. 3 s. 83 - 84). Jakub, Jakusz, wyst. od 1389 (SHGWlkp.), kasztelan rogoziński 1405 - 1421 (Spisy wlkp.).

⁹Mielżyn, wieś par. na pd. od Witkowa (Koz. 1 s.172, 5 s. 28). Piotr, Pietrasz, wyst. od 1392 (SHGWlkp.), wicesędzia w Gnieźnie i Pyzdrach 1414 - 1415, burgrabia w Pyzdrach 1419 - 1422 (GUrz. C 49, 604, 541).

¹⁰Kruchowo, wieś par. na pn. od Trzemeszna (Koz. 1 s. 131, 4 s. 420). Mikołaj wyst. także 1414 i 1415 (Acta capitulorum II nr 27, 64).

¹¹Wilczyn, wieś par. na pn. od Kleczewa (Koz. 5 s. 467 - 468). Tomasz, Tomek, wyst. od 1416 (tutaj), potem wicesędzia w Pyzdrach 1417 - 1418 i Gnieźnie 1418, wicepodsędek w Gnieźnie i Koninie 1427 - 1429, podsędek kal. 1443 - 1453 (GUrz. s. 187).

Dokument Nr 786

Gostyń, 28 września 1416

Bartosz i Janusz bracia Wezenborgowie fundują altarię w kościele parafialnym w Gostyniu.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 38, k. 117v. Wpis 5 marca 1458 w transumpcie biskupa poznańskiego Andrzeja Łaskarza z daty: Poznań, 6 maja 1418 - zob. niżej, nr 823.

In nomine Domini amen. Cunctorum negociorum perit memoria, nisi firmis literis, testibus ydoneis^a, firmiter roborent. Nos igitur Barthossius¹ et Janussius fratres de Wyszinburg heredes Gostinenses necnon Ponecenses² situamus et constituimus unum altare nove fundacionis in ecclesia parrochiali Sancte Margarethe in opido Gostin et illud fundamus devoto et discreto Gregorio tunc temporis plebano in Conoyad³ animo deliberato, spontanea mente, pure propter Deum et in remedium et salutem animarum parentum nostrorum ac nostra salute cum censibus perpetuis, videlicet septem marcarum annui perpetui census in bonis nostris. Primo contulimus et damus ad dictum altare tres marcas census de balneo in opido Gostin et unam sexagenam cum novem grossis census in ortis, qui iacent extra valvam Kalis sub Malincza⁴, spectantem ad nostram mensam preter pullis nobis reservatis. Et eciam damus ad dictum altare unum maccellum carnium ibidem in opido Gostin cum censu quinque lapides de sepo et censum a maccellis sutorum ibidem in opido Gostin unam marcam minus sex grossis. Quam donacionem et fundacionem dicti altaris cum censibus nominatis promittimus rite, firmiter, perpetualiter tenere et servare. Collacio vero dicti altaris ad nos ac nostros legittimos successores spectabit. Ut autem hec donacio et fundacio maiorem vigorem subintraret, nostris sigillis presentem literam fecimus roborari. Datum et actum in Gostin feria secunda in vigilia sancti Michaelis Archangeli anno Domini millesimo quadringentesimo sedecimo, presentibus hiis testibus: honorabili domino Zemantha plebano in Strzelcze, decano rurali⁵ et Paulo plebano in Gostin⁶ necnon viccario Mathia tunc temporis in Gostin⁷, nobili Janussio herede in Strzelcze iam dicte⁸ et aliis quampluribus fidedignis.

^aydomeis Kop.

¹Bartosz Wezenborg z Gostynia i Ponieca, syn Bartosza W. wojewody pozn., wyst. od 1405 (SHGPoz. I), potem kasztelan nakielski 1432, zm. 1441/42 (Spisy wlkp.).

²Janusz Wezenborg, brat poprzedniego, wyst. 1404 - 1444 w Gostyniu (SHGPoz. I), potem 1444 - 1448 w Nowym Mieście nad Wartą (SHGWlkp.).

³Konojad, wieś par. na pn.-zach. od Kościana (Koz. 2 s. 325). Pleban Grzegorz wyst. tutaj i 1418 (niżej, nr 823/2, w tej samej sprawie).

⁴Brama kaliska w Gostyniu?; Malincza nie zidentyfikowana.

⁵Strzelce Wielkie, wieś par. na wsch. od Gostynia (Koz. 3 s. 265). Pleban Ziemięta, dziekan dekanatu gostyńskiego, wyst. tylko tutaj, najpewniej ident. z późniejszym od 1426 plebanem gostyńskim tego imienia (KDW IX; Now. II s. 655).

⁶Paweł był plebanem gostyńskim już 1407 (SHGPoz. I); zm. niedługo przed 12 kwietnia 1426, kiedy to opróżnioną przezeń plebanię posiadał już Ziemięta (o nim w przypisie poprzednim).

⁷Wikariusz Maciej trudny do identyfikacji.

⁸Jan, Jaszek, Janusz, ze Strzelc Wielkich (zob. wyżej, przypis 5) wyst. 1394 - 1416 (SHGWlkp.).

Dokument Nr 787

Gniezno, 3 grudnia 1416

Prepozyt bożogrobców gnieźnieńskich odnawia przywilej na Borowy Młyn młynarzowi Janowi.

Kop.: 1. Poznań, WAP, Gniezno Gr. 47, k. 786v. Wpis 17 grudnia 1578; 2. tamże Akta m. Gniezna I/155 (Kopiariusz bożogrobców gnieźnieńskich z XVI/XVII w.), k. 26 - 27 (mocno popsuta Kop. wg Kop. 1).

Uw.:W niniejszym wyd. nie uwzględniono odmianek Kop. 2, jako pochodzącej od Kop. 1.

Noverint universi praesentem paginam inspecturi, quia nos Przibislaus praepositus S(ancti) Joannis ante Gnesnam¹ ordinis beati Augustini Sacri Sepulchri Dominici Jerosolimitani, cupientes incrementum molendini nostri in Borra² augere molendinatore stimulante, scilicet Joanne, quia antecessores eiusdem privilegium per negligentiam deperdiderunt, quiquidem molendinator Johannes postulavit novum privilegium a nobis, ut eo melius, securius et perfectius posset dicti molendini laboribus vaccare et spem meliorem in eodem molendino ad futura tempora habere; tandem nos matura deliberatione praehabita de consensu fratrum nostrorum infrascriptorum privilegium novum dicto molendinatori dedimus et damus cum clausulis et conditionibus infrascriptis. Itaque idem molendinator Johannes dictum molendinum in Borra tenebit pacifice et quiette cum proprietate eiusdem molendini possidendum in perpetuum et habendum, vendendum, commutandum et ad usus proprios convertendum cum suis legittimis successoribus et posteris. Itaque praesertim, quod idem molendinator habebit in eodem molendino tertiam metretam et dominus molendini duas metretas sine omni contradictione et de communi frumento molendinator panem pro se pistabit. Item pro emendatione aggeris et pro structuris magnis et parvis ac pro ferimentis et caeteris necessariis molendini occurentibus molendinator tertium grossum et dominus duos grossos dabit sine contradictione ^a-d

quotiens, totiens

fuerit opportunum. Item dominus molendini in molendino poterit servare duos porcos et molendinator tertium. Caeterum idem molendinator habebit in piscina molendini dicti piscaturam cum gulgustris vulgariter wianczierze et zabrodnia tempore aestivali, etiam ad lapides molares pro expensis et aequis et necessariis aliis debet ponere unum grossum et dominus duos, ut prius. Etiam reservemus hoc, quod nostram partem emensuratam debet molere sine mensuris, sed simpliciter, etiam addamus dicto molendinatori in perpetuum rubeta et terram incultam hinc(i)nde circa molendinum cum extremitatibus pratorum pro ortis, ita quod idem molendinator poterit locare ortulanos pro nostra utilitate tot, quot poterit de nostro consilio et consensu de libertate et censu tractando. Item ultra rotham pratum antiquum molendinatori debet cedere, prout iustum fuerit sine preiudicio vicinorum et cmethonum; ceterum si hortulani sedebunt, quodquot erunt, habebunt de iure molendinatorem primum post heredem et dominum hereditarium, cui tenebuntur obedire ad mandatum domini et peccora et peccudes ad curiam molendinatoris pro damnis impellere et in iure Theutinico^c, prout in Gezierzani³, iuri parere tenebuntur. Item molendinator poterit servare porcos, vaccas et peccudes domesticas in perpetuum. Item dictus molendinator poterit pro se locare hortulanum unum pro utilitate sua cum toto iure et dominio. Et haec omnia perpetuis gaudebunt temporibus omni contradictione proculmota. Actum et datum anno Domini millesimo quadringentesimo sexto decimo, Gnaesnae in curia habitationis nostrae, feria quinta infra octavas beati Andreae Apostoli, nostro sub sigillo maiori, testibus his praesentibus dominis et fratribus nostris, videlicet Vilhelmo praebendario Sanctae Crucis⁴, Bartholomeo et Martino notario, Nicolao Carszowski sculteto de Strzezewo⁵ et Januszio de Pakszino⁶ nobilibus, etiam Martino wlodario de Zdzechowa⁷ et Stanislao familiari nostro de Zuyascz⁸ vocatis et rogatis specialiter ad praemissa. Et haec omnia ego Sbilutus imperiali authoritate notarius publicus⁹ de mandato praefati domini praepositi conscripsi in fidem et testimonium omnium praemissorum.

^a-btak Kop., zamiast totiens, quotiens

^ctak Kop.

¹Przybysław prepozyt bożogrobców gnieźn. wyst. 1399 - 1418 (Nakielski, Miechovia, s. 436).

²Borowiec, Borowy Młyn, par. Strzyżewo Kościelne na pn.-wsch. od Gniezna, u ujścia rzeki Bystrzycy do Krępy?, dziś nie istniejący (SHGWlkp.). Młynarz Jan wyst. tylko tutaj.

³Jezierzany par. Strzyżewo Kościelne, osada dziś nie istniejąca na pn.-wsch. od Gniezna, koło Piotrowa? (SHGWlkp.).

⁴Wilhelm (Kop. 2 ma tu: Richelino) może ident. z wyst. wśród bożogrobców gnieźn. 1423 (niżej, nr 980).

⁵Strzyżewo Kościelne, wieś par. na pn.-wsch. od Gniezna (SHGWlkp.). Sołtys nie zidentyfikowany (może z Karska na Kujawach?).

⁶Pakszyn (Paksino) par. Czerniejewo, na pd. od Gniezna (Koz. 1 s. 211, 5 s. 128). Janusz wyst. także 1420 (Łaski, Liber beneficiorum I s. 13).

⁷Zdziechowa par. Św. Trójcy w Gnieźnie, na pn. od Gniezna (Koz. 1 s. 380 - 381, 5 s. 539). Włodarz Marcin wyst. także 1426 (KDW IX).

⁸Stanisław z Ujazdu (którego?) zapewne ident. ze Stanisławem Włochem z Ujazdu świadkującym na dok. prepozyta bożogrobców gnieźn. w 1420 r. (niżej, nr 880/8).

⁹Zapewne Zbylut z Urbanowa, zob. wyżej, nr 775/5.

Dokument Nr 788

Gniezno, 1416

Prepozyt klasztoru norbertanek w Strzelnie sprzedaje połowę jeziora Lubieszewo klasztorowi benedyktynów w Mogilnie.

Reg.: Bydgoszcz, WAP, Mogilno kl. C 12 (sumariusz dok. z XVIII w.), s. 80, nr U 1.

Anno 1416. Resignatio medietatis lacus Lubieszewo per reverendum Leonardum praepositum Strzelnensem reverendo Clementi abbati Mogilnensi facta, approbata et ratificata Gnesnae¹.

¹Zob. wyżej, nr 785, przypisy 3 - 5. Nie można wykluczyć, że niniejszy dok. jest tożsamy z dok. nr 785; przeciw tożsamości przemawia jednak dawna sygnatura archiwum mogileńskiego - dok. 785 nosi sygnatury M1 i L3, zaś niniejszy jest umieszczony w sumariuszu pod sygnaturą U1.

Dokument Nr 789

Poznań, 1416

Wikariusz generalny poznański zaświadcza, że Bartosz Sokołowski z Koźmina zapisał czynsz kanclerzowi poznańskiemu Mikołajowi Górce.

Or. nieznany. W 1457 r. zaopatrzony był w trzy pieczęcie wiszące na paskach pergaminowych: 1) w zielonym wosku z h. Nałęcz, 2) w żółtym wosku z h. Rogala, 3) w żółtym wosku z orłem (miasta Koźmina).
Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 38, k. 85 - 85v. Wpis 16 września 1457 (wg Or.).
Wzmianka: KDW V, nr 270.

In nomine Domini amen. Nos Vincencius decanus Gneznensis necnon canonicus et vicarius in spiritualibus et temporalibus generalis Poznaniensis ecclesiarum¹ omnibus et singulis, quibus expedit, per has nostras literas significamus profitentes, quod ad nostram presenciam coram testibus infrascriptis nobilis Barthosius Socolowsky heres in Maiori Cozmyn² accedens honorabili viro, domino Nicolao de Gorka cancelario Poznaniensi³ pro centum marcis monete et numeri Polonicalis, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, in dicta Cozmyn sua heredditate^a decem marcas currentis monete sic, ut predicitur, annui census, non compulsus, non coactus nec aliquo dolo circumventus, sed de ipsius propria et libera voluntate, simpliciter et plane, nulla usuraria adhibita pravitate, omnibus legalibus et iuris excepcionibus ac clausulis in contrarium editis, quibuscumque penitus seclusis et non obstantibus, iusto vendicionis titulo perpetuo vendidit singulis annis in festo sancti Michaelis Archangeli [29 IX] solvendum, levandum, tollendum et exigendum, ita tamen, quod predictus nobilis Barthosius ac proconsul totaque comunitas opidi Coszmin antedicti et quicumque successores vel possessores ac procuratores dicti opidi Coszmyn ad dictum terminum, videlicet ad festum sancti Michaelis, dictas decem marcas monete superius descripte sine omni figura et strepitu cuiuscumque iudicii dicto domino Nicolao cancelario, vel cui ipse duxerit, de mandato domini solvere debent et tenentur perpetuo, ad quod se prius [k. 85v] dictus Sgriszek protunc proconsul⁴ ibidem nomine tocius comunitatis obligavit sub penis excomunicacionis et interdicti sentenciarum per nos et successores nostros aut alios officiales et ordinarios in eosdem ferendarum tociens, quociens ipsos a solucione dictarum decem marcarum census annui deficere contingerit, quibus eciam dictus dominus Barthosius se ipsum ac omnes et singulos successores legittimos ac procuratores opidi Coszmyn predicti submisit, eo tamen salvo exceptoque specialiter et expresso, quod dum prefatus nobilis Barthosius vel sui successores legittimi a dicto domino Nicolao cancelario dictas decem marcas annui census reemere voluerint pro dictis centum marcis monete superius descripte, similiter reemere habebunt omnimodam potestatem, censu persesso annuo anni illius iuxta exigenciam temporis primitus exsoluto, adiecto hoc, quod si dictum dominum Nicolaum cancelarium dampnum aliquale in exacci one dicti census annui pati contingerit ac expensas et lites facere, hoc prefatus nobilis Barthosius ac proconsul totaque comunitas necnon legittimi successores et procuratores dicti opidi Coszmyn prefato domino Nicolao cancelario refundere et solvere tenebuntur et esse debent astricti. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes nostras literas scribi fecimus nostrique et prefati nobilis Barthosii ac dicte comunitatis Coszmyn sigillorum appensione iussimus comuniri. Actum et datum Poznanie sub anno Domini M° CCCC XVI, in sala domus honorabilis viri, domini Floriani de Poclatky canonici Poznaniensis⁵, presentibus ibidem discretis viris, dominis: Nicolao Pruska⁶, Johanne Gruschka⁷ et Johanne familiare dicti domini Floriani⁵ vicariis perpetuis in dicta ecclesia Poznaniensi, testibus circa premissa.

^atak Kop.

¹Wincenty syn Mikołaja z Marcinkowa (M. Wielkie czyli Górne, na pd. od Żnina), wyst. od 1396 (KDW III nr 1970; Lekszycki II nr 1016), kanonik pozn., 1400, gnieźn. 1408, dziekan gnieźn. 1411, wikariusz generalny pozn. 1416 - 1421 wikariusz kapitulny gnieźn. 1422 -1423, elekt gnieźn. 1423, zm. 1425 (Kor. II s. 597 - 601; Now. I s. 734, II s. 209; KDW V - VIII; Jaskulski nr 136).

²Bartosz Sokołowski, zob. wyżej, nr 782/6.

³Mikołaj syn Wojciecha z Górki (Miejskiej Górki), kanonik gnieźn. 1389, kanclerz pozn. 1399, zm. 1439 (SHGPoz. I).

⁴Burmistrz Koźmina skądinąd nie znany.

⁵Poklatki (między Kostrzynem a Środą). Florian kanonik pozn. 1401, pleban w Dolsku 1413/14 - 1433, kanonik krak.?, zm. 1433 (Now. I s. 727, II s. 411; KDW V; Jaskulski nr 23).

⁶Mikołaj Pruska syn Wojciecha pleban w Wirach 1413 (Bullarium Poloniae III nr 1406), potem pleban w Buku 1417- 1439 (SHGPoz. I s. 143).

⁷Jan Gruszka z Pawłowic, wikariusz wieczysty w katedrze pozn., adwokat i notariusz konsystorza pozn. 1416, notariusz publiczny i altarysta w katedrze pozn., pleban w Skórzewie 1423 (Acta capitulorum II nr 1022). Pniewach 1435 - 1442, Niepruszewie 1422 - 1447, na Śródce pozn. 1447, zm. 1450 (Now. II s. 463; Studia Źródłoznawcze 3, s. 154).

Dokument Nr 790

[Poznań], 1416

Władze miasta Poznania zaświadczają, że mieszczka poznańska Gertruda zapisała czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 613 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 129, zaginionego w 1945 r.).

1416. Coram officio consulari Posnaniensi Gertrudis relicta Waschilonis¹ vicariis cathedralibus summam 10 marcarum ab ipsis acceptam ex censu unius marcae super lapidea in circulo fori Posnaniensis assecurat.

¹Wawrzyniec Wasyl rajca pozn. 1402 - 1404, burmistrz 1405/06, 1408/09 (WSvP s. 448), utożsamiany ostatnio przez J. Wiesiołowskiego, Socjotopografia późnośredniowiecznego Poznania, Warszawa 1982, z Wasylem burgrabią pozn. 1411 - 1413 (GUrz. C 909). Gertruda wyst. jeszcze 1423 (WSvP s. 134).

Dokument Nr 791

[Poznań], 1416

Oficjał poznański zaświadcza, że Stanisław z Palędzia zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 613 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 135, zaginionego w 1945 r.).

1416. Coram officio consistorii Posnaniensis seu coram Michaele Bliden canonico et officiali Posnaniensi¹ Stanislaus haeres in Maiori Palędzie² vicariis [cathedralibus Posnaniensibus] 20 marcas latorum grossorum ab illis contractas inscribit.

¹Michał Blida, zob. wyżej, nr 775/1.

²Palędzie Wielkie i Małe, par. Skórzewo, na pd.-zach. od Poznania (Koz. 3 s. 4). Stanisław Słap, syn Słapa, także z Dąbrówki (par. Skórzewo), wyst. od 1390, wieloletni żupca w Poznaniu i Kościanie, m. in. wicewojewoda pozn. 1416 - 1429 (GUrz. s. 180), nie żył już 1432 (SHGWlkp.).

Dokument Nr 792

[Poznań], 1416

Oficjał poznański zaświadcza, że Dobrogost i Pietrasz bracia z Głęboczka zapisali czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 614 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 14, zaginionego w 1945 r.).

1416. Coram eodem [Michaele Bliden canonico et officiali Posnaniensi^a¹] Dobrogostius et Petrassius fratres haeredes de Głemboczek² vicariis Posnaniensibus censum duarum sexagenarum a summa 25 marcarum ab iisdem accepta super villa Głemboczek cavent.

^awedług poprzedniego reg. w sumariuszu

¹Michał Blida, zob. wyżej, nr 775/1.

²Głęboczek, wieś par. na wsch. od Murowanej Gośliny (SHGPoz. I). Dobrogost wyst. 1409 - 1422 (ib.), jego brat Piotr, Pietrasz, 1415 - 1450 (ib.).

Dokument Nr 793

[Poznań], 1416

Poznański wikariusz generalny zaświadcza, że Mikołaj Spławski zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 614 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum -- z XVI w., k. 148, zaginionego w 1945 r.).

1416. Coram eodem Vincentio [decano Gnesnensi, canonico et vicario in spiritualibus Posnaniensi^a¹] Nicolaus Spławski² vicariis praedictis [Posnaniensibus] summam 10 marcarum latorum grossorum ex censu annuo unius marcae monetae similis super bonis suis Żerniki³ inscribit.

^awedług poprzedniego reg. w sumariuszu

¹Wincenty z Marcinkowa, zob. wyżej, nr 789/1.

²Spławie, wieś par. na pd.-wsch. od Poznania, dziś w granicach miasta (Koz. 3 s. 237). Mikołaj wyst. 1387 - 1424 (SHGWlkp.).

³Żerniki par. Tulce, na pd.-wsch. od Spławia (Koz. 4 s. 505).

Dokument Nr 794

[Poznań], 8 stycznia 1417

Władze miasta Poznania zaświadczają, że mieszczka poznańska Barbara Święszkowa sprzedała jatkę Maciejowi Girken.

Or. nieznany; spisany był na pergaminie, z pieczęcią na pasku pergaminowym (wg transumptu).
Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania D 710, w or. potwierdzeniu biskupa poznańskiego Andrzeja z daty: Poznań. 4 lipca 1425 - zob. niżej, nr 1036.
Wzmianka: KDW Y, nr 414 (wg Kop.).

Wir nochgescreben Petir Galdner burgermeister¹, Stanczil Borzeowsky², Nicze Lythwin³, Petir Oewe⁴, Mathis⁵, Niclos Lindener⁶ vnde Barthoss Joppenbecker⁷ rotmanne czu Poznaw bekennen offinthlichin in desym briue, das in der kegenwertiket der nochbenanten seppen Henrich Botner⁸, Folker Stoben⁹, Cunrad Ottendorff¹⁰, Niclos Guntter¹¹, Jocusch Crol¹², Gnewomir¹³, Jandral¹⁴ vnde Wyrzbantha¹⁵ ingeheget ym dinge, das Hannos Lindener vnser stat woyth¹⁶ gessessen hot kegenwertherlich gestandin, hot dy erbar wrouwe Barbara Swenschkynne vnser metheburgerinne¹⁷ mit gesundenem leybe vnd mit wolbedochtenem mutte vnd hot recht vnde redlich workoeusth^a, vorreicht vnd offgegaben ere wleyschbank in vnser stat, alzo man in dy vleyschebencke von deme salczmarkte get vff dy rechte hant dy fuemffte von deme ende gelagen, mit alle deme rechte vnd graniczen breit, lang vnde weyt, alzo se dy worgenante vleyschbank selben gehaldin, deme erbarn Mahoth, keine hirschaft er noch eren nesten doran behaldin, deme erbary^a Mathis Girken vnde Katherinen seyner elichin hausvrouwen¹⁸ ewihch czu beseczin, czu vorgeben, czu workowfen, czu beschedin, czu vorwecscheln vnde an eren nocz czu venden noch eres besten vromen. Des czu bekentnisse habe wir vnser stat ingeseg(el) an den briff lozin hengen am wreytage noch der heligen Dreyen Konigen tage noch Christi gebort virczenhundirt jore vnde dornoch yn deme sebenczenden jore.

^atak Kop.

¹Piotr Goldener, Goldner, wieloletni ławnik, rajca i burmistrz pozn. 1401 - 1435 (WSvP s. 442).

²Stanisław Borzejowski, Borzujewski (z Bożejewa?) rajca pozn. 1401- 1405, 1407 - 1408, 1414 - 1418, 1429, ławnik 1413 (ib. s. 440; Poz. II s. 505).

³Niczko, Mikołaj, Litwin rajca pozn. 1394, 1398, 1399, 1407 - 1409, 1415, 1416/17, burmistrz 1411, wyst. jeszcze 1422 (KDW VII nr 518/17).

⁴Piotr Aue, Owe, ławnik pozn. 1409 - 1410, 1415, 1417/18, rajca 1416/17, wyst. do 1428 (WSvP s. 439, 169).

⁵Maciej Kunicz (z Chojnic?) ławnik pozn. 1403, rajca 1416/17 (WSvP s. 11, 98).

⁶Mikołaj Lindener rajca pozn. 1412, 1413, 1416 - 1420, 1429, ławnik 1415, 1423 (ib. s. 445).

⁷Bartosz Pieczykabat, Joppenbecker, ławnik pozn. 1413, 1417/18, rajca 1416/17, 1418, 1429 (ib. s. 443).

⁸Henryk Bednarz (Doleator, Botner) ławnik pozn. 1394, 1401 - 1403, 1409 - 1413, 1415 - 1418, 1429, rajca 1408, 1419 (ib. s. 440).

⁹Folker Stowen, Stowbe, wieloletni burmistrz, rajca, wójt i ławnik pozn. 1405 - 1433 (ib. s. 448).

¹⁰Konrad Ottendorf wieloletni rajca i ławnik pozn. 1409 -1429 (ib. s. 446, 475).

¹¹Mikołaj, Niklos, Gunter, wieloletni rajca, wójt i ławnik pozn. 1404 - 1429, wyst. do 1431 (ib. s. 443, 201).

¹²Jakusz, Jakub, Król, wieloletni rajca i ławnik pozn. 1403 - 1430 (ib. s. 444, 468)).

¹³Gniewomir, bliżej nie znany, ławnik pozn.1411, 1416/17, rajca 1412, 1415, wyst. jeszcze 1433 (ib. s. 442, 218).

¹⁴Jandral, Andral, Jędral?, wieloletni rajca i ławnik pozn. 1411 - 1429 (ib. s. 439).

¹⁵Wierzbięta kramarz, wieloletni ławnik, rajca i wójt pozn. 1409 - 1439, wyst. do 1444 (ib. s. 449; ARP I nr 277).

¹⁶Jan, Hannos, Lindner, Lindener, ławnik pozn. 1402, wójt 1405, 1407, 1412, 1415, 1416/17 (WSvP s. 445).

¹⁷Barbara żona Święszka wyst. także 1422 (ib. s. 126) oraz - już jako wdowa - 1425 (niżej, nr 1036/7).

¹⁸Nie zidentyfikowani.

Dokument Nr 795

Kalisz, 10 stycznia 1417

Pozew starosty generalnego Wielkopolski dla Piotra Tarchały z Wysocka.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 3, k. 30v. Wpis w 1417 r.

Johannes de Sczekoczini castellanus Lublinensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ vobis strennuo Petro Tarchala de Wysothsko Minori² vigore domini regis et nostro firmiter mandamus, quatenus compareatis in proximis terminis particularibus in Calis celebraturis iudicio in regali nobili Nicolao Syeczechonis de Grodzelecz³ pro et super sorte in Wyrzchanow⁴, quam vos emisistis, ad quam sortem ipse est propinquior quam vos, de iusticia iudicialiter responsuri. Datum in Calis die dominico infra octavas Epiphanie anno Domini M° CCCC° XVII°.

¹Jan ze Szczekocin, zob. wyżej, nr 783/7. Pod tytułem starosty generalnego wychodziły w Wielkopolsce tego czasu pozwy sądów ziemskich.

²Wysocko Małe, par. Wysocko Wielkie, na pd.-wsch. od Ostrowa Wlkp. Piotr Tarchała (zapewne i z wsi Tarchały par. Odolanów - Koz. 3 s. 315, 5 s. 403), wyst. w Tarchałach 1401, 1413 (Roty IV nr 15, 421, 917), starosta (?) międzyrzecki 1412 - 1413 (GStar. s. 49), wyst. jeszcze 1420, nie żył już 1422 (Poznań, WAP, Kalisz Z. 3 k. 243, Z. 4 k. 65: wdowa Ofka).

³Grudzielec (Grodzielec) par. Sobótka Wielka, na pn.-wsch. od Raszkowa w Kaliskiem (Koz. 1 s. 88, 421, 4 s. 272). Mikołaj syn Sieciecha może ident. z Mikołajem wyst. w G.1403-1412 (SHGWlkp.).

⁴Najpewniej Wyszanów, wieś par. na pn. od Wieruszowa w ziemi wieluńskiej, należąca jednak do króla (Rosin, Słownik, s. 180).

Dokument Nr 796

13 stycznia 1417

Komandor poznańskiego domu joannitów odnawia przywilej sołectwa we wsi Rabowice.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Gr. 91, k. 236 - 237, w oblacie z dnia 11 lipca 1549 (wg Or.?).

In nomine Domini amen. Cunctorum periit factorum memoria, nisi voce testium vel scripturarum munimine fuerint roborata, proinde nos Bosdziech commendator, Nicolaus plebanus, Joannes dictus Smedchen, Martinus de Bohemia, fratres ordinis sancti Joannis Hierosolimitani domus Sancti Joannis ante Posnaniam¹ notum facimus, tam presentibus, quam futuris, quod venientes discreti viri Zdislaus et Nicolaus sculteti ad nostram praesentiam lamentabiliter coram nobis proposuerunt et humiliter supplicaverunt, ut eis privilegium super scultetia eorum [k. 236v] in Rawowycze hereditate² et iura renovari ac scribi mandaremus, quod privilegium per Folkier civem Posnaniensem³, cui ad manus fideles predictum eorum privilegium servandum reposuerant, est ammissum et perditum et eis viceversa non est restitutum. Nos vero consideratis eorum fidelibus servitiis, que nobis fideliter exhibuerunt et imposterum Deo adiuvante exhibunt, eis gratiosius annuentes, praesentibus duximus innovantes et nihilominus omnia et singula iura, que in priori privilegio continebantur, eis scribi et ingrossari fecimus ac innovari, dantes et concedentes eis et eorum legittimis successoribus ratione scultetiae in eadem hereditate nostra Rawowycze ius Madburgense, quatuor mansos liberos, quatuor hortos, tabernam, calcipiariam fabrum, macellum carnium et panum. Tercium vero denarium de qualibet re iudicata, tam Polonicali iure, quam Theutunicali, quicunque excessus villanorum ad notitiam iam dictorum scultetorum nostrorum devenerint et nos vel nostros successores pro eisdem excessibus sine strepitu iuditii^a punire contingerint, sculteti nostri tercium denarium habebunt, denarios iuramenti ex integro sculteti percipient sine briga. Iumenta indomita sive oves, quas habere poterint, intra gades sive terminos iam dicte hereditatis pascere poterint libere, pacifice et quiete. Venationes leporum sive aliorum animalium, sive avium cuiuslibet generis libere exercebunt; que omnia praedicti sculteti, eorum liberi ac successores legittimi nomine sculteciae praedicte iure hereditario libere, pacifice et quiete ac perpetuo possidebunt. Pignora vero quibuscunque nominibus vocitentur, non alias nisi ad domum sculteti pellantur sive deducantur, incole autem hereditatis eiusdem tres mensuras tritici, tres mensuras siliginis, tres avene et fertonem grossorum Pragensium de manso quolibet festo sancti Martini [11 XI] ratione census annis singulis nobis et nostris successoribus perpetuo solvere et in Posnaniam deducere ac in domo nostra presentare et pagare tenebuntur. Pro honoribus vero dominorum sepedicti incole in Pascha per triginta ova de manso quolibet et duos caprinos communitas solvat. In festo autem beati Mi[s. 237]chaelis [29 IX] per duos pullos nobis et nostris successoribus annuatim dabunt perpetue. Pro honore duo etiam prandia dicti incole et tertium scultetus annuatim aut pro quolibet ipsorum sex scottos solvent, que circa iudicia bannita ter in anno fieri consveverunt, incole autem praedicti et ad hiemalia et estivalia arabunt nobis et nostris successoribus ad meridiem, videlicet ter in anno. Et quia iura civitatis Madburgensis nobis sunt prorsus incognita, omnia iura, que et honorem et commodum ac utilitatem dominorum respiciunt, salva nobis et integra reservamus. Sculteti etciam^a nostri, qui pro tempore fuerint, nobis et nostris successoribus in equo valente duas marcas serivitium exhibebunt. Et si, quod absit, in negotio dominorum equum ammiserint, domini ville damnum sibi solvere tenebuntur. Ad expeditionem vero terrestrem saepedicti incole, secundum quod alie ville solvere consueverunt, ita nobis et nostris successoribus dabunt sine briga. Etiam habebit scultetus et sui posteri liberam facultatem vendendi, commutandi, gratis dandi, duntaxat tali, in quem dominus ville consenserit. In cuius rei testimonium praesentibus sigillum nostrum duximus appendendum. Actum et datum anno Domini millesimo CCCC XVII feria quarta in octava Epiphaniae, praesentibus nobilibus viris: domino Dobrogosthio de Schamothuli⁴ et Erasmo de Naramowicze⁵ et aliis quampluribus fidedignis.

^atak Kop.

¹Bozdziech jako komandor joannitów pozn. wyst. 1417 (tutaj) - 1424 (Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Pozn. 36, 1909, s. 22). Pozostali nie zidentyfikowani.

²Rabowice (Rawowice) par. Siekierki Wielkie, na pd.-wsch. od Swarzędza (Koz. 3 s. 130). Sołtys Mikołaj może ident. z Mikołajem wyst. 1391 (Roty I nr 118).

³Folker Stowen, zob. wyżej, nr 794/9.

⁴Dobrogost Świdwa z Szamotuł wyst. od 1399, Grunwaldczyk, podkomorzy kal. 1423, opiekadlnik (tutor) Królestwa 1434, kasztelan pozn. 1436 - 1450, GWP 1430 - 1432, zm. 1464/65 (WSB s. 726 - 727; Spisy wlkp.).

⁵Naramowice par. Św. Wojciech w Poznaniu, na pn. od Poznania, dziś w granicach miasta (Koz. 2 s. 501). Erazm Rosman z N., mieszczanin pozn. 1403 - 1453 (M. J. Mika, Studia nad patrycjatem poznańskim w wiekach średnich, Poznań 1937, s. 19 n.).

Dokument Nr 797

[Poznań], 15 stycznia [1417]

Poznański wikariusz generalny zaświadcza, że NN (ze Szlachcina?) zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 614 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 140, zaginionego w 1945 r.).

Uw.:O dacie zob. przypis 1.

Annus omissus. Die Veneris 15 Januarii coram Vincentio decano Gnesnensi etc. [canonico et vicario in spiritualibus Posnaniensi^a¹] inscriptio vicariis [Posnaniensibus] summae 20 marcarum ex censu duarum marcarum super Szlachcino².

^awedług poprzedniego reg. w sumariuszu.

¹Wincenty z Marcinkowa, zob. wyżej, nr 789/1. Wincenty był wikariuszem generalnym w Poznaniu w l. 1414 - 1422 - w tym czasie 15 stycznia przypadało w piątek tylko w 1417 r.

²Szlachcin par. Nietrzanowo, na pd.-wsch. od Środy (Koz. 3 s. 305, 8 s. 227).

Dokument Nr 798

6 lutego [1417]

[Władze miasta Pyzdr(?)] zawiadamiają roczek pyzdrski, że ich sąd ławniczy rozpatrywał sprawę Jana Komorka.

Kop.: Poznań, WAP, Pyzdry Z. 3, k. 189v. Wpis 9 lutego 1417.

Uw.: Wystawca nie jest określony; być może chodzi nie o władze Pyzdr, a np. Koźmina.

Generosis, strennuis ac nobilibus viris, dominis iudicibus, subiudicibus etc. Generosi, strennui nobilesque domini nostri sincere dilecti! Coram vobis per presentes recognoscimus, quod strennuus dominus Bartossius heres in Coszmin Maiori¹ unum hominem dictum Jan Comorek² de anno Domini M° CCCC° XVI° in diebus Rogacionum [25-27V] detinuit et ipsum coram iudicio nostro bannito statuit, contra ipsum proponendo, quod esset suus verus fur et quod subtraxisset sibi de roboribus vel truncis alias vle medonem. Ita quod per scabinos nostros sibi domino predicto fuit adiudicatum, quod debet eum probis^a septem hominibus iurare, si esset ausus, quod predictus Jan hoc nephas perpetravit. Tunc predictus dominus voluit iurare, ut sibi fuit adiudicatum. Tunc predictus dictus Jan Comorek videns, quod isti septem voluerunt deponere, dixit hec verba: "Dilecti scabini et iudex, peto eos non permittere iurare, sed recognosco, quod nephas hoc feci et sum suus verus". Tunc fuit sibi adiudicatum, ut meruit et omnia, que dictus dominus Bartossius cum Jan Komorek nostra in civitate fecit, nulla violencia nec vi fecit, sed iure. In c(uius) re(i) etc. Datum in festo sancte Dorothee.

^aczytać można również: per bis Kop.

¹Bartosz Sokołowski z Koźmina, zob. wyżej, nr 782/6.

²Jan Komorek nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 799

Konin, 19 lutego 1417

Rajcy konińscy zawiadamiają rajców toruńskich, że mieszczka konińska Katarzyna jest najbliższą krewną zmarłej w Toruniu swojej ciotki zwanej Porficzewą.

Or.: Toruń, WAP, Katalog I, sygn. 701. Papier 212 × 103 mm, dobrze zachowany, ze śladami złożenia. Nacięcia po pasku służącym do zamknięcia listu. Na odwrocie pozostałości zamykającej list złamanej pieczęci w zielonym wosku oraz adres (zob. niżej).

^a-b

Prudentibus viris, dominis consulibus in Thorun, amicis nostris dilectis d(an)d(um)

.
Amore cum caritatis constantis iugiter preporrectis. Prudentes domini, amici nobis sincere dilecti! Vestre sagacitati significamus per presentes, quia presencium exhibitrix, nomine proprio Katherina, est nostre civitatis inhabitatrix, olym Petri cultriferi pye memorie contoralis¹. Cui Katherine dicte amita dicta Porphiczewa¹ penestica v(estra) in civitate viam universe carnis ingressa est et nulla alia est propinquior consanguineitate sibi preter ipsam Katherinam dictam. Ideo petimus tamquam dominos et amicos nostros diligendos, quatinus eidem Katherine vestra honestas causa nostri digneretur res superstes eidem non denegare sive iusticie complementum demonstrare, pro quibus in simili vel in maiori vobis vel vestratibus volumus resarciri. Datum Conyn feria sexta proxima ante Carnisprivio, nostre civitatis sub sigillo, anno Domini millesimo CCCC° XVII° etc.
Consules Conynenses, vestri amici in omnibus temporibus.

^a-bNa odwrocie Or.

¹Nie zidentyfikowana.

Dokument Nr 800

Gębice, 1 marca 1417

Piotr z Mielżyna sędzia polubowny rozsądza spór pomiędzy klasztorem kanoników regularnych w Trzemesznie a wymienionymi dziedzicami Procynia o Procyński Młyn.

Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. nr 60. Pergamin 350 × 228 mm, zakładka obcięta, nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie: Scrinio 11 C, informacje o treści (XV - XVIII w.).

Noverint, quibus expedit universi, tam presentes, quam futuri, quod nos Petrus heres de Myelszyno¹ iudex partibus infrascriptis deditus | et ambabus placitus et gratus, ex comissione speciali strennuorum ac nobilium dominorum infrascriptorum, videlicet ^a-b

Jacobi palatini | Syradiensis et capitanei Cuyauiensis², Mathie de Labyszyno palatini³, Andree de Lutbrancz iudice⁴, Petro de Popowo subiudice Cuya|uiensium⁵, Krczon Cruschwiciensis⁶, Jarando Cowalsky⁷, Adam Dobrinensis castellanis

⁸ ceterorumque nobilium et dominorum, tunc in Brzescze in terminis generalibus iudicio in regali personaliter residencium⁹, de consensu ambarum parcium infrascriptarum, videlicet wenerabilis patris domini Andree prepositi monasterii Trzemeschnensis et sui conventus canonicorum regularium ordinis sancti Augustini¹⁰ parte ex una ac nobilium, videlicet Stanislai, Petri et domine Wszeborcze relicte felicis recordacionis Nicolai patris eorumdem heredum de Proczyno¹¹ parte ex altera, in opido Gambicze¹² in amicabili iudicio residentes, adiunctis nobis nonnullis nobilibus et presertim domino Dobeslao herede de Nyancowo¹³, fretis ac usis eorum consiliis ibique audientes necnon plane et perfecte perscrutantes proposicionum querulaciones et responsiones inter utrasque partes superius expressatas animis deliberatis et solum Deum pre oculis habentes decrevimus, sentenciavimus, adiudicavimus et presentibus adiudicamus dicto domino Andree preposito Trzemeschnensi suoque conventui et ipsorum successoribus et posteris mediam partem molandini, quod est inter Camon et inter Proczyno, quod nominatur wlgariter Proczynsky Mlyn¹⁴, cum media piscina wlgariter staw et cum omnibus utilitatibus, proventibus, usibus, redditibus ad predictam mediam partem dicti molandini et piscine spectantibus, qui nunc sunt et in posterum esse vel fieri possint, tenendam, habendam, regendam, utifruendam, comutandam, vendendam perpetuisque temporibus possidendam et ad usus beneplacitos convertendam, prout idem dominus prepositus et suus conventus ipsorumque antecessores dictam mediam partem molandini et piscine cum omni iure et dominio tenuerunt et habuerunt, et iure hereditario possederunt, aliam vero mediam partem dicti molandini et piscine pretactis nobilibus, videlicet Stanislao, Petro et domine Wszeborcze relicte pye recordacions Nicolai patris eorumdem heredibus de Proczyno et eorum successoribus legittimis eciam adiudicavimus, sentenciavimus et presentibus adiudicamus tenendam, habendam, regendam, comutandam, vendendam, utifruendam perpetuisque temporibus possidendam, similiter cum omnibus utilitatibus, usibus, fructibus, proventibus ad iam dictam mediam partem prenominati molandini et medie piscine spectantibus, qui nunc sunt vel in posterum poterint exoriri. Eciam audientes proposicionem dicti domini prepositi ipsiusque conventus parte ex una et responsionem sepenominatorum nobilium, videlicet Stanislai, Petri et domine Wszeborcze parte ex altera, decrevimus et adiudicavimus sepedicto preposito iuramentum necnon iuridicum hominem wlgariter prawyeldnego^c dedimus et statueramus providum virum Nicolaum, dictum Golena, nunccium Gambiciensem¹⁵, qui Nicolaus dum ad nos veniens ius restituisset. Nos itaque audientes iuris restitucionem decrevimus, sentenciavimus et adiudicavimus sepedicto domino preposito et sui conventui mediam partem pecuniarum per dictos nobiles, puta Stanislaum, Petrum et dominam Wszeborcam heredes de Proczyno pro sepenominato molandino receptarum. Et finaliter statuimus, decrevimus et difiinimus, quod si casu oblato alicui parcium iam dictarum, videlicet dicto domino preposito suoque conventui vel ipsorum successoribus et posteris parte ex una aut dictis nobilibus, puta Stanislao, Petro et domine Wszeborcze parte ex altera, iniuria aliqua in dicto molandino foret et esset, extunc iniuriam passuri partem alteram ammovebunt per certas nobiles et ydoneas personas, ut ipsis ius cum eis iniuriantibus faciant in hereditate, hoc est in molandino predicto et non alibi, quod et facere tenebuntur perpetue et eviterne tociens, quociens fuerit opportunum. Et super istis omnibus notam iudicii seu adiudicatum wlgariter przysand a dicto domino preposito Trzemeschnensi levavimus et recepimus. In cuius rei firmius et evidencius testimonium sigillum nostrum presentibus est subappensum. Actum et datum in Gambicze feria secunda proxima post dominicam Invocavit etc. sub anno nativitatis Domini millesimo CCCC^mo decimo septimo.

^a-bprzypadki stosowane niejednolicie (błędnie) Or.

^ctak Or.

¹Piotr z Mielżyna, zob. wyżej, nr 785/9.

²Jakub Koniecpolski i Maciej z Łabiszyna, zob. wyżej, nr 776/4, 5.

³Jakub Koniecpolski i Maciej z Łabiszyna, zob. wyżej, nr 776/4, 5.

⁴Andrzej z Lubrańca (na Kujawach), skarbnik brzeski 1403, chorąży brzeski 1408, sędzia brzeski 1411, zm. 1441 - 1445 (Spisy kuj.).

⁵Piotr z Popowa podsędek brzeski 1416, zm. 1418 (ib.).

⁶Krzczon, Krystyn, z Siemunowa i Smólska, kasztelan kruszwicki 1411, potem brzeski 1430, zm.1435 (ib.).

⁷Jarand z Kłóbki, Wichrowic, stolnik brzeski 1399, kasztelan kowalski 1410, brzeski 1416, zm. 1436 (ib.).

⁸Adam Świnka, zob. wyżej, nr 776/7.

⁹Tytuł Jaranda z Kłóbki (przypis 7) wskazuje, że wspomniany wiec miał miejsce najpóźniej w 1416 r.

¹⁰Andrzej prepozyt trzemeszeński, zob. wyżej, nr 784/4.

¹¹Procyń par. Gębice na Kujawach, na pd. od Gębic (Koz. 5 s. 198 - 199). Mikołaj wyst. 1398 i 1406 (KDW VII nr 580/14), wdowa po nim zapewne ident. z "panią Procyńską" 1418 i 1421 (Księgi sądowe brzesko-kujawskie 1418 - 1424, Warszawa 1905, nr 65, 2175).

¹²Gębice, miasto królewskie na Kujawach, na pograniczu gnieźnieńskim.

¹³Jankowo Dolne (Ninkowo, Niankowo), wieś par. na pn.-wsch. od Gniezna. Dobiesław wyst. od 1393 (KDW III nr 1932), potem podsędek kal. 1419 -1430, zm. 1430 (Spisy wlkp.).

¹⁴Młyn, zapewne młyn Gać na granicy wlkp.-kujawskiej, na pn. brzegu jez. Gać, między Kamionkiem w Wielkopolsce a Procyniem na Kujawach.

¹⁵Nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 801

Poznań, 14 marca 1417

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że wymienieni przedstawiciele kapituły poznańskiej zastawili Szydłów Erazmowi z Naramowic.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 18, k. 139v - 140. Wpis 9 czerwca 1434 r. wg Or. opatrzonego pieczęcią woskową wystawcy: in clipeo fuit quadam curwatura ad modum zawyasza, super qua curwatura fuit quasi sagitta in hunc modum: [tu rysunek herbu Odrowąż] wlgariter Odrowansch. Napis w otoku: Sigillum Johannis de Sczecocino.
Wzmianka: KDW V, nr 265.

Nos Johannes de Sczecocini castellanus Lublinensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium venientes presenciam honorabiles domini Vincencius decanus Gneznensis, canonicus et vicarius in spiritualibus et temporalibus reverendissimi in Christo patris et domini, domini Andree divina providencia episcopi Poznaniensis² nomine sui necnon honorabiles domini Petrus Cobylensky decanus³, Myrosko decretorum doctor⁴, Paulus Czechowsky canonici⁵ prefati Poznaniensis ecclesiarum^a ex parte capituli consencientes, non compulsi nec coacti neque aliquo errore devio seducti, sed sani mente pariter et corpore validi existentes, freti consilio speciali ac matura deliberacione prehabita spontaneaque voluntate, totam villam Schydlowo⁶ episcopalem cum omni iure, proprietate ac dominio, prout soli tenuerunt, habuerunt et possiderunt atque omnibus usibus, fructibus, proventibus, censibus, redditibus, campis, agris, pratis, pascuis, graminetis, silvis, borris, mellificiis, gaiis, nemoribus, quercetis, mericis, dumis, insulis, emfractibus, virgultis, rubetis, venacionibus et aucupacionibus, aquis eorumque^a decursibus, molendinis et emolimentis, fluminibus, lacubus, piscinis, stagnis, paludibus, torrentibus et riwlis generaliterque cum omnibus seu singulis utilitatibus, provenienciis ceterisque appendiis et obvencionibus universis, quomodolibet ad prefatam hereditatem spectantibus et quocumque nuncupantur vocabulo, tam late, quam longe transversaliter, prout ipsa hereditas antiquitus in [k. 140] suis metis, limitibus, gadibus, condicionibus, articulis et graniciebus est limitata circumferencialiter et distincta, cum decima ibidem, nichil iuris ac dominii pro se ibidem penitus reservando et nichilominus super hereditatem Pleuiska⁷ quinque marcas grossorum latorum Pragensium, in centum marcis eciam grossorum eiusdem pagamenti et numeri Polonicalis consweti, quadraginta et octo grossos in quamlibet marcam computando, nobili domino Erasmo de Naramouicze⁸ realiter obligaverunt et coram nobis more solito racionabiliter resignaverunt tenend(am) a festo Nativitatis Domini [25 XII] ad festum, donec redimere valebunt. In cuius rei testimonium seu evidenciam pleniorem sigillum nostrum presentibus est appensum. Actum et datum Pozn(anie) dominico die, quo cantatur Oculi, anno Domini M° CCCC° septimo decimo, presentibus strennuis ac nobilibus viris, dominis: Mroczkone de Lopuchowo⁹, Vincencio de Swanowo¹⁰, Petro et Michaele fratribus uterin(i)s de Jarognewicze¹¹, Staschkone de Lubicz¹², Johanne Czeczerad de Falcowo¹³ heredibus et aliis quampluribus fidedignis testibus ad premissa.

^atak Kop.

¹Jan ze Szczekocin, zob. wyżej, nr 783/7.

²Wincenty z Marcinkowa, zob. wyżej, nr 789/1.

³Piotr, syn Wojciecha z Kobylina, bakałarz praski 1386,mgr, kanonik pozn. 1386, dziekan pozn. 1398 - 1427, kanonik praski, gnieźn., krak., włocławski, wrocławski, zm. 1427/28 (Kor. II s. 264, III s. 293; KDW VII nr 485/10).

⁴Mirosław, najpewniej Brudzewski, syn Kiełcza z Brudzewa, dr praw, wikariusz i altarysta gnieźn. 1395, pleban Św. Michała w Gnieźnie 1403, kanonik pozn. 1407, gnieźn. 1408, kustosz gnieźn. 1421, prepozyt gnieźn. 1424, biskup elekt pozn. 1426, zm. 1427 (Now. II s. 81 - 82; PSB III s. 9 - 10; Jaskulski nr 96).

⁵Paweł syn Marcina z Czechowa (koło Czerniejewa?), mgr?, kanonik pozn. 1407, gnieźn. 1409, archidiakon śremski 1421, pleban w Kłodawie?, zm.1428/29 (Kor. I/2s. 181 - 182: Now. II s. 295; Jaskulski nr 100; J. Fijałek, Polonia apud Italos scholastica, Kraków1900, s. 27 - 28).

⁶Szydłów, wieś dziś nie istniejąca na pn.-zach. od Poznania (Koz. 3 s. 210), dziś w granicach miasta Poznania (por. z ul. Szydłowską). Dok. zastawu wystawił w imieniu kapituły pozn. 9 marca 1417 Wincenty z Marcinkowa (wyd.: Acta capitulorum II nr 1054, reg.: KDW V nr 265, wedle AAP, AC 18 k. 139 - 139v).

⁷Plewiska par. Komorniki, na pd.-zach. od Poznania (Koz. 3 s. 42), dziś na granicy miasta Poznania.

⁸Erazm z Naramowic, zob. wyżej, nr 796/5.

⁹Łopuchowo par. Długa Goślina, między Murowaną Gośliną a Skokami (Koz. 2 s. 427 - 428). Mroczek (i z Posadowa), Grunwaldczyk, starosta powidzki 1416 - 1426, zm. 1427 - 1429 (PSB XXII s. 180; GStar. s. 77).

¹⁰Dzwonowo (Zwanowo), miasto na pd. od Skoków (Koz. 1 s. 69, 5 s. 551). Wincenty wyst. 1417 - 1430 (SHGWlkp.).

¹¹Jarogniewice par. Głuchowo, na pn.-zach. od Czempinia (Koz. 2 s. 249). Piotr wyst. 1412 - 1425, Michał (także z Jaromierza) - 1417 - 1437?, był potem 1432 - 1434 burgrabią w Kościanie (SHGPoz. I; GUrz. C 739).

¹²Lubicz, wieś dziś nie istniejąca w par. Chojnica, na pn. od Poznania (Koz. 2 s. 400, 8 s. 58). Staszek wyst. 1387- 1418 (SHGWlkp.).

¹³Chwałkowo par. Mądre, na pd.-zach. od Środy (Koz. 2 s. 92). Jan Ciecierad wyst. 1417 (tutaj i niżej, nr 813/10), por. także Miesięcznik Heraldyczny 7, 1914, s. 112; może ident. z Janem wyst. od 1435 (SHGWlkp.).

Dokument Nr 802

Poznań, 17 marca 1417

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, ża Bawor z Oporowa wraz z żoną Małgorzatą sprzedali swoje części wsi Krzemieniewo, Wierzchucin i Brylewo Dobrogostowi z Kolna.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 25, k. 169v - 170. Wpis 6 października 1533.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Johannes de Sczekoczini castellanus Lvblinensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quod ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium venientes presenciam nobilis Baworius cum Margaretha consorte sua legittima heredes in Opporowo² , non compulsi nec coacti, nec errore aliquo seducti, sed benivole usi amicorum consiliis, sani mente et corpore [k. 170] existentes maturaque deliberacione prehabita, totam terciam partem ville Crzemyenyewo³ et partem ipsorum in Wyrzchuczino⁴ et cum tercia parte medietatis ville Brylewo⁵ cum omni iure et dominio, prout soli tenuerunt et habuerunt omnibusque usibus, fructibus, censibus, proventibus, redditibus, campis, agris, pratis, pascuis, molendinis, aquis, borris, mellificiis, silwis, gaiis, rubetis, virgultis, fluminibus, lacubus, stagnis, paludibus, piscinis generaliterque cum omnibus et singulis utilitatibus, pertinenciis, attinenciis et obvencionibus universis, quomodocumque ad prescripta pertinentibus, nichil penitus iuris et dominii pro se et pro suis successoribus reservando, pro quadringentis marcis latorum grossorum Pragensis monete, numeri Polonicalis, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, strenuo et nobili domino Dobrogostio de Colno⁶ et ipsius successoribus legittimis ritte et racionabiliter vendiderunt et coram nobis more solito in perpetuum resignaverunt tenendum, habendum, utifruendum, possidendum, vendendum et in usus beneplacitos convertendum, prout sibi domino Dobrogostio melius et utilius videbitur expedire. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus est appensum. Actum et datum Poznanie feria quarta proxima post dominicam Oculi mei etc. anno Domini millesimo quadringentesimo decimo septimo, presentibus strenuis et nobilibus viris, dominis: Mosticio de Stanschewo castellano Poznaniensi⁷, Nicolao de Zydowo castellano Santhocensi⁸, Vincencio de Myeczewo⁹, Joanne de Pyothrowycze¹⁰, Paulo de Chlyebow¹¹, Andrea Crvpka de Skorzewo¹² heredibus et aliis quampluribus fidedignis testibus ad premissa.

¹Jan ze Szczekocin, zob. wyżej, nr 783/7.

²Oporowo, wieś par. na pn.-wsch. od Ponieca (Koz. 2 s. 549). Bawor Wyskota, także z Rybnika, Krzemieniewa, wyst. 1394 - 1421; jego żona Małgorzata (Machna) wyst. 1394 - 1421 (SHGWlkp.).

³Krzemieniewo par. Oporowo (Koz. 2 s. 360 - 361).

⁴Wierzchucin, wieś dziś nie istniejąca koło Garzyna, Karchowa i Krzemieniewa, na pd.-zach. od Gostynia (Koz. 3 s. 384, 8 s. 131).

⁵Brylewo par. Świerczyna, na zach. od Gostynia (SHGPoz. I).

⁶Kolno par. Kamionna, na pd.-wsch. od Międzychodu (Koz. 2 s. 317). Dobrogost, także z Prusimia, syn Stanisława, wyst. od 1408, potem kasztelan kamieński 1427, starosta drahimski, obornicki, pobiedziski, zm. 1442/43 (WSB s. 148 - 149; GStar. s. 75). Był żonaty z córką Bawora Wyskoty, Anną (zob. niżej, nr 902/2).

⁷Mościc ze Stęszewa, Koźmina, kasztelan pozn. 1400 - 1425, zm. 1425/26 (PSB XXII s. 135 - 137).

⁸Mikołaj z Żydowa, zob. wyżej, nr 780/7.

⁹Mieczewo, wieś par. na zach. od Kórnika (Koz. 2 s. 457). Wincenty wyst. 1387 -1423 (Roty I nr 18, II nr 739, 744).

¹⁰Jan zapewne z Piotrkowic par. Czempiń, na zach. od Czempinia (Koz. 3 s. 36), nie zaś z Piotrowic par. Słupca (Koz. 5 s. 157) w obydwu tych wsiach występujq w tym czasie Janowie.

¹¹Chlebowo par. Wieszczyczyn, wieś dziś nie istniejąca na pn.-wsch. od Dolska, koło Rusocina (SHGPoz.I). Paweł, Paszek, wyst. 1405 - 1449, pisał się także z Nowca (ib.).

¹²Skórzewo, wieś par. na zach. od Poznania (Koz. 3 s. 201 - 202, 8 s. 220). Andrzej Krupka wyst. 1400 - 1425 (SHGWlkp.), wicesędzia w Poznaniu 1408 - 1414 (GUrz. C 976).

Dokument Nr 803

Skalbmierz, 21 marca 1417

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić wszystkie terminy sądowe Przedbora z Przechodów.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 15, k. 3. Wpis w 1417 (?) r.

Uw.:Por. też dok. króla z 8 marca 1419 (niżej, nr 844).

Wla[dislaus Dei gracia^a] rex Polonie etc.
Fidelibus nostris dilectis, iudicibus, subiudicibus, [c^a]amerariis ceterisque officialibus iudiciis nostris regalibus Poznanie, Calis et alias in terra Maioris Polonie ubilibet presidentibus presentibus requirendis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Quia cause strennui militis fidelis nostri Predborii de Przechodi alias de Lang absque presencia ipsius patrui, strennui militis Sbignei de Brzez[e^a], Regni nostri Polonie marschalci¹, qui est suarum causarum huiusmodi director et defensor et qui in nostris arduis negociis est constitutus, quas coram vobis in terminis generalibus et particularibus habet vel est habiturus, quoquomodo terminari et finiri non possunt. Ideo fidelitatibus vestris nostris damus firmis regiis in mandatis, quatenus omnes et singulas causas dicti Przedborii de Przechodi, quas coram vobis aut vestrum aliquo in eisdem terminis generalibus sive particularibus habet vel est habiturus cum quibuscumque personis, iudicare nulla debeatis racione, sed causas huiusmodi usque ad nostrum felicem proximum ad terram Maioris Polonie ingressum et adventum iudicandas prorogetis. Secus facere non ausuri. Datum Scarbimirie ipso die dominico Letare anno Domini M° CCCC° decimo septimo².
Relacio eiusdem domini Sbignei de Brzeze Regni Polonie marschalci.

^abrak Kop. (góra i bok karty wystrzępione)

¹Przedbór z Przechodów (w Krakowskiem) oraz z Łęgu i z Żegocina (w Kaliskiem, na pn. od Pleszewa - zapewne własność żony Przedbora, Anny z Jarocina) był synem Wojciecha z Irządz, Kidowa, Wilkowa i Przechodów, wnukiem Wrocława, brata Przedbora z Brzezia, ojca marszałka Królestwa Zbigniewa z Brzezia (informacja dra Franciszka Sikory). Nie żył już 1419 (niżej, nr 844, także Poznań, WAP, Kalisz Z. 3, k. 231 - 231v, 236v; Roty III nr 766).

²Pobyt w małopolskim Skalbmierzu zgodny z itinerarium królewskim.

Dokument Nr 804

Kościan, 23 kwietnia 1417

Sędzia poznański zaświadcza, że wraz z wymienionymi arbitrami rozsądził spór o sołectwo w Biskupicach pomiędzy przedstawicielami kapituły poznańskiej a Święszkiem z Piotrkowic Sączkowskim.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 4, k. 290 - 290v. Wpis 28 lipca 1417.

Uw.:Być może nie jest to dokument, a tylko zapiska. Wskazywać na to może brak koroboracji.

Nos Nicolaus heres in Bloczessewo iudex Poznaniensis generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quod dum feria sexta in crastino beatorum Adalberti et Georgii Martyrum anno Domini millesimo CCCC° decimo septimo² ante domum providi viri Nicolai Jager civis in Costen³ cum nobilibus viris. dominis Nicolao Vrzazowski burgrabio Costenensi⁴, Petro Borowski⁵, Vissacone Tarnowski⁶ et aliis quampluribus honestis et fidedignis sedebamus, ibi venientes wenerabiles viri domini Pelka cantor tanquam legitimus tutor venerandi capituli ecclesie Poznaniensis⁷ et Janussius Scholowski canonicus eiusdem⁸ ex una et nobilis Swansco de Pyotrcowicze olim Sanczcowski⁹ partibus ex altera, potenter miserunt super nos petentes, ut ipsos uniremus et emendaremus pro scoltecia in Byscupicze¹⁰, ubi nos audita prenominati Swansconis inculpacione et dominorum Pelcze cantoris et Janussii canonici prelibatorum ex parte reverendi capituli ecclesie predicte Poznaniensis responsione, ipsi capitulo ecclesie Poznaniensis testes ducere erga ipsum Swansconem pro dicta scoltecia in Byscupicze adiudicavimus iuxta exigenciam iuris terrestris. Venienteque primo termino iudicialiter ipsis per nos assignato et predictis partibus, videlicet dominis Pelka cantore et tutore et Janussio canonico cum testibus ex parte capituli predicte ecclesie Poznaniensis et Swanscone ab eisdem testibus ipsorum iuramentum audituro pro sepenominata scoltecia Byscupicze, comparentibus, ibi ministerialis coram nobis et dominis Nicolao burgrabio Costenensi⁴, Stanislao Slap¹¹, Nicolao Sycorzinski¹², Vincencio Sepenski¹³, Petro advocato¹⁴ et Francisco proconsule Costenensibus¹⁵, tunc nobiscum presentibus publice recognovit, quod^a [k. 290v] idem Swansco iuxta unionem et emendam nostram cum dominis liberos dimisit testes iuramento circa crucem, quos ducebant prefati domini ex parte venerandi capituli ecclesie prefate Poznaniensis pro scoltecia in Biscupicze sepedicta et ipsos fecit iustos. Quiquidem Swansco ab ipsa scoltecia in Byscupicze videns se ius non habere ad eandem, ipsi capitulo^a ecclesie Poznaniensis sepedicte coram nobis et dominis supradictis cessit et presentibus cedit temporibus perpetuis, prout super unionem et emendam nostram cum dominis potenter pro ipsa venerant et miserant partibus ex utrisque. Racione cuius domini Pelka cantor tanquam tutor legitimus capituli predicte ecclesie Poznaniensis et Janussius Scholowski canonicus eiusdem iam sepedicti liberum dimiserunt perpetue eundem Swansconem olim Sanczcowski istis omnibus dampnis, que cremacione seu incendio ignis capitulo ecclesie Poznaniensis et domino Janussio Scholowski iam sepenominatis ac ipsorum hominibus intulit pro ipsa scoltecia in Byscupicze, prout in librum terrestrem iussimus ingrossari et invenimus ingrossatum etc.

^asłowo powtórzone Kop.

¹Mikołaj z Błociszewa i Brodnicy (koło Śremu - SHGPoz. I) kasztelan santocki 1401 - 1415, sędzia pozn. 1415 - 1419, zm. 1419 (Spisy wlkp.).

²Data pomylona: w 1417 r. piątek przypadał w sam dzień św. Wojciecha i Jerzego, tj. 23 kwietnia. Tegoż dnia odbył się wspomniany tu sąd z udziałem wystawcy dok. (Poznań, WAP, Kościan Z. 4 k. 288).

³Skądinąd nie znany.

⁴Usarzów (Uzarzów) par. Goźlice w Sandomierskiem (nie zaś Uzarzewo pod Swarzędzem). Mikołaj, także z Gołębiowa (par. Goźlice) był burgrabią w Kościanie 1415 - 1419 i w Poznaniu 1417 - 1419 (GUrz. C 734, 913) z ramienia swego krajana, Jana ze Szczekocin.

⁵Borowo par. Czempiń, na pd.-wsch. od Czempinia (SHGPoz. I). Piotr wyst. 1387 - 1412, wicewojewoda w Kościanie 1401 - 1405 (GUrz. C 759; SHGPoz. I), nie wiadomo czy ident. z tu wyst.

⁶Tarnowo Stare par. Czempiń, na pn.-wsch. od Czempinia (Koz. 3 s. 317). Wyszak wyst. 1398 - 1420 (Roty III nr 99 - 836).

⁷Pełka syn Włościbora z Grabowej (w Radomskiem?), mgr, kantor pozn. 1405 - 1420, kanonik krak. 1410, oficjał pozn. 1411, wikariusz generalny pozn. 1412, dziekan kielecki 1421, zm. ok. 1421 (Now. I s. 395, 720; KDKK II s. 467, 469, 472; Jaskulski nr 105).

⁸Jan, Janusz z Wszołowa (koło Pleszewa), pleban w Solcu nad Wartą 1390, kanonik pozn. 1390, altarysta w katedrze pozn. 1393, pleban w Murzynowie Kościelnym 1398 - 1432, zm. 1432 (Now. I s. 260, 733, II s. 366; Jaskulski nr 54).

⁹Piotrkowice par. Czempiń, na zach. od Czempinia (Koz. 3 s. 36). Święszek, Świętosław, wyst. w P. 1417 - 1430 (SHGWlkp.), pisał się także z Sączkowic par. Przemęt (ib.).

¹⁰Biskupice Dłużyńskie par. Charbielin, na pd.-zach. od Śmigla (SHGPoz. I - tam też dane o niniejszym sporze).

¹¹Stanisław Słap z Palędzia, zob. wyżej, nr 791/2.

¹²Sikorzyn par. Charbielin, na pd.-zach. od Śmigla (Koz. 3 s. 194 - 195). Mikołaj wyst. 1413 - 1430, zapewne ident. z M. (Niklem) burgrabią w Zbąszyniu 1429 - 1430 (SHGWlkp.).

¹³Sepno par. Konojad, na pn.-zach. od Kościana (Koz. 3 s. 182). Wincenty wyst. 1400 - 1417, nie żył już 1419 (SHGWlkp.).

¹⁴Piotr wójt kościański z Ponina (Punina) par. Kościan, wyst. 1417 - 1427 (SHGWlkp.).

¹⁵Franciszek burmistrz kościański wyst. w tymże 1417 r. (Poznań, WAP, Kościan Z. 4, k. 288v) jako dziedzic w Piotrkowicach (zob. wyżej, przypis 5), zob. też o nim Z. Cieplucha, Z przeszłości ziemi kościańskiej, Kościan 1929, s. 235 - 236.

Dokument Nr 805

Ślesin, 11 czerwca [1417]

Jakusz z Sarnowa wyraża gotowość ręczenia plebanowi w Ślesinie za dług Bogufała z Szyszyna.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 6, k. 126. Wpis 14 czerwca 1417.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 85 (wg Kop.).

Uw.:Dok. nawiązuje do skryptu dłużnego wystawionego przez Jakusza z Sarnowa i Bogufała z Szyszyna 1 czerwca 1414 (KDW V, nr 235). Datę roczną niniejszego dok. ustalamy na 1417 ze względu na datę wpisu do ksiąg konsystorza; nie można wykluczyć, że brzmi ona: 19 czerwca 1416, 31 maja 1415 lub 8 czerwca 1414.

Obediencia cum complacencia famulaminis ubilibet preadmissa. Venerabilis domine iudex! Scire vobis volo presentibus, quomodo nobilis Bogufalus heres in Schisszino¹ concessit mutuo quinque marcas grossorum communis monete apud discretum dominum Przedslaum plebanum in Slessino², supplicando et rogando causa Dei omnipotentis et Beate Marie Virginis, allegans tunc temporis suos maximos defectus et Bogufalus prefatus restituere debuit eidem domino Przedslao predicto easdem pecunias, videlicet quinque marcas, tercia die ante festum Nativitatis Christi [25 XII] sub pena vallata eciam quinque marcarum, submittens et promittens idem Bogufalus se soluturum ad omnia et fateor me esse fideiussorem pro ipso B(ogufalo) manu coniuncta, sed quia occupatus aliis arduis negociis, petens et supplicans eundem dominum Przedslaum cum licencia et voluntate eius alias me equestrare opportebat et sic iuri parere non valui, actamen istis non obstantibus volo obedire iuri, quidquid dictaveritis, tamquam presens interessem, sicut filius obediencie. Datum in Slessyno feria sexta infra octavas Corporis Christi. Valete in Filio, qui nos roseo sangwine redemit.
Iacussius heres in Sarnowo³, humilis vester ad mandata semper pronus, venerabili domino B(enedicto) archidiacono Lanciciensis, canonico et officiali Gneznensis ecclesiarum, domino meo favoroso presens⁴.

¹Szyszyn par. Ostrowąż, na pd. od Ślesina (Koz. 5 s. 401). Bogufał wyst. 1406 - 1417 (SHGWlkp.).

²Pleban Przecław wyst. w Ślesinie także 1413 (Łaski, Liber beneficiorum I s. 208, 210).

³Sarnowo par. Ślesin, na pd.-zach. od Ślesina (Koz. 5 s. 278). Jakusz wyst. 1417 (tutaj) - 1427 (SHGWlkp.).

⁴Benedykt syn Macieja z Modły (na pd. zach. od Goliny), notariusz publiczny, archidiakon łęcz. 1413, kanonik gnieźn. 1413, oficjał i wikariusz generalny gnieźn. 1413 - 1420, 1422, 1423 - 1437, zm. 1437 (KDW VI nr 365/8; Kor. I/2 s. 42, III s. 35 - 38).

Dokument Nr 806

Pyzdry, 12 czerwca 1417

Prepozyt klasztoru miechowskiego wydzierżawia 1,5 łana roli należącej do szpitala pod Pyzdrami Andrzejowi Furmanowi mieszczaninowi z Pyzdr.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 2493. Pergamin 230 × 120 + 30 mm. Przy zakładce dziura. Nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie informacje o treści (XVI - XVIII w.).
Kop.: Kraków, WAP, Terr. Crac. Nova 59, s. 1713 - 1714 (wpis wg Or. 26 lipca 1792).

Michael frater ordinis sancti Dominici Sepulcri Jerosolimitani, divina et Appostolice Sedis providencia prepo|situs monasterii Mechoviensis¹ tenore presencium recognoscimus, quibus expedit universis, quod cum personaliter fuis|semus constituti in domo nostra hospitalis in Pysdry extra muros², veniens ad nos providus Andreas alias | Furman civis ibidem in Pysdry³, fecit nobiscum talem contractum super agris, preter pratum adiacens agris eisdem, quod ipse diebus vite sue arare debet unum mansum cum medio, qui pertinent ad hospitale ante Pysdry sepedictum singulis annis, quamdiu tenuerit quatuor iugera alias stage, duo ad tempus estivale alias na yarz et duo ad tempus yemale alias na wgor, in integro manso infimando, a quibus si quidem agris duas marcas communis monete annui census ad festum sancti Martini Confessoris [11 XI] omnibus annis dare tenetur et hoc tali condicione interiecta, quod agros memoratos nullipiam hominum obligare vel quovis alio modo tradere potest diebus vite sue, nisi vice versa ad hospitale dummodo agros eosdem tenere ultra noluerit. Post vite eciam sue decursum agri sepius dicti ad nullum suum proximum, nisi ad hospitale debent devolvi. Actum et datum in Pysdry, in domo nostra hospitalis, sabbato infra octavas Corporis Christi, presentibus hiis testibus, videlicet fratre Swenthoslao protunc preposito dicti hospitalis³, fratre Jacobo dicto Maloga³, domino Andrea plebano de Chodow³, Johanne notario publico, servitore domini Nicolai domus nostre in Crac(ouia) sancte Hedwigis⁴, Johanne rectore scole in Pysdry⁵ et aliis quamplurimis fidedignis. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus est appensum anno Domini millesimo C°C°C°C° decimo septimo.

¹Michał z Radomska prepozyt bożogrobców miechowskich, zm. 1424 (ZDKDK II s. 4).

²Szpital Św. Ducha w Pyzdrach pod opieką bożogrobców, zob. Now. II s. 658.

³Skądinąd nie znany.

⁴Z domu bożogrobców Św. Jadwigi na Stradomiu pod Krakowem.

⁵Jan rektor szkoły w Pyzdrach wyst. także 1418 (AAP, AC 3 k. 28).

Dokument Nr 807

Charłupia Wielka, 18 czerwca 1417

Marcin Zaremba z Kalinowy kasztelan sieradzki oddaje szpitalowi bożogrobców w Sieradzu użytkowanie królewskiego Garbowa (?) w zamian za dożywotnie użytkowanie 4 wymienionych wsi w Kaliskiem. Or. i Kop. nie znane.

Wyd.: DKM, s. 165 (273), wg wcześniejszego wyd. u Nakielskiego, Miechovia, s. 400.

Uw.:Niniejsze wyd. stanowi przedruk z DKM.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Martinus de Kalinowa castellanus Siradiensis et capitaneus Velunensis¹ cum strenuo Laurentio Zaramba² et Johanne, filiis nostris legitimis³, significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris, harum noticiam habituris, qualiter moti visceribus misericordie ob amorem omnipotentis Dei et ob spem mercedis future promerende ac venie delictorum percipiende, sani mente et corpore existentes, non conpulsi, non coacti neque per errorem seducti, sed ultranea voluntate, animo deliberato, hereditatem Garbow⁴, quam habuimus in obligacione a serenissimo principe et domino, domino Vladislao Dei gracia rege Polonie etc., venerabili viro domino Michaeli preposito Miechouiensi ac suo conventui ad ecclesiam Sancti Spiritus et Passionis, alias ad hospitale ante Siradiam⁵, damus cum omni iure et dominio, fructibus, censibus, reditibus, proventibus et appendiciis universis, veluti soli a domino rege tenuimus et possidebamus. Qui gubernator ecclesie Sancti Spiritus ante Siradiam ac rector hereditatem predictam Garbow habebit, tenebit ac libere possidebit, donec per dominum regem exemetur. Eciam idem dominus Michael cum conventu monasterii Miechouiensis villas suas, videlicet Grodzisko⁶, Jankowo⁷, Rokuthowo⁸ et Modlowo⁹ nobis cum omni iure et dominio ac appendiciis universis ad tempora vite nostre solius et non nostrorum aliquorum progenitorum seu proximorum rite contulit et rationabiliter as signavit possidendas, post decursum vero vite nostre ad monasterium Miechoviense ville antedicte cum omnibus iuribus et appendiciis universis revertentur. Eciam si Jancowo villam predictam prefatus dominus prepositus Michael Miechouiensis commutaverit seu vendiderit, extunc de ipsa sibi cum omnibus iuribus cedere debebimus. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus est appensum. Actum et datum in Charthlupa Wielga¹⁰ feria sexta proxima post octavas Corporis Christi sub anno Domini M CCCC XVII, presentibus nobilibus viris: Nicolao palatino Sandomiriensi et capitaneo Siradiensi¹¹, Johanne de Gora tutore [de] Charthlupa Welga¹², Peregrino de Dambrowa¹³, Johanne Grabski¹⁴, Grzimala de Stansyce¹⁵, Johanne de Grocholice¹⁶ et aliis quamplurimis fidedignis testibus ad premissa.

¹Marcin Zaremba z Kalinowy (w ziemi sier.) wyst. od 1386, chorąży sier. 1395, kasztelan sier. 1399, potem wojewoda sier. 1430, starosta wieluński 1416 - 1426 (1430), zm. 1438 (PSB XIX s. 564 - 565; Spisy sier.).

²Wawrzyniec Zaremba z Kalinowy, syn Marcina, potem marszałek nadworny 1420 - 1425, marszałek koronny 1425 - 1430, kasztelan sier. 1431 i starosta wieluński 1431 - 1453, ostrzeszowski 1450 - 1453, wojewoda sier. 1453, zm. 1453 (Spisy sier.).

³Jan Łopata z Kalinowy i Siedlemina, potem kasztelan santocki 1435 - 1457, zm. 1457/58 (Spisy wlkp.).

⁴Tak Wyd. W lit. identyfikuje się G. z Grabowem, miastem w ziemi wieluńskiej (por. o tym Rosin, Słownik, s. 82). Zarembowie z Kalinowy byli starostami grabowskimi przez cały XV w. Por. jednak z Garbowem w ziemi sier., tuż na wsch. od Kalinowy - z tym utożsamia słusznie nasz G. Koz. 6 s. 105, por. też niżej, dok. nr 1009).

⁵Prepozyt Michał, zob. wyżej, nr 806/1.

⁶Grodzisko, wieś par. na prawym brzegu Prosny, na wsch. od Pleszewa (Koz. 1 s. 87).

⁷Janków par. Blizanów, na wsch. od Pleszewa (Koz. 4 s. 297), a na pn.-wsch. od Grodziska.

⁸Rokutów par. Brudzew, na wsch. od Pleszewa, na lewym brzegu Prosny (Koz. 1 s. 257 - 258).

⁹Modłowo par. Czermin, wieś dziś nie istniejąca w Kaliskiem (Koz. 1 s. 181, 8 s. 70).

¹⁰Charłupia Wielka, wieś par. na pd.-zach. od Sieradza.

¹¹Mikołaj z Michałowa, zob. wyżej, nr 783/3.

¹²Nie zidentyfikowani.

¹³Nie zidentyfikowani.

¹⁴Może ident. z Janem Grabskim, potem opiekadlnikiem (tutorem) sier. 1434, kasztelanem spicymierskim 1436 - 1447 (PSB VIII s. 517; Spisy sier.).

¹⁵Stęszyce par. Korczew w powiecie szadkowskim (Zajączkowscy, Materiały II, s. 117). Grzymała skądinąd nie znany.

¹⁶Zapewne Grocholice par. Uniejów w Sieradzkiem (ib. I, s. 100). Jan skądinąd nie znany.

Dokument Nr 808

Gniezno, 30 września 1417

Oficjał gnieźnieński transumuje tzw. falsyfikat mogileński z roku rzekomo 1103.

Or.: Bydgoszcz. WAP. Klasztor Mogilno dok. 9b. Pergamin 365 × 490 mm. Dziury na złożeniu noty notarialnej. Na odwrocie: Privilegium super decimas Mazouienses (XV w.) i inne póżniejsze streszczenia. Sygnatura A 8. Z. N.: Na czterech gradusach ozdobny krzyż.

^aIn nomine Domini amen. Nos Benedictus archidiaconus Lanciciensis necnon canonicus et officialis sancte Gneznensis | ecclesiarum¹ universis et singulis. presentibus et futuris, quibus expedit, volumus fore notum, quod in nostra notariique et testium infrascriptorum | presencia personaliter constitutus circumspectus Albertus Romanus civis Gneznensis², procurator et nomine procuratorio venerabilis et religiosi | viri, domini Clementis abbatis Moghilnensis Gneznensis diocesis³ quoddam privilegium sub tytulo et sigillo olim serenissimi principis domini Meszconis ducis Polonie, de cera in toto alba et comuni in pensulis sericeis rubei coloris subappendenti sigillatum, exhibuit et produxit nobisque cum instancia supplicavit, quatinus ipsum privilegium per notarium publicum transsumere, transscribere ac in formam publicam redigere nostrique sigilli appensione communiri mandaremus, interposita ad hoc nostra ordinaria auctoritate et decreto. Nos itaque predicto privilegio suscepto, lecto et diligenter conspecto ipsoque ita, prout fuit prima sui edicione, sano, salvo et integro reperto, peticionem prefati Alberti Romani iuri utpote et racioni consonam attendentes quodque iusta petentibus assensus non est denegandus, ipsum privilegium per Andream notarium publicum⁴ infrascriptum transsumi, transscribi, ut prefertur, et in formam publicam redigi, nichil addendo, nichil minuendo, quod sensum mutaret vel variaret intellectum, mandavimus sicque tra(n)ssumpto nostram auctoritatem ordinariam interposuimus et interponimus per presentes et decretum, volentes et decernentes, quod eidem tra(n)ssumpto in iudicio et extra ac ubicunque locorum stetur, credatur fidesque plenaria adhibeatur ac si privilegium originale appareret, cuiusquidem privilegii tenor sequitur et est talis:
[następuje dok. rzekomo z 1103 r. - KDW I, nr 36 i KDW IV nr 36⁵]
In sigillo vero maiestatico dicti ducis Polonie rotunde figure de cera in toto alba et communi predicto privilegio appendenti in pensulis sericeis rubei coloris erant signa talia: quedam ymago galeata, in equo sellato residens, in dextra clipeum, in sinistra vero manibus hastam extensam cum vexillo gestans, apparebat, litere vero inter duas lineas circumferencialiter ductas capitulariter scripte cruce precedente: Mesco dux Polonie legebantur⁶. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes nostras literas sive presens publicum instrumentum, transsumpti huiusmodi in se continentes seu continens, scribi et publicari nostrique officialatus appensione sigilli iussimus comuniri. Actum et datum Gnezne in curia habitacionis nostre, anno Domini millesimo quadringentesimo decimo septimo, indiccione decima, Apostolica Sede pastore carente, die Jovis ultima mensis Septembris, hora quinta vesperorum, presentibus discretis viris, dominis: Blasio plebano de Kalky⁷, Paulo de Zorzewo vicario perpetuo in ecclesia Gneznensi⁸, Andrea de Pakoscz procuratore causarum consistorii Gneznensis⁹ et Prandotha de Rudzicza clerico Gneznensis diocesis¹⁰ testibus circa premissa.
Z. N. Et ego Andreas Derslai de Jaczcowo clericus Gneznensis diocesis publicus auctoritate imperiali notarius⁴, quia prescripti privilegii exhibicioni, produccioni, transsumi, transscribi et in publicam formam redigi, peticioni ac decreto aliisque omnibus et singulis premissis unacum prenotatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, ideo predictum privilegium de verbo ad verbum, nichil addendo, nichil minuendo, quod facti mutaret substanciam vel variaret intellectum, manu propria transsumpsi, conscripsi et exemplavi auscultacione quoque facta et recepto huiusmodi transsumpto cum originali privilegio in omnibus concordato, in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis unacum appensione sigilli prefati domini Benedicti officialis consignando, in fidem et testimonium omnium premissorum. Constat michi notario de rasura diccionum, videlicet Dobrin Wlodislaw in XXIX linea^b a principio deors[um^c] computando.

^ainicjał wysokości 1/3 tekstu Or.

^btj. w tekście transumowanym

^cdziura Or.

¹Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 805/4.

²Wojciech Romanus był prokuratorem (adwokatem) w konsystorzu gnieźn. 1415 - 1450 (Acta capitulorum II nr 34 - 487).

³Klemens opat mogileński, zob. wyżej, nr 785/5.

⁴Andrzej syn Dzierslawa z Jackowa (Jacków w Łęczyckiem - Zajączkowscy, Materiały I s. 109 - 110?), notariusz publiczny 1417 (tutaj), potem kanonik gnieźn. 1423, pleban w Juncewie, zm. 1451 (Kor. II s. 175).

⁵O dok. Mieszka Starego dla benedyktynów mogileńskich, zob. Z. Kozłowska-Budkowa, Repertorium polskich dokumentów doby piastowskiej. z. 1, Kraków 1937, s. 20 - 22; B. Kürbis, Najstarsze dokumenty opactwa benedyktynów w Mogilnie (XI - XII w.), Studia Źródłoznawcze 13, 1968, s. 27 - 61,. szczególnie s. 47 n.

⁶Tego typu pieczęć konna Mieszka Starego nie jest znana.

⁷Nie zidentyfikowane; może Kałów, wieś par. w Łęczyckiem (Koz. 6 s. 161; Zajączkowscy, Materiały I, s.119).

⁸Paweł z Zorzewa (par. Kuchary Konińskie - Koz. 5 s. 550) wyst. już 1412 (AAG, ACons. A 3 k. 19), wikariusz w katedrze gnieźn. i w Łęczycy (Acta capitulorum II nr 141), wyst. jeszcze 1443 (Materiały KDW).

⁹Andrzej Kukla z Pakości (miasto na pograniczu kujawsko-wlkp.), syn Wojciecha z Pakości (Leszczyca?), prokurator (adwokat) konsystorza gnieźn. 1414, notariusz publiczny 1420, wyst. jeszcze 1426 (Acta capitulorum II nr 192; AAP, Const. Proc. II, k. 103).

¹⁰Prandota z Rudzicy (R. par. Morzysław, na pn.-wsch. od Konina) wyst. tylko tutaj, por. z Prandotą wyst. w R. 1461 (Koz. 5 s. 269), był zapewne krewnym (bratem, ojcem?) kanonika gnieźn. Jana syna Prandoty z R., instalowanego 1422 w katedrze gnieźn. (Rep. Germ. III col. 233; AAG, ACap. B 14 k. 95v).

Dokument Nr *

Poznań, 24 października 1417

Bogusław Świnka kanonik i oficjał poznański potwierdza, że Mikołaj z Wierzenicy zapisał czynsz kapitule poznańskiej.

Or.: Poznań, AAP, DK perg. 139.
Wyd.: KDW V nr 115 (wg Or.), pod błędną datą 23 października 1407. Prawidłowa data w Or. brzmi: dies Solis XXIV (nie XXIII) mensis Octobris sub anno Domini millesimo quadringentesimo decimo septimo.

Dokument Nr 809

Poznań, 13 listopada 1417

Rajcy miasta Poznania nadają mieszczaninowi poznańskiemu Kasprowi Fafkowi plac w mieście pod budowę młyna.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania D 358. Pergamin 585 × 460+133 mm, wielkie marginesy. Na plecionych niebiesko-zielono-białych sznurach dwie pieczęcie miejskie w żółtym wosku - duża i sekretna (KDW IV, tabl. L i LI). Na odwrocie późne streszczenia.
Reg.: KDW V, nr 272 (wg Or.).

||^aIn || nomine Domini amen. Ut labilia facta mortalium robur obtineant perpetue firmitatis sapientum, sanxit auctoritas eadem | literarum testimonio commendare memorie posterorum. Proinde nos Petrus Geldner preconsul¹ necnon Henricus Buchwalt², Stanislaus | Borzewusky³, Georgius Markel⁴, Falker Stowyn⁵, Johannes Ryszko⁶, Nicolaus Lindenar⁷ consules civitatis Poznaniensis cunctis, quibus expedit, | notum facimus presencium noticiam habituris, quomodo census et proventus ipsius civitatis Poznaniensis ampliare pro viribus cupientes, de unanimi consilio, sciencia, voluntate pariter et assensu iuratorum seniorum et tocius communitatis ipsius civitatis Poznaniensis, circumspecto et provido viro Caspero Pfefchin nostro concivi necnon conconsuli⁸ suisque successoribus legittimis perpetuis dedimus, donavimus et assignavimus ac tenore presencium damus, donamus et assignamus locum seu aream in fossato proximo muro ipsius civitatis Poznaniensis circa valvam, eundo ad ecclesiam summam kathedralem in sinistra parte, pro construendo et edificando ibidem molendino cum duabus dumtaxat rotis per ipsum Casperum et suos liberos seu legittimos successores perpetuos unacum dicto molendino par eum constructo perpetuis temporibus tenendum, habendum, regendum, fruendum et possidendum et libere vendendum, commutandum et ad suos suorumque successorum usus beneplacitos convertendum, secundum quod sibi vel dictis suis posteris utilius videbitur expedire. Ac tamen omnes fructus, proventus et redditus ac omnia emolimenta temporibus perpetuis de eodem molendino provenientes et proveniencia pro dicto Casper(o) suisque successoribus legittimis perpetuis levandum, tollendum et recipiendum et ad suos suorumque successorum usus beneplacitos convertendum seu convertencium. Ita tamen, quod Casper dictus suique liberi aut successores possessoresque dicti molendini legittimi utramque rippam fossati predicti, unam videlicet ad partem muri incipiendo a valva, que Aquatica nominatur, usque ad molendinum regale ex opposito ecclesie monachorum beati Dominici et reliquam rippam eiusdem fossati, videlicet ad partem fluvii Warthe incipiendo similiter a dicta valva Aquatica usque ad finem eiusdem rippe, ubi agger finitur, versus dictum molendinum regale, palis et trabibus wlgariter dyelmi aliisque ad hoc attinenciis necessariis firmare tenetur temporibus perpetuis et reformare tociens, quociens fuerit opportunum, quem quoque aggerem dicti sui molendini sic levare vel deprimere teneatur, quod reflexa aqua molendinum regale, superius vide licet situm ex opposito valve Wratislauiensis non demergat, que tamen demersio ne dolose in dampnum Casperis fieri sepius diceretur super eadem demersione ad arbitrium aliorum proborum molendinatorum pro iusticia, an puta per reflexam aquam dicti molendini Casperis predictum molendinum regale mergeretur vel non erit recurrendum, promittentes eidem Caspero et suis liberis seu successoribus legittimis perpetuis, quod in preiudicium suum seu successorum ipsius aliud molendinum in eodem fossato pro molendis frugibus omnibus futuris perpetuis temporibus non debeat construi, nisi forte rota pro lapsandis seu acuendis securibus, cultellis et aliis ferrimentis vel roboribus sarrandis^b seu eciam cutiparatoribus et hoc nichilominus sine preiudicio Casperis molendini quoquolibet et sine dampno. Promittimus insuper eidem Caspero et liberis suis successoribusque aliis ipsius legittimos^b predictam aream cum molendino ab impedimentis quorumlibet ipsum seu successores ipsius impediencium perpetuis temporibus plene liberare. Et si que ec[iam^c] impedimenta, perturbaciones et lites pro rippis prescripti fossati aut decursu aque seu dampna ex aqua reflexa alterius molendini a quocumque habuerit vel sui posteri perpetui habuerint in iudicio et extra, promittimus ipsum et dictos suos successores perpetuis temporibus evincere et pro eo seu pro eis intercedere et respondere omnibusque impedimentis et dampnis indempnem reddere, quociens opus fuerit atque ad evincendum, intercedendum, respondendum et indempnitate ipsam civitatem Poznaniensem perpetuo obligamus. De quoquidem molendino ipse Casper cum omnibus suis successoribus civitati ad pretorium solvat singulis annis perpetuis duodecim marcas monete currentis, numeri Polonicalis, videlicet quadraginta octo grossos computando in quamlibet marcam, racione census, solvendo prescriptas duodecim marcas censuales ad quelibet Quatuor Tempora anni per tres marcas. Preterea eundem Casperum et suos liberos seu legittimos successores perpetuos ab omnibus aliis solucionibus, exaccionibus, contribucionibus, serviciis, angariis aliisque omnibus illibertatibus perpetuis temporibus racione predicti molendini absolvimus tenore presencium et libertamus. Ceterum ipse Casper cum omnibus suis successoribus racione predicti molendini perpetuis temporibus coram nobis dumtaxat iuri parebit et de se querulantibus respondebit. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum sigilla civitatis nostre Poznaniensis maius et minus presentibus sunt appensa. Actum et datum Poznanie sabbato proximo post festum sancti Martini Confessoris anno Domini millesimo quadringentesimo decimo septimo.

^ainicjał wysokości prawie całego tekstu Or.

^btak Or.

^cdziura Or.

¹Piotr Goldener, zob. wyżej, nr 794/1.

²Henryk Buchwald, wielokrotny rajca, burmistrz i ławnik pozn. 1407 - 1429/30 (WSvP s. 440).

³Stanisław Borzujewski, zob. wyżej, nr 794/2.

⁴Jerzy Merkiel, wielokrotny burmistrz, rajca i wójt pozn. 1390 - 1422 (1437?), zob. PSB XX s. 444 - 445, gdzie jednak być może utożsamiony z synem (?) wyst. do 1437.

⁵Folker Stowen, zob. wyżej, nr 794/9.

⁶Jan Ryszko wyst. 1405- 1425, rajca pozn. 1411, 1417, 1422 (WSvP s. 446, 479).

⁷Mikołaj Lindener, zob. wyżej, nr 795/6.

⁸Kasper Fafko, Fawko, rajca pozn. 1417, ławnik 1427, 1428, 1431 - 1433 (WSvP s. 446; ARP I nr 20 n.).

Dokument Nr 810

Kraków, 26 listopada 1417

Król Władysław Jagiełło nakazuje sądom i staroście generalnemu Wielkopolski ochronę granic klasztoru cystersów w Wieleniu (Przemęcie).

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 4, k. 319. Wpis 16 grudnia 1417.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Capitaneo, iudici, subiudici, camerariis ceterisque officialibus iudiciis nostris in terra Maioris Polonie ubilibet presidentibus presentibus requirendis, nostris fidelibus dilectis, graciam regiam et omne bonum. Strennui, fideles nostri dilecti! Mandamus vobis et comittimus omnino habere volentes, quatenus religiosum Johannem abbatem de Welyn et conventum ordinis Cisterciensis beati Bernhardi¹, devotos nostros dilectos, circa granicies et limites inter Secow² et Przemanth³ ex antiquo et hactenus per ipsos habitas et possessas conservare et tenere debeatis ipsosque pro eisdem ad instanciam cuiuscumque persone et precipue nobilium de Secowo infra hinc et constitucionem maiestatis nostre apud vos in Maiori Polonia proximam nulla turbare aut iudicare presumatis racione, sed ipsos in eisdem usque ad nostrum, ut prefertur, adventum ad vos pacifice conservate. Tibi quoque capitaneo Maioris Polonie generali, fideli nostro dilecto, specialiter committimus et mandamus omnino habere volentes, quatenus abbatem predictum et conventum circa possessionem granicierum inter opidum et locum predictum studeas et debeas conservare et a violenciis et iniuriis, si que ipsis presumptuose contra mandati nostri edictum per quoscumque transgressores inferri niterentur, defensare, protegere debeas et tueri. Aliud pro gracia nostra non ausuri. Datum in Cracouia in crastino sancte Katherine Virginis anno Domini M CCCC XVII⁴.
Relacio Sbignei scolastici et canonici Sandomiriensis⁵.

¹Wieleń Zaobrzański, siedziba opactwa cysterskiego, przenoszonego teraz do Przemętu. Opat Jan zapewne ident. z wyst. jeszcze 1422 i 1425 opatem Janem Czoelner (KDW V nr 345; SHGWlkp.).

²Siekowo par. Przemęt, na pd. od Wielichowa (Koz. 3 s. 189).

³Przemęt, siedziba opactwa cystersów przenoszonego tutaj z Wielenia Zaobrzańskiego.

⁴Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁵Zbigniew Oleśnicki notariusz kancelarii królewskiej 1410, protonotariusz 1415, potem biskup krak. 1423, kardynał 1439 (1440), zm. 1455 (PSB XXIII s. 776 - 784).

Dokument Nr 811

Szydłów, 29 listopada 1417

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić sprawy sądowe pomiędzy Dobkiem Puchałą i Mikołajem braćmi z Węgier a Marcinem ze Sławska i Piotrem Smolką.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 3, k. 25v. Wpis 2 grudnia 1417.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie.
Capi(taneis), palat(inis), iudicibus, subiudicibus, camerariis ceterisque officialibus iudiciis nostris in Kalis et in Konyn presidentibus, fidelibus nostris dilectis, graciam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Mandamus vobis omnino habere volentes, quatenus causam seu causas, quas coram vobis Dobko Puchala cum Nicolao fratre ipsius de Wangri¹ cum strennuo Martino de Slawszko² et Petro Smolka³ habere dinoscuntur, nulla presumatis iudicare racione, sed causas huiusmodi nostrum usque in Maiorem Poloniam ad adventum differre debeatis pro eo, quia causas prefatas coram nobis iudicandas fore decrevimus. Aliud non facturi, nostre gracie sub optentu. Datum in Sydlow feria secunda in vigilia sancti Andree Apostoli anno Domini M° quadringentesimo decimo septimo⁴.
Relacio domini Dony(n) vicecancellarii⁵.

¹Dobek Puchała z Węgier, niegdyś z Węgier (par. Gostyczyna, na pd. od Kalisza - Koz. 5 s. 451), wyst. od 1404, rycerz Zygmunta Luksemburskiego przed 1410, Grunwaldczyk, starosta gniewkowki 1417, husyta w Czechach 1422 n., starosta bydgoski 1429, zm. 1435 (PSB XXIX s.v.). Brat Mikołaj wyst. tutaj i 1445 - 1446 (SHGWlkp.).

²Marcin ze Sławska (S. Wielki, wieś par. na zach. od Konina), Grunwaldczyk, wyst. od 1398, podstoli pozn. 1409, podkomorzy pozn. 1419/20, kasztelan kal. 1426, pozn. 1428, opiekadlnik (tutor) Królestwa 1434, wojewoda kal. 1436, GWP 1428 - 1430, zm. 1453 (PSB XIX s. 572 - 573; WSB s. 455).

³Piotr Smolka bliżej nie znany, 1414 (AKH III s. 221) nazwany został wójtem, a 1418 (Poznań; WAP, Kalisz Z. 3, k. 48v, 54v) byłym wójtem w Stawie (miasto w Sieradzkiem), zob. też Kozierowski, Obce ryc. s. 94.

⁴Pobyt w Szydłowie w Sandomierskiem potwierdzony itinerarium królewskim.

⁵Donin, zob. wyżej, nr 776/11.

Dokument Nr 812

Kalisz, 4 grudnia 1417

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Marcin z Radliczyc zastawił swoją dziedzinę Dąbrowę Spytkowi z Nacesławic.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Gr. 19, k. 8. Wpis 1 stycznia 1437.

Nos Johannes de Sczecoczini castellanus Lublinensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quod ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam nobilis Martinus de Radliczicze², non compulsus, non coactus nec errore aliquo seductus, sed benivole, usus amicorum suorum consilio, sanus existens et matura deliberacione prehabita, totam ipsius hereditatem Dambrowa³ cum omni iure et dominio, prout solus habuit et tenuit, omnibusque usibus, fructibus, censibus, proventibus, redditibus. campis, pratis, agris, pascuis, borris, gaiis, silvis, rubetis, virgultis, fluviis, laccubus, stagnis, paludibus, piscinis, molendinis, aquis et generaliter cum omnibus et singulis utilitatibus, pertinenciis et obvencionibus universis, quomodocumque ad predictam hereditatem Dambrowa pertinentibus, nichil penitus iuris et dominii pro se ibidem reservando, in centum marcis latorum grossorum Pragensium, numeri Polonicalis, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, nobili Spythkoni de Nanczeslauicze⁴ obligavit et coram nobis more solito rite er racionabiliter resignavit et tendendam a festo Nativitatis Christi [25 XII] ad festum iuxta terre consuetudinem et possidendam, condicione et tali interposita, si predictus Spythko racione eiusdem obligacionis per quempiam fuerit impeditu[s^a], iam dictus Martinus ab omnibus inquiracionibus^b ipsum liberare et exbrigare tenebitur cum affectu. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus est appensum. Actum et datum in Kalis sabbato proximo ante festum sancti Nicolai Confessoris anno Domini milesimo quadringentesimo decimo septimo, presentibus magnificis et nobilibus viris, dominis: [Mathia^c] de Wansisschcze^d pallatino⁵, Jacussio Jacca de Wylczina iudice Calisiensibus⁶, Alberto de Wszeradowo castellano Camenensi⁷, Dobrogostio de Camona⁸, Zegotha de Czirmyna⁹ et Johanne de Rusosziczcze¹⁰ heredibus, testibus ad premissa.

^abrak Kop. (karta wystrzępiona)

^bodczyt niepewny

^cbrak Kop.

^dtak Kop.

¹Jan ze Szczekocin, zob. wyżej, nr 783/7.

²Radliczyce par. Rajsko, na pd.-wsch. od Opatówka (Koz. 5 s. 224, 7 s. 378 - 379). Marcin wyst. 1415 (SHGWlkp.), pisał się także z Rajska 1420 (niżej, nr 904/1).

³Dąbrowa, zapewne D. na pn.-wsch. od Radliczyc, a na zach. od Nacesławic (niżej, przypis 4).

⁴Nacesławice par. Chlewo, na pn. od Błaszek w Kaliskiem (Koz. 5 s. 59). Spytek wyst. 1402- 1417 (SHGWlkp.).

⁵Maciej z Wąsoszy na Pałukach, bratanek Sędziwoja z Szubina, podkomorzy kal. 1383/84, sędzia kal. 1400, wojewoda kal. 1406, starosta nakielski 1410, ujski 1404 - 1421, zm. 1423/24 (PSB XIX s. 41 - 42; WSB s. 443; GStar. s. 82).

⁶Jakusz Jaka, zob. wyżej, nr 782/4.

⁷Wojciech z Szaradowa (Wszeradowa) na Pałukach, kasztelan kamieński 1386, potem wojewoda kal. 1424, zm. 1427 (Spisy wlkp.).

⁸Kamienna (Kamiona), wieś par. na pn.-zach. od Błaszek w Kaliskiem (Koz. 4 s. 330, 7 s. 340). Dobrogost syn Niemierzy (także z Poprężnik par. Goszczanów w Sieradzkiem) i Racławic (może ident. z późniejszym folwarkiem w par. Giżyce koło Ostrowa kal.) wyst. 1414 - 1423, zm. 1423 (Roty IV nr 685, 686; SHGWlkp.; KDW VII nr 732/1), zapewne ident. z wicesędzią w Kaliszu 1420 (GUrz. C 609).

⁹Czermin (Czyrmin), wieś par. na pn.-zach. od Pleszewa (Koz. 1 s. 52 - 53, 4 s. 148 - 149). Żegota wyst. 1415 - 1428 (SHGWlkp.).

¹⁰Rusocice, wieś par. na pn.-zach. od Turku w Kaliskiem (Koz. 5 s. 261). Jan, Janusz, zapewne ident. ze stolnikiem kal. 1412 - 1420 (Spisy wlkp.).

Dokument Nr 813

Kościan, 17 grudnia 1417

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Nikiel ze Skoraczewa oprawił posag i wiano swej żony na połowie Skoraczewa i na Prętkowicach.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 10, k. 320v - 321. Wpis 1 czerwca 1424 (wg Or.?). Góra i prawy bok k. 321 uszkodzone i wystrzępione, z dużymi brakami tekstu.

Nos Johannes de Sczecocin castellanus Lublinensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam nobilis Nikel de Scoraczewo², non compulsus nec coactus neque aliqua doli delusione seductus, sed sanus mente et corpore existens, usus amicorum consilio spontaneaque voluntate ac matura deliberacione prehabita, super tota medietate Scoraczewo hereditatis cum omni iure et dominio, prout solus tenuit et habuit, et in Pranthcowicze circa Grobya³ [k. 321 - pierwszych 9 wierszy brak] rubetis necnon aqu[is...], molendinis et ipsorum [emolimentis, flu]minibus, lacubus, pis[cinis...], paludibus, torrentibus, [...] cum omnibus et singulis [pertinen]ciis et obvencionibus u[niversis] ad eandem medietatem v[ille spectantibus], quocumque nunccupantur voc[abulo, nichil] iuris sive dominii pro se [...] centum et quinquag[inta marcas grossorum] latorum Pragensium et n[umeri Polonicalis consueti], XL VIII° grossos in qua[mlibet marcam computando], septuaginta quinque videlicet [racione dotis] et alias septuaginta [quinque] racione dotalicii, generose [...] uxori sue legittime⁴ don[avit...], assignavit, ascripsit et c[oram nobis] more solito racionabiliter res[ignavit] iuxta terre consuetudinem et [...]. In cuius rei testimonium sig[illum nostrum] presentibus est appensum. Ac[tum et datum in] Costen feria sexta prox[ima ante⁵] festum beati Thome [Apostoli anno] Domini M° quadringentesimo septimo dec[imo], presentibus honorabili et strennuis a[c] nobilibus viris, dominis: Nicolao de Gorka cancellario Poznaniensis ecclesie⁶, Nicolao de Brodnicza iudice Poznaniensi⁷, Georgio Donyn de Sarnowo⁸, Jaroslao et Johanne fratribus uterinis de Jarognewicze⁹ et Johanne Czecerad de Falkowo¹⁰ heredibus et aliis quampluribus testibus fidedignis ad premissa.

¹Jan z Szczekocin, zob. wyżej, nr 783/7.

²Skoraczewo par. Białcz Stary, na pd.-zach. od Kościana (Koz. 3 s. 200). Nikiel wyst. 1409 - 1428 (SHGWlkp.).

³Prętkowice par. Białcz Stary, na zach. od Kościana (Koz. 3 s. 81, 7 s. 376). Grobia (dziś Dębina) na zach. od Śmigla, nie leżała w najbliższym sąsiedztwie Prętkowic.

⁴Nie zidentyfikowana.

⁵Datę uzupełniono według zapisów w księdze ziemskiej kościańskiej, która odnotowała sądy starosty 17 grudnia 1417 (Poznań, WAP, Kościan Z. 4, k. 320).

⁶Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 789/3.

⁷Mikołaj z Brodnicy, Błociszewa, zob. wyżej, nr 804/1.

⁸Sarnowa, miasto w powiecie kościańskim (Koz. 3 s. 178). Jerzy, Jurga, Donin wyst. 1398 - 1424 (SHGWlkp.; Kozierowski, Obce ryc. s. 30 - 31).

⁹Jarogniewice par. Głuchowo, na pn.-zach. od Czempinia (SHGPoz. I). Jarosław syn Janusza wyst. 1412 - 1430, wicesędzia w Kościanie 1426, wicewojewoda 1427 - 1430, podsędek pozn. 1430 (ib.; GUrz. C 795, 765, A 283). Jan wyst. 1395 - 1424 (SHGPoz. II).

¹⁰Jan Ciecierad z Chwałkowa, zob. wyżej, nr 801/13.

Dokument Nr 814

[Poznań], 1417

Poznański wikariusz generalny zaświadcza, że Piotr z Urbanowa zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 613 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 134, zaginionego w 1945 r.).

1417. Coram suprafato Vincentio decano etc. [Gnesnensi, canonico et vicario in spiritualibus generali Posnaniensi^a¹] inscriptio summae 10 marcarum cum censu unius marcae vicariis suprafatis [cathedralibus Posnaniensibus] super Urbanowo per nobilem Petrum haeredem².

^awedług poprzedniego reg. w sumariuszu

¹Wincenty z Marcinkowa, zob. wyżej, nr 789/1.

²Urbanowo par. Opalenica, na pd od Opalenicy (Koz. 3 s. 352, 5 s. 436). Piotr, Pietrasz, także z Lewic, wyst. 1388 - 1436 (SHGWlkp.).

Dokument Nr 815

Konstancja, 29 stycznia 1418

Papież Marcin V poleca prepozytowi klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie przeprowadzenie inkorporacji kościoła parafialnego w Mogilnie do tamtejszego klasztoru benedyktynów.

Or,: Bydgoszcz, WAP, Klasztor Mogilno dok. 10. Pergamin gruby, dobrze wyprawiony, 500 × 282+64 mm, dziurkowany (liniowany) na marginesach. Drobne dziurki w tekście. Bulla wyrwana z częścią zakładki. Nad tekstem: Ad cameram. Na zakładce: R^ta gratis, T. de Hors^te, pod zakładką: @@. Na odwrocie późne streszczenia i sygnatury.
Kop.: Watykan, Archiwum watykańskie, Regesta Lateranensia, t. 190, k. 133v.

^aMartinus episcopus, servus servorum Dei¹, dilecto filio .. preposito monasterii in Trzemesna per prepositum soliti gubernari Gneznensis diocesis ² salutem et apostolicam ben(ediccionem). Sacre religionis, sub qua | dilecti filii .. abbas et conventus monasterii sancti Johannis in Mogilna ordinis sancti Benedicti Gneznensis diocesis³, mundanis abdicatis illecebris, devotum et sedulum redunt Altissimo famulatum, promeretur | honestas, ut votis eorum in hiis, presertim per que ipsorum et dicti monasterii profectibus consulitur ipsaque religio propagatur, quantum cum Deo possumus, favorabiliter annuamus. Exhibita siquidem nobis nu|per pro parte dictorum abbatis et conventus peticio continebat, quod monasterium predictum propter diversas violencias et rapinas per nonnullos Dei et piorum locorum emulos in monasterio predicto illiusque bonis et rebus vicibus repetitis damnabiliter factas, guerrarum quoque turbines et calamitates, que partes illas diutine afflixerunt, adeo in suis facultatibus et redditibus destitutum existit, quod ipsi abbas et conventus eciam multiplicium onerum atque debitorum mole oppressi de illis non possunt ullatenus congrue sustentari ac predicta et alia eis incumbencia onera quomodolibet supportare. Verum si parrochialis ecclesia Sancti Jacobi iuxta portam dicti monasterii⁴ et in illius fere foribus constituta monasterio uniretur et incorporaretur eidem, per hoc eciam ipsius ecclesie statui et indennitatibus consuleretur, abbati quoque et conventui necnon monasterio predictis, tam ad sublevandas calamitates eorum huiusmodi, quam eciam ad exaugendum numerum personarum sub regulari habitu Domino pie vite studio vacancium ac divini cultus inibi pociorem restaurandam vigenciam foret multipliciter profuturum. Quare pro parte dictorum abbatis et conventus nobis fuit humiliter supplicatum, ut eandem ecclesiam, cuius triginta quinque cum omnibus iuribus et pertinenciis suis i psi monasterio, cuius quingentarum marcharum argenti puri fructus, redditus et proventus secundum conmunem extimacionem, valorem annuum, ut iidem abbas et conventus asserunt, non excedunt, perpetuo incorporare, annectere et unire de benignitate apostolica dignaremur. Nos itaque huiusmodi supplicacionibus inclinati discrecioni tue per apostolica scripta mandamus, quatinus si vocat[us] a [lo]ci ordinario et aliis, quorum interesse poterit, ita esse reppereris, ecclesiam predictam cum omnibus iuribus et pertinenciis supradictis monasterio prefato auctoritate apostolica imperpetuum unias, incorpores pariter et annectas, ita quod cedente vel decedente rectore dicte ecclesie, qui nunc [regit], ipsam ecclesiam, alias quomodolibet dimittente liceat prefatis abbati et conventui per se vel alium corporalem possessionem ecclesie iuriumque et partinenciarum predictarum auctoritate propria libe[re] apprehendere et licite perpetuo retinere ac ipsius fructus, redditus et proventus in suos necnon dicte ecclesie usus convertere dictamque ecclesiam per unum ex ipsius monasterii monachis ad ipsorum abbatis et conventus nutum pro tempore ponendum et removendum et qui eciam dilectorum filiorum parrochianorum eiusdem animarum curam gerat pro tem[por]e regi atque gubernari facere diocesani loci et alterius cuiuslibet super hoc licencia minime requisita, non obstantibus quibuscunque constitucionibus et ordinacionibus apostolicis ac statutis et consuetudi[nibu]s monasterii et ordinis predictorum contrariis, iuramento, confirmacione apostolica vel quacunque firmitate alia roboratis. Aut si aliqui super provisionibus sibi faciendis de parrochialibus ecclesiis vel aliis beneficiis ecclesiasticis in illis partibus speciales vel generales dicte Sedis vel legatorum eius litteras impetrarint, eciam si per eas ad inhibicionem, reservacionem et decretum vel alias quomodolibet sit processum, quasquidem litteras et processus habitos per easdem ad prefatam ecclesiam volumus non extendi, sed nullum per hoc eis quo ad assecucionem parrochialium ecclesiarum aut beneficiorum aliorum preiudicium generari et quibuslibet privilegiis, indulgenciis et litteris apostolicis generalibus vel specialibus quorumcunque tenorum existant, per que presentibus non expressa vel totaliter non inserta effectus earum impediri valeat quomodolibet vel differri et de quibus quorumque totis tenoribus de verbo ad verbum habenda sit in nostris litteris mencio specialis. Nos enim exnunc irritum decernimus et inane, si secus super hiis a quoquam auctoritate scienter vel ignoranter id contigerit attemptari. Datum Constancie IIII Kalendas Februarii, pontificatus nostri anno primo.

^ainicjał Or.

¹Marcin V papież 1417 - 1431.

²Prepozytem klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie był 1407/8 - 1435 Andrzej.

³Opatem benedyktynów w Mogilnie był 1413 - 1422 Klemens (zob. wyżej, nr 785/5).

⁴Sprawy inkorporacji kościoła Św. Jakuba do opactwa mogileńskiego dot. szereg nast. dokumentów, zob. niżej, nr 852, 861, 862, 863, 883, 891, 893.

Dokument Nr 816

Poznań, 13 marca 1418

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Jarosław z Bieganowa zapisał czynsz kanclerzowi poznańskiemu Mikołajowi z Górki.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 61, k. 71 - 71v. Wpis 7 lutego 1483. Tekst miejscami zalany, trudno czytelny.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam [k. 71v] rei memoriam. Nos Johannes de Sczecocini castellanus Lublynensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam nobilis Jaroslaus de Beganowo², non compulsus nec coactus neque aliquo errore devio seductus, sed sanus mente pariter et corpore validus existens, usus amicorum consilio spontaneaque voluntate ac matura deliberacione prehabita, super tota hereditate sua Byeganowo circa Crirowo² sita cum omni iure, proprietate ac dominio, prout solus tenuit, habuit et possidit^a atque omnibus kmethonibus, allodiis, usibus, fructibus, proventibus, censibus, redditibus, campis, agris ceterisque quibusvis cum utilitatibus, pertinenciis, appendiis et obvencionibus [univer]sibus^a, quomodolibet ad eandem hereditatem spectantibus et quocunque nuccupantur vocabulo, nichil iuris, proprietatis sive dominii pro se aut successoribus suis legittimis excludendo, sex marcas census annui perpetui, monete et numeri infrascriptorum, singulis annis ad festum beati Nicolai Confessoris [6 XII] Poznanie persolvendas sub magnis penis iudicialibus, pro centum sexagenis latorum grossorum Pragensium et numeri Polonicalis consueti, videlicet sexaginta octo grossos in quamlibet sexagenam computando, honorabili domino Nicolao de Gorka³ et ipsius legittime posteritati realiter vendidit et coram nobis more solito racionabiliter imperpetuum resignavit, tenend(as), habend(as), possidend(as), utifruend(as), vendend(as), donand(as), alienand(as), commuttand(as) et in usus suos beneplacitos libere convertend(as), prout eidem domino Nicolao aut ipsius legittimis successoribus melius ac utilius videbitur expedire. Ita tamen, si prefatus Jaroslaus aut ipsius legittima posteritas eundem censum sex marcarum ad quodlibet festum beati Nicolai Confessoris quociens pretacto domino Nicolao de Gorka cancellario Poznaniensis ecclesie aut ipsius legittimis sequacibus Poznanie non persolverint, extunc tociens magnis penis iudicialibus solucionem facere se astrinxit et submisit, tali nichilominus condicione adiuncta, dum et quando dictus Jaroslaus aut ipsius successores legittimi pretactum censum sex marcarum monete et numeri premissorum super eadem hereditate ipsorum habere noluerint obligatum, extunc super alia hereditate, sic bona cum et in quantum perfectum fuit, huiusmodi censum asignare prefato domino Nicolao cancellario aut ipsius legittime sequacitati et deputare reali munimine, ut prefertur, eodem modo debebunt. Actum et datum Poznanie dominico die Judica anno Domini millesimo quadringentesimo octavo decimo, presentibus honorabili ac nobilibus viris et dominis: Myroskone de Bythin canonico Poznaniensi⁴, Parisio de Poszarowo⁵, Nicolao de Golambowo protunc burgrabio Poznaniensi⁶, Domarathio de Stharalanka⁷, Przeczeslao de Macussowo⁸ et Andrea de Sczepowycze⁹ heredibus ac aliis quampluribus fidedignis testibus ad premissa.

^atak Kop.

¹Jan ze Szczekocin, zob. wyżej, nr 783/7.

²Bieganowo par. Krerowo, na pn.-zach. od Środy (Koz. 2 s. 18). Jarosław wyst. 1410 - 1446, zm. przed 1451 (SHGWlkp.).

³Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 783/3.

⁴Bytyń na zach. od Poznania. Mirosław Starszy z B., altarysta w katedrze pozn. 1402, pleban w Modrzu, kanonik pozn. 1408 - 1427, zm. 1427/28 (SHGPoz. I; Now. I s. 726; Jaskulski nr 97).

⁵Pożarowo par. Biezdrowo, na zach. od Wronek (Koz. 3 s. 79). Parys wyst. 1405 - 1427 (Poz. II nr 2444; SHGWlkp.), dziedziczył także w Sokolnikach i Łubowie? (Miesięcznik Heraldyczny 6, 1913, s. 52).

⁶Mikołaj z Uzarzowa i Gołębiowa, zob. wyżej, nr 804/4.

⁷Starołęka Wielka i Mała par. Głuszyna, dziś w obrębie miasta Poznania (Koz. 3 s. 247). Domarat ze Starołęki W. wyst. 1418 - 1428 (SHGWlkp.).

⁸Makuszewo, osada dziś nie istniejąca, sąsiadowała z Grzymisławicami i Racławkami par. Bardo, na pd.-zach. od Wrześni (Koz. 2 s. 438, 8 s. 64). Przecław skądinąd nie znany.

⁹Szczepowice par. Modrze, na pn.-zach. od Kościana (Koz. 3 s. 298). Andrzej wyst. 1403 - 1425 (SHGWlkp.).

Dokument Nr 817

Śrem, 24 marca (1 kwietnia?, 1 lipca?)1418

Książę Zygmunt Korybutowicz potwierdza uprawnienia Marcina Kota młynarza śremskiego i transumuje wcześniejszy dokument Wierzbięty z Paniewic dla jego poprzednika.

Or.: Kraków, Bibl. PAN, dok. nr 480. Pergamin 277-288 × 181-178+25-34 mm, przecięty na pół, prawy brzeg tekstu obcięty, liczne drobne dziurki w tekście (korniki). Dziura po sznurze do przywieszenia pieczęci.
Reg.: K. Dziwik, Katalog dokumentów pergaminowych Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, cz. I, Wrocław 1966, nr 36 (wg Or., pod datą: 1418 - 1435).

Uw.:O dacie zob. niżej, przypis nr 3.

^aIn nomine Domini amen. Propter vetustatem annorum pagine, que nocumentum in antiquitate arripuit et retreamen pristinum, ut habere valeat vi[...] | tenoris est in nova renovacione, ne vigor illius ruinam pociatur, sed ut eo forcius robor eius perpetuum incrementum adipiscatur. Nos ig[itur] | Sigismundus Coributi Dei gracia dux Nouogrodiensis¹, volentes adimplere utilitates domini regis et ad peticionem molendinatoris dicti Co[th] sumus in [...] | hunc favorem sibi ostendentes et senectutem privilegii sui antiqui renovantes super molendinum iacentem^b ex[tra] civitatem Srzem in [fluvio] dicto Wartha, pertinens ad regalem maiestatem, addantes eciam sibi Martino molendinatori Coth² et suis successor[ibu]s molendi brasium in [dicto] molendino, ita quod homines domini regis molare debent in predicto molendino, ita quod non in alio adhuc ex recognicio[n]e consulum civitatis Srz[emensis] ab antiqua consuetudine brasium in predicto molendino est molatum. Illud enim prenotati consules coram nobis publice exposuerunt [...] enim facientes cum consensu domini regis iussimusque privilegium antiqum prenominati molendinatoris Coth renovare, approbare et confirm[are], cuius tenor de verbo ad verbum sequitur et est talis:
[następuje dok. Wierzbięty z Paniewic z lat 1352-1360-KDW VI, nr 193].
In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus duximus appendendum. Datum in S[rzem] feria sexta sive in vigilia Anu(n)cciacionis Beate Virginis Marie sub anno Domini milesimo quadringentesimo decimo octa[vo]³, presentibus hiis testibus: nobilibus viris domino Johanne capitaneo Srzemensi⁴, Nicolao marsalkone nostro², [...]zslao pincerna nostro², Mathic Gricka proconsule Srzemensi⁵, Johanne Goczallek⁶, Bronizsio⁷ et aliis quamplurimis fided[ig]n[is].

^ainicjał wysokości prawie całego tekstu Or.

^btak Or.

¹Zygmunt Korybutowic, bratanek Władysława Jagiełły, późniejszy husyta, zm. 1435. Z niniejszego dok. zdaje się wynikać, że w 1418 r. Zygmunt był również tenutariuszem śremskim (brak go u GStar. s. 63).

²Nie zidentyfikowany.

³Wigilia święta Zwiastowania NMPanny (24 marca) przypadała w 1418 r. na czwartek, nie piątek. Przyjęcie, za wydawcą Reg., że święto Zwiastowania przeniesione zostało na poniedziałek po Niedzieli Przewodniej (4 kwietnia), również nie daje odpowiedniego rozwiązania daty. Być może więc, że święto to obchodzono w 1418 r. w sobotę przed Niedzielą Przewodnią, tj. 2 kwietnia; wówczas data wystawienia dok. brzmiałaby: piątek, 1 kwietnia. Może wreszcie pisarz pomylił Zwiastowanie z Nawiedzeniem NMPanny - piątek przed 2 lipca wypadałby w 1418 r. rzeczywiście w wigilię czyli dnia 1 lipca. W tym czasie bawił w Wielkopolsce Władysław Jagiełło - może towarzyszył mu w objeździe wystawca niniejszego dok.

⁴Jan, skądinąd nie znany, był może zarządcą Śremu z ramienia Zygmunta.

⁵Maciej Gryczka był burmistrzem także 1411 (KDW s.n. I, nr 138, 141); por. z Katarzyną Gryczyną wyst. 1420 i 1425 (niżej, nr 897/22, 1036/2).

⁶Jan Goczałek był 1425 burmistrzem śremskim (niżej, nr 1044/1), nie wiemy czy ident. z Janem Goczałkiem rajcą śremskim 1449 (materiały KDW).

⁷Bronisz może ident. ze starszym cechu rzeźników śremskich 1425 (niżej, nr 1044/2).

Dokument Nr 818

[Kalisz, przed 30 marca 1418?]

Starosta generalny Wielkopolski oraz wymienieni żupcy kaliscy proszą uczestników sądu króla w Kaliszu (?) o rozstrzygnięcie opisanego przypadku prawnego.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 3, k. 54 - 54v. Wpis 26 kwietnia 1418.

Uw.:O dacie zob. niżej, przypis 2. Brak pewności, czy jest to list pozbawiony daty, czy tylko zapiska o rozbudowanym formularzu.

Strennuis militibus, dominis Jacusio Jacze iudici¹, ceteris dominis castellanis, iudicio regis Polonie², Johannes de Sczekocini castellanus Lublinensis et capitaneus Maioris Polonie³, Andreas de Cothlino vicepalatinus⁴, Stephanus iudicis⁵, Segotha subiudicis vicesgerentes⁶ ceterique domini zuparii et officiales fidele servicium cum continuo incremento. Strennui milites ac domini nostri! Talis causa et casus nostram presenciam addit, quod quidam nobilis nomine Nicolaus heres Slawynszky⁷ proposuit coram nostro iudicio et querulavit super dominum Bogusium de Lyeszyona⁸: "Ego super te propono, quia sipasti triginta quinque gadones, wlgariter copcze, cum suo fratre germano Johanne⁹ et cum duodecim kmethonibus et tu non debuisti ipsos sipare, quia dederunt nobis de iudicio, quod non debuisti sipare sine me et ministeriali et tu sipasti sine me, non expectando ministerialem nec meum adiutorium". Tunc adversa pars, videlicet Boguslaus, respondit: ,,Quidquid sipavi seu fodi, hoc feci cum consensu ministeriali, quia et ministerialis penes hoc erat". Nicolaus iterum dixit: "Quia tu noluisti eodem tempore fodere et sipare, quando ministerialis dedit tibi voluntatem fodere et sipare, et ego eciam, sed postulasti dari ad iudicium propter hoc, utrum deberent tibi dare adiutorium, an non, tunc iudicium decrevit dare adiutorium et ministeriali penes gadones esse, tunc tu, non exspectando terminum, quando ministerialis nobis dedit, et fodisti gadones absque ministeriali. Et ministerialis penes gadones non erat". Propter hoc ambo receperunt pro corulo wlgariter za laszką ad ministerialem ad perdendum et ad lucrandum. Quia Nicolaus dixit, quod ministerialis non fuit, et Bogusius dixit: "Fuit". Tunc ministerialis recognovit, quod non fui(t). Tunc ita ministerialis dixit sic: "Dilecti domini! Ego recognosco inter Nicolaum Slawynszky et inter Johannem et Bogusium Lyeszyenszky, quando Johannes iuravit circa angularem gadonem, tunc dixi: "Fodeatis gadones per signa mea, ubi signi, quia iam de me non indigetis". Tunc dixit Boguslaus: "Ministerialis, [k. 54v] vade ad Nicolaum, ut daret michi adiutorium fodere gadones". Tunc ministerialis ivit ad Nicolaum dicens: "Nicolae, dixit Boguslaus, ut dares adiutorium". Tunc Nicolaus respondit: "Cui debet, ille fodeat". Tunc Boguslaus noluit, tunc temporis noluit fodere gadones, sed voluit ad iudicium. Tunc eis dedi ad iudicium propter hoc, utrum debet dare adiutorium fodere gadones, an non". Tunc iudicium adiudicavit: "Da Nicolae adiutorium, istac quas ministerialis precipiat fodere", et iudicium ministeriali precepit: "Equita ibi, fac fodere, quas signasti". Tunc ministerialis dedit eis terminum per octo dies terminos particulares. Tunc ministerialis venit ad prefatum terminum et gadones fuerunt iam facti. Tunc Nicolaus dixit ad Boguslaum et ad Johannem dicens: "Venite fodere gadones; ego obedio iudicio, ut michi precepitur". Tunc dixit Boguslaus et Johannes: "Non equitabimus, quia iam fodimus". Tunc Nicolaus computavit cum ministeriali dicens: "Ministerialis, hoc tu vide, fodit gadones absque te: triginta quinque". Et eosdem ministerialis vidit. Quare petimus per vestram sentenciam decerni, cui est ad perdendum et cui ad lucrandum, vel cui octo scottos debet reddi, wlgariter wsztecz.

¹Jakusz Jaka, zob. wyżej, nr 782/1.

²Sąd króla odbył się w Kaliszu 30 marca 1418 (Poznań, WAP, Kalisz Z. 3, k. 46v). Zasiadał na nim m. in. współautor niniejszego listu, Jan ze Szczekocin (ib.); fakt ten stanowi podstawę dla datowania niniejszego listu. W zapiskach z posiedzenia sądu króla znajdujemy krótką informację i o niniejszej sprawie (ib., k. 47).

³Jan ze Szczekocin, zob. wyżej, nr 783/7.

⁴Kotlin, wieś par. na pn.-zach. od Pleszewa (Koz. 1 s. 125 - 126, 4 s. 399, 7 s. 347). Wicewojewodą w Kaliszu był 1415 - 1423 Henryk, nie Andrzej z K. (GUrz. C 154), częsty sędzia grodu kal. po 1432, rajca 1433/34, 1437/38, burmistrz 1436/37.

⁵Stefan ze Strzydzewa wicepodsędek w Kaliszu 1402 - 1406, wicesędzia 1406 - 1410, 1417 - 1419 (GUrz. C 196, 117, 119).

⁶Żegota z Czermina (zob. wyżej, nr 812/9), jako wicepodsędek wyst. w Kaliszu w dniach 15 marca do 7 czerwca 1418 (GUrz. C 200).

⁷Sławin par. Gostyczyna, na pd. od Kalisza (Koz. 5 s. 308 - 309). Mikołaj, zapewne ident. z Mikołajem Roszustem ze S., wyst. 1411 - 1434 (SHGWlkp.).

⁸Leziona par. Gostyczyna, na pn. od Sławina (Koz. 4 s. 452). Bogusz wyst. 1411 (Roty IV nr 374, 381 i tutaj); zapewne ident. z B. ze Strzegowej par. Gostyczyna (Koz. 7 s. 391), wyst. 1411 - 1412 (SHGWlkp.).

⁹Jan z Leziony wyst. 1407 - 1421 (Roty IV nr 256, 374, 381, 564, 615; niżej, nr 923).

Dokument Nr 819

Poznań, 30 marca 1418

Władze miasta Poznania przekazują budy budnikom i ustalają wykaz towarów, których sprzedaż przysługuje wyłącznie budnikom.

Kop.: 1. Poznań, WAP, Akta m. Poznania - cechy nr 27 - w or. transumpcie władz miasta Poznania z daty: [Poznań], 5 lutego 1561 r.; 2. tamże, nr 28 - w transumpcie dok. z 1561 r., dokonanym przez króla Zygmunta Augusta w Warszawie, 27 listopada 1570, potwierdzonym przez króla Zygmunta III w 1615 r.
Wyd.: Wilkierze poznańskie, cz. II: Handel, rzemiosło i rolnictwo, wyd. W. Maisel, Wrocław 1968, s. 4 - 7 (wraz z tłumaczeniem pol.).

In nomine Domini amen. Quia litera quamdiu durat, tamdiu vigorem habet, et litera lecta facit testimonium et memoriam. Propter quod nos Petrus Gelmar^a prothoconsul¹, Henricus Buchwaltt^b², Stanislaus Bocznowski^c³, Folker^d Stewen^e⁴, Jurgi Merkell⁵, Niclas Lignar^f⁶, Joannes Rissko^g⁷, Caspar Fawko⁸ consules civitatis Poznaniensis, Andreas pellifex advocatus⁹, Henricus doleator¹⁰, Peter^h Ann¹¹, Niclas Guntherusⁱ¹², Conradus Ottendorff¹³, Wierzbietha¹⁴, Iandrall^j¹⁵, Hanuss^k Bargier¹⁶, Bartoss^l Pieczikabath^ł¹⁷ scabini civitatis Posnaniensis significamus omnibus et singulis Christi fidem habentibus, tam praesentibus, quam futuris, lecturis, audituris et praesencium noticiam habituris, quia nos cum voluntate, mandato ac^m consensu et noticia tocius communitatis, racione melioracionis et augmentacionis civitatis nostrae, censum et utilitatem, redditumⁿ vendidimus et resignavimus septem decem institas wlgariter bud ad tempora perpetua in civitate nostra Poznaniensi in circulo penes institas sutorum sitas, quelibet ^o-p

de per se

sex ulnas in se habere debet et fenestram cum hostio fenestre ante easdem sex ulnas appenso versus canale alias oczochtt^q honestis viris budnikam^r et budniczkam^s in eisdem morantibus cum ^t-u

ipsorum omnibus

utilitatibus et proventibus. Ita tamen, quod nullus incola et vicinus ^v-w

nostrae civitatis

et eciam hospites extranei et alienigene existentes in nostra civitate de tunis integris nec de mediis et quartalibus, videlicet^x s czwartek^y, alleca vendere et propinare ^z-aa

debet et debent

, preter ipsos prenominatos budniki et budniczki^ab. Item nullus penesticus, videlicet przekupien et przekupka debet vendere sal in nostra civitate minus uno quartali, videlicet czo^ac iest mniey^ad wierthelia^ae, solum prenominati budniczi^af et budniczki^ab. Item eciam nullus debet vendere pisces siccos vel salsos, cuiuscunque generis sint, preter ipsos budniki et budniczki^ab, exceptis his, qui de partibus alienis seu civitatibus adducerentur et eciam, quod aliquis pro suis rebus et mercanciis, videlicet thowar za thowar reciperet, isti possunt et habent omnimodam potestatem vendendi cum ipsis et penes ipsos stare, vendere et propinare. Item nullus arvinam cedere debet et vendere in nostra civitate preter ipsos budniki et budniczki^ab. Eciam nos damus ipsis et conferimus ad tempora perpetua in institis ipsorum funes suberinas et omnes alias res, quae de suberibus parantur, vasa picis alias smolnycze^ag, lagenas ligneas, pinum, duram picem, vitra, lumina, telam crudam et non dealbatam, haec omnia premissa vendendi omnimodam potestatem absque omni contradictione et ista nullus debet ipsis prohibere. Item praenominati^ah budniczi^ai et budniczki^ab, quilibet^aj de per se existens in sua instita omnimodam potestatem habet suam institam vendendi, alienandi, commutandi, morandi et ad usus suos^ak meliores convertendi et post mortem ipsorum propinquioribus. Item prenominati budniczi^ai et budniczki^ab, quilibet^aj de sua instita per marcam singulis annis perpetuis temporibus ad quodlibet Quatuor Tempus dividendi prefatam marcam per fertonem solvere tenetur pro censu dominis ad pretorium. In cuius rei memoriam et testimonium perpetuum sigillum maius nostre civitatis praesentibus est appensum. Datum Posnaniae^al feria quarta proxima ante dominicam Quasimodo Geniti anno Domini millesimo quadringentesimo decimo octavo.

^aQuelnar Kop. 1

^bBuchwaldt Kop. 2

^cBocznowsky Kop. 2

^dFolkier Kop. 2

^eSteuen Kop. 2

^fLignarz Kop. 2

^gRysko Kop. 2

^hPetter Kop. 1

ⁱGunterus Kop. 2

^jAndrall Kop. 2

^kHanus Kop. 2

^lBarthosz Kop. 2

^łPieczykabath Kop. 2

^mbrak Kop. 1

ⁿreddituum Kop. 2

^o-pdefert Kop. 2

^qoczohtt Kop. 2

^rbudnikom Kop. 2

^sbudnickam Kop. 2

^t-uomnibus ipsorum Kop. 2

^v-wcivitatis nostrae Kop. 2

^xbrak Kop. 2

^yczowartek Kop. 2

^z-aadebent et debet Kop. 2

^abbudnicky Kop. 2

^acco Kop. 2

^admniei Kop. 2

^aewiertela Kop. 2

^afbudniki Kop. 2

^agsmolnicze Kop. 2

^ahprenarrati Kop. 1

^aibudniczy Kop. 2

^ajquaelibet Kop. 2

^akbrak Kop. 1

^alVarsauiae Kop. 2

¹Piotr Goldener, zob. wyżej, nr 794/1.

²Henryk Buchwald, zob. wyżej, nr 809/2.

³Stanisław Borzejowski i Folker Stowen, zob. wyżej, nr 794/2, 9.

⁴Stanisław Borzejowski i Folker Stowen, zob. wyżej, nr 794/2, 9.

⁵Jerzy Merkiel, zob. wyżej, nr 809/4.

⁶Mikołaj Lindener, zob. wyżej, nr 794/6.

⁷Jan Ryszko i Kasper Fafko, zob. wyżej, nr 809/6, 8.

⁸Jan Ryszko i Kasper Fafko, zob. wyżej, nr 809/6, 8.

⁹Andrzej (Andris) kuśnierz, Kirschner, ławnik pozn. 1397, 1407 - 1408, wójt 1409 - 1410, 1413, 1417, 1418, 1420, 1429 (WSvP s. 444).

¹⁰Henryk Bednarz, Piotr Aue, Mikołaj Gunter, Konrad Ottendorf, Wierzbięta, Andral, zob. wyżej, nr 794/8, 4, 11, 10, 15, 14.

¹¹Henryk Bednarz, Piotr Aue, Mikołaj Gunter, Konrad Ottendorf, Wierzbięta, Andral, zob. wyżej, nr 794/8, 4, 11, 10, 15, 14.

¹²Henryk Bednarz, Piotr Aue, Mikołaj Gunter, Konrad Ottendorf, Wierzbięta, Andral, zob. wyżej, nr 794/8, 4, 11, 10, 15, 14.

¹³Henryk Bednarz, Piotr Aue, Mikołaj Gunter, Konrad Ottendorf, Wierzbięta, Andral, zob. wyżej, nr 794/8, 4, 11, 10, 15, 14.

¹⁴Henryk Bednarz, Piotr Aue, Mikołaj Gunter, Konrad Ottendorf, Wierzbięta, Andral, zob. wyżej, nr 794/8, 4, 11, 10, 15, 14.

¹⁵Henryk Bednarz, Piotr Aue, Mikołaj Gunter, Konrad Ottendorf, Wierzbięta, Andral, zob. wyżej, nr 794/8, 4, 11, 10, 15, 14.

¹⁶Jan, Hanos, Berger, wielokrotny ławnik i rajca pozn. 1417 - 1459 (WSvP s. 439).

¹⁷Bartosz Pieczykabat, zob. wyżej, nr 794/7.

Dokument Nr 820

Kalisz, 1 kwietnia 1418

Król Władysław Jagiełło zakazuje pozywać przed sądy Elżbietę wdowę po Markuszu z Marzelewa i jej synów.

Kop.: Poznań, WAP, Pyzdry Z. 4, k. 13v - 14. Wpis 15 kwietnia 1418.

Wladislaus Dei gracia etc.
Fidelibus notris dilectis, capit(aneis), iudicibus, subiudicibus, camerariis ceterisque in Regno nostro officialibus ubilibet constitutis presentibus requirendis, fidelibus nostris dilectis, graciam regiam. Quia nobilis Elizabeth relicta olim Marcussii de Marszelewo unacum liberis suis¹ defuncto marito suo predicto cottidianis torquetur lacrimis et beneficium consolacionis non meretur invenire, unde doloribus ipsius piis compacientes visceribus volentesque ipsam post tanti meroris dispendia graciarum nostrarum beneficio prevenire et impetum iusticie moderari, hanc sibi graciam concessimus et concedimus tenore presencium, ut nulli, pro causis quibuscumque citata fuerit, ad unius anni spacium teneatur respondere. Vobis igitur premissis omnibus seriose mandamus omnino volentes, quatenus predicta Elizabeth cum liberis suis predictis Petro, Dobrogostio et Nicolao¹ in iudiciis vestris, tam magnis, quam parvis ad instanciam cuiuslibet nulla presumatis iudicare racione. Si quid autem attemptare presumpseritis contra ipsam et pueros suos, id ipsum [k. 14] irritum decernimus et inane. Aliud facere non ausuri. Datum in Kalis feria sexta post festum Pasche anno Domini M° CCCC° XVIII°².

¹Marzelewo (Marszelewo) par. Marzenin, na pn.-zach. od Wrześni (Koz. 1 s. 164, 5 s. 15). Markusz wyst. 1403 - 1416, był 1411 - 1416 wicesędzią w Kaliszu, czasami w Gnieźnie i Pyzdrach (GUrz. C 179, 51, 605; SHGWlkp.). Jego żona Elżbieta (Helszka) wyst. już 1414, żyła jeszcze 1445 (ib.). Z ich synów (wymienionych niżej) Piotr może ident. z Piotrem Gałązką z M., Dobrogost żył jeszcze 1444, Mikołaj - 1450 (ib.).

²Data zgodna z itinerarium królewskim.

Dokument Nr 821

Kościan, 21 kwietnia 1418

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Dobrogost z Szamotuł sprzedał wsie Orle, Głuchowo i Sieradowo Jarosławowi z Jarogniewic.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 10, k. 116v - 117. Wpis 5 listopada 1428.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Johannes de Sczecocini castellanus Lubliniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam strennuus dominus Dobrog(ostius) de Schamotuli², non compulsus nec coactus neque aliqua doli delusione seductus, quinymo sanus mente pariter et corpore validus existens, usus amicorum consilio spontaneaque voluntate ac matura deliberacione prehabita, totas ipsius hereditates Orle³, Gluchowo⁴ et Siradowo⁵ cum omni iure, proprietate sive dominio, prout solus tenuit et habuit, ac omnibus usibus, fructibus, proventibus, censibus, redditibus, theoloneis, agris cultis et incultis atque de nowo exstirpandis, allodiis, campis, pratis, pascuis, graminetis, silvis, borris, mellificiis, gagiis, quercetis, mericis, nemoribus, dumis, emfractibus, insulis, salebris, virgultis, rubetis, venacionibus et aucupacionibus necnon aquis earumque decursibus, molendinis et ipsorum emolimentis, fluminibus, lacubus, piscinis, stagnis, paludibus, torrentibus et riwlis generaliterque cum omnibus et singulis utilitatibus, pertinenciis et obvencionibus universis, quomodolibet ad prefatas hereditates spectantibus et quocumque nuccupantur^a vocabulo, tam late, quam longe, prout in suis metis, limitibus, condicionibus, articulis, graniciebus ab antiquo sunt limitate circumferencialiter atque transversaliter et distincte [k. 117], nichil iuris sive domi(n)ii pro se aut suis legittimis successoribus in eisdem penitus reservando, pro mille marcis latorum grossorum Pragensium et numeri Polonicalis consueti, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, nobili Jaroslao de Jarognewice⁶ ac ipsius legittimis successoribus realiter vendidit et coram nobis more solito racionabiliter imperpetuum resignavit, per eundem Jaroslaum et ipsius legittimos sequaces tenendas, habendas, possidendas, utifruendas, vendendas, donandas, alienandas, comutandas et in usus suos beneplacitos libere convertendas, prout sibi aut ipsius legittime posteritati melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigillum nostrum presentibus est appensum testimonio literarum. Actum et datum in Costen feria quinta proxima post dominicam Jubilate anno Domini M° quadringentesimo decimo octavo, presentibus strennuis ac nobilibus viris et dominis: Nicolao de Bloczeschewo iudice Poznaniensi generali⁷, Paschcone de Chrzastowo venatore Kalisiensi⁸, Jacobo de Gorka⁹, Swantoslao de Gilowecz¹⁰, Johanne de Bodecz¹¹ et Stanislao Slap de Palandze heredibus¹² et aliis quamplurimis fidedignis testibus ad premissa etc.

^atak Kop.

¹Jan ze Szczekocin, zob. wyżej, nr 783/7.

²Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 796/4.

³Orle (O. Wielkie) par. Biezdrowo, na pn.-zach. od Wronek (Koz. 2s. 551).

⁴Głuchowo par. Biezdrowo, na pd.-zach. od Wronek (SHGPoz. I).

⁵Sieradowo, osada dziś nie znana, leżała na pn.-zach. od Ostroroga (Koz. 3 s. 191, 5 s. 291; SHGWlkp.).

⁶Jarosław z Jarogniewic, zob. wyżej, nr 813/9.

⁷Mikołaj z Błociszewa, zob. wyżej, nr 804/1.

⁸Paszek, Paweł, Wyskota z Chrząstowa i Dobczyna (na pd.-wsch. od Śremu) i Mikuszewa (na pd.-wsch. od Miłosławia), łowczy kal. 1413 - 1417 (Spisy wlkp.).

⁹Górka (Miejska Górka), miasto w powiecie kościańskim (SHGPoz. I). Jakub, brat księdza Mikołaja kanclerza pozn., wyst. 1392 - 1421 (ib.).

¹⁰Iłowiec (I. Wielki) par. Czempiń (potem par. własna), na wsch. od Czempinia (SHGPoz. I). Świętosław wyst. 1396 - 1434, kasztelan karzecki 1413 - 1434, wicesędzia w Kościanie 1405; 1415 - 1419 (ib.; Spisy wlkp.; GUrz. C 784, 791).

¹¹Jan Bodecki (z Bucza?) wyst. w Cykowie i Rosnowie od 1400, nie żył już 1426 (SHGPoz. I s. 135; Miesięcznik Heraldyczny 6, 1913, s. 20).

¹²Stanisław Słap z Palędzia, zob. wyżej, nr 791/2.

Dokument Nr 822

Brześć Kujawski, 25 kwietnia 1418

Król Władysław Jagiełło potwierdza przywilej Kazimierza Wielkiego dla Goliny, przenosząc jednocześnie tamtejszy targ tygodniowy ze środy na poniedziałek.

Kop.: Poznań, WAP, Konin Gr. 33, k. 682v - 684v. Oblata 4 września 1600 (wg Or.).

In nomine Domini amen. Ad perpettuam rei memoriam. Quia tunc multis errorum et dubiorum incommodis prudenter occurrimus, dum gesta aetatis nostrae literarum apicibus et testium annotatione perhennamus, proinde nos Vladislaus Dei gratia rex Polloniae necnon terrarum Cracouiae, Sandomiriae, Siradiae, Lanciciae, Cuiauiae Lituaniaeque princeps supremus, Pomeraniae Rusiaeque dominus et haeres etc. significamus tenore praesentium, quibus expedit universsis, praesentibus et futuris, praesentium notitiam habituris, quomodo strenui Johannis [k. 683] de Golina¹ militis nostri fidellis dillecti oblata nobis petitio continebat, ut literas serenissimi principis domini Casimiri olim regis Poloniae, praedecessoris nostri innovare, ratificare, gratificare et confirmare de solita regiae celsitudinis clementia dignaremur, quarumquidem literarum tenor sequitur in haec verba:
[następuje dok. króla Kazimierza Wielkiego z daty: Ciążeń, 22 stycznia 1362 - KDW VI, nr 198a].
[k. 684] Nos igitur² praedicti Johannis iustis et omnino rationi congrugis supplicationibus gratam audientiam exhibentes et praecum suarum votivis instantiis annuentes, regium gratiossius inclinantes, praedictas literas [k. 684v] ratas habentes et gratas, ipsas in omnibus earum punctis, articulis, clausulis, condicionibus et sententiis innovamus, ratificamus, gratifficamus et tenore praesentium confirmamus, decernentes ipsas robor perpetue firmitatis obtinere.
Vobis insuper capitaneis, burgrabiis, proccuratoribus et offitialibus^a quibuslibet Regni nostri, qui pro tempore fueritis, mandamus districtae^a praecipientes, quatenus omnes mercatores et homines, fora annualia et septimanali(a) supradicta visitare volentes et ipsa exercere, ire libere et sine quovis impedimento permittatis et permitti faciatis. Harum quibus sigillum nostrum appensum est testimonio literarum. Actum in Brzesth feria secunda ipso die sancti Marci anno Domini milesimo quadringentesimo decimo octavo³, praesentibus magnificis, strenuibus^a et nobilibus viris: Nicolao de Michalow Sandomiriensi⁴, Jacobo de Konieczpole Siradiensi⁵, Mathia de Łabisin Brestensi pallatinis⁶, Petro Szafraniec subcamerrario Cracouiensi⁷, Jarando de Grabie vexilifero Vladislauiensi⁸ et Nicolao de Thjmieniecz subpincerna Posnaniensi⁹ et aliisque pluribus nostris fidelibus fidedignis. Dattum^a per manus reverendi in Christo patris domini Alberti episcopi Cracouiensis¹⁰ et venerabilis Donini^b Sedis Apostolice prottonotarii, decani Cracouiensis, praepositi Sancti Floriani extra muros Cracouienses, Posnaniensis, Cracouiensis, Gnesnensis, Crusuiciensis, Vladislauiensis ecclesiarum canonici, Regni Poloniae vicecancellarii¹¹, sincere nobis dillectorum. Ad rellationem eiusdem domini Donini^b Regni Poloniae vicecancellarii.

^atak Kop.

^bdomini Kop.

¹Golina, miasto między Słupcą a Koninem. Jan wyst.1398 (KDW VI nr 368) - 1435 (SHGWlkp.), nazywany niekiedy łowczym bydgoskim (GUrz. s. 39).

²Dok. Kazimierza Wielkiego został przez kancelarię Jagiełły zmieniony; zmianę opisano w tekście dok. transumowanego, zob. KDW VI nr 198a.

³Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁴Mikołaj z Michałowa, zob. wyżej, nr 783/3.

⁵Jakub Koniecpolski i Maciej z Łabiszyna, zob. wyżej, nr 776/4, 5.

⁶Jakub Koniecpolski i Maciej z Łabiszyna, zob. wyżej, nr 776/4, 5.

⁷Piotr Szafraniec, zob. wyżej, nr 783/8.

⁸Jarand z Brudzewa i Grabi, dworzanin królewski 1394, podczaszy? brzeski 1402, stolnik? 1403, chorąży inowrocławski 1408, Grunwaldczyk; starosta inowrocławski 1417, wojewoda inowrocławski 1426/27, wojewoda sier. 1437 - 1452, zm. 1452 (PSB III s. 6 - 8, X, s. 612; Spisy sier.).

⁹Mikołaj Kiełbasa z Tymieńca (par. Staw w Sieradzkiem, na pn.-zach. od Blaszek - Koz. 5 s. 431, 7 s. 399), Grunwaldczyk, podczaszy pozn. 1418 - 1425, kasztelan bydgoski 1426/27, zm. po 1435 (GStar. s. 75).

¹⁰Wojciech Jastrzębiec i Donin, zob. wyżej, nr 776/10, 11.

¹¹Wojciech Jastrzębiec i Donin, zob. wyżej, nr 776/10, 11.

Dokument Nr 823

Poznań, 6 maja 1418

Biskup poznański potwierdza erekcję altarii fundacji Bartosza i Janusza Wezenborgów w kościele parafialnym w Gostyniu.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 38, k. 117 - 118. Wpis 5 marca 1458.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Andreas Dei gracia episcopus Poznaniensis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris presencium noticiam habituris, quomodo ad nostram accedens presenciam discretus vir Gregorius rector ecclesie parrochialis in Conoyad, presbiter noster Poznaniensis², presentatus ad altare nove fundacionis in titulum Assumpcionis Beate Marie Virginis [k. 117v] et beate Margarethe, situm in opido Gostin, quoddam privilegium dotacionis et erreccionis nobilium virorum dominorum Barthosii et Johannis fratrum germanorum de Vozemburg^a heredum ibidem in Gostin, ipsorum veris duobus sigillis, ut apparebat, impressulis^a pergameni impendentibus sigillatum, modum, vim, formam et tenorem huiusmodi erreccionis et fundacionis et dotacionis altaris predicti in se continens cum ea, qua decuit, reverenciam^a no(bis) exhibuit, cuius tenor de verbo ad verbum sequitur et est talis:
[następuje dok. Bartosza i Janusza Wezenborgów z daty: Gostyń, 28 września 1416 - zob. wyżej, nr 786].
Post cuiusquidem privilegii presentacionem et exhibicionem prefatus dominus Gregorius presentatus, nomine dictorum dominorum Barthossii et Johannis fratrum germanorum de Wyzemburg dicti altaris patronorum et suo, nobis cum instancia debita supplicavit humiliter, ut ipsum privilegium contentaque in eo atque ipsius altaris ereccionem, fundacionem et dotacionem auctoritate nostra ordinaria in titulum perpetui beneficii creare, confirmare, approbare, ratificare, perpetuare, erigere, ratum, gratum habere atque firmum, indulgenciis quoque et celestibus stipendiis ex viscerosa pietate paterna munerare ipsumque ad eundem^a investire dignaremur. Nos itaque prefati Gregorii presentati ymmoverius dictorum dominorum Barthossii et Johannis fratrum germanorum supplicacionibus benigniter inclinati, privilegium predictum omniaque et singula in eo contenta atque huiusmodi altaris erreccionem, fundacionem et dotacionem ratam, gratam habentes atque firmam, ipsa presentibus auctoritate nostra ordinaria approbamus, ratificamus, perpetuamus, confirmamus nostroque medio decreto ordinario perpetue firmitatis vim habere decernimus. Et ut tanto avidius tantoque frequencius ad venerandum devotis laudibus diem et festum Assumpcionis Beate Marie Virginis [15 VIII], in cuius honore dictum altare fundatum existit et dotatum, et ad supportandum altaristam dicti altaris, qui pro tempore fuerit, subsidiis caritativis sexus utriusque christifideles fervencius excitentur, universis et singulis sexus utriusque christifidelibus nostre diocesis, filiis contritis et confessis, qui in die et festo Assumpcionis Beate Marie Virginis ad dictum altare causa devocionis accesserint oraturi et unum Pater noster cum Ave Maria devote dixerint et de collatis a Deo ipsis bonis manus adiutrices porrexerint confisi, de misericordia Ihesu Christi quadraginta dies de iniunctis eis penitenciis misericorditer in Domino relaxamus. Ad presentacionem quoque prenominatorum dominorum Barthossii et Johannis fratrum germanorum de Vezemburg altaris huiusmodi verorum et legittimorum patronorum prefatum Gregorium presbiterum crida in forma solita per venerabilem dominum Vincencium decanum Gneznensis et canonicum Poznaniensis ecclesiarum nostrumque in spiritualibus viccarium generalem³ premissa et exempta coram nobis presentata ad dictum altare in nomine Domini investivimus et presentibus investimus, curam temporalium, administracionem spiritualium, et si quod est, regimen sibi comittimus in eodem. Quocirca tibi rectori ecclesie ibidem in Gostin comittimus iniungentes, quatenus dictum Gregorium in corporalem, realem dicti altaris possessionem inducas, res, libros et dotem sibi assignans in eadem, mandans nichilominus omnibus et singulis dicti altaris censuariis, reddituariis et aliiis quibuscumque censeantur nominibus subditis, ut eidem Gregorio tamquam ipsorum vero et legittimo altariste et rectori in omnibus obediant licite et honeste, de fructibus, redditibus et proventibus, iuribus et obvencionibus universis eidem plenarie respondentes. Volumus autem, quod premissi altaris erreccionis nostram ratificacionem et omnia alia prenotata ecclesie predicte in Gostin, utpote parrochiali nullum preiudicium gr(a)veretur, sed ne dictum altare suis debitis frustretur obsequis, presenti nostro ordinario decreto decernimus, quod Gregorius aut, qui pro tempore fuerit altarista, in eo faciat residenciam personalem et per se aut per alium loco ipsius ydoneum presbiterum, tam pro vivis, [k. 118] quam defunctis oracionibus insistendo obsequia dicti altaris efficaciter adimpleat. Et dum dictum altare vaccare contigerit, statuimus, quod non alter preter, quam actu presbiter per prenominatos patronos ac ipsorum successores loci ordinario ad instituendum presentetur. Ut autem omnia et singula suprascripta illibata perpetue perseverent, presentes nostras transsumpti confirmacionis, indulgenciarum largicionis et provisionis literas scribi mandavimus et nostri soliti appensione sigilli perhennari. Actum Poznanie die Veneris sexta mensis Maii anno Domini millesimo quadringentesimo decimo octavo, presentibus honorabilibus viris, dominis: Peregrino scolastico⁴, Pelka cantore⁵, Barthcone⁶, Boguslao officiali nostro⁷ et Hectore ecclesie nostre Poznaniensis canonicis⁸ ac aliis quampluribus testibus fidedignis. Datum et scriptum per manus Strzeslai Floriani de Kosisky clerici Gneznensis (diocesis^b), apostolica et imperiali auctoritate notarii⁹, tunc coram nobis scriba.

^atak Kop.

^bbrak Kop.

¹Andrzej Łaskarz z Gosławic (na pn. od Konina), dr dekretów, prepozyt włocławski 1392, biskup pozn. 1414, zm. 1426 (WSB s. 430 - 431).

²Grzegorz, zob. wyżej, nr 786/3.

³Wincenty z Marcinkowa, zob. wyżej, nr 789/1.

⁴Peregryn scholastyk pozn. skądinąd nie znany, mógł jednak w tym czasie piastować tę funkcję.

⁵Pełka syn Włościbora, zob. wyżej, nr 804/7.

⁶Bartek, zapewne Bartłomiej syn Rynka mieszczanina z Poznania i Kościana (Now. I s. 640), kanonik pozn. 1401, wikariusz generalny pozn. 1422, prepozyt kolegiaty średzkiej 1423, zm. 1426 (Now. I - II; Jaskulski nr 13), nazwany 1418 bratem (czy rodzonym?) mieszczanina pozn. Erazma Rosmana Naramowskiego (Poznań, WAP, Poznań Z. 6, k. 82v).

⁷Bogusław Świnka, ze Świnek, kanonik pozn. 1415, oficjał pozn. 1417 - 1422, czerski 1428, włocławski 1430, zm. ok. 1433 (Now. II s. 229, 237; KDW V; Jaskulski nr 15).

⁸Hektor z Koźminka, student UJ 1402, kanonik pozn. 1418 (tutaj), prepozyt kolegiaty NMPanny in Summo w Poznaniu 1420 (KDW V nr 324), prepozyt głuszyński 1420 - 1434 (Now. II s. 600; Acta capitulorum I nr 158), oficjał pszczewski 1425 (Now. I - II), zm. po 1450 (Jaskulski nr 26).

⁹Nie zidentyfikowany; wyst. także 1419 (niżej, nr 849/10).

Dokument Nr 824

Gębice, 30 maja 1418

Król Władysław Jagiełło zezwala klasztorowi cystersów w Lądzie na przeniesienie miasta Ląd z prawa polskiego na niemieckie.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 3220. Pergamin 650 × 255 + 93 mm, dziury na złożeniach, pismo wyblakłe. Na zielonym plecionym sznurze pieczęć wystawcy w czerwonym wosku (Gumowski, Pieczęcie, nr 16). Na odwrocie informacje o treści (XV - XIX w.).

||^aIn nomine Domini amen.|| Ad perpetuam rei memoriam. Cum inter humane nature comoda nichil dignius memoria habeatur, opportunum existit, ut actus hominum litterarum appicibus et | testium annotacione perhennentur, ne lapsu temporis evanescant, proinde nos Wladislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum Cracouie, Sandomirie, Siradie, Lancicie, Cuyauie Lythwanieque princeps suppremus, Pomeranie | Russieque dominus et heres etc. significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris presencium noticiam habituris, quomodo ad humiles precum instancias venerabilis et religiosi viri Zyffridi abbatis tociusque con|ventus fratrum monasterii de Landa ordinis Cysterciensis¹ nobis dilectorum civitatem ipsorum Lyanda, prout in suis metis et limittibus longe, late et circumferencialiter est distincta et limittata, de iure Polonico in ius Thewtunicum, quod Maydburgense dicitur, transferimus perpetuo duraturum, removentes ibidem omnia iura Polonicalia, modos et conswetudines universas, que ipsum ius Thewtunicum Maydburgense predictum plerumque consweverunt et sunt solita perturbare. Eximimus insuper, absolvimus et perpetuo omnes et singulos advocatum necnon cives et incolas civitatis predicte Lyanda liberamus ab omni iurisdicione et potestate omnium Regni nostri palatinorum, castellanorum, capitaneorum, iudicum, subiudicum et quorumvis officialium et ministerialium eorumdem, ut coram ipsis aut ipsorum aliquo pro causis, tam magnis, quam parwis, puta furti, incendii, sangwinis, homicidii, membrorum muthilacionis et quibusvis aliis enormibus excessibus citati minime respondebunt nec aliquas penas solvere tenebuntur. Sed tantum civitatis predicte cives et quivis incole coram ipsorum advocato pro tempore existenti, advocatus vero coram prenominato Zyffrido abbate Lyandensi vel ab eo deputato aut coram nobis sive iudicio nostro generali, dum tamen per nostram litteram nostro sigillo sigillatam evocatus fuerit et citatus et hoc, si in reddenda iusticia sit negligens vel remissus, tunc non aliter, quam suo iure Thewtunico Maydburgensi predicto, de se querulantibus sint astricti respondere. In causis autem criminalibus et capitalibus superius expressatis advocato civitatis predicte Lyanda in ipsius metis et greniciis iudicandi, sentenciandi, puniendi, corrigendi, plectendi et condemnandi plenam damus et omnimodam tenore presencium concedimus facultatem, prout hoc ipsum [ius^b] Theutonicum Maydburgense in omnibus suis punctis, sentenciis, condicionibus, articulis et clausulis postulat et requirit, iuribus tamen nostris regalibus in omnibus semper salvis. Harum quibus sigillum nostrum appensum est testimonio litterarum. Actum in Gambyce feria secunda infra octavas Corporis Cristi anno Domini millesimo quadringentesimo decimo octavo², presentibus ibidem magnificis et nobilibus: Mathia de Labischin Brestensi³, Johanne de Cosczol Gnewcouiensi palatinis⁴, Sbigneo de Brzesze Regni Polonie marschalko⁵, Jarando de Grabye vexillifero et capitaneo Juniwladislauiensi⁶, Johanne Manszyk de Dambrowa mense regie subpincerna⁷ et Andrea de Brochoczice curie marschalko⁸ et aliis quampluribus fidedignis. Datum per manus reverendi in Cristo patris, domini Alberti Dei gracia episcopi Cracouiensis, Regni Polonie cancellarii⁹ et venerabilis domini Donyn Sedis Apostolice prothonotarii, decani ecclesie maioris et kathedralis in castro Cracouiensi, prepositi Sancti Floriani ante Cracouiam atque Gneznensis, Cracouiensis, Poznaniensis, Wladislauiensis et Cruschuiciensis ecclesiarum canonici, Regni Polonie vicecancellarii¹⁰, sincere nobis dilectorum.
Ad relacionem honorabilis Sbignei de Oleschnicza scolastici et canonici Sandomiriensis, aule regie prothonotarii¹¹.

^ainicjał wysokości całego tekstu Or.

^bdziura Or.

¹Zygfryd, Zewrzyd, opat lędzki 1418 - 1428 (tutaj; KDW V nr 26 - 191), zm. 1429 (MPH V s. 494), najpewniej ident. z poprzednim piwniczym klasztoru lędzkiego 1402 - 1414 (KDW VII nr 733/9).

²Pobyt w Gębicach na Kujawach zgodny z itinerarium wystawcy.

³Maciej z Łabiszyna, zob. wyżej, nr 776/5.

⁴Jan, Janusz, z Kościelca (Kościoła) i Kutna kasztelan dobrzyński 1400 - 1406, wojewoda inowrocławski (gniewkowski) 1412 - 1426, starosta dobrzyński 1418 - 1421 (KDW VII nr 743/2).

⁵Zbigniew z Brzezia, zob. wyżej, nr 776/8.

⁶Jarand z Brudzewa, zob. wyżej, nr 822/8.

⁷Jan Mężyk z Dąbrowy, zob. wyżej, nr 780/9.

⁸Andrzej z Brochocic (Grochocic), Bychawy, Grunwaldczyk, potem wojski lubelski 1419 - 1430, marszałek nadworny 1419 - 1429, starosta kujawski 1419, lubelski 1430 - 1431 (S. Kuraś, Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu, w: Dzieje Lubelszczyzny t. III, Warszawa 1983, s. 41).

⁹Wojciech Jastrzębiec i Donin, zob. wyżej, nr 776/10, 11.

¹⁰Wojciech Jastrzębiec i Donin, zob. wyżej, nr 776/10, 11.

¹¹Zbigniew Oleśnicki, zob. wyżej, nr 810/5.

Dokument Nr 825

Gniezno, 12 czerwca 1418

Pozew oficjała gnieźnieńskiego dla wymienionych mieszkańców Pątnowa, Kazimierza Biskupiego, Sławoszewa, Nieświastowa, Kamieńca i Bieniszewa.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 7, k. 95v. Wpis 27 czerwca 1418.
Streszcz.: KDW V, nr 281 (wg Kop.).

Uw.:Dok. wydajemy ze względu na rzadkość zachowanych pozwów sądów duchownych.

Benedictus archidiaconus Lanciciensis necnon canonicus et officialis sancte Gneznensis ecclesiarum¹ discretis viris rectoribus ecclesiarum in Goslawicze² et in Kasimirz³, et aliis. qui presentibus fuerint requisiti, salutem in Domino. Mandamus vobis in virtute sancte obediencie et sub pena excomunicacionis, quatenus uno edicto pro tribus et peremptorie citetis nobilem Domarath de Panthnowo⁴, Jaroslaum, Mathiam procuratorem, Mathiam opidanum, Nicolaum Canpka in Kasimirz⁵, Wlothonem de Slawossewo⁶, Barthossium de Nestwastowo⁷, Nicolaum scultetum de Camenecz⁸, Nicolaum scultetum de Benissewo⁹, quos presentibus nos citamus, ut coram nobis Gnezne feria secunda proxima post festum sancti Johannis [27 VI] hora terciarum legitime compareant ad instanciam domini Michaelis plebani in Kasimirzs¹⁰, pro et super quibusdam iniuriis, alias ad obiecta iudicialiter responsuri. Datum Gnezne die Solis XII Junii anno Domini M° CCCC° XVIII, nostro sub sigillo.

¹Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 805/4.

²Gosławice, wieś par. na pn. od Konina.

³Kazimierz Biskupi na pn.-zach. od Konina.

⁴Pątnów par. Gosławice, na pn. od Konina (Koz. 5 s. 139). Domarat skądinąd nie znany.

⁵Mieszczanie kazimierscy skądinąd nie znani. Prokurator Maciej był zapewne zarządcą klucza kazimierskiego z ramienia biskupa lubuskiego.

⁶Sławoszewo par. Kleczew, na pn.-wsch. od Kleczewa (Koz. 5 s. 310). Włodek wyst. także 1415 i 1429 (Roty V, nr Konin 330, Gniezno 246).

⁷Nieświastów par. Kazimierz Biskupi, na pd.-zach. od Kleczewa (Koz. 5 s. 73), własność biskupów lubuskich. Bartosz skądinąd nie znany.

⁸Kamieniec, zapewne Kamienica na pn.-wsch. od Kazimierza. Biskupi sołtys Mikołaj skądinąd nie znany.

⁹Bieniszewo par. Kazimierz Biskupi, na pd.-wsch. od Kazimierza (Koz. 4 s. 35). Sołtys Mikołaj skądinąd nie znany.

¹⁰Mikołaj pleban kazimierski wyst. także niżej, nr 827/4 (1418).

Dokument Nr 826

Gniezno, 17 czerwca 1418

[Bodzęta z Chłapowa podsędek kaliski] mianuje Lutka z Brzezia swoim zastępcą sądowym na roczku ziemskim w Kaliszu.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 3, k. 64v. Wpis dnia 21 czerwca 1418.

Nobilibus viris dominis, iudicio regali in Kalis presidentibus, amiciciam sinceram. Tenore presencium sinceritati vestre duximus significandum, quia nobili domino Ludconi de Brzeszno¹ comisimus vices nostras cum potestate eciam alium nobilem loco nostro ponendi, dum et quando solus non posset interesse. Idcirco petimus dileccionem vestram, quatenus dictis Ludkoni vel alteri, quem ipse et quocienscumque locaverit, ad locum nostrum admittatis et in hiis eidem Ludkoni fidem adhibeatis credituram acsi vobiscum propria loqueremur in persona presentibus dumtaxat ad nostre voluntatis libitum et placitum valiturum. Datum Gnezne feria sexta post festum sancti Viti Confessoris sub anno Domini M CCCC XVIII°, sigillo nostro in robur firmimus presentibus subinpresso².

¹Brzezie, wieś par. na pd.-wsch. od Pleszewa. Lutek (ojciec późniejszego biskupa Jana Lutkowica) wyst. od 1405, był rzeczywiście wicepodsędkiem w sądzie ziemskim w Kaliszu 1418, potem ok. 1430 sędzią kal., nie żył już 1432 (Koz. 4 s. 73; Roty IV nr 137; GUrz. C 200; Spisy wlkp.).

²Kop. nie posiada podpisu; nie ulega wątpliwości, że wystawcą jest podsędek kal. Bodzęta z Chłapowa - o nim wyżej, nr 782/2.

Dokument Nr 827

Gniezno, 18 czerwca 1418

Pozew oficjała gnieźnieńskiego dla Michała plebana w Kazimierzu Biskupim.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 7, k. 95v. Wpis 27 czerwca 1418.
Reg.: KDW V, nr 283 (wg Kop.).

Uw.:Dok. wydajemy ze względu na rzadkość zachowanych pozwów sądów duchownych.

Benedictus archidiaconus Lanciciensis necnon canonicus et officialis sancte Gneznensis ecclesiarum¹, discretis viris rectori ecclesie in Ostrowithe² et vicario in Kasimirz³, et aliis, qui presentibus fuerint requisiti, salutem in Domino. Mandamus vobis in virtute sancte obediencie et sub excomunicacionis pena, quatenus uno edicto pro tribus et peremptorie citetis dominum Michaelem plebanum in Kasimirz⁴, quem presentibus nos citamus, ut coram nobis Gnezne feria secunda proxima post festum sancti Johannis Baptiste [27 VI] hora terciarum legitime compareat ad instanciam nobilis domini Johannis Lichinsky pincerne Kaliesiensis^a⁵, pro et super quibusdam iniuriis, alias ad quevis obiecta iudicialiter responsuri^b. Datum Gnezne die Saturni XVIII Junii anno Domini millesimo CCCC° XVIII, nostro sub sigillo.

^atak Kop.

^btak Kop., zamiast responsurus

¹Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 805/4.

²Ostrowite Kapitulne, wieś par. na zach. od Kleczewa (Koz. 5 s. 119).

³Kazimierz Biskupi na pd. od Kleczewa.

⁴O plebanie Michale, zob. wyżej, nr 825/10.

⁵Licheń Stary (na pn. od Konina). Jan, bratanek biskupa pozn. Andrzeja Łaskarza, student UJ 1405, cześnik kal. 1412, potem kasztelan śremski 1422, wojewoda brzeski 1430, starosta koniński, brzeski 1434 - 1438, zm. 1448/49 (PSB XVII s. 294 - 295; WSB s. 422). Był wówczas zapewne tenutariuszem kazimierskim (dowodnie w 1423: WAP Poznań, Konin Z. 2 k. 109v - 110v).

Dokument Nr 828

Poznań, 29 czerwca 1418

Biskup poznański sprzedaje część dochodów z młyna Marcewo Marcinowi z Młodujewa.

Kop.: 1. Poznań, AAP, CP 4, k. 181v - 182. Wpis w transumpcie biskupa poznańskiego Łukasza Kościeleckiego z daty: Poznań, ok. 29 czerwca 1580. Tytuł: Innovatio privilegii super molendinum Maczewo in clave Cziązynensi. Wpis w XVII w.; 2. tamże, CP 7, k. 142v - 143, w transumpcie biskupa poznańskiego Stefana Wierzbowskiego z daty: Warszawa, 1671. Tytuł:

Privilegium molendini Macewo. Wpis u schyłku XVII w.
In nomine Domini amen. Nos Andreas Dei gratia episcopus Posnaniensis¹ ad universorum et singulorum [k. 143], tam praesentium, quam futurorum notitiam praesens scriptum volumus devenire, quia cupientes bona mensae episcopalis et ecclesiae Posnaniensis in utilitates reducere ampliores, de^a venerabilium fratrum nostrorum et^b dominorum capituli ecclesiae Posnaniensis praedictae consensu tertiam mensuram in molendino nostro Maczewo² cum horto in dicta villa penes dictum molendinum et prato circa aggerem^c septo^d eundo in villam Mloduiewo sitto^b, Gnesnensis dioecesis^e, in tenuta Slupcensi^f consistenti, in reformationem provido viro Martino^g Mathiae^h de Mloduiewo³ et suis successoribus legitimis pro quinquaginta quinque marcis currentisⁱ monetae, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, vendidimus iure hereditario perpetuis temporibus tenendum, habendum, commutandum, vendendum, donandum et in usus ^j-k

beneplacitos suos

convertendum, prout [k.182] sibi et suis successoribus legitimis videbitur utilius expedire. Quiquidem molendinator et sui successores de remanentys et purgamentis ibidem in dicto molendino provenientibus duos porcos nostros et suum tertium teneatur nutriendos. Sed ut dicta venditio obtineat robur perpetuae firmitatis nostrum et dicti capituli sigilla praesentibus sunt appensa. Actum et datum Posnaniae ipso die beati Petri et Pauli Apostolorum in capitulo generali, anno Domini millesimo quadringentesimo decimo octavo, praesentibus et consentientibus venerabilibus dominis: Vincentio decano Gnesnnensi, vicario in spiritualibus⁴, Petro decano⁵, Nicolao archidiacono⁶, Pelka cantore⁷, Simone custode⁸, Nicolao canonicis^l⁹, Nicolao Strzeszkonis^ł¹⁰, Floriano de Poklathki^m¹¹, Simone de Kaczkowo¹², Janussio¹³, Hectore¹⁴, Slupkone canonicis Posnaniensibus¹⁵ capitulariter congregatis. Per manus Nicolaiⁿ de Gorka cancellarii⁹ transivit:

^aac Kop. 2

^bbrak Kop. 2

^cagerem Kop. 2

^dsepito Kop. 1

^ediocesis Kop. 2

^fSłuspscensi Kop. 2

^gimię popsute (Mansino, Mantino?) Kop. 1

^hMatthiae Kop. 2

ⁱcurentis Kop.2

^j-ksuos beneplacitos Kop. 2

^ltak Kop. 1 i Kop. 2 (zamiast cancellario)

^łSkrzeszkowis Kop. 2

^mPokładzki Kop. 2

ⁿcancellarii Kop. 2

¹Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

²Marcewo (Macewo) par. Młodujewo, na pn.-wsch. od Słupcy (Koz. 5 s. 6).

³Młodojewo (Młodujewo), wieś par. na pn.-wsch. od Słupcy (Koz. 5 s. 37), na pd. od Marcewa.

⁴Wincenty z Marcinkowa, zob. wyżej, nr 789/1.

⁵Piotr z Kobylina, zob. wyżej, nr 801/3.

⁶Mikołaj z Chłapowa (na pn.-wsch. od Środy) archidiakon pozn. 1404 - 1420 (KDW V nr 60 n.; Now. II s. 293; Jaskulski nr 77).

⁷Pełka syn Włościbora, zob. wyżej, nr 804/7.

⁸Szymon syn Piotra ze Stobnicy (w Sandomierskiem), kustosz pozn. 1400 - 1418 (ZDKDK I nr 143; KDW V nr 7 n., VII nr 525/10).

⁹Mikołaj z Górki kanclerz kapituły pozn. zob. wyżej, nr 789/3.

¹⁰Mikołaj syn Strzeszka z Ułanowa i Łagiewnik (koło Kłecka) kanonik pozn. 1377, gnieźn. 1383, wielokrotny oficjał i wikariusz generalny gnieźn., kustosz gnieźn. 1415, zm. ok. 1418 (KDW VII nr 418/5).

¹¹Florian z Poklatek, zob. wyżej, nr 789/5.

¹²Szymon z Kaczkowa, zob. wyżej, nr 775/6.

¹³Janusz, najpewniej z Wszołowa, zob. wyżej, nr 804/8.

¹⁴Hektor z Koźmina, zob. wyżej, nr 823/8.

¹⁵Mikołaj syn Słupka ze Studzieńca, zwany też Słupkiem, student prawa w Pradze 1408, mgr, kanonik pozn. 1418 (tutaj), gnieźn. 1426, pleban w Biezdrowie i Szamotułach (stąd zwany też Słupkiem z Szamotuł), zm. 1442/43 (Now. I s. 735; Jaskulski nr 94; MPH V s. 956).

Dokument Nr 829

Poznań, 5 lipca 1418

Biskup poznański transumuje dokument zamiany łanu w Starej Krobi na część Małej Bukownicy.

Or. nie znany. W 1601 r. zaopatrzony był w dwie pieczęcie na sznurach.
Kop.: 1. Poznań, AAP, CP 4, k. 73 - 74. Wpis z XVI w.; 2. tamże, Acta episcopalia 16 cz. 2, k. 23v - 24. Wpis w 1601 r. w transumpcie biskupa poznańskiego Wawrzyńca Goślickiego z daty: Krobia, 17 sierpnia 1601 (tu z datą: 9 lipca 1420).

In nomine Domini amen. Nos Andreas Dei gratia episcopus Posnaniensis¹ ad universorum et singulorum notitiam praesens scriptum volumus devenire, quomodo veniens Nicolaus laicus de Stara Krobia^a² coram nobis et capitulo nostro Poznaniensi quoddam privilegium, ut apparebat, laceratum et vetustate attritum, cum duobus sigillis in cordulis sericeis dependentibus exhibuit^b et praesentavit, petens ipsum innovari et^c approbari et ratificari, cuius tenor sequitur [k. 73v] in haec verba:
[następuje dok. biskupa poznańskiego Wojciecha Jastrzębca z daty: Poznań, 3 lipca 1409 - KDW VII, nr 640].
[k. 74, 24] Nos igitur^d dicti Nicolai iustam et rationi consonam petitionem attendentes ac^e dictae ecclesiae nostrae Posnaniensi in nullo praeiudicari, de consensu capituli nostri praefati privilegium praedictum innovavimus, approbavimus et ratificavimus ac tenore praesentium innovamus, approbamus et ratificamus. In cuius rei testimonium nostrum et dicti capituli nostri sigilla praesentibus sunt appensa. Actum et datum Posnaniae feria tertia infra octavas Visitationis Mariae anno Domini millesimo quadringentesimo decimo octavo^f, praesentibus et consentientibus venerabilibus fratribus nostris, dominis: Vincentio decano Gnesnensi et vicario in spiritualibus³, Petro decano³, Pelka^g cantore³, Simone custode³, Nicolao archidiacono³, Nicolao Gorka cancellario³, magistro Paulo decretorum doctore⁴, Nicolao Strzeskoni^h³, Nicolao Bronisiiⁱ⁵, Floriano Poklathka^j³, Janussio de Solowo^k³, Bartholomeo Rinconis^l⁶, Simone^ł de Kaczkowo³, Stanislao Piorko⁷, Hectore³, Miroscone⁸, magistro Strzeskone^m⁹, Nicolao Czothczaniⁿ¹⁰, Slupek^o³ et Boguslao officiali¹¹, praelatis et canonicis Posnaniensibus capitulariter congregatis.

^aCrobia Kop. 2

^bexibuit Kop. 1

^cbrak Kop. 1

^det Kop. 1

^eet Kop. 1

^fvigesimo zamiast decimo octavo Kop. 2

^gPelca Kop. 2

^hStrzeszkone Kop. 2

ⁱBeronisii Kop. 1

^jPoklatka Kop. 2

^kGolomo Kop. 2

^lPinconis Kop. 2

^łSimkone Kop. 1

^mSkrzeszkone Kop.2

ⁿCzotczany Kop. 2

^oSlupeck Kop. 2

¹Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

²Stara Krobia par. Domachowo, na pn.-wsch. od Krobi. Mikołaj wyst. tylko tutaj.

³Zob. wyżej, nr 828.

⁴Dr Paweł, zapewne ident. z Pawłem z Czechowa, zob. wyżej, nr 801/5.

⁵Mikołaj syn Bronisza z Budzisławia (na pd. od Gąsawy), altarysta gnieźn. 1404 (Acta capitulorum II nr 15), kanonik gnieźn. i pozn. 1407 - 1434, zm. 1434 (Now. I s. 734; KDW V nr 112 n.; Jaskulski nr 76).

⁶Bartłomiej syn Rynka, zob. wyżej, nr 823/6.

⁷Stanisław Piórko, syn Piotra z Szadku (w Sieradzkiem), mgr, notariusz publiczny 1403, prokurator konsystorza gnieźn. i wikariusz wieczysty, gnieźn. 1405, kanonik pozn. 1413, krak. 1420, zm. 1430 (KDW VII nr 466/11).

⁸Miroszek, Mirosław z Bytynia, zob. wyżej, nr 816/4.

⁹Strzeszek syn Wawrzyńca z Ułanowa, Łagiewnik (koło Kłecka), bakałarz z Pragi 1398, mgr w Pradze 1402, wikariusz i altarysta gnieźn. 1403, pleban w Witkowie 1403 i Łowiczu 1411?, kanonik gnieźn. 1408, pozn. 1411, scholastyk łęcz. 1436, zm. 1438 - 1442 (KDW VII nr 465/4; Rep. Germ. III col. 333).

¹⁰Mikołaj Ciotczany z Niesłusza (pod Koninem), kanonik pozn. 1407 - 1443, pleban w Kajewie, Pyzdrach, Słupcy, kanonik kolegiaty w Głuszynie, oficjał pozn. 1437 - 1438, wikariusz generalny i oficjał pozn. 1441 - 1443, zm. 1443 (KDW VII nr 697a/2).

¹¹Bogusław Świnka, zob. wyżej, nr 823/7.

Dokument Nr 830

Ląd, 25 lipca 1418

Król Władysław Jagiełło nakazuje sądowi w Kaliszu rozsądzić spór pomiędzy Dobrogostem i Mikołajem braćmi z Ciemierowa a Przosną i Janem z Siedlemina po upływie roku od śmierci Markusza z Ciemierowa.

Kop.: Poznań, WAP. Kalisz Z. 3, k. 87. Wpis 8 listopada 1418.

Wladislaus Dei gracia etc.
Capitaneo, iudici, subiudici, camerariis ceterisque officialibus in Kalis iudiciis nostris presidentibus. Strenui, nobiles, fideles nostri dilecti! Fidelitatibus vestris mandamus seriose precipientes, quatenus nobiles Dobrogostium et Nicolaum de Czemyrowo fratres germanos, filios olim Marcussii de ibidem¹, cum nobilibus Prosna et Johanne de Sedlemino² in iudicio vestro terrestri iudicare debeatis pro quibuscumque causis, coram vobis habuerint accionem, ita tamen, si et in quantum annus prefati Marcussii obitus sit elapsus. Secus pro gracia nostra non facturi. Datum in Landa ipso die sancti Jacobi Apostoli anno Domini M° CCCC° XVIII°³.

¹Ciemierów (Czemirowo) par. Szymanowice, na wsch. od Żerkowa (Koz. 4 s. 141). Markusz ident. z M. z Marzelewa, zob. wyżej, nr 820/1, tam też informacje o Dobrogoście i Mikołaju. W Cz. obydwaj bracia wyst. do 1444, kiedy to sprzedali swoje działy (SHGWlkp.).

²Siedlemin, wieś par. na pd.-zach. od Jarocina (Koz. 3 s. 185). Jan wyst. także 1416 (Roty II nr 448), Przosna - tylko tutaj.

³Data zgodna z itinerarium królewskim.

Dokument Nr 831

Łęczyca, 5 sierpnia 1418

Król Władysław Jagiełło nadaje wolności targowe miastu Kaliszowi.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 3432. Pergamin 322 × 157 + 60 mm. Na pasku pergaminowym pieczęć wystawcy w czerwonym wosku (Gumowski, Pieczęcie, nr 14). Na odwrocie informacje o treści (XV-XVIII w.).
Wyd.: 1. KGV 1869, 35, s. 593; 2. Rocznik Kaliski 6, 1973, s. 288 - 289 (wg Or., ekscerpowany).
Reg.: Senkowski - Sułkowska, nr 34 (wg Or.).

Wladislaus Dei gracia rex Polonie Lithwanieque princeps supremus et heres Russie significamus tenore presencium, quibus expedit uni|versis, quomodo cupien es civitatis nostre Calis condicionem facere meliorem et incolis^a ispius de paupertate et defectibus ipsorum subvenire, ipsis | forum liberum carnium singulis septimanis, feriis secundis quibuslibet, damus, assignamus et ascribimus presencium per tenorem, | ut omnes et singuli ad idem forum venientes liberam et omnimodam vendendi et emendi habeant facultatem; ita tamen, ut quicumque extranei ad forum predictum carnes adduxerint, ibidem in civitate nostra predicta Calis more solito vendere debent et extra civitatem nullas debeant educere. Venditores vero extranei predicti a quolibet bove vel vacca quinque quadrentes, a porco tres et ab aliis minoribus peccoribus duos quadrentes forenses solvere tenebuntur. Quam exaccionem pecunie solucionis predicte consules civitatis nostre iam dicte Calis ab eisdem debebunt exigere et pro melioracione civitatis atque murorum eandem convertere et singulis annis de eadem nobis racionem facere^b sint astricti.
Tibi igitur Johanni de Sczekoczini capitaneo Maioris Polonie¹, vel qui pro tempore fuerit constitutus, comittimus et mandamus nulla carere volentes racione, quatenus ad nostre beneplacitum voluntatis omnes et singulos forum huiusmodi visitare volentibus^c non debeas impedire nec eos quovismodo perturbare, gracie nostre sub obtentu. Datum Lancicie feria sexta proxima post festum beati Petri Appostoli Ad vincula anno Domini millessimo quadringentesimo decimo octavo².
Ad relacionem Sbignei de Brzesye Regni Polonie marscalci etc.³

^aprzerobione z incolas Or.

^bnadpisane Or.

^ctak Or.

¹Jan ze Szczekocin, zob. wyżej, nr 783/7.

²Data zgodna z itinerarium królewskim.

³Zbigniew z Brzezia, zob. wyżej, nr 776/8.

Dokument Nr 832

Nakło, [5 września 1418]

Starosta nakielski skarży się komturowi toruńskiemu na napad dokonany na ziemie Królestwa przez komtura z Tucholi.

Or.: Berlin-Dahlem, GStAPK, XX. HA OBA 2791. Papier. Ślad odciśniętej pieczęci lakowej.
Reg.: Reg. Teut. I, nr 2791.

Uw.:1. Data ustalona przez wydawców Reg. 2. Wydawcy nie mieli dostępu do Or., wyd. oparto na mikrofilmie Or.

^a-b

Venerabili ac magnifico viro, domino comendatori in Thorun¹, fautori nostro singulari, honorifice presentetur

.
Serviciis assiduis zeliflue et ordinate premissis. Honorabilis domine, fautor carissime! Vestre honorabilitati lacrimose conquerimur super comendatorem de Tuchol², quomodo stantibus treugis pacis per sanctissimum patrem papam modernum et cesarem³, alios terrarum et provinciarum magnatos firmiter statutis non infringendis, ymo forcius quam antea statute fuerint, idem comendator armata multitudine cum nobilibus, civibus et suis familiaribus potentialiter hostili manu terram serenissimi domini regis nostri graciosi invasit, ibi viarum custodes nobiles crudeliter occidit, occisis capitibus truncavit aliosque in Tuchol ducens manibus precisis submersit, nulla iusticia mediante. Qui nobiles nec sibi, nec alicui suorum dampna intulerant, modo iuxta inhibicionem serenissimi domini regis nostros homines detinebant, ne necessaria de terra deducerant inhibita, cum constat vobis et singulis aliarum terrarum dominis, quod nos fures nec spoliatores servamus⁴. Ideo supplicamus honorabilitati vestre, quatenus de tam innocente sa(n)guine nobili iniuste effusi et scandalo Regni Polonie condolenciam, quam nos nunc in corde nostro habemus, geratis, que nobis per ipsum comendatorem sunt gravate, quam eciam ad nostre vite conservacionem in corde contingat nos habere, ad idque facientes de forma sume iusticie, quod facere debeatis, proch dolor, de infriccione treugarum condolentes. Datum Nakel feria secunda post Egidii.
Jaroslaus capitaneus in Nakel etc.⁵

^a-badres na odwrocie listu Or.

¹Komturem w Toruniu był jeszcze 8 września 1418 Ludwik von Lanse (Voigt, Namen-Codex, s. 57).

²Komturem w Tucholi był 1418 Fryderyk von Wilsdorf (ib., s. 59).

³Zygmunt Luksemburski, o którym tu mowa, był w tym czasie jeszcze nie cesarzem, a tylko królem rzymskim.

⁴Śladem tego najazdu jest list wielkiego mistrza do Władysława Jagiełły z 29 września 1418 (Cod. Vit. 419), w którym wspomniany został również (niniejszy?) list Jarosława z Iwna.

⁵Jarosław z Iwna, zob. wyżej, nr 776/9.

Dokument Nr 833

Nakło, 14 września 1418

Starosta nakielski zaświadcza, że Sędziwój z Więcborka sprzedał część Mysław (Mysłowa) Piotrowi ze Śmiłowa.

Kop.: Poznań, WAP, Nakło Gr. 2, k. 215 - 215v. Wpis 27 grudnia 1477 (wg Or., opatrzonego pieczęcią w czarnym wosku z wyobrażeniem clenodii trium turrium).

In nomine Domini amen. Nos Jaroslaus de Gywno succamerarius Kalisiensis, capitaneus in Nakel¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris, quomodo ad nostram aliorumque terre eiusdem nobilium veniens presenciam nobilis vir Sandiuogius heres de Vanscborg², non ^a-b

compulsus, non coactus, non compulsus

nec aliquo herrore seductus, matura deliberacione prehabita, sanus mente et corpore existens, octo mansos agrorum in hereditate sua Mislavi³ nobili Petro de Smilowo et sue filie domine Chwalcze⁴ ipsiusque legittimis successoribus cum omni iure et dominio, prout solus hactenus tenuit, dedit, contulit, assignavit [k. 215v] et cum omnibus proventibus, redditibus, censibus, campis, pratis, silvis, gaiis, borris, virgultis, nemoribus, stangnis, lacubus, piscinis, piscibus, aquis, riwlis, torrentibus, fluminibus, molendinis, laboribus et generaliter cum singulis utilitatibus universisque pertinenciis, nichil iuris aut dominii in premissis pro se reservando, coram nobis more solito, ut prefertur, imperpetuum resignavit et tenendos, vendendos, obligandos, commutandos, alienandos, prout eisdem Petro suisque posteris melius et utilius videbitur expedire. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus est appensum. Actum et datum in Nakel in die sancte Crucis Exaltacionis anno Domini millesimo quadringentesimo decimo octavo, presentibus hiis nobilibus: Jacussio de Rynarzewo⁵, Kussione^c de Golancza⁶, Dobeslao Runga⁷, Vloscziborio de Slupowo⁸, Voiuthe de Radzicz⁹, Derslao de Koszikowo¹⁰ iudice et quamplurimis fidedignis.

^a-btak Kop.

^ctak Kop.

¹Jarosław z Iwna, zob. wyżej, nr 776/9.

²Więcbork, miasto w powiecie nakielskim (Koz. 5 s. 464). Sędziwój wyst. także 1405 (Łaski, Liber beneficiorum I s. 330).

³Mysławy (Mysłowo) par. Wałdowo, na pd.-wsch. od Sępólna Krajeńskiego (Koz. 5 s. 57).

⁴Śmiłowo par. Więcbork, na wsch. od Więcborka (Koz. 5 s. 321). Piotr i Chwałka skądinąd nie znani.

⁵Rynarzewo (koło Szubina). Jakub, Jakusz, zapewne ident. z późniejszym podkonim kal. 1420, kasztelanem rogozińskim 1427 - 1433 (Spisy wlkp.).

⁶Gołańcz, miasto w powiecie kcyńskim. Kusz, Jakusz, także z Wir (na pd. od Poznania) wyst. 1382 - 1423, nie żył już 1424 (SHGWlkp.).

⁷Dobiesław Runga z Sypniewa (wieś par. na zach. od Więcborka - Koz. 3 s. 291, 5 s. 383) był także 1426 wicesędzią w Nakle (GUrz. C 517).

⁸Słupowo (Słupowa) par. Drzewianowo, na wsch. od Mroczy w Nakielskiem (Koz. 1 s. 290, 5 s. 315 - 316). Włościbor wyst. także 1426 (KDW V nr 453) i 1432 (Koz. 5 s. 315 - 316).

⁹Radzicz par. Glesno, na pn.-wsch. od Wyrzyska (Koz. 1 s. 248 - 249, 5 s. 231). Wojuta potwierdzony także 1418 i 1432 (Rocznik Pol. Tow. Heraldycznego 9, 1928/29, s. 134).

¹⁰Kozikowo, Kosykowo, osada dziś nie znana pod Kcynią (Koz. 1 s. 125, 3 s. 642, 8 s. 50). Dziersław skądinąd nie znany, był zapewne sędzią starosty nakielskiego.

Dokument Nr 834

17 września 1418(?)

I. N. Ustanowienie Piotra podkustoszego gnieźnieńskiego zastępcą dziekana przemyskiego Franciszka przy altarii w katedrze gnieźnieńskiej.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 9, k. 231. Wpis 7 grudnia 1420.

Uw.:Data pomylona w tekście: rok 1420 nie odpowiada podanej tamże 11 indykcji i pierwszemu rokowi pontyfikatu Marcina V. Obydwa ostatnie wskazują zgodnie na rok 1418 i ten też przyjmujemy jako wlaściwą datę dok.

In nomine Domini amen. Sub anno eiusdem millesimo quadringentesimo XX¹, indiccione XI, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini, domini Martini divina et Apostolice Sedis providencia pape quinti anno ipsius primo, decima septima die mensis Septembris, hora terciarum vel quasi, in domo honorabilis viri, domini Francisci decani ecclesie Premisliensis², in mei notarii publici testiumque infrascriptorum ad hec specialiter vocatorum et rogatorum presencia, constitutus personaliter honorabilis vir, dominus Franciscus decanus ecclesie Premisliensis alias altarista ecclesie Gneznensis fecit et constituit, et ordinavit suum verum et legittimum procuratorem facti et negocii ac nunccium specialem discretum virum, dominum Petrum vicecustodem ecclesie Gneznensis³ in omnibus ac singulis, que concernunt dictum dominum Franciscum ex parte altaris ipsumque dominum Petrum fecit plenipotentem ac validum sibique dedit in comisso recipere censum altaris preteritorum annorum apud honorabilem virum, dominum Benassium⁴ eidemque domino Petro vicecustodi a festo sancti Martini [11 XI] proxime nunc affuturo contulit pretensum altare tendendum ipsumque tutorem sibi preordinavit. Super quibus omnibus et singulis prefatus dominus Franciscus a me notario publico infrascripto peciit sibi dari publicum instrumentum. Acta sunt anno, indiccione, pontificatus, mense, die, hora et loco, quibus supra, presentibus discretis: Stanislao ecclesie rectote in Szirauice⁵ Petro vicario ecclesie Premisliensis eiusdem diocesis⁶, Valentino clerico Gneznensis diocesis⁶, Nicolao clerico de Lancicia Gneznensis diocesis⁶ et aliis testibus fidedignis ad premissa vocatis.
Et ego Thomas Stanislai de Slupcza clericus diocesis Gneznensis, imperiali auctoritate notarius⁷, predicti procuratoris constitucioni, premissioni, ratihabitacioni, requisicioni aliisque omnibus et singulis premissis, dum sic, prout premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi, aliis tamen ad inquisicionibus predicti domini hoc presens publicum instrumentum manu propria scriptum et in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis consignando, in fidem et testimonium premissorum rogatus et requisitus.

¹Tak Kop. Datę zgodnie z indykcją XI i rokiem pontyfikatu papieża Marcina V (1) poprawić trzeba na 1418.

²Franciszek syn Adama z Orzka (Hurka) k. Przemyśla, dziekan przemyski i altarysta gnieźn. (tutaj), potem student UJ 1423, pisarz ziemski sanocki 1427 - 1430, prepozyt Św. Floriana pod Krakowem przed 1438, dziekan lwowski przed 1444, arcybiskup lwowski 1450, zm. 1451 (Akta grodzkie i ziemskie t. XI, XIII, XIV,, ZDKDK II s. 227; Miesięcznik Heraldyczny 10, 1931, s. 52, 78).

³Piotr podkustoszy gnieźn., może ident. z wyst. 1428 (KDW V nr 524) i 1437 (Acta capitulorum I nr 1664: antiquus vicecustos).

⁴Bieniasz, Benedykt, nie zidentyfikowany. Może chodzi tu o B. z Modły, wówczas wikariusza generalnego i oficjała gnieźn., zob. o nim wyżej, nr 805/4.

⁵Zapewne pleban w Żurawicy koło Przemyśla.

⁶Nie zidentyfikowani.

⁷Tomasz ze Słupcy notariusz publiczny skąd inąd nie znany.

Dokument Nr 835

Marzenin, 5 listopada 1418

I. N. Rozliczenie prepozyta łęczyckiego Piotra Pieskowskiego z Szymonem z Żernik z dochodów.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 8, k. 14-14v. Wpis 23 stycznia 1419.

In nomine Domini amen. Universis et singulis pateat per hoc publicum instrumentum, quomodo de anno nativitatis Domini M° CCCC° decimo octavo, indicione undecima, pontificatus sanctissimi in Cristo patris domini et domini nostri Martini divina providencia pape quinti anno ipsius primo, die vero quinta mensis Novembris, hora vesperorum vet quasi, in villa Marzanino¹, in domo laboriosi Johannis villici ville predicte Marzanino, dyocesis Gneznensis¹, ubi tunc reverendus pater dominus Petrus Boleste prepositus Lanciciensis² eciam habitabat, in mei notarii [k. 14v] publici et testium infrascriptorum ad hoc specialiter vocatorum et rogatorum presencia et coram prefato domino Petro constitutus personaliter nobilis Simon de Zirzniky dyocesis Poznaniensis³, affirmans constanter sibi tunc fore terminum prefixum et assignatum per ipsum dominum Petrum ad racionem faciendam de bonis, decimis, maldratis, censibus et aliis obvencionibus universis, spectantibus ad ipsum dominum Petrum, tam de villa Marzanino predicta, quam eciam de prebenda et altari ecclesie Gneznensis, postulavit a se cum instancia racionem recepisse huiusmodi. Quamquidem racionem post diversos hincinde tractatus inter eosdem habitos prelibatus dominus Petrus locatis ad hoc nonnullis, tam pro parte ipsius Simonis, quam eciam pro parte sua fidedignis et me notario publico amicabili et modo bono, in hunc videlicet modum recepit et acceptavit. Quibusquidem sic locatis et audientibus dictus Simon inter alia computavit se vendidisse quinque acervos siliginis in Marzanino de allodio, decimas in villis Scoloszyno^a⁴, Polszcawesz aput Pobyedziska⁵, Coualske⁶ et in Colathi⁷ pro XLV marcis et uno fertone monete currentis Regni Polonie et hec frumenta, que era(n)t alias derelicta per ipsum dominum Petrum prepositum, vendenda ad manus fideles ipsius Simonis et de quibus nondum plenam racionem faceret. Et hec quoque frumenta fuerunt de anno Domini M° CCCC° XVI quamque racionem, ut premittitur, prenominatus dominus Petrus admisit, excepto eo, quod ipse Simon iurare debuit feria secunda sequenti inclusive, quod frumenta, videlicet V acervos siliginis in Marzanino pro XI 1/2 marcis et decimas in Coualskie et Colathi pro X marcis vendidisset, ad quod iuramentum ipse Simon eciam se spontanee obligavit. Item eodem instanti predictus Simon peciit dominum prepositum, quatenus decrevisset sibi diem et terminum competentem ad racionem ulterius prosequendam de perceptis per ipsum de bonis ipsius domini prepositi, qui vero dominus prepositus volens secum amicabiliter procedere, prout et processit cum bona deliberacione, intencione et iusticia, eandem racionem amicabiliter terminare, eidem Simoni, sic petenti, feriam secundam sequentem, que erat septima mensis predicti Novembris, ad audiendum et faciendum eandem racionem et ad producendum quitancias, si quas haberet, effectualiter assignavit. Et prefatus Simon eundem terminum sponte et libere ac pro finali conclusione racionis acceptavit. Super quibus omnibus et singulis, quibus predictorum dominorum actum predictum ratum et gratum habentes, petiverit hincinde sibi a me notario publico unum vel plura publicum seu publica instrumentum et instrumenta. Acta sunt hec anno, indicione, pontificatus, die, hora, mense et loco, quibus supra, presentibus ibidem discretis et strennuis viris, dominis: Nicolao vicario ibidem in Marzanino⁸, Nicolao Sthosi presbitero minori⁹, Petro dicto Burczek de Clapowo¹⁰, Symone de Podstolicze¹¹, Slawantha de Dambe¹², Martino de Sczithniky armigeris heredibus¹³ et aliis quampluribus fidedignis testibus circa premissa.
Et ego Paulus Domaslai de Zarowo clericus Gneznensis dyocesis, publicus imperiali auctoritate notarius¹⁴, quia predictis racionis faccioni eiusque admissioni, rati et grati habicioni aliisque omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens fui eaque omnia sic fieri vidi et audivi, ideo hoc presens publicum instrumentum exinde confeci meque hinc manu propria subscripsi, signo quoque et nomine meis solitis et consuetis consignando, rogatus et requisitus in fidem et testimonium premissorum.

^aalbo Scolaszyno Kop.

¹Marzenin, wieś par. na pn. od Wrześni (Koz. 1 s. 164 - 165). Sołtys Jan, nie wiemy czy ident. z wyst. 1437 (Roty II nr 1131).

²Piotr syn Bolesty z Pieskowic (Piaskowic w Łęczyckiem), student w Pradze 1399, mgr?, kanonik łęcz. 1401, gnieźn. i krak., prepozyt łęcz. 1404, dziekan kurzelowski 1408, kanonik pozn. 1410, protonotariusz apostolski 1418, prokurator królewski w Konstancji 1418, zm. po 1428 (PSB XXVI s. 414 - 416).

³Żerniki par. Opatówko, na zach. od Wrześni (Koz. 3 s. 504). Szymon wyst. 1405 - 1432 (SHGWlkp.; Miesięcznik Heraldyczny 6, 1913, s. 77).

⁴Miejscowość nie zidentyfikowana, może zapis w Kop. zniekształcony.

⁵Polska Wieś par. Pobiedziska, tuż na pd.-wsch. od Pobiedzisk (Koz. 1 s. 229).

⁶Kowalskie i Kołata par. Wronczyn, na zach. od Pobiedzisk (Koz. 1 s. 116, 126, 4 s. 373, 402).

⁷Kowalskie i Kołata par. Wronczyn, na zach. od Pobiedzisk (Koz. 1 s. 116, 126, 4 s. 373, 402).

⁸Wikariusz Mikołaj wyst. także dwa dni później - niżej, nr 836/7.

⁹Nie zidentyfikowany, wyst. także w dwa dni później - niżej, nr 836/8.

¹⁰Chłapowo par. Grodziszczko, na pn.-wsch. od Środy (Koz. 2 s. 74). Piotr Burczek wyst. 1418 (tutaj) - 1434 (SHGWlkp.).

¹¹Podstolice par. Opatówko, na zach. od Wrześni (Koz. 3 s. 55). Szymon wyst. 1410 - 1422 (Roty II nr 313 - 654; niżej nr 933/10). Pisał się także z Koszut (między Kórnikiem i Środą).

¹²Nie zidentyfikowany - może z Dąbia w Łęczyckiem.

¹³Szczytniki Czerniejewskie par. Marzenin, na pn. od Wrześni (Koz. 5 s. 392 - 393, 7 s. 394). Marcin, brat Macieja Dryji z Modliszewa dziekana w katedrze pozn., wyst. 1415 - 1445 (SHGWlkp.).

¹⁴Nie zidentyfikowany, wyst. także w następnym dok.

Dokument Nr 836

Marzenin, 7 listopada 1418

I. N. Spór prepozyta łęczyckiego Piotra Pieskowskiego z Szymonem z Żernik o dochody z Marzenina oraz z prebendy i z altarii w katedrze gnieźnieńskiej.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 8, k. 13v - 14. Wpis 23 stycznia 1419. Tytuł: Prepositi Lanciciensis.

In nomine Domini amen. Noverint universi presens publicum instrumentum inspecturi, quomodo de anno Domini M° CCCC XVIII, indicione undecima, pontificatus sanctissimi in Cristo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno ipsius primo, die vero septima mensis Novembris, ante horam vesperorum vel quasi; in villa Marzenino Gneznensis dyocesis, in domo Johannis villici (ville^a) predicte Marzenino¹ et coram reverendo patre domino Petro Boleste preposito Lanciciensi et canonico Gneznensi², in mei notarii publici et testium infrascriptorum ad hoc specialiter vocatorum (presencia^a), constitutus personaliter nobilis Simon de Zirzniky Poznaniensis dyocesis³ peciit ad ulteriora procedi, quo ad racionem per ipsum faciendam et statim prelibatus dominus Petrus peciit se per ipsum Simonem absolvi a triginta marcis grossorum latorum, quas idem Simon dicebat se ipsi domino preposito mutuasse. Quiquidem Simon calculo hincinde per ipsum habito et bene deliberatus ad racionem alias per ipsum factam, dictas triginta marcas grossorum latorum pro XLV marcis monete currentis, quas levaverat de bonis ipsius domini prepositi realiter et cum effectu, discomputavit illasque absque omni contradiccione solutas sibi et pro solutis habere voluit et habuit effectualiter partesque hincinde ratum et gratum habuerunt hoc factum, dempto eoque ipse Simon in fertone ipsi domino proposito debitor remansit. Super quibus omnibus et singulis utraque parcium hincinde petiverit a me notario unum vel plura publicum seu publica instrumentum et instrumenta. Item prefatus dominus Petrus volens ulterius eandem racionem continuare ipsamque secundum concordata in effectu deducere consequenter, peciit cum instancia ab ipso Simone sibi solucione fieri pro arenda, videlicet LXIIII marcis currentis ville Marzanino et de residuitate census ac poradlne et de reliquis pecuniis, in quibus sibi prefatus Simon obligabatur. Quiquidem Simon continuo extraxit quasdam quita(n)cias, quas dixit se habuisse, unam a nobili domino Johanne Pescowsky⁴ et aliam a venerabili domino Benedicto canonico et officiali Gneznensi⁵ et aliam a Swanthoslao plebano Sancti Spiritus in Louicz⁶. Quibus quitanciis predictus dominus Petrus ad se receptis et eisdem sane visis et intellectis dixit hec verba ad Simonem, ut ipse produceret mandatum procuracionis procuratorum et potestatem quitandi eorundem de huiusmodi solucione pecuniarum per ipsum Simonem facta, pro quibus multe instancie et concertaciones hincinde tunc fuerunt et inter cetera de bona voluntate ad hoc de consensu utriusque partis deventum fuit quantum ad quitancias dominorum Johannis Pescowsky et Benedicti officialis Gneznensis, quod ille dominus Petrus prepositus stare decrevit et voluit, tali videlicet modo, quod infra XIIII dies immediate predictam feriam secundam sequentes ipsam Simon debuit literam seu nuncium mittere ad prenominatum dominum Johannem in Pescouicze et si in casu predictus dominus Johannes recognovisset se realiter recepisse pecunias in illa quitancia descriptas ab ipso Simone et quitanciam huiusmodi super eisdem pecuniis eidem Simoni dedisse, predictus dominus Petrus debuit stare contentus de dicto ipsius domini Johannis et de quitancia ipsius, alias non de quitanciis vero domini Benedicti officialis quantum ad solucionem census de villa Marzanino, videlicet viginti marcis ipsi domino officiali factas nomine^b capituli Gneznensis, ipse dominus Petrus quantum ad hoc illi quitancie stetit pariterque et ipsum Simonem insuper de novo quitavit. Quantum vero ad solucionem racione fabrice ad hoc fuit deventum, quod predictus Simon et statim die sequenti feria secunda debuerit ire [k. 14] cum notario domini prepositi Gneznam et ibidem accedere ipsum Benedictum officialem Gneznensem et librum taxarum beneficiorum et prebendarum videre et facto calculo bono et racionabili et ad quantumque fuissent reperta taxata prebenda et altaris eiusdem domini Petri prepositi. Et id, quod solutum fuisset ob hoc per ipsum Simonem prelibatus dominus Petrus eciam debuisset et debuit stare contentus sic, ut et stetit tunc. Terciam vero quitanciam sub sigillo et nomine Swanthoslai dictus dominus Petrus asserens viciosam et fore suspectam omnino refutavit et repullit atque non admisit. Et premissis omnibus et singulis sic, ut premittitur, expletis et ad effectum realiter deductis racioneque et calculo hincinde serriatim et summarie factis et per ipsum Simonem libere confessatis, recognitis et per dominum Petrum prepositum admissis prefatus Simon remansit debitor pro arenda et aliis pecuniis per ipsum levatis ipsi domino Petro preposito et recognovit se fore debitorem publice et in eadem racione remansisse in XLVI marcis et uno fertone. Inter quas XLVI marcas erant XVI marce latorum grossorum monete Bohemicalis, quasquidem XLVI marcas et fertonem dictus Simon et statim in numeratis pecuniis solvere debuit cum efectu et se ad hoc secundum obligacionem priorem in actis contentam legitime obligavit. Et super quibus omnibus et singulis prefati domini Petrus prepositus et Simon petiverunt a me notario unum vel plura publicum seu publica instrumentum et instrumenta. Acta sunt hec anno, indicione, pontificatus, die, mense, hora et loco, quibus supra, presentibus ibidem discretis et nobilibus viris, dominis: Nicolao vicario in Marzanino⁷ et Nicolao Sthosi presbitero⁸ necnon Slawantha de Dambe⁹, Martino de Sczithniky¹⁰ testibus circa premissa Gneznensis dyocesis.
Et ego Paulus Domaslai de Szarowo clericus Gneznensis dyocesis, publicus imperiali auctoritate notarius¹¹, quia predictis racionis faciende peticioni necnon triginta marcarum defalcacioni, quitanciarum exaccioni et earundem recepcioni aliisque omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur; agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens fui eaque sic fieri vidi et audivi, ideo hoc presens publicum instrumentum confeci meque hinc manu propria subscripsi, signo quoque et nomine meis solitis et consuetis consignando, rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium premissorum.

^abrak Kop.

^bwyraz powtórzony Kop.

¹Por. dok. poprzedni, przypisy 1 - 3.

²Por. dok. poprzedni, przypisy 1 - 3.

³Por. dok. poprzedni, przypisy 1 - 3.

⁴Jan Pieskowski zapewne ident z wyst. 1394 - 1399 (Zajączkowscy, Materiały II s. 31) był może bratem kanonika Piotra.

⁵Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 805/4.

⁶Świętosław nie zidentyfikowany.

⁷Zob. dok. poprzedni, przypisy 8, 9, 12 - 14.

⁸Zob. dok. poprzedni, przypisy 8, 9, 12 - 14.

⁹Zob. dok. poprzedni, przypisy 8, 9, 12 - 14.

¹⁰Zob. dok. poprzedni, przypisy 8, 9, 12 - 14.

¹¹Zob. dok. poprzedni, przypisy 8, 9, 12 - 14.

Dokument Nr 837

Pyzdry, 13 listopada 1418

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, ze Stanisław z Grabienic na częściach wsi Grabienice, Nowa Wieś i Tury zapisał posag i wiano swej żony Jadwigi.

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 2, k. 67. Wpis w grudniu 1422.

Nos Johannes de Scecociny castellanus Lublinensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram (veniens^a) presenciam nobilis Stanislaus de Grabyenicze², non compulsus nec coactus neque aliquo errore devio seductus, sed sanus mente et corpore existens, usus amicorum consilio et matura deliberacione prehabita, super tota divisione sortis sue in Grabyenicze, in Nowawyesz³ et super medietate hereditatis Thuri⁴ cum omni iure et dominio, prout solus tenuit et habuit, atque omnibus usibus, fructibus, proventibus, censibus, redditibus generaliterque cum omnibus et singulis utilitatibus, pertinenciis et obvencionibus universis, quomodolibet ad dictam sortem sue divisionis hereditatum predictarum spectantibus et quocumque nuncupantur vocabulo, nichil iuris sive dominii pro se ibidem reservando, centum marcas, quinquaginta videlicet dotis et quinquaginta racione dotalicii, grossorum latorum Pragensium, numeri vero Polonicalis consweti, XL^ta octo grossos marca pro qualibet computando, nobilis^b Hedwigi consorti sue legittime² donavit, assignavit, deputavit, ascripsit et coram nobis more solito racionabiliter resignavit tenend(as) iuxta terre conswetudinem et possidend(as). In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus est appensum. Actum et datum in Pysdri dominico die infra octavas beati Martini Confessoris anno Domini M° CCCC° decimo octavo, presentibus strenuis et nobilibus viris et dominis: Martino de Slawsko subdapifero Poznaniensi⁵, Johanne de Wrzeszna⁶, Johanne Pharurey de Garbowo⁷, Petro de Melszino⁸, Wylczkone de Sewszsycze^b⁹ et Andrea de Jaroszewo¹⁰ heredibus.

^abrak Kop.

^btak Kop.

¹Jan ze Szczekocin, zob. wyżej, nr 783/7.

²Grabienice, wieś par. na pn.- zach. od Rychwału w Konińskiem (Koz. 4 s. 260 - 261). Stanisław i jego żona Jadwiga skądinąd nie znani.

³Zapewne Nowa Wieś par. Trąbczyn, na pn.-zach. od Rychwału.

⁴Tury par. Krzymów, na zach. od Koła (Koz. 5 s. 428).

⁵Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 811/2.

⁶Września, miasto w powiecie pyzdrskim. Jan wyst. 1391 - 1426 (Lekszycki II nr 121; Roty II nr 801).

⁷Jan Farurej z Garbowa (w Sandomierskiem), brat Zawiszy Czarnego, Grunwaldczyk, potem stolnik krak. 1434 - 1453 (ZDM II nr 457, AKH VIII s. 86).

⁸Piotr z Mielżyna, zob. wyżej, nr 785/9.

⁹Siąszyce (Siejuszyce) par. Grochowy, na pd. od Rychwału (Koz. 5 s. 286 - 287, 7 s. 384). Wilczek wyst. 1418 (tutaj) i 1424 (Acta capitulorum II nr 183). chyba nie ident. z Marcinem Wilczkiem wyst. 1445 - 1450 (SHGWlkp.).

¹⁰Andrzej najpewniej z Jaroszewic par. Dąbroszyn, na pd.-zach. od Rychwału, gdzie wyst. 1396 - 1422 (SHGWlkp.).

Dokument Nr 838

Poznań, 15 listopada 1418

Biskup poznański potwierdza dokument władz miejskich Wschowy z dnia 19 lutego 1412.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 39, k. 59-59v. Wpis 16 lipca 1459 w transumpcie biskupa poznańskiego Andrzeja Bnińskiego z daty: Poznań, 27 grudnia 1456, gdzie informacja, że dok. był spisany w języku niemieckim i przełożony na łacinę dla celów transumowania (de ydiomate Theutunico in Latinum de verbo ad verbum converti, describi et interpretari). Zapewne jednak informacja ta odnosi się tylko do dok. z 1412 r. (KDW VII, nr 688), a nie dok. biskupiego.

In nomine Domini amen. Nos Andreas Dei gracia episcopus Poznaniensis¹ notum facimus, quibus expedit universis, presentibus et futuris, quod ad nostram accedens presenciam nobilis Bernhardus Oderwolff de Myrzuczino² quoddam privilegium providorum virorum civium et tocius comunitatis opidi in Wschowa nostre diocesis super censum octo marcarum grossorum latorum per pie memorie Johannem Czedlicz³ in et super preterio^a predicti opidi Wschowa empto pro altari in Dei, beatarum Katherine, Dorothee et Barbare Virginum et Martirum honorem in ecclesia parrochiali ibidem in Wschowa sito et dotato predictorum civium, ut asserebat, sigillo in pensula pargameni dependenti sigillatum, modum, vim, formam, seriem, continencia et tenorem huiusmodi ereccionis, dotacionis et fundacionis altaris in se continens cum ea, qua decuit, reverencia nobis exhibuit et humiliter presentavit, cuius tenor sequitur et est talis:
[następuje dok. rady miejskiej Wschowy z daty: Wschowa, 19 lutego 1412 - KDW VII, nr 688].
[k. 59v] Post cuiusquidem privilegii presentacionem et exhibicionem prefatus Bernhardus nobis humiliter supplicavit, ut idem privilegium in ipsoque contenta atque huiusmodi altaris erreccionem, fundacionem et dotacionem auctoritate nostra ordinaria confirmare, approbare, ratificare, perpetuare, ratam habere atque gratam dignaremur. Nos itaque Bernhardi iustis et racioni consonis supplicacionibus benigniter inclinati, dictum privilegium omniaque et singula in eo contenta atque huiusmodi altaris ereccionem, fundacionem et dotacionem ratam, gratam habentes atque firmam, ipsam presentibus auctoritate nostra ordinaria approbamus, rathificamus, perpetuamus et confirmamus ac ipsum altare erigimus nostroque medio decreto ordinario perpetue firmitatis decrevimus vim habere. Ius patronatus vero et presentacionem dicti altaris dicto Bernhardo Oderwolff et filiis suis sic, ut in litera sive privilegio supradescripto continetur et demum consulibus et comunitati opidi in Wschowa supradicti reservamus et ut minister dicti altaris Deum animabus fidelium defunctorum reddat placabilem, constituimus, ut per se vel per alium missam singulis diebus dominicis legere et semel in septimana, quemcumque diem elegerit, aliam pro defunctis celebrare teneatur. Volumus autem, quod in erreccione dicti altaris plebano in Wschowa nullum preiudicium generetur. Datum Poznanie in estuario sive stuba minori curie nostre Poznaniensis, sub anno Domini millesimo quadringentesimo decimo octavo, indiccione undecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini, domini nostri Martini divina providencia pape quinti anno primo, die decima quinta mensis Novembris, hora completorii vel quasi, presentibus honorabilibus viris, dominis: Boguslao officiali⁴ et Nicolao Czotczany canonicis ecclesie Poznaniensis⁵, testibus ad premissa vocatis et rogatis.

^atak Kop.

¹Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/8.

²Bernard Oderwolf wyst. tutaj i 1412 (KDW VII nr 688 - dot. tej samej sprawy), wcześniej 1404 (Poznań WAP, Kościan Z. 2, k. 77).

³Jan Czedlicz wyst. tylko 1412 i tutaj.

⁴Bogusław Świnka, zob. wyżej, nr 823/7.

⁵Mikołaj Ciotczany, zob. wyżej, nr 829/10.

Dokument Nr 839

[Poznań], 8 grudnia 1418

Wojtek mistrz (starszy?) cechu rzeźników w Poznaniu oświadcza, że cech z nowego placu uzyskanego pod miastem w drodze zamiany płaci 4 grosze czynszu rocznie.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania - cechy nr 383. Pergamin 164 × 136 + 14 mm. Prawy górny róg wraz z tekstem urwany. Dziurki w tekście. Pasek po przywieszonej pieczęci. Tekst pisany niewprawną ręką.

Notum sit universis et singulis, presentibus et fut[uris ...] | oportunum, quod ego Vogthek magister carnificum¹ [.... de] | consensu fratrum tocius fraternitatis, or tum enim [...] p[...] | vici(n)um nostre civitatis Florop, vol(e)ntes habere comune recl[usatorium] propter pecora observanda, quomodo ortum cives considerantes [...] propinco^a civitatis ipsum a carnificibus pro comunitate civitatis susceperunt ipsisque locum alterum pro eodem reclusatorio deputarunt ac dederunt, in dex(t)ra manu versus molendinum pergendo, circa stagnum situatum, quem ortum idem fraternitas carnificum ac ipsorum posteri tenebunt, habebunt et possidebunt diebus eviternis et ad usus suos, prout eis fructuosius convertent omnique impedimento proculmoto, de ipso civitati quatuor grossos annuatim censuando. Que comutacio aut dacio finem irreffragabilem perpetue op(ti)nebit et in robur firmitatis optinendum sigillum nostre civitatis dedimus subapendi. Datum in die Concepcionis Marie^b Virginis glo(rio)se sub anno natalis Domini millesimo quadricentesimo decimo octavo, presentibus hiis testibus: Hinr(i)co preconsule², Johanne Chwasth, Niczkone Poznansky, Magno Johanne, Nicolao Pinos, Jacobo Polewka, Alberto rectore antiquo³ et ceteris iuratis civitatis eiusdem etc.

^atak Or., może pro p(r)iv(a)to?

^bprzed Marie skreślone Vir Or.

¹Nie zidentyfikowany.

²Henryk Buchwald, zob. wyżej, nr 809/2.

³Nie zidentyfikowani.

Dokument Nr 840

Mantua, 10 grudnia 1418

Papież Marcin V poleca prepozytowi bożogrobców gnieźnieńskich ukarać krzywdzicieli Macieja plebana we Wronczynie.

Kop.: Gniezno, AAG, ACap. B 5 (Liber privilegiorum capituli Gnezn.), k. 210 - 212. Wpis w XVI w. w wyroku prepozyta Przybysława z daty: Gniezno, 29 marca 1420 - por. niżej, nr 880.

Martinus episcopus, servus servorum Dei¹, dilecto filio praeposito ecclesiae Sancti Joannis extra muros Gnesnenses² salutem et apostolicam benedictionem. Dilecti filii Mathiae rectoris ecclesiae parochialis in Wronczyno Gnesnensis diocesis³ precibus inclinati, praesentium tibi auctoritate mandamus, quatenus ea, quae de bonis ipsius ecclesiae alienata inveneris illicite vel distracta, ad ius et proprietatem eiusdem ecclesiae legittime ^a-b

revocare procures, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo

. Testes autem, qui fuerint nominati, si se gratia aut odio vel timore subtraxerint, censura simili appellatione cessante compellas veritati testimonium perhibere. Datum Mantuae⁴ IIII Idus Decembris, pontificatus nostri anno secundo.

^a-bKop. błędnie - revocaris procuros, condictiones per censuram ecclesiasticam appellatione postpositam compescendo

¹Marcin V papież 1417 - 1431.

²Najpewniej chodzi tu o Mikołaja prepozyta bożogrobców gnieźn. 1420 - 1423, zob. niżej, nr 880/1.

³Wronczyn, wieś par. na pn.-zach. od Pobiedzisk (Koz. 5 s. 495). Pleban Maciej wyst. także 1420 (niżej, nr 880/2) i jeszcze 1426 (SHGWlkp.).

⁴Mantua, Mantova, miasto w pn. Włoszech.

Dokument Nr 841

[Poznań], 1418

Poznański wikariusz generalny zaświadcza, że Dobrogost z Lucin zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 613 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 131, zaginionego w 1945 r.).

1418. Coram Vincentio decano Gnesnensi, canonico et vicario in spiritualibus generali Posnaniensi¹ inscriptio vicariis [cathedralibus Posnaniensibus] census unius marcae cum summa capitali 10 marcarum super Luczyny per Dobrogostium haeredem².

¹Wincenty z Marcinkowa, zob. wyżej, nr 789/1.

²Luciny par. Zaniemyśl, na pd.-zach. od Zaniemyśla (Koz. 2 s. 406 - 407). Dobrogost syn Tomisława, także z Jezior Wielkich koło Zaniemyśla, wyst. 1418 - 1435 (1440?) - SHGWlkp.; Miesięcznik Heraldyczny 7, 1914, s. 104.

Dokument Nr 842

[Poznań], 1418

Oficjał poznański zaświadcza, ze Mikołaj sołtys z Plewisk zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 614 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 139, zaginionego w 1945 r.).

1418. Coram Bogufalo^a canonico et officiali Posnaniensi¹ Nicolaus scultetus in Plewiska² super eadem scultetia vicariis Posnaniensibus censum unius marcae a summa 10 marcarum sibi per Mathiam rectorem ecclesiae in Nietrzanowice³ testamentaliter legata inscribit.

^atak Reg.

¹Bogusław Świnka, zob. wyżej, nr 823/7.

²Plewiska par. Komorniki, na pd.-zach. od Poznania (Koz. 3 s. 42). Sołtys Mikołaj skądinąd nie znany.

³Nietrzanowo (Nietrzanowice), wieś par. na pd.-wsch. od Środy (Koz. 2 s. 515, 5 s. 599, 8 s. 201). Pleban Maciej skądinąd nie znany.

Dokument Nr 843

1418

Stanisław z Kowalewa sprzedaje sołectwo [w Kowalewie] Andrzejowi z Podkoc. Or. i Kop. nie znane.

Streszcz.: Włocławek; Archiwum Diecezjalne, Archiwum Kapituły Kolegiaty Kaliskiej t. 26 (Specimen privilegiorum Collegiatae B. M. Virginis Calissiensis z XVIII w.).

1418. Stanislaus heres de Cowalewo¹ przedaje nobili Andreae de Pothcocze² duos mansos agri in Cowalewo ratione scultetiae pod pewnemi warunkami za 40 grzywien groszy szerokich praskich.

¹Zapewne Kowalewo par. Biskupice Oloboczne, na pd.-zach. od Kalisza (Koz. 4 s. 400). Stanisław wyst. także 1423 i 1428 (Roty IV nr 847, 1028).

²Podkoce par. Skalmierzyce, na pd.-zach. od Kalisza (Koz. 1 s. 266). Andrzej Siekacz wyst. tutaj i od 1422 (Roty IV nr 832, 833), potem 1446 - 1453 częsty wiceurzędnik i sędzia grodu kal. (GUrz. C 241, 135, 166).

Dokument Nr 844

Opatów, 8 marca 1419

[Król Władysław Jagiełło] nakazuje zawiesić terminy sądowe zmarłego Przedbora z Przechodów do czasu powrotu marszałka Zbigniewa [z Brzezia] z Węgier.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 3, k. 170v. Wpis 31 października 1419. Tytuł: Litera regia.

Uw.:Por. też dok. króla z 21 marca 1417 (wyżej, nr 803).

[Ca^a]pitaneo, pallat(ino), castellan(o), iudici, subiudici [ce^a]terisque^b dignitariis et officialibus in terra Polonie iudiciis nostris presidentibus, fidelibus nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum. Magnifici, strenui nobilesque, fideles nostri dilecti! Vestris fidelitatibus precipientes mandamus, quatenus pro villis et bonis temporalibus pie recordacionis olim Przedborii de Przechodi¹ quempiam iudicare nullatenus debeatis tamdiu, quousque strenuus Sbigneus Regni nostri marschalcus², miles noster fidelis dilectus, de convencione Vngaricali, quam cum domino rege Romanorum et Hungarie fratre nostro carissimo decrevimus celebrare³, revertatur. Cui, dum reversus fuerit, pro eisdem villis bonisque temporalibus iusticiam poscenti ministrare debeatis. Secus pro gracia nostra non facturi. Datum in Magna Opatow⁴ feria quarta proxima post dominicam Invocavit anno Domini M° CCCC° XIX°.

^azatarte Kop.

^bnastępuje skr. zuppariis i nie skr. et Kop.

¹Przedbór i Zbigniew zob. wyżej, nr 803/1.

²Przedbór i Zbigniew zob. wyżej, nr 803/1.

³Spotkanie z Zygmuntem Luksemburskim i pobyt Jagiełły na Słowacji miały miejsce w maju i w początku czerwca 1419 r. (A. Gąsiorowski, Itinerarium króla Władysława Jagiełły 1386 - 1434, Warszawa 1970, s. 70).

⁴Pobyt w Opatowie zgodny z itinerarium wystawcy.

Dokument Nr 845

Osiek, 15 marca 1419

Król Władysław Jagiełło zezwala kasztelanowi poznańskiemu Mościcowi ze Stęszewa na wykup wsi Nowa Wieś z rąk sędziego poznańskiego Mikołaja z Błociszewa.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 396. Pergamin 365 × 178-170 + 45-40 mm, pasek pergaminowy do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie informacje o treści i sygnatury (XV - XVII w.).
Reg.: Inventarium, s. 279 (wg Or.).

Wladislaus Dei gracia rex P(o)lonie Lithwanieque princeps supremus et heres Russie etc. significamus tenore presencium, | quibus expedit universis, quod attente mentis intuitu perpendentes grate fidelitatis studiosa obsequia et multiplicium meritorum con|stanciam, quibus strenuus Mosczicius de Staszow castellanus Poznaniensis¹, miles noster fidelis, nobis sincere dilectus, | nostre celsitudini complacuit et in posterum aucto fidelitatis studio poterit prestancius complacere, horum intuitu cupientes ipsum speciali prerogativa prevenire et ad nostra famulamina continuo reddere prompciorem sibi in centum et triginta marcis monete maioris et numeri Polonicalium, in quamlibet marcam quadraginta octo grossos computando, in quibus villam nostram Nouawesz dictam, in districtu Oborniensi^a sitam², a strenuo Nicolao de Blocziszewo iudice generali Poznaniensi³, fideli nostro dilecto, de consensu et voluntate nostris specialibus exemere et liberare indulseramus^b. Quamquidem villam nostram Nowawesz predictus Mosczicius cum omnibus suis successoribus et posteris necnon cum omnibus et singulis proventibus, utilitatibus, fructibus, censibus, redditibus, agris, pratis, campis, silvis, mericis, nemoribus necnon pertinenciis, coherenciis et appendenciis ad ipsam villam Nouawesz spectantibus, quomodolibet in huiusmodi centum et triginta marcis, quam villam tenebit, habebit, utifruetur et pacifice possidebit tamdiu, quousque prefato Mosczicio vel suis successoribus legittimis predicte centum triginta marce fuerint integraliter per nos vel successores nostros^c. Quibus solutis sibi vel suis posteris, dicta villa Nouawesz ad nos et ad successores nostros reddere debebit pleno iure. Harum quibus sigillum nostrum presentibus est appensum testimonio literarum. Datum in Oszek feria quarta proxima post dominicam Reminiscere anno Domini millesimo quadringentesimo decimo nono⁴.
Relacio wenerabilis domini Johannis decani Crac(ouiensis), Regni Polonie vicecancellarii⁵.

^atak Or.

^bdruga część słowa na razurze Or.

^czdanie nie dokończone Or.

¹Mościc ze Stęszewa, zob. wyżej, nr 802/7.

²Nowa Wieś, wieś królewska dziś nie istniejąca koło Obornik (Koz. 2 s. 522 - 523).

³Mikołaj z Błociszewa, zob. wyżej, nr 804/1.

⁴Osiek, wieś pomiędzy Koprzywnicą a Połańcem w Sandomierskiem. Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁵Jan Szafraniec kanonik krakowski 1398, kustosz 1401, scholastyk 1411, dziekan 1418, podkanclerzy koronny 1418 - 1423, kanclerz 1423 - 1433, biskup włocławski 1428, zm. 1433 (Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty, s. 256-258; Krzyżaniakowa II).

Dokument Nr 846

Mchy, 4 kwietnia 1419

Wincenty Furman i Jan bracia z Mchów poręczają Gniewoszowi z Łobeza pobrany czynsz.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistarii 11, k. 65v. Wpis 5 maja 1428 (wg Or. spisanego na pergaminie).

Notum sit omnibus, quibus expedit, quod nos Vincencius Furman et Johannes fratres germani heredes in Mchy¹ fideiubemus et fi(de)iussimus nobili Gnewossio heredi in Lobes² pro census^a, quod recepit aput patrem nostrum¹ et aput nos et dimisimus ei omnia coram Deo et istis, qui habuerunt ius ad eandem pecuniam et quodcumque dampnum predictus Gnewossius et isti, qui ius habuerunt ad predictam pecuniam, habuerint vel inciderint, in nullo debet redundari, nisi in nobis, videlicet Vincencio et Johanne. In cuius rei testimonium sigilla nostra sunt appensa. Actum et datum in Mchy feria tercia post dominicam Judica sub anno Domini M° CCCC° decimo nono.

^atak Kop.

¹Mchy, wieś par. na pd. od Książa Wlkp. (Koz. 2 s. 450, 8 s. 196). Synowie Jana Furmana, Doliwity, z Mchów i Zaniemyśla (Niezamyśla) kasztelana międzyrzeckiego (zm. 1418): Wincenty wyst. 1418 - 1440, Jan tylko 1419 (SHGWlkp.).

²Łobez par. Gola, na zach. od Jarocina (Koz. 2 s. 424 - 425). Gniewosz, Gniewomir, wyst. 1398 - 1423 (Roty III nr 41, IV nr 706).

Dokument Nr 847

Tyczyn, 10 kwietnia 1419

Król Władysław Jagiełło nakazuje staroście generalnemu Wielkopolski, aby skłonił kasztelana poznańskiego Mościca ze Stęszewa do odstąpienia królewskiej Mosiny Piotrowi Korczbokowi.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 6, k. 90. Wpis 10 września 1420.

^a-b

Magnifico et nobili Sand(ivogio) de Ostrorog palatino Poznaniensi et capitaneo Maioris Polonie¹, militi nostro fideli dilecto etc.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Magnifice et nobilis sincere nobis dilecte! Si Petrus Cordebok² tenutam Babimost³ non fuerit assecutus, extunc tue nobilitati comittimus, quatenus magnifico Moscycio castellano Poznaniensi⁴, militi nostro fideli dilecto, literas, quas habet super opido Mossina⁵ et ad ipsum spectantes, coram te facias offerre et presentare. Quibus visis et conspectis summam pecunie, que in dictis literis continetur, Moscicio predicto a Cordebok facias recipere et opido Mossina et cum suis attinenciis Cordebokoni possessionem studeas assignare, quoniam loco illius tenute, videlicet Babimost, Mossinam sibi dare decrevimus. Si vero noluerit predictus Moscicius literas presentare nec pecunias recipere, nichilominus de opido Mossina et ipsius pertinenciis Cordebokonem prefatum intromittas. Aliud non facturus. Datum in Tyczin feria secunda proxima post dominicam Domine ne longe etc. anno etc. decimo nono⁶.
R(elacio) venerabilis domini Johannis decani Crac(ouiensis), R(egni) P(olonie) vicecancellarii⁷.

^a-badres u dołu tekstu Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Piotr Korczbok z Trzebawia (na wsch. od Stęszewa), potem podstoli pozn. 1420/21, podkomorzy pozn. 1426, zm. 1438 (PSB XIV s. 159 - 160; WSB s. 349 - 350).

³O starostwie babimojskim Korczboka zob. GStar. s. 37.

⁴Mościc ze Stęszewa, zob. wyżej, nr 802/7.

⁵O starostwie mosińskim Mościca, zob. GStar. s. 51.

⁶Tyczyn na Podkarpaciu, na pd.-wsch. od Rzeszowa. Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁷Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 845/5.

Dokument Nr 848

Florencja, 9 maja 1419

Papież Marcin V nakazuje oficjałowi wrocławskiemu przeprowadzić postępowanie sądowe w obronie dwu kleryków z Ponieca.

Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania D 709, w or. dokumencie oficjała wrocławskiego Teodoryka Sculteti z daty: Wrocław 20 listopada 1422 - zob. niżej, nr 953.

Martinus episcopus, servus servorum Dei¹, dilecto filio .. officiali Wratislauiensi salutem et apostolicam ben(edictionem). Conquesti sunt nobis Petrus et Nicolaus dicti Puczka de Ponecz fratres, clerici Poznaniensis dyocesis², quod nobilis vir Mosczicz castellanus castri Poznaniensis³, Barthosius Barthos de Gostenyn⁴, Barthosius Sokolofsky de Ponecz armigeri⁵, Laurencius Salczer⁶, Jacobus Drulla⁶ et Mathias Fedelar de Ponecz⁶, laici dicte dyocesis, super quibusdam domibus, balneo, agris, pratis, nemoribus in dicta dyocesi consistentibus, equis, pecuniarum summis et rebus aliis ad eos communiter spectantibus, iniuriantur eisdem. Cum autem dum conquerentes sic, ut asserint, dictorum iniuriancium potenciam perhorrescentes eos infra civitatem et dyocesim Poznaniensem nequeant convenire secure, discrecioni tue per apostolica scripta mandamus, quatinus partibus convocatis audias, causam et appellacione remota, usuris cessantibus debito fine decidas, faciens, quod decreveris per censuram ecclesiasticam firmiter observari, provis(i)one, auctoritate presencium in universitatem dicti^a castri interdicti sentenciam proferas, nisi super hoc a nobis mandatum recepis speciale. Testes autem[,] qui fuerint nominati, si se gracia, odio vel timore subtraxerint, censura simili appellacione cessante compellas veritati testimonium perhibere. Datum Florencie VII Idus Maii, pontificatus nostri anno secundo.

^anadpisane Kop. (or.).

¹Marcin V papież 1417 - 1431.

²Poniec, miasto w powiecie kościańskim. Klerycy Piotr i Mikołaj synowie Pucka skądinąd nie znani, występują jeszcze w tejże sprawie 1422 (niżej, nr 953). Mikołaj może ident. z Mikołajem z Ponieca pisarzem opata lubińskiego 1424 (KDW V nr 397).

³Mościc ze Stęszewa, zob. wyżej, nr 802/7.

⁴Bartosz z Gostynia i Ponieca, zob. wyżej, nr 786/1.

⁵Bartosz Sokołowski, zob. wyżej, nr 782/6.

⁶Skądinąd nie znany.

Dokument Nr 849

Ciążeń, 17 maja 1419

I. N. Stanisław z Szadka zobowiązuje się oddać dług altaryście gnieźnieńskiemu Domkowi.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 9, k. 130 - 130v. Wpis 6 lipca 1420.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 165 (wg Kop.).

(^aI)n nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem Domini millesim o quadringentesimo decimo nono, indicione duodecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno ipsius secundo, die vero decima septima mensis Maii, hora terciarum vel quasi, in curia reverendi in Christo patris domini Andree Dei gracia episcopi Poznaniensis¹ in villa Czanszim Poznaniensis diocesis² meique notarii publici [k. 130v] subscripti testiumque infrascriptorum ad hoc specialiter vocatorum et rogatorum presencia, personaliter constitutus honorabilis vir, dominus Stanislaus Petri de Schadek canonicus Crac(ouiensis) et Poznaniensis ecclesiarum³, non coactus, non compulsus nec aliquo errore devio seductus, sanus mente pariter et corpore, de sui animi spontanea deliberacione, publice recognovit honorabili domino Domkoni altariste in ecclesia Gneznensi metropolitana⁴ quadraginta quatuor florenos monete Vngaricalis auri boni et iusti ponderis racione depositi se teneri riteque et racionabiliter obligari, quorum florenorum medietatem, videlicet viginti duos florenos, ad festum sancti Jacobi proxime nunc instans [25 VII], reliquam vero medietatem ad festum sancti Bartholomei [24 VIII] bona fide et sine dolo eidem domino Domkoni integre et plenarie persolvere promisit, hoc tamen per dictum Stanislaum expresso, quod quantumcunque in causa dicti domini Domkonis decimarum, (quam^b) cum quodam domino Johanne Radzicha⁵ in Curia Romana habet, de pecuniis prenominati domini Stanislai notabiliter et racionabiliter fuerit expositum, extunc tantum dictus dominus Domko ad racionem dictorum florenorum prefato domino Stanislao defalcabit. Super quibus omnibus et singulis premissis prefatus dominus Domko a me notario publico subscripto peciit sibi fieri et confici hoc presens publicum instrumentum. Acta sunt hec anno, indicione, pontificatus, die, mense, hora et loco, quibus supra, presentibus ibidem venerabilibus et honorabilibus dominis: magistro Paulo Wladimiri decretorum doctore, custode Cracouiensi⁶, Mathia de Chlapow canonico Poznaniensi⁷ et Johanne Petri de Maiori Lubstowo clerico Gneznensis diocesis, notario publico⁸ et aliis quampluribus testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis⁹.
Et ego Strzeslaus Floriani de Kosziky clericus Gneznensis diocesis, publicus apo stolica et imperiali auctoritate notarius¹⁰, quia predictis recognicioni et obligacioni aliisque omnibus et singulis premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia et singula premissa sic fieri vidi et audivi, ideo hoc presens publicum instrumentum manu mea propria scriptum exinde confeci et in hanc publicam formam redegi signoque et nomine meis solitis et consuetis consignavi in fidem et testimonium premissorum.

^ainicjalnego i brak Kop. (zapomniano wrysować)

^bbrak Kop.

¹Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

²Ciążeń, miasto biskupie na pn.-wsch. od Pyzdr.

³Stanisław zw. Piórko, zob. wyżej, nr 829/7.

⁴Domek, Domko, Damisław, Domasław syn Miłobrata z Kłodzina (par. Łopienno?) wikariusz w katedrze gnieźn. 1402 (KDW VII nr 428/1 - tam nie w pełni zidentyfikowany), pleban w kościele Św. Wawrzyńca w Gnieźnie 1411 (ib. nr 480/3) w 1412 otrzymujący prowizję papieską na kościół NMPanny w Łowiczu (Rep. Germ. III col. 101), zm. w (przed?) 1425 (niżej, nr 1066).

⁵Jan Radzicha pleban w Marzeninie (na pn. od Wrześni) 1401, wikariusz w katedrze gnieźn. 1403 i altarysta gnieźn., zm. po 1425 (KDW V nr 442, niżej, nr 1065/4; Acta capitulorum II nr 19).

⁶Paweł Włodkowic, dr, scholastyk pozn. 1398, kustosz krak. 1411, profesor UJ, pisarz, zm. 1436 (PSB XXV s. 377 - 381).

⁷Maciej z Chłapowa (na pn.-wsch. od Środy), kanonik pozn. 1419 (tutaj), gnieźn. 1429, archidiakon pozn. 1422? (niżej, nr 943/6), zm. 1435 (Kor. I/2 s. 128 - 129; Jaskulski nr 61).

⁸Lubstów, wieś par. na pd.-wsch. od Ślesina w Konińskiem (Koz. 4 s. 475). Jan syn Piotra (zm. 1400 - 1402 - l.c.), notariusz publiczny 1419 (tutaj) - 1426 (KDW V nr 351, 359, 377 - tu jego Z. N., 386; KDW IX).

⁹Zob. też niżej, dok. nr 855, 867, 882.

¹⁰Zob. wyżej, nr 823/9.

Dokument Nr 850

Trzemeszno, 6 czerwca 1419

Prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie nadaje Janowi Cietrzewiowi młyn w Oćwiece.

Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. 61. Pergamin 266 × 150 mm, zakładka obcięta wraz ze śladami sigillacji. Na odwrocie: Super molandinum in Oczwyeka (XV/XVI w.), Scrinio 7 D (XVIII w.).

Omnia, que fiunt in tempore, simul cum lapsu temporis pereunt, nisi sigillis autenticis et testimonio fidedignorum fuerint | roborata. Igitur nos Andreas divina paciencia prepositus monasterii Tremeschnensis ordinis sancti Augustini | canonicorum regularium¹ unacum conventu nostro vendidimus presentibusque vendimus laborioso viro Johanni dicto | Czetrzew molendinum cum tribus metretis wlgariter myara in villa dicta Oczweka² pro tribus marcis monete et numeri Polonicalis, in quamlibet marcam quadraginta octo grossos computando, sibi et suis le(g)ittimis successoribus perpetue tenendum, habendum et in usus beneplacitos convertendum, prout sibi et suis le(g)ittimis successoribus videbitur expedire. Tali tamen paccione interposita, quod predictus Johannes dictus Czetrzew unacum suis successoribus nobis et dicto monasterio nostro pro censu annuo singulis annis solvere tenebitur unam saxagenam^a monete et numeri supradict(orum) ad festum Penthecostes plenarie cum effectu. Eciam predictus Johannes dictus Czetrzew, quocienscumque opus fuerit ac evenerit, rotam reformare vel novam facere, ferramenta molendinatoria ac lapides seu molares et alia huiusmodi molendinum concernencia, hoc ipsum per se, per suosque le(g)ittimos successores in toto tenebitur ordinare. In cuius rei testimonium sigilla, videlicet sigillum prepositure nostre et nostri conventus, sunt subappensa. Actum et datum Tremeschne feria tercia infra octavas Penthecostes, in domo habitacionis nostre, sub anno Domini millesimo quadringentesimo decimo nono, presentibus hiis testibus, videlicet: nobili Lygascz herede de Rąkawczynowo³, Jalbrzykone herede de Sucharzewo⁴, Petro herede de Ostrow⁵, Alberto de Mykolayewycze⁶ et Stanislao molendinatore de Vyelyathowo⁷ et aliis pluribus fidedignis.

^atak Kop.

¹Andrzej prepozyt trzemeszeński, zob. wyżej, nr 784/4.

²Oćwieka par. Gąsawa, na pd.-wsch. od Żnina (Koz. 1 s. 198, 5 s. 87). Jan Cietrzew skądinąd nie znany.

³Rękawczyn, wieś par. na pd.-wsch. od Trzemeszna (Koz. 1 s. 255, 3 s. 126, 5 s. 240), por. też Rękawczyno Ligaszczewe tuż obok (Koz. 8 s. 57). Ligaszcz, Ligas, wyst. 1402 (Roty V, nr Gniezno 78) - 1419 (tutaj).

⁴Sucharzewo par. Gębice, wieś dziś nie istniejąca (Koz. 5 s. 366, 367). Jałbrzyk, Albricius, wyst. 1406 (KDW VII nr 580/8) i tutaj.

⁵Może z Ostrowa Szlacheckiego par. Marzenin, na pn.-wsch. od Wrześni (Koz. 3 s. 697, 5 s. 122). Piotr skądinąd nie znany.

⁶Mikołajewice par. Niechanowo, wieś drobnoszlachecka na zach. od Witkowa (Koz. 1 s. 174 - 175, 5 s. 30). Wojciech wyst. tutaj i 1420 (niżej, nr 891 i 893), może ident. z Wojciechem wyst. 1433 (Roty I nr 1560).

⁷Wylatowo (Wielatowo), wieś par. na pd. od Mogilna (Koz. 1 s. 352). Młynarz Stanisław skądinąd nie znany.

Dokument Nr *

Gliniany, 12 czerwca 1419

Król Władysław Jagiełło zapisuje Janowi z Kalinowy 200 grzywien na Macewie.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. nr 399.
Wyd.: 1. KDW V, nr 162; 2. KPol. I, nr 160, w obydwu przekazach pod błędną datą 19 maja 1410. W Or. data brzmi: feria secunda in crastino Sancte Trinitatis anno Domini millesimo quadringentesimo decimo nono, tj. 12 czerwca 1419, i zgodna jest w tej postaci z itinerarium królewskim.

Dokument Nr 851

Poznań, 1 lipca 1419

Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski lokuje swoje miasto Lwówek na prawie miejskim, ustanawiając prawa i obowiązki mieszczan.

Or. dziś nieznany; w 1596 r. podczas oblaty w grodzie poznańskim opatrzony był sigillis duobus ex utraque parte, maiori videlicet ex una et minori secretario ex altera parte.
Kop.: 1. Poznań, WAP, Poznań Gr. 167, k. 481v - 484, w oblacie wg Or. wpisanej dnia 6 marca 1596; 2. tamże, Akta m. Lwówka I/3, s. 7 - 13, wg ekstraktu Kop. 1. wpisanego do księgi przywilejów miasta Lwówka w 1645 r.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Quia tunc multis errorum ac dubiorum incommodis prudenter occurrimus, dum gesta aetatis nostrae literarum apicibus et fidedignorum testimonio perhennamus, proinde nos Sandziuogius de Ostrorog palatinus Posnaniensis et capitaneus Maioris Poloniae generalis¹ significamus tenore praesentium, quibus expedit universaliter singulis et singulariter universis, tam praesentibus, quam futuris, praesentem literam audituris vel visuris, quoniam considerantes locorum vastorum haereditatum nostrarum solitudines, quae per extirpationem nemorum et sylvarum in usus reducere uberiores et convocationem hominum debite possemus adaugere, ex nostrarum providentia industriarum de antiquo oppido nostro Woyschino super haereditate nostra Wieczwyschino vulgariter nuncupata et loco semideserto oppidum dictum vulgariter Lwow² transtulimus, [k. 482] mutavimus, locavimus, transferimus, mutamus et locamus. Cupientes tamen hoc idem oppidum nostrum praedictum Lwow largifluis nostris donacionibus benigniter dotare, ut mediantibus huiusmodi donacionis nostrae utilitatum proventibus in suis condicionum munificentiis tanto uberius successivo modo valeat roborari et per hoc oppidum ac incolas ibidem inhabitantes, nostri sincere dilecti, reddantur diligentiores. Addimus primo eidem oppido nostro et hominibus in ipso morantibus sylvam dictam vulgariter Lwowski Las³ incipiendo a graniciebus haereditatum Comorowo⁴ et Gronsko⁵ ita remote, prout granicies Lwowiensis pervenit cum prato iacenti circa eandem sylvam retro molendinum domini Niemiega^a de Lubosch⁶, ut in eadem sylva possent ortos et humiliarios^b ac alias quascunque utilitates ad usus temporum reducere. Excipimus tamen, quod nos et successores nostri in eadem sylva pro aedificiorum nostrorum structuris et posterorum nostrorum robora exscindere et pro necessitate ignis curiae nostrae volumus ligna secare, si et in quantum ipsi oppidani etiam ligna ipsis pro igne secabunt, adiuncto etiam, quod ibidem ex opposito allodii nostri, ubi ager fieri potest, pro eodem allodio nostro agrum possumus exstirpare. Conferimus etiam eisdem oppidanis nostris plenam et omnimodam facultatem, quod possunt in antiquo oppido Woischino et in suburbio Wieczwischino ipsis agros emere ad collendum ab omnibus etenim, qui morabuntur in oppido et agros collent, tam in antiquo oppido, quam suburbio Wieczwischin, tantum per mediam marcam grossorum latorum census annui de quolibet manso agri recipiemus et tales ab omnibus dacionibus, angariis et laboribus liberos faciemus, et in antiquo oppido de quolibet horto dicto zagroda, in quibus hortulani vulgariter zagrodnicy sedent, qui ad agros non spectant, quicunque oppidanorum tenebit, specialiter per sex grossos solvant et ipsos a laboribus etiam liberos facimus. Qui vero super eisdem agris extra oppidum Lwow in allodiis morabuntur et agros praedictos excollent, per mediam marcam [k. 482v] grossorum lattorum census annui de quolibet manso agri ac alias daciones et soluciones consuetas solvere atque labores facere more aliarum villarum nostrarum circumiacentium nobis et successoribus nostris solvere teneantur et de qualibet septura vulgariter zagroda specialiter per sex grossos ac alias daciones et soluciones consuetas solvere atque labores facere, solvere tenentur. Pro melioracione vero oppidi nostri praefati addimus medietatem tocius census de omnibus et singulis agris extirpatis, exturpandis^a, qui sunt in merica vulgariter ogrody dicti dimensurati, quem censum proconsul cum consulibus pro melioracione oppidi sublevabunt, aliam vero medietatem nobis et posteritati nostrae reservamus. Damus etiam omnia macella instituere pistorum, penificarum^a cum integro censu et medietatem macellorum sutorum, aliam vero medietatem nobis et successoribus nostris reservamus et alias quascunque utilitates in oppido ad usus ipsorum ipsis possunt reducere, demptis tamen macellis carnificum omnibus, quae pro nobis et posteris nostris ex integro reservamus. Eciam damus eidem oppido nostro rasorem panni, libram vulgariter wagę^c et balneum civile, tali tamen condicione, quod semper nos et successores nostri cum familia absque solutione qualibet tociens, quociens nobis aut successoribus nostris et familiae nostrae placuerit, debemus balneari, sed consules cum quolibet balneatore hoc exprimere debent, quod balneator nos aut successores nostros et familiam nostram debet attemptare et curam habere in balneando. Et quicunque potest habere propriam sartiaginem^a, ad usus suos libere habeat et unus alteri accomodet. Collationemque scholae domino Joachimo plebano moderno⁷ duntaxat ad tempora vitae ipsius dedimus ad conferendum, post mortem vero eiusdem plebani moderni collacionem dictae scholae ad conferendum eam semper consules eiusdem oppidi nostri perpetuis temporibus sortiri debe(n)t et devolvi pleno iure. Etiam damus ipsis consulibus vitricum ecclesiae statuere, qui super ecclesiam parochialem peritabit. Greges autem omnium alias stada, canes venaticos, accipitres et nisos ipsis oppidanis nostris servare damus. Etiam [k. 483] omnes venaciones et aucupaciones possunt exercere, excepto tamen, quod cervos et capriolos venare non debent. Damus ipsis dictis oppidanis nostris, quod possunt in fossa nostri oppidi circumferencialiter pisces pro necessitate, quantum ipsis placuerit, adaugere, quos nullus ipsis tetigere^a debebit, sed excipimus pro nobis et successoribus paenes^a curiam nostram circumferentialiter, prout curia nostra extenditur, quia ibidem piscinas pro usu nostro et successorum nostrorum volumus conservare. Item poenas criminales violentiarum, deflorationum, homicidii, furticinii, vulnerum cruentorum et lividorum pro nobis et successoribus nostris observamus, sed omnes alias poenas sorciales vulgariter vtseczine et malorum verborum eidem oppido nostro conferimus. Potest etiam quilibet de alienis civitatibus et oppidis, quicunque voluerit libere cum sale et forum venire ad vendendum et ipsi oppidani nostri exactionem forensem salis vulgariter targowe iuxta consuetudinem civitatis Posnaniensis, si et in quantum Posnaniae recipitur, exegere debebunt. Nolumus enim nos neque successores nostri aliquas alias forenses vulgariter targowe recipere, tam fori annalis, quam septimanalis, sed nec oppidani nostri extorqueant exceptis ollis argileis, quas volumus pro curia nostra recipere. Nullibi etiam in villis nostris Chmielnika⁸, Gronsko⁵, Zembowo⁹, Komorowo⁴, Grodna¹⁰, Bolelicze¹¹ et Witomysl¹² cervisia in taberna braxari non debet, sed hic in oppido ipsi tabernatores earundem villarum cervisiam ement ad propinandum, quibusquidem tabernatoribus quodlibet vas cervisiae vendi debet, prout soli oppidani inter se statuerint. Nec volumus, ut aliqui sartores, sutores et fabri in eisdem et in aliis villis nostris fieri debe(n)t, quovismodo et notanter quamdiu hoc idem oppidum nostrum sederit in libertate, quod in omnibus villis nostris in distancia unius milliaris ab oppido iacentibus nullus faber omnino servari debet, sed dum eidem oppido libertas evulserit, vulgariter winidzie, tunc utique in omnibus villis nostris in distantia medii miliaris ab oppido sedentibus [k. 483v] nullum fabrum aeviternis temporibus fovere debebunt. Et in aliis vero villis nostris, quae in distancia unius milliaris iacent, fabros fovere poterint, si et in quantum haeredibus, quibus ex divisione haereditates dictarum haereditatum sorcientur alias dostaną, placebit. Volumus etiam, quod de perceptis omnium utilitatum et proventuum ad ipsum oppidum spectantium nostrae huiusmodi donacionis proconsul cum consulibus totae^a communitati singulis annis, videlicet magistris mechanicorum vulgariter hantwerkmistrzom debitam facient rationem. Etiam dum per nos aut successores nostros fuerint requisiti, si pro melioracione oppidi exponentur, nobis et posteritati nostrae ipsam faciant rationem. Et quia omnes istos proventus ad utilitatem oppidi apponere debeantur, etiam vitricus ecclesiae magistro civium et consulibus singulis annis facient^a rationem. Dum autem nobis aut nostrae posteritati videretur, si percepta per vitricum ecclesiae pro melioratione eiusdem ecclesiae apponerentur, tunc assumpto nobiscum plebano ipse vitricus ecclesiae nobis faciet rationem. Insuper cum ipsum oppidum libertatem exsederit, tunc omnes et singuli oppidani nostri licitam exactionem iuxta communem oppidanorum nostrorum possibilitatem sine aggravamine ipsorum nobis et posteritati nostrae medietatem super festum Paschae, aliam vero medietatem ad festum beati Michaelis Archangeli [29 IX] solvere tenebuntur singulis annis. Ut autem haec nostra donacio robur obtinere valeat perpetuae firmitatis, in pleniorem huius rei evidentiam sigillum nostrum maius cum minori secretario sigillo praesentes literas duximus subappendi. Actum et datum Posnaniae sabbato in vigilia Visitationis Sanctae Mariae Virginis anno Domini millesimo quadringentesimo decimo nono, praesentibus ibidem strenuis ac nobilibus viris, dominis: Kamierza^a de Blizecht¹³, Dobrogostio de Pruschinie¹⁴, Nicolao Baworowski de Bienino¹⁵, Jarando de Baworowo¹⁶, Johanne de Krzischewniki¹⁷ [k. 484], Parisch de Pozarowo¹⁸ haeredibus ac aliis quampluribus fidedignis testibus ad praemissa rogatis specialiter et vocatis in fide(m et) testimonium praemissorum. Excludimus nobis et posteritati nostrae pro curia nostra spacium usque ad molendinum nostrum braseale et prout usque ad pontem in magna strata transeundo versus Pniewy¹⁹ extenditur circumquaque, quia in eodem spacio piscinas et alia pro usu nostro volumus conservare.

^atak Kop.

^btak Kop., zamiast humularios

^calbo wagą Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Lwówek na pd.-zach. od Pniew (Koz. 2 s. 410 - 411), miasto założone na gruntach wsi *Wojszyno i *Więcewojszyno - nazwy hipotetyczne, potwierdzone tylko tutaj, 1406 i 1414 (KDW VII nr 735/2; Now. II s. 462).

³Las na zach. i pd.-zach. od Lwówka.

⁴Komorowo par. Lwówek, na zach. od Lwówka (Koz. 2 s. 320).

⁵Grońsko par. Lwówek, na pd.-zach. od Lwówka (SHGPoz. I).

⁶Lubosz, wieś par. na pn.-zach. od Pniew (Koz. 2 s. 404 - 405). Niemierza, bliski kuzyn (brat?) Sędziwoja z Ostroroga, także z Grodziska Wlkp., wyst. już 1400, zm. ok. 1435 (Poz. II nr 246; SHGWlkp.). Jego młyn bliżej nie zlokalizowany.

⁷Joachim pleban lwówecki (przedtem w Wojszynie?) skądinąd nie znany. Now. II s. 462 w l. 1419 - 1446 wspomina tu plebana Jana.

⁸Chmielinko, Grońsko, Zębowo, Komorowo, Grodna (Grudna), Bolewice (Bolelice) w par. Lwówek.

⁹Chmielinko, Grońsko, Zębowo, Komorowo, Grodna (Grudna), Bolewice (Bolelice) w par. Lwówek.

¹⁰Chmielinko, Grońsko, Zębowo, Komorowo, Grodna (Grudna), Bolewice (Bolelice) w par. Lwówek.

¹¹Chmielinko, Grońsko, Zębowo, Komorowo, Grodna (Grudna), Bolewice (Bolelice) w par. Lwówek.

¹²Wytomyśl (Witomyśl), wieś par. na pd. od Lwówka (Koz. 3 s. 398, 5 s. 480).

¹³Bliżyce par. Raczkowo, na pd.-wsch. od Skoków (Koz. 2 s. 41). Niemierza, bratanek Wincentego Grocholi (Grochoły) prepozyta katedralnego pozn., bliski kuzyn Sędziwoja z Ostroroga, wyst. 1392 - 1420 w Bliżycach, potem w Kiszewie do 1434 (Now. I s. 362; SHGWlkp.).

¹⁴Dobrogost z Prusimia i Kolna, zob. wyżej, nr 802/6.

¹⁵Mikołaj Baworowski, z Baborowa par. Szamotuły i z Binina (Bienina) par. Ostroróg, bliski współpracownik Sędziwoja z Ostroroga, wyst. 1388 - 1428, burgrabia w Kaliszu 1411 - 1415, 1419 - 1423 (SHGPoz. I s. 20; GUrz. C 113, 115).

¹⁶Jarand Baworowski, brat (?) poprzedniego, wyst. 1389 - 1432, burgrabia pozn. 1419 - 1420, bliski współpracownik Sędziwoja z Ostroroga (SHGPoz. I s. 20; GUrz. C 914, 983).

¹⁷Krzyżowniki par. Tulce, na pn.-wsch. od Kórnika (Koz. 2 s. 367 - 368). Jan może ident. z wyst. 1389, Januszem 1407 (Roty I nr 620), wreszcie Janem 1418 - 1436 (ib. nr 940, 941, 1068, 1501, 1387, 1442, 1461; KDW V nr 369; niżej, nr 911/10).

¹⁸Parys z Pożarowa, zob. wyżej, nr 816/5.

¹⁹Pniewy, miasto na pn.-wsch. od Lwówka. Wielka droga zapewne ze Zbąszynia i Babimostu.

Dokument Nr 852

Mogilno, 18 lipca 1419

I. N. Ustanowienie pełnomocników Andrzeja plebana kościoła Św. Jakuba w Mogilnie dla negocjowania przekazania kościoła klasztorowi benedyktynów w Mogilnie.

Or.: Bydgoszcz, WAP, Klasztor Mogilno dok. 12. Pergamin 282 × 330 mm, dobrze zachowany. Kilka drobnych dziurek w tekście. Na odwrocie późne streszczenia i sygnatury: w 4, I n° 3^tio. Z. N. Andrzeja z Kruszyna: Na czterech gradusach krzyż, na jego tle koło, w które wpisane trzy ryby - jak KDW V, s. 353. Z. N. Gromisława: Korona zwieńczona rombem z krzyżami.

^aIn nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo quadringentesimo decimo nono, indicione duodecima, pontificatus | sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno secundo, die Martis decima octava | mensis Julii, hora quasi sexta, in loco capitulari ecclesie Sancti Johannis Ewangeliste in monasterio Moghilnensi nostrorumque | notariorum publicorum et testium infrascriptorum ad hoc vocatorum specialiter et rogatorum presencia, constitutus personaliter honorabilis vir dominus Andreas rector ecclesie parrochialis in opido Moghilno Gneznensis dyocesis¹, non compulsus nec coactus, sed spontanea et matura deliberacione, ut dicebat, intra se prehabita, omnibus melioribus modo, via, forma, causa, iure et ordine, quibus melius potuit et efficacius valuit, fecit, constituit et sollempniter ordinavit suos veros, legittimos ac indubitatos procuratores, actores, factores negociorumque suorum gestores et nunccios speciales honorabilem et circumspectos viros, dominos Sandziuogium decanum Cruswiciensem² necnon magistros Johannem de Scribanis³ et Johannem Heling procuratores causarum sacri pallacii apostolici³, absentes tamquam presentes, omnes in solidum, ita quod non sit condicio melior occupantis, sed quod unus inceperit, alter ipsorum prosequi valeat, mediare et finire ad cedendum et renuncciandum dicte sue ecclesie in Moghilno cum omnibus et singulis fructibus, redditibus et obvencionibus simpliciter et in totum eandemque ecclesiam in manibus prefati sanctissimi in Christo patris domini .. pape vel alterius potestatem ad id ab eo obtinentis, dimittendum et resignandum in finem et effectum, quod non alteri, nisi venerabili et religioso abbati et conventui fratrum ordinis beati Benedicti monasterii in Moghilno pro ipsoque monasterio incorporanda debeatur. Alias huiusmodi cessionem, renuncciacionem, dimissionem et resignacionem wlt habere irritam et inanem nulliusque roboris et momenti, predictas quoque cessionem, renuncciacionem, dimissionem et resignacionem admitti pettendum iuramentumque, quod in premissis fraus, dolus seu simoniaca pravitas aut quevis illicita paccio non intervenit et quodlibet aliud licitum et necessarium in premissis sacramentum in animam dicti domini constituentis prestandum, unum vel plures procuratorem seu procuratores loco sui substituendum et eosdem revocandum ac onus procuracionis huiusmodi in se reassumendum tociens, quociens opus fuerit presenti procuratorio nichilominus in suo robore duraturo. Et generaliter omnia et singula faciendum gerendumve, procurandum et que ipsemet dominus constituens faceret et facere posset, si premissis omnibus et cuilibet eorum personaliter interesset, eciam^b si mandatum exigant magis speciale. Promittens idem dominus constituens nobis notariis infrascriptis sollempniter stipulantibus per iuramentum ad sancta Dei Ewangelia per ipsum prestitum, quod dictos ipsius procuratores et substitutos ab eis non revocabit, donec huiusmodi resignacio suum debitum effectum sorcietur. Promisit insuper omnia et singula quecumque per dictos suos procuratores vel eorum alterum aut substitutum seu substitutos ab eis in premissis et quolibet premissorum acta factave, procurata, firmiter rata, grata atque firma perpetuo tenere et inviolabiliter observare iudicioque sisti et iudicatum solvi, predictos quoque procuratores et substitutos ab eis ac quemlibet ipsorum ab omni onere relevare, satisdando sub omnium bonorum suorum obligacione ac yppoteca. Acta sunt hec anno, indicione, pontificatus, die, mense, hora et loco, quibus supra, presentibus discretis et nobili viris, dominis: Nicolao vicario ecclesie parrochialis predicte in Moghilno⁴, Mathia Thome de Gambicze notario publico Wladislauiensis dyocesis⁵ et Czesthkone herede in Sdrzedzewo dicte Gneznensis dyocesis⁶ testibus circa premissa vocatis specialiter et rogatis.
Z. N. Et ego Andreas Bogussii de Crosyno clericus Wladislauiensis dyocesis, publicus imperiali auctoritate notarius⁷, quia predictis procuratorum constitucioni, ordinacioni, potestatis dacioni, iuramenti prestacioni promissionique de rato, unacum prenominatis testibus ac notario subscripto presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, ideo presens instrumentum manu propria scriptum exinde confeci, subscripsi et in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis consignando, in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum vocatus specialiter et requisitus.
Z. N. ^c-d

Et ego Gromislaus Michaelis de Skothniky clericus Wladislawiensis dyocesis, publicus imperiali auctoritate notarius⁸, quia predictis procuratorum constitucioni, ordinacioni, potestatis dacioni, iuramenti prestacioni promissionique de rato, unacum prenominatis testibus ac notario suprascripto presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, ideo presens instrumentum manu suprascripti notarii scriptum et confectum in hanc publicam formam, me hinc subscribens, reddegi, signo quoque et nomine meis solitis et consuetis consignando, rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum etc.

⁹

^ainicjał wysokości połowy teksu Or.

^bdopisane na marginesie nieco słabszym atramentem chyba tą samą ręką Or.

^c-dinnym atramentem i inną ręką Or.

¹Andrzej syn Wawrzyńca właściciela Wieńca (par. Niestronno, na pn.-zach. od Mogilna - Koz. 1 s. 355, 5 s. 472), pleban kościoła par. Św. Jakuba w Mogilnie przejmowanego teraz przez benedyktynów mogileńskich, wyst. 1404 - 1436, notariusz konsystorza gnieźn. 1424 - 1436 (Acta capitulorum II nr 2, 18, 194; KDW VII nr 534/4, 562).

²Sędziwój (z Piasków?) wyst. od 1409, dziekan kruszwicki 1413 - 1429 wikariusz generalny i oficjał włocławski 1417 - 1419 i 1429, wikariusz generalny włocławski 1428 (AAG, ACons. A 2, k. 42; ib. ACap. B 14, k. 14v; Cat. Bibl. Jag. II s. 418; KDW VII nr 708/2).

³Nie zidentyfikowany.

⁴Wikariusz Mikołaj wyst. tutaj.

⁵Maciej syn Tomasza z Gębic (miasto królewskie na Kujawach) jako notariusz publiczny wyst. tylko tutaj i niżej, nr 862/8, 893/9, zapewne ident. z księdzem tego imienia wyst. 1426 - 1427 (KDW IX).

⁶Czestek zapewne ze Strzyżewa Paczkowego, dawniej S. Paszkowego, par. S. Kościelne, na pn.-zach. od Trzemeszna (Koz. 1 s. 210, 310, 5 s. 361 - 362).

⁷Andrzej syn Boguszy z Kruszyna (Krośnina) w diecezji włocławskiej (nie wiemy czy z K. na pd.-wsch. od Brześcia Kujawskiego, czy też na pn.-zach. od Bydgoszczy), student UJ 1402, wikariusz w Gnieźnie 1412 i altarysta tamże (AAG, ACons. A 3, k. 44v), notariusz kapituły gnieźn. od 1412, notariusz publiczny 1414, pleban w Słupcy 1425, podkanclerzy dworu arcybiskupiego 1429 - 1430 (KDW V nr 371 - tu jego znak notarialny, 498; Acta capitulorum I nr 1640; AAG, ACap. B 14, k. 30; Rep. Germ. III col. 47), wyst. jeszcze 1432 (Akta unii Polski z Litwą nr 52 - 53).

⁸Gromisław ze Skotnik (w powiecie radziejowskim?) nie zidentyfikowany.

⁹W tej sprawie por. też dok. nr 815, 861, 862, 863, 883, 891, 893.

Dokument Nr 853

Białokosz, 30 lipca 1419.

Przeorysza klasztoru dominikanek w Poznaniu potwierdza posiadłości i prawa Bartłomieja i Marka sołtysów w Białokoszu.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Gr. 64, k. 130v. Wpis w r. 1503.

Uw.:Inna Kop. niniejszego dok. znajduje się w XVII-wiecznym kopiariuszu dominikanek poznańskich w Krakowie, Archiwum OO. Dominikanów, s. 3 - 5. Tekstu tej Kop. - wiele gorszej - nie uwzględniamy w niniejszym wydaniu.

In nomine Domini amen. Ideo acta legittime conscribuntur, ne per quempiam posterorum malicia valeant irritari. Noverint itaque igitur, tam presentes, quam futuri, ad quorum audienciam presens scriptum fuerit devolutum, quod ego Katherina priorissa unacum sororibus meis conventus in Poznania sanctimonialium ordinis Predicatorum¹ per presentes publice recognoscimus, quod Bartholomeus et Marcus fratres germani, scolteti in nostra villa nuncupata Byalocosch² nobis suplican(tes) humiliter proposuerunt dicentes, quia emimus duos mansos agri scoltecie in predicta villa nostra Byalokosch pro viginti marcis latorum grossorum, in quamlibet marcam XLVIII grossos computando, cum omnibus utilitatibus et pertinenciis ad eosdem mansos infradescriptos apud nobilem pye memorie dominum Nicolaum heredem in Zydowo et castellanum Santhocensem³ et protunc tenutarium in contractu predicte ville Byalokosch. Quos mansos predictus dominus Nicolaus emerat apud Margaretam et Katherinam uxorem pye memorie Petri dicti Vatha et Pauliconis filiorum olim Bosdaronis necnon apud earum legittimorum successorum⁴, quos predicta Margareta et Katherina unacum omnibus earum posterum mansos in bannito iudicio villa in predicta protunc habito coram scabinis perpetualiter resignaverunt prefato domino Nicolao et post aliquod tempus idem dominus Nicolaus econverso nobis necnon nostris legittimis successoribus similiter in iudicio coram scabinis infrascriptis perpetualiter prefatos duos mansos resignavit. Et ante ea ab antiquis temporibus a nostris antiquis prioribus alios duos mansos habuimus et emimus in vera posessione. Nos itaque ipsorum iustis peticionibus annuentes, ipsos et posteros ipsorum ad totam dictam scolteciam in predicta nostra villa admisimus in veram posessionem perpetuis temporibus valituram, adiungentes et assignantes iam dictis scoltetis quatuor mansos liberos, unum ortum, pratum Vyrzkovyecz, quod ducit ab arbore piri usque ad fossatum. Addicimus ecciam prefate scoltecie insulam, in qua agricultura habetur. Item damus prenominatis scoltetis liberum arbitrium structuram facere in fluvio, quod dicitur Nyrarz⁵, piscacionem in lacu⁶ parvis instrumentis, videlicet gulgustris cum hamo, excepta tantummodo sagena et przywloka, venancionem vero ferarum omnis generis, excepta venacione cervorum et capreolorum, eciam libere cum posteris ipsorum exercebunt necnon avium venationum^a, cuiuslibet condicionis extiterent^a. Incole vero iure Maydboriensi gaudebunt et nihilominus kmethones eiusdem nostre ville evulsa libertate conventui nostro in festo beati Martini [11 XI] singulis annis tres mensuras silignis, tres mesuras avene, duas tritici et fertonem grossorum pro censu solvere tenebuntur, Poznaniam deducentes. Item incole prenominate pro honore octo scotos super Nativitate Christi pro porco aut porcum nostro conventui, super festum Pasche pernam carnium pro fertone aut fertonem dare tenebuntur et de quolibet manso per unum caseum et quindecem ova, super festum autem Nativitatis Sancte Marie [8 IX] II pullos et ortulani per unum pullum. Insuper autem sepedictae incole quatuor vicibus nostre curie arare tenebuntur. Tria vero iudicia magna, scolteti unum et villani duo prandia aut pro quolibet prandio VIII grossos nobis dabunt et nichilominus scolteti et ipsorum posteritas de omni re iudicata tercium denarium percipient, duos pro conventu reservantes. Item damus scoltetis liberum maccellum carnium, unum maccellum panum, calcipariam. Habebunt dicti ecciam scolteti omnimodam facultatem oves et iumenta indomita pascendi in bonis nostris, tantummodo absque dampno vicinorum. Expirata libertate scolteti et sua posteritas in equo pro II sexagenis servicia nobis exibebunt tali condicione, si predictum equum in serviciis nostris perdiderint, infra duos annos a servicio liberi permanebunt et post duos annos alium equum comparabunt ad servicia nobis exhibenda. Si vero conventus sactimonialium equum scolteti pro usibus ipsorum converterint^a, scoltetus servire non tenebitur, donec sibi equus per conventum persolvetur. Ecciam damus et concedimus sepedictis scoltetis et ipsorum posteritati liberum arbitrium dictam scolteciam vendendi, tenendi, commutandi et ad beneplacitum ipsorum convertendi. In cuius rei testimonium sigillum conventus nostri presentibus est appensum. Datum et actum in Byalokosz die dominico, quo decantatur a christifidelibus in ecclesia Omnes gentes, sub anno Domini millesimo quadringentesimo decimo nono, presentibus hiis testibus: nobili Alberto herede de Gnuszyno⁷, Petro plebano de Psarskye⁸, Johanne dicto Szykora ecciam de Gnuszyno, Alberto filio suo ecciam de ibidem⁷, Mathia dicto Strzebel, Vyrzba, Petro dicto Szedlo, Paulo Manczycz protunc scabinis in Byalokosch⁹.

^atak Kop.

¹Katarzyna przeorysza dominikanek pozn. bliżej nie znana, może ident. z zakonnicą Katarzyną Lubiatowską 1404 (KDW VII nr 530/5), zakrystianką Katarzyną 1412 (ib. nr 698).

²Białokosz par. Psarskie, na pn. od Pniew (SHGPoz. I).

³Mikołaj z Żydowa, zob. wyżej, nr 780/7.

⁴Nie zidentyfikowani. Piotr Wata w drugiej ćwierci XV w. wyst. w niedalekich Kosiczynie, Nądni i Głuponiach.

⁵Nyrarz (Nykarz?), zapewne jeden z dziś bezimiennych strumieni wypływających z Jez. Białokoskiego - tu jedyna wzmianka, por. Koz. 2 s. 517: Nykarz.

⁶Jez. Białokoskie na zach. od Białokosza.

⁷Gnuszyn par. Chrzypsko, na pn. od Pniew, na pn.-wsch. od Białokosza. Wojciech wyst. 1419 - 1452, Jan Sikora z synem Wojciechem (kmiecie?) skądinąd nie znani (SHGPoz. I).

⁸Psarskie, wieś par. na wsch. od Białokosza (Koz. 3 s. 109, 8 s. 212 - 213). Pleban Piotr wyst. tylko tutaj; w 1423 plebanem był już Marek (Acta capitulorum II nr 1847).

⁹Ławnicy z Białokosza skądinąd nie znani.

Dokument Nr 854

Opatówek, 14 sierpnia [1419]

Arcybiskup gnieźnieński prosi wielkiego mistrza krzyżackiego Michała Kuchmeistra, aby spowodował zwrot dóbr zabranych bezprawnie poddanym arcybiskupim przez Krzyżaków.

Or.: Berlin-Dahlem, GStAPK. XX. HA OBA 3008. Papier 300 × 212 mm, ślady po złożeniach i zamknięciu czerwoną pieczęcią lakową.
Reg.: Reg. Teut. I, nr 3008.

Uw.:Data roczna ustalona przez wydawców Reg.

^a-b

Magnifico et venerabili viro, domino Michaeli Kochinmeister magistro generali de fratrum domus Theutonicorum de Prussia¹, amico nostro

.
Magnifice et venerabilis domine! Ex querela nostrorum pauperum hominum, tam de Zneyna², quam de Czerequicza³ | et aliis nostris willis proposita accepimus, quomodo domini comendatores vestri non obstantibus temporibus bone pacis | inter Regnum Polonie et ordinem vestrum firmate nuper civibus nostris ibidem de Zneyna sex currus | cum sale et dictis nostris pauperibus hominibus boves, peccora et pecudes et equos in salvo conductu, per eosdem dominos commendatores dato, receperunt et recepta pro se usurpant et detinent occupata. Igitur petimus vos, quatenus velitis efficere et eisdem dominis vestris commendatoribus dare in mandatis, quod huiusmodi bona predicta per eosdem vestros dominos commendatores sic, ut prefertur, rapta et recepta restituantur viceversa. Nam semper vobis et vestris vellemus complacere et nunquam displicere. In hiis eciam et aliis vobis referendis honorabili domino Bernhardo officiali nostro Camenensi⁴, per nos informato, fidem ista vice dignemini adhibere creditivam, tamquam nostra propria vobiscum loqueremur in persona. Datum in castro nostro Opatow⁵ feria secunda in vigilia Assumpcionis Beate Marie Virginis gloriose.
Nicolaus Dei gracia sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopus et primas.

^a-badres na odwrocie listu Or.

¹Michał Kuchmeister von Sternberg, wójt Nowej Marchii 1404 (?) - 1410, wielki marszałek Zakonu 1410 - 1414, wielki mistrz 1414 - 1422, zm. 1423.

²Żnin, miasto arcybiskupie na Pałukach.

³Zapewne Cerkwica (Cerekwica) Mała par. Kamień Krajeński, na pd.-wsch. od Kamienia (Koz. 4 s. 95), nie zaś położona koło Żnina Cerekwica, która nie należała do arcybiskupów gnieźn.

⁴Lista oficjałów kamieńskich (z Kamienia Krajeńskiego w ziemi nakielskiej) jest dotąd bardzo fragmentaryczna. Bernard wyst. także 1421 (niżej, nr 910/2), por. też niżej, nr 901/2.

⁵Opatówek, miasto arcybiskupie w powiecie kaliskim.

Dokument Nr 855

Radomsko, 22 sierpnia [1419]

Stanisław z Szadka kanonik krakowski prosi Domka proboszcza kościoła Św. Wawrzyńca w Gnieźnie o prolongatę spłaty długu.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 9, k. 130. Wpis 6 lipca 1420.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 163 (wg Kop.).

Honorabili viro, domino Domkoni rectori parrochialis ecclesie Sancti Laurencii in burgo Gneznensi¹.
Honorabilis domine Domko! Rogo vos, habeatis pacienciam super solvendis per me vestris florenis, quos diucius vobis solvissem, si debitores mei mea solvissent michi debita, que tenentur. Nam in proximo favente Domino (spero^a), quod michi solventur et similiter vobis sine omni dubitacione solvam. Datum in Radomske² XXII mensis Augusti.
Stanislaus Petri canonicus Cracouiensis³.

^abrak Kop.

¹Domek, zob. wyżej, nr 849/4.

²Radomsko, miasto w Sieradzkiem.

³Stanisław Piórko, zob. wyżej, nr 829/7. Zob. też wyżej, nr 849 i niżej nr 867, 882.

Dokument Nr 856

Ostroróg, 11 września 1419

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Bogusław Koszucki zapisał czynsz altarystom kościoła parafialnego w Ostrorogu.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 74, k. 111. Wpis 12 lipca 1497.
Reg.: KDW V, nr 301 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Sandiuogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presentium universaliter singulis et singulariter universis, quomodo ad nostram ac aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam nobilis Boguslaus Koszuczsky², non compulsus nec coactus, nec aliquo errore devio seductus, quinyma sanus mente pariter existens et corpore, usus amicorum suorum consilio et matura deliberacione prehabita, viginti marcas monete comunis, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, altari Trium Regum in eclesia parrochiali Sancti Johannis in Ostrorog fundato perpetue donavit, assignavit et presentibus ascripsit super hereditate sua Gorka². Quiquidem Boguslaus et successores ipsius legittimi a predictis viginti marcis duas marcas premisse monete census annui singulis annis de anno ad annum super festum beati Martini Confessoris [11 XI] altariste protunc existenti seu altario premisso se dare perpetuo obligavit et eandem donacionem coram nobis more solito racionabiliter resignavit. Tali condicionis articulo superaddito, quod ipse Boguslaus et successores sui legittimi predictas viginti marcas cum duabus marcis census annui in alia hereditate demonst(r)are et assignare seu semovere de predicta hereditate Gorka non debent, nisi cum scitu et consensu, videlicet collatoris et altariste predicti altaris, nec predictam hereditatem Gorka vendere debebunt, nisi premissa pecunia in hereditate eadem retenta. Actum et datum in Ostrorog feria secunda proxima post festum Nativitatis Marie Virginis anno Domini millesimo quadringentesimo decimo nono, presentibus discretis et nobilibus viris: Mathia vicario de Othorowo³, Johanne Rudsky⁴, Nicolao Szyrzynsky⁵, Alberto Gysdbyensky⁶, Sandiuogio Bobolczynsky⁷, Alberto Wythakowsky⁸ et aliis quampluribus fidedignis testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis, nostro sigillo subappenso in fidem et testimonium premissorum.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Koszuty (pomiędzy Kórnikiem i Środą). Bogusz, także z Górki par. Objezierze i Pierzchna par. Nietrzanowo (koło Środy) wyst. 1413 (Miesięcznik Heraldyczny 6, 1913, s. 158) - 1450 (SHGWlkp.), wicesędzia w Poznaniu 1419, wicestarosta w Pyzdrach 1432 - 1434 (GUrz. C 980, 547).

³Otorowo, wieś par. na pd.-zach. od Szamotuł (Koz. 2 s. 575). Wikariusz Maciej skądinąd nie znany.

⁴Jan Rudzki, z Rudek par. Ostroróg (Koz. 3 s. 151), wyst. 1403 - 1430 (SHGWlkp.).

⁵Mikołaj zapewne z Ryżyna (dawniej Rzyżyn, Szyrzyn, par. Chrzypsko Wielkie, na wsch. od Sierakowa), wyst. tutaj i 1420 (Koz. 3 s. 313, 505 - 506).

⁶Wojciech Izdbieński, zapewne z Izdebna par. Kostrzyn Wlkp. (Koz. 2 s. 241), wyst. tutaj i 1411 (KDW VII nr 679/15).

⁷Bobulczyn par. Ostroróg, na pn.-zach. od Ostroroga. Sędziwój wyst. 1419 - 1443 (tutaj; SHGPoz. I), nie wiemy czy ident. z wyst. 1398 - 1399 (ib.).

⁸Wojciech Witakowski z Witakowic par. Sławno, wsi dziś nie istniejącej, położonej obok dzis. Skrzetuszewa, na pd.-zach. od Kłecka (SHGWlkp.; Koz. 1 s. 356, 5 s. 478), wyst. od 1414 (Miesięcznik Heraldyczny 6, 1913, s. 161) - 1419 (tutaj).

Dokument Nr 857

Bydgoszcz, 18 września 1419

Wymienieni sędziowie królewscy zaświadczają, że przysądzili pieniądze od mieszczanina bydgoskiego Macieja Żołędowskiego Augustynowi z Wrzącej.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 10, k. 101v. Wpis 19 maja 1424.

Nos Albertus Strzala de Chothomerza vexillifer Bydgostiensis¹ et a serenissimo principe domino Wladislao rege Polonie domino nostro gracioso iudex partibus infrascriptis specialiter deputatus recognoscimus tenore presencium, quibus expedit universis, quod cum in Gambicze feria quinta proxima post festum sancti Jacobi Apostoli anno Domini M° CCCC° XIX° [27 VII 1419] circa presenciam regie maiestatis² cum magnificis dominis Nicolao Byalucha Sandomiriensi³, Mathia de Labischino Brestensi palatinis⁴, Johanne Sczecosky castellano Lublinensi⁵, Chrczon castellano Sządeszky⁶, Adam de Szelona castellano Dobrinensi⁷, Johannes^a de Crethcowo castellano Rippinensi⁸, Janussio Brzozoglowi capitaneo Bidgostiensi⁹ et aliis fidedignis residebamus, tunc nobilis Augustinus de Wrancza¹⁰ egit ius super Mathiam Szolandowsky civem Bidgostiensem¹¹ pro octuaginta marcis monete Theu(tun)icalis concesse et testes iuxta formam iuris nominavit, quos idem Mathias agens accepit. Et quorumquidem dominorum supradictorum sententacionem^b et diffinicionem fuimus taliter informati, quod si prefati testes in Bydgostia statuti iurarent, tunc dederimus prefato Augustino dictas octuaginta marcas monete Pruthenicalis currentis protunc, quando Augustinus Mathie pecuniam concessit, adiudicare. Cumque in Bidgostia in terminis particularibus feria secunda in crastino sancti Lamperti anno Domini suprascripto [18 IX] cum strennuis nobilibusque dominis Janussio Brzozoglowi capitaneo Bidgostiensi⁹, Nicolao Messzensky vicepalatino¹², Dominico Dzura viceiudice¹², Johanne Coszisko vexillifero Dobrinensi, Hectore filio eius¹³ et domino Kusz de Golancza¹⁴ et aliis quampluribus iudicio presidebamus, tunc veniens ministerialis coram iudicio recognovit, quod predicti testes iuraverunt, cuius recognicionem audientes cum consensu et voluntate dictorum dominorum nobiscum sedencium prefato Augustino dictas octuaginta marcas in et super Mathia Szolandowsky predicto monete Pruthenicalis protunc currentis, quando sibi pecuniam concessit, adiudicavimus et presentibus adiudicamus, Christi nomine invocato, et adiudicatum recepimus in robur perpetue firmitatis. In huius testimonium sigillum nostrum est presentibus appensum. Actum et datum die, anno et testibus, quibus supra.

^atak Kop.

^bodczyt niepewny Kop.

¹Wojciech Strzała z Kotomierza (na pn. od Bydgoszczy) chorąży bydgoski bliżej nie znany, wyst. już 1399 - 1402 (inf. prof. J. Bieniaka).

²Gębice, miasto królewskie na Kujawach. Pobyt tu króla w drodze (z wyprawy krzyżackiej) z Czerwińska do Poznania odnotowuje Długosz; wątpliwości budzi jednak data 27 lipca - przyjęcie jej nakazywałoby sądzić, że dok. wydany w Bądzynie nad Wkrą 26 lipca 1419 (Reg. Teut. II nr 1970) pod imieniem króla wystawiony tam został już po jego wyjeździe.

³Mikołaj z Michałowa, zob. wyżej, nr 783/3.

⁴Maciej z Łabiszyna, zob. wyżej, nr 776/5.

⁵Jan ze Szczekocin, zob. wyżej, nr 783/7.

⁶Krystyn z Koziegłów młodszy, kasztelan sądecki 1419 - 1437 (AKH VIII s. 41 - 42), starosta kolski (GStar. s. 42).

⁷Adam Świnka z Zielonej, zob. wyżej, nr 776/7.

⁸Jan z Kretkowa cześnik dobrzyński 1406, Grunwaldczyk, kasztelan rypiński 1418, dobrzyński 1430 - 1433 (Lasocki, Dostojnicy, s. 14, 20, 7; zob. też PSB XV s. 282).

⁹Janusz Brzozogłowy starosta bydgoski 1409 (1410?) - 1425, kasztelan lędzki 1422 - 1425 (PSB X s. 445; Spisy wlkp.).

¹⁰Wrząca, nie jesteśmy pewni czy W. Wielka i Mała w powiecie konińskim, na pn.-wsch. od Koła, czy też W. w ziemi sier. Augustyn wyst. tylko tutaj, oraz w tejże sprawie 1420 (AAG, ACons. A 10, k. 101 - 101v - reg. pod błędną datą 1419 w KDW V nr 295) oraz w tymże roku niżej, nr 884.

¹¹Maciej Żołędowski nie zidentyfikowany, zapewne z Żołędowa na pn. od Bydgoszczy - wyst. także w tejże sprawie 1420 - KDW V nr 295 (o dacie zob. przypis poprzedni).

¹²Nie zidentyfikowani.

¹³Jan Koszyszko z Orchowa i Hektor z Orchowa, zob. wyżej, nr 785/7, 2.

¹⁴Kusz z Gołańczy, zob. wyżej, nr 833/6.

Dokument Nr 858

Dobrestany, 21 września 1419

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe kasztelana poznańskiego Mościca ze Stęszewa.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 4, k. 427v. Wpis 9 listopada 1419.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Palatinis, castellanis, iudicibus, subiudicibus, camerariis ceterissque^a dignitariis et officialibus iudiciis nostris in terra Maioris Polonie ubilibet presidentibus presentibus requirendis, nostris fidelibus dilectis, graciam regalem et omne bonum. Fideles nobis dilecti! Quia magnificum Moscicium castellanum Poznaniensem¹ ad serenissimum dominum Sigismundum Romanorum etc. regem, fratrem nostrum carissimum, in nostris et Corone arduis dirigimus negociis, quare vobis et vestrum cuilibet mandamus stricte precipientes, quatenus ipsum et fideiussores suos usque ad duarum septimanarum spacium post festum Epyfanie proxime affuturum [20 I 1420] nulla iudicare presumatis racione, efficientes, ut ipsi racione huiusmodi absencie nullum senciant preiudicium et gravamen. Aliud non facturi. Datum in Dobrestany feria quinta ipso die sancti Mathie Ewangeliste anno etc. decimo nono².
Relacio wenerabilis Sbignei de Oleschnicza prepositi Sancti Floriani ante Cracoviam etc.³

^atak Kop.

¹Mościc ze Stęszewa, zob. wyżej, nr 802/7.

²Dobrestany, Dobrostany, na Rusi, koło Gródka Jagiellońskiego. Data zgodna z itinerarium królewskim.

³Zbigniew Oleśnicki, zob. wyżej, nr 810/5.

Dokument Nr 859

Kalisz, 13 października 1419

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Paszek z Gogolewa sprzedał Dorocie wdowie po Januszu Pogorzelskim czynsz przeznaczony dla kaplicy Św. Ducha w Koźminie.

Kop.: 1. Poznań, AAP, D. perg. 22 (dawniej: Koźmin - Kościół Św. Ducha A 1), w or. potwierdzeniu biskupa poznańskiego Andrzeja Łaskarza z daty: Rozdrażew, 25 marca 1422 - zob. niżej, nr 938; 2. tamże, Acta consistorii 27, k. 138 - 139. Wpis 18 listopada 1444 potwierdzenia z 1422 r.
Wyd.: 1. J. Łukaszewicz, Krótki opis historyczny kościołów ... w dawnej diecezji poznańskiej, t. II, Poznań 1859, s. 126 - 127; 2. S. Łukomski, Koźmin Wielki i nowy, Poznań 1914, s. 482 - 483.
Reg.: KDW V, nr 305.

Uw.:W niniejszym Wyd. nie uwzględniamy Kop. 2 jako wtórnej w stosunku do Kop. 1.

Nos Szandziwogius de Ostrorog pallatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ notum facimus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam strenuus dominus Pasko de Gogolewo², non coactus neque aliqua doli delusione seductus, quinymmo sanus mente pariter et corpore validus existens, usus amicorum suorum consilio spontaneaque voluntate et matura deliberacione prehabita, super tota hereditate sua Dzelicza nunccupata³ novem marcas census annui grossorum latorum Pragensium, numeri vero Polonicalis consueti, quadraginta et octo grossos in quamlibet marcam computando, nobili domine Dorothee relicte olim Janussii Pogorzelsky⁴ ad ecclesiam hospitalis in suburbio et extra civitatem Maiorem Coszmyn sitam⁵, pro centum marcis grossorum latorum Pragensium et numeri Polonicalis consueti, ut prefertur, realiter vendidit et coram nobis more solito racionabiliter resignavit, tali tamen condicionis articulo expresso, quod dum et quando prefatus dominus Pasco aut pueri sive legittimi successores sui censum huiusmodi novem marcarum hereditatis ipsorum predicte voluerint redimere et rehabere, tunc debebunt cappellanum seu rectorem dicte ecclesie, qui protunc fuerit, avizare et consulatum civitatis Maioris Coszmyn, ut pecuniam dictarum centum marcarum solutam sublevarent, quibus receptis et sublevatis predicti rector ecclesie prefate hospitalis cum consulatu civitatis Maioris Coszmyn alicubi alias totidem marcas census annui predictis centum marcis, quantum pro eisdem erit emptus, tenebuntur invicem comparare, hoc nichilominus incluso, quod prefata domina Dorothea per tempora vite sue collacionem iuris patronatus presentandi pretacte ecclesie hospitalis habebit, post mortem vero ipsius predicta collacio iuris patronatus presentandi eiusdem ecclesie in et super consularum civitatis Maioris Coszmyn protunc existentem perpetue sortietur devoluta. In cuius rey testimonium sigillum nostrum presentibus est appensum. Actum et datum in Kalis feria sexta proxima ante festum beate Heduigis anno Domini millesimo quadringentesimo decimo nono, presentibus magnificis, strenuis et nobilibus viris et dominis: Mathia Kot de Dambno Naklensi⁶, Johanne de Qwatkowo Landiensi castellanis⁷, Przeczslao Grzischinsky de Brenno dapifero Poznaniensi⁸, Virzbantha⁹ et Andrea de Kobylyno¹⁰ et Lutkone de Brzesze heredibus¹¹ ac aliis quampluribus fidedignis testibus ad premissa vocatis et rogatis.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Gogolewo par. Niepart (na pd.-wsch. od Krobi) i Rozdrażewa (koło Krotoszyna), podczaszy kal. 1401, podkomorzy pozn. 1403, sędzia pozn. 1420, zm. 1425/26 (PSB VIII s. 202; Spisy wlkp.; KDW VI nr 317/3).

³Dzielice par. Rozdrażew, na pd. od Koźmina (Koz. 2 s. 158).

⁴Pogorzela, miasto w powiecie pyzdrskim (Koz. 3 s. 56). Dorota wyst. tylko tutaj i w tej samej sprawie 1422 (niżej, nr 938/2).

⁵Koźmin, miasto w powiecie pyzdrskim; szpital Św. Ducha - pisze o nim Łukomski (jak Wyd. 2, s. 480) zob. też niżej, nr 938.

⁶Maciej Kot z Dębna, zob. wyżej, nr 782/3.

⁷Kwiatków par. Ociąż, na pn.-wsch. od Ostrowa Wlkp. (Koz. 4 s. 441 - 442). Jan, łowczy koniński 1402 - 1418, kasztelan lędzki 1418 - 1420, sędzia kal. 1420 - 1430, zm. 1430/31 (Spisy wlkp.).

⁸Przybysław (nie Przecław) Borek z Gryżyny (na pd.-zach. od Kościana) i z Brenna (na pn.-zach. od Przemętu) wyst. od 1387, burgrabia (starosta) w Kościanie 1407 - 1413 (GUrz. C 731), stolnik pozn. 1416 - 1432, zm. 1432 - 1434 (SHGPoz. I: Brenno, Gryżyna; Spisy wlkp.).

⁹Kobylin, miasto w powiecie pyzdrskim. Wierzbięta, także z Krotoszyna, wyst. 1403 - 1420 (SHGWlkp.).

¹⁰Andrzej z Kobylina wyst. 1400 - 1444 (SHGWlkp.).

¹¹Lutek z Brzezia, zob. wyżej, nr 826/1.

Dokument Nr 860

[Poznań], 13 października 1419

Władze miasta Poznania zaświadczają, że rajca poznański Folker Stowen sprzedał swoje grunty pod Poznaniem mieszczaninowi poznańskiemu Wojtkowi Bogatemu.

Kop.: Kórnik, Bibl. Kórn., rkps 68, k. 195 (papier, XV w.).

Nos infrascripti Nicolaus Paluka prothoconsul¹, Petrus Goldner², Henricus Bothener³, Fulgber^a Stewbe^a⁴, Nicolaus Lindener⁵, Joannes Clysza⁶, Mathias Salmarp^a⁷ et Joannes Berger⁸ consules civitatis Posnaniensis significamus universis per presentes, quod infrascriptorum presencia scabinorum, videlicet Jacobi Cral⁹, Nicolai Gunter¹⁰, Conradi Ottendorff¹¹, Nicolai Poznanski¹², Petri Meysner¹³, Vincencii Buttener¹⁴, Michaelis Burchard¹⁵ et Nicolai Peschel¹⁶ in bannito iudicio, cui Georgius Mekel^a¹⁷ nostre civitatis advocatus iuridice presidens, personaliter coram eis constitutus honestus vir Folgber^a Stewbe concivis noster, eo tempore consul, corpore et mente sanus, non compulsus nec coactus, sed recte^a et racionabiliter et libere vendidit et resignavit agrum suum, qui iacet supra domini nostri regis Gaye¹⁸ et terminatur circa Garczen¹⁹ et circa Gyszycz²⁰, cum omnibus censibus suis et attinenciis in omnibus terminis longis et latis et cum omni iure sic, ut ipsemet eundem habuit et possedit, sic quod nullum ius neque dominium sibi nec suis successoribus in eodem agro reservavit, honesto viro Woytkum^a, filio Divitis Woytkum^a concivis nostri²¹, et post obitum suum proximis amicis suis legitime et eviterne habendum et possidendum, vendendum, dandum, utendum ac faciendum et dimittendum, et convertendum ad maius commodum suum. In fidem premissorum sigillum nostre civitatis presentibus est appensum feria sexta ante Hedwigis anno Domini 1419.

^atak Kop.

¹Mikołaj Pałuka ławnik pozn. 1405, rajca 1410, 1413, 1414, 1422, burmistrz 1419 - 1421, 1423, wyst. do 1428 (WSvP s. 446, 475).

²Piotr Goldener, Henryk Bednarz, Folker Stowen i Mikołaj Lindener, zob. wyżej, nr 794/1, 8, 9, 6.

³Piotr Goldener, Henryk Bednarz, Folker Stowen i Mikołaj Lindener, zob. wyżej, nr 794/1, 8, 9, 6.

⁴Piotr Goldener, Henryk Bednarz, Folker Stowen i Mikołaj Lindener, zob. wyżej, nr 794/1, 8, 9, 6.

⁵Piotr Goldener, Henryk Bednarz, Folker Stowen i Mikołaj Lindener, zob. wyżej, nr 794/1, 8, 9, 6.

⁶Jan Kliza, pisarz pozn. 1412, wielokrotny rajca, burmistrz i ławnik pozn. 1418 - 1449 (WSvP s. 440).

⁷Maciej Salomon rajca pozn. 1419 - 1420 (WSvP s. 447), zapewne ident. z nie żyjącym już 1431 sukiennikiem M. S. (ib. s. 261).

⁸Jan Berger, zob. wyżej, nr 819/16.

⁹Jakub Król, Mikołaj Gunter i Konrad Ottendorf, zob. wyżej, nr 794/12, 11, 10.

¹⁰Jakub Król, Mikołaj Gunter i Konrad Ottendorf, zob. wyżej, nr 794/12, 11, 10.

¹¹Jakub Król, Mikołaj Gunter i Konrad Ottendorf, zob. wyżej, nr 794/12, 11, 10.

¹²Mikołaj Poznański, ławnik pozn. 1419, rajca 1421, bliżej nie znany, może ident. z Poznańskim wyst. 1426 (WSvP s. 161, 446).

¹³Piotr Meissner ławnik pozn. 1419 (tutaj), zapewne ident. z wyst. jeszcze 1431, ławnikiem 1437 (WSvP s. 263, 445).

¹⁴Wincenty syn Henryka Bednarza, wyst. od 1417, ławnik pozn. 1419 (tutaj), 1428, 1435, 1440, 1441 (WSvP s. 96, 440).

¹⁵Michał Burchard, syn Jana B. (rajcy pozn. 1407 - 1408), mieszczanin pozn. wyst. 1417 - 1431, ławnik 1419 (tutaj; WSvP s. 99, 209, 234, 253; Acta capitulorum II nr 1007).

¹⁶Michał Peszel mąż Gertrudy (o niej PSB XXV s. 665), rajca pozn. 1402, ławnik 1419 (tutaj ostatnia o nim wzmianka), zob. też WSvP s. 99.

¹⁷Jerzy Merkiel, zob. wyżej, nr 809/4.

¹⁸Gaj, osada pod Poznaniem, pomiędzy Kundorfem a Św. Marcinem (Koz. 2 s. 167, 8 s. 27; SHGPoz. I).

¹⁹Zapewne Ogrody, przedmieście Poznania koło kościoła Św. Marcina (por. z dzis. ulicą Ogrodową w Poznaniu).

²⁰Jeżyce, wieś na zach. od Poznania, dziś w obrębie miasta Poznania (SHGPoz. II).

²¹Wojtek, Wojciech Bogaty (Dives), mieszczanin, rajca pozn. 1397 - 1399, 1401, 1402, 1405, 1407, nie żył już 1424. Jego syn Wojciech, również zwany Bogatym, por. WSvP s. 490; ARP III s. 490.

Dokument Nr 861

Mogilno, 19 października 1419

Klemens opat i inni benedyktyni z Mogilna ustanawiają zakonnika Wojciecha swoim pełnomocnikiem.

Or.: Bydgoszcz, WAP, Klasztor Mogilno dok. 13. Pergamin 236 × 175 + 32 mm, dobrze zachowany. Paski pergaminowe do przywieszenia dwu pieczęci. Na odwrocie: Litera presentacionis super plebaniam Sancti Jacobi (XV w.) i inne, późniejsze streszczenia. Sygnatury: W 5, I n° 2^do.

Nos Clemens divina paciencia abbas¹, Johannes prior, Nicolaus custos, Johannes clavi(g)er², | Stanislaus rector parrochialis ecclesie Sancti Jacobi, Johannes² et Bartholomeus³ ceterique fratres conventus nostri | Mogilnensis ordinis sancti Benedicti Gneznensis diocesis significamus, quibus expedit universis, quomodo constituimus, fe|cimus et ordinavimus nostrum verum et legittimum procuratorem religiosum fratrem Albertum professum ordinis nostri ad subiciendum se nostro et dicti conventus nostri nominibus obedienciam reverendissimi in Christo patris domini Nicolai sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopi et eius successorum racione ecclesie Sancti Jacobi ante portam monasterii nostri predicti per sanctissimum in Christo patrem et dominum nostrum, dominum Martinum superna providencia papam quintum modernum, eidem monasterio nostro incorporate et unite et ab obediencia ipsius domini archiepiscopi Gneznensis exempte necnon ad submittendum se perpetuis temporibus presentari fratrem, quem ad regimen dicte ecclesie duxerimus eligendum pro institucione dicto domino Nicolao archiepiscopo Gneznensi et eius successoribus predictis tociens, quociens ipsam ecclesiam vaccare contigerit ac recognoscendum dictam ecclesiam Sancti Jacobi ita et taliter dicto domino archiepiscopo Gneznensi esse subiectam, prout inantea et per prius eidem domino Nicolao et eius predecessoribus, dum per seculares regebatur clericos, fuit subiecta ac eciam renuncciandi facultati eidem domino abbati per ipsum dominum nostrum papam concesse in eo, videlicet, quod abbas monasterii nostri predicti debuit instituere fratrem sui ordinis, quem ad hoc duceret eligendum ad regimen ecclesie Sancti Jacobi predicte iuramentum, quod licitum in animam nostram et nostrum quemlibet prestandum aliaque omnia et singula faciendum et exercendum, que circa premissa fuerint neccessaria seu eciam quomodolibet opportuna, eciam si talia sint, que mandatum magis exigant speciale et que nos faceremus vel facere possemus in premissis personaliter interesse possemus, promittentes ratum, gratum atque firmum perpetuo tenere et irrevocabiliter observare, quoque per ipsum fratrem Albertum actum, factum et ordinatum fuerit in premissis. In quorum omnium testimonium et evidenciam pleniorem sigilla nostrum et dicti conventus nostri presentibus sunt appensa. Actum et datum in monasterio nostro Mogilnensi antedicto, feria quinta, vigilie Translacionis sancti Adalberti, sub anno Domini millesimo quadringentesimo decimo nono⁴.

¹Klemens opat mogileński, zob. wyżej, nr 785/5.

²Zakonnicy mogileńscy nie zidentyfikowani; część z nich wyst. również w kilka dni później (niżej, nr 862).

³Bartłomiej (wyst. również niżej, nr 862) może ident. z (późniejszym?) przeorem wspomnianym bez daty w nekrologu lubińskim (MPH n.s. IX/2 s. 25).

⁴W tej prawie por. wyżej dok. nr 815, 852 i niżej, 862 - 863, 891, 893.

Dokument Nr 862

Mogilno, 24 października 1419

Klemens opat i inni benedyktyni z Mogilna oświadczają, że inkorporowany do opactwa kościół parafialny w Mogilnie pozostanie podległy jurysdykcji arcybiskupów gnieźnieńskich.

Kop.: Bydgoszcz, WAP, Klasztor Mogilno dok. 14, w or. potwierdzeniu arcybiskupa gnieźnieńskiego Mikołaja Trąby z daty: Gniezno, 25 października 1419 - zob. niżej, nr 863.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Clemens divina paciencia abbas¹ necnon Johannes prior, Nicolaus custos, Stanislaus rector parrochialis ecclesie Sancti Jacobi, Johannes cantor², Bartholomeus³, Symon, Petrus, Jacobus, Petrus⁴ et Swanthoslaus⁵ totusque conventus monasterii Mogilnensis ordinis sancti Benedicti Gneznensis dyocesis significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presencium noticiam habituris, quomodo licet sanctissimus in Christo pater et dominus noster, dominus Martinus superna providencia papa quintus modernus attentis monasterii nostri predicti defectibus ac multiplicum onerum oppressionibus, ecclesiam parrochialem Sancti Jacobi iuxta portam eiusdem monasterii nostri constitutam, dicto monasterio nostro auctoritate apostolica perpetuis temporibus univerit et incorporaverit, ita quod cedente vel decedente rectore dicte ecclesie aut ipsam ecclesiam alias quomodolibet dimittente liceret nobis abbati et conventui predictis per se vel alium corporalem possessionem ecclesie iuriumque et pertinenciarum ipsius auctoritate propria libere apprehendere et licite perpetuo retinere ac ipsius fructus, redditus et proventus in nostros et dicte ecclesie usus commitere dictamque ecclesiam per unum ex ipsius monasterii monachis ad nostrum nutum pro tempore ponendum et removendum et qui eciam parrochianorum eiusdem ecclesie curam gereret animarum ipsamque regeret pro tempore atque gubernaret loci dyocesani aut alterius cuiuscumque licencia minime requisita. Nichilominus nos ex certis et racionabilibus causis animum nostrum ad id moventibus et presertim ex eo, quod monasterium nostrum predictum iuri(s)dicioni reverendissimi patris domini Nicolai archiepiscopi Gneznensis ac ecclesie Gneznensis sit subiectum et nimis foret inconveniens, quod ipsa ecclesia Sancti Jacobi, que debet esse membrum dicti monasterii, ab ipsius domini archiepiscopi iurisdicione fieret exempta. Attento eo, quod membra a capite discedere non liceret, habito inter nos tractatu capitulari, nemine discrepante, deliberavimus et decrevimus dictam ecclesiam Sancti Jacobi domino archiepiscopo Gneznensi, qui pro tempore fuerit, temporibus perpetuis esse subiciendam et tenore presencium subicimus, ut dominus archiepiscopus predictus necnon archidiaconus Gneznensis, qui pro tempore fuerint, omnem iurisdicionem in eadem ecclesia habeant, quam inantea et alias dum ipsa ecclesia per seculares regebatur clericos, habuerunt. Tactisque ad sancta Dei Ewangelia manibus omnes iuramentum prestitimus corporale, quod ex post et decetero nunquam a domino nostro papa et a Sede Apostolica vel alio quocumque Sedis Apostolice legato petemus aut nostri successores petent, exempcionem ecclesie memorate, sed ipsa ecclesia Sancti Jacobi dicto domino archiepiscopo Gneznensi, qui pro tempore fuerit, perpetuis temporibus erit subiecta ac tociens, quociens ipsam ecclesiam vacare contingerit, unum de monachis monasterii nostri predicti ad ipsam ecclesiam eidem domino archiepiscopo Gneznensi presentabimus instituendum peripsum et investiendum, dominus quoque archidiaconus Gneznensis, qui fuerit pro tempore, dictam ecclesiam visitandi et procuraciones in ea pettendi plenam et omnimodam habebit facultatem. In quorum omnium et singulorum testimonium et evidenciam pleniorem presentes litteras nostras scribi et per notarios infrascriptos subscribi et publicari nostrorumque sigillorum appensione iussimus comuniri. Actum et datum in loco capitulari monasterii nostri predicti, anno Domini millesimo quadringentesimo decimo nono, indicione duodecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno ipsius secundo, die Martis vicesima quarta mensis Octobris, hora terciarum vel quasi, presentibus discretis et providis viris, dominis: Laurencio vicario, Johanne ministro ecclesie Mogilnensis⁴, Alberto proconsule⁴, Andrea Nyedzalconis⁶ et Alberto consulibus⁴ ibidem in Mogilno, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.
Et ego Nicolaus Petri de Raczanssz clericus Wladislauiensis dyocesis, publicus imperiali auctoritate notarius⁷, quia predicte clausule in dicta bulla domini appostolici super institucione supradicte ecclesie recessioni ac obedienciam domini archiepiscopi suscepcioni et iuramenta prestitucioni aliisque omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur, fierent et agerentur, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi, ideo presens publicum instrumentum manu propria conscripsi in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum rogatus et requisitus.
Et ego Mathias olim Thome de Gambicze clericus Wladislauiensis dyocesis, publicus imperiali auctoritate notarius⁸, quia predict(e) clausule recessioni ac obediencie suscepcioni et iuramenti prestitucioni aliisque omnibus et singulis, dum sic fierent et agerentur, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi, ideo me prepedito negociis per superiorem notarium superius subscriptum scribi procuravi, me hic manu propria subscribendo et in publicam formam redigendo, signo et nomine meis solitis et consuetis in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum rogatus et requisitus⁹.

¹Klemens opat mogileński, zob. wyżej, nr 785/5.

²Zob. wyżej, nr 861/2, 3.

³Zob. wyżej, nr 861/2, 3.

⁴Nie zidentyfikowani.

⁵Świętosław może ident. z późniejszym opatem 1426 (KDW IX).

⁶Rajca Andrzej syn Niedziałka może ident. z późniejszym burmistrzem Andrzejem 1426 (Acta capitulorum II nr 194).

⁷Mikołaj syn Piotra z Raciążka notariusz publiczny 1419 (tutaj), 1424 - 1429 wyst. także jako adwokat w konsystorzu pozn. (Acta capitulorum II nr 983, 989, 1002; KDW IX).

⁸Maciej z Gębic, zob. wyżej, nr 852/5.

⁹W tej samej sprawie zob. wyżej, dok. nr 815, 852, 861, niżej nr 863, 891, 893.

Dokument Nr 863

Gniezno, 25 października 1419

Arcybiskup gnieźnieński wyraża zgodę na inkorporację kościoła parafialnego w Mogilnie do tamtejszego opactwa benedyktynów.

Or.: Bydgoszcz, WAP, Klasztor Mogilno dok. 14. Pergamin 498 × 457 + 58 mm, dobrze zachowany (mała dziurka w tekście, wystrzępiona zakładka). Dziury od sznurów do przytwierdzenia dwu pieczęci. Z. N. Andrzeja z Kruszyna jak wyżej, nr 852. Na odwrocie późne informacje o treści. Sygnatury: C 33, I n° 4, W 6.

^aIn nomine Domini amen. Ad futuram rei memoriam. Cura pastoralis officii nos amonet sollicite et inducit, ut sacre religionis honestatem prosequentes monasteriorum et locorum piorum profectibus | consulamus ac illis, per que ipsa religio in augmento cultus divini incrementa felicia possit accipere, benigniter annuamus. Hinc est, quod nos Nicolaus Dei gracia sancte Gneznensis ecclesie | archiepiscopus et primas significamus, quibus expedit universis, tam presentibus, quam futuris, presencium noticiam habituris, quomodo venerabilis pater dominus Clemens abbas monasterii de Mogilna ordinis | sancti Benedicti nostre dyocesis¹, ad nostram accedens presenciam, litteras apostolicas sanctissimi in Christo patris domini nostri, domini Martini superna providencia pape quinti moderni in pergameno scriptas et eius vera bulla plumbea in filis canapis dependenti more Romane Curie bullatas, salvas, sanas et integras, omni prorsus suspicione carentes et processum venerabilis viri domini Andree prepositi de Trzemeszna canonicorum regularium ordinis beati Augustini² inde secutum nobis presentavit in effectum continentes, quomodo idem sanctissimus in Christo pater dominus Martinus papa quintus propter diversas violencias et rapinas per nonnullos Dei et piorum locorum emulos in monasterio predicto illiusque bonis et rebus dampnabiliter factas ac gwerrarum turbines et cal(a)mitates, que partes illas diutine afflixerunt, monasterium predictum in suis facultatibus et redditibus existit destitutum, quod ipsi, abbas et conventus, multiplicum debitorum oppressi onerum nullatenus congrue possint sustentari, propter quod dictus dominus noster papa .. ecclesiam Sancti Jacobi iuxta portam dicti monasterii constitutam eidem preposito Trzemesensi mandavit incorporare et unire. Quiquidem dominus prepositus nobis tamquam loci diocesano non citato nec vocato, iuris ordine non servato, sed totaliter pretermisso, dictam ecclesiam Sancti Jacobi eidem monasterio in Mogilna taliter qualiter univit et incorporavit, prout hec et alia in dictis litteris apostolicis et processibus inde secutis lacius deducuntur, nobis cum debita instancia supplicando, quatenus huiusmodi incorporacionem dicte ecclesie sic, ut premittitur, monasterio suo factam admittere dignaremur. Nos itaque visis huiusmodi litteris apostolicis et receptis ac processibus inde secutis diligenterque inspectis et recensitis ex earum tenore ab experto invenimus multa exorbitancia coram ipso domino nostro papa fuisse narrata dictumque dominum prepositum earundem litterarum apostolicarum executorem indebite ad dictarum litterarum apostolicarum execucionem processisse attento eo, quod privilegium meretur amittere, qui concessa sibi in eo abutitur potestate, dictam incorporacionem sic, ut premittitur, per dictum prepositum factam tamquam nullam ipso iure admittere nolebamus. Verum quia dictus dominus Clemens abbas cum suo conventu consideratis dictarum litterarum apostolicarum et processuum inde secutorum defectibus exempcioni dicte ecclesie Sancti Jacobi in eisdem litteris apostolicis contente in omnibus suis punctis, clausulis et condicionib us coram nobis renunciavit, iuramentum cum dicto suo conventu tactis ad sancta Ewangelia manibus prestituerunt corporale, quod huiusmodi exempcioni, quo ad dictam ecclesiam Sancti Jacobi uti non debent nec aliam a Sede Apostolica vel a quocumque alio impetrabunt, sed omnem obedienciam nobis et nostris successoribus, tamquam membra capiti, facient et facere debent pretextu ecclesie Sancti Jacobi memorate, prout et inante fiebat, dum ipsa ecclesia per clericos seculares regebatur, prout hec in litteris ipsorum desuper confectis tenoris infrascripti plenius describuntur. Quare dictus dominus abbas cum suo conventu repetitis vicibus nobis humiliter supplicarunt, quatenus dictam ecclesiam Sancti Jacobi recepta resignacione^b ipsius a discreto viro Andrea rectore ipsius ultimo³ et immediato monasterio suo predicto uniere^c ex officio nostro et incorporare dignaremur. Nos itaque ex certis causis animum nostrum ad id moventibus attentis dicti monasterii defectibus de consilio venerabilium fratrum nostrorum dominorum, videlicet capituli Gneznensis et consensu, accepta prius resignacione eiusdem ecclesie ab eodem Andrea rectore, ad presentacionem domini abbatis et conventus predictorum religiosum fratrem Stanislaum⁴ ad ipsam ecclesiam investivimus eamque eidem monasterio in Mogilna incorporavimus, uni(vi)mus, aneximus et tenore presencium anectimus, unimus et incorporamus. Ita tamen, quod tociens, quociens eandem ecclesiam Sancti Jacobi vacare contigerit, abbas dicti monasterii, qui pro tempore fuerit, cum suo conventu monachum ydoneum, quem ad hoc duxerint eligendum, nobis aut nostris successoribus pro institucione perpetuis temporibus presentabunt, ceteris iuribus nostris vel nostrorum successorum ac archidiaconi Gneznensis, quo ad dictam ecclesiam Sancti Jacobi in omnibus semper salvis. In quorum omnium et singulorum testimonium premissorum et evidenciam pleniorem presentes nostras litteras per notarium infrascriptum scribi nostrique et dicti nostri capituli sigillorum appensione iussimus comuniri. Actum et datum Gnezne feria quarta proxima post festum Translacionis beati Adalberti anno Domini millesimo quadringentesimo decimo nono, indicione duodecima, pontificatus san(c)tissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia papa quinti anno ipsius secundo, hora quasi sexta, presentibus ibidem venerabilibus et honorabilibus viris, dominis: Vincencio decano⁵, Johanne de Brosthcowo cantore⁶, Swanthopelkone cancellario⁷, Benedicto officiali⁸, Petro de Cobilyno decano⁹ et Nicolao de Gorka cancellario Poznaniensi¹⁰, Johanne de Newesch preposito Crusuiciensi¹¹, Alberto de Belawy scolastico Lanciciensi¹², Alberico de Modlna archidiacono Warsowiensi¹³, Przedvogio de Grandi cantore Wladislauiensi¹⁴, Nicolao Jarothsky¹⁵, Martino de Sczawino¹⁶, Nicolao Bronissii¹⁷, Johanne de Czechel¹⁸ et magistro Strzescone de Wlanowo canonicis¹⁹ Gneznensibus nobiscum in capitulo generali capitulariter congregatis. Tenor vero dicte littere domini abbatis et conventus, de qua supra sit mencio, sequitur et est talis:
[następuje dok. opata i konwentu w Mogilnie z daty: Mogilno, 24 października 1419 - zob. wyżej, nr 862].
Z. N. Et ego Andreas Bogussii de Crosyno clericus Wladislauiensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius²⁰ et facti huiusmodi coram prefato reverendissimo in Christo patre domino Nicolao archiepiscopo scriba, quia predictis incorporacioni, unioni et annexioni omnibusque aliis et singulis, dum sic per prefatum dominum archiepiscopum agerentur et coram eo fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, ideo me negociis aliis arduis occupato, presens instrumentum per alium fideliter scriptum exinde confeci manuque propria hic me subscripsi et in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis unacum appensione sigilli memorati domini Nicolai archiepiscopi consignando, in fidem et testimonium omnium premissorum specialiter requisitus²¹.

^ainicjał wysokości 1/3 tekstu Or.

^bkońcówka słowa przerobiona z innej, nieczytelnej, Or.

^ctak Or.

¹Klemens opat mogileński, zob. wyżej, nr 785/5.

²Andrzej prepozyt trzemeszeński, zob. wyżej, nr 784/4.

³Andrzej z Wieńca, zob. wyżej, nr 852/1.

⁴Stanisław, zob. wyżej, nr 861/2.

⁵Wincenty z Marcinkowa, zob. wyżej, nr 789/1.

⁶Brzostków, wieś par. na pn. od Żerkowa (Koz. 2 s. 56, 4 s. 77). Jan syn Arkembolda z B. kanonik gnieźn. 1411, kantor 1415, delegat do Konstancji 1415, potem kolektor daniny królewskiej 1430, 1449, wikariusz kapitulny gnieźn. 1436, oficjał i wikariusz gnieźn. 1440, zm. 1460 (Kor. I/2 s. 102 - 103, 245 - 250; AAG, ACap. B 14, k. 107v).

⁷Świętopełk Koszyszko (?) bliżej nie znany, kantor krak. 1395 - 1409 (KDW VII nr 646), potem kanclerz gnieźn. 1409 - 1426 (ib.).

⁸Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 805/4.

⁹Piotr z Kobylina, zob. wyżej, nr 801/3.

¹⁰Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 789/3.

¹¹Jan Pella, syn Alberyka z Niewiesza (w Sieradzkiem), kanonik gnieźn. 1391, uniejowski 1397, scholastyk uniejowski 1398, prepozyt kruszwicki 1399, kanonik krak., włocławski etc., biskup włocławski 1421, zm. 1428 (Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty s. 247 - 248).

¹²Wojciech syn Pustułki z Bielaw (między Łęczycą a Łowiczem), kanonik gnieźn. 1384, scholastyk łęcz. 1398, zm. po 1428 (KDW VI nr 350/8; Kor. I/2 s. 42 - 44).

¹³Alberyk (Jałbrzyk), syn Stanisława z Modły, prepozyt uniejowski 1402 - 1403, kanonik kruszwicki, gnieźn. 1404, archidiakon warszawski 1405 - 1430, sekretarz królewski, zm. 1430/31 (Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty, s. 197; Krzyżaniakowa II; Jaskulski nr 4; Kor. III s. 34 - 35).

¹⁴Przedwój syn Dziersława z Grąd (w Sieradzkiem) kanonik gnieźn. 1412, kantor kujawski 1413, kustosz gnieźn. 1427, kanonik pozn. 1429, prepozyt gnieźn. 1429 (1435), wikariusz generalny i oficjał pozn. 1431 - 1433, wikariusz generalny gnieźn. 1442 - 1443, wikariusz kapitulny gnieźn. 1448 - 1449, zm. 1455 (PSB XXVIII, s. 717 - 718).

¹⁵Mikołaj Jarocki (niegdyś z Jarocina) z Czeszewa (na pd.-wsch. od Miłosławia) kanonik gnieźn. 1405, (wice)archidiakon kal.?, pleban w Kramsku 1418, kanonik krak., zm. 1436 (KDW V s. 739; Kor. I/2 s. 188, II s. 187 - 188).

¹⁶Marcin Chrapek (Chrupek) kanonik gnieźn. 1401 - 1429 (Koz. I/2 s. 132), pisał się także ze Szczawina (dziś osada zaginiona na pn. od Gniezna - Koz. 5 s. 387) należącego do kapituły gnieźn. (Kor. IV s. 60).

¹⁷Mikołaj syn Bronisza, zob. wyżej, nr 829/5.

¹⁸Jan, Jasiek, syn Budka z Czechla (w Kaliskiem) brat Sędziwoja z Czechla, mgr?, pleban w Gozdowie (na wsch. od Wrześni), notariusz publiczny 1398, kanonik pozn. 1403, agent Wojciecha Jastrzębca w Rzymie 1412, kanonik gnieźn. 1414, krak. 1420, potem dziekan gnieźn. 1426, zm. 1444 (WSB s. 283).

¹⁹Strzeszek z Ułanowa, zob. wyżej, nr 829/9.

²⁰Andrzej z Kruszyna, zob. wyżej, nr 852/7.

²¹W tej samej sprawie zob. wyżej, dok. nr 815, 852, 861, 862, niżej nr 891, 893.

Dokument Nr 864

Niepołomice, 25 listopada 1419

Król Władysław Jagiełło nadaje przywileje miastu Stawiszynowi.

Or. i kop. nieznane. Wzmianka w lustracji dóbr królewskich z 1661 r.: Warszawa, AGAD, ASK XLVI 106, s. 6.
Wyd. wzmianki: Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1659 - 1665, cz. I, Wrocław 1978, s. 93, w transumpcie króla Zygmunta z daty: Kraków, 9 kwietnia 1545.

Privilegium piae memoriae Sigismundi, quod privilegium piae memoriae Vladislai regis Poloniae eisdem civibus Stawiszenensibus in Niepołomice sabbato ipso die festi s(anctae) Catharinae Virginis 1419 datum¹, suprascriptus Sigismundus rex de data Cracoviae feria 5 ante Conductus Paschae in anno 1545 approbat.

¹Data zgodna z itinerarium królewskim.

Dokument Nr 865

Poznań, 2 grudnia 1419

Biskup poznański zatwierdza fundację ołtarza w kościele Św. Marii Magdaleny w Poznaniu, dokonaną przez mieszczanina poznańskiego Stefana Białowąsa.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania D 640. Pergamin 455 × 365 + 57 mm. Na zielono-różowym sznurze pieczęć wystawcy w żółtym wosku, okrągła, średnicy ok. 40 mm, przedstawiająca tarczę z herbem Godziemba, nad nią postacie św. Piotra i św. Pawła. Napis otokowy zatarty.
Reg.: KDW V, nr 308 (wg Or.).

||In|| nomine Domini amen. Andreas Dei gracia episcopus Poznaniensis¹. Ad perpetuam memoriam. Piis votis fidelium, per que cultus divini preconia prout precipuis | desidera unis affectibus in ecclesia et diocesi nostra Poznaniensi recipiunt incrementa, dum a nobis requiritur, libenter favore occurrimus et eis, ut illibata permaneant, opor|tuni adicimus roboris firmitatem. Inde est, quod cum dilectus nobis in Christo Stephanus Byalowans civis Poznaniensis cum Elyzabeth uxore sua legittima² zelo | devocionis pie accensus de propria salute rogitans^a cupiensque terrena in celestia et transitoria in eterna felici commercio commutare, pro sue suorumque parentum animarum salute, de bonis a Deo sibi collatis quinque marcharum numeri et monete Polonicalis annuam pensionem in certis redditibus perpetuis, videlicet unam sexagenam annui census perpetui in et super orto Martini penestici et Katherine uxoris sue extra muros Poznanienses, de civitate ad villam Cukindorff³ eundo, ad manum sinistram inter ortos Benak⁴ et Mathie muratoris sito⁴, item tres marchas annui perpetui census in et super ortis Mathie Rathay⁴ et olim Alberti Zawal⁴ in Nova Villa extra muros Poznanienses⁵, tercio a principio in ordine ad manum dextram a villa Gorczino⁶ eundo ad civitatem Poznaniensem, item undecim scotos perpetui annui census in et super orto Johannis Welgus⁴ alias Nicolai Masczkonis⁴ in villa Gyszycze⁷ penes Divitem Albertum sito⁸, item sedecim grossos annui perpetui census super orto Wenceslai⁴ ortulani in villa Vynari⁹ inter ortos Nicolai dicti Conczak⁴ et Petri ac Alberti filiorum olim Alberti Woytek civis Poznaniensis⁸ situato, per eum emptam et comparatam, pro altari ad laudem et gloriam Dei sub vocabulo Anunciacionis Beate Marie Virginis sanctorumque Stephani Protomartiris et Gregorii Pape et Confessoris in parochiali ecclesia Beate Marie Magdalene Poznaniensi fundando et de novo erigendo et ministro seu rectore ipsius altaris pro tempore in eodem perpetuo Domino servituro dotaverit. Et insuper in sex marcis census annui de wedirkauff, quas super scultecia Nicolai Lindener in villa Gorczyno¹⁰, scampno panni et domo penes Paulum carnificem in civitate Poznaniensi¹¹ et in prato cum orto inter ortos et prata Margarethe Lyndinne⁴ et Henrici Buchwald civium Poznaniensium¹² sub monte ecclesie Beati Adalberti. Item in media marcha perpetui census super toto orto Nekonis Margonynsky¹³ et tribus domibus super dicto orto locatis, extra muros Poznanienses ante portam Wronicensem penes montem beati Adalberti a dextris eundo ad molendinum sanctimonialium monasterii et ecclesie Beate Katherine Poznaniensis situatis, quod ipse Stephanus obtinet, Christum exnunc heredem post mortem suam instituens. Huiusmodi sex marchas cum dimidia de wedirkauff census perpetui, prato et orto predictis usufructu tamen eorum pro sustentacione sua sibi, quo advixerit, reservato, devote obtulerit altari et ministro predictis ad conservacionem cultus Dei intitulandas et annectendas. Supplicacionibus eiusdem Stephani devotis annuentes votaque sua laudabilia huiusmodi ad cultum divinum ampliandum promovenda commendantes, altare predictum ad honorem Dei et sub vocabulo Beate Marie Virginis Annunciacionis beatorumque Stephani et Laurencii Martirum ac Gregorii et Martini Confessorum in parrochiali ecclesia Beate Marie Magdalene civitatis Poznaniensis predicta fundamus et erigimus fundarique et erigi concessimus. Ius patronatusque^b et presentandi personam ydoneam in ministrum et rectorem eiusdem altaris, quociens ipsum per cessum vel decessum vacare contigerit, ipsi Stephano et Elyzabeth uxori eius dotatoribus predictis, quamdiu vixerint in humanis, reservamus. Post obitum vero eorum idem ius patronatus et presentandi altaris predicti preconsuli et consulibus civitatis Poznaniensis predicte damus et concedimus hoc modo, ut ipsi preconsul et consules, dum et quociens ipsum altare vacare quovismodo contigerit, nobis vel successoribus nostris presentare teneantur clericum, sacerdotem vel ad minus in subdyaconatu constitutum et si sibi aliud canonic um non obsistat presentacionemque huiusmodi aliter factam decernimus esse nullam. Dictosque census, redditus, ortum et pratum pro predicto altari iam donato quemadmodum alia bona ecclesiastica iure spirituali volumus gaudere et incorporantes altari prelibato, decernentes et volentes contradictores et negligentes ad solucionem censuum et aliorum predictorum ex prescripto orto et prato proveniencium cogi et compelli censura ecclesiastica mediante. Cum autem propter officium fiat beneficium et ne dictus Stephanus Byalowans cum Elizabeth uxore sua legittima votis suis frustrentur, dictum altare et eius ministrum pro tempore oneramus tribus missis, una videlicet qualibet die dominica, que tunc occurrerit, secunda pro defunctis et tercia de Beata Maria Virgine singulis septimanis anni, diebus, quibus magis digne et devocius poterit omnibusque et singulis diebus et festivitatibus Nativitatis Christi, Circumcisionis et Epyphanie Domini, Purificacionis et Anunciacionis Beate Marie Virginis, Resurreccionis, Ascensionis Domini, Penthecostes, Trinitatis, Corporis Christi, Johannis Baptiste, beatorum Petri et Pauli Apostolorum, Assumpcionis et Nativitatis Beate Marie Virginis, Michaelis Archangeli et Omnium Sanctorum per eundem ministrum vel alium pro eo presbiterum in ipso altari legendis et perficiendis. Oneramus insuper dictum altare et eius ministrum pro tempore ad legendum et complendum ad ipsum altare per se vel alium presbiterum singulis Quatuor Temporibus anni vesperas cum vigiliis defunctorum. Ad que omnia et singula superius descripta ipsum rectorem huiusmodi altaris volumus presentibus obligari et asstringi. Que omnia et singula sic disposita et ordinata, ut firma et illibata permaneant, presentis scripti patrocinio confirmamus et in perpetuum duratura communimus. In cuius rei testimonium nostrum sigillum presentibus est appensum. Datum Poznanie die secunda mensis Decembris anno Domini millesimo quadringentesimo decimo nono, presentibus discretis viris, dominis: Nicolao Magynka¹⁴, Philippo vicecustode, vicariis ecclesie Poznaniensis¹⁵ et Jacobo Praszmowsky rectore parrochialis ecclesie in Sobycowo Poznaniensis nostre diocesis, nostro capellano¹⁶, testibus fidedignis ad premissa.

^atak Or., zamiast recogitans

^btak Or.

¹Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

²Stefan Białowąs mieszczanin pozn., wyst. tutaj, 1426 (WSvP s. 161), por. też 1434 (KDW IX). Nie żył już 1439, kiedy to wyst. tutaj Elżbieta wspomniana została jako wdowa (KDW X; WSvP s. 454).

³Kundorf, Kokundorf, par. Św. Wojciech, dziś w obrębie miasta Poznania (Koz. 2 s. 315).

⁴Nie zidentyfikowany.

⁵Nowa Wieś par. Św. Wojciech, dziś w obrębie miasta Poznania (ib. s. 523).

⁶Górczyn, wieś na pd.-zach. od Poznania, dziś w granicach miasta (SHGPoz. I).

⁷Jeżyce, wieś na zach. od Poznania, dziś w granicach miasta (ib.).

⁸Wojtek Bogaty, zob. wyżej, nr 860/21.

⁹Winiary par. Św. Wojciech, dziś w obrębie miasta Poznania (Koz. 3 s. 393).

¹⁰Mikołaj Lindener był mieszczaninem pozn., zob. wyżej, nr 794/6.

¹¹Paweł rzeźnik, może ident. z wyst. 1425, 1431, 1433 (WSvP s. 148, 259, 276).

¹²Henryk Buchwald, zob. wyżej, nr 809/2.

¹³Niczko, Neko, Mikołaj Margoniński był rajcą pozn. 1389, 1390, ławnikiem 1403 (WSvP s. 445), świadkiem w procesie krzyżackim 1414, wyst. jeszcze 1416 (ib. s. 93), tutaj ostatnia wzmianka.

¹⁴Mikołaj Maginka wikariusz w katedrze pozn. 1396 - 1424, chórmistrz w katedrze pozn. 1404 (AAG, ACons. A 1, k. 92v), pleban w Gaci 1417 (SHGPoz. I, s.v. Gać), adwokat w konsystorzu pozn. 1420, pleban w Międzyrzeczu 1422 - 1428 (KDW n. s. I s. 182; VI nr 354/2).

¹⁵Filip podkustoszy pozn. może ident. z wikariuszem katedralnym 1420 (Acta capitulorum II nr 965) i 1426 (KDW V s. 412).

¹⁶Jakub Prażmowski (z Prażmowa koło Grójca na Mazowszu), pleban w Sobikowie na Mazowszu 1419 (tutaj) i kapelan Andrzeja Łaskarza, pleban w Prażmowie 1425, Dolsku 1432, wikariusz wieczysty w katedrze pozn. 1426, archidiakon śremski 1440 - 1455, zm. 1455/56 (Now. I s. 722, II passim; Jaskulski nr 30).

Dokument Nr 866

10 grudnia 1419

I. N. Jakub syn Wacława z Kobylina notariusz publiczny widymuje dokument króla Władysława Jagiełły dla klasztoru cystersów z Lądu.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 8903. Pergamin 365 × 465 mm. Na odwrocie: Domini abbatis et conventus Landensis contra nobiles de Vyekowo. Privilegium super villam Scorzancino (XV w.), inne, późne, informacje o treści. Z. N.: Na dwu gradusach krzyż na tle rozety. Na gradusach napis: Jacobus.

^aIn nomine Domini amen. Anno nativitatis eiusdem millesimo quadringentesimo decimo nono, indiccione duodecima, pontificatus sanc|tissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini pape vicesimi^b quinti anno ipsius secundo^b¹, decima die mensis Decembris, in mei notarii | publici testiumque infrascriptorum ad hoc vocatorum specialiter et rogatorum presencia, constitutus venerabilis vir frater Zyfridus divina paciencia | abbas monasterii Landnensis^b² cum fratribus tocius conventus ordinis Cisterciensis michi notario publico infrascripto ad manus fideles tradiderunt seu dederunt unum privilegium, circa quod dependens sigillum maiestatis invictissimi Wladislai regis Polonie in cordula sericea rubei viridique coloris de cera alba, ab extra vero sigilli in dorso de cera rubea, in se continens quatuor clenodia prefati regis. In cuiusquidem sigilli medio ymago regis coronata sedens in sedili, habens in sinistra manu pomum cum cruce, in dextra vero manu sceptrum, sub cuius pedibus leo sedens, habens caudam extensam, ab utraque vero parte ymaginis sedentis sex clenodia terrestria superius descripta, littere vero sigilli legebantur in hunc modum: Wladislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum Cracouie, Sandomirie, Siradie, Lancicie, Cuyauie, Lithuanie princeps supremus, Pomoranie Russieque dominus et heres etc.³, cuiusquidem privilegii sequitur tenor de verbo ad verbum et est talis:
[następuje dok. króla Władysława Jagiełły z daty: Ląd, 13 października 1392 - KDW III, nr 1927 - wg późnej kopii].
Z. N. Et ego Jacobus Wenceslai de Cobilino clericus Gneznensis diocesis, imperiali auctoritate notarius publicus⁴, quia predictis privilegii transsumpcioni, descripcioni aliisque omnibus et singulis sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi et in hanc publicam formam redegi meque manu propria subscripsi eignoque et nomine meis solitis et consuetis consignavi, rogatus et requisitus in fidem st testimonium omnium et singulorum premissorum.

^ainicjał wysokości połowy tekstu Or.

^btak Or.!

¹Dzień 10 grudnia 1419 przypadał na trzeci rok pontyfikatu papieża Marcina V; indykcja 15 właściwa dla roku 1419.

²Zygfryd, zob. wyżej, nr 824/1.

³Jest to zapewne pieczęć jak Gumowski, Pieczęcie, nr 13.

⁴Jakub syn Wacława z Kobylina skądinąd nie znany, zapewne syn mieszczański z Kobylina (miasto prywatne w powiecie pyzdrskim).

Dokument Nr 867

Kraków, 13 grudnia [1419]

Stanisław z Szadka kanonik krakowski prosi Domka plebana kościoła Św. Wawrzyńca w Gnieźnie o prolongatę spłaty długu.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 9, k. 130. Wpis 6 lipca 1420.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 164 (wg Kop.).

Honorabili viro, domino Domkoni ecclesie rectori Sancti Laurencii in suburbio Gneznensi, patri dilecto¹.
Honorabilis domine! Rogo vos, quatenus de pecuniis vestris modicam pacienciam habeatis. Ille enim, qui nichil ignorat, quod florenos, quos Clemens meus adversarius Lubansky², videlicet LXVI, michi racione expensarum^a in lite factarum michi tenetur, nondum ab ipso habui solutos. Et nunc frumenta favente Domino sunt in optimo, quod eciam non emuntur, sed quantocius potero vobis solvere dictas pecunias, solvam indilate. Item propono ante capud Ieiunii ad Curiam iter arripere; si placet, quod Nicolaus nepos vester³ mecum meis expensis et equo meo vadat, de ipso sum optime contentus et sic vestram intencionem michi scribatis in Vneow et apud magistrum scole litteras dimittatis. Datum Cracouie die Mercurii XIII mensis Decembris. Item Nicolao vestro dedi mediam marcam.
Stanislaus Petri canonicus Cracouiensis etc. vester in omnibus⁴.

^aexpensis Kop.

¹Domek, zob. wyżej, nr 849/4.

²Nie zidentyfikowany.

³Mikołaj nie zidentyfikowany.

⁴Stanisław Piórko, zob. wyżej, nr 829/7. W tejże sprawie zob. też wyżej, dok. nr 849, 855, niżej nr 882.

Dokument Nr 868

[Kalisz], 1419

Prepozyt kolegiaty kaliskiej zaświadcza, że Stanisław synowiec Andrzeja z Klęki sprzedał jatki mięsne w Kaliszu wikariuszom kolegiaty kaliskiej.

Or. i Kop. nie znane.
Streszcz.: Włocławek, Archiwum Diecezjalne, Archiwum Kapituły Kolegiaty Kaliskiej t. 26 (Specimen privilegiorum Collegiatae B. M. Virginis Calissiensis z XVIII w.).

1419. [Jaros]laus prepositus ecclesiae collegiatae Sanctae Mariae Virginis in Calis¹, quasi procurator sanctissimi in Christo patris Martini quinti papae, recognoscit, że Stanisław synowiec v. p. Andrzeja, niegdy praepositi eiusdem ecclesiae in Calis², sprzedaje wikariuszom tejże kollegiaty jatki mięsne należące niegdyś do wymienionego stryja swego³, a ktore tenże roku 1403 kupił według przytoczonego tu dokumentu od Franciszka Stachlitz⁴.

¹Jarosław prepozyt kal. wyst. także 1418 i 1419 (Poznań, WAP, Kalisz Z. 3 k. 59, 133) i 1423 (KDW V s. 349 - 350).

²Andrzej syn Jana z Klęki notariusz publiczny 1388 (Epist. II nr 15), wikariusz w Gnieźnie 1393, prepozyt kal. 1395 - 1410, kanonik gnieźn. 1399, biskup kamieniecki 1411, zm. 1413 (PSB I s. 102 - 103; J. Latzke, Prałaci i kanonicy kolegiaty kaliskiej do połowy XV wieku, Toruń 1973, maszynopis w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika; T. M. Trajdos, Kościół katolicki na ziemiach ruskich Korony i Litwy za panowania Władysława II Jagiełły 1386 - 1434, t. I, Wrocław 1983, s. 145). Stanisław skądinąd nie znany.

³Może chodzi tu raczej o sprzedaż czynszu zapisanego na jatkach, nie zaś samych jatek.

⁴Dok. z 1403 r. nie znany.

Dokument Nr 869

[Poznań], 1419

Oficjał poznański zaświadcza, że Andrzej z Dzierżnicy zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 613 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 125, zaginionego w 1945 r.).

1419. Coram Bogufalo^a canonico et officiali Posnaniensi¹ inscriptio summae 12 marcarum ex censu unius marcae vicariis praefatis [Posnaniensibus] per nobilem Andream haeredem in Dzierznica².

^atak Reg.

¹Bogusław Świnka, zob. wyżej, nr 823/7.

²Dzierżnica par. Targowa Górka, na zach. od Wrześni (Koz. 2 s. 160). Andrzej wyst. 1410 - 1427 (Miesięcznik Heraldyczny 8, 1915, s. 130), był 1419 - 1421 wicechorążym w Pyzdrach, 1427 - wicewojewodą tamże (GUrz. C 689, 574), chyba różny od Andrzeja wyst. 1450 (SHGWlkp.).

Dokument Nr 870

[Poznań], 1419

Oficjał poznański zaświadcza, że Niemierza z Lubosza zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 613 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 126, zaginionego w 1945 r.).

1419. Coram eodem officiali [Posnaniensi Boguslao canonico^a¹] inscriptio summae capitalis 36 marcarum ex censu annuo trium marcarum vicariis cathedralibus per Niemierza Lubaski super oppido suo Grodzisko².

^awedług poprzedniego reg. w sumariuszu

¹Bogusław Świnka, zob. wyżej, nr 823/7.

²Grodzisk Wlkp., miasto w powiecie kościańskim. Niemierza z Lubosza, zob. wyżej, nr 851/6.

Dokument Nr 871

[Poznań], 1419

Władze miasta Poznania zaświadczają, że mieszczanin poznański Mikołaj Rozental zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 613 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 130, zaginionego w 1945 r.).

1419. Coram eodem officio [consulari Posnaniensi^a] Nicolaus Rozental¹ dictis vicariis [cathedralibus Posnaniensibus] similem summam [10 marcarum^a] ex simili censu [unius marcae^a] super domo aciali in platea Magna penes domum Alberti pistoris situata assecurat.

^awedług poprzedniego reg. w sumariuszu

¹Mikołaj Rosental mieszczanin pozn. wyst. 1419 - 1425 (WSvP s. 106, 142, 147, 148).

Dokument Nr 872

[Poznań], 1419

Poznański wikariusz generalny zaświadcza, że Bogusław z Górki zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 614 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 147, zaginionego w 1945 r.).

1419. Coram Vincentio decano Gnesnensi, canonico et vicario in spiritualibus Posnaniensi¹ Boguslaus haeres in Gorka prope Obiezierze² vicariis Posnaniensibus summam 12 marcarum ex censu annuo inscribit.

¹Wincenty z Marcinkowa, zob. wyżej, nr 781/1.

²Górka par. Objezierze, na pd.-zach. od Obornik (SHGPoz. I). Bogusław z G., Pierzchna, Koszut, zob. wyżej, nr 856/2.

Dokument Nr 873

[Poznań], 1419

Oficjał poznański rozsądza spór o dziesięciny pomiędzy plebanem z Szamotuł a poznańskimi wikariuszami katedralnymi.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 626 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 269, zaginionego w 1945 r.).

1419. Decretum Boguslai canonici et officialis Posnaniensis¹, quo mediante ius decimandi in villa Zaszczytowo² rectori ecclesiae in Szamotuły adiudicatur ita, ut vicariis cathedralibus [Posnaniensibus] singulis annis 2½ marcas ratione iuris decimandi in certis agris solveret in effectu.

¹Bogusław Świnka, zob. wyżej, nr 823/7.

²Zaszczytowo, osada zaginiona, nie zlokalizowana, w okolicach Poznania. Tu ostatnia o niej wzmianka (Koz. 3 s. 457; SHGWlkp.).

Dokument Nr 874

[Poznań], 1419

Oficjał poznański zaświadcza, że NN zapisał czynsz Wojciechowi Polnemu.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 632 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 371, zaginionego w 1945 r.).

1419. Coram Boguslao canonico et officiali Posnaniensi¹ inscriptio praedicti² census unius marcae Alberto Polny vicario³ super bonis Grabonowo sub parochia Brodnicensi⁴.

¹Bogusław Świnka, zob. wyżej, nr 823/7.

²Mowa tu o czynszu opisanym dokładniej w dok. z 1421 - niżej, nr 915.

³Wojciech Polny, syn Michała z Polnego (wieś dziś nie istniejąca, koło Brodnicy, na pn.-zach. od Śremu - Koz. 3 s. 62, 5 s. 178, 8 s. 90, zob. też niżej, nr 915/3) wikariusz wieczysty i altarysta w katedrze pozn. 1405, wyst. do 1431 (KDW V nr 296, 324, 358; Now. I s. 234, 368; niżej nr 915).

⁴Grabianowo par. Brodnica, na zach. od Śremu (SHGPoz. I).

Dokument Nr 875

Gniezno, 1419

Opat benedyktynów w Mogilnie i prepozyt klasztoru norbertanek w Strzelnie zawierają ugodę w sprawie dziesięcin z Wójcina.

Reg.: Bydgoszcz, WAP, Mogilno kl. C 12 (sumariusz dok. z XVIII w.), s. 55, nr K 4.

1419 anno, Gnesnae. Inter venerabilem Clementem abbatem Mogilnensem¹ de^a totum monasterium eius ordinis sancti Benedicti et Leonardum praepositum Strzelnensem ordinis Praemonstratensis² conpromissoriale decretum, quo mediante praepositus praenominatus duabus marcis latorum grossorum Pragensium per ipsum pro decima ex villa Woycino abbatiali³ vigore privilegii ab Jaroslao archiepiscopo Gneznensi sibi servientibus⁴, spectantibus, praetensis abiudicatur, solummodo duae marcae currentis monetae in Regno illi pro eadem decima quotannis percipiendae conceduntur. Extinctae sunt impost praedictae marcae per bonificationem, ex sylva Woycinensi praeposito Strzelnensi.

^atak Reg.

¹Klemens opat mogileński, zob. wyżej, nr 785/5.

²Leonard prepozyt strzelneński, zob. wyżej, nr 785/3.

³Wójcin par. Wilczyn (?), między Strzelnem a Kleczewem.

⁴Zapewne chodzi o dok. KDW III nr 1410: Grzegorzew, 19 listopada 1359.

Dokument Nr 876

1419

Arcybiskup gnieźnieński potwierdza dokumentem dokonaną wcześniej przez swego poprzednika sprzedaż sołectwa w Borowie Marcinowi i Stanisławowi z Cieni.

Ekscerpt z XVI w.: Gniezno, AAG, ACap. B 140 (Visitationes bonorum ... ), k. 308.
Wyd. ekscerptu: Wizytacje, s. 412.

Nicolaus Dei gracia sancte eclesie Gneznensis archiepiscopus et primas, cupientes in bonis eclesie predicte nostre meliorem condicionem facere, scolteciam in villa nostra Borowo in districtu Opatowiensi¹ iure Theutonico locatam, per nostrum predecessorem Nicolaum archiepiscopum² Martino et Stanislao de Czenya³ pro certa summa venditam, qui tandem archiepiscopus ultimum clausit diem, privilegio super vendicione scoltecie non extradito, novo privilegio nostro approbavimus, ratificavimus de voluntate et consensu venerabilium fratrum capituli nostri Gneznensis, dantes eisdem scoltetibus^a et ipsorum successoribus nomine scoltecie duos mansos liberos per nostrum predecessorem Nicolaum archiepiscopum, ut prescriptum est, assignatos, tercium denarium tabernarum, iuramentorum, sutorum, pistorum et omnium penarum, cuiuslibet rei iudicate per ipsos tenend(um), possidend(um), vendend(um), tamen cum nostro et successorum nostrorum consensu speciali. Qui nobis et successoribus nostris more aliorum advocatorum districtus Oppatowiensis servire tenebuntur. Incole autem dicte ville de quolibet manso unum fertonem grossorum latorum Pragensium pro censu sancti Martini, sex grossos pro poraldne^a et decimam manipularem solvere necnon alias staciones, labores et honores more aliorum kmethonum nostrorum in Czenya impendere tenebuntur. Et quoniam iura Sredensia [..^b]. Sub anno Domini emanavit M° CCCC decimo nono.

^atak Ekscerpt

^bdalszego ciągu brak Ekscerpt

¹Borów par. Opatówek, na wsch. od Kalisza, w arcybiskupim kluczu opatóweckim (Koz. 4 s. 57).

²Najpewniej Mikołaj Kurowski, poprzednik Mikołaja Trąby na arcybiskupstwie gnieźn. 1402 - 1411 (PSB XVI s. 261 - 262).

³Cienia par. Opatówek, wieś arcybiskupia w Kaliskiem (Koz. 4 s. 122), na pd. od Borowa. Marcin i Stanisław skądinąd nie znani.

Dokument Nr 877

Gębice, 3 marca 1420

Władze miasta Gębic zaświadczają, że Stanisław młynarz z Goryszewa zapisał swój majątek klasztorowi kanoników regularnych z Trzemeszna.

Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. 62. Pergamin 318 × 209 mm, zakładka obcięta, nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie: Scrinio 11 X, informacje o treści (XV - XVIII w.).

^aIn Christi nomine amen. Quia humana fragilitas facilis ad oblivionem est et prompta, idcirco ordo racionis po|stulat, quod sigillorum testimonio et fidedignorum perhennatur. Nos igitur Jacobus Poltorak prothoconsul necnon Jacobus | Secula, Stanislaus Olschinski, Nicolaus Suschewski, Stanislaus rasor, Martinus sartor, consules in opido | Gambicze¹, ad perpetuam cupientes futurorum noticiam devenire, presentibus declaramus, qualiter et quomodo ad nostram prothoconsulis et consulum prescriptorum venientes presenciam honestus vir Stanislaus molendinator in Gorzeschewo, unacum Stachna uxore sua legittima necnon Katherina dicta Furmancowa, mater uxoris Stanislai molendinatoris predicti², nulla inoportunitate coacti nec aliqua necessitate eis iminenti, compulsi vel convicti, sed spontanea et libera voluntate et salubri, amicorum suorum freti consilio, remedium animarum suarum studioso cupientes prosequi affectu et indubitabilem a domino Deo sperantes ipsorum peccatorum propiciatum, resignaverunt et relegaverunt ac presentibus relegant et resignant omnia et singulariter singula bona temporalia, mobilia et immobilia venerabili ac religoso viro, domino Andree preposito canonicorum regularium in Trzemeschna ordinis sancti Augustini et eius conventui³ libere et sine omni impedimento perpetue possidenda et tenenda. Isto tamen adiecto et specialiter expresso, quod omnia et singula derelicta quecumque post obitum dicti Stanislai molendinatoris in Gorzeschewo et Stachne sue uxoris et eciam Katherine dicte Furmancowa extiterint et fuerint reperta vel inventa pro dicto domino Andrea preposito Trzemeschnensi et ipsius conventu ac eciam successores tamquam veros ac legittimos possessores, defensores ac tutores pro usibus monasterii divolvantur et divertantur, prout ipsorum voluntati decencius ac melius videbitur expedire, nulli penitus consa(n)gwineorum post obitum trium personarum predictarum quidpyam reservando, sed, ut predictum est, omnia et singula derelicta, cuiuscumque status et condicionis fuerint, pro sepedicto domino Andrea preposito Trzemeschnensi et eius conventu ac successores ipsorum pro libito voluntatis divolvantur possidenda pacifice et quiete, ut domino hereditario et possessore principali Ut autem dicte spontanee resignacionis perpetue firmitatis obtineat ligamentum, nos Jacobus prothoconsul cum consulibus prescriptis presentem literam nostre civitatis Gambicze appensione fecimus comunire sigillo^b, presentibus sagacibus viris: Johanne advocato, Nicolao Vartala, Nicolao Laczinicz opidanis necnon discretis viris Jacobo Pauli notario civitatis et Simone Panczkonis clericis in Gambicze¹ et pluribus fidedignis. Actum in domo habitacionis discreti domini Jacobi Pauli notarii civitatis Gambicze, die dominica Reminiscere anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo.

^ainicjał wysokości całego tekstu Or.

^btak Or., zamiast sigilli

¹Gębice, miasto królewskie na Kujawach. Mieszczanie skądinąd nie znani.

²Goryszewo (Gorzeszewo) par. Kwieciszewo, na pd.-wsch. od Mogilna (Koz. 1 s. 80 - 81, 4 s. 251). Młynarz skądinąd nie znany.

³Andrzej prepozyt trzemeszeński, zob. wyżej, nr 784/4.

Dokument Nr 878

Poznań, 10 (11?) marca 1420

Oficjał poznański przysądza dziesięciny z łanów sołeckich w Uścikowie prepozytowi kościoła (szpitala) Św. Ducha pod Obornikami.

Kop.: Poznań, AAP, CP 15 (Liber beneficiorum ecclesiae Posn.), k. 162v - 164. Wpis z XVII w.
Wyd.: Księga uposażenia diecezji poznańskiej z roku 1510, wyd. J. Nowacki, Poznań 1950, s. 251 - 253 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Nos Boguslaus canonicus et officialis Posnaniensis ecclesiae generalis¹ universis et singulis praesentibus et posteris per hoc publicum instrumentum, diffinitivam sententiam in se continens, significamus, quomodo pridem coram nobis inter venerabilem virum, dominum Pełkam cantorem ecclesiae Posnaniensis² actorem ex una et discretum virum, dominum Paulum viccarium ecclesiae seu praepositum Sancti Spiritus ante oppidum Oborniki Posnaniensis dioecesis³ pro et super fertonibus decimalibus in et ex quatuor mansis advocatiae in villa Usczikowo ante dictum oppidum Oborniki⁴ provenientibus reum ex altera partibus, mota extitit materia quaestionis, in quaquidem quaestione seu causa, dum ad nonnullos actus et terminos iudiciarios gradatim et successive cum circumspectis magistris, videlicet Nicolao Maginka⁵ domini cantoris et Christophoro⁶ domini Pauli praepositi principalium partium procuratoribus legitimis apud acta causae praesentis constitutis processissemus, libellis pro parte cuiuslibet dictarum partium coram nobis in iudicium productis et super eisdem legitime ex post lite ad invicem contestata, iuramento quoque calumpniae per dictos procuratores in animas constituentium praestito, tandem testibus hincinde inductis et per nos receptis ac per notarium causarum coram nobis scribam publicum infrascriptum examinatis ipsorumque demum depositionibus in uno^a certo termino de voluntate dictorum procuratorum publicatis aliisque [k. 163] necessario servandis rite et rationabiliter non obmissis, praefati procuratores dictarum partium ulterioribus dilationibus et allegationibus renuntiantes in eadem causa concluserunt et per nos concludi ac ad sententiam diffinitivam procedi petiverunt. Nos vero visis et inspectis omnibus et singulis actis in ipsa causa acticatis, attestationibus et aliis merito videndis, diligenter masticatis et aequa iustitiae lance discussis, ad nostram in ipsa causa proferendam processimus sententiam, quam procuratoribus dictarum partium petentibus et instantibus pro parte dicti domini Pauli praepositi Sancti Spiritus et contra dominum Pełkam cantorem in scriptis tulimus huiusmodi sub tenore:
Christi nomine invocato, pro tribunali sedentes, per hanc nostram diffinitivam sententiam, quam in his scriptis ferimus, dicimus, pronunciamus, decernimus et sententiamus fertones decimales in et ex quatuor mansis advocatiae in villa Usczikowo ante oppidum Oborniki Posnaniensis dioecesis ab annis legitime praescriptis spectasse et pertinuisse ad praeposituram Sancti Spiritus ante Oborniki et ad ipsius rectores hodieque ad ipsum dominum Paulum praepositum modernum et ad ipsius ecclesiam Sancti Spiritus spectare et pertinere debere ipsumque dominum Paulum per dominum Pełkam cantorem Posnaniensem occasione eorundem fertonum ex dictis advocatiae agris obvenientium temere et de facto ac illicite et iniuste fuisse et esse impetitum et ideo ab impetitione eiusdem domini Pełka cantoris absolvendum et absolvimus ipsique domino Pełka silentium in dictis fertonibus agrorum advocatiae imponendum et imponimus ac ipsum dominum Pełkam cantorem ratione illiciti tractus et fatigatione^b eidem domino Paulo praeposito condemnandum et condemnamus in expensis litis nostra [k. 163v] diffinitiva sententia mediante, quarum expensarum taxationem nobis in posterum reservamus. Lata et in scriptis pronunciata est haec diffinitiva sententia per nos Boguslaum canonicum et officialem Posnaniensem sub anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo, indicione tredecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris ^c-d

et domini

, domini Martini divina providentia papae quinti anno tertio, die Lunae decima mensis Martii⁷, hora tertiarum vel quasi, in stuba domus habitationis nostrae circa ipsam cathedralem Posnaniensem ecclesiam sittae, praesentibus honorabilibus et discretis viris: Bartholomaeo Reynkonis⁸, Floriano de Pokliathki canonicis⁹ et Thoma de Opiczycze viccario perpetuo in ecclesia Posnaniensi¹⁰ ac aliis pluribus fidedignis testibus ad praemissa. In cuius rei evidentiam praesentes literas seu praesens publicum instrumentum, diffinitivam sententiam in se continentes seu continens, per Albertum notarium publicum et causarum coram nobis scribam¹¹ infrascriptum scribi, subscribi et publicari mandavimus nostrique officialatus sigilli appensione iussimus communiri.
Egoque Albertus Petri de Szamothuly clericus^e Posnaniensis dioecesis, publicus imperiali autoritate notarius praescriptique venerabilis viri, domini Boguslai canonici et officialis Posnaniensis causarum coram eo scriba¹¹, dictorum libellorum oblationi, litis contestationi, testium inductioni sive diffinitivae praesenti prolationi omnibusque aliis et singulis, dum sic, ut praemittitur, fierent et agerentur, unacum praenominatis testibus praesens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, praesentes literas manu propria scripsi, me quoque hic subscribens, in hanc publicam formam redegi, signo et munimine^b meis [k. 164] solitis et consuetis unacum appensione officialatus sigilli dicti domini Boguslai canonici et officialis Posnaniensis consignando, in fidem et testimonium omnium praemissorum requisitus.

^auna Kop.

^btak Kop.

^c-ddomini et Kop.

^eecclesiae Kop.

¹Bogusław Świnka, zob. wyżej, nr 823/7.

²Pełka syn Włościbora, zob. wyżej, nr 804/7.

³O kaplicy i szpitalu Św. Ducha pod Obornikami zob. Now. II s. 657 - 658. Prepozyt Paweł wyst. 1419 - 1423 (SHGWlkp.).

⁴Uścikowo par. Oborniki, na zach. od Obornik (Koz. 3 s. 354).

⁵Mikołaj Maginka, zob. wyżej, nr 865/14.

⁶Krzysztof z Miłosławia (miasto w powiecie pyzdrskim) prokurator w konsystorzu pozn. wyst. 1404 - 1429 (Acta capitulorum II nr 936, 981, 1014; KDW n.s. I s. 181.

⁷W 1420 r. poniedziałek (dies Lunae) przypadał 11, nie 10 marca.

⁸Bartłomiej syn Rynka, zob. wyżej, nr 823/6.

⁹Florian z Poklatek, zob. wyżej, nr 789/5.

¹⁰Opieczyce (Opieczki) par. Dębnica, osada dziś nie istniejąca na pn.-zach. od Gniezna (Koz. 1 s. 202, 8 s. 81). Tomasz syn Mikołaja notariusz publiczny 1412, adwokat w konsystorzu pozn. 1408 - 1426 (KDW V nr 126; Acta capitulorum II nr 956, 965; KDW VII nr 697a/26, KDW IX), zapewne ident. z Tomaszem altarystą i wikariuszem pozn. już 1401, prokuratorem sądowym (Poz. II nr 715, 2654, 2770; KDW n.s. I s. 181).

¹¹Wojciech syn Piotra mieszczanina z Szamotuł, notariusz publiczny 1420 (tutaj) i prokurator w konsystorzu pozn. 1420 (niżej, nr 899/17) zapewne ident. z Wojciechem prepozytem kaplicy Św. Ducha pod Grodziskiem 1434 (KDW IX), plebanem w Buku 1440 - 1444 (SHGPoz. I s. 143), altarystą w katedrze pozn. 1410 n., kustoszem kolegiaty NMPanny w Poznaniu in Summo 1452 - 1454 (Acta capitulorum I nr 361, 383, II nr 456, 508, 1252).

Dokument Nr 879

Szaradowo, [przed 13 marca 1420]

Wojciech z Szaradowa kasztelan kamieński sprzedaje sołectwo we wsi Laskowo niejakiemu Marcinowi.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii, 17, k. 168v. Wpis 29 sierpnia 1433. Tytuł: Privilegium Leschcowo sculteto.
Odpis: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 125 (wg Kop. - pod datą 1398).

Uw.: O dacie zob. niżej, przypis 6.

In nomine Domini amen. Quoniam que aguntur in tempore cursu temporis, nisi literarum testimonio perhennata fuerint, elabendo. Noverint igitur universi, tam presentes, quam posteri presentem literam inspecturi, quod nos Albertus castellanus Camenensis¹ unacum filiastro nostro dicto Mathia heredes in Lescowo², cupientes eandem hereditatem meliorare et ad usus meliores locare, nostra de bona voluntate et de maturo amicorum consilio, vendidimus sculteciam cum duobus liberis mansis honesto et ydoneo viro Martino, sibi et suis pueris natis ac nascendis et suis legittimis successoribus perpetualiter possidere, quamquidem sculteciam predicto Martino et suis legittimis pueris vendidimus pro octo marcis grossorum monete Prahensis^a, numeri Polonicalis, deliberantes eam decimare post suos mansos, quia eos exmansuravimus de alodio nostro. Eciam dedimus iam dicto sculteto et suis legittimis successoribus libere prendere seu piscari in lacu nostro dicto Grodzisko³ cum parwis rethibus, videlicet cum vincerio, cum gulgustro et cum hamo, et eciam in Przerawa⁴ cum parwis rethibus, que dicitur wlgariter slampnicza. Eciam si potest habere proprium rethe, quod dicitur in wlgo przywloka, in eadem aqua, que dicitur Przerawa, pro suo prandio libere potest piscari et sui legittimi successores. Insuper damus predicto sculteto et suis legittimis succesoribus tercium denarium de omni iudicio, quidcumque iudicatum fuerit, et de omni culpa et pena et quidcumque in eadem hereditate factum fuerit. Insuper de thabernis et de ortulanis tercium denarium habebunt tali condicione interposita, quod prefatus scultetus et sui legittimi successores debent et tenebuntur nobis servire in equo valenti duarum marcarum nostris in expensis et pro dampno non promittimus. Ceterum agricolis et kmethonibus in predicta hereditate a data presencium quinque annorum libertatem contulimus. Elapsa vero libertate debent nobis censuare solito more sic, ut in hereditate Grabowo⁵ habentur. Eciam dictus scultetus et sui legittimi successores possunt eandem sculteciam dare, comutare, vendere et ad usus beneplacitos convertere, uti eis melius, utilius et convencius videbitur expedire. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus est impensum. Actum et datum in Wscheradowo feria tercia in die sancti Gregorii Confessoris gloriosi⁶, presentibus hii(s) testibus: Knebel sculteto de Szorawya⁷ et domino Jacobo presbitero⁸ et aliis quamplurimis fidedignis.

^atak Kop.

¹Wojciech z Szaradowa, zob. wyżej, nr 812/7.

²Laskowo (Lastkowo) par. Margonin, na pn. od Margonina, koło Szamocina (Koz. 2 s. 385, 4 s. 451).

³Może dzis. Jez. Laskowskie, na pn. od Laskowa i jez. Pustkowie, na pd. od Laskowa.

⁴Może dzis. Jez. Laskowskie, na pn. od Laskowa i jez. Pustkowie, na pd. od Laskowa.

⁵Grabowo, najpewniej G. par. Gołańcz (Koz. 1 s. 84), na pd.-wsch. od Laskowa.

⁶Daty rocznej brak - określa ją tylko kasztelaństwo kamieńskie wystawcy: 8 kwietnia 1386 - 19 lutego 1424 (Spisy wlkp.). W tych latach dzień św. Grzegorza przypadał w środę w l. 1387, 1392, 1398, 1409, 1415 i 1420; umieszczamy dok. pod najpóźniejszą z możliwych dat.

⁷Żurawia par. Kcynia, na pd. od Kcyni (Koz. 1 s. 393, 5 s. 563). W 1397 r. jest tu potwierdzony sołtys Wilam (Lekszycki II nr 1060), Kiebel skądinąd nie znany.

⁸Nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 880

Gniezno, 29 marca 1420

Prepozyt bożogrobców gnieźnieńskich i sędzia deputowany przez papieża rozsądza spory między Maciejem plebanem we Wronczynie a tamtejszym dziedzicem Piotrem Gizą.

Kop.: Gniezno, AAG, ACap. B 5 (Liber privilegiorum capituli Gnesn.), k. 210 - 212. Wpis z XVI w. z licznymi błędami. Tytuł: Sententia definitiva occasione decimae in Wronczyno.

In nomine Domini amen. Nos Nicolaus praepositus Sancti Joannis extra muros Gnesnenses, iudex commissarius a Sede Apostolica causae et partibus infrascriptis specialiter deputatus¹, cunctis quibus expedit, notum facimus praesentium noticiam habituris, quomodo iam dudum literas commissionis sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providentia papae quinti moderni, cuius vera bulla plumbea in cordula canapea more Romanae Curiae dependenti bullatas, sanas, salvas, integras omnique prorsus vicio et suspicione carentes, pro parte honorabilis viri, domini Mathiae rectoris ecclesiae parochialis in Wronczyno Gnesnensis diocesis² in eisdem literis principaliter nominati nobis praesentatas cum ea, qua decuit, reverentia recepimus, tenoris^a, qui sequitur, continentes:
[następuje bulla papieża Marcina V z daty: Mantua, 10 grudnia 1418 - zob. wyżej nr 840].
Huiusmodi si quidem commissionis literarum vigore in causa et causis huiusmod rite et legittime procedentes ad discreti domini Mathiae plebanum^a in Wronczyno principalis in dicta commissione principaliter nominati instantiam, nobilem virum, dominum Petrum Gyscha haeredem in Wronczyno dictae diocesis³ ex adverso principalem ad dicendum et [k. 210v] opponandum, quicquid dicere seu opponere volebat verbo vel in scriptis contra commissionem nobis factam et praesentatem ...^b, ad procedendum et per nos procedi videndum ad omnes et singulos actus et terminos iudiciarum^a gradatim et successive et usque ad calculum sententiae definitivae nostris patentibus cittacionum literis ad noticiam cittari mandavimus et fecimus ad certum peremptorium terminum competentem. Quoquidem termino adveniente, nobis pro tribunali ad causas audiendas iudicio praesidentibus, circumspectus magister [Peregrinus^b] Clementis de Pąmpicze⁴ procurator et nomine procuratorio praefati domini Mathiae plebani in Wronczyno, de cuius procurationis mandato ex actis causae huiusmodi constabat atque constat legittimis documentis, iudicialiter comparens reproductisque nostris cittationum literis debite executis, contumaciam praedicti domini Petri Gyscha haeredis in Wronczyno non comparentis nec aliquid contra commissionem praedictam facientis accusavit, petens nos pronunciari iudicem partibus competentem. Ex adverso vero circumspectus magister Albertus Romanus⁵ procurator et nomine procuratorio, nomine eiusdem nobilis Petri Gyscha, prout de suo procurationis mandato fecit plenam fidem per legittima documenta citra approbationem iurisdicionis nostrae, comparens petiit copias productorum decerni et terminum ad condicendum eisdem sibi assignari, quem sibi statuimus competentem copiis praemitus decretis. In ipso quoque termino exceptionibus praefatum magistrum Albertum Romanum contra commissionem huiusmodi inscriptis, replicationibus, quae per magistrum Peregrinum procuratorem ex adverso vero facturae et in alio termino per interloquutor(i)um^a nostrum repulsis. Nos eisdem magistris Peregrino et Alberto Romano procuratoribus instantibus, fieri postulantibus ad dandum et recipiendum darique et recipi videndum libellum seu libellos ac peticionem summariam in huiusmodi causa ...^b peremptorium terminum competentem duximus huiusmodi praefigendum. Adveniente termino huiusmodi comparentibus in iudicio successive coram nobis magistris Peregrino ex una et Alberto Romano procuratoribus praedictis procuratoriis nominibus, quibus supra, ex altera ipsisque verbo duntaxat libellos seu peticiones summarias eorum offerentibus atque dantibus et eorum quolibet offerente atque dante. Quibusquidem libellis seu peticionibus summariis oblatis et productis, nos praedictis procuratoribus et consentientibus ad respondendum huiusmodi libellis ipsorum octavam diem pro termino praefiximus, in quo dicti procuratores iudicialiter comparentes petierunt dictis suis libellis hincinde responderi, ubi mox unus ad alterius negando narrata, prout narrantur fore vera et petitus^a, petita fieri non debere [k. 211], in propriis vero libellis narrata, prout narrantur fore vera et petita fieri debere animo litem contestandi responderunt, petentes ipsis terminum ad ponendum et articulandum ponique, articulari, videndum dari et assignari, quem ipsis praefiximus competentem. Denique vero nonnullis positionibus et articulis pro utraque parte productis et per nos admissis per procuratores hincinde et negative responsis nonnullisque testibus pro utraque parte coram nobis productis, receptis et diligenter examinatis ac ipsis per nos publicatis exceptionibusque per dictos procuratores contra dictos testes et personas eorundem et demum replicationibus ad easdem exceptiones in eisdem terminis subsecutis et aliis iuribus et monimentis pro utraque parte coram nobis productis et oblatis, praedicti tandem procuratores renunciantes ulterioribus probationibus in eadem causa concluserunt, cum quibus et nos conclusimus et habendum pro concluso. His igitur et diligenter inspectionibus et singulis in ipsa causa acticatis et productis testium positionibus ac aliis [merito^b] viden(dis) ipsisque diligenter masticatis et aequa laneae^a iusticiae discussis ad nostram sententiam definitivam processimus ipsamque cittatis partibus principalibus et procuratoribus eorundem tulimus et pronunciavimus ac ferimus huiusmodi sub tenore:
Christi nomine invocato, solum Deum prae oculis habentes, pro tribunali sedentes per hanc nostram sententiam definitivam, qua(m) ferimus in his scriptis, pronunciamus, decernimus et declaramus in hac causa, quae coram nobis vertitur inter honorabilem virum, dominum Mathiam rectorem parochialis in Wronczyno ecclesiae ex una et nobilem Petrum Gyzam haeredem de ibidem de et super decima manipulari de iure decimandi post agros et labores praedicti Petri Gyza et eorum occasione parte ex altera, dictam decimam cuiuslibet grani ad ecclesiam in Wronczyno et ad eius rectores, pro tempore existentes, pertinuisse et spectasse et nunc ad dictum dominum Mathiam eiusdem ecclesiae modernum rectorem pertinere et spectare dictamque decimam cuiuslibet grani antecessores ipsius domini Mathiae, tunc existentes, possedisse et recepisse ac in possessione eiusdem decimae pacifica et quieta perceptione fuisse et esse ipsamque decimam manipularem post agros et labores praedicti nobilis Petri Gyza ipsi domino Mathiae rectori ecclesiae in Wronczyno et ecclesiae ipsius adiudicandum fore ac ecclesiae suae praedictae adiudicamus, praedictas spoliationes, molestationes ac impedimenta praefato domino Mathiae per praefatum Petrum [k. 211v] Gyzam praestitas et praestita fuisse et esse temerarias, illicita et iniusta ac de facto praesumptas et praesumpta ipsique nobili Petro de et super huiusmodi oppositionibus, molestationis^a et impedimentis perpetuum silentium imponendum fore et imponimus. Ipsumque dominum Mathiam rectorem ecclesiae in Wronczyno ac ipsius ecclesiam praedictam et ad possessionem dictae decimae post agros, quos nunc colit praefatus nobilis Petrus, restituendum fore et restituimus per praesentes. Ipsumque nobilem Gyzam ad solvendum decimam quatuor annorum et a tempore moto litis et eius valoris praefatus dominus Mathias dicta testium et probatione proprio iuramento firmabit, condemnatum praedictum Petrum Gyzam atque contemnandum. Item pronunciamus, decernimus et declaramus per praesentem nostram sententiam, quociescunque cmethones in Wronczyno per se sive communem pastorem inter se mutuo pascent gregem peccora et pecudes ipsius domini Mathiae rectoris ecclesiae ibidem pascendos fore oppositionibusque praefati nobilis Petri de et super dicta pascua peccudum eidem domino Mathiae praestitas et praestita fuisse temerarias, illicita et iniusta ac de facto praesumptas et praesumpta. Item pronunciamus modo, quo supra, rubeta seu ligna, ubi communiter villani absque conditione recipiunt pro ipsorum utilitate, eidem domino Mathiae et successoribus suis similiter recipienda fore et recipi seu secari debere pro utilitate domus et dotis suae. Item pronunciamus modo, quo supra, pisces, panes, cervisias et alia vendibilia comparanda per dictum rectorem et successores suos prohibitionesque praefati Petri de et super huiusmodi vendicionibus contra libertatem ecclesiasticam pronunciamus temeratas, illicitas et iniustas et in pristinam restituimus libertatem. Item pronunciamus modo, quo supra, aream ex opposito dotis plebani sittam, in qua alias balneum praefati plebani stabat, ad dictam ecclesiam in Wronczyno et ad rectores ipsius Mathiae spectasse. Ipsique nobili Petro Gyza haeredi in Wronczyno de et super huiusmodi oppositionibus, molestationibus, perturbationibus, puta pascua gregis, incisione lignorum seu rubetorum, prohibitionem^a vendicionis ac dicta area perpetuum silentium imponendum fore et imponimus. Ipsumque dominum Mathiam in et ad possessionem praedictae libertatis restituendum fore et restituimus ac in expensis omnibus legittime factis condemnandum fore et condemnamus, quorum taxationem nobis in posterum reservamus. Lecta, lata et in scriptis pronunciata est haec nostra sententia definitiva per nos Nicolaum praepositum Sancti Joannis Gnesnensis, Gnesnae in domo habitationis nostrae, anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo, indictione [k. 212] tredecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providentia papae quinti anno ipsius tertio, die vigesima nona mensis Martii, horis causarum, nobis pro tribunali iudicio praesidentibus, praesentibus discretis, religioso et provido viris, dominis: Petro de Klodawa baccalario arcium⁶, fratre Martino monasterii Sancti Joannis⁷ et Stanislao Wloch laico de Viazd⁸ testibus circa praemissa. In quorum omnium fidem et testimonium praemissorum praesentes nostras literas seu praesens publicum instrumentum, huiusmodi sententiam nostram in se continentes seu continens, per Joannem notarium publicum infrascriptum ac scribam huiusmodi causae scribi et publicari mandavimus nostrique sigilli appensione iussimus communiri.
Et ego Joannes Nicolai de Stanszyce clericus Gnesnensis diocesis, publicus imperiali authoritate notarius⁹, quia praedictis sententiae definitivae lectioni aliisque omnibus et singulis praemissis, dum sic, ut praemittitur, agerentur et fierent, unacum praenominatis testibus praesens interfui eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi, per alium scribi procuravi, me hinc manu subscribens, in formam publicam redegi, signo quoque et nomine meis solitis et consuetis unacum appensione sigilli ipsius domini Nicolai praepositi Sancti Joannis Gnesnensis, iudicis praedicti communius^a, rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium et singulorum praemissorum.

^atak Kop.

^bwolne miejsce Kop.

¹Mikołaj prepozyt bożogrobców gnieźn. wyst. 1420 (tutaj) - 1423 (niżej, nr 980/1; zob. też niżej, nr 1059?).

²Maciej z Wronczyna, zob. wyżej, nr 840/3.

³Piotr Giza wyst. we Wronczynie 1391 - 1428 (SHGWlkp.).

⁴Peregryn syn Klemensa z Pępic (dziś Działyń par. Dębnica, pomiędzy Gnieznem a Kłeckiem, por. Koz. 1 s. 217, 5 s. 142) mgr?, prokurator konsystorza gnieźn. 1402 - 1450 (KDW VII nr 439/10).

⁵Wojciech Romanus, zob. wyżej, nr 808/2.

⁶Piotr z Kłodawy (w Łęczyckiem) nie zidentyfikowany; por. z Pawłem z K., prokuratorem konsystorza gnieźn. 1414 (KDW VII nr 729/18), notariuszem publicznym 1423 (KDW V s. 375).

⁷Marcin nie zidentyfikowany.

⁸Stanisław Włoch może ident. z wyst. 1416 (zob. wyżej, nr 787/8).

⁹Nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 881

Poznań, 12 maja 1420

Wikariusz generalny poznański wzywa proboszcza poznańskiego, aby napomniał mieszczanina poznańskiego Jana Gruczę.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii, 4, k. 102 - 102v. Wpis 18 maja 1420 (wg Or.).
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 962 (wg Kop.).

Vincencius decanus Gneznensis et vicarius in spiritualibus ecclesie Poznaniensis generalis¹ discretis viris rectoribus ecclesie parrochialis apud Sanctam Mariam Magdalenam² et aliis, qui presentibus fuerint requisiti, salutem in Domino. Quia Johannes Grucza civis Poznaniensis³, nescitur quo ductus spiritu aut errore seductus, nostros processus monitorios in se excomunicacionis sentencias continentes ad instanciam honorabilis viri, domini Boguslai prepositi Sancti Spiritus extra muros civitatis Poznaniensis⁴ contra ipsum Johannem Grucza decretos et concessos de manu Pauli campanatoris ecclesie parrochialis Poznaniensis⁵ ad se recipiens apud se detinuit violenter, non formidans penas et sentencias contra tales ex statutis provincialibus latas et promulgatas. Cum itaque verisimiliter in vilipendium iurisdiccionis nostre talia procedere videantur et ut eidem Johanni Grucza aditus comittendi similia precludatur, vobis in virtute sancte obediencie et sub excomunicacionis pena mandamus, quatenus personaliter accedentes Johannem Grucza prefatum moneatis, quem et nos per presentes monemus, ut infra tres dies vestram monicionem inmediate sequentes, quos sibi pro trina canonica monicione deputamus, nobis pro pena ecclesie satisfaciat cum efectu. Alioquin si secus fecerit, ipsum predictis diebus elapsis [k. 102v] exnunc prout extunc Christi nomine invocato excomunicamus in hiis scriptis; quem et vos sic excomunicatum vestris in ecclesiis singulis diebus dominicis et festivis coram christifidelibus proponentes publice denuncietis et denunciare curetis, tamdiu premissa exequentes, donec aliud a nobis habueritis in mandatis. Datum Poznanie die duodecima mensis Maii, nostro sub sigillo, anno Domini millesimo CCCC° vicesimo.

¹Wincenty z Marcinkowa, zob. wyżej, nr 789/1.

²W Poznaniu.

³Jan Grucza, Grocze, mieszczanin pozn. 1409, ławnik 1413, rajca 1414, wyst. jeszcze 1425 (WSvP s. 66, 442; niżej nr 1036/5).

⁴Bogusław syn Wawrzyńca prepozyt Św. Ducha pod Poznaniem, wyst. 1412 (KDW VII nr 697a/21), student UJ 1421, zm. 1445/46 (Now. II s. 651 uważa go za ident. z notariuszem publicznym, synem Wawrzyńca z Łękna).

⁵Nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 882

Spicymierz, 12 maja [1420]

Stanisław z Szadka kanonik krakowski zawiadamia altarystę gnieźnieńskiego Domka o zmianie terminu wyjazdu do Kurii Rzymskiej.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 9, k. 130. Wpis 6 lipca 1420.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 162 (wg Kop.).

Honorabili viro, domino Domkoni altariste Gneznensi¹, patri meo dilecto.
Honorabilis domine Domko! Iuxta scripta mea, que vobis per Nicolaum vestrum de Cracouia ultimo direxi, ad Curiam Romanam post festum Pasche iter arripere proponebam. Verum, quia consideravi, quod tempore vaccacionum generalium deberem venire et expensas per omnes vaccaciones facere inutiles et graves, ideo illuc distuli transire usque ad festum Assumpcionis Virginis Marie gloriose [15 VIII], quia nullo modo sine vestro Nicolao ad dictam Curiam, secundum quod alias vobis intimavi, transire possem, ideoque disponatis et preparetis negocia vestra, que vobis sunt ad causam vestram opportuna ad Curiam huiusmodi, ita quod dictus Nicolaus meis expensis et equo ibi mecum vadat duce Christo. Et dum venerit tempus illuc transeundi, vobis intimabo per certum nunccium, quatenus unacum dicto Nicolao ad certum locum ad me veniatis. Nam favente Domino spero, quod causam vestram secundum desiderium vestrum expediam diucius optatum. Nam in dicta Curia intendo stare aliquot annis Domino concedente. Datum in Spiczimirzs die dominica Vocem Jocunditatis etc. XII mensis Maii².
Stanislaus Petri canonicus Crac(ouiensis) etc. vester³.

¹Domek, zob. wyżej, nr 849/4.

²Data możliwa dla 1420, stąd jej rekonstrukcja.

³Stanisław Piórko, zob. wyżej, nr 829/7. Zob. też jego poprzednie listy, wyżej nr 849, 855, 867.

Dokument Nr 883

Florencja, 22 maja 1420

Papież Marcin V nakazuje prepozytowi klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie inkorporować kościół parafialny w Mogilnie do tamtejszego opactwa benedyktynów.

Kop.: 1. Bydgoszcz, WAP, Klasztor Mogilno dok. 15, w or. publikacji Andrzeja prepozyta trzemeszeńskiego z daty: Trzemeszno, 6 sierpnia 1420 - zob. niżej, nr 891; 2. tamże, Mogilno dok. 16, w or. publikacji tegoż Andrzeja z daty: Trzemeszno, 10 września 1420 - zob. niżej, nr 893.

Martinus episcopus, servus servorum Dei¹. Dilecto filio preposito monasterii^a in Trzemeschna^b per prepositum soliti gubernari Gneznensis dyocesis^c² salutem et apostolicam benedictionem. Sincere devocionis affectus, quem dilecti filii .. abbas et conventus monasterii sancti Johannis Ewangeliste in Mogylna^d ordinis sancti Benedicti Gneznensis dyocesis^c³ ad nos et Romanam gerunt Ecclesiam, promeretur, ut ipsorum peticionibus, illis presertim, per que dicti monasterii utilitatibus consulatur, quantum cum Deo possumus, favorabiliter annuamus. Sane pro parte abbatis et conventus predictorum nobis nuper exhibita peticio continebat, quod olym^e wenerabilis frater noster Nicolaus archiepiscopus Gneznensis⁴, tam propter necessitates^f, in quibus prefatum monasterium constitutum erat, quam ex aliis certis causis ad hoc animum suum moventibus, parrochialem ecclesiam Sancti Jacobi iuxta portam dicti monasterii consuetam ab olym^e per seculares clericos gubernari, per liberam resignacionem dilecti filii Andree, tunc eiusdem ecclesie rectoris⁵, in manibus ipsius archiepiscopi extra Romanam Curiam sponte factam et per eundem archiepiscopum extra eandem Curiam auctoritate ordinaria admissam vacantem et cuius decem et octo cum omnibus iuribus et pertinenciis suis eidem monasterio, cuius centum et quadraginta marcarum argenti puri secundum comunem extimacionem fructus, redditus et proventus, ut idem abbas et conventus asserunt, valorem annuum non excedunt, de consilio et consensu dilectorum filiorum capituli ecclesie Gneznensis auctoritate ordinaria incorporavit, annexuit et univit, ita quod extunc dicta ecclesia temporibus vacacionum illius per unum monachum eiusdem monasterii per abbatem et conventum prefatos archiepiscopo Gneznensi, pro tempore existenti, presentandum et per eundem archiepiscopum in illa instituendum regeretur et eciam gubernaretur iuribus prefato archiepiscopo necnon .. archidiacono Gneznensi, eciam pro tempore existenti, in dicta ecclesia competentibus in omnibus semper salvis, prout in literis inde confectis ipsorum archiepiscopi et capituli sigillis pendentibus communitis dicitur plenius contineri. Quare pro parte abbatis et conventus predictorum nobis fuit humiliter supplicatum, ut cum ipsi ecclesiam predictam incorporacionis, annexionis et unionis prefatorum vigore assecuti, illam possideant et in suos usus ac pro incumbentibus eiusdem monasterii necessitatibus^f pacifice teneant de presenti, incorpora(cio)ni, annexioni et unioni predictis pro illorum subsistencia pociore robur apostolice confirmacionis adicere de benignitate apostolica dignaremur. Nos igitur de premissis certam noticiam non habentes, huiusmodi supplicacionibus inclinati, discrecioni tue per apostolica scripta mandamus, quatenus, si vocatis dicto archiepiscopo et aliis, qui fuerint evocandi, premissa repereris^g ita esse, incorporacionem, annexionem et unionem predictas auctoritate nostra approbes et confirmes. Datum Florencie undecimo^h Kalendis Iunii, pontificatus nostri anno tercio.

^abrak Kop. 1

^bTrzemeszna Kop. 2

^cdiocesis Kop. 2

^dMogilna Kop. 2

^eolim Kop. 2

^fneccessitates Kop. 1

^greperieris Kop. 1

^hXI Kop. 2

¹Marcin V papież 1417 - 1431.

²Andrzej prepozyt trzemeszeński, zob. wyżej, nr 784/4.

³Klemens opat mogileński, zob. wyżej, nr 785/5.

⁴Chodzi tu najpewniej nie o byłego arcybiskupa gnieźn., a o obecnego, Mikołaja Trąbę - zob. przypis następny.

⁵Andrzej z Wieńca, zob. wyżej, nr 852/1. Spory o kościół par. Św. Jakuba w Mogilnie toczyły się od kilku lat, już za rządów Mikołaja Trąby na stolicy gnieźnieńskiej, zob. wyżej, nr 815, 852, 861 - 863, niżej nr 891, 893.

Dokument Nr 884

Inowrocław, 24 maja 1420

Król Władysław Jagiełło zaświadcza, że Tomasz z Pakości sprzedał wieś Piłatowo Augustynowi z Wrzącej.

Kop.: Poznań, WAP, Bydgoszcz Z. 1, k. 124v - 125. Wpis 10 maja 1557 (wg Or.).

Uw.:Dok. dotyczy miejscowości położonej poza Wielkopolską (tuż nad granicą powiatu kcyńskiego). Wydajemy go ze względu na występowanie osób związanych z Wielkopolską oraz wobec przechowywania Kop. w bardzo rzadko wykorzystywanym zespole archiwalnym.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Quia tunc multorum^a errorum et dubiorum incomodis prudenter occurrimus, dum gesta etatis nostre literarum apicibus et testium annotacione per[k. 125]hennamus, ne lapsu temporis simul evanescunt, proinde nos Wladislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum Cracouie, Sandomirie, Siradie, Lancitie, Cuiauie Lithwanieque princeps supremus, Pomeranie Russieque dominus et heres, significamus tenore presentium, quibus expedit universis, presentibus et futuris, presentium noticiam habituris, quomodo veniens ad nostre celsitudinis baronumque nostrorum presentiam nobilis Thomas de Pakocz^a¹, non compulsus, non coactus nec aliquo errore seductus, sed sponte et libere, ex bona et matura deliberacione, sanus mente pariter et corpore voluntateque ultronea, suorum fretus consilio amicorum, villam suam et hereditatem suam Pilatowo vulgariter nuncupatam, sittam in districtu Bidgostiensi², nobili Augustino de Wrancza³ cum omni iure et dominio, quibus solus ipsam tenuit, habuit et possedit, pro quingentis marcis grossorum Pragensium, numeri Polonicalis consueti, quadraginta et octo grossos computando in quamlibet marcam, rite et racionab iliter vendidit et coram nobis perpetue resignavit, faciens ipsum Augustinum et suos successores verum et legittimum eiusdem hereditatis perpetuum dominum et possessorem, cum omnibus et singulis censibus, redditibus, proventibus, utilitatibus, pertinenciis, coherenciis et appendenciis, ad eandem villam Pylathowo quomodolibet spectantibus, quibuscumque nominibus censentur^a et vocitantur, prout in suis circumferentiis longe lateque distincta ab antiquo extitit et limitata necnon allodiis, agris, pratis, campis, pascuis, piscaturis, fluviis, rivis, aquarum decursibus, molendinis, emolimentis, pascuis, silvis, nemoribus, borris, mericis, quercetis, pinetis, rubetis, virgultis, lacubus, paludibus, augupacionibus^a, venacionibus, mellificiis et generaliter cum omnibus usufructibus, per ipsum Augustinum et suos heredes successoresque legittimos habend(am), tenend(am), utifruend(am) et temporibus perpetuis possidend(am) ac etiam vendend(am), obligand(am), alienand(am), permutand(am), prout sibi eiusque posteris melius et utilius videbitur expedire. Quamquidem resignacionem ratificamus, gratificamus ac tenore presentium confirmamus, decernentes ipsam robur perpetue firmitatis obtinere. Harum quibus sigillum nostrum appensum est testimonio literarum. Actum Wladislauie feria sexta ante festum Pentecostes anno Domini millesimo quadringentesimo vigesimo⁴, presentibus magnificis et venerabilibus nobilibusque dominis: Joanne Pelka^a preposito Cruschuiciensi⁵, Jacobo de Conieczpole Siradiensi⁶, Joanne de Cosczielecz Vladislaviensi palatinis⁷, Joanne de Sczekoczini Lublinensi⁸, Sbigneo Bank de Alto Monte Rosperiensi castellanis⁹ et Janussio Brzozoglowy castellano^a Bidgostiensi¹⁰ testibus ad premissa vocatis et rogatis. Datum per manus venerabilis domini Joannis decani Cracouiensis, Regni Polonie vicecancellarii¹¹, nobis sincere dilecti.

^atak Kop.

¹Pakość, miasto w powiecie gnieźn. Tomasz, Tomek, wyst. od 1415 (KDW VII nr 765/2), potem kasztelan bydgoski 1422, pozn. 1426 - 1428, starosta koniński 1422 - 1423, nakielski 1424 - 1425, GWP 1426 - 1428, zm. 1428 (Spisy wlkp.).

²Pilatowo, Piłatowo (dziś Lubostroń?) par. Łabiszyn, nad Notecią, na pd. od Łabiszyna, w powiecie bydgoskim.

³Augustyn z Wrzącej, zob. wyżej, nr 857/10.

⁴Itinerarium królewskie wykazuje w tych dniach pobyt nie we Włocławku, a w Inowrocławiu; obydwie te nazwy były w tym czasie używane wymiennie (por. np. niżej, przypis 7).

⁵Jan Pella, zob. wyżej, nr 863/11.

⁶Jakub z Koniecpola, zob. wyżej, nr 776/4.

⁷Jan z Kościelca (wojewoda inowrocławski), zob. wyżej, nr 824/4.

⁸Jan ze Szczekocin, zob. wyżej, nr 783/7.

⁹Zbigniew Bąk z Bąkowej Góry, marszałek nadworny króla 1399 - 1409, podkomorzy sier. 1410, kasztelan rozpierski 1411 - 1433 (PSB IX s. 421; Spisy sier.).

¹⁰Janusz Brzozogłowy, zob. wyżej, nr 857/9. Był starostą, nie kasztelanem bydgoskim - na pomyłkę kopisty (castellanus zamiast capitaneus) wskazuje też stylizacja listy świadków (dwu poprzednich świadków objęto wspólnym tytułem).

¹¹Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 845/5.

Dokument Nr 885

[Mogilno], 3 czerwca 1420

Król Władysław Jagiełło nadaje opactwu benedyktynów w Mogilnie prawo lokacji wsi Nowy Wójcin.

Reg.: Bydgoszcz, WAP, Mogilno kl. C 12 (sumariusz dok. z XVIII w.), s. 55, nr K 5.

1420, feria secunda in crastino Sanctae Trinitatis¹. Privilegium serenissimi Vladislai Dei gratia regis Poloniae illustrissimo abbati et eius conventui benigniter collatum super extruendam villam Nowe Woycino in fundo bonorum Woycino² et collocandos cmethones et incolas in eadem villa, quo privilegio ab omnibus dationibus, contributionibus, exactionibus, laboribus et a quibusvis solutionibus liberi existunt.

¹Dok. wystawiony został najpewniej w Mogilnie, przez które król przejeżdżał w drodze z Gębic (31 maja) do Żnina (4 czerwca), por. A. Gąsiorowski, Itinerarium króla Władysława Jagiełły 1386 - 1434, Warszawa 1972, s. 72.

²Wójcin par. Wilczyn (?), między Strzelnem a Kleczewem. Nowy Wójcin to zapewne Nowa Wieś na pn. od Wójcina.

Dokument Nr 886

Poznań, 8 czerwca 1420

Biskup poznański eryguje kaplicę Św. Krzyża w Poznaniu, uposażoną przez Gertrudę, wdowę po Mikołaju Peszlu.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania D 408. Pergamin 450 × 250 + 85 mm. Różowo -niebieski sznur po pieczęci. Na odwrocie późne informacje o treści.
Wyd.: 1. Łukaszewicz, Obraz, s. 265 - 266 (wg. Or.); 2. Kronika Miasta Poznania 9, 1931, s. 342 - 343 (wg Or.).
Reg.: KDW V, nr 322 (wg Or.).

^aIn nomine Domini amen. Andreas Dei gracia episcopus Poznaniensis¹ ad perpetuam memoriam. Piis votis supplicum, illis presertim, que cultus divini in ecclesiis nobis subiectis respi|ciuntur augmentum, libenter annuimus et eis, ut illibata permaneant, oportuni roboris addicimus firmitatem. Cum itaque dilecta in Christo Gert(r)udis relicta olim Nicolai Peschel ci|vis Poznaniensis² zelo pye devocionis accensa de salute propria recogitans et cupiens terrena in celestia et transitoria in eterna felici comercio commutare, pro sua suorumque parentum et | propinquorum animarum salute, de bonis a Deo sibi collatis octo marcharum annuam pensionem in redditus et proventus ecclesiasticos ad cappellam leprosorum, que sub nostris ratihabicione et licencia extra muros civitatis Poznaniensis ante valvam dictam Wrat(islauiensem) sitam, sub vocabulo Sancte Crucis de nowo dotando³ pye providit et deputavit ipsamque pensionem eidem cappelle pro uno presbitero in ea Domino perpetuo servituro devote obtulit in dotem annectendam et intitulandam et per ministrum eundem pro tempore, prout in litteris autenticis dilectorum in Christo filiorum consulum civitatis Poznaniensis clarius continetur expressum, desuper percipiendam et levandam. Idcirco nos vota huiusmodi dicte Gertrudis ad cultum divinum augendum digne promovenda oportunis prosequentes favoribus, dictam cappellam leprosorum Sancte Crucis sic dotatam de nowo erreximus et fundavimus et per presentes errigimus et fundamus dotacionemque pro dicta cappella Sancte Crucis, ut prefertur, per ipsam Gertrudam factam, ratam et gratam habentes, pensionem huiusmodi annuam octo marcarum eidem cappelle in dotem annectimus, adiungimus ac appropriamus ipsosque inantea redditus et proventus ecclesiasticos fore censendos et censeri debere libertatibusque et inmunitatibus ecclesiasticis gaudere ac reddituarios eius pro tempore, si et quociens neglexerint, ad solucionem eius debitam per penas et censuras ecclesiasticas compelli debere decernimus. Ius quoque patronatus et presentandi personam ydoneam ac solum presbiterum in ministrum et rectorem eiusdem cappelle, quociens ipsam per cessum vel decessum vacare contigerit, Gertrudi fundatrici, quamdiu vixerit in humanis, reservamus. Post obitum vero eius idem ius patronatus et presentandi cappelle predicte prothoconsuli et consulibus iuratis civitatis Poznaniensis damus et concedimus hoc modo, ut ipsi prothoconsul et consules, dum et quociens ipsam cappellam vacare quovismodo contigerit, nobis vel successoribus nostris presentare sacerdotem teneantur ydoneum et discretum presentacionemque huiusmodi aliter factam decernimus esse nullam, hoc adiecto, quod ubi dicti proconsul et consules in presentacione discordarent per unum mensem pro quocumque, episcopus loci pro tempore ex presentatis sibi huiusmodi in discordia gratificabit, ille debeat obtinere dictosque census in bonis mobilibus et immobilibus, que dicta Gertrudis pro predicta cappella iam donavit vel adhuc donabit in futurum, quemadmodum alia bona ecclesiastica iure spirituali volumus gaudere. Cum autem propter officium fiat beneficium et ne dicta Gertrudis votis suis frustretur, dictum altare sive cappellam et eius ministrum pro tempore oneramus tribus missis, quas dominus Deus inspiraverit in cor eius, singulis septimanis anni, diebus, quibus magis digne et devocius fieri poterit, per eundem ministrum vel alium pro eo presbiterum in ipso altari sive cappella legendis et perficiendis volumus compelli et astringi. Que omnia et singula sic disposita et ordinata, ut firma et illibata permaneant, presentis scripti patrocinio confirmamus et in perpetuum duratura communimus. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus est appensum. Actum et datum Poznanie die Saturni octava mensis Iunii, in estuario inferiori ante stubam maiorem curie nostre episcopalis, anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo, presentibus eggregio, honorabilibus et discreto viris, dominis: magistro Cezario in medicinis doctore eximio⁴ et Bathkone⁵, Floriano⁶, Simone canonicis⁷ et Laurencio vicario perpetuo ecclesie nostre Poznaniensis predicte⁸ et aliis quampluribus fidedignis.

^ainicjał wysokości całego tekstu Or.

¹Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

²Getruda Peszlowa z Ditmarów, wdowa po rajcy pozn. Mikołaju Peszlu, zm. po 1450 (PSB XXV s. 665).

³O fundacji zob. F. Pohorecki, O dawnym szpitalu i kościółku Św. Krzyża w Poznaniu, Kronika Miasta Poznania 9, 1931, s. 336 - 363.

⁴Doktor Cezariusz nie zidentyfikowany.

⁵Może Bartłomiej syn Rynka, zob. wyżej, nr 823/6.

⁶Florian z Poklatek, zob. wyżej, nr 789/5.

⁷Szymon, zapewne Sz. z Kaczkowa, zob. wyżej, nr 775/6.

⁸Wawrzyniec, być może ident. z Wawrzyńcem z Winiar, wyst. 1428 i 1432 (KDW IX).

Dokument Nr 887

Kalisz, 13 czerwca 1420

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że bracia Jakusz, Polubion i Piotr dziedzice Ostrowa wraz z matką swoją Sędką sprzedali wieś Ostrów miastu Kaliszowi.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 3438. Pergamin 433 × 262 + 105 mm. Dziurki po sznurze do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie informacje o treści (XV - XVIII w.).
Wyd.: KGV 1869, 37, s. 618 - 619.
Reg.: Senkowski - Sułkowska, nr 35.

^aIn nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Cum presentis ewi lubrica condicio cunctas hominum acciones longi prescripcione temporis proplexum dimer|gere consuevit in oblivionis abissum, nisi litterarum apicibus testiumque annotacione fidedignorum et sigilli nostri munimine fuerint roborate. Proinde nos Sandiwogius | de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram et aliorum | eiusdem terre nobilium venientes presenciam nobiles viri Jacussius, Polubyon et Petrus fratres germani, heredes de Ostrow², non compulsi nec coacti neque aliqua doli delusione seducti, quinymo sani mente, pariter et corpore validi existentes, usi amicorum consilio spontaneaque voluntate et matura deliberacione prehibita, pro matre sua legittima domina Sandka heredissa ibidem² racione cuiusvis impedimenti de et super vendicione hereditatis eiusdem Ostrow coram nobis in solidum promittentes eandam hereditatem seu villam Ostrow wlgariter nunccupatam, in districtu Calisiensi sitam et locatam, cum omni iure, proprietate atque dominio, prout soli tenuerunt, habuerunt et hucusque possiderunt omnibusque usibus, fructibus, proventibus, censibus, redditibus, dacionibus, contribucionibus, campis, agris cultis et incultis ac de nowo exstirpandis, pratis, pascuis, graminetis, silvis, borris, mellificiis, gagiis, quercetis, nemoribus, mericis, dumis, emfractibus, insulis, virgultis, rubetis, venacionibus et aucupacionibus necnon aquis earumque decursibus, piscaturis, molendinis et ipsorum emolimentis, fluminibus, lacubus, piscinis, stangnis, paludibus, torrentibus et riwulis generaliterque cum omnibus et singulis utilitatibus, pertinenciis ceterisque appendiis et obvencionibus universis, quomodolibet ad eandam hereditatem spectantibus et quocumque alio censeantur vocabulo, tam late, quam longe, prout ipsa hereditas in suis metis, limitibus, gadibus, condicionibus, articulis, distinctionibus, clausulis et posicionibus ab antiquo est limitata circumferencialiter et distincta, nichil iuris, proprietatis sive dominii pro se aut suis legittimis successoribus in eadem penitus reservando, pro sexingentis marcis grossorum latorum Pragensium numerique Polonicalis consueti, quadraginta et octo grossos in quamlibet marcam computando, famosis et circumspectis viris magistro civium, consulibus et toti communitati civitatis Calisiensis realiter vendiderunt et coram nobis more solito, rite et racionabiliter imperpetuum resignaverunt, per eosdem prothoconsulem, consules et totam communitatem dicte civitatis Calisiensis perpetuis temporibus tenend(am), habend(am), possidend(am), utifruend(am), vendend(am), donand(am), alienand(am), comutand(am), obligand(am) et in usus ipsorum beneplacitos libere convertand(am), prout ipsis aut eorum legittimis successoribus melius ac utilius videbitur expedire. Quamquidem resignacionem per modum veri fori sic, ut prefertur, coram nobis racionabiliter factam ratificamus, gratificamus, roboramus, confirmamus, approbamus et tenore presencium perhennamus robur perpetue firmitatis obtinere. Harum quibus sigillum nostrum presentibus est appensum testimonio litterarum. Actum et datum in Calis feria quinta in octava Corporis Cristi anno Domini millesimo quadringentesimo vigesimo, presentibus reverendo in Christo patre domino Andrea episcopo Poznaniensi³, magnifico, strennuis ac nobilibus viris et dominis: Sbigneo de Brzessye Regni Polonie marschalcone generali⁴, Johanne de Lichin pincerna Calisiensi⁵, Dobrogostio Poprasky de Camyona⁶, Martino de Rogaschice⁷ et Vincencio de Gosticzino⁸ heredibus ac aliis quampluribus fidedignis testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis. Per me Nicolaum Tharnowsky notarium domini capitanei⁹.

^ainicjał wysokości całego tekstu Or.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Ostrów par. Giżyce, na pn.-wsch. od Grabowa w Kaliskiem (Koz. 5 s. 115). Bracia Jakusz, Polubion i Piotr, synowie Sędki, wyst. tutaj, 1415 (AKH III s. 254, 257) i 1422 (niżej, nr 931).

³Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

⁴Zbigniew z Brzezia, zob. wyżej, nr 776/8.

⁵Jan z Lichenia, zob. wyżej, nr 827/5.

⁶Dobrogost z Kamiennej, zob. wyżej, nr 812/8.

⁷Rogaszyce par. Pogorzelica, na pn.-wsch. od Żerkowa (Koz. 3 s. 135). Marcin wyst. 1410 - 1424 (SHGWlkp.).

⁸Gostyczyna, wieś par. na pn.-wsch. od Kalisza (Koz. 1 s. 420, 4 s. 256). Wincenty wyst. 1420 (tutaj) - 1437 (SHGWlkp.).

⁹Zapewne Mikołaj syn Jana z Tarnowa (pod Pyzdrami?), student UJ 1400, ksiądz 1405 (KDW VII nr 554/9), jako pisarz starosty generalnego wlkp. wyst. tutaj i 1422 (niżej, nr 947 - 949/40).

Dokument Nr 888

Pyzdry, [20 czerwca 1420]

Starosta generalny Wielkopolski zawiadamia rajców toruńskich, że zatrzymanie kupca toruńskiego stanowi odwet za uwięzienie i katowanie Polaka w Drezdenku.

Kop. współczesna oryginałowi: Berlin-Dahlem, GStAPK, XX. HA OBA 3187.
Reg.: Reg. Teut. I, nr 3187.

Uw.:Data wg wydawców Reg.

^a-b

Preinmense famositatis viris, dominis consulibus civitatis Thorunensis, amicis nostris dilectis

.
Inmense providencie famosi viri, amici nostri sincere dilecti! Literam vestram sane intelleximus, prout nobis scribitis, sentencyam regis Hungarie¹ nobis describentes, nos bene scimus, quid facere debemus, si vobis aliquid adiudicavit, vos sciatis. Scribitis, quomodo serenissimus dominus rex Polonie, dominus noster graciosus, per dominum Johannem Stembersky² intimasset, quod mercatores via publica libere possent transire, ad execucionem mandatorum gracie ipsius libentissime volumus devenire, prout de iure debemus. Sed sciatis, homo noster est in Drysen³ detentus minus iuste et crudeliter martirizatus non tamquam cristianus, sed tamquam paganus, extunc frater eiusdem hominis detenti ob hanc causam mercatorem vestrum arrestavit iudicialiter, nos tamen noluimus quidquam facere hominibus vestris, solum detenti sunt, ut ablata homini nostro restituerent. Idcirco, amici dilecti, disponatis, quod homines nostre possessionis non molestantur tam vilissime, tunc vestri eciam non impedientur et quia non possumus talia pati, quovismodo homo noster in Drissen fuit pedibus sursum suspensus, truncatus et turpiter tractatus in pudorem et verecundiam serenissimi domini regis nostri graciosi etc. Et ergo non prius homines vestri liberabuntur, nisi prius omnia in toto sibi recepta restituantur. Datum in Pisdri feria quinta post octavas Corporis Cristi.
Sandiwogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis⁴.

^a-badres na odwrocie listu Kop.

¹Tj. Zygmunta Luksemburskiego. Chodzi tu najpewniej o tzw. wyrok wrocławski 1420.

²Jan Stemberski, ze Sternberku, wyst. już 1407 (KDW VII nr 587/1), w l. 1418 - 1429 częsty poseł polski do Krzyżaków (Reg. Teut. I nr 2746; Cod. Vit. s. 837, 845, 888; Epist. II nr 93, 150).

³Drezdenko (Drzeń) nad Notecią.

⁴Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

Dokument Nr 889

Poznań, 4 lipca 1420

Biskup poznański przyłącza Kościelną Wieś do Krobi i określa obowiązki kmieci.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Krobi I/1. Pergamin 425 × 220 + 60 mm, podarty, z dziurami w tekście, pismo mocno wyblakłe, miejscami nieczytelne. Resztki dwu pieczęci wiszące na sznurze żółtym (z lewej) i zielonym (z prawej).
Kop.: Poznań, AAP, CP 4 (Liber privilegiorum ecclesiae Posn.), k. 180 - 181, w transumpcie biskupa poznańskiego Łukasza Kościeleckiego z daty: Poznań, 19 listopada 1578. Wpis z XVI w.

Uw.:Tekst Or. uzupełniono wg Kop.: w nawiasach kwadratowych dziury Or., w okrągłych - tekst zatarty Or.

||^aIn nomine [Domi]ni amen.|| Cum ea, que aguntur in tempore, simul cum decursu temporis labantur, expedit, ut acta hominum, que | aguntur, in scripta au[theni tica redigan]tur et fidedignorum testimoniis perhennentur. Nos igitur Andreas Degracia episcopus Poznaniensis¹ ad perpetuam rei memoriam si|gnificamus, quibus e[xpedit univer]sis, quod cupientes bona et posessiones ecclesie et mense nostre episcopalis Poznaniensis pro commoditate nostrorum subditorum et utilitate | in melius reform[are, de consensu ex]presso venerabilium fratrum nostrorum capituli Poznaniensis, villam ecclesie seu mense nostre episcopalis Coszczelna Wyesch wlgariter nuncupatam, penes et ante opid[um nostrum Crob]ya contigue situatam², eidem opido Crobya ac in et ad ipsius omne ius et libertatem civiles adiunximus, addidimus et attribuimus, et locavimus adiun[gimusque, add]imus et attribuimus, et locamus (perpetuo per praesentes, ita quod) decetero et inantea perpetuis futuris temporibus omnes et singuli (praefatae villae Koscielna Wies) [cmetones], rustici, agricultores et inhabitatores (iuribus, praerogativis et libertatibus civilibus utifrui debent et gaudere, quemadmodum caeteri) dicti oppidi Crob(ia) [viri, cives, i]nhabitatores et oppidani, taliter tamen, (quod supradicti cmetones, rustici et inhabitatores memoratae villae Koscielna Wies et eorum) quilibet mediam [marcam latorum gro]ssorum Pragensium census annui perpetui de quolibet manso ad festum sancti Martini [11 XI], duas (mensuras) avene et duos (galliniceos) pullos nobis et nostris [successoribus, uti] (prius more solito), dent, solvant ^b-c

et p(... sol...)

atque presentent censibus (et dationib)us aliis, quos et quas domino scholastico Poznaniensi dare c[onsueverunt et] tenentur (sibi) et in omnibus semper salvis. Insuper tribus diebus supradicti kmethones agros in allodio nostro Sulkowicze³ (arare) tenebuntur et sint [astricti, uno] videlicet die eorum quilibet de quolibet manso pro (aestivalibus, secundo vero die arare vulgariter na vgor) similiter quilibet (de quolibet) manso, tercio aut[em die pro semi]nandis yemalibus frugibus seu annonis similiter a quolibet manso (quilibet ipsorum arare et laborare teneatur perpetuis) temporibus futuris. [A solution]e vero et dacione unius muconis, vacce, porci et ovis, quos nobis hactenus (solvere erant soliti et astricti necnon et) a solucione et dacione iudicial[ium vulga]riter wyeczne aliisque omnibus (et singulis dationibus, solutionibus, pagamentis et laboribus supradictos cmethones), rusticos et inhabitatores [praescriptae] ville Cosczelna Wyesch liber(tavimus et absolvimus) ac libertamus in perpetuum per presentes. In cuius rei testimonium et robur evitern[um nostrum] nostrique capituli prefati sigilla presentibus sunt appensa. Actum et datum Poznanie, in loco capitulari, die Jovis quarta mensis Julii [anno Domini mi]llesimo quadringentesimo vicesimo, presentibus et consencientibus venerabilibus et honorabilibus viris, dominis: Petro de Cobilyno de[cano⁴, Pelka cantore⁵], Nicolao de Sumyno scholastico⁶, Jacobo de Wyganowo archidiacono Pczeuiensi (in ecclesia Posnaniensi⁷), Nicolao de Gorka cancellario⁸, Venc(eslao) decano Gneznensi [et vicario in spiritualibus] Poznaniensi⁹, Nicolao archidiacono Gneznensi, decretorum doctore¹⁰, magistro Nicol(ao Peiser sacrae theologiae) professore¹¹, Boguslao officiali¹² [et Bartholomaeo] (Pierkonis^d¹³, Janusio de Scholowo¹⁴, Floriano de Poklatki¹⁵, Sim)one de Caczko(wo¹⁶, Jaszkone de Czechel¹⁷), magistro Strzeschkone¹⁸, Nicolao S[łapkone^d19, Nicolao Lanchman²⁰], (Petro de Nowiec²¹), Nicola(o) C(otczany²², Slupkone) de Schamotuli²³, Miros(lao de Bytyn²⁴), Andrea Czar(...)is^e²⁵ prefate nostre ecclesie prelatis et canonicis (ad praemissa capitulariter congregatis). ^f-g

Per manus Nicolai de Gorka⁸ cancellarii transivit

^ainicjał Or.

^b-cbrak Kop.

^dtak Kop.

^eCzaryk Kop.

^f-gna zewnętrznej stronie zakładki, mocno zatarte Or.

¹Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

²Kościelna Wieś, dziś część Krobi (Koz. 2 s. 333; Now. II s. 416 - 417).

³Sułkowice par. Krobia, na pn.-wsch. od Krobi (Koz. 3 s. 276 - 277).

⁴Piotr z Kobylina, zob. wyżej, nr 801/3.

⁵Pełka syn Włościbora, zob. wyżej, nr 804/7.

⁶Mikołaj z Sumina, może ident. z Mikołajem synem Janusza z Sumina w diecezji płockiej i notariuszem publicznym 1413 (Epist. I/1 nr 45), scholastyk pozn. 1420 - 1434, zm. ok. 1434 (Now. I s. 113, II s. 674; Jaskulski nr 95; KDW VII nr 519/36).

⁷Jakub (starszy) syn Piotra z Wyganowa (na pn.-wsch. od Kobylina), archidiakon pszczewski 1420 (tutaj) - 1433, kanonik pozn. 1430?, pleban w Pępowie do 1435, Modrzu od 1435, Solcu, Bninie 1458, wikariusz generalny i oficjał pozn. 1444 - 1449, 1450 - 1453, kanonik średzki, kal., zm. 1460 (Now. I s. 295, 299, II s. 211, 229, 296).

⁸Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 789/3.

⁹Wincenty (nie Wacław) z Marcinkowa, zob. wyżej, nr 789/1.

¹⁰Mikołaj Kicki, syn Filipa z Kik (w Łęczyckiem), notariusz publiczny, pisarz konsystorza gnieźn. 1402, pleban w Luborzycy 1404, kanonik włocławski 1407, archidiakon gnieźn. 1408, rektor uniwersytetu w Padwie 1418/19, dr praw, kanonik pozn. 1420, wikariusz generalny pozn. 1423 - 1428, wikariusz kapitulny pozn. 1426 - 1428, zm. 1429 (PSB XII s. 392; WSB s. 328).

¹¹Mikołaj z Pyzdr, syn Mikołaja ze Sługocinka (nad Wartą, na wsch. od Lądu), student w Pradze i w Krakowie, profesor teologii, wikariusz wieczysty katedry pozn. 1389, rektor UJ 1406, archidiakon sandomierski 1400, kanonik pozn. 1420, zm. 1424 (PSB XXI s. 135; Now. II s. 299; Jaskulski nr 91).

¹²Bogusław Świnka i Bartłomiej syn Rynka, zob. wyżej, nr 823/7, 6.

¹³Bogusław Świnka i Bartłomiej syn Rynka, zob. wyżej, nr 823/7, 6.

¹⁴Janusz z Wszołowa, zob. wyżej, nr 804/8.

¹⁵Florian z Poklatek, zob. wyżej, nr 789/5.

¹⁶Szymon z Kaczkowa, zob. wyżej, nr 775/6.

¹⁷Jasiek z Czechla, zob. wyżej, nr 863/18.

¹⁸Strzeszek z Ułanowa, zob. wyżej, nr 829/9.

¹⁹Mikołaj Słupek, syn Bronisza z Budzisławia, kanonik gnieźn. i pozn., często trudny do odróżnienia od Mikołaja Słupka ze Studzieńca, zm. 1434 (Now. I s. 734; Kor. I/2 s. 83; wyżej, nr 829/5).

²⁰Mikołaj Lantman, mgr, rektor szkoły par. w Poznaniu 1404, kanonik pozn. 1407, kanonik gnieźn. 1410, pleban kościoła Marii Magdaleny w Poznaniu 1415 - 1446, zm. 1446 (Kor. II s. 412; Now. I s. 727, II s. 610, 670; KDW V passim; Jaskulski nr 86).

²¹Piotr z Nowca (na pd.-wsch. od Śremu), notariusz królewski 1411 - 1420, sekretarz królewski 1432, kanonik pozn. 1410, pleban w Bytomiu 1420, kanonik kal. 1432, zm. 1440 (Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty, s. 241; Now. II s. 416; Jaskulski nr 108).

²²Mikołaj Ciotczany, zob. wyżej, nr 829/10.

²³Mikołaj syn Słupka, zob. wyżej, nr 828/15.

²⁴Mirosław z Bytynia, zob. wyżej, nr 816/4.

²⁵Andrzej może ident. z Andrzejem de Czarys wyst. także 1420 (KDW V nr 324), 1426 (ZDKDK II nr 273) i 1427 (KDW IX).

Dokument Nr 890

Poznań, 10 lipca 1420

Król Władysław Jagiełło potwierdza dokument Mikosza syna Bodzęty z Kębłowa dotyczący wsi Kręsko i określa obowiązki posiadaczy wsi.

Kop.: Warszawa, AGAD, Metryka Koronna, t. 19, k. 134v - 135. Wpis w transumpcie króla Aleksandra z daty: Piotrków, 22 lutego 1504. Tytuł: Renovacio privilegiorum generoso Petro Opalyenski castellano Landensi super villa Cransko. Dok. z 1504 r. oblatowany także w l. 1544 i 1610 (Poznań, WAP, Poznań Gr. 86 k. 631 v - 632 i Kościan Gr. 64 k. 289 - 289v).
Reg.: MRPS III, suppl. nr 91 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Quia tunc multis errorum et dubiorum prudenter occurrimus incommodis, dum gesta etatis nostre litterarum apicibus et testium annotacione perhennamus, proinde nos Vladislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum Cracouie, Sandomirie, Siradie, Lancicie, Cuiauie, Lithuanie princeps suppremus, Pomeranie Russieque dominus et heres etc. significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presencium noticiam habituris, quomodo pro parte Janussii Czyenyeczki^a¹ et Materne Budszem² oblata nobis peticio continebat, quatinus ipsis litteram olim Mykoschonis Bodzanthe de Kyeblow³, quam ab eo super villa Cranyeczko⁴ obtinent, ratificare, gratificare, innovare et approbare dignaremur, cuiusquidem tenor de verbo ad verbum sequitur et est talis:
[następuje dok. Mikosza z Kębłowa z daty: Podmokle, 23 października 1334 - KDW II, nr 1137⁵].
[k. 135] Unde peticionibus ipsorum tanquam iustis et racionabilibus annuentes, litteram in partibus duntaxat ad Janussium Crenyeczki et Materna Budszem predictos pertinentem et concernentem, ipsam primo examinantes et conscipientes, non viciatam neque rasam omnique suspicione prorsus carentem, ipsam ratifficavimus, gratifficavimus, innovamus et tenore presencium de innate nobis celsitudinis clemencia approbamus, confirmavimus et confirmamus, decernentes ipsam robur perpetue firmitatis obtinere. Volumus tamen, quod Janussius Czenyeczki et Materna Budszem quilibet et successores ipsorum legittimi nobis aut nostris successoribus singulis expedicionibus cum una hasta et duabus balistis astricti sint et teneantur famulari. Harum quibus sigillum nostrum est appensum testimonio litterarum. Datum Poznanie feria quarta proxima post octavas Visitacionis Sancte Marie anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo⁶, presentibus^b hiis magnificis, strenuis et nobilibus: Sandiuogio de Ostrorog Poznaniensi⁷, Mathia de Vanschosche Calissiensi palatinis⁸, Johanne Calissiensi⁹, Sbigneo de Alto Monte Rospyeriensi castellanis¹⁰ et aliis quampluribus fidedignis. Datum per manus reverendi in Christo patris domini Alberti Dei gracia episcopi Cracouiensis, cancellarii¹¹ et Johannis Schaffranyecz decani Cracouiensis, Regni Polonie vicecancellarii¹², sincere nobis dilectorum. Ad relacionem venerabilis Sbignei prepositi Sancti Floriani ante Cracouiam¹³.

^atak Kop. z 1504 r., Czenecczky Kop. z 1544 r.

^bbrak Kop. z 1504 r., jest w Kop. z 1544 r.

¹Jan, Janusz, Szczaniecki, zapewne z Szczańca na wsch. od Świebodzina w XV w. już poza granicami Królestwa Polskiego, pisał się 1425 olim z Kręska (Roty III nr 1131) i mieszczaninem w Zbąszyniu 1426 (Kozierowski, Obce ryc., s. 98)

²Materna Budziszyn, Budszem, wyst. 1420 - 1443 (SHGWlkp.) w Kręsku (niżej przypis 4). Jego praw w Kręsku dotyczy też transumowany wraz z niniejszym dok. króla Władysława III z daty: Kraków, 17 lutego 1440 (KDW X).

³Kębłowo (Kiebłowo) miasto na pd.-zach. od Wolsztyna. Mikosz syn Bodzęty, nie wiemy czy ident. z Mikołajem synem Bodzęty wyst. 1312 - 1319 (KDW II nr 951, 1011) i Mikołajem wyst. 1320 - 1327 (ib. nr 1018, 1020, 1021, 1063, 1081).

⁴Kręsko, wieś par. na pn.-zach. od Babimostu (Koz. 2 s. 348, 351).

⁵Dok. wydany wg Kop. z 1544 r. Ponadto tenże dok. z 1334 r., interpolowany w części poświęconej opisowi granic, wydany w KDW II nr 1138 wg kop. z 1610 r.

⁶Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁷Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

⁸Maciej z Wąsoszy, zob. wyżej, nr 812/5.

⁹Jan z Tuliszkowa podkomorzy pozn. 1403, kasztelan kal. 1403, starosta kłecki, koniński, zm. 1426 (PSB X s. 585 - 586; WSB s. 776).

¹⁰Zbigniew Bąk, zob. wyżej, nr 884/9.

¹¹Wojciech Jastrzębiec, zob. wyżej, nr 776/10.

¹²Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 845/5.

¹³Zbigniew Oleśnicki, zob. wyżej, nr 810/5.

Dokument Nr 891

Trzemeszno, 6 sierpnia 1420

Andrzej prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie i sędzia z ramienia papieża Marcina V, wzywa arcybiskupa gnieźnieńskiego Mikołaja Trąbę do stawienia się przed jego sądem w sprawie inkorporacji kościoła Św. Jakuba w Mogilnie do tamtejszego opactwa benedyktynów.

Or.: Bydgoszcz, WAP, Klasztor Mogilno dok. 15. Pergamin 518 × 266 + 36 mm, plamy rdzy, pismo wyblakłe na złożeniach Nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. Z. N. Na czterech gradusach ozdobny krzyż z rozetą w środku. Na gradusach napis: Al/ber/ti/des. Na odwrocie: Citacionis litera (XV w.), późne streszczenia, sygnatury: I n° 5, W 7.

Andreas prepositus monasterii in Trzemeschna ordinis sancti Augustini canonicorum regularium¹ universis et singulis dominis prepositis, decanis, scolasticis, cantoribus, custodibus, tam kathedralium, quam collegiatarum parrochialiumque ecclesiarum rectoribus | seu eorum locatenentibus, plebanis, viceplebanis, presbiteris curatis et non curatis, clericis, notariis et thabell(i)onibus publicis quibuscumque per civitatem et dyocesim Gneznensem ac ubilibet constitutis salutem in Domino et presentibus fidem indubiam adhibere, litteras sanctissimi | in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti, eius vera bulla plumbea cum cordula canapea more Romane Curie impendenti [bullatas], sanas et integras, non viciatas, non cancellatas neque in aliqua sui parte suspectas, sed omni prorsus | vicio et suspicione carentes, nobis per wenerabilem et religiosum fratrem dominum Clementem abbatem monasterii in Mogylna ordinis sancti Benedicti¹ coram notario et testibus presentatas, nos cum ea, qua decuit, reverencia recepisse noveritis huiusmodi sub tenore:
[następuje dok. papieża Marcina V z daty: Florencja, 22 maja 1420 - zob. wyżej, nr 883].
Post quarumquidem litterarum apostolicarum presentacionem et recepcionem productis primitus coram nobis nonnullis litteris et mumimentis^a pro verificacione in dictis litteris apostolicis contentorum, subsequenter vero fuimus per prefatum wenerabilem et religiosum fratrem dominum Clementem coram nobis constitutum debita cum instancia requisiti, quatenus sibi citacionem contra et adversus reverendum patrem dominum archiepiscopum Gneznensem ac omnes alios et singulos sua interesse credentes, in forma solita et consueta decernere et concedere dignaremur. Nos igitur Andreas executor prefatus attendentes requisicionem huiusmodi fore iustam et consonam racioni, volentes in negocio huiusmodi execucionem rite et legittime procedere ac mandatum apostolicum nobis in hac parte directum reverenter exequi, ut tenemur, idcirco auctoritate apostolica, nobis in hac parte concessa, vos omnes et singulos supradictos et vestrum quemlibet tenore presencium requirimus et monemus, primo, secundo, tercio et peremptorie vobisque nichilominus et vestrum cuilibet in virtute sancte obediencie et sub excomunicacionis pena, quam in vos et vestrum quemlibet ferimus in hiis scriptis, nisi feceritis, quod mandamus, districte precipientes mandamus, quatenus infra sex dierum spacium post presentacionem seu notificacionem presencium vobis aut alteri vestrum factam inmediate sequencium, postquam pro parte dictorum dominorum abbatis et conventus fueritis requisiti seu alter vestrum fuerit requisitus. Quorum sex dierum, duos pro primo, duos pro secundo et reliquos duos dies pro tercio vobis universis et singulis supradicto ac peremptorio termino ac monicione canonica assignamus, prefatum dominum archiepiscopum ac omnes et singulos sua interesse credentes, in eorum propriis personis, si ipsarum presencias commode habere poteritis, alioquin ipsum dominum archiepiscopum in aula sua archiepiscopali omnesque alios et singulos in hospicio habitacionum suarum, si ad eam et ea tutus pateat accessus et in metropolitana Gneznensi ac parrochiali seu parrochialibus, si qui seu quilibet degunt et morantur, si(g)nanter in dicta metropolitana ac parrochialibus ecclesiis infra missarum sollempnia, dum ibidem multitudo populi convenerit divina audienda aliisve ecclesiis et locis publicis quibuscumque^b, ubi quando et quociens expediens fuerit, publice alta et intelligibili voce peremptorie citare curetis, quos nos eciam tenore presencium citamus, quatenus tricesima die post citacionem vestram huiusmodi per vos aut alter vestrum eis factam inmediate sequenti, si dies ipsa tricesima iuridica fuerit et nos ad iura reddenda pro tribunali sederimus, alioquin proxima die iuridica extunc inmediate sequenti, qua nos ad iura reddenda in monasterio nostro pro tribunali sedere contigerit, compareant in iudicio legittime coram nobis per se vel procuratores suos ydoneos ad causam huiusmodi sufficienter instructos ad videndum et audiendum, ad execucionem dictarum litterarum apostolicarum ac contentorum in eisdem procedi necnon parrochialem ecclesiam Sancti Jacobi iuxta portam monasterii predicti¹ per prefatum reverendum in Christo patrem dominum Nicolaum archiepiscopum Gneznensem¹ de speciali consensu ac certo scitu et voluntate wenerabilium dominorum capituli Gneznensis cum omnibus iuribus et pertinenciis universis incorporatam, unitam et annexam, prout hec^c clarius et plenius in literis incorporacionis, annexionis et unionis prefatorum dominorum Nicolai archiepiscopi et dominorum capitularium Gneznensium vidimus contineri, per nos auctoritate nostra predicta, nobis in hac parte super cognicione huiusmodi cause seu negocii specialiter sic, ut prefertur, commissa, approbari et confirmari annis perpetuis valituram, videndum et audiendum allegandumque contra omnia et singula premissa per se vel ydoneos responsales, quidquid allegare, dicere et opponere voluerint aliisque dicturi, facturi et allegaturi, quod iusticia suadebit et ordo dictaverit racionis, certificantes nichilominus eosdem, quod sive in dicto citacionis termino, ut premissum est, compareri curaverint, sive non, nos nichilominus ad premissa omnia et singula, prout iure fuerit, procedemus citatorum absencia seu contumacia in aliquo non obstante, diem vero citacionis vestre huiusmodi et quidquid in premissis faceritis, nobis per vestras litteras patentes horum seriem seu designacionem in se continentes remissis presentibus fideliter intimare curetis, absolucionem vero omnium et singulorum, qui prefatas nostras sentencias seu earum aliquam incurrerint, quoquomodo nobis vel superiori nostro tantummodo reservamus. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes nostras litteras seu presens publicum instrumentum huiusmodi mat(er)iam citacionis in se continentes seu continens exinde fieri nostrique sigilli iussimus appensione communiri. Datum et actum die sexta mensis Augusti, in curia domus monasterii Trzemeschensis, sub anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo, indicione tredecima, pontificatus sanctissimi in Christo parris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno tercio, hora quasi sexta, presentibus nobilibus et providis viris: domino Alberto de Mycolayczewo², Jacussio de Zegoczicze heredibus³ et Marziano advocato de Trzemeschna⁴ ac Nicolao dicto Cruchansky opidanis ibidem de Trzemeschna⁵, Gneznensis et Wlad(islauiensis) dyoc(esium) testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.
Z. N. ^d-e

Et ego Andreas quondam Alberti de Pakoscz Gneznensis dyocesis publicus imperiali auctoritate notarius⁶ prefatique wenerabilis viri, domini Andree prepositi et executoris facti et cause coram eo huiusmodi scriba, quia predictis litterarum presentacioni et recepcioni, citacionis peticioni ac eius decreto aliisque omnibus et singulis premissis, dum sic agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, sed me aliis prepedito arduis negociis, presens instrumentum per alium fidelem scribere procuravi, me hic manu mea propria subscribens et in hanc publicam formam reddegi, signo et nomine meis, quibus utor, consignando, cum dicti domini executoris sigilli appensione, rogatus et requisitus, in fidem et testimonium premissorum

^atak Or.

^bpoprawione z quibusque Or.

^cprzerobione z innego, nieczytelnego słowa Or.

^d-einną ręką Or.

¹Zob. wyżej, dok. nr 883.

²Wojciech z Mikołajewic, zob. wyżej, nr 850/6.

³Jakusz z Żegocic (wyst. także niżej, nr 893/4) zapewne z Żegotek na zach. od Krusztwicy, albo z Żegocic koło Chodcza (Teki Pawińskiego VII, s. 522).

⁴Wój. Marcjan i Mikołaj Kruchański świadkują także na dok. z 10 września 1420 (niżej, nr 893).

⁵Wój. Marcjan i Mikołaj Kruchański świadkują także na dok. z 10 września 1420 (niżej, nr 893).

⁶Andrzej z Pakości, zob. wyżej, nr 808/9.

Dokument Nr 892

Gniezno, 29 sierpnia 1420

Sędzia i podsędek kaliscy zaświadczają, że sąd polubowny przysądził bór i krzewy koło młyna w Jezierzanach Mikołajowi prepozytowi bożogrobców gnieźnieńskich.

Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Gniezna I/155 (Kopiariusz bożogrobców gnieźn.), k. 11v, Wpis z XVI/XVII w. Tytuł: Literae adiudicatoriae super rubetis et agris circa molendinum Jezierzani.

Nos Joannes de Qviatkow iudex¹ et Dobeslaus de Nianczovo subiudex generales Calisienses² significamus tenore praesentium, quibus expedit universis, quod de anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo, iuditio^a regali in terminis particularibus feria quinta ipso die Decollationis sancti Joannis Baptistae Gneznae celebratis, ubi nobiles domini Petrassius de Szyrnyky vexillifer Calisiensis³, Nicolaus de Grzibowo burgrabius Gneznensis⁴, Joannes Cosza palatinus^a⁵, Thomislaus de Naderzycze iudicis⁶, Thomislaus de Malochowo subiudicis⁷, Joannes Sobieivcha vexilliferi vicesgerentes⁸ ceterique domini et offitiales^a iudicantes sedebant, ibi personaliter veniens Jacussius advocatus Gneznensis⁹ ut iudex ad infrascripta deputatus et recognovit in fatie^a iuditii^a, quomodo adiudicavit borram et rubetum circa molendinum Jezierzani¹⁰ existens venerabili domino Nicolao praeposito ecclesiae Sancti Joannis extra muros Gneznenses¹¹ et Bogusio molendinatori de ibidem¹² abiudicavit et super hoc idem dominus Nicolaus iudicatum solvit. Quamquidem sententiam praefati Jacussii advocati in causa premissa iudicis deputati nos iudex et subiudex praefati Calisienses confirmamus et praesentibus asscribimus premissa nostrorum sigillorum munimine roboran(dum). Actum et datum anno, die, loco, praesentibus, quibus supra.

^atak Kop.

¹Jan z Kwiatkowa, zob. wyżej, nr 859/7.

²Dobiesław z Jankowa, zob. wyżej, nr 800/13.

³Żerniki, miasto na pn.-wsch. od Janowca Wlkp. Piotr chorąży kal. 1411, kasztelan 1428 - 1445, zm. 1445 (PSB XXVI s. 440).

⁴Grzybowo, wieś par. na pn.-wsch. od Wrześni (Koz. 4 s. 279 - 280). Mikołaj burgrabia w Kościanie 1414, Gnieźnie 1420 - 1426, 1434, w Pyzdrach 1425 - 1426, zm. po 1434 (GUrz. C 732, 4, 543, 9).

⁵Jan Koza z Damasławia (Domasławia) par. Juncewo (osada dziś nie istniejąca, koło Damasławka - Koz. 1 s. 55 - 56, 4 s. 183), zapewne ident. z Jaszkiem wyst. 1399, wicewojewoda w Gnieźnie 1416 - 1423, wicepodsędek w Kcyni 1432 (GUrz. C 30, 330).

⁶Nadarzyce par. Gozdowo, na pd.-wsch. od Wrześni (Koz. 2 s. 495, 7 s. 363). Tomasz Kościanka z N. i Kościanek (par. Graboszewo, na pd.-wsch. od Wrześni) wyst. od 1395, w l. 1400 - 1429 bardzo częsty żupca (wicepodkomorzy, wicepodsędek, wicesędzia) sądów w Pyzdrach, Gnieźnie, Koninie (GUrz. s. 174).

⁷Małachowo par. Witkowo, na pd.-wsch. od Gniezna (Koz. 1 s. 161 - 162). Tomisław, Tomek, brat Sambora, wyst. od 1418?, kasztelan zbąszyński 1420 - 1421, częsty żupca (wiceurzędnik) w sądach Gniezna, Konina i Pyzdr w l. 1420 - 1438 (GUrz. s. 177).

⁸Jan Sobiejucha z Modliszewa (par. Modliszewko, na pn. od Gniezna) i z niedalekiej Wełnicy, był wicechorążym w Gnieźnie 1411 - 1427 (GUrz. C 93).

⁹Jakub, Jakusz ze Świniar par. Kłecko, na pn.-wsch. od Kłecka (Koz. 1 s. 317, 5 s. 379) wyst. 1417 - 1421 (KDW V nr 271; niżej, nr 925/5). Panowie ze Świniar dzierżyli wójtostwo gnieźn. jeszcze u schyłku XV w.

¹⁰Jezierzany par. Strzyżewo Kościelne, osada dziś nie istniejąca na pn.-wsch. od Gniezna, koło Piotrowa (SHGWlkp.; KDW VII nr 617/4).

¹¹Mikołaj, zob. wyżej, nr 880/1.

¹²Nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 893

Trzemeszno, 10 września 1420

Prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie zawiadamia arcybiskupa Mikołaja Trąbę, iż zgodnie z poleceniem papieskim inkorporuje kościół parafialny w Mogilnie do tamtejszego opactwa benedyktynów.

Or.: Bydgoszcz, WAP, Klasztor Mogilno dok. 16. Pergamin 559 × 453 + 63 - 56 mm, dobrze zachowany. Dziury po sznurze do przywieszenia pieczęci. Z. N. Andrzeja z Pakości, jak wyżej, nr 891. Z. N. Macieja z Gębic: Na czterech gradusach rozeta. Na odwrocie: Executoria nova (XV w.), późne streszczenia, sygnatury: I n° 6, W 8.

^aReverendo in Christo patri et domino, domino Nicolao Dei et Apostolice Sedis gracia archiepiscopo Gneznensi eiusque in spiritualibus vicario et officiali generali ac illi vel illis, ad quem vel ad quos parrochialis ecclesie Sancti Jacobi iuxta portam | monasterii sancti Johannis in Mogilno Gneznensis diocesis collacio, provisio, presentacio seu quevis alia disposicio comuniter vel divisim pertinet omnibusque aliis et singulis, quorum interest quosque infrascriptum tangit negocium | seu tangere poterit, quomodolibet in futurum quibuscumque nominibus censeantur aut quacumque prefulgeant dignitate, Andreas prepositus monasterii in Trzemeszna per prepositum soliti gubernari Gneznensis diocesis executor uni|cus ad infrascripta a Sede Apostolica specialiter deputatus¹ salutem in Domino et presentibus fidem indubiam adhibere, litteras confirmatorias sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti¹, eius vera bulla plumbea in cordula canapea more Romane Curie inpendenti bullatas, sanas et integras, non viciatas, non cancellatas neque in aliqua sui parte suspectas, sed omni prorsus vicio et suspicione carentes, nobis per wenerabilem et religiosum fratrem dominum Clementem abbatem monasterii in Mogilno ordinis sancti Benedicti dicte Gneznensis diocesis¹ coram notariis et testibus infrascriptis presentatas, nos cum ea, qua decuit, reverencia recepisse noveritis huiusmodi sub tenore:
[następuje dok. papieża Marcina V z daty: Florencja, 22 maja 1420 - zob. wyżej, nr 883].
Post quarumquidem litterarum apostolicarum presentacionem et recepcionem sic, ut premittitur, factis et productis primitus coram nobis nonnullis munimentis et litteris prefati reverendi in Christo patris domini Nicolai archiepiscopi Gneznensis et wenerabilium fratrum dominorum capituli Gneznensis consensum et voluntatem incorporacionis, unionis et annexionis ecclesie parrochialis Sancti Jacobi iuxta portam monasterii predicti in Mogilno cum omnibus et singulis iuribus et pertinenciis universis eidem monasterio et abbati cum conventu Mogilnensi factis continentibus, prout hec et alia in dictis litteris super hoc confectis sigillis ipsorum eis appendentibus sigillatis plenius vidimus contineri, posicionibus et articulis ac testibus fidedignis ad informandum animum nostrum super contentis et scriptis in dictis literis apostolicis nobis sic, ut prefertur, directis, factis, receptis, secundum iuris formam examinatis et admissis eorumque dictis et deposicionibus in scriptis fideliter redactis, visis et diligenter masticatis et discussis. Et quia per diligentem examinacionem per nos factam contenta in dictis litteris apostolicis omnia et singula invenimus fore et esse vera ideoque requisicionem prefati wenerabilis fratris domini Clementis abbatis personaliter coram nobis constituti principalis, citato tamen prius prefato reverendo in Christo patre domino Nicolao archiepiscopo et wenerabilibus viris, dominis capitularibus capituli Gneznensis ecclesie predicte omnibusque aliis et singulis, quorum interest vel intererit ad videndum et audiendum exequi dictas litteras apostolicas per nos seu approbari et confirmari dictam incorporacionem, unionem et annexionem ecclesie Sancti Jacobi dicto monasterio in Mogilno et abbati ac conventui per prefatum reverendum in Christo patrem, dominum Nicolaum archiepiscopum Gneznensem de speciali consensu et voluntate wenerabilium dominorum capituli Gneznensis sic, ut prefertur, annis perpetuis factam, per certas nostras citationis litteras sigilloque nostro munitas ad certum et peremptorium terminum competentem, videlicet ad horam et diem infrascriptam. Qua citacione debite exequta et ibidem coram nobis per prenominatum dominum Clementem abbatem oblata cum effectu accusataque contumacia citatorum non comparencium fuimus instanter requisiti, quatenus ad execucionem dictarum litterarum apostolicarum et contentorum in eis iuxta traditam seu directam a Sede Apostolica nobis formam procedere dignaremur, petens sibi litteras per nos decerni opportunas. Nos igitur Andreas prepositus et executor unicus, volentes mandatum apostolicum nobis in hac parte directum reverenter exequi, ut tenemur, servatis servandis rite et racionabiliter discussis premissis, dictam incorporacionem, annexionem et unionem predicte ecclesie Sancti Jacobi eidem monasterio et abbati cum conventu sic, ut premittitur, factam auctoritate apostolica predicta approbavimus et confirmavimus et tenore presencium approbamus et confirmamus annis perpetuis valituram. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes nostras litteras seu presens publicum instrumentum huiusmodi nostras approbacionis et confirmacionis litteras continentes seu continens exinde fieri per Andream ac Mathiam notarios publicos et huiusmodi cause coram nobis scribas infrascriptos subscribi et publicari mandavimus nostrique sigilli appensione iussimus comuniri. Actum et datum in monasterio nostro predicto Trzemesznensi sub anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo, indicione tredecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno tercio, die Martis decima mensis Septembris, hora quasi vesperorum, presentibus honorabilibus et religiosis nobilibusque et discretis ac providis viris, dominis: Peregrino custode², Symone professis monasterii Trzemesznensis predicti³, Jacussio de Zegoczicze Wladislauiensis⁴, Alberto de Mikolaykowo heredibus⁵, Thoma rectore scole Trzemesznensis et Marziano advocato⁶ ac Nicolao dicto Cruchowsky opidanis ibidem in Trzemeszno⁷ Gneznensis dioc(esium) et aliis ibidem multis testibus circa premissa fidedignis.
Z. N. Et ego Andreas quondam Alberti de Pakoscz Gneznensis dyocesis publicus imperiali auctoritate notarius⁸, quia predictis litterarum presentacioni, approbacioni et confirmacioni aliisque omnibus et singulis premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque ommnia et singula sic fieri vidi et audivi ideoque de mandato prefati wenerabilis viri, domini Andree prepositi et comissarii me manu mea propria hic subscripsi ac eciam aliis legittimis occupatus negociis per alium fidelem presentes litteras executorias sive presens instrumentum scribere procuravi et in hanc formam publicam redegi, signo et nomine meis solitis et^b consuetis, unacum appensione dicti domini commissarii sigilli, consignando, rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum.
Z. N. Et ego Mathias olim Thome de Gambicze clericus Wlad(islauiensis) dyocesis, publicus imperiali auctoritate notarius⁹, quia predictis approbacioni et confirmacioni aliisque omnibus et singulis premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi et ideo presenti instrumento per alium fidelem scripto me manu propria subscribens, hoc ipsum instrumentum in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis consignando, rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum.

^ainicjał Or.

^bpowtórzone Or.

¹Zob. wyżej, nr 852, 862, 863, 883 i 891.

²Peregryn kustosz trzemeszeński może ident. z późniejszym prepozytem wyst. 1436 - 1441 (KDW X).

³Nie zidentyfikowany.

⁴Zob. wyżej, dok. nr 891/2-5.

⁵Zob. wyżej, dok. nr 891/2-5.

⁶Zob. wyżej, dok. nr 891/2-5.

⁷Zob. wyżej, dok. nr 891/2-5.

⁸Andrzej z Pakości, zob. wyżej, nr 808/9.

⁹Maciej z Gębic, zob. wyżej, nr 852/5.

Dokument Nr 894

[Kalisz], 22 września 1420

Arcybiskup gnieźnieński nadaje odpusty nawiedzającym i wspomagającym opactwo benedyktynów w Lubiniu.

Reg.: Poznań, WAP, Kl. Lubiń C 38 (sumariusz dokumentów z XVIII w.), k. 27v.

1420. In sinodo provinciali die 22 7^bris indulgentiae quadraginta dierum a Nicolao archiepiscopo Gnesnensi¹ his, qui in ecclesia conventuali Lubinensi unum Pater (noster) et unum Ave Maria unumque Credo recitaverint vel eidem ecclesiae pro variis eius necessitatibus auxiliatrius^a manus de bonis suis porrexerint, concessae.

^atak Reg.

¹O synodzie prowincjonalnym odprawionym przez arcybiskupa gnieźn. Mikołaja Trąbę w Kaliszu, zakończonym 25 września 1420, zob. SPPP IV, Kraków 1888, s. 257, także Statuty synodalne wieluńsko-kaliskie Mikołaja Trąby z r. 1420, Kraków 1915 - 1920 - 1951. Pozwala to ustalić miejsce wystawienia niniejszego dok.

Dokument Nr 895

Poznań, 10 października 1420

Starosta generalny Wielkopolski odpowiada wielkiemu mistrzowi krzyżackiemu na list w sprawie zatrzymania w Gnieźnie żony Bartosza Koperszmida z Nowego Miasta Torunia.

Or.: Berlin-Dahlem, GStAPK, XX. HA OBA 3259. Papier 304 × 252 mm, ślady złożenia i zamknięcia wyciśniętą pieczęcią lakową.
Reg.: Reg. Teut. I, nr 3259.

^a-b

Generoso immo venerabili domino Michaeli Cochmeyster magistro ordinis Beate Marie Virginis Jerosolimitani domus Theutunicorum de Prussia generali

¹.
Generose et venerabilis domine dilecte! Literam vestram sane percepimus, prout nobis pro quodam Barthosio Com|persmet concive vestro de Nowa Ciuitate Thorun² intimastis, quomodo uxor sua in Gnezna iudicialiter esset ar|restata, qualiter maritum suum ad iuris peticionem cuidam civi Poznaniensi ibidem in Gnezna statuere obligavit etc., pe|tentes, ut eundem hominem vestrum de caucione fideiussoria mitteremus, quomodo velletis homini nostro aput vos cum eodem concive vestro sufficienter facere iusticie complementum, nichilominus nobis declarantes, quomodo serenissimus rex dominus noster graciosus in Lancicia decrevisset ista vice: "Dum homines nostri cum vestris et e converso aliqua contra se agere habent, extunc unus alium alias arrestare non deberet, nisi ibi, ubi ad ius spectat et ubi decunctatur^c". Sciatis, quia undique in terris vestris homines nostri arrestantur et super ipsos iuris complementum ministratur et paciuntur ibidem ^d-e

omnia et singula

, que in ipsos adiudicantur et illud sepissime nostris hominibus et in vestris provinciis contingit et precipue in Nowa Saxonia³, quam tenetis in vestra possessione et ibi homines terre Polonie ac proprii homines nostri de Ostrorog⁴ arrestantur pro eo, quod dicentes eis: "Ecce de civitate, unde tu es, quidam N. michi obligatur, quare tu causa eius debes pati". Et sic vicinus pro vicino de nostris hominibus in vestris civitatibus pati debet et ita diu iusticie complementum non fruitur et super ipsum tenetur in cautum, quod non solum possessionem, pro qua contra ipsum agitur, sed et omnia illa, que circa se habet, imparatis oportet exponere in litibus et vix cum collo proprio evadit et nolu(i)t reum querere in iure suo, ubi sedet. Quare, domine dilecte, si homines nostri per tam iniustam arrestacionem per vestros aput vos non impedirentur, sed in iure ipsorum, ubi morantur, quererentur, tunc simili modo vestri homines in terris nostris non arrestarentur. Et quia multum grave est hominibus nostris tanta pati fuidicia^f et arrestaciones in vestris terris, sed dummodo homines nostri per huiusmodi arrestaciones aput vos non aggravarentur, tunc eciam vestri a nostris nulla impedirentur racione. Eciam, generose domine, nuper in Lancicia cum comendatore vestro, quem ibidem destinastis, tractavimus, quomodo cum aliquem crimen homicidii, furticinii vel alio modo perpetrari reus permanserit, tunc ob causa penarum exulatur et nullibi refugiunt^g habent, nisi in Dreszno⁵ vel alias ibidem in Saxonia, ubi foventur, et pro eis scribitur ad nostros, ut omnia^h illa bona, que ob penarum vestraⁱ perdidit, eisdem profugis reddentur viceversa ac contingit plurimum, quod aliqui nostri ob terrorem diffidacionis ad solucionem compelluntur, quacumque ab eis afficitur. Quare venerabilis domine magister comittatis vestris, ut tantis preiudiciis nostros homines non impedirent, tunc vestri a nostris non impedientur. Datum Poznanie feria quinta post Francisci anno Domini M° CCCC vicessimo.
Sandiuogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis, capitaneus Maioris Polonie generalis⁶.

^a-badres na odwrocie listu Or.

^ctak Or. zamiast denunciatur?

^d-eprzerobione z omnes et singulas, następnie zamazane penas Or.

^ftak Or., zamiast fiducia?

^gtak Or.

^hpoprawiane Or.

^lodczyt niepewny Or.

¹Michał Kuchmeister, zob. wyżej, nr 854/1.

²Bartosz Kopersmed, Koperszmid, wyst. w Nowym Mieście Toruniu 1406 - 1424 (Księga ławnicza Nowego Miasta Torunia, wyd. K. Ciesielska, Warszawa 1973, s. 336), zob. też niżej, nr 924, 967.

³Tj. Nowa Marchia.

⁴Ostroróg, miasto w powiecie pozn.

⁵Drezdenko (Drzeń) nad Notecią.

⁶Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

Dokument Nr 896

Jabłonna, 19 października 1420

Starosta generalny Wielkopolski wyjaśnia komturowi toruńskiemu powody zatrzymania w Gnieźnie poddanego krzyżackiego.

Or.: Berlin-Dahlem, GStAPK XX. HA OBA 3265. Papier 290 × 246 mm, ślady złożeń i odciśniętej pieczęci lakowej. Brzegi wystrzępione.
Reg.: Reg. Teut. I, nr 3265.

^a-b

Wenerabili domino comendatori Thorunensi¹, amico nostro dilecto d(an)d(um)

.
Wenerabilis domine, amice noster dilecte! Literam vestram sane intelleximus, prout nobis scribitis de homine | vestro, qui in Gnezna iure detentus est, quomodo sibi super isto termino et deputato parere non dedistis. | Sciatis, quia hoc eciam simili modo homini nostro nomine Knecht dicto² recte apud vos in Nowa | Marchia a vestris contingit subiectis, quod iure fuit arestatus et nulli quidquam tenebatur, qui ad nos veniens coram nobis proposuit, quomodo esset iure detentus. Extunc nos sibi prohibuimus, ne iure ibidem pareret, remittens nos eciam super hoc, quod non deberet apud vos super ipsum ius ministrare et sic in eo omnia, que habuit, sibi sunt abiudicata et debuit a bonis suis omnibus discedere nudo collo, et nunc iste homo apud nos est, qui et hodie mendicat et omnino nichil habet ob inde et hoc quamplurimis aliis de terra nostra hominibus apud vos in terris vestris a subiectis ordinis vestri, ut prefertur, efficiuntur talia aggravamina compulsiva. Wltis, quod homines vestri sint liberi et nostri tam maximis preiudiciis aggravantur, mittatis, quod hominibus nostris eciam fiat equalitas, sicut et vestris grave certe est nobis talia pati gravamina. Et quidquid unicuique de hominibus nostris apud vos a subiectis vestris efficietur, vicissitudinarie huiusmodi factum nos opportet apud vos didici^c et informari. Scribitis nichilominus ad memoriam nobis reducentes, qualiter serenissimus dominus rex noster graciosus nunc in Lancicia hoc statutum decrevisset. Sciatis, quia hoc idem statutum diucius antea factum fuit, prout bene scitis. Et ibidem in Lancicia penes vos sedimus³, ubi iniurias et aggravamina huiusmodi plenarie declaravimus, prout vobis et literatorie prius scripsimus, qualiter homines nostri a subiectis vestris aggravantur. Et civi vestro de Thorun Holbracht Roth⁴ omnia ista narravimus, quod ad dominum magistrum vestrum generalem adduceret, quia terrigene s(erenissimi) domini regis nostri graciosi pro huiusmodi iniuriis multum dolorose querulantur et dicunt talia aggravamina non velle pati. Et ergo scribitis, quod hoc non posset approbari, ut talia in terris vestris hominibus nostris facerentur, nos certe quecumque scribimus vera sunt et notoria. Eciam super convencionem in Gnewkow⁵ domino comenda(to)ri magno et marsalkoni ordinis vestri narravimus easdem iniurias et quomodo tempore treugarum pacis quidam terrigena s(erenissimi) domini r(egis) nostri graciosi nomine Pyantha⁶ detentus fuit, petivimus, quod solum unum, qui nos condixisset, nobis darent, et wolumus eundem detentum nostrum invenire. Dominus comendator magnus cum marsalkone dixerunt velle ad dominum magistrum destinare et tunc dominus magister in Thorun fuit, modo forte media altera septimana simul commansimus, recesserunt a nobis, nullum dantes responsum et sic idem terrigena noster est in terra vestra depactatus, wlgariter geschaczt, et pecunia ab eo est recepta, et isti, qui eum detinuerunt, pecuniam recipientes, et hodie in terra vestra Nowa Marchia comanent et servantur. Plura lator presencium nunccius vester vobis oretenus declarabit, quibus interfuit et querulare homines coram nobis audivit. Datum in Yablona⁷ sabatho ante Undecim Milia Virginum.
Sandiwogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis⁸.

^a-badres na odwrocie listu Or.

^ctak Or.

¹Komturem toruńskim był wówczas Jost von Hohenkirchen, zob. o nim wyżej, nr 778/1.

²Nie zidentyfikowany.

³Pobyt króla w Łęczycy potwierdzony 23 - 25 lipca 1420; o zjeździe tamże pisze Długosz, por. też Cod. Vit. s. 487.

⁴Olbracht Rote, Roth, także rajca i burmistrz Starego Miasta Torunia, wyst. od 1392 (Liber scabinorum Veteris Civitatis Thoruniensis 1363 - 1428, wyd. K. Kaczmarczyk, Toruń 1936, s. 457).

⁵Nie wiemy, o którym z licznych zjazdów polsko-krzyżackich w Gniewkowie koło Inowrocławia tu mowa.

⁶Zapewne chodzi tu o Wierzbiętę Piętkę z Przysieki (Przesieka par. Lechlin, na pn. od Skok - Koz. 3 s. 94), piszącego się także z Grzybowa Pięcinego, wyst. od 1415, tenutariusza Rogoźna do 1434, zm. po 1442 (GStar. s. 79; SHGWlkp.).

⁷Jabłonna par. Gnin, na wsch. od Grodziska Wlkp. (SHGPoz. II).

⁸Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

Dokument Nr 897

Gniezno, 7 listopada 1420

Sędzia i podsędek kaliscy zaświadczają, że sąd polubowny dokonał rozgraniczenia wsi Jezierzany i Piściec.

Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Gniezna I/155, k. 32v - 33. Wpis z XVII w. Tytuł: Copia granicierum inter Jezierzani prepositi Sancti Joannis et Pisczec Gołąbkofski.

Nos Joannes de Albiathkow^a iudex¹ et Dobeslaus de Miankowo^a subiudex generales Kalisienses² significamus tenore praesentium, quibus expedit universis, quod de anno Domini millessimo quadringentessimo vicessimo iudicio regali in terminis particularibus, feria quinta proxima ante festum sancti Martini Pontificis gloriosi Gnesne celebratis, ubi strenui ac nobiles domini Petrasius de Zerniki Kalisiensis³, Joannes Kosisko Dobrzinensis vexilifer(i)⁴, Nicolaus de Grzibowo burgrabius Gnesnensis⁵, Joannes Kosa palathinides^a⁶, Vincentius de Chwalikowice iudicis⁷, Thomislaus de Nadarzice subiudicis⁸, Albertus de Popowo subcamerarius^a⁹, Joannes Sobieucha vexiliferis¹⁰ vicesgerens^a ceteri quoque domini iudicio presidebant, ubi personaliter constitutus nobilis Dobeslaus de Miankowo^a subiudex Calisiensis tanquam iudex unacum arbitris subscriptis, videlicet Martino subpincerna Ivniwladislauiensi¹¹, Thoma de Krothoszino germanis¹², Joanne Jablowski in Paledzie¹³, Stanislao Misliąthkowski¹⁴ et Jakusio advocato Gnesnensi¹⁵, per venerabilem virum, dominum Nicolaum praepositum Sancti Joannis ante Gnesnam ordinis sancti Augustini sacri Sepulchri Dominici Hierosolimitani¹⁶ ex una et nobilem Barthosium heredem in Goląbki¹⁷ ex altera partibus, specialiter deputati, electi et rogati, de ipsorum libera voluntate et consensu super limitatione fienda inter hereditates Jezierzani¹⁸ villam dicti domini Nicolai praepositi Sancti Joannis et villam Pisczec¹⁹ dicti nobilis Barthosii de Goląbky et recognoverunt iudicii in facie, quomodo fecerunt et arbitrati sunt inter partes praedictas, videlicet quod a strata sive via dicta Zielionky²⁰, quae [k. 33] ducit per borram Jezierzani usque ad silvam hereditatis Pisczec, que via transit inter duos scopulos alias kopcze, qui limitationem faciunt inter dictas villas Jezierzani et Pisczec. Ita tamen, quod praefatus dominus Nicolaus praepositus Sancti Joannis debet uti et frui et libere ac pacifice possidere paludines, tam lignis, pascuis, quam etiam pratis usque ad transitum aquae vulgariter samice et usque ad signa granicierum, que signa limitationis transeunt usque ad molendinum dictum Pisczec, ubi vero aqua piscinae dicti molendini Pisczec inundaverit vulgariter vilial, ibi ipse dominus Nicolaus praepositus et sui successores praedictum nobilem Barthosium et suos successores legittimos non debet impedire. Ipseque Barthosius dictum molendinum Pisczec non debet sursum erigere sive rotham ipsius molendini elevare, nisi prout nunc stat in eodem statu et meta perma(ne)re dimittat. Praedictus etiam nobilis Barthosius et sui legittimi successores aquam in dicta piscina pro sustentamento et subsidio dicti molendini Pisczec pacifice et libere possidebit et habeat perpetuis temporibus iuxta libitum suae voluntatis conservare et retinere. Insuper adiudicavimus duo iugera terrae alias morgi praedicto molendino Pisczec sive molendinatori in eodem pro tempore existenti ultra praedictum molendinum, prout praedicta duo iugera terrae per nos sunt distincta et limitata. Nos itaque dicti iudicis et arbitratorum praescriptorum audita recognitione sententiavimus, adiudicantes dictam discussionem, limitationem et granicierum fundationem in suo vigore temporibus perpetuis duraturam et iudicatum hinccinde^a solverunt. Quamquidem sententiam nos iudex et subiudex praefati Kalisienses sententialiter praesentibus duximus confirmandam ac tenore praesentium confirmamus. Harum quibus sigilla nostra sunt appensa testimonio literarum. Actum et datum anno, die, loco, praesentibus, quibus supra.

^atak Kop.

¹Jan z Kwiatkowa, zob. wyżej, nr 859/7.

²Dobiesław z Jankowa, zob. wyżej, nr 800/3.

³Piotr z Żernik, zob. wyżej, nr 892/3.

⁴Jan Koszyszko, zob. wyżej, nr 785/7.

⁵Mikołaj z Grzybowa i Jan Koza z Damasławia, zob. wyżej, nr 892/4, 5.

⁶Mikołaj z Grzybowa i Jan Koza z Damasławia, zob. wyżej, nr 892/4, 5.

⁷Wincenty z Chwałkowic (par. Staw, na pn.-zach. od Słupcy - Koz. 1 s. 43, 4 s. 207) wyst. od 1398 (Roty II nr 62), częsty wicesędzia i wicechorąży w Gnieźnie, Nakle, Pyzdrach i Koninie 1420 - 1443 (GUrz. C 55, 59, 414, 515, 697).

⁸Tomisław z Nadarzyc, zob. wyżej, nr 892/6.

⁹Wojciech z Popowa (którego?) jako podkomorzy w Gnieźnie potwierdzony tutaj i 1426 - 1427 (GUrz. C 83, 86, por. także C 688), wyst. także 1430 (KDW IX).

¹⁰Jan Sobiejucha, zob. wyżej, nr 892/8.

¹¹Marcin (Materna) z Pakości, brat Wojciecha i Tomasza z P., podczaszy inowrocławski 1418 - 1446, starosta bydgoski 1429 (Spisy kuj.).

¹²Krotoszyn par. Szczepankowo, na pd.-wsch. od Barcina (Koz. 1 s. 131, 4 s. 418). Tomasz najpewniej ident. z T. z Pakości, zob. wyżej, nr 884/1.

¹³Palędzie Kościelne, wieś par. na zach. od Mogilna (Koz. 5 s. 129). Jan Jabłowski (z Jabłowa Pałuckiego) wyst. 1403 - 1432 (SHGWlkp.).

¹⁴Stanisław Myślątkowski (z Myślątkowa par. Orchowo, na pd.-wsch. od Trzemeszna - Koz. 1 s. 187, 5 s. 56), wyst. 1403 (Roty II nr 216) - 1420 (tutaj).

¹⁵Jakusz ze Świniar, zob. wyżej, nr 892/9.

¹⁶Prepozyt Mikołaj, zob. wyżej, nr 880/1.

¹⁷Gołąbki par. Strzyżewo Kościelne, na pn. od Trzemeszna (Koz. 4 s. 242). Bartosz skądinąd nie znany.

¹⁸Jezierzany, zob. wyżej, nr 892/10.

¹⁹Piściec par. Strzyżewo Kościelne, wieś dziś nie istniejąca, ok. 10 km na pn.-zach. od Trzemeszna (SHGWlkp.).

²⁰Najpewniej nazwa pospolita.

Dokument Nr 898

[Poznań], 8 listopada 1420

Władze miasta Poznania zaświadczają, że mieszczanin poznański Michał syn Burcharda zapisał czynsz mieszczce śremskiej Katarzynie Gryczynie.

Or. nieznany; spisany był na pergaminie, z pieczęcią na pasku pergaminowym (wg transumptu).
Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania D 710, w or. potwierdzeniu biskupa poznańskiego Andrzeja z daty: Poznań, 4 lipca 1425 - zob. niżej, nr 1036.
Wzmianka: KDW V, nr 414 (wg Kop.).

Nos infrascripti Nicolaus Paluca prothoconsul¹, Nicolaus Lindener², Jandral³, Johannes Clyza⁴, Mathias Salinar⁵, Johannes Falkenhayn⁶, Nicolaus Gocze⁷, Woythco Wanssowsky⁸ consules Poznanienses recognoscimus tenore presencium universis, quibus expedit, quod in nostra, nostrorum subscriptorumque scabinorum presencia Henrici Buchuald⁹, Cund Ottendorff¹⁰, Jacusii Crol¹¹, Nicolai Gunteri¹², Petri gladiatoris¹³, Johannis Grzimala¹⁴, Petri Frederici¹⁵ et Nicolai Strosberg¹⁶ in bannito iudicio, cui Andreas pellifex¹⁷ nostre civitatis advocatus iudicialiter presidebat, constitutus personaliter providus vir Michael Burchardi, civis nostre civitatis¹⁸, sanus mente et corpore, non coactus, non deceptus nec aliquo errore devio seductus, sed sponte et benivole, animo deliberato, rite et racionabiliter iusto vendicionis titulo vendidit et resignavit quinque marcas currentis monete an(n)ui census de anno in annum singulis annis in festo Martini Pontificis et Confessoris gloriosi [11 XI] solvendas pro sexaginta marcis latorum Bohemicalium grossorum Pragensium, quadraginta octo grossos in marcam quamlibet computando, in et super domo sua murata in Circulo iacente, inter domos Swanschconis carnificis¹⁹ ab una parte et Johannis Grucze²⁰ ab altera necnon in mercimonio penes Elizabeth Fawcowe²¹ sito in nostra civitate Poznaniensi, honeste domine Katherine Griczina concivi de Srzem²² et post mortem suam ipsius legittimis successoribus levandas et percipiendas sub reempcione autem tali, quod postquam prefatus Michael Burchardi aut sui legittimi successores dictas sexaginta marcas latorum grossorum prefate domine Katherine aut post mortem suam ipsius legittimis posteris quocumque tempore anni uno aut duobus die aut diebus, sive una septimana aut duabus septimanis, ante festum Martini persolverint, tunc prefata domus murata et instita mercimonii erunt libera a solucione census supradicti et ecciam a censu illius anni, in quo dicta peccunia capitalis exsolvetur. In cuius rei testimonium sigillum nostre civitatis presentibus est appensum, feria sexta proxima ante festum Martini anno Domini millesimo quadringentesimo vigesimo.

¹Mikołaj Pałuka, zob. wyżej, nr 860/1.

²Mikołaj Lindener i Andral, zob. wyżej, nr 794/6, 14.

³Mikołaj Lindener i Andral, zob. wyżej, nr 794/6, 14.

⁴Jan Kliza i Maciej Salomon, zob. wyżej, nr 860/6, 7.

⁵Jan Kliza i Maciej Salomon, zob. wyżej, nr 860/6, 7.

⁶Jan Falkenhain-Poniecki (Ponicz) wielokrotny rajca, burmistrz i ławnik pozn. 1413 - 1443 (WSvP s. 441).

⁷Mikołaj Gocz, Gocze, ławnik pozn. 1407, 1409, 1410, 1415, rajca 1420 - 1425/26 (WSvP s. 442).

⁸Wojciech Wąsowski rajca pozn. 1420 - 1423, wyst. jeszcze 1425 (ib. s. 449, 148).

⁹Henryk Buchwald, zob. wyżej, nr 809/2.

¹⁰Konrad Ottendorf, Jakusz Król, Mikołaj Gunter, zob. wyżej, nr 794/10, 12, 11.

¹¹Konrad Ottendorf, Jakusz Król, Mikołaj Gunter, zob. wyżej, nr 794/10, 12, 11.

¹²Konrad Ottendorf, Jakusz Król, Mikołaj Gunter, zob. wyżej, nr 794/10, 12, 11.

¹³Piotr mieczownik rajca pozn. 1412, ławnik 1420, 1423, wyst. jeszcze 1425 (WSvP s. 447, 148).

¹⁴Jan Grzymała ławnik pozn. 1418, 1420, 1423, 1429, 1430, 1434, rajca 1421, 1431 - 1433, 1439 (WSvP s. 493).

¹⁵Piotr Friedrich (syn Fryderyka) ławnik pozn. 1420, 1423, wyst. jeszcze 1430 (ib. s. 240, 246, 442).

¹⁶Mikołaj Strosberg zwany Senior, mgr, wielokrotny rajca i ławnik pozn. 1420 - 1450 (ib. s. 448; WSBs. 706).

¹⁷Andrzej Kirschner, kuśnierz, zob. wyżej, nr 819/9.

¹⁸Michał Burchard, zob. wyżej, nr 860/15.

¹⁹Święszek, rzeźnik i krojownik sukna, potem rajca pozn. 1424, 1426 - 1427, 1434, 1435, ławnik 1425/26, 1428/29 (WSvP s. 442, 458).

²⁰Jan Grucza, zob. wyżej, nr 881/3.

²¹Elżbieta Fafkowa z Ditmarów, siostra Gertrudy Peszlowej, druga żona Jana Fafki (zm. 1413), wyst. jeszcze 1431 (WSvP s. 253, 264).

²²Katarzyna Gryczyna, zapewne krewna Macieja Gryki (Gryczki) burmistrza śremskiego 1411 i 1418 (zob. wyżej, nr 817/5), wyst. tutaj i 1425 (niżej, nr 1036/2), por. też WSvP s. 112: posiada w 1419 r. wspomniany tu dom rzeźnika Święszka.

Dokument Nr 899

Poznań, 20 listopada 1420

Oficjał poznański zaświadcza, że rozsądził spór pomiędzy Katarzyną wdową po mieszczaninie poznańskim Piotrze Janchin a klasztorem dominikanów w Poznaniu.

Or.: Poznań, WAP, Kl. Dominikanów Poznań A 6. Pergamin 655 × 416 + 49 mm, plamy rdzy. Na pergaminowym pasku skórzany woreczek po pieczęci w kształcie mandorli. Z. N.: Słup(?) na gradusach, na którym duża litera S. Na gradusach napis: regina celi letare. Na odwrocie późne streszczenia.

||^aIn || nomine Domini amen. Omnium memorie cupimus comendare per hoc instrumentum nostrum publicum significantes, quomodo pridem coram nobis Boguslao canonico et officiali ecclesie Poznaniensis¹ ad instanciam honeste domine Katherine relicte Petri Yanchin | civis Poznaniensis² petentis et instantis religiosos viros Stephanum priorem et totum conventum monasterii sancti Dominici in civitate predicta Poznaniensi ordinis fratrum Predicatorum³ pro et super quadam ordinacione unius marche perpetui census, dictis priori et | suis fratribus racione unius tunne allecum emende et comparende ac persolvende et eius occasione per nostras cartas citatorias ad unam certam et peremptoriam et competentem diem legittime fecimus evocari. Quaquidem die adveniente et coram nobis circumspectis magistris | Thoma de Opiczicze⁴ dicte Katherine actricis ex una et Cristophoro de Miloslauia⁵ religiosorum virorum Stephani prioris et tocius conventus monasterii sancti Dominici in Poznania fratrum Predicatorum parcium principalium ex altera partibus, procuratoribus, de quorum procuratoriis mandatis nobis per Albertum Petri de Schamotuli notarium imperiali auctoritate publicum ac protunc causarum et presentis ea se coram nobis scribam¹⁷ facta est plena fides, nominibus suorum principalium predictorum coram nobis ad causas audiendas et iura reddenda sedentibus pro tribunali iudicialiter comparentibus, prefatus magister Thomas de Opiczicze procurator ipsius Katherine relicte Petri Janchin oblatis litteris citatoriis ab auditorio nostro emanatis et legittime executis, in presencia magistri Cristophori procuratoris dict(i) Stephani prioris et sui conventus monasterii sancti Dominici in Poznania pro sua parte libellum sive summariam peticionem obtulit, petens eidem responderi tenore(m), qui sequitur, continentem:
Coram vobis venerabili viro, domino Boguslao canonico et officiali Poznaniensi procurator et nomine procuratorio honeste Katherine relicte Petri Yanchen in civitate Poznaniensi degentis et contra religiosos fratres Stephanum priorem et totum conventum monasterii sancti Dominici fratrum Predicatorum in civitate Poznaniensi seu quamvis aliam personam pro eis vestro in iudicio legittime intervenientem proponit atque dicit, quod licet Petrus prior predecessor dicti Stephani⁶ cum pleno consilio et assensu tocius conventus sancti Dominici, prout in litera preconsulis et consulum civitatis Poznaniensis deducitur, dimiserit cuidam Johanni Criben⁷ et suis successoribus unam marcham perpetui census de anno ad annum perpetuis temporibus dictis fratribus in predicto monasterio sancti Dominici pro allecibus racione unius tunne emendis persolvendam ad festum sancti Martini Episcopi et Confessoris [11 XI] de macello carnificum, quod est situm, ut itur a walva Wroniciensi in macella ad sinistram manum, sextum a fine ipseque Johannes Criben eandem marcham pluribus annis eisdem fratribus exsolvit. Tamen prefatus dominus Stephanus et fratres de conventu predicto nollentes stare illi ordinacioni racione macelli predicti a predicta domina Katherina nituntur exigere unam tunnam allecum singulis annis, que solvit et iam persolvere consuevit quatuor marchas ad minus autem tres marchas. Quare procurator, quo supra nomine, petit per vestram sentenciam diffinitivam dictam ordinacionem pronunciari et decerni fore ratam ipsisque fratribus silencium perpetuum inponendum fore et in expensis ob indebitam fatigam condempnandos fore et condempnari debere vestrum benignum officium humiliter implorando.
Quoquidem libello sic, ut prefertur, oblato, prefatus magister Cristophorus de Miloslauia procurator dictorum Stephani prioris et tocius conventus monasterii sancti Dominici in civitate Poznaniensi principalium predictorum ex adverso, dicto iudicio durante, ipsius libelli sibi copiam decerni et terminum ad dicendum contra ipsum libellum vel faciendum, quod fuerit iuris, assignari instanter postulavit. Quemquidem terminum iuxta petita ipsius magistri Christophori libelli copia predicti sibi decreta prefiximus ad unum certum peremptorium terminum et competentem. Quoquidem termino adveniente, coram nobis ad iura reddenda sedentibus pro tribunali, comparentibus predictis magistris Thoma Katherine relicte Yanchin et Cristophoro prioris monasterii sancti Dominici in Poznania principalium predictorum procuratoribus, dictus Thomas suo alias libello oblato peciit responderi, ex adverso vero incontinenti dictus magister Cristophorus procurator, suo satisfaciens termino, libellum sive summariam peticionem reconvencionalem obtulit in scriptis, ibidem simmiliter petens responderi. Cuiusquidem libelli reconvencionalis tenor sequitur et est talis:
Coram vobis honorabili viro, domino Boguslao canonico et officiali Poznaniensi procurator nomine procuratorio religiosi viri, domini Stephani et conventus sancti Dominici in civitate Poznaniensi ordinis fratrum Predicatorum contra et adversus Katherinam quondam Janchin relictam concivem de Poznania et contra quamlibet aliam personam pro ea in iudicio vestro legittime intervenientem in iure cum querela proponit et dicit, quod licet Henningus Stuler bone memorie civis Poznaniensis⁸ de bona sua voluntate et consensu uxoris sue ac amicorum suorum, sanus corpore et compos existens racionis, pro ultima sua voluntate et pro remedio sue anime testamentaliter dedit, donavit et pye assignavit sub anno Domini millesimo tricentesimo sexagesimo quarto unam bonam tunnam allecum bonorum temporibus perpetuis in macello penes macellum Pyeczkonis Grodis⁹ singulis annis ad festum sancti Andree [30 XI] dandam, patrandam ipsi priori et fratribus monasterii sancti Dominici sub certa pena, in littera donacionis expressa fueruntque dicti fratres et conventus a temporibus superius expressis et descriptis dictam tunnam allecum percipiendi et tollendi salvo, quod nunc annis prior ad peticionem domini Andree episcopi Poznaniensis¹⁰ a dicta Katherina pecunias certas recepit. Tamen nuper de anno presenti predicta Katherina, nescitur cuius instructu, contra Deum et iusticiam se opponens, dictis fratribus et conventui tunnam allecum, licet monita et requisita, tempore debito dare et assignare contradixit et ad presens contradicit, cum tamen maritus ipsius Janchen ipsam solvit. Quare petit procurator nomine procuratorio, quo supra, per vos dominum iudicem pronunciari, decerni et declarari predictos fratres et conventum fuisse possessione percepcionis tunne allecum a temporibus suprascriptis pacifica et quieta ipsosque priorem, fratres et conventum in eadem conservandos fore et conservare debere ac ipsam Katherinam Janchonis ad dandum et solvendum, prout alias solvit et solvere consuevit, condempnandum fore et condempnari cum expensis in lite factis, vestra diffinitiva sentencia mediante, salvo iure addendi, minuendi, corrigendi et alium libellum, si opus fuerit, de novo dandi, iuris aliis beneficiis semper salvis.
Post cuiusquidem libelli reconvencionalis oblacionem, prefatus magister Thomas procurator Katherine relicte Petri Janchin copiam decerni et terminum ad dicendum contra libellum sibi assignari postulavit. Quemquidem terminum iuxta petita ipsius magistri Thome copia eiusdem libelli decreta sibi prefiximus ad unum certum peremptorium terminum et competentem. Quoquidem termino adveniente, comparentes coram nobis in iudicio sedentibus pro tribunali Cristophorus prioris et conventui et Thomas Katherine relicte Petri Janchin nominibus eorumdem procuratores hincinde Thomas reconvencionali et Cristophorus convencionali libellis seu summariis peticionibus alter per alterum instanter pecierunt responderi. Et incontinenti dicto iudicio durante, quilibet ipsorum alter in alterius eorum negando et in suo libello^b posita affirmando narrata, prout narrantur et petendo petita fieri debere ipsis mutuo ad invicem litem contestandi utrumque responderunt. Iuramentumque de calumpnia vitanda et veritate dicenda in huiusmodi causa procuratores in animas constituencium prestiterunt corporale, petentes ipsis terminum hincinde ad ponendum et articulandum ponique et articulari videndum per nos assignari, quem terminum ipsis procuratoribus assignavimus ad unam certam diem peremptoriam et competentem. Qua itaque die adveniente, prefatis magistris Thoma de Opiczicze Katherine relicte Petri Janchin et Cristophoro prioris et conventui^c monasterii sancti Dominici in Poznania predictarum parcium principalium procuratoribus coram nobis in iudicio ad audiendas causas pro tribunali sedentibus uterque ipsorum procuratorum pro sua et contra partem sibi adversam certas posiciones et certos articulos in iudicium satisfaciendo termino suo produxerunt, petentes, in quantum posiciones essent ipsas admitti, in quantum vero articuli forent ipsis hincinde alter per alterum eorum suis responderi et terminum certum ad hoc faciendum ipsis assignari. Quemquidem terminum ad respondendum dictis posicionibus et articulis hincinde ipsis procuratoribus iuxta eorum petita ad unum certum terminum peremptorium et competentem duximus statuendum. Quo vero termino adveniente, coram nobis ad reddenda iura sedentibus pro tribunali, dictis magistris Thoma Katherine et Cristophoro prioris et conventus monasterii sancti Dominici in civitate Poznaniensi predictorum principalium procuratoribus iudicialiter comparentibus et hincinde quilibet ipsorum suis articulis, in quantum articuli responderi, in quantum vero posiciones eas admitti alter per alterum eorum postulantibus nobisque partis utriusque posicionibus, prout de iure forent admittende admissis, prefatus magister Cristophorus procurator prioris et conventus ad articulos partis magistri Thome de Opiczicze in scriptis ad singulos respondit per verbum "non credit", nisi quantum constiterit legittimis documentis, Thomas vero procurator Katherine relicte Petri Janchin ad articulos religiosorum virorum prioris et tocius conventus fratrum monasterii sancti Dominici in civitate Poznaniensi negative per verbum "non credit", petentes se et partes eorum ad probandum dictos articulos hinc et inde negatos admitti et terminum ipsis ad hoc per nos assignari. Quemquidem terminum iuxta ipsorum petita ad probandum dictis articulis hincinde negatis admissis ad certam diem peremptoriam et competentem duximus statuendum. In quaquidem die et in aliis sequentibus terminis ipsis partibus per nos assignatis, coram nobis ad causas audiendas et iura reddenda sedentibus pro tribunali, nonnullis testibus ad articulos suos negatos per partes easdem hinc et inde probandos productis ipsisque per nos receptis et rite examinatis, protestacione quoque hincinde de dicendo contra huiusmodi probaciones et producta, subsecuta et deinde coram nobis ad iura reddenda sedentibus pro tribunali, in uno alio termino certo magistris Thoma Katherine ac Cristophoro prioris principalium predictorum procuratoribus comparentibus et postulantibus attestaciones testium hincinde productorum in huiusmodi causa publicari necnon certa munimenta autentica et privilegia pro relevacione iurium suorum in iudicium producentibus ipsisque copias hincinde dictarum attestacionum et productorum ac privilegiorum predictorum decerni ac terminum ad dicendum contra assignari postulantibus. Tandem nos iuxta petita dictorum procuratorum attestacionibus antedictorum testium, pro utraque parte inductorum, solempniter publicatis et hincinde ipsarum attestacionum et copiis privilegiorum decretis et ad dicendum contra ipsas attestaciones et producta unum certum terminum peremptorium et competentem duximus assignandum. In quo et in aliis terminis subsequentibus et coram nobis ad iura reddenda pro tribunali sedentibus, prefatis magistris Thoma Katherine Janchin et Cristophoro .. prioris et conventus monasterii sancti Dominici in civitate Poznaniensi procuratoribus iudicialiter comparentibus, pro sua parte quilibet certas allegaciones et iura ad nostrum plenius informandum animum necnon hincinde in scriptis producentibus, in alio certo subsequenti termino ipsi procuratores huiusmodi cause et liti finem inponere volenteset amplioribus laboribus p(e)tentes et in ipsa concludentes cum ipsis concludi pecierunt. Et nos attendentes dictorum magistrorum Thome et Cristophori procuratorum peticionibus concludencium in causa predicta et concludi petencium de eorum voluntate et consensu in huiusmodi causa conclusimus et habere volumus pro concluso diem et horam inferius descriptas ad nostram in hac causa proferendam diffinitivam sentenciam ipsis partibus petentibus et consencientibus assignantes. Quibus itaque die et hora advenientibus, prefatis magistris Thoma Katherine et Cristophoro .. prioris et conventus monasterii sancti Dominici de Poznania predictorum principalium procuratoribus, coram nobis pro tribunali ad iura reddenda sedentibus, comparentibus et petentibus per nos ferri et promulgari nostram in dicta causa sentenciam diffinitivam. Nos Boguslaus canonicus et officialis Poznaniensis predictus visis et diligenter inspectis omnibus et singulis actis, scripturis, privilegiis, munimentis, attestacionibus testium et aliis in ipsa causa coram nobis habitis, gestis et masticatis eisdem ac equa iusticie lance discussis, deliberacione eciam sufficienti prehabita ad nostram in ipsa causa proferendam diffinitivam sentenciam processimus ipsamque petentibus predictis magistris Thoma Katherine et Cristophoro prioris et conventus monasterii sancti Dominici in Poznania predictorum principalium procuratoribus in scriptis tulimus, pronunciavimus ac ferimus, pronunciamus et promulgamus, ut sequitur in hunc modum:
Cristi nomine invocato, pro tribunali sedentes et solum Deum pre oculis habentes per hanc nostram sentenciam diffinitivam, quam in hiis scriptis ferimus, dicimus, pronunciamus et decernimus, Katherinam Janchen civem Poznaniensem de suo macello, quod in Poznania obtinet, unam bonam tunnam allecum annis singulis circa festum sancti Andree Apostoli iuxta tenorem donacionis felicis recordacionis Hennigi Stuler olim eiusdem macelli domini et possessoris teneri, obligari et debere pro fratribus ordinis Predicatorum de conventu Poznaniensi emere et presentare ipsamque tunnam allecum vel eius verum valorem dictis fratribus, solvere^d in perpetuum, nisi valor tunne allecum eiusdem annuam pensionem seu censum ex eodem macello obvenientem excederit. Et extunc non ad plus, quam census obveniens ex eodem macello se extendat cogendam et compellendam prefatumque priorem et conventum ab impeticione dicte Katherine absolvendum et absolvimus nostra diffinitiva sentencia mediante. Lecta, lata et in scriptis pronunciata est [ista^e] nostra diffinitiva sentencia per nos Boguslaum canonicum et officialem Poznaniensem in stuba domus habitacionis nostre penes ipsam ecclesiam cathedralem Poznaniensem, sub anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo, indiccione tredecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno ipsius quarto, die Mercurii vicesima mensis Novembris, hora terciarum et consistorii nostri, presentibus honorabilibus et circumspectis viris, dominis: Martino de Lussowo¹¹, Bartholomeo de Obyezerze¹², Nicolao de Welychowo¹³ et Jacobo in Wyr plebanis¹⁴, Nicolao Resneri de Freienstad¹⁵, Nicolao Maginka¹⁶, Alberto Petri de Schamotuli procuratoribus causarum consistorii Poznaniensis¹⁷ et Naschognewo Sulconis de Sulcow clerico Wladislauiensis diocesis, publico imperiali auctoritate notario¹⁸ ac aliis pluribus fidedignis testibus ad premissa. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presens instrumentum publicum nostre diffinitive sentencie per notarium publicum nostrum ac causarum ac cause presentis coram nobis scribam infrascriptum subscribi et publicari mandamus nostrique sigilli appensione iussimus comuniri.
Z. N. Et ego Johannes Adalberti de Poznania clericus Poznaniensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius ac wenerabilis viri, domini Boguslai canonici et officialis Poznaniensis predicti causarumque et cause presentis coram eo scriba¹⁹, predicte sentencie diffinitive prolacioni omnibusque aliis et singulis premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, ideo presens publicum instrumentum diffinitivam sentenciam in se continens manu propria scripsi et de mandato domini Boguslai canonici et officialis predicti in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis consignando, unacum appensione sigilli prelibati domini officialis in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum rogatus simul et requisitus.

^ainicjał Or.

^bpoprawiane z libellis Or.

^ctak Or.

^dwyraz powtórzony Or.

^eplama, zatarte Or.

¹Bogusław Świnka, zob. wyżej, nr 823/7.

²Piotr Janchin, Jenchin i jego żona skądinąd nie znani; Piotr był może bratem wyst. w pierwszej tercji XV w. mieszczanina pozn. Mikołaja (Niczka) J. (WSvP s. 464).

³Przeor Stefan może ident. z dominikaninem pozn. Stefanem z Łęczycy 1413 (KDW VII nr 717/1).

⁴Tomasz z Opieczek i Krzysztof z Miłosławia, zob. wyżej, nr 878/10, 6.

⁵Tomasz z Opieczek i Krzysztof z Miłosławia, zob. wyżej, nr 878/10, 6.

⁶Przeor Piotr nie zidentyfikowany.

⁷Jan Criben, zapewne ident. z Janem Kribyn, Criben, rajcą pozn. 1412/13, wyst. jeszcze 1432 (WSvP s. 440, 272).

⁸Hening Stuler mieszczanin pozn. w 1364 skądinąd nie znany, por. z Januszem Stuler rajcą pozn. 1380, burmistrzem 1387 (WSvP s. 448).

⁹Pieczko Grodis, por. z mieszczaninem pozn. Pieczkiem zw. Godis 1358 (KDW III nr 1385).

¹⁰Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

¹¹Ludowo, wieś par. na zach. od Poznania (Koz. 2. s. 408 - 409). Pleban Marcin wyst. 1419 - 1426, również jako wicedziekan w katedrze pozn. (KDW V nr 307, 441; Acta capitulorum II nr 977).

¹²Objezierze, wieś par. na pd. od Obornik. Bartłomiej z Tymieńca (par. Staw sier., na pn.-zach. od Blaszek w Kaliskiem - Koz. 5 s. 431, 7 s. 399), jako pleban w Objezierzu wyst. 1420 - 1450, nie żył już 1452 (SHGWlkp.), nie wiemy czy ident. ze studentem UJ 1406, zob. też KDW VII nr 680/6.

¹³Wielichowo, wieś, potem miasto w powiecie kościańskim (Koz. 3 s. 374, 5 s. 456). Pleban Mikołaj, nie wiemy czy ident. z Mikołajem wyst. 1405 - 1406 (Now. II s. 452).

¹⁴Wiry, wieś par. na pd. od Poznania (Koz. 3 s. 395). Pleban Jakub wyst. tylko tutaj.

¹⁵Mikołaj, zapewne syn mieszczanina niemieckiego ze Słupcy (niem. Freienstadt, Freistadt) jako prokurator konsystorza pozn. wyst. także 1420 (AAP, AC 4, k. 155v).

¹⁶Mikołaj Maginka, zob. wyżej, nr 865/14.

¹⁷Wojciech z Szamotuł, zob. wyżej, nr 878/11.

¹⁸Nasięgniew syn Sułka z Sułkowa (Sułkowo par. Zgłowiączka, na pd. od Lubrańca na Kujawach), notariusz publiczny 1420 (tutaj), student UJ 1424, potem kanonik włocławski 1435 - 1439 (Acta capitulorum I nr 1131 - 1147).

¹⁹Jan syn Wojciecha z Poznania może ident. ze studentem UJ 1411, notariusz publiczny 1420 (tutaj), altarysta w katedrze poznańskiej od 1426 (Now. I s. 391) i jeszcze 1433 (KDW IX).

Dokument Nr 900

Lubomyśl, 21 listopada 1420

Piotr z Sokołowa oświadcza, że sprzedał część Sokołowa Wawrzyńcowi z Lubomyśla.

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 2, k. 77 - 78. Wpis 25 stycznia 1423. Dok. pełen błędów stylistycznych i gramatycznych, pochodzących najpewniej od koncypienta.

Ego Petrus heres do Socolowo¹ universis et singulis, tam presentibus, quam futuris, tenore presencium recognosco me vendidisse dimidiam meam partem hereditatis Socolowo, quam possideo cum omni iure et dominio, quam predictam hereditatem cum fratre meo Nicolao² commutavi et commutacionis locum feci pro hereditate Wrancza³, pro parte mea hereditatis Socolowo, hereditatem pro hereditate perpetualiter cum omni iure et dominio in prefatis hereditatibus resignacionem, non coacti nec compulsi, sed de bona et libera fecimus voluntate et propter hoc tute et secure vendidi nobili viro domino Laurencio de Lubomisle⁴ pro CCC marcis latorum grossorum monete [k. 77v] Pragensis, numeri vero Polonicalis, in quamlibet marcam XL^ta octo grossos computando et in predictis pecuniis hereditatem pro hereditate resignavit, videlicet in Janowicze⁵ et in Lipiny⁶, et predictus Petrus prehabito Laurencio hereditatem Socolowo guatuordecem mansos, decem mansos solubiles et quatuor ad dominium pertinentes, in quibus X mansis predictus Petrus predicto Laurencio debet exbrigare X marcis currentis monethe censum solventem. Insuper VI ortulanos cum uno tabernatore nichil sibi retinens et reservens^a pro sua utilitate, sed ego pretactus Petrus pretacto Laurencio me obligo resignare cum omni iure et dominio et iemalibus frumentis coram capitaneo omni sine dilacione. Quod absit, si prenominatus Laurencius aliquod impedimentum per amicos meos habuerit vel a patre, vel a matre seu a fratribus meis, ego pretactus Petrus predictum Laurencium de predictis impedimentis amicorum, si fuerint, expedire sum obligatus, si autem prenominatum Laurencium de predictis impedimentis, si fuerint, non expedivero, extunc teneor sibi dare et solvere centum marcas grossorum monethe Pragensis et numeri Polonicalis sub fide et honore et hoc secundum tenorem me(e) litere adinplere fiam astrictus seu obligatus et insuper in quibuscumque locis personaliter Petrum predictum Laurencius invenerit seu apprehendat illuc, videlicet in loco invento paratis pecuniis pretactus Petrus predicto Laurencio solvere debet. Et si ob non solucionem pecuniarum predictarum prefixus Laurencius prefixo Petro aliqua verba detractoria, deceptoria, vituperiosa protulerit et si aliquid responderit hocque literam suam et suum honorem esset dictum. In cuius rei testimonium sigillum meum presentibus est appensum. Datum in Lubomisle⁴ feria quinta in vigilia sancte Cecilie anno Domini M° CCCC° vicesimo, presentibus nobilibus: [k. 78] Paulo de Gory⁷, Ozep de Wisszoke⁸, Cescone de Micorzino⁹ et aliis quampluribus fide dignis.

^atak Kop.

¹Sokołowo par. Wrząca Wielka, na pn.-wsch. od Koła (Koz. 5 s. 331). Piot wyst. tylko tutaj?

²Mikołaj z Sokołowa i Wrzącej wyst. tutaj i 1422 - 1432 (SHGWlkp.).

³Wrząca Wielka, wieś par. na pn.-wsch. od Koła (Koz. 5 s. 496).

⁴Lubomyśl (Lubomyśle) par. Ślesin, na pn.-zach. od Ślesina (Koz. 4 s. 473). Wawrzyniec z L., Sokołowa i Wrzącej Wielkiej wyst. 1420 - 1430 (SHGWlkp.).

⁵Janowice, może J. par. Stare Miasto Konińskie, na pd. od Konina (Koz. 4 s. 299).

⁶Lipiny par. Dębe Szlacheckie, na pd.-wsch. od Sompolna (Koz. 4 s. 458 - 459), w pobliżu Sokołowa.

⁷Góry par. Ostrowąż w Konińskiem, na pn.-wsch. od Kleczewa (Koz. 4 s. 250 - 251). Paweł wyst. 1401 - 1412 (ib.; Poz. II nr 600; Roty V, nr Konin 283, 300, Roty II nr 350) i tutaj.

⁸Wysokie par. Kramsk, na pn.-zach. od Koła (Koz. 5 s. 510). Ozep wyst. 1420 - 1428 (Roty V, nr Konin 344, 431, 460).

⁹Mikorzyn par. Ślesin, na pd. od Ślesina (Koz. 5 s. 31). Czestek wyst. od 1399 (Roty V, nr Konin 75), tutaj ostatnia wzmianka.

Dokument Nr 901

Niepołomice, 23 listopada 1420

Król Władysław Jagiełło nakazuje odesłać sprawy pomiędzy kmieciami wsi arcybiskupich i prokuratorem arcybiskupim a Trojanem z Nietuliska do sądu arcybiskupiego gnieźnieńskiego.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 3, k. 331. Wpis 11 marca 1421.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Fidelibus nostris dilectis, capitaneo, palatino, iudici, subiudici ceterisque iudicio nostro Kalissiensi in Nakel et in Kczina presidentibus, graciam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Quia Troyanus de Nethobisko^a¹ officialem, procuratorem Caminensem reverendissimi in Christo patris domini Nicolai sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopi et primatis² et ceteros kmethones ac subditos ipsius ad vestra traxit et trahere non desistit iudicia, ipsos miserabiliter opprimendo contra iura et libertates eiusdem domini archiepiscopi et ipsius ecclesie Gneznensis. Sed quia nullus debet iudicare domini archiepiscopi homines et subditos, ideo mandamus vobis, quatenus eundem officialem et procuratorem predicti domini N(icolai) archiepiscopi et ceteros ipsius kmethones et subditos nulla racione iudicare aut aliquas penas in ipsis exigere presumatis, sed ipsos ad iudicium ipsius domini archiepiscopi remittatis. Si autem ipsos in aliquibus penis condemnastis, easdem penas ipsis remittatis eosque a solucione ipsarum liberos dimittatis et solutos. Aliud pro nostra gracia facere non ausuri. Datum in Nyepolomicze sabbato ipso die sancti Clementis anno Domini M° CCCC° XX°³.

^atak Kop.

¹Nietobyle (Tobółka?), osada dziś nie istniejąca w okolicy Więcborka w Nakielskiem (Koz. 3 s. 686, 5 s. 73, 8 s. 75). Trojan wyst. także 1424 (Koz. 5 s. 73).

²Tj. w Kamieniu Krajeńskim w ziemi nakielskiej, por. wyżej, nr 854/4.

³Data zgodna z itinerarium królewskim.

Dokument Nr 902

Opatówek, 3 grudnia 1420

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Mikołaj z Woli odstąpił część Brudzewa Wojciechowi synowi chorążego inowrocławskiego Jaranda z Grabi.

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 2, k. 76 - 77. Wpis 25 stycznia 1423.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Sandiuogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam nobilis Nicolaus heres in Wola², non compulsus nec coactus neque aliquo errore devio seductus, sed sanus mente pariter et corpore validus existens, usus amicorum suorum consilio, spontanea voluntate et matura deliberacione prehabita, septem domus seu tabernas in opido Brudzewo³, duos laneos seu wloky in villa suburbii ibidem, terciam partem [ter^a]cie partis allodii simulque totalem terciam [partem^a] tercie partis eiusdem opidi predicti Brudzewo et ville in suburbyo eiusdem, cum molendinis ad eandem terciam partem tercie partis ab antiquo spectantibus, terciam partem tercie partis collacionis ecclesie par[o^a]chialis ibidem et terciam partem tercie partis theoloney, cum omni iure, proprietate atque dominio, prout solus emit et habuit, omnibus usibus, fructibus, proventibus, censibus, redditibus, campis, agris, pratis, pascuis, graminetis, silvis, borris, mellificiis, gagiis, quercetis, mericis, nemoribus, dumis, emfractibus, insulis, sereptis, virgul(t)is, rubetis, montibus, vallibus, collis, venacionibus, aucupacionibus, areis necnon aquis earumque [k. 76v] decursibus, molendinis, fluminibus, lacubus, piscinis, piscaturis, gurgit(ibus), stagnis, paludibus, torrentibus et riwulis generaliterque cum omnibus et singulis utilitatibus, pertinenciis ceterisque quibusvis appendiis et obvencionibus universis, quomodolibet ad eandem terciam partem dicte tercie partis spectantibus et quocumque alio vocabulo nuncupantur, nichil iuris, proprietatis sive dominii pro se aut suis legittimis successoribus ibidem penitus reservando, generoso ac nobili domino Alberto, filio olim^b Jarendi^b de Grabye heredi(s) in Brudzewo, vexiliferi Juuenis Wlad(islauiensis)⁴, racione vicissitudinarie comutacionis inter se racionabiliter facte, videlicet pro quatuor laneys agri wlgariter wloky in Jezewo⁵ et cum superaddicione centum et quinquaginta marc(arum) grossorum latorum Pragensium numerique Polonicalis consweti, XL^ta et octo grossos in quamlibet marcam computando, coram nobis more solito racionabiliter in perpetuum resignavit, per eundem dominum Albertum Jarendi^b et ipsius legittimos successores tenend(am), habend(am), possidend(am), utifruend(am), vendend(am), donand(am), [alie^a]nand(am), comutand(am), obligand(am) et in [usus^a] suos beneplacitos libere convertend(am), prout sibi aut ipsius legittime posteritati melius aut utilius videbitur expedire. Quamquidem mutacionem sic, ut prefertur, racionabiliter factam ratificamus, gratificamus, confirmamus, perhennamus, approbamus et presentibus ascribimus robur perpetue firmitatis obtinere. Harum quibus sigillum nostrum presentibus est appensum testimonio literarum. Actum et datum in Opathowecz⁶ feria tercia proxima ante festum sancti Nicolai Confessoris anno Domini M° CCCC° vicesimo, presentibus strenuis ac nobilibus viris et dominis: Pascone de Gogolewo iudice Poznaniensi⁷, Nicolao de Kothlino⁸, Bron(i)ssio de Scoraczewo⁹, Petro Ledlovo de Dluge¹⁰, [k. 77] Nicolao de Rogaschicze¹¹ et Michaele de Wirzchoslauicze¹² heredibus et aliis quampluribus fidedignis testibus ad premissa rogatis.

^aplama Kop.

^btak Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Wola, może Wola Rozostowa par. Brudzew, na pn.-wsch. od Turku (Koz. 5 s. 251, 490). Mikołaj, zapewne ident. z Mikołajem Roszustem, wyst. tutaj, w Bogdałowie, Sławinie i innych wsiach okolicznych, zob. jednak niżej, przypis 5.

³Brudzew, miasto w powiecie konińskim, na pn.-wsch. od Turku.

⁴Jarand z Grabi i Brudzewa, zob. wyżej, nr 822/8. Jarand występuje nieprzerwanie aż do połowy XV w. Określenie olim odnosi się (sugestia prof. Janusza Bieniaka) nie do ojca, a zapewne do syna, Wojciecha Jarandowica, skądinąd nie znanego, który zapewne zmarł między 3 grudnia 1420 (data wystawienia niniejszego dok.) a 25 stycznia 1423 (data sporządzenia niniejszej kop., wciągniętej do księgi sądowej konińskiej na wniosek chorążego Jaranda). Byłaby to więc mimowolna interpolacja pisarza księgi sądowej.

⁵Jeżewo, może J. nad Nerem, par. Małyń, na pd. od Poddębic w Sieradzkiem (Zajączkowscy, Materiały I s. 116; Koz. 6 s. 155). W pobliżu J. leży Wola Zadzieńska (Zajączkowscy, Materiały II s. 184) - może to więc z niej pochodził nasz Mikołaj.

⁶Być może Opatówek, miasto arcybiskupie w powiecie kal.

⁷Paszek z Gogolewa, zob. wyżej, nr 859/2.

⁸Kotlin, wieś par. na pn.-zach. od Pleszewa (Koz. 1 s. 125 -126, 4 s. 399, 7 s. 347). Mikołaj wyst. w K. 1412 - 1434, kiedy to sprzedał swoje działy tutaj (SHGWlkp.).

⁹Skoraczewo, zapewne S. par. Białcz Stary, na pd.-zach. od Kościana (Koz. 3 s. 200). Bronisz skądinąd nie znany.

¹⁰Długie Stare i D. Nowe, wieś par. na wsch. od Wschowy (SHGPoz. I). Piotr Ledlow, Ledlowo, w D. Starym wyst. 1420 - 1452 (ib.).

¹¹Rogaszyce par. Pogorzelica, na pn.-wsch. od Żerkowa (Koz. 3 s. 135). Mikołaj wyst. 1403 - 1432 (SHGWlkp.).

¹²Wierzchosław (Wierzchosławice) par. Sobótka, wieś dziś nie istniejąca koło Żychlina, na pd.-wsch. od Pleszewa (SHGWlkp.; Koz. 1 s. 349, 5 s. 475, 8 s. 131). Michał wyst. 1406 - 1424 (Roty IV nr 175 - 987).

Dokument Nr 903

Osieczna, 26 grudnia 1420

[Biskup poznański?] eryguje altarię fundacji burmistrza Osiecznej Pawła Długiego Paska w kościele parafialnym w Osiecznej.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 628 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 301, zaginionego w 1945 r.).

1420. Sub actum in Osieczna¹ ipso die beati Stephani Protomartiris. Erectio altaris in ecclesia Osiecznensi sub titulo Assumptionis Beatissimae necnon beatorum Petri, Pauli, Andrea Apostolorum sanctarumque Barbarae, Catharinae, Margarethae, Dorotheae, Agnetis Virginum ac beatae Hedvigis Viduae, per Paulum dictum Długipasek proconsulem Osiecznensem² super censu annuo 10 marcarum latorum grossorum Pragensium pro 120 marcis super bonis Czerwony Koscioł³ comparato fundati.

¹Osieczna, miasto w powiecie kościańskim.

²Paweł zw. Długi, Długi Pasek, wyst. 1420 - 1432, potem mieszczanin w Kościanie 1432 (tutaj; KDW IX; Now. I s. 261 - 262, II s. 430). O jego fundacji pisze Now. I s. 261 - 262 (gdzie data: 9 lipca 1421).

³Czerwony Kościół, wieś par. na zach. od Krzywinia (SHGPoz. I).

Dokument Nr 904

Rajsko, 26 grudnia 1420

Marcin z Radliczyc i Rajska wraz z żoną Małgorzatą zastawia swoją wieś Rajsko Grzegorzowi Palecz.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 4, k. 327. Wpis dnia 12 grudnia 1424.

Noverint, quibus expedit, universi, quod ego Martinus heres de Radliczycze¹ alias de Raysco² unacum Margaretha mea carissima conthorali¹ publice recognosco presentibus et futuris, quomodo nobili Gregorio de Palecz fratri germano venerabilis viri, domini Stephani archidiaconi Kalisiensis³ meam hereditatem Raysko predictam de, pro et super viginti marcis latorum grossorum Pragensium et quadraginta marcis mediorum grossorum numeri Polonicalis consueti, marcam in quamlibet XL et octo grossos computando, a data presencium ad qu(a)ddriannium^a sese sequencium computando conveni et convenio per presentes cum omni iure et dominio, videlicet censibus, fructibus, redditibus, proventibus, penis magnis et parvis, laboribus et obvencionibus universis, nil iuris et dominii pendentibus quatuor annis predictis reservando. In quaquidem mea hereditate Raysco supradicta ipse dominus Gregorius predictus et sui successores legittimi habebit et habebunt liberam facultatem et omnimodam potestatem census, fructus, redditus, proventus, penas, labores et obvenciones collendi, recipiendi, mandandi, dominandi et usibus suis convertendi, prout ipsi et suis posteris melius et utilius videbitur expedire. Quam vero hereditatem meam Rayszko sepedictam eidem domino Gregorio et suis posteris trado et sue assigno potestati tenendam, habendam et possidendam iure convencionis infra hinc ad quatuor annos, ut prefertur, tam longe et late, prout in suis graniciebus ipsa hereditas est circumferencialiter distincta et limitata. Expiratis vero quatuor annis predictis et elapsis idem dominus Gregorius et sui posteri eandem hereditatem meam Raysco predictam michi et meis successoribus reddere, restituere, resignare et possessionem assignare debebit et tenetur, (n)ulla tamen a me et a meis posteris penitus pecunia racione huiusmodi convencionis exigente et postulante. In cuius rei testimonium sigillum presentibus meum est appensum. Datum in Rayszko in crastino Nativitatis Domini anno eiusdem millesimo quadringentesimo XX°, presentibus honorabilibus viris, dominis: Albrico plebano, Domaslao, Jacobo vicariis, Thoma, Johanne presbiteris de Raysco ibidem⁴ ac aliis quampluribus testibus ad premissa etc.

^atak Kop.

¹Marcin z Radliczyc, zob. wyżej, nr 812/2.

²Rajsko, wieś par. na pn.-wsch. od Opatówka (Koz. 5 s. 232 - 233, 7 s. 379).

³Stefan Palecz, Czech, student uniwersytetu praskiego po 1380, bakałarz praski 1386, magister 1391, profesor 1393, rektor 1400/01, zwolennik Wiklefa i Jana Husa, potem jego przeciwnik, dr teologii 1411, uczestnik soboru w Konstancji 1414 - 1418, profesor UJ od 1418, archidiakon kal. od 1417, kanonik gnieźn. 1420, zm. ok. 1423 (PSB XXV s. 65 - 67). Jego brat Grzegorz skądinąd nie znany.

⁴Nie zidentyfikowani - tylko pleban Alberyk to może Alberyk (Jałbrzyk) z Modły, por. wyżej, nr 863/13.

Dokument Nr 905

Olbracht z Czerwonej Wsi kwituje ze wszystkich należności burmistrza Osiecznej Pawła Długiego Paska.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 634 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 389, zaginionego w 1945 r.).

1420. Albrecht haeres in Ruffa Ecclesia¹ quietat Longumpasconem² de omnibus censibus et praetensionibus.

¹Czerwony Kościół, zob. wyżej, nr 903/3. Albrecht, Olbracht Krakwicz wyst. 1393 - 1424 (SHGPoz. I).

²Paweł Długi, zob. wyżej, nr 903/2.

Dokument Nr 906

[Poznań], 1420

Oficjał poznański zaświadcza, że Stefan z Rzeszotarzewa zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 613 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 127, zaginionego w 1945 r.).

1420. Coram eodem officiali [et canonico Posnaniensi^a] Bogufalo^b¹ inscriptio vicariis [Posnaniensibus] summae capitalis 12 marcarum ex censu unius marcae super Karczewo² per nobilem Stephanum haeredem in Rzeszotarzewo³.

^awedług poprzedniego reg. w sumariuszu

^btak Reg.

¹Bogusław Świnka, zob. wyżej, nr 823/7.

²Karczewo par. Kamieniec, na pd.-wsch. od Grodziska Wlkp. (Koz. 2 s. 279).

³Rostarzewo (Rzeszotarzewo), wieś par. na pn.-wsch. od Wolsztyna (Koz. 3 s. 167). Stefan, Szczepan, wyst. 1401 - 1432 (SHGWlkp.).

Dokument Nr 907

Skoki, 6 stycznia 1421

Wymienieni arbitrzy rozsądzają spory graniczne pomiędzy dziedzicami Zielonki Głęboczka.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 9, k. 79-79v. Wpis w 1427 r.

Noverint universi presencium noticiam habituri, lecturi, audituri vel quibus fuerit oportunum, quod Johannes cum conthorali sua legittima Przechna et eorum legittimis successoribus, heredes in Zelonadambrowa¹ ex una et Dobrogostius et nomine fratrum ipsius heredum in Glamboczecz² ex altera partibus, super limitibus wlgariter wyasdy et omnibus et singulis dampnis et interesse inter hereditates Zelonadambrowa et Glamboczecz exortas^a et suscitatas^a, volentes partes predicte decetero parcere sumptibus, laboribus, fatigis et expensis ac cedentes et renunciantes iuri et liti, in nos nobiles viros Nicolaum de Przebandowo³ et Wincencium de Woynowo heredes⁴ presentes ut in arbitros, arbitratores et amicabiles limitatores et compositores de alto et basso integraliter et ex toto simpliciter et de plano, sponte et voluntarie, non coacte, non compulse nec per aliquem errorem seducte, sed ex certis ipsorum scienciis, modo, causa, via, iure et forma melioribus, quibus poterant, compromiserunt, volentes et promitentes gratum et ratum tenere, quomodocumque arbitratum et limitatum per nos fuerit, perpetuo et in ewm, dantes et concedentes nobis arbitris, arbitratoribus et amicabilibus limitatoribus, ut secundum Deum et iusticiam nostram possumus, valeamus et debeamus super premissis hereditatibus, limitibus et controversiis sine strepitu et figura iudicii omnibus iuribus pretermissis cognoscere, arbitrari, limitari et amicabiliter conponere inter partes et hereditates predictas, subicientes se pena infrascripta. Nos vero predicti arbitri volentes et cupientes finalem decisionem facere, fecimus, limitavimus et amicabiliter composuimus inter hereditates predictas, ex primo gadum, wlgariter copyecz, qui est inter Plawno⁵ et Glamboczecz hereditates debet finaliter determinari, doconacz^b wlgariter, ipso finaliter determinato, ab ipso^b transire ad ortum et summitarem fluvii, qui decurrit ad stangnum Zelonadambrowa et ipsum fluvium dividere per medium, incipientes ab ortu ipsius usque ad predictum stangnum wlgariter do staw. Item fecimus, ut supra, quod hereditas Zelonadambrowa riwlos potest reformare circa eundem fluvium ad sustentacionem aque molandini ibidem. Item fecimus, ut supra, quod hereditas Zelonadambrowa stangnum, wlgariter nuncupatum [k. 79v] staw, cum omnibus utilitatibus suis, quantum se aqua extendit, perpetuo possidebit hereditas Glambeczecz et terram circa ipsam aquam et prata in parte tendente ipsam hereditatem Glamboczecz. Item fecimus, ut supra, quod cumuli wlgariter copcze prope molandinum Zelonadambrowa iacentes, ipsos confirmavimus perpetuo. Item fecimus, ut supra, quod rota molendini hereditatis Zelonadambrowa latitudine et altitudine fieri debet perpetuis temporibus novem stop wlgariter nominat(orum) et schader ipsius rote profunditate stabit in aqua mortua, hoc est quando ipsa rota non molabit, quatuor digitorum wlgariter na dlony. Item fecimus, ut supra, quod cumulum facere debemus a cumulo prope iacenti ipsum molandinum in spacio unius stadii circa fossam decurrentem a predicto molendino et ab isto cumulo duos facere debemus ex utraque parte fossis predictis, eciam ad unius stadii spacium. Eciam fossam predictam reformari potestatem habebit hereditas Zelonadambrowa, terram proiciendo ad partem utramque quousque ad antiquos cumulos hereditate Glamboczecz non prohibente. Hec omnia amicabiliter composita et limitata inviolabiliter servari debent sub pena centum marcarum, si que pars infringere presumpserit, perpetuo, ut premittitur, parti tenenti quinquaginta et nobis arbitris quinquaginta. Super quibus omnibus et singulis ac evidenciam, testimonium sigilla iudicis et subiudicis Poznaniensium petivimus subinpendi et ipsa sequencia nostra presentibus subinpendimus. Actum et datum in Scoky⁶ in die Epiphanie Domini anno eiusdem nativitatis millesimo quadringentesimo vicesimo primo.

^atak Kop.

^bwytarte Kop., odczyt niepewny

¹Zielonka (Zielona Dąbrowa) par. Głęboczek, na pd.-wsch. od Murowanej Gośliny (Koz. 1 s. 383, 3 s. 477, 5 s. 544). Jan wyst. także 1420 (SHGWlkp.), Przechna może ident. z wyst. 1407 Przechną córką Siechny, wyst. także 1424 i 1436 (ib.).

²Głęboczek na pn. od Zielonki, zob. wyżej, nr 792/2.

³Przebędowo par. Murowana Goślina, tuż na pn. od Murowanej Gośliny. Mikołaj wyst. 1391 - 1429 (SHGWlkp.).

⁴Wojnowo par. Długa Goślina, na pn.-wsch. od Murowanej Gośliny (Koz. 3 s. 405). Wincenty wyst. 1400 (Poz. II nr 449) - 1421 (tutaj), nie żył już 1424 (SHGWlkp.).

⁵Pławno par. Murowana Goślina (Koz. 3 s. 46), na pd.-wsch. od Murowanej Gośliny a na pd. od Głęboczka.

⁶Skoki, miasto w powiecie pozn.

Dokument Nr 908

Lwówek, 9 stycznia 1421

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Dobrogost z Prusimia sprzedał swoje części wsi Krzemieniewo, Wierzchucin, Brylewo, Garzyn i Rybnik stolnikowi poznańskiemu Przybysławowi z Gryżyny.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 25, k. 168v - 169. Wpis 6 października 1533.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Sandywogius de Ostrorog pallatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium universis, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam strenuus vir, dominus Dobrogostius de Prvschymye², non compulsus nec coactus, nec aliquo errore devio seductus, quinymmo sanus mente pariter existens et corpore, usus amicorum suorum consilio et matura deliberacione prehabita, totas partes suas in Crzemyenyewo³, Wyrzchoczino⁴, Brylewo⁵, Garzini⁶ et Rybnyk⁷, quas apud nobiles Hanczel, Lyskonem, Andream, Baworium cum Margaretha consorte sua legittima, fratres dictos Wyskothy heredes de Opporowo⁸ et Byenyaskam uxorem Joannis de Wolykowo⁹ per modum veri (fori^a) emit cum omni iure et dominio, prout solus tenuit et habuit omnibusque usibus, censibus, fructibus, redditibus, proventibus, campis, agris, pratis, allodiis, [k. 169] areis, graminetis, pascuis, silwis, borris, mellificiis, gaiis, mericis, sareptis, virgultis, quercetis, rubetis, dumis, emfractibus, molendinis et eorum emolimentis, venacionibus et aucupacionibus, fluminibus, lacubus, piscinis, piscaturis, stagnis, paludibus, riwlis, aqwis et earum decursibus generaliterque cum omnibus et singulis pertinenciis et obvencionibus universis, quomodolibet ad easdem partes spectantibus, quocumque censeantur vocabulo, nichil iuris, dominii aut proprietatis pro se aut successoribus suis legittimis penitus reservando, tam late, quam longe, prout in suis metis, graniciebus, articulis, clausulis prenominate partes sunt limitate, strenuo domino Przybyslao de Gryzyna dapifero Poznaniensi¹⁰ et successoribus suis legittimis, pro sexcentis (marcis^a) grossorum Pragensium numerique Polonicalis consueti, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, realiter vendidit et coram nobis more solito racionabiliter in perpetuum resignavit, per eundem Przybyslaum et successores suos legittimos habendum, tenendum, possidendum, obligandum, alienandum, commutandum, dandum et in usus proprios convertendum, prout sibi et successoribus suis legittimis melius et utilius videbitur expedire. Datum in Lwoff¹¹ feria quinta post festum Epiphanie Domini proxima anno eiusdem millesimo quadricentesimo^b vicesimo primo, presentibus strenuis et nobilibus viris: Janussio de Tholyskowo castellano Calissiensi¹², Paskone de Gogolewo iudice Poznaniensi¹³, Petro Corczbok de Trzebaw subdapifero Poznaniensi¹⁴, Mroczkone de Lopvchowo¹⁵, Joanne de Pnyewy¹⁶, Abraam de Zbanschin¹⁷ heredibus et testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis in fidem et testimonium premissorum.

^abrak Kop.

^btak Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Dobrogost z Prusimia i Kolna, zob. wyżej, nr 802/6.

³Krzemieniewo, Wierzchucin, Brylewo, zob. wyżej, nr 802/3 - 5.

⁴Krzemieniewo, Wierzchucin, Brylewo, zob. wyżej, nr 802/3 - 5.

⁵Krzemieniewo, Wierzchucin, Brylewo, zob. wyżej, nr 802/3 - 5.

⁶Garzyn par. Świerczyna, na pd.-wsch. od Osieczny (SHGPoz. I).

⁷Rybnik, osada dziś nie istniejąca pod Drobninem i Garzynem (Koz. 3 s. 159, 8 s. 104).

⁸Bawor i Małgorzata, zob. wyżej, nr 802/2. Andrzej (Jędrzych, Henryk) pisał się potem z Rusinowa (na pd.-zach. od Krzywinia) i z Bylęcina (SHGPoz. I). Lisek, wyst. już 1416 w Krzemieniewie, potem w Brylewie, wreszcie w Dzięczynie 1422 - 1434 (ib.). Hanczel, zapewne ich brat, chyba różny od Hanczela Liska wyst. w Dzięczynie od 1434 (ib.).

⁹Wolikowo (Wolkowo) par. Łęki Wielkie, na pn.-wsch. od Grodziska Wlkp. (Koz. 3 s. 408). Jan wyst. 1391 - 1428, nie żył już 1434 (SHGWlkp.). Bieniaszka wyst. tylko tutaj, zapewne ident. z "panią Janową" 1434 (SHGWlkp.).

¹⁰Przybysław z Gryżyny, zob. wyżej, nr 859/8.

¹¹Lwówek, miasto Sędziwoja z Ostroroga w powiecie pozn. Zwraca uwagę liczny pobyt tutaj dostojników wlkp. (zob. niżej).

¹²Janusz z Tuliszkowa, zob. wyżej, nr 890/9.

¹³Paszek z Gogolewa, zob. wyżej, nr 859/2.

¹⁴Piotr Korczbok, zob. wyżej, nr 847/2.

¹⁵Mroczek z Łopuchowa, zob. wyżej, nr 801/9.

¹⁶Pniewy, miasto w powiecie pozn. (Koz. 3 s. 48 - 49, 5 s. 166). Jan syn Wincentego i Doroty wyst. 1400 - 1450 (SHGWlkp.).

¹⁷Abraham Głowacz ze Zbąszynia, potem sędzia pozn. 1432, zm. 1441 (WSB s. 866 - 867; Śląski Kwartalnik Historyczny "Sobótka" 1981, s. 139 - 145).

Dokument Nr 909

Lwówek, 9 stycznia 1421

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Anna żona Dobrogosta z Prusimia sprzedała swoje części wsi Krzemieniewo, Brylewo, Wierzchucin, Drobnino, Garzyn i Rybnik stolnikowi poznańskiemu Przybysławowi z Gryżyny.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 25, k. 169 - 169v. Wpis 6 października 1533.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Sandywogius de Ostrorog pallatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium universis, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium (veniens^a) presenciam nobilis ac generosa domina Anna uxor domini Dobrogostii Pruschimskj heredissa de Crzemyenyewo², non compulsa nec coacta, nec aliqwo devio errore seducta, quinymmo sana mente pariter existens et corpore, usa amicorum suorum consilio et matura deliberacione prehabita, totam sortem sui patrimonii, videlicet in Crzemynyewo, Brylewo³, Wyrzchoczino⁴, Drobnyno⁵, Garzyno⁶ et [k. 169v] Rybnykj⁷ cum omni iure et dominio, prout sola tenuit, ac omnibus usibus, censibus, fructibus, reditibus, proventibus, campis, agris, pratis, allodiis, areis, pascuis, graminetis, silwis, borris, mellificiis, gaiis, mericis, sareptis, virgultis, rubetis, quercetis, dumis, emfractibus, venacionibus et aucupacionibus, molendinis et eorum emolimentis, fluminibus, lacubus, riwlis, piscinis, piscaturis, stagnis, paludibus, aquis et earum decursibus generaliterque cum omnibus et singulis pertinenciis et obvencionibus universis, quomodolibet ad eeandem^b sortem patrimonii sui spectantibus, quocumque censeantur vocabulo, nil iuris, proprietatis sive dominii pro se aut successoribus suis legittimis ibidem reservando, strenuo domino Przybyslao de Gryzina dapifero Poznaniensi⁸ et successoribus suis legittimis, pro mille marcis grossorum Pragensium numerique Polonicalis consueti, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam (computando^a), realiter vendidit et coram nobis more solito racionabiliter in perpetuum resignavit, per eundem dominum Przybislaum et successores suos legittimos habendum, possidendum, donandum, obligandum, alienandum, commutandum, vendendum et in usus proprios convertendum, prout sibi et successoribus suis legittimis melius ac utilius videbitur expedire. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus est appensum. Datum in Lwoff⁹ feria quinta post festum Epiphanie Domini anno eiusdem millesimo quadricentesimo^b vicesimo primo, presentibus strenuis et nobilibus viris: Janussio de Tholyskowo castellano Calissiensi¹⁰, Paskone de Gogolewo iudice Poznaniensi¹¹, Petro Corczbok de Trzebaw subdapifero Poznaniensi¹², Mroczkone de Lopvchowo¹³, Joanne de Pnyewy¹⁴, Abraam de Zbanschin¹⁵ heredibus et testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis in fidem et testimonium premissorum.

^abrak Kop.

^btak Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Dobrogost z Prusimia, zob. wyżej, dok. poprzedni. Jego żona Anna, córka Bawora z Krzemieniewa, wyst. od 1412 (SHGWlkp.) do 1421 (tutaj).

³Zob. dok. poprzedni.

⁴Zob. dok. poprzedni.

⁵Drobnin par. Świerczyna, na pn. od Ponieca (SHGPoz. I).

⁶Zob. dok. poprzedni.

⁷Zob. dok. poprzedni.

⁸Zob. dok. poprzedni.

⁹Zob. dok. poprzedni.

¹⁰Zob. dok. poprzedni.

¹¹Zob. dok. poprzedni.

¹²Zob. dok. poprzedni.

¹³Zob. dok. poprzedni.

¹⁴Zob. dok. poprzedni.

¹⁵Zob. dok. poprzedni.

Dokument Nr 910

Żnin, 13 stycznia 1421

Arcybiskup gnieźnieński ponownie prosi wielkiego mistrza krzyżackiego Michała Kuchmeistra, aby spowodował zwrot dóbr zabranych poddanym arcybiskupim przez Krzyżaków.

Or.: Berlin-Dahlem, GStAPK XX. HA OBA 3361. Papier 308 - 310 × 214 mm, brzegi wystrzępione, ślad po pieczęci w czerwonym laku zamykającej list.
Reg.: Reg. Teut. I, nr 3361.

^a-b

Wenerabili et magnifico viro, domino Michaeli magistro generali ordinis. Sancte Marie Theutunicorum in Prussia¹, fautori nostro dilecto

.
Venerabilis ac magnifice domine, fautor noster dilecte! Hoc a vestra memoria nondum credimus excidisse, quomodo | honorabilem virum, dominum Bernhardum officialem nostrum Camenensem² cum literis nostris ad dominacionem vestram dire|xerimus, petentes vos ex affectu, quatenus sex currus, quadraginta tunnas salis et viginti duos equos | nostris pauperibus hominibus de civitate nostra Zneynensi³ per vestrum comendatorem in Swyecze⁴ nullis nostris et dictorum nostrorum pauperum demeritis exigentibus, ^c-d

tempore bone pacis christiane

, recepta restitui nobis et dictis nostris pauperibus hominibus^e vestris daretis in mandatis. Et licet dictus comendator vester in Swecze per vestre dominacionis scripta hoc habuerit in mandatis, quod dictos curus, sal et equos eisdem nostris pauperibus hominibus resti(tu)ere debuisset, tamen huiusmodi scripta et mandata parvipendens hoc nulla facere voluit^f racione, taliter dicto domino Bernhardo nostro officiali apud ipsum cum dictis vestris literis constituto respondendo, quod non nisi bona vestris hominibus per homines capitanei de Bydgoscia recepta restituerentur ad plenum et in toto vellet dictis nostris hominibus restituere, que recepit. Consideret ergo dominacio vestra ex responsione per eum facta et attendat, quare propter delictum aliorum nos et dicti nostri pauperes homines in bonis eorum puniri debeamus. Nam scriptum est in lege divina: "filius non portabit iniquitatem patris"⁵ etc. Cons(e)quum igitur videtur racioni, quod delinquentes et non innocentes pro excessibus paciantur et satisfaccio inculpabilibus exigatur. Quapropter petimus dominacionem vestram, quatenus efficere dignemini et mandare, quod bona eadem dictis nostris hominibus sic, ut prefertur, recepta restituantur, nam semper vobis et vestro ordini pocius vellemus complacere, quam in aliquo displicere. Responsum petimus literale. Datum Zneyne in octava Epiphanie Domini anno eiusdem millesimo quadringentesimo vicesimo primo.
Nicolaus Dei gracia sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopus et primas.

^a-bna odwrocie Or.

^c-dnadpisane, ze znakiem włączenia Or.

^enastępuje skreślone restitui Or.

^fnastępuje skreślone i podkropkowane face Or.

¹Michał Kuchmeister i oficjał Bernard, zob. wyżej, nr 854/1,4.

²Michał Kuchmeister i oficjał Bernard, zob. wyżej, nr 854/1,4.

³Żnin, miasto arcybiskupie na Pałukach.

⁴Świecie na Pomorzu Gdańskim. Komturem był tu 1418 - 1423 Jan von Anweil (Voigt, Namen-Codex, s. 54).

⁵Księga Ezechiela 18, 20.

Dokument Nr 911

Gniezno, 2 marca 1421

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Żegota z Czermina zapisał części wsi Borucin i Dobiesław swojej bratanicy Agnieszce i jej mężowi Michałowi niegdyś z Korzkiew.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 5, k. 44 - 44v. Wpis dnia 12 listopada 1426.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Sandiwogius de Ostrorog pallatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Pollonie^a generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam nobilis Zegotha de Czyrnyno^a², non compulsus, nec coactus neque aliquo errore devio seductus, quinymo sanus mente et corpore validus existens, usus amicorum suorum consilio, spontanea voluntate et matura deliberacione prehabita, totam medietatem ville Boruczyno³ cum alciori piscina alias nagorznym stawem et medietate hereditatis Dobeslaw in districtu Kalisiensi sitas⁴ cum omni iure, proprietate atque dominio, prout solus tenuit et habuit omnibusque usibus, fructibus, proventibus, censibus, redditibus, campis, agris, pratis, piscinis, graminetis, silvis, borris, mellificiis, gaiis, quercetis, mericis, nemoribus, emfractibus, insulis, virgultis, rubetis, venacionibus et aucupacionibus necnon aquis et earum decursibus, molendinis, fluminibus, lacubus, piscinis, stagnis, paludibus, torrentibus et rywlis generaliterque cum omnibus et singulis utilitatibus, pertinenciis et obvencionibus ceterisque appendiis quibuscumque universis, quomodolibet ad easdem medietates villarum predictarum spectantibus et quomodocumque cen[k.44v]seantur vocabulo, nichil iuris, proprietatis sive dominii pro se aut suis legittimis successoribus ibidem penitus reservando, in tricentis marcis latorum grossorum Pragensium numerique Polonicalis consueti, quadraginta et octo grossos in quamlibet marcam computando, nobilibus Agneti filiastre sue germane et Michaeli olim de Corzkwy marito ipsius legittimo⁵ racione sui veri et legittimi dotalicii assignavit, deputavit, asscripsit et coram nobis more solito rite et racionabiliter in perpetuum resignavit, per eandem Agnetem et Michaelem maritum ipsius legittimum et eorum successores veros et legittimos perpetue tenend(as), habend(as), possidend(as), utifruend(as), vendend(as), donand(as), alienand(as), commutand(as) et in usus ipsorum beneplacitos libere convertend(as), prout ipsis aut eorum posteritati legittime melius et utilius videbitur expedire. Hoc eciam condicionis articulo intercluso, si prefatam Agnetem sine procreacione prolis de hac mundi machyna decedere contigerit, nichilominus predictus Michael maritus suus, si supervixerit, eadem bona prescripta pleno iure hereditario, proprietate atque dominio perpetue obtinebit et possidebit. Quamquidem resignacionem sic, ut prefertur, coram nobis racionabiliter factam, ratificamus, gratificamus, perhennamus, approbamus robur perpetue firmitatis obtinere. Harum quibus sigillum nostrum presentibus est appensum testimonio literarum. Actum et datum Gnezne dominico die Letare anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo primo, presentibus nobilibus: Symone de Zyrniky⁶, Nicolao Gyl de Curowo⁷, Kosseryo de Myrzewo⁸, Nicolao Thwardowsky de Grzybowo⁹, Nicolao de Grzybowo⁹ et Johanne de Krzyszewniky¹⁰ heredibus et aliis quampluribus fidedignis testibus ad premissa rogatis.

^atak Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Żegota z Czermina, zob. wyżej, nr 812/9.

³Borucin par. Sobótka Wielka, na pd.-wsch. od Pleszewa (Koz. 4 s. 60).

⁴Dobiesław par. Sobótka Wielka, wieś dziś nie istniejąca na pd.-wsch. od Pleszewa, koło Borucina (Koz. 3 s. 571, 4 s. 176, 8 s. 22).

⁵Korzkwy par. Czermin, na pn.-zach. od Pleszewa (Koz. 1 s. 122). Michał i Agnieszka skądinąd nie znani.

⁶Szymon z Żernik, zob. wyżej, nr 835/3.

⁷Kurowo, zapewne Kurowo par. Droszew, na pd.-zach. od Kalisza (Koz. 4 s. 438, 7 s. 351), gdzie wyst. wielu właścicieli, niekiedy z przydomkami, Mikołaj Gil jednak skądinąd nie znany.

⁸Mierzewo par. Jarząbkowo, wieś królewska na pn.-wsch. od Wrześni (Koz. 1 s. 173). Kosiarz, kosiarz? wyst. tutaj, por. z Piotrem K. tenutariuszem Mierzewa 1436 (KDW V nr 578), zm. przed 1458 (Acta capitulorum II nr 1282), ojcem Jana, studenta UJ 1456.

⁹Grzybowo, wieś par. na pn.-wsch. od Wrześni (Koz. 4 s. 279 - 280). Mikołaj Twardowski nie zidentyfikowany wśród licznych właścicieli Grzybowa w pierwszej połowie XV w. Inny Mikołaj, może ident. z M. burgrabią Sędziwoja z Ostroroga w Kościanie, Gnieźnie, Pyzdrach, zob. wyżej, nr 892/4.

¹⁰Jan z Krzyżownik, zob. wyżej, nr 851/17.

Dokument Nr 912

Gniezno, 5 marca 1421

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, ze Zbrosław z Goranina sprzedał część Goranina Sędziwojowi z Goranina.

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 2, k. 49v. Wpis 2 marca 1422.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Sandiuogius de Ostrorog pallatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram aliorumque eiusdem terre nobilium veniens presenciam nobilis Sbroslaw de Gorenyno², non compulsus nec coactus neque aliquo errore devio seductus, sanus mente et corpore validus exhistens, usus suorum amicorum consilio maturaque deliberacione prehabita, totam sortem sui patrimonii in Gorenyno ab agro Stephani et Andree incipiendo usque ad granicies Lubomysle³ et Slawanczinske⁴ et quartam partem retro viam supra lutum alias za blotem, cum omni iure et dominio, prout solus tenuit et habuit ac cum omnibus utilitatibus, campis, agris, pratis, pascuis, graminetis, silvis, borris, nemoribus, mellificiis, gagiis, rubetis, arbustis, quercubus, virgultis, emfractibus, fluviis, fluminibus, lacubus, piscinis, piscaturis, aquis et earum decursibus, molendinis, emolimentis et generaliter cum omnibus et singulis utilitatibus, fructibus, censibus, redditibus, quocumque vocabulo alio nunccupatis, quocumque ad predictam hereditatem aut sortes predictas spectantibus et pertinentibus, pro centum marcis latorum grossorum exclusis, sed communis pecunie Polonicalis currentis, quadraginta octo grossos ad quamlibet marcam computando, nobili Sandiuogyo de Gorynyno⁵ et suis legittimis successoribus perpetue vendidit et coram nobis more solito et consueto rite et racionabiliter in perpetuum resignavit tenendam, possidendam, obligandam, comuttandam, alienandam et in usus suos beneplacitos convertendam, prout melius et utilius predicto Sandiuogio et suis posteris legitimis videbitur expedire. Harum quibus in testimonium sigillum nostrum presentibus est appensum testimonio literarum. Actum et datum Gnezne feria quarta post dominicam Letare Iherusalem anno Domini M° CCCC° vicesimo primo, presentibus strenuis et nobilibus: Mathia Coth de Dambno castellano Nakelensi⁶, Martino de Slawsko subcamerario Poznaniensi⁷, Sandiuogio de Skurky⁸, Dobrogostio de Camyona⁹, Michaele Barthsky de Graboszewo¹⁰ et Matia de Dzeczmarovicze¹¹ aliisque pluribus testibus fidedignis ad premissa etc.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Goranin (Gorynino) par. Kleczew, na pd.-zach. od Ślesina (Koz. 4 s. 251). Zbrosław skądinąd nie znany.

³Lubomyśl (Lubomyśle) par. Ślesin, na pd.-zach. od Ślesina (Koz. 4 s. 473), na wsch. od Goranina.

⁴Sławęcin na pd.-zach. od Ślesina (Koz. 5 s. 308) i na pd. od Goranina.

⁵Sędziwój z Goranina wyst. potem 1423 - 1441 jako wiceurzędnik w Koninie i w Pyzdrach (GUrz. s. 170).

⁶Maciej Kot z Dębna, zob. wyżej, nr 782/3.

⁷Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 811/2.

⁸Skórki (Skurki), wieś par. na wsch. od Janowca Wlkp. (Koz. 1 s. 282, 7 s. 385). Sędziwój wyst. 1396 - 1432 (SHGWlkp.).

⁹Dobrogost z Kamiennej, zob. wyżej, nr 812/8.

¹⁰Graboszewo, wieś par. na pd.-zach. od Słupcy (Koz. 4 s. 262). Michał, także z Barda, zob. wyżej, nr 784/10.

¹¹Dziećmiarki (Dziećmiarowice) par. Waliszewo, na pd.-zach. od Kłecka (Koz. 1 s. 66, 4 s. 198). Maciej wyst. wśród licznych mieszkańców D. (SHGWlkp.) także 1419 (Acta capitulorum II nr 142).

Dokument Nr 913

Poznań, 12 marca [1421]

Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski oraz Maciej z Ujścia wojewoda kaliski napominają [wielkiego mistrza krzyżackiego], aby ludzie Zakonu nie zamykali Polakom z Czarnkowa drogi wodnej Notecią ku Szczecinowi.

Kop. współczesna oryginałowi: Berlin-Dahlem, GStAPK, XX. HA OBA 3395.
Reg.: Reg. Teut. I, nr 3395.

Uw.: Data roczna ustalona przez wydawców Reg.

Venerabilis domine! Noverit vestra venerabilitas, quomodo nobiles domini Johannes et Caspar coram nobis retulerunt, quod homines ipsorum de Czarnkaw¹ cum plaustris lignorum fluvio dicto Notessz homines vestri de Dredzen² et Landzberg³ transire versus Stetin permittere nolunt. Sed quoniam venerabilitas bene scit, quod ex diffinita sentencia Romanorum rege^a necnon Vngarie⁴ vie per terras et aquas aperte debent permanere, prout et ante, prout alias advocatum de Lypsko⁵ ad serenissimum dominum regem nostrum graciosum destinaverat^b vestra venerabilitas, ut vie per terras ac aquas deberent aperte permanere hominibus per eas transeuntibus. Qui serenissimus rex noster graciosus videtur consentire. Quocirca vestram honorabilitatem presentibus hortamur, quatenus hominibus vestris venerabilitas vestra demandet, ut homines nostri libere ac quiete per vias istas, que ab antiquo fuerunt, valeant pertransire. Super hec responsum petimus rehaberi. Datum Poznanie feria quarta ante dominicam Ramis palmarum.
Sandiwogius de Osterrogk palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis⁶ et Mathias de Vsczye palatinus Calisiensis⁷.

^atak Kop.

^bpoprawiane z destinaveras Kop.

¹Czarnków, miasto nad Notecią w powiecie pozn. Jan wyst. od 1412, potem podkomorzy pozn. 1438, kasztelan gnieźn. 1454, zm. 1466/67 (WSB s. 127). Jego brat Kasper wyst. 1416 - 1434 (SHGPoz. I s. 291).

²Drezdenko (Drzeń) nad Notecią.

³Landsberg, dziś Gorzów Wlkp.

⁴Tj. Zygmunta Luksemburskiego - chodzi zapewne o znany wyrok wrocławski 1420 r.

⁵Nie zidentyfikowany.

⁶Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

⁷Maciej z Wąsoszy, zob. wyżej, nr 812/5.

Dokument Nr 914

Gniezno, 31 marca 1421

Władysław z Oporowa scholastyk włocławski i oficjał gnieźnieński zawiadamia papieża Marcina V o swym wyroku w sporze pomiędzy mieszczanami poznańskimi a szpitalem Św. Ducha w Poznaniu.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania D 410. Pergamin biały, gruby, dobrze zachowany, 455 × 285 + 58 mm. Na pasku pergaminowym fragment pieczęci wystawcy w mandorlę (wyobraża osobę siedzącą w aureoli, zwróconą w prawo i błogosławiącą, obok dwie stojące osoby w szatach kapłańskich. Napis otokowy: sigillum p ... sis perpetuum - opis wg KDW V, s. 317). Na odwrocie dok. późne streszczenia.
Streszcz.: KDW V, nr 334 (wg Or.).

Sanctissimo in Cristo patri et domino meo metuendissimo, domino .. divina providencia sacrosancte Romane ac universalis ecclesie summo pontifici Wladislaus | de Opporowo decretorum doctor, scolasticus Wladislauiensis necnon canonicus et officialis sancte Gneznensis ecclesiarum¹, iudex cause et partibus infrascriptis a Sede Apostolica specialiter | deputatus, oraciones devotas cum humili obediencia ad pedum oscula beatorum. Ad v(estre) s(anctitatis) noticiam deduco per presentes, quomodo iam dudum venerabilis vir, dominus Nicolaus Strzeschkonis canonicus | et protunc officialis Gneznensis, antecessor meus², literas comissionis olim sanctissimi in Christo patris et domini, domini Johannis tunc pape XXIII, eius vera bulla plumbea in cordula canapali more Romane Curie dependenti bullatas, sanas, salvas et integras omnique prorsus vicio et suspicione carentes, per honorabilem virum, dominum Boguslaum prepositum domus hospitalis Sancti Spiritus extra muros Poznanienses³ principalem in eisdem comissionis literis principaliter nominatum sibi presentatas cum ea, que^a decuit, reverencia recepit huiusmodi sub tenore:
[następuje list (anty)papieża Jana XXIII z daty: Konstancja, 14 marca 1415 - KDW VII, nr 752⁴].
Quarumquidem comissionis literarum vigore idem dominus Nicolaus Strzeschconis citato ad sui presenciam provido viro Wirzbantha cive Poznaniensi⁵ ad instanciam prefati domini Boguslai prepositi pro et super quibusdam regestris et peccuniarum summis in causa ipsa ad nonnullos actus et terminos iudiciarios citra tamen litis contestacionem processit, tandem providis viris advocato necnon prothoconsule et consulibus nomine tocius communitatis dicte civitatis Poznaniensis ad causam venientibus seque pro dicto Wirzbantha principali ex adversi principales ponentibus ac admissis, venerabili quoque viro, domino Benedicto archidiacono Lanciciensi et canonico Gneznensi in officium officiolatus dicto domino Nicolao Strzeschconis surrogato⁶ in ipsaque causa ad alios actus iudiciales lite legitime contestata et usque ad produccionem testium hincinde et probaciones alias successive per eum processo subsequenter, vero ego in officium officiolatus eidem domino Benedicto succedens in prescripta causa servatis de iure servandis conclusioneque subsecuta, visis demum et diligenter inspectis omnibus et singulis actis acticatis et productis necnon testium deposicionibus et aliis merito videndis, ipsis quoque rite recensitis et equa lance iusticie discussis, matura intra me deliberacione prehabita, meam in scriptis tuli et pronuncciavi sentenciam diffinitivam huiusmodi sub tenore:
Cristi nomine invocato, pro tribunali sedentes et solum Deum habentes pre oculis, ex vi comissionis apostolice nobis facte, per hanc nostram diffinitivam sentenciam, quam ferimus in hiis scriptis, pronuncciamus, dicimus, decernimus et declaramus providos viros dominos advocatum, preconsulem et consules ac communitatem civium Poznaniensium tamquam evictores pro Wirzbantha cive Poznaniensi in causa, quam ipsis honorabilis vir, dominus Boguslaus prepositus Sancti Spiritus extra muros Poznanienses super quibusdam regestris et peccuniarum summis monit coram nobis, ab inpeticione dicti domini Boguslai fore et esse absolvendos et absolvimus. Ita tamen, quod decetero predicti domini cives Poznanienses unacum preposito predicto eligent et ordinabunt viros probos et honestos in vitricos dicte ecclesie Sancti Spiritus, qui omnis peccunia de testamentis et alias undecumque provenientes ad unam ladulam seu aliud reservaculum reponant et conservent et duabus seris claudi procurent, quarum unam clavem vitrici et aliam prepositus habebunt et demum de scitu utrorumque, videlicet tam vitricorum, quam prepositi, predicte peccunie pro sustentamento pauperum circa dictam ecclesiam Sancti Spiritus degencium et pro reformacione dicte ecclesie convertantur. Quique vitrici predicti singulis annis et alias dum expediens fuerit, prefatis dominis civibus et preposito de perceptis et expositis dictarum peccuniarum faciant racionem, ad quod faciendum ipsas partes, quantum in nobis est, cogimus et compellimus. Super aliis vero et signanter super peticione unius cum media mensure farine de molendino in fluvio Wartha per prefatum dominum Boguslaum prepositum et super quibus eciam in articulis dictorum dominorum civium deducitur, prolacionem sentencie, cum sit causa specialis, nobis in posterum reservamus. Expensasque quo ad causam presentem ex causis hincinde reconpensamus a quaquidem sentencia diffinitiva mox et incontinenti fuit et est pro parte dictorum advocati, prothoconsulis et consulum ac comunitatis civium Poznaniensium ad vestre sanctitatis audienciam verbo appellatum et apostoli cum instancia postulati. Cuiquidem appellacioni, licet me credam iustam, dante Domino, tulisse sentenciam ob reverenciam v(estre) s(anctitatis) duxi deferendum humiliter et devote eisdem appellantibus et apostolos petentibus presentes meas literas pro apostolis reverencialibus concedendo. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes literas scribi et mei officiolatus appensione sigilli feci comuniri. Actum et datum Gnezne die Lune ultima mensis Marcii anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo primo.

^atak Or.

¹Władysław Oporowski wyst. od 1411 (AAG, ACons. A 2, k. 79), dr dekretów, kanonik gnieźn., wikariusz generalny i oficjał gnieźn. 1420, potem podkanclerzy koronny 1428, biskup włocławski 1433, arcybiskup gnieźn. 1448 (1449), zm. 1453 (PSB XXIV s. 142 - 144).

²Mikołaj Strzeszkowic, zob. wyżej, nr 828/10.

³Prepozyt Bogusław, zob. wyżej, nr 881/4.

⁴Streszcz. w KDW V s. 316 podaje błędną datę: 14 maja 1405!

⁵Wierzbięta nie zidentyfikowany, zapewne ident. z W. kramarzem, zob. wyżej, nr 794/15.

⁶Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 805/4.

Dokument Nr 915

[7 kwietnia] 1421

[Biskup poznański] eryguje altarię fundacji Wojciecha Polnego w katedrze poznańskiej.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 632 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 370, zaginionego w 1945 r.).

1421. Erectio altaris iuris patronatus vicariorum, sub vocabulo sanctorum Joannis Baptistae et Catharinae Virginis, situati in maiori valva ecclesiae cathedralis ex opposito thesauri, ex fundatione Alberti Polny vicarii cathedralis¹ super censu 5 marcarum, videlicet quatuor in villa Sarbinowo capituli Posnaniensis² pro cessione villae suae patrimonicae dictae Polne³ ad villam Gorka unitae⁴, comparatarum et unius marcae pro summa 12 marcarum super bonis Grabonowo⁵ fratrum suorum haereditariis assecuratae.

¹Wojciech Polny, zob. wyżej, nr 874/3. O czynszu por. Now. I s. 234, tam też data dzienna niniejszego dok. (wg tzw. Jura vicariorum).

²Sarbinowo par. Uzarzewo, na pn.-zach. od Kostrzyna (Koz. 3 s. 177).

³Polne, zob. wyżej, nr 874/3.

⁴Górka par. Brodnica, na pn.-zach. od Śremu (SHGPoz. I).

⁵Grabianowo, zob. wyżej, nr 874/4.

Dokument Nr 916

Rzym, 14 kwietnia 1421

Papież Marcin V poleca prepozytowi bożogrobców gnieźnieńskich zbadać i zatwierdzić zasady podziału dochodów pomiędzy kanoników kapituły poznańskiej.

Or.: Kraków, Bibl. PAN, dok. nr 27. Pergamin 543 × 290 + 70 mm, 2 duże dziury w tekście. Na sznurze konopnym bulla wystawcy. Na zakładce: Registrata gratis. C. de Thomacellis, na odwrocie: Concilii. Ja. de Vgolinis (XV w.), późne streszczenia i sygnatury wskazujące na przechowywanie dok. niegdyś w AAP.
Reg.: K. Dziwik, Katalog dokumentów pergaminowych Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, cz. I, Wrocław 1966, nr 42 (wg Or.).

Martinus episcopus, servus servorum Dei¹, dilecto filio .. preposito monasterii Sancti Johannis extra muros Gneznenses per prepositum soliti gubernari, salutem et apostolicam ben(ediccionem). Apostolice | servitutis officium nobis licet inmeritis ex Alto commissum circa ecclesiarum, presertim cathedralium, statum in melius prosperandum sedulis curis exequi cupientes, illa solertis provisionis impendimus auxilia, | per que ecclesie ipse prosperiores complectantur successus et acceptioribus proficiant incrementis et illis, que pro eorum commodo et utilitate et divini cultus incremento processisse comperimus, ut illibata persistant, | libenter partes nostre solicitudinis adhibemus. Sane pro parte dilectorum filiorum .. prepositi et capituli ecclesie Poznaniensis nobis nuper exhibita petitio continebat, quod olim bone memorie Johannes episcopus Poznaniensis² ad prefati cultus in eadem ecclesia propagacionem intendens et prospiciens, quod quedam ville sive allodia, que ad collationem seu dispositionem dictorum prepositi et capituli spectare noscuntur iuxta ipsius ecclesie antiqua consuetudines et statuta ab olim per episcopos Poznanienses predecessores suos, qui pro tempore fuerant, edita, per canonicos ipsius ecclesie, sive presentes, sive absentes forent, in eorum usus proprios tenebantur. Quodque prepositi eiusdem ecclesie, qui etiam eatenus fuerant carnali pocius affectione quam equitatis libramine ducti, pro sue voluntatis libito huiusmodi etiam duo, tria vel quatuor aut plura villas sive allodia singularibus ipsius ecclesie canonicis et plerumque minus ydoneis conferebant, qui ex illis fructus et emolumenta provenientia percipientes, onera ipsius ecclesie minime competebant apud eam residere et huiusmodi divinis interesse nullatenus curaverant in aliorum canonicorum, qui huiusmodi villas sive allodia, licet apud ipsam ecclesiam residerent et divinis inibi intenderent, non obtinebant, dispendium et prefati cultus diminutionem. Idem episcopus volens predicta antiqua consuetudines et statuta in melius reformare et debitum reputans, quod omnes ipsius ecclesie canonici et persone fructus et emolumenta predicta equa moderatione potirentur, matura super hoc deliberatione prehabita, de eorundem prepositi et capituli unanimi voluntate atque consensu, auctoritate ordinaria statuit, ut queque ville sive allodia, possessiones quoque et decime ad dictum capitulum pertinencia, que extunc inantea quovismodo vacare contigeret, ad communes usus ipsius capituli decetero devolverentur necnon redditus et emolumenta ex illis provenientia pro tempore inter canonicos actu prebendatos et personas prelatos numcupatas^a duntaxat ipsius ecclesie pro tempore presentes et divinis inibi videlicet interessentes, extunc inantea equaliter dividi deberent, quibusdam tamen villis et pertin[entiis^b] tunc expressis pro prepositi pro tempore existentis ecclesie predicte statu decentiori tenendo specialiter et expresse reservatis et nichilom[inus ...]missis et circa ea quedam alia rationabilia et ho[...^b] statuit et ordinavit, prout in quibusdam litteris episcopi et capituli predictorum sigillis munitis dicitur plenius contineri. Quare pro parte p[.........] predictorum nobis fuit humiliter supp[.........]tatis et ordinationibus predictis pro eorum subsistentia firmiori robur apostolice confirmationis adiicere de benignitate [aposto]lica d[...............]tam notitiam [......] huiusmodi supplicationibus inclinati, discretioni tue per apostolica scripta mandamus, quatinus vocatis, qui fuerint evocandi de premiss[............] diligenter informes et si per informationem huiusmodi premissa vera ac statuta et ordinationes huiusmodi canonice edita fore[... ...............]tutis quoque cano[...............] sed in divini cultus augmentum redundare repereris, super quibus etiam tuam conscientiam oneramus, illa eadem auctoritate nostra appostolica [.........]. Datum Rome ap[ud Sanct]um Petrum XVIII Kalendas Maii, pontificatus nostri anno quarto.

^atak Or.

^bzatarte Or.

¹Marcin V papież 1417 - 1431.

²Zapewne chodzi tu o statut z 7 października 1383 (KDW III nr 1813) wydany przez biskupa pozn. Jana Kropidłę zm. 1421 (o nim Now. II s. 73 - 75; PSB X s. 436 - 438).

Dokument Nr 917

Żarnowiec, 20 kwietnia 1421

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe kasztelana poznańskiego Mościca ze Stęszewa.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 3, k. 341. Wpis 29 kwietnia 1421. Tytuł: Mandatum.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie. Pallatinis, castellanis, capitaneis, iudicibus. subiudicibus ceterisque officialibus iudiciis in terra Maioris Polonie presidentibus presentibus requirendis, fidelibus nostris dilectis, graciam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Quia strennuus Moscziczius castellanus Poznaniensis¹ in convencionem negociorum Regni nostri Crac(ouie) post festum Pasche existentem² terminos, quos coram vobis pro hiis temporibus habuit, nequit personaliter attemptare. Quare vobis seriose mandamus precipientes et committimus, quatenus prefatum Mosciczium in suis causis, ut prefertur, racione predicte sue absencie nulla iudicare presumatis racione^a. Sed quam primum a nostra ad vos veniet viceversa maiestate, predictos terminos suos extunc prosequatur. Aliud non facturi. Datum in Zarnowyecz dominico proximo ante festum^b beati Adalberti anno Domini M° CCCC^mo XXI^mo ³.

^atak Kop.

^bnast. nie skreślone s(ancti) Kop.

¹Mościc ze Stęszewa, zob. wyżej, nr 802/7.

²O obradach krakowskich wspomina Długosz - dotyczyły przymierza z Brandenburgią i wydania za mąż królewny Jadwigi.

³Pobyt w Żarnowcu między Krakowem a Częstochową potwierdzony itinerarium królewskim.

Dokument Nr 918

Żarnowiec, 21 kwietnia 1421

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe Wisława Raczyńskiego.

Kop.: 1. Poznań, WAP, Poznań Z. 7, k. 8v. Wpis 5 maja 1421; 2. tamże, k. 39v. Wpis 9 grudnia 1422.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Capitaneis^a, iudicibus, subiudicibus ceterisque officialibus iudiciis nostris Poznaniensibus^b et Velunensibus^c presidentibus presentibus requirendis, fidelibus nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti^d! Quia nobilis Wislaus^e Raczinsky^f familiaris noster fidelis¹ serviciis nostris extitit occupatus, ista vice propter quod terminos, quos habet coram vobis, attemptare nulla potest racione. Ideo vobis et vestrum cuilibet mandamus seriosius et districte precipientes, quatenus ipsum in omnibus causis iudicare nulla presumatis racione, quousque servicia et negocia nostra disposuerit oportuna et donec ad propria revertatur. Secus non facturi. Datum in Sarnowecz feria secunda proxima ante festum sancti Georgii anno Domini ^g-h

millesimo etc. vicesimo primo

².
Relacio venerabilisⁱ Sbignewii prepositi Sancti Floriani extra Cracouiam³.

^acapitaneo Kop. 1

^bPoz(nanie) Kop. 1

^cVelun Kop. 1

^dbrak Kop. 1

^eVislaus Kop. 1

^fRathczinsky Kop. 1

^g-hM° etc. XXI Kop. 2

ⁱwenerabilis Kop. 2

¹Wisław (Wyszek) Raczyński, z Raczyna w ziemi wieluńskiej, wyst. od 1415; w 1421 wyjechał w poselstwie do Czech, gdzie zapewne już pozostał; zm. po obronie Sionu 1437 (PSB XXIX, s. v.).

²Żarnowiec, zob. wyżej, nr 917/3.

³Zbigniew Oleśnicki, zob. wyżej, nr 810/5.

Dokument Nr 919

Sanok, 22 maja 1421

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe przeciw klasztorowi cystersów w Obrze.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 7, k. 14v. Wpis w 1421 r.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc. Iudici, subiudici, camerariis ceterisque officialibus nostris in Costen terminis minoribus presidentibus presentibus requirendis, nostris fidelibus, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri! Mandamus vobis et precipimus habere volentes, quatenus religiosos abbatem et conventum cenobii de Obra ordinis sancti Benedicti Cisterciensis¹ ad instanciam Martini Comorowsky² pro molendino in Nyalek³ nulla iudicare debeatis racione, quinymmo causam eandem usque ad nostrum felicem in Poznaniam adventum in nostri presenciam differatis, quoniam iudicio cause predicte nos ipsi volumus personaliter interesse. Alias si secus feceritis, extunc id ipsum irritum decernimus et inane. Aliud non facturi. Datum in Sanok ipso die Corporis Christi anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo primo⁴.
Relacio wenerabilis Sbignei prepositi Sancti Floriani ante Cra(couiam)⁵.

¹Opactwo cysterskie w Obrze. Opatem był wówczas Herman, zob. niżej, nr 1049/1).

²Komorowo, wieś par. tuż na pn. od Wolsztyna (Koz. 2 s. 321). Marcin, Marcisz, także z Sepna?, wyst. 1390 - 1424 (SHGWlkp.).

³Niałecki Młyn między Niałkiem Wielkim i N. Małym (wsie na pd.-zach. od Wolsztyna SHGWlkp.).

⁴Pobyt króla w Sanoku zgodny z jego itinerarium.

⁵Zbigniew Oleśnicki, zob. wyżej, nr 810/5.

Dokument Nr 920

Środa, 26 maja 1421

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Piotr z Rożniat (?) zamienił swoją część Lubstowa na łan w Rożniatach (?) z Bartoszem z Polic.

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 2, k. 70 - 70v. Wpis 11 stycznia 1423.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Sandiwogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam nobilis Petrus de Rosnyathowo², non compulsus nec coactus neque aliquo sinistro modo seductus, sanus mente pariter in corpore validus, [k. 70v] usus amicorum consilio spontaneaque voluntate et matura deliberacione prehabita, totam suam sortem, quam habuit in Lupstowo³, cum omni iure et dominio, prout solus tenuit et habuit ac cum omnibus usibus, fructibus, proventibus, censibus, campis, agris, pratis, silvis, borris, mellificiis, gagiis, quercetis necnon allodiis, virgultis, rubetis, aquis, molendinis, fluminibus, laccubus, piscinis, stangnis, paludibus et riwlis generaliterque cum omnibus et singulis utilitatibus, pertinenciis et obvencionibus universis, quomodolibet ad eandem partem suam spectantibus et quocumque censeantur alio nomine, nichil iuris sive domini(i) pro se aut suis legittimis successoribus penitus reservando, pro uno integro manso agri ibidem in Rosnyathowo et pro superaddicione centum et quinquaginta marcis grossorum latorum Pragensium et quinquaginta sex marcis monete currentis seu communis numerique eiusdem, XL^ta octo grossos in quamlibet marcam computando, racione viciscitudinarie^a comutacionis racionabiliter inter se facte, nobili Barthosio de Policza⁴ perpetue vendidit et coram nobis more solito racionabiliter in perpetuum resignavit, per eundem Barthosium habend(am), tenend(am), donand(am), vendend(am), utifruend(am), alienand(am), possidend(am) et in usus suos beneplacitos libere convertend(am), prout sibi aut sue legittime posteritati melius ac utilius videbitur expedire. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus est appensum. Actum et datum in Srzoda feria secunda infra octavas Corporis Cristi anno Domini M° CCCC° vicesimo primo, presentibus magnificis, strenuis ac nobilibus viris et dominis: Mathia de Wansszosche (Kalisiensi ^b)⁵, Mathia de Labyschino Brestensi pallatinis⁶, Paskone de Gogolewo iudice Poznaniensi⁷, Mathia Coth de Dambno castellano Naklensi⁸, Martino de Sławsko subcamerario Poznaniensi⁹, Johanne Cosszysco vexilifero Dobrinensi¹⁰ et Petro de Melschino¹¹ heredibus ac aliis fidedignis testibus ad premissa vocatis¹².

^atak Kop.

^bbrak Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Zapewne z wsi Rożniaty par. Sławsko Wielkie (Ludzisko?) na pn. od Kruszwicy, w powiecie inowrocławskim na Kujawach (Koz. 5 s. 253). Piotr skądinąd nie znany.

³Lubstów, wieś par. na pd.-wsch. od Ślesina (Koz. 4 s. 475).

⁴Police par. Lubstów, na wsch. od Ślesina (Koz. 5 s. 176). Bartosz wyst. 1418 (Acta capitulorum II nr 118) i tutaj.

⁵Maciej z Wąsoszy, zob. wyżej, nr 812/5.

⁶Maciej z Łabiszyna, zob. wyżej, nr 776/5.

⁷Paszek z Gogolewa, zob. wyżej, nr 859/2.

⁸Maciej Kot z Dębna, zob. wyżej, nr 782/3.

⁹Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 811/2.

¹⁰Jan Koszyszko i Piotr z Mielżyna, zob. wyżej, nr 785/7, 9.

¹¹Jan Koszyszko i Piotr z Mielżyna, zob. wyżej, nr 785/7, 9.

¹²Lista świadków pozwala przypuszczać, że w Środzie obradował w tych dniach sejmik.

Dokument Nr 921

Łabiszyn. 11 lipca 1421

Starosta generalny Wielkopolski wyjaśnia wójtowi Nowej Marchii powody zatrzymania poddanych nowomarchijskich w Wieleniu i Drahimiu.

Kop. współczesna Or.: Berlin-Dahlem, GStAPK XX. HA OBA 3481. Papier 300 × 220 mm.
Reg.: Reg. Teut. I, nr 3481.

^a-b

Venerabili domino Jodoco Struperger advocato Noue Marchie¹ d(an)d(um)

. Venerabilis amice noster dilecte, prout nobis scribitis de captivitate nobilium vestrorum hominum, qui ad Welen² et Drahin^c³ sunt detenti, petentes, ut disponeremus, quod essent liberi. Sciatis, quia senior de Drahin^c dicit, quomodo idem nobiles vestri homines in nemoribus et mericis Regni Polonie venaverunt violenter. Extunc Vscienses⁴ ipsos reprehendere volebant, qui homines vestri se potenter repercusserunt et profugerunt, tunc nostri videntes, quod vestri potenter profugebant, tantocius ad castrum Drahim transiverunt, dantes scitum de ipsis et sic de castro exiverunt, ad quod vestros detinuerunt et mancipaverunt, alii autem profugerunt. De seniore autem Welenensi sciatis, quia dominus Dobrogostius Schamatuliensis, qui hoc idem castrum habet⁵, non est hic ad presens, quia est in terra Prussie, sed postquam solus revenerit huc ad presens, bene nobiscum componat et concordabit. Sthephano⁶ eciam scripsimus precipientes, ut libere dimiteret et recepta restitueret, qui solus non audet nos accedere, sed nobis intimavit, quod iam dimisit et eciam restituit. Scribitis nobis, ne amiraremur de tam veloci conpaciencia et querela vestrorum captivorum nobilium terrigenum. Et quomodo burgenses seu rurales nostros homines ipsis vero assimilaremus, sciatis, quia nobis ita maxime extitit dolorosum de nostris kmethonibus sic, ut umquam vobis de vestris nobilibus et tam multum nos pro nostris facere oportet kmethonibus, quemadmodum vos pro vestris indigenis nobilibus. Sed quia scribitis, si captivi predicti non dimitterentur liberi, quod forte amici ipsorum de dampnis, que passi, aliquid erga terras serenissimi domini regis nostri graciosi insultuose possent attemptare. Scimus hoc vere, quicumque treuge pacis inter Regnum nostrum et ordinem vestrum confederarentur, quod in eisdem treugis pendentibus, ut plurimum malefactores de advocacia vestra semper dampna hominibus et terris inferunt et inferre consweverunt, ad terras vestras confugientes, sed quantumcumque est, tempora insultuose exspirantibus treugis inter nos semper non bona fulcimur custodia, quod nobis nunquam aliquid dampni et contrarii inferre possent nec presumunt, solum tempore treugarum pacis, quando magis assecurantur. Si vero a dictis amicis captivorum aliqua fuerint Regno nostro insultuose illata, serenissimus dominus rex noster graciosus bene disponat in premissis, quod homines sui ac terre Regni ipsius a talibus securi, pacifici et non prepediti permanebunt ac bene precustoditi. Illa autem, que scribitis de hominibus nostris, quomodo in mericis et nemoribus vestris ad Drisen⁷ pertinentibus in venacione essent deprehensi, sciatis, quia venatores sculteti nostri ex antiquo in bonis nostris nobis venare consweverunt, qui ^d-e

minus iusti

fuerunt detenti et in Drisen multis passionibus cruciati sunt non cristiane. Conswetudo enim habetur et tenetur, cum aliquis super bonis ad fugandum feras miserit; tunc post feras continuo insequitur, quam remote fere eidem currerint. Sed nostri venatores sculteti super nostris bonis miserunt ad fugandum feras, que iam fuerunt nostre et ubicumque post eas secuti fuerunt, ibi totum post feras super Regno Polonie fugaverunt et qua omnia, quecumque in ista parte fluvii Nothesch⁸ sunt et iacent, illa in toto plenarie sunt et spectant ad Regnum Polonie nostrum usque ad hoc idem ibi ultra Nothesch, et ad huc ulterius ibidem retro Nothessch et ibi facere volumus venare. Si quis nobis insistere voluerit et impedire, nos volumus omnino hoc defensare et videbimus, qui nobis defendet et prohibebit. De contractu inter nos prope Landesbergh⁹ habito, nobis ad memoriam reducitis, ut iuxta eundem contractum omnes causas et defensiones per modum concordie inter nos amicabiliter ordinaremus, bonum certe esset, si taliter invicem teneremus. Sed ecce iam post eundem contractum homines nostri, prefati venatores, sunt detenti et martirisati inconpassibiliter non tamquam more cristiano. Nichilominus nobis scribitis de convencione, quomodo ipsam libenter nobiscum velitis celebrare, quemadmodum vobis primitus scripseramus, sic et nunc sciatis, quod non prius, nisi circa vel post festum beati Jacobi Apostoli [25 VII] vobiscum possemus convenire, dummodo per vos fuerimus avizati, si tamen aliis negociis et presertim regalibus non prepedimur. Datum in Labyschin in terra Cuyawie¹⁰ feria sexta ante festum beate Margarete anno Domini etc. XXI°.
Sandiwogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹¹.

^a-badres na odwrocie listu Kop.

^ctak Kop.

^d-epowtórzone Kop.

¹Jodok Strupperg (Strupperger) wójt Nowej Marchii 1421 - 1424 (Voigt, Namen-Codex, s. 72), potem wielki marszałek Zakonu 1431-1434 (ib. s. 9).

²Wieleń Nadnotecki i Drahim (Stare Drawsko) miasta królewskie w pn. Wielkopolsce, w powiecie pozn.

³Wieleń Nadnotecki i Drahim (Stare Drawsko) miasta królewskie w pn. Wielkopolsce, w powiecie pozn.

⁴Tj. mieszkańcy Ujścia nad Notecią.

⁵Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 796/4. Był w tym czasie wraz z bratem Wincentym współtenutariuszem Wielenia.

⁶Stefan nie zidentyfikowany.

⁷Drezdenko (Drzeń) nad Notecią.

⁸Tj. rzeka Noteć.

⁹Landsberg, dziś Gorzów Wlkp.

¹⁰Łabiszyn miasto nad Notecią, na pd. od Bydgoszczy.

¹¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

Dokument Nr 922

Tivoli, 30 lipca 1421

Papież Marcin V zatwierdza zasadę, że kanonikaty w katedrze poznańskiej zastrzeżone są dla szlachty i posiadaczy stopni naukowych.

Or.: Poznań, AAP, D. perg. 146. Pergamin 520 × 290 + 74 mm. Na sznurach czerwonych i żółtych ołowiana bulla wystawcy. Na zakładce: Registrata gratis - M. de Bossis. Na odwrocie późne streszczenia i sygnatury.
Wyd.: H. Ehrenberg, Urkunden und Aktenstücke..., Leipzig 1892, s. 12 - 13, wg Kop. w archiwum watykańskim, gdzie też informacja: Huic simile et sub eadem data habent privilegium Wladislaviensis et Plocensis ecclesie.

||Martinus episcopus, servus servorum Dei¹. Ad perpetuam rei memoriam ||. | Cunctis orbis ecclesiis disponente Domino presidentes, circa singularum prosperum statum paternis studiis sedulo vigilamus easque sic cupimus utilis nostre provisionis opere dirigere, ut decor | et venustas earum iugiter auctore Domino augeantur. Sane, sicut exhibita nobis nuper pro parte carissimi in Christo filii nostri Wladislai regis Polonie illustris petitio conti | nebat, quod cum inter ceteras cathedrales ecclesias Regni Polonie ecclesia Poznaniensis valde notabilis et solennis existat, ipse desideret canonicatus et prebendas ac dignitates et personatus ipsius pro tempore vacaturos per viros virtuosos de nobili genere ex utroque parente procreatos aut. gradum in theologia vel alia licita facultate habentes, per quos dicte ecclesie in divinis laudabiliter deserviri eiusque iura defendi et conservari valeant, obtineri, ut eciam exinde propter eorum merita et famam laudabilem regali et alii a nobili genere procreati ceterique christifideles maiorem habeant devotionem et reverentiam ac honorem ad eandem, pro parte dicti regis nobis fuit humiliter supplicatum, ut super hoc statui dicte ecclesie oportune consulere de benignitate apostolica dignaremur. Nos igitur singularum ecclesiarum cathedralium, presertim cum id postulat regalis devotio, pro earum statu felici affectantes utilitatis et honoris incrementum huiusmodi supplicationibus inclinati auctoritate apostolica tenore presentium statuimus et etiam ordinamus, quod canonicatus et prebende ac dignitates et personatus dicte ecclesie, qui vel que decetero vacabunt, aliis quam de nobili genere ex utroque parente procreatis vel magistris seu licentiatis aut bacallariis formatis in theologia sive doctoribus, seu cum rigore examinis in iure canonico vel civili licentiatis aut in medicina vel qui in artibus post assumptionem magisterii per ipsos in illis aut aliqua alia licita facultate per septennium studuerint vel rexerint, magistris sive Apostolice Sedis officialibus pro tempore existentibus, qui in eadem ecclesia iuxta ipsius statuta et laudabiles consuetudines in divinis personaliter deservire teneantur et sint astricti per litteras Apostolice Sedis vel legatorum eius non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto huiusmodi mentionem vel etiam auctoritate ordinaria non valeant conferri aut de illis provideri dilectique filii, capitulum eiusdem ecclesie, ad ipsos canonicatus et prebendas, dignitates vel personatus quoscunque alios admittere minime teneantur et ad id per similes vel dissimiles litteras vel etiam huiusmodi ordinaria auctoritate compelli non possint, decernentes exnunc irritum et inane, si secus super hiis a quoquam quavis auctoritate scienter vel ignoranter contigerit attemptari. Presentes autenr litteras ad gratias de canonicatibus sub expectatione huiusmodi prebendarum ac dignitatum et personatuum dicte ecclesie per nos quibusvis personis factas, super quibus alie nostre littere sunt expedite, volumus non extendi nec ipsis per eas aliquod preiuditium generari; si secus actum fuerit, irritum decernentes. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrorum staruti, ordinationis, constitutionis et voluntatis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli Apostolorum eius se noverit incursurum. Datum Tibure² III Kalendas Augusti, pontificatus nostri anno quarto³.

¹Marcin V papież 1417 - 1431.

²Tivoli na pn.-wsch. od Rzymu.

³Podobne przywileje otrzymały od (anty)papieża Jana XXIII w dniu 15 stycznia 1414 kościoły gnieźn. i krak., por. Katalog dokumentów pergaminowych Biblioteki Czartoryskich w Krakowie, Kraków 1975, nr 335, 336, tam też informacja o wydaniach (dok. krak. wydany również w SPPP VII s. 594 - 595). Teraz (por. nagłówek), obok Poznania przywilej nadano również biskupstwom włocławskiemu i płockiemu.

Dokument Nr 923

Ołobok, 31 sierpnia 1421

Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spór pomiędzy Beatą opatką z Ołoboku a dziedzicami z Leziony.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 4, k. 271v. Wpis 9 maja 1424.

Notum sit universis, quibus expedit, quod nos Johannes heres de Gywanowicze¹, Johannes heres de Ossek², arbitri Beate abbatisse de Olobok³ parte ab una et Bogussius heres in Twardowo⁴, Martinus de Rogassicze⁵, arbitri nobilium Johannis, Petri et Martini de Leszona⁶ ex altera parte, recognoscimus publice presentibus, quod concordamus et amicabiliter composuimus dictas partes tali amicabili composicione, quod addidimus quatuor stadia a scopulo, circa quem decurrit Czarnistrumen⁷ infra decursum aque, wlgariter Olobok⁸, ex directo ad fluvium, qui di(citur) Przosna⁹, ibi statuimus et fecimus scopulos, circa quos fuit ministerialis, quiquidem scopuli durare habent et durabunt in eternum. Que ordinacio ac amicabilis composicio durabit et stabit ultra tres annos, Petrus vero et Martinus de Leszona heredes fideiusserunt et coram nobis fideiubent pro omnibus suis propinquioribus ad dictam hereditatem Leszona ius hereditarium habentibus, habere dictam amicabilem composicionem et ordinacionem ac tenere pro rato et grato. Sin autem aliquis istorum ad dictam hereditatem ius hereditarium habentem in tali composicione ac amicabili ordinacione stare renuerit et pro rato et grato habere noluerit, extunc quodcumque dampnum dicta abbatissa cum suo conventu ob violacionem dictorum scopulorum ac dicte ordinacionis habuerit, non ipsius abbatisse et sui conventus, sed iam dictorum fideiussorum fore debet absque ipsius abbatisse et sui conventus iuramento corporali, sed tamen ad simplicem asercionem ipsius. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt appensa. Datum in Olobok die dominico proximo post festum Decolacionis sancti Johannis Baptiste anno Domini millesimo CCCC° XXI°.

¹Iwanowice, wieś par. na zach. od Błaszek w Kaliskiem (Koz. 4 s. 288 - 289). Jan Gruszczyński z I., potem chorąży mniejszy sier. 1424 - 1432, zm. 1432/33, ojciec późniejszego arcybiskupa gnieźn. Jana Gruszczyńskiego (Spisy sier.).

²Osiek, zapewne O. par. Gostyczyna, na pd. od Kalisza (Koz. 1 s. 204 - 205, 5 s. 107). Jan wyst. także 1417 (Roty IV nr 540), nie żył już 1426 (ib. nr 964, ale por. także ib. nr 1069).

³Beata ksieni klasztoru cysterek w Ołoboku w Kaliskiem wyst. tutaj oraz 1412, 1423, 1424 (Poznań, WAP, Kalisz Z. 2 k. 91v, Z. 4, k. 86v, 271).

⁴Twardów, wieś par. na pd.-wsch. od Jarocina (Koz. 5 s. 430). Bogusz wyst. 1398 (ib.) - 1424 (Roty IV nr 915).

⁵Marcin z Rogaszyc, zob. wyżej, nr 887/7.

⁶Leziona, zob. wyżej, nr 818/8. Jan wyst. 1407 - 1421 (ib.), Piotr wspomniany także 1423 (Roty IV nr 696, 804, 915), Marcin dopiero 1443 - 1446 (SHGWlkp.).

⁷Czarny Strumień, nazwa skądinąd nie znana, zapewne jeden z krótkich, dziś bezimiennych lewobrzeżnych dopływów rzeki Ołobok.

⁸Ołobok, rzeka, lewy dopływ Prosny, łączący się z Prosną pod Ołobokiem.

⁹Ołobok, rzeka, lewy dopływ Prosny, łączący się z Prosną pod Ołobokiem.

Dokument Nr 924

Gniezno, 24 października [1421]

Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski prosi wielkiego mistrza krzyżackiego Michała Kuchmeistra, aby spowodował uwolnienie ludzi Ostroroga uwięzionych w Nowej Marchii.

Or.: Berlin-Dahlem, GStAPK, XX.HA OBA 3555. Papier 315 × 213 mm, ślady po złożeniach i zamknięciu wyciśniętą pieczęcią lakową.
Reg.: Reg. Teut. I, nr 3555 (wg Or.).

Uw.:Data roczna ustalona przez wydawców Reg.

^a-b

Wenerabili et magnifico domino Michaeli Kochmeistir magistro generali ordinis Cruciferorum de Prussia etc.¹ fautori speciali

Wenerabilis magnificeque domine! Literam vestram clare intellexi, prout michi scribitis pro quodam Bar|thossio Coppirsmed² cive vestro de Thorun, qui in Gnezna iure est arestatus affectando, ut ipsum ad ius vestrum, | ubi sedet, remitterem. Sciat v(estra) m(agnificencia), quia homines nostri apud vos iure fuerint arestati in Nowa Marchia et non | dando ipsis culpam, quod ipsi tenerentur, sed quia in ista civitate. ubi tu manes, michi tenentur et hoc hominibus nostris in Strzelcze³, in Dobyegnyew⁴, Drezno⁵, Lanczberg⁶ et in aliis civitatibus vestris Saxonis⁷ contingit et si intelligerem, quod aliquid proficui esse(n)t, vellem ipsos bene specificare. Et ergo vestra magnificencia michi pro malo non dignetur habere, nam quomodocunque hominibus nostris apud vos in terris vestris fit, sic eciam a vestris studere debemus, quod similiter vicissim hominibus vestris a nostris fieret. Et nunc iterum ante festum sancti Stanislai [27 IX] de subditorum vestrorum civitate Wedele⁸ exiverunt et hominibus meis propriis ac fratrum meorum de opido Sloppa⁹ quindecim bowes et sex equos receperunt, pro quibus iam scripsi ad eosdem de Wedele, actamen hominibus nostris econtra non restituerunt. Multociens etenim ad advocatum vestrum Nowe Marchie et ad seniorem castri Dreznensis scribo et tamen nunquam recepta restituuntur. Idcirco vestram peto magnificenciam, quatenus dominacio vestra ad premissa facere dignetur et se super eo exhibere, ut pauperculis hominibus nostris eorum viceversa restituantur, quod vero indigeremus coram serenissimo domino rege nostro gracioso proinde querulari et hominibus nostris non esset neccessarium super hoc cogitare, qualiter ipsi talia dampna non haberent. Datum Gnezne feria sexta ante Simonis et Jude Apostolorum.
Sandiwogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹⁰.

^a-badres na odwrocie listu Or.

¹Michał Kuchmeister, zob. wyżej, nr 854/1.

²Bartosz Koperschmied, zob. wyżej, nr 895/2.

³Strzelce Krajeńskie, Dobiegniew, Drezdenko (Drzeń), Landsberg (dziś Gorzów Wlkp.) w Nowej Marchii, nazywanej często (Nową) Saksonią.

⁴Strzelce Krajeńskie, Dobiegniew, Drezdenko (Drzeń), Landsberg (dziś Gorzów Wlkp.) w Nowej Marchii, nazywanej często (Nową) Saksonią.

⁵Strzelce Krajeńskie, Dobiegniew, Drezdenko (Drzeń), Landsberg (dziś Gorzów Wlkp.) w Nowej Marchii, nazywanej często (Nową) Saksonią.

⁶Strzelce Krajeńskie, Dobiegniew, Drezdenko (Drzeń), Landsberg (dziś Gorzów Wlkp.) w Nowej Marchii, nazywanej często (Nową) Saksonią.

⁷Strzelce Krajeńskie, Dobiegniew, Drezdenko (Drzeń), Landsberg (dziś Gorzów Wlkp.) w Nowej Marchii, nazywanej często (Nową) Saksonią.

⁸Miasto Wedel (Neuwedell), dziś Drawno na pd.-zach. od Kalisza Pomorskiego, w dzisiejszym województwie gorzowskim.

⁹Człopa w ziemi wałeckiej (SHGPoz. I s. 316).

¹⁰Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

Dokument Nr 925

Gniezno, 27 października 1421

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że sąd polubowny rozsądził spór bożogrobców gnieźnieńskich z dziedzicami Piotrowa.

Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Gn. 1194. Pergamin 477 × 265 + 83 mm. Dziury po sznurze do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie późne informacje o treści.
Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Gniezna I/155, k. 10v - 11 (Kopiariusz dok. bożogrobców gnieźn. z XVI/XVII w.) - tu pod błędną datą 23 października 1421 (feria sexta, zamiast secunda).

|| ^aIn nomine Domini amen. || Ad perpetuam rei memoriam. Cum inter humane nature comoda nichil dignius memoria habeatur, neccessarium existit, ut actus hominum literarum | apicibus et testium annotacione perhennantur^b, ne lapsu temporis evanescant, proinde nos Sandiwogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus | tenore presencium, quibus expedit universis, tam presentibus, quam futuris, presencium noticiam habituris, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium venientes presenciam venerabilis vir, dominus Nicolaus prepositus domus Sancti | Johannis ante Gneznam ordinis sancti Augustini Sacri Sepulcri Dominici Iherosolimitani² ex una et nobiles viri Naczco et Albertus heredes in Pyotrowo³ ex altera partibus, non compulsi nec coacti, neque aliquo sinistro modo seducti, quinymmo sani mente pariter et corpore, usi amicorum suorum consilio et matura deliberacione prehabita, copiam contractus super concordia et amicabili composicione inter dictas partes facte^b nobis presentaverunt, petentes ipsum contractum per nos confirmari, ratificari et approbari, cuius tenor de verbo ad verbum sequitur et est talis:
Nos Czestko de Dambnicza iudex et superarbiter electus a partibus infrascriptis⁴ et coarbitri: Jacobus de Swinari advocatus Gneznensis⁵, Cziborius de Labischino⁶, arbitri, arbitratores et amicabiles compositores inter venerabilem virum, dominum Nicolaum prepositum Sancti Johannis et suum conventum ex una et nobiles viros Naczkonem et Albertum filiastrum suum de Potrowo parte ex altera, heredes desuper lacu Jeszerzany wlgariter nuncupato⁷ et piscatura in eodem pronuncciavimus sentencialiter, prout infra: Et primo predictis nobilibus Naczconi et Alberto heredibus in Potrowo⁸ et eorum successoribus legittimis adiudicavimus piscaturam cum rete wlgariter prziwloca, quodquidem rete debet habere triginta passus wlgariter szanszene in longitudine et non minus, et in profunditate debet habere dictum rethe, prout consuetum est fieri in aliis lacubus et presertim in lacubus circa Powidz⁹ et hoc a limitibus ville Welmicza¹⁰ usque ad sepem predicti Alberti heredis in Potrowo, ubi iam ministerialis de consensu parcium supradictarum et iudicis palum pro signo posuit, infixit et limitavit loco granicierum; quam vero piscaturam cum dicto rethe prziwloca exercebunt a festo Pasche usque ad festum sancte Hedwigis [15 X] ad partem ipsorum in Potrowo cum manibus dumptaxat trahendo, quod solum duo homines trahere possunt, quilibet in propria cimba et non instrumento, quod dicitur colowrot. Item predictis nobilibus Naczkoni et Alberto et eorum successoribus adiudicavimus piscaturam cum gulgustris wlgariter wanczerzmy in dicta parte ipsorum, non excedendo ultra arundines, pro mensa eorum et cum hamis parvis in rippa stando, cancros vero cum rethe wlgariter zabrodna et cum lucerna seu facibus in dicta rippa possunt et debent piscari a dictis limitibus Welmicza usque ad fluvium, qui ducit ad vadum wlgariter brod, qui lacus mediat inter dictum lacum Jezerzany et inter Lawiczno¹¹. Item adiudicavimus predicto domino Nicolao preposito et conventui et suis successoribus sortem dictorum nobilium, quam ex alia parte scilicet Jezerzany dicti nobiles Naczko et Albertus habuerunt, wlgariter dictam narth, cuius mediam partem dicti nobiles habuerunt et a qua extunc recesserunt. Et in recompensam predicte medie partis, narth wlgariter dicte, adiudicavimus tribus diebus in septimana piscari cum tribus retibus wlgariter slampnicza, scilicet feria quarta cum tribus, feriis^b sexta cum tribus et sabbato cum tribus dictis retibus slampnicza pro mensa dictorum nobilium et ipsorum successorum in parte eorum circa hereditatem Potrowo. Item predictis nobilibus adiudicavimus medietatem fluvii ex parte ipsorum et mediatetem domino preposito et suo conventui ad aliam partem Jezerzani, ita tamen, quod nulla parcium debet sepire fluvium et impedire transitum aque et piscium, sed quod via in dicto fluvio remaneat sic, ut possent due cimbe se preterire. Item prefato domino Nicolao preposito et suo conventui Sancti Johannis adiudicavimus totum lacum predictum Jeszerzany et utramque rippam dicti lacus salvis superius descriptis dando et adiudicando predicto domino Nicolao preposito et suo conventui eorumque successoribus quamlibet piscaturam in dicto lacu tamquam veris dominis ac omnes et singulas utilitates et emolimenta, que ex dicto lacu possunt prevenire, tam cum sagina^b, quam cum aliis retibus, quocumque nomine nominentur, quociens et quando et ubi voluerit nullo impediente, prout in privilegiis antiquis dicti domini prepositi et sui conventus invenimus contineri, remanendo perpetuis temporibus dom(i)nium et ius dicti lacus predicto domino Nicolao preposito et suo conventui.
Nos itaque attenta ipsorum condigna peticione, cupientes iurgiorum materias suffocare, que ex convicinitate hereditatum confinancium mutuo solent plerumque evenire, ipsum contractum confirmamus, ratificamus, gratificamus, prehennamus, approbamus et presentibus ascribimus robur perpetue firmitatis obtinere. In cuius rei testimonium et evidenciam pleniorem presentem literam seu presens privilegium contractum in se continens sigilli nostri appensione fecimus comun(i)ri. Actum et datum Gnezne feria secunda proxima ante festum sanctorum Symonis et Jude Apostolorum anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo primo, presentibus venerabili, strennuo et nobilibus viris, dominis: Ziffrido abbate Landensi¹², Johanne de Quathcowo iudice Callisiensi¹³, Samborio de Malochowo venatore Callisiensi¹⁴. Dobrogostio de Camoyna^b alias de Popransky¹⁵, Nicolao Baworowsky de Byenino¹⁶, Olbrachth de Czelcza heredibus¹⁷ et aliis quampluribus fidedignis.

^ainicjał wysokości całego tekstu Or.

^btak Or.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Prepozyt Mikołaj, zob. wyżej, nr 880/1.

³Piotrowo par. Św. Michała pod Gnieznem, wieś dziś nie istniejąca, leżała ok. 8 km na pn.-wsch. od Gniezna (SHGWlkp.). Naciek wyst. 1398 - 1432, jego bratanek Wojciech od 1421 (tutaj) do 1443 (SHGWlkp.); zob. też niżej, przypis 8.

⁴Prawie na pewno chodzi tutaj o Czestka z Dębnicy (wieś par. na pn.-zach. od Gniezna), zob. o nim wyżej, nr 784/9.

⁵Jakub ze Świniar, zob. wyżej, nr 892/9.

⁶Łabiszynek na pn. od Gniezna (Koz. 4 s. 479). Ścibor, Czcibor, wyst. 1411? - 1430 (SHGWlkp.).

⁷Jez. Jezierzany koło wsi tejże nazwy, zob. wyżej, nr 787/3.

⁹Kop. ma tu Strzezowo: Strzyżewo (S. Kościelne, S. Paczkowe, S. Smykowe, grupa wsi na pn.-wsch. od Gniezna (Koz. 1 s. 310, 5 s. 361- 362).

⁹Powidz, miasto na pd.-wsch. od Gniezna.

¹⁰Wełnica par. Jankowo Dolne, na pn.-wsch. ad Gniezna (Koz. 1 s. 343 - 344).

¹¹Ławiczno par. Św. Michała pod Gnieznem, dziś nie istniejące, w obrębie lasu wsi Dębowiec na pn.-wsch. od Gniezna (Koz. 1 s. 153, 3 s. 664, 5 s. 484; SHGWlkp.).

¹²Opat Zygfryd, zob. wyżej, nr 824/1.

¹³Jan z Kwiatkowa, zob. wyżej, nr 859/7.

¹⁴Sambor z Małachowa, zob. wyżej, nr 784/8.

¹⁵Dobrogost z Kamiennej, zob. wyżej, nr 812/8.

¹⁶Mikołaj Baworowski, zob. wyżej, nr 851/15.

¹⁷Cielcza, wieś par. na pn.-zach. od Jarocina (Koz. 2 s. 96). Olbracht Zaremba wyst. od 1400 (Roty II nr 123), zm. 1422/23 (niżej, nr 965/4).

Dokument Nr 926

Bytyń, 28 października 1421

Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spory i dokonują podziału Bytynia pomiędzy Bieniaka i Piotra z Bytynia.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 10, k. 55v - 56. Wpis 19 maja 1428.
Wyd.: Roczniki Historyczne 9, 1933, s. 114 - 115 (wg Kop.).

Nos Miroslaus de Bithin canonicus Poznaniensis¹ et Stanislaus Slap de Palandze vice pallatini Poznaniensis², arbitri, arbitratores, iudices et amicabiles compositores in causa seu in causis inter nobiles viros, dominos Benakonem parte ex una³ et Petrum parte ex altera, heredes de Bithin³, super litibus et discordiis diversis inter ipsos in iudicio regali et extra iudicium ortis, pro quibus causis et discordiis in nos tamquam in arbitros, arbitratores, iudices et amicabiles compositores totaliter composuerunt. Nosque in causa seu in causis, communicato consilio iurisperitorum amicorum nostrorum, Deum habentes pre oculis, inter ipsas partes arbitravimus, iudicavimus et amicabiliter composuimus ita, quod Bithin hereditatem in duas partes, presente ministeriali, per cumulos et alia signa divisimus et limitavimus, dantes et concedentes partem seu porcionem Petro, quam voluerit eligendam. Ita si ipse Petrus elegerit porcionem versus Cunowo⁴, tunc habebit curiam, in qua nunc Byenak moratur, si vero elegerit ipse Petrus porcionem versus Withcowice⁵s, tunc habebit curiam, in qua nunc manet. Et hanc eleccionem facere debet ipso die concordie seu limitacionis amboque ius patronatus ecclesie obtinebunt. sed quia quondam in alia divisione Petrus recipiebat curiam in toto paratam, pro sua habitacione edificatam, Byenak autem montem castri nudum cum suis fossis et fossatis et insulam desertam, rubibus plenam, pro sua edificacione et habitacione recepit, in qua insula edificavit. Idcirco volumus, discernimus, quecumque curia pro predicto Byenak cedat et veniat, ad eandem curiam montem castri cum suis [k. 56] fossis et fossatis ad perpetua tempora possidebit. Ita quod, si contingerit sibi Byenakoni fossas et fossa mundare^a seu profundius fodere, libere possit ad partem Petri terram proicere. Super vero omnibus et singulis aliis discordiis, litibus et controversiis inter ipsas partes complanavimus et arbitravimus, et amicabiliter composuimus, quod perpetui amici esse debent sic, ut ex iure naturali et comuni tenentur. Ut hec composicio et concordia perpetuum robur obtineat, nostra sigilla presentibus sunt appensa. Datum in Bithin feria tercia ipso die beatorum Apostolorum Simonis et Jude anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo primo.

^amożna też czytać inundare Kop.

¹Mirosław z Bytynia, zob. wyżej, nr 816/4.

²Stanisław Słap z Palędzia. zob. wyżej, nr 791/2.

³Bytyń, wieś par. na pn. od Buku (SHGPoz. I). Bieniak syn Mikołaja wyst. 1399 - 1436, jego brat (?) Piotr - 1400 - 1424 (ib., s. 165 - 166),

⁴Kunowo par. Bytyń (Koz. 2 s. 374), na pd.-zach. od Bytynia.

⁵Witkowice par. Kaźmierz (Koz. 3 s. 397), na pn.-wsch. od Bytynia.

Dokument Nr 927

Kalisz, 7 listopada 1421

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Anna wdowa po Mikołaju z Modły dała wieś Rożdżały swej siostrze Barbarze, żonie Mikołaja Strosberga.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania D 584. Pergamin 380 × 225 + 70 mm. Na złożeniu dziura, plamy i dziurki w tekście. Na różowym sznurze pieczęć wystawcy, częściowo uszkodzona, w żółtym wosku, okrągła, średnicy ok. 45 mm, przedstawiająca tarczę z herbem Nałęcz, nad nią hełm w trzyliliowej koronie, zwieńczony rogami, napis uszkodzony. Contrasigillum średnicy ok. 30 mm podobnego rysunku (bez korony). Na odwrocie dok. późne informacje o treści.
Reg.: KDW V, nr 343 (wg Or.).

|| In || nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Sandiwogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus | Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universaliter singulis et singulariter universis, tam presentibus, | quam futuris, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam nobilis ac vir[tuo]sa Anna, consors olim Nico|lai^a de Modla², filia Nicolai Gotthardi civis Calisiensis³, non compulsa nec coacta neque aliqua doli delusione sed[ucta], quinymo sana mente pariter et corpore valida existens, usa amicorum suorum consilio, spontanea voluntate et matura deliberacione prehabit[a], totam hereditatem Rosdzyalowo⁴ cum molendino et piscina ibidem, que olim ad sculteciam in Tlokyna⁵ spectare dinoscebatur, in districtu Calis[iensi s]itam, cum omni iure, proprietate atque dominio, omnibus usibus, fructibus, proventibus, censibus, redditibus, campis, agris, pratis, pascuis, g[rami]netis, silvis, borris, mellificiis, gagiis, quercetis, mericis, nemoribus, emfractibus, insulis, virgultis, rubetis, venacionibus et aucupacionibus necnon aquis earumque decursibus, molendinis, fluminibus, lacubus, piscinis, stangnis, paludibus, torrentibus et riwlis generaliterque cum omnibus et singulis utilitatibus, pertinenciis ceterisque quibusvis appendiis et obvencionibus universis, quomolibet ad eandam^b hereditatem spectantibus et quocumque alio censeantur vocabulo, tam late, quam longe, prout ipsa hereditas in suis metis, limitibus, condicionibus, articulis, graniciebus ab antiquo est limitata circumferencialiter et distincta, nichil iuris, proprietatis sive dominii pro se aut legittimis successoribus suis ibidem penitus reservando, honeste ac virtuose domine Barbare, sorori sue germane, conthorali providi Nicolai Strosberg concivis Poznaniensis⁶, racione realis divisionis et sortis maternorum bonorum inter se racionabiliter facte, coram nobis more solito imperpetuum resignavit et apropriavit, per eandam^b dominam Barbaram ac ipsius legittimos successores tenendum, habendum, possidendum, utifruendum, vendendum, donandum, alienandum, comutandum et in usus suos beneplacitos libere convertandum, prout sibi aut ipsius legittime posteritati melius ac utilius videbitur expedire. Quamquidem resignacionem sic, ut prefertur, coram nobis racionabiliter factam ratificamus, gratificamus, confirmamus, perhennamus, approbamus et presentibus ascribimus robur perpetue firmitatis obtinere. Harum quibus sigillum nostrum presentibus est appensum testimonio litterarum. Actum et datum in Calis feria sexta ante festum beati Martini Confessoris anno Domini millesimo quadringentesimo vigesimo primo, presentibus nobilibus viris: Stanislao de Myelschino⁷, Michaele Lunak de Vrbanowo⁸, Sulkone de Przedzino⁹, Johanne de Schczeppy¹⁰, Johanne de Szekirky¹¹ et Vincencio de Gluchowo¹² heredibus ac aliis quampluribus fidedignis testibus ad premissa rogatis.

^apoczątkowe Ni przerobione z de Or.

^btak Or.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Modła par. Chlewo w Kaliskiem. Mikołaj, może mieszczanin kal., bliżej nie znany, podobnie jak i Anna.

³Mikołaj syn Gotarda mieszczanin kal. 1405 (KDW V nr 69), rajca kal. 1423 - 1425, 1429, sołtys w Dobrcu i w Tłokini 1427, 1438 (KDW V nr 511, 560; GKal.).

⁴Rożdżały (Rozdziałowo) par. Tłokinia Kościelna, na pn.-wsch. od Kalisza (Koz. 3 s. 147, 5 s. 252).

⁵Tłokinia Kościelna, wieś par. na wsch. od Kalisza (Koz. 5 s. 407 - 408). Sołtysem w T. był Mikołaj syn Gotarda (wyżej, przypis 3).

⁶Mikołaj Strosberg, zob. wyżej, nr 898/16. O transakcji pisze M. Mika, Studia nad patrycjatem poznańskim w wiekach średnich, Poznań 1937, s. 48. Jego żona Barbara wyst. jeszcze 28 grudnia 1429, kiedy to zamieniała Rożdżały na Luboń pod Poznaniem (KDW IX).

⁷Mielżyn, wieś par. na pd. od Witkowa (Koz. 1 s. 172, 5 s. 28). Stanisław wyst. 1419 - 1451 (SHGWIkp.).

⁸Urbanowo (U. Nowe i U. Stare) par. Opalenica. Michał Lunak, także z Kiekrza (wieś par. na pn.-zach. od Poznania) wyst. 1421 - 1436 (SHGWlkp.).

⁹Przedzeń (Przedzino) par. Kościelec Kaliski, na pd.-wsch. od Stawiszyna (Koz. 5 s. 204). Sułek wyst. tutaj i 1422 (niżej, nr 936/7).

¹⁰Szczepy par. Ostroróg, na pd. od Ostrowa (Koz. 3 s. 299). Jan wyst. 1421 (tutaj) - 1434 (Roty I nr 1566).

¹¹Siekierki Wielkie, wieś par. i S. Małe, na pd.-zach. od Kostrzyna Wlkp. (Koz. 3 s. 188), siedziba licznej drobnej szlachty zwanej Siekierkami. Z nich Jan Siekierka wyst. 1421 - 1436 (SHGWlkp.).

¹²Zapewne Głuchowo par. Droszew, na zach. od Kalisza, osada dziś nie istniejąca (Koz. 1 s. 75, 4 s. 233) albo G. par. Biezdrowo koło Ostroroga. Wincenty skądinąd nie znany.

Dokument Nr 928

Poznań, 12 (13?) listopada 1421

I. N. Andrzej Kotwicz wójt w Słupcy z żoną Elżbietą sprzedają wójtostwo w Słupcy tamtejszej radzie miejskiej.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 3442. Pergamin 232 × 247 mm, zniszczony, z plamami pleśni, miejscami nieczytelny. Na odwrocie informacje o treści (XVI - XVII w.). Z.N.: Na trzech gradusach rozeta. Na gradusach napis: ma [KK...] [.........]

^aIn nomine Domini amen. Sub anno Domini a nativitate millesimo quadringentesimo | vigesimo primo, indicione quartadecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, | domini Martini divina providencia pape quinti anno quinto¹, die Marcurii^b XIII mensis Novembris¹, | hora terciarum et missarum, in loco capitulari sito in ecclesia catedrali Poznaniensi in meique notarii publici et venerabilium ac honorabilium virorum, dominorum prelatorum et canonicorum predicte ecclesie Poznaniensis capitulariter ad sonum campane in generali capitulo congregatorum presencia, constitutus personaliter nobilis Andreas Kothwicz advocatus in Slupcza unacum Elizabeth contorali sua² recognovit se vendidisse advocaciam suam et uxoris sue in Slupcza preconsuli, consulibus, scabinis totique comunitati in Slupcza pro trecentis et triginta marcis latorum grossorum monete Bohemicalis et numeri Polonicalis, in quamlibet marcam quadraginta et octo grossos computando, nichil iuris sive dominii in predicta advocacia sibi vel uxori sue Elizabeth reservando et ibidem predicta Elizabeth contoralis predicti Andree Kothwicz in presencia predictorum dominorum infrascriptorum prelatorum et canonicorum capitulariter congregatorum et Wylpetir^c preconsulis³ ac Johannis Wyetzichonis⁴ et Petrzolthisz consulum de Slupcza⁵ firmavit medio suo iuramento, quod tunc prestitit in animam suam corporalem, quod de voluntate et consensu suis liberis ad id accedentibus prefatus Andreas Kothwicz maritus suus predictam advocaciam vendidit civibus totique comunitati in Slupcza. Quodque ipsa domina Elizabeth non retinet nec scit, retinerit nec habuit neque habet aliquas literas sigillis autenticis sigillatas ipsam ius habere, aliquod racione dotalicii in advocacia predicta in Slupcza. Et si postea alique litere fuerint invente, debent destrui et in nichilum converti. Super quibus omnibus et singulis prefati preconsul et consules suis et tocius comunitatis in Slupcza nominibus pecierunt a me publico notario infrascripto sibi fieri unum et^b plura publicum et^b publica instrumentum et^b instrumenta. Acta sunt hec anno, indicione, pontificatus, die, mense, hora et loco, quibus supra, presentibus venerabilibus et honorabilibus viris, dominis: Petro de Kobilino decano ⁶, Johanne cantore ⁷, Nicolao de Gorka cancellario ⁸ et Nicolao de Sumino scolastico ⁹ ac Jacobo de Wigonowo archidiacono Pczewensi ¹⁰ prelatis, Vincencio da Marczincowo ¹¹, Nicolao de Kiky decretorum doctore ¹², Bartholomeo Rinconis ¹³, Symone de Kaczkowo ¹⁴, Janussio de Czolowo ^b15, Floriano de Poclathky ¹⁶, Nicolao Bronisii ¹⁷, Nicolao Czothczan[y] ¹⁸, Miroslao de Bythin ¹⁹, Hectore ²⁰ et Slupcone canonicis Poznaniensibus ²¹ capitulariter congregatis, testibus circa premissa.
Z. N. E: ego Johannes filius olim Gosthconis de Jablcowo, clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius²², predictis recognicioni, iuramenti prestacioni aliisque omnibus et singulis premissis, dum sit, ut premittitur, fierent et agerentur, unacum prenominatis dominis testibus presens interfui eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi manuque propria conscribens et me hoc subscribens in hanc publicam formam reddegi, signo et nomine meis solitis et consuetis consignando, in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum rogatus et requisitus.

^ainicjał wysokości 16 wierszy Or.

^btak Or.

^codczyt niepewny, tekst zapleśniały Or.

¹Quinto Or. nie budzi wątpliwości. Marcin V został wybrany papieżem 11 listopada, koronowany 21 listopada 1417; widać więc, że pisarz poznański liczył tu lata pontyfikatu od momentu elekcji, nie koronacji papieskiej. Nie zgadza się również data dzienna: w 1421 r. 13 listopada przypadał na czwartek, nie zaś na środę (dies Mercurii).

²Wójt dziedziczny Słupcy (miasto biskupie między Wrześnią a Koninem) Andrzej Kotwicz, zapewne z rodziny szlacheckiej z pogranicza śląskiego, skądinąd nie znany.

³Burmistrz nie zidentyfikowany.

⁴Rajca słupecki Jan syn Wietrzycha (Teodoryka?) nie zidentyfikowany.

⁵Rajca Petzold (?) może ident. z burmstrzem w Słupcy Janem synem Petzolda 1415 (KDW VII nr 761/2), por. też z rajcą Janem synem Petzolda 1438 (KDW X).

⁶Piotr z Kobylina, zob. wyżej, nr 801/3.

⁷Jan jako kantor pozn. wyst. 1421 - 1430, zawsze bez miejsca pochodzenia. Now. I s. 352 utożsamia go z Janem, przedtem plebanem w Nieparcie (KDW VII nr 447/1).

⁸Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 789/3.

⁹Mikołaj z Sumina i Jakub z Wyganowa, zob. wyżej, nr 889/6, 7.

¹⁰Mikołaj z Sumina i Jakub z Wyganowa, zob. wyżej, nr 889/6, 7.

¹¹Wincenty z Marcinkowa, zob. wyżej, nr 789/1.

¹²Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 889/10.

¹³Bartłomiej syn Rynka,zob. wyżej, nr 823/6.

¹⁴Szymon z Kaczkowa, zob. wyżej, nr 775/6.

¹⁵Janusz z Wszołowa, zob. wyżej, nr 804/8.

¹⁶Florian z Poklatek, zob. wyżej, nr 789/5.

¹⁷Mikołaj syn Bronisza, zob. wyżej, nr 829/5.

¹⁸Mikołaj Ciotczany, zob. wyżej, nr 829/10.

¹⁹Mirosław z Bytynia, zob. wyżej, nr 816/4.

²⁰Hektor z Koźminka, zob. wyżej, nr 823/8.

²¹Mikołaj Słupek z Szamotuł, zob. wyżej, nr 828/15.

²²Jan syn Gostka z Jabłkowa notariusz publiczny wyst. jeszcze 1437 (KDW X), skądinąd nie znany, nie wyst. ani we wsi Jabłków par. Kramsk na pn.-wsch. od Konina, ani Jabłkowo na wsch. od Skok.

Dokument Nr 929

1421

Biskup poznański rozsądza spór pomiędzy kanonikiem poznańskim Stanisławem Piórko a poznańskimi wikariuszami katedralnymi.

Reg. z 1784 r.: Poznań. AAP, CP 14, s. 628 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 311, zaginionego w 1945 r.).

1421. Sententia definitiva Andreae episcopi Poznaniensis^l tanquam impetrati et assumpti arbitri, qua mediante controversiis exauditis Stanislaus Piorko canonicus² et successores sui pro tempore existentes adstringuntur ad solutionem vicariis 3 marcarum ex fructibus praebendae suae ratione vicarii sui canonicalis, quem habere et dotare tenetur, canonicatus hic a capite scribitur esse fundi Wyskoć³.

¹Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

²Stanisław Piórko, zob. wyżej, nr 829/7.

³Wyskoć, wieś par. na pd.-wsch. od Kościana (Koz. 3 s. 427).

Dokument Nr 930

4 stycznia 1422

Mikołaj z Wierzenicy ze swym rękojmią Dziersławem z Babina poręczają zwrot długu Żydowi Ickowi z Poznania.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 8, k. 17. Wpis 7 grudnia 1424.

Noverint universi, quibus expedit, quod ego Nicolaus heres in Verzenycza^l tamquam principalis debitor et ego Derslaus de Babyno² tamquam fideiussor publice recognosco omnibus et singulis, quia tenemur et obligamur manu coniuncta et indivisa octodecim marcas cum fertone latorum grossorum monethe Pragensis, numeri Polonicalis, computando in qualibet quadraginta octo grossos, Iczak Judeo Poznaniensi generi Mandlin³ necnon ipsius legittimis successoribus et sumus ipsam daturi ad fideles manus dicto Judeo Manlin antiquo, quam promittimus solvere ad Jeiunium nunc proxime venturum absque omni usura. Quod absit, si non solverimus ad terminum prefixum, tunc tenemur dare a qualibet marca unum grossum latum per septimanam tamdiu, quousque persolvemus. Et cum Judeus predictus plus prefatam pecuniam voluerit expectare, tunc debet nos ammonere et nos post ipsius monicionem promittimus sibi sub fide et honore nostro intrare in obstagium Poznan(ie) quilibet nostrum metsecundus totidem equis ita bonis, sicud soli sumus, videlicet nobilibus ad hospicium honestum, quod nobis per predictum Judeum fuerit demonstratum et exinde nullas exire, donec satisfaciemus pro pecunia capitali et usura. Insuper promittimus ipsum nullo iure spirituali, seculari evadere necnon vigore regis nec bello neque composicione, obligacione nisi pecunia cum parata solvere. Quod absit, quod si induxerimus eum in ius regale, spirituale, seculare aut ad ius quodcumque et hoc volentes eum evadere de pecunia ipsius, tunc nos ex factu huius perdidimus nobilitatem nostram necnon hii, qui nos iuvare(n)t ad hec. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus appendimus. Actum et datum proxima dominica post festum Circumcisionis Domini sub anno Domini M° CCCC° XX secundo.

¹Wierzenica, wieś par. na pn.-wsch. od Poznania (Koz. 3 s. 385, 5 s. 461 - 462) Mikołaj wyst. 1387 (1404?) - 1423 (SHGWIkp.).

²Babin par. Środa, na pn. od Środy. Dziersław wyst. od 1422 (tutaj), potem w Murzynowie (na pd.-wsch. od Środy) 1428 - 1437 (SHGWlkp.).

³Żydzi pozn. nie zidentyfikowani.

Dokument Nr 931

Kalisz, 9 stycznia 1422

Jakusz i Piotr, niegdyś dziedzice Ostrowa, kwitują radę miejską Kalisza i wymienionych rękojmiów z części sum należnych im z tytułu sprzedaży miastu wsi Ostrów.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 3445. Pergamin 213 × 145 + 23 - 17 mm. Plamy od wilgoci w tekście. Dwa nacięcia po paskach do przywieszenia dwu pieczęci. Na odwrocie informacje o treści (XVI - XVII w.).
Wyd.: KGV 1869, 37, s. 619.
Reg.: Senkowski - Sułkowska, nr 37.

Noverint, quibus expedit, universi, quod nos Jacussius et Petrus fratres | germani, olim heredes in Ostrow¹ publice profitemur presencium cum tenore, quia | consules cum tota communitate civitatsi Kalisiensis pro hereditate nostra Ostrow | triginta marcas ad festun sancti Johannis Baptiste [24 VI] proxime elapsum, centum septuaginta marcas latorum (grossorum^a) Pragensium, numeri Polonicalis consueti ad festum Nativitatis Domini [25 XII] eciam iam preteritum ita, prout litera fideiussorie desuper canit, nobis solverint, de quibusquidem pecuniis superius dictis fideiussores, videlicet Dobrogostium de Camona², Martinum de Rogaschicze³, Vincencium de Gosticzyna⁴ et Nicolaum Dlugy olim de Modla⁵, consules et totam communitatem Kalisiensem tamquam principales debitores quittavimus et absolvimus per presentes et in residuitate pecunie capitalis literam fideiussorie usque ad finalem solucionem nostrarum pecuniarum debemus tenere et observare, prout eorum litera canit. Eciam nos Jacussius et Petrus pro Szanthka matre nostra¹ et pro Proluben^b fratre nostro germano¹ manu coniuncta (et ^a) indivisa fideiubemus, quod non debent dominos consules neque communitatem predicte civitatis Kalisiensis pro pecuniis prenominatis peramplius impedire. Datum in Kalis feria sexta infra octavas Epyphanie Domini anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo secundo, presentibus magnificis, strenuis et nobilibus viris, dominis: Martino de Kalinowa castellano Syradiensi et capitaneo Weluniensi⁶, Martino de Slawsko subcamerario Poznaniensi⁷, Swema de Roszonschicza^b⁸, Nicolao de Morawyno⁹, Abrahee de Pssary¹⁰, Andrea Szeypotha de Kanschicze¹¹ et Szandzywo de Tyniecz¹² et aliis quamplurimis fidedignis.

^abrak Or.

^btak Or.

¹O byłych właścicielach Ostrowa zob. wyżej, nr 887/2.

²Dobrogost z Kamiennej, zob. wyżej, nr 812/8.

³Marcin z Rogaszyc i Wincenty z Gostyczyny, zob. wyżej, nr 887/8.

⁴Marcin z Rogaszyc i Wincenty z Gostyczyny, zob. wyżej, nr 887/8.

⁵Mikołaj Długi, zapewne z Modły par. Chlewo w Kaliskiem (Koz. 5 s. 42), zamieszkałej przez liczną drobną szlachtę, może teraz mieszczanin kal.

⁶Marcin Zaremba z Kalinowy, zob. wyżej, nr 807/1.

⁷Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 811/2.

⁸Rososzyca, wieś par. na pn.-wsch. od Mikstatu w Kaliskiem (Koz. 1 s. 258, 5 s. 248, 7 s. 380). Świema wyst. 1403 - 1438 (KDW VII nr 476, V nr 611).

⁹Morawin par. Zborów, na pd.-wsch. od Stawiszyna (Koz. 5 s. 47). Mikołaj (M. Roszust?) wyst. 1402 - 1426 (Roty IV nr 62 - 951).

¹⁰Psary par. Rososzyca, na pn.-wsch. od Ostrowa Wlkp. (Koz. 5 s. 215, 7 s. 378). Abraham Roszust wyst. 1411 - 1437, sędzia grodu kal. 1437 (SHGWlkp.).

¹¹Kęszyce par. Biskupice, na wsch. od Ostrowa Wlkp. (Koz. 1 s.108, 4 s. 348). Andrzej Szepiotko, także z Bratuszyna, z przydomkiem wyst. 1414 (AKH III s. 244), burgrabia kal. 1428 (GUrz. C 118), najpewniej jednak ident. z Andrzejem wyst. w K. już 1402 - 1424 (Roty IV nr 51 - 890).

¹²Tyniec par. Kalisz, dziś w obrębie miasta Kalisza (Koz. 5 s. 431 - 432). Sędziwój (?) nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 932

Poznań, 30 stycznia 1422

Władze miasta Poznania zaświadczają, że bracia Hannos, Piotr i Maciej zw. Kończak sprzedali swój młyn w Poznaniu mieszczaninowi poznańskiemu Henrykowi Buchwaldowi.

Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania D 389, w or. transumpcie króla Zygmunta Augusta, z daty: Piotrków, 14 czerwca 1555.

Wir nachgeschriebene Niclos Paluca burgermeister¹, Heinrich Buchwaldt² Hannos Falkenhain³, Woitek Wansowski⁴, Niclos Bothe⁵, Niclos Poznanski⁶, Peter Golthschmid⁷, Hannos Grzimala⁸ rathmanne zcu Posnaw gegemwurtigenn vnd zcukunfftigten beckennen mit diesen brieue, das kommende in vnser kegemwertigkeit in sitzcendem rathe die vorsichtigenn Hannos, Peter vnd Mathis mit nahmen genanth Contzak geborne bruder⁹ mit gesuntheit des leibes vnd des gemutis, mit willigem vnd wolbedochtem bedechtnisse, recht vnd willich habenn verkaufft vnd vor vns vfgegebenn ir mole zcu deutz genanth die Persick M@o@le vor vnser stadt vff der Worthe, die erste nach des Heiligengeistes M@o@le¹⁰ in dem nedir flosse des wassers gelegenn, mit allem dem rechte vnd herschafft, in die lenge vnd breyte, als sie vonn aldersher ist aussgesazct, kein recht vnd herschaft vor in noch seine nachkommelingen aussnemende vnd yn behaldende, dem erbarn manne herr Henrich Buchwaldt vnserm miterathmanne vnd mitburger vnd seinen ehlichenn nachkommelingen, die do itzunt sint oder hernachmols geborenn werden, zcu ewigen gezwiten zcu babenn, zcu halden, zcu besitzen, zcu verwachselenn, zcu verkowffenn vnd dorumb wir das vorgenannte vorkowffen vnd kowffen, vnd vffgobe, die vor vns geschehenn ist, mit desem brieue besterckenn vnd bestetigenn gebende im vnd seinenn nachkommelingen zcu ewigen gezwitenn ein volkomlich recht vnd herschafft in der offtgenanten m@o@len zcu thun zcu arbeitenn vnd dornach zcu beiden zwittenn der mole ein hals zwirende kein fischer nider vnd vff des wassers an dem vber vnd ouch an denn weren sol in vnd seine nachkommelinge nymandt t@u@rren hindern noch vorkomern und mit zcween raden zcu sethenn, zcu erhebenn vnd zcu bawenn vnd die vorgenanthe mole mit allen nutzen vnd fruchten noch seine vnd seiner nachkommelinge behaglichkeit zcu wenden, enschedlich der vorsessen zcinsen einenn firdung vff vnser stadt rathaus zcu ewigenn gezwitenn vff sinte Mertenstage der heiligenn Beichtigens [11 XI] zcu gebenn vnd sal gebundenn sein zcu bezcalenn vnd ober das alles die vorgenanthen Petrus vnd Mathias habenn beckandt, dy sy keine handtfeste der vffgebunge vff die vfftgenanthe mole hettenn vnd wer das zache das ir keine handtfeste von in oder von irenn nachkommelingen irschene ader aussienge, die sal sein mechtlosse vnd vnkrefftig. Des zcu einem gezeugnisse habenn wir vnser stadt ingesegel an diesen briff lossen hengenn am freitage vor Vnser Frawenn der Lichtwey nach Cristi geburt firtzehenhundert ior vnd dornoch in dem zcween vnd zcweinzigisten iore etc.

¹Mikołaj Pałuka, zob. wyżej, nr 860/1.

²Henryk Buchwald, zob. wyżej, nr 809/2.

³Jan Falkenhain, Wojciech Wąsowski, Mikołaj Gocze, zob. wyżej, nr 898/6, 8, 7.

⁴Jan Falkenhain, Wojciech Wąsowski, Mikołaj Gocze, zob. wyżej, nr 898/6, 8, 7.

⁵Jan Falkenhain, Wojciech Wąsowski, Mikołaj Gocze, zob. wyżej, nr 898/6, 8, 7.

⁶Mikołaj Poznański, zob. wyżej, nr 860/12.

⁷Piotr Złotnik, Goldschmied, wyst. tylko tutaj, ale zapewne chodzi tu raczej o Piotra Goldener, zob. o nim wyżej, nr 794/1.

⁸Jan Grzymała, zob. wyżej, nr 890/14.

⁹Bracia Kończakowie, najpewniej synowie Mikołaja (Niklosa) Kończaka posiadającego młyn już 1408 (WSvP s. 63 - 64, zob. też s. 467).

¹⁰Młyn pozn. szpitala Św. Ducha za bramą Wroniecką, na Warcie (Łukaszewicz, Obraz, I s. 245 - 246).

Dokument Nr 933

Pyzdry, 6 lutego 1422

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że bracia Jan i Piotr z Cienina sprzedali swoje wsie Cienin i Kamień wojewodzie brzeskiemu Maciejowi z Łabiszyna.

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 2, k. 64v - 65. Wpis w grudniu 1412.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Sandiwogius de Ostrorog pallatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universaliter singulis et singulariter universis, tam presentibus, quam futuris, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium venientes presenciam nobiles viri Johannes et Petrus fratres germani de Czenyno², non compulsi nec coacti neque aliqua doli delusione seducti, quinymo sani mente pariter et corpore validi existentes, usi amicorum consilio, spontanea voluntate et matura deliberacione prehabita, integras duas villas suas, Czenyno² et Camyen³ cum omni iure, proprietate atque dominio, prout soli tenuerunt et habuerunt atque cum iure patronatus omnibusque usibus, fructibus, proventibus, censibus, redditibus, campis, agris cultis et incultis ac denuo exstirpandis, pratis, pascuis, graminetis, silvis, borris, mellificiis, gagiis, quercetis, mericis, nemoribus, dumis, emfractibus, insulis, virgultis, rubetis, venacionibus et aucupacionibus necnon aquis et earum decursibus, molendinis, fluminibus, lacubus, piscinis, stangiis, piscaturis, paludibus, torrentibus et riwlis generaliterque cum omnibus et singulis utilitatibus, pertinenciis ac aliis quibusvis appendiis et obvencionibus universis. quomodolibet ad easdem hereditates spectantibus et quocumque nu(n)cupantur vocabulo, tam late, quam longe, prout ipse hereditates in suis metis, limitibus, condicionibus, articulis, posicionibus, clausulis ab antiquo sunt limitate circumferencialiter et disti(n)cte, nichil iuris, proprietatis sive dominii pro se aut legittimis successoribus suis ibidem penitus reservando, pro mille et quingentis marcis grossorum latorum [k. 65] Pragensis monete, numeri vero Polonicalis consueti, quadraginta et octo grossos in quamlibet marcam computando, generoso ac magnifico domino Mathie de Labischin palatino Brestensi et capitaneo Iuvenis Wladislawie generali⁴ realiter vendiderunt et coram nobis more solito racionabiliter in perpetuum resignaverunt, per eundem dominum Mathiam palatinum ac ipsius legittimios^a successores tenendum, habendum, possidendum, utifruendum, vendendum, donandum, alienandum, commutandum, obligandum et in usus suos beneplacitos libere convertandum, prout sibi aut legittimis successoribus suis melius et utilius videbitur expedire. Quamquidem resignacionem per modum veri fori sic, ut prefertur, coram nobis racionabiliter factam ratificamus, gratificamus, confirmamus, perhennamus, approbamus et presentibus ascribimus robur perpetue firmitatis obtinere. Harum quibus sigillum nostrum presentibus est appensum testimonio literarum. Actum et datum in Pysdri feria sexta ipso die sancte Dorothee Virginis anno Domini M° CCCC° vicesimo secundo, presentibus nobilibus viris et dominis: Olbracht de Czelcza⁵, Barthossio Sokolowsky de Ponyecz⁶, Nicolao Baworowsky de Byenyno⁷, Derslao de Orzeschcowo burgrabyo Poznaniensi⁸, Dobrogostyo Poprasky de Camyona ⁹ et Schyman Coschutsky de Podstolicze ¹⁰ heredibus ac aliis quampluribus fidedignis etc.

^atak Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Cienin Wielki (C. Kościelny), wieś par. na pd.-wsch. od Słupcy (Koz. 4 s. 122). Piotr wyst. tylko tutaj (może syn Piotra Laski, zob. KDW VII nr 629/5), zaś Jan Laska wyst. 1416 - 1420 (SHGWlkp.) i tutaj.

³Kamień par. Cienin Kościelny, na pn. od Cienina (Koz. 4 s. 326). O obydwu wsiach zob. też niżej, nr 982.

⁴Maciej z Łabiszyna, zob. wyżej, nr 776/5.

⁵Olbracht z Cielczy, zob. wyżej, nr 925/17.

⁶Bartosz Sokołowski, zob. wyżej, nr 782/6.

⁷Mikołaj Baworowski, zob. wyżej, nr 851/15.

⁸Orzeszkowo par. Kwilcz, na pd. od Sierakowa Wlkp. (Koz. 2 s. 553). Dziersław wyst. 1413 - 1445, burgrabia pozn. 1420 - 1426, 1432 - 1434, 1439 - 1440, także w Kościanie 1427, nie żył już 1447 (KDW VII nr 718/10; SHGWlkp.).

⁹Dobrogost z Kamiennej, zob. wyżej, nr 812/8.

¹⁰Szymon z Podstolic i Koszut, zob. wyżej, nr 835/11.

Dokument Nr 934

Poznań, 4 marca [1422]

Starosta generalny Wielkopolski poleca uczestnikom sądu w Kościanie, aby sprawę pomiędzy Przedpełkiem Srockim a Stefanem i Heleną z Rostarzewa odłożyli do najbliższego pobytu króla, starosty lub najbliższego sądu wiecowego.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 7, k. 25v. Wpis 12 marca 1422 (wg Or.?).

Uw.:Dok. nie posiada daty rocznej. Określa ją data wpisu do księgi sądowej i itinerarium wystawcy.

Sandiwogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ nobilibus viris et dominis Zacharie seniori et aliis omnibus zuppariis in iudicio regali Costenensi² presentibus, amicis nostris sincere dilectis. Nobiles amic i nostri, sincere dilecti! Quia magnificus et strenuus dominus Dobrogostius de Szamotuly³ coram nobis veniens exposuit, qualiter nobilis Przetpelk Sroczsky⁴ coram vobis in iudicio pro quadam obligacione accomodacionis pecunie super nobilem Stephanum et Helenam virginem sororem suam de Rzessotarzewo⁵ termino astitisset, que pecunia per ipsum dominum Dobrogostium de Szamotuli ipsi Rzessotarzewsky antiquo felicis recordacionis⁵ debuerat presentari. Igitur vos vigore regio requirimus presentibus precipientes, quatenus eandem causam inter partes predictas usque ad serenissimi domini regis nostri graciosi vel ad adventum nostrum felicem in Costen, vel ad terminos generales, quod illorum fuerit prius, prorogetis decernend(am). Secus non facturi. Datum Poznanie feria quarta post dominicam Invocavit.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Zachariasz z Piaskowa (par. Ostroróg - Koz. 3 s. 22), także z Komorowa, wyst. od 1408 (Miesięcznik Heraldyczny 7, 1914, s. 23), był burgrabią Sędziwoja z Ostroroga w Kościanie 1419 - 1426 i jego wicewojewodą w Poznaniu 1430 - 1440 (GUrz. C 735, 952).

³Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 796/4.

⁴Przedpełk ze Srocka Małego, Płastowa, Karczewa, Łęk Wielkich (w Kościańskiem), wyst. 1409 - 1450 (SHGWlkp.: Łęki Wielkie, Srocko Małe), był też potem wicepodkomorzym w Kościanie 1440 - 1449 (GUrz. C 855).

⁵Rostarzewo (Rzeszotarzewo), wieś par. na pn.-wsch. od Wolsztyna (Koz. 3 s. 167). Stefan wyst. 1401 - 1432 (SHGWlkp.), jego siostra Helena tylko tutaj; byli dziećmi Wojciecha z R., wyst. 1379 - 1416 (ib.), zapewne ident. z tu wspomnianym starym Rzeszotarzewskim.

Dokument Nr 935

Poznań. 9 marca 1422

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Jan z Młynów dokonał podziału dóbr i uprawnień ze swą siostrą stryjeczną Małgorzatą Błażejewską.

Kop.: Poznań, WAP, Pyzdry Z. 11, k. 168v - 169. Wpis 11 maja 1451.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Sandiwogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam nobilis Johannes de Mlyny², non compulsus nec coactus neque aliquo errore devio seductus, sed sanus mente et corpore existens, usus amicorum consilio, spontanea voluntate et matura deliberacione prehabita, in omnibus nemoribus wlgariter w landzech in silva alias zapowyednem leszye ac aliis silvis et borris, quecumque sunt in parte eiusdem Johannis in et super hereditatibus suis Czman³ et Ranka⁴, quelibet robora quecumque ibidem haberi et^a [k. 169] inveniri poterint pro construendis omnibus edifrciis castri et ante castrum opportunis in Blosschegewo⁵, videlicet domus, turrim plutheorum alias blanky, fossa pontis et pro quibusvis aliis edificiis ibidem in castro et ante castrum necessariis, nullis penitus exclusis, eciam in eisdem nemoribus silva inhibita et aliis silvis et bonis suis omnibus in hereditatibus predictis Czman et Ranka pro ignis, indigencia, quociens opportunum fuerit, ad castrum in Bloszyegewo etc. ligna dicta grab, pineta alias choynyny et rubetum pro molendinis domini Andree Blosschegewsky⁶, eciam ad rotitracturas wlgariter ku walom, tam magnis, quam parwis, quocienscumque necessitas affuerit, strennuo domino Andree de Blosschegewo et Margarethe consorti sue legittime⁷ necnon pueris ac eorum legittimis successoribus scindendi racione realis divisionis cum ipsa domina Margareta, sorore sua patrueli uterina, dedit, deputavit, assignavit, legavit, ascripsit et coram nobis more solito racionabiliter imperpetuum resignavit et apropriavit de sua speciali voluntate. Harum quibus sigillum nostrum presentibus est appensum testimonio literarum. Actum et datum Poznanie feria secunda post dominicam Reminiscere anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo secundo, presentibus nobilibus: Derslao de Babyno⁸, Johanne de Comornyky⁹, Alberto de Splawye¹⁰, Andrea de Gnoyno¹¹, Michaele Lunak¹² et Nicolao de Lusszowo¹³ heredibus et aliis quampluribus fidedignis testibus ad premissa rogatis.

^asłowo powtórzone Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Młyny (Trzykolne Młyny) par. Radzewo, na pd.-zach. od Kórnika (Koz. 2 s. 473, SHGWlkp.). Jan wyst. także 1424 (Roty III nr 1252), nie żył już 1446 (SHGWlkp.).

³Czmoń par. Radzewo, na pd.-zach. od Kórnika (Koz. 2 s. 114).

⁴Rąka (Ręka?), osada dziś nie znana koło Czmonia i Orkowa, na pd.-zach. od Kórnika (Koz. 3 s. 130 - 131).

⁵Blażejewo (Błożejewo) par. Bnin (potem par. własna), na pd. od Kórnika (Koz. 2 s. 26).

⁶Andrzej Błożejewski wyst. 1416 - 1437, jego żona Małgorzata - 1420 - 1429 (SHGWlkp.).

⁷Andrzej Błożejewski wyst. 1416 - 1437, jego żona Małgorzata - 1420 - 1429 (SHGWlkp.).

⁸Dziersław z Babina, zob. wyżej, nr 930/2.

⁹Komorniki par. Tulce, na pd.-zach. od Kostrzyna (Koz. 2 s. 320). Jan wyst. od 1418, potem burgrabia pozn. 1434 - 1436, 1440, wicewojewoda pozn. 1442 n., zm. po 1446 (SHGWlkp.; GUrz. C923, 926, 954).

¹⁰Spławie, wieś par. na pd.-wsch. od Poznania, dzis w granicach miasta Poznania (Koz. 3 s. 237). Wojciech wyst. 1422 - 1449 (SHGWlkp.).

¹¹Gnojno w Wielkopolsce nie jest znane; może G. na Kujawach inowrocławskich albo w Łęczyckiem.

¹²Michał Lunak z Kiekrza i z Urbanowa, zob. wyżej, nr 927/8.

¹³Lusowo, wieś par. na zach. od Poznania (Koz. 2 s. 408 - 409). Mikołaj wyst. 1410 - 1437 (SHGWlkp.).

Dokument Nr 936

Kalisz, 18 marca 1422

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Wichna z Kwiatkowa sprzedała swoją część w Kwiatkowie Marcinowi z Kwiatkowa.

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 2, k. 87v - 88. Wpis 22 marca 1423.

^abrak Kop.

^btak Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Kozanki par. Wielenin na pn.-wsch. od Uniejowa w powiecie szadkowskim (Zajączkowscy, Materiały I, s. 144), siedziba drobnej szlachty (Koz. 6 s. 198). Marcin i jego żona Wichna wyst. już 1418 (Słownik staropolskich nazw osobowych, t. III, z. 1, Wrocław 1971, s. 117), Marcin ident. może także z wyst. już 1405 (ib.).

³Kwiatków Stary (Kwiatkowo) par. Brudzew, na pd. od Koła (Koz. 4 s. 441, 7 s. 352).

⁴Marcin z Kwiatkowa, może ident. z wyst. 1398 i 1405 (Roty V, nr Konin 65, 180).

⁵Dobrogost z Kamiennej, zob. wyżej, nr 812/8.

⁶Biernatki (Biernacice) par. Zborów, na pn. od Kalisza (Koz. 4 s. 35 - 36). Franciszek, Frącek, z drobnej szlachty podkaliskiej wyst. od 1402 (SHGWlkp.).

⁷Sułek z Przedzenia wyst. także 1421 (wyżej, nr 927/9).

⁸Michał Lunak, zob. wyżej, nr 927/8.

⁹Rokosowo (Bokosowo jest błędem kopisty) par. Poniec, na zach. od Krobi (Koz. 3 s. 139, 5 s. 245). Dziersław wyst. 1418 - 1446 (Roty III nr 649; SHGWlkp.).

¹⁰Knyszyn par. Chojnica, na pd.-zach. od Murowanej Gośliny (Koz. 2 s. 307). Jakub wyst. 1422 (tutaj) 1445, potem mieszkał w Wargowie? (SHGWlkp.).

Dokument Nr 937

Kalisz. 19 marca 1422

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Jan z Sokołowa sprzedał część Sokołowa Mikołajowi z Wrzącej.

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 2, k. 68 - 68v. Wpis 11 slycznia 1423.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Sandiwogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram et aliorum terre nobilium veniens presenciam nobilis Joha(n)nes de Socolowo², non compulsus, non coactus nec aliquo sinistro errore non^a seductus, quinymmo sanus mente pariterque existens et corpore, usus amicorum suorum consilio et matura deliberacione prehabita, totam medietatem hereditatis seu ville Socolowo suam cum omni iure et dominio, [k. 68v] prout solus tenuit et habuit ac cum omnibus usibus, fructibus, proventibus, censibus, redditibus, campis, allodiis, agris, pratis, silvis, riwlis, aquis et aquarum decursibus generaliterque cum omnibus et singulis utilitatibus, proventibus et obvencionibus universis, quomodolibet ad eandem medietatem hereditatis spectantibus, quocumque alio nu(n)cupatur vocabulo et nomine censeantur, nichil iuris aut domini(i) pro se aut suis legittimis successoribus ibidem penitus reservando, pro tringentis^a marcis monete Crac(ouiensis), numeri Polonicalis, XL^ta octo grossos in quamlibet marcam computando, nobili Nicolao de Wrancza³ perpetue vendidit et coram nobis more solito in perpetuum racionabiliter resignavit, per eundem Nicolaum habend(am), tenend(am), vendend(am), donand(am), alienand(am), comutand(am), obligand(am), utifruend(am), possidend(am) et in usus suos proprios convertend(am), prout sibi aut suis legittimis successoribus melius aut utilius videbitur expedire. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt appensa. Actum et datum in Calisz feria quinta post dominicam Oculi anno Domini M° CCCC° vicesimo secundo, presentibus nobilibus viris: Dobrogostio de Camyana^a⁴, Michaele Lunak de Vrbanovo⁵, Derslao de Rotosewe^a⁶, Nikel Kotwicz de Jandrzichouicze⁷, Alberto de Splawie⁸ et Jacobo de Cuschino⁹ heredibus ac aliis quampluribus fidedignis testibus in fidem et testimonium premissorum.

^atak Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Zapewne Sokołowo par. Wrząca Wielka, na pn.-wsch. od Koła (Koz. 5 s. 331). Jan skądinąd nie znany.

³Mikołaj z Wrzącej, zob. wyżej, nr 900/2.

⁴Zob. dok. poprzedni, przypisy 5, 8, 9.

⁵Zob. dok. poprzedni, przypisy 5, 8, 9.

⁶Zob. dok. poprzedni, przypisy 5, 8, 9.

⁷Jędrzychowice, wieś par. w ziemi wschowskiej, na pn.-wsch. od Szlichtyngowej (SHGPoz. II). Nikiel Kotwicz wyst. także 1423 (Kozierowski, Obce ryc. s. 57) i 1429 (Poznań, WAP, Kościan Z. 9 k. 228).

⁸Wojciech ze Spławia, zob. wyżej, nr 935/10.

⁹Kuszyn par. Kościelec Kaliski, na pd.-wsch. od Stawiszyna (Koz. 1 s.138 - 139, 4 s. 440). Jakub wyst. 1417 (Roty IV nr 540) i tutaj.

Dokument Nr 938

Rozdrażew, 25 marca 1422

Biskup poznański eryguje kaplicę Św. Ducha w Koźminie, publikując jednocześnie dotyczący czynszu dla kaplicy dokument Sędziwoja z Ostroroga.

Or.: Poznań, AAP, D, perg. 22 (dawniej: Koźmin - Kościół Św. Ducha A 1). Pergamin 496 × 297 + 53 mm, tekst miejscami zatarty, w dole uszkodzony, brak części zakładki z miejscem przytwierdzenia pieczęci. Na odwrocie: Confirmantes nos voluntatem domini Andree Lascarii predecessoris nostri in ipsam exigendam sexagenam, dumtaxat ad tempora vite nostre annuimus (XV w.). Anno Domini millesimo quadringentesimo LXVII die Jovis nona mensis Aprilis venerabilis dominus Nicolaus de Scudla archidiaconus Srzemensis in ecclesia Poznaniensi, procurator et nomine procuratorio providorum proconsulis et consulum et oppidi de [Kozmin] tutorum et patronum hospitalis Sancti Spiritus ante ipsum Coszmin quittarunt et absolverunt generosum dominum Jaroslaum de Rosdrarzewo succamerarium Calisiensem de centum marcis latorum grossorum Pragensium et monete et census annui et cassavit [?] hanc presentem literam, quo ad centum marcas introscriptas de villa Dzelicze exsolutas.
Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 27, k. 138 - 139. Wpis 18 listopada 1444.
Wyd.: Zob. wyżej, nr 859.
Wzmianka: KDW V, nr 305.

|| In nomine Domini amen. Ad || perpetuam rey memoriam. Cum inter cetera nature humane comoda nichil dignius habeatur memoria, opportunum existit, ut actus et gesta hominum litterarum apicibus | perhennentur, proinde nos Andreas Dei gracia episcopus Poznaniensis¹ notum facimus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris, presencium noticiam habituris, quomodo nobilis et honesta domina Dorothea relicta | olim nobilis domini Janussii heredis de Pogorel² zelo devocionis accensa, cupiens bonis operibus diem prevenire extremum et cultum augere divinum, sibi suisque predecessoribus et successoribus comodum salutis conveniencius | procurare, constituta personaliter coram nobis quandam litteram magnifici domini Sandziwogii de Ostrorog palatini Poznaniensis et capitanei Maioris Polonie generalis, ipsius vero sigillo sigillatam, in pargameno scriptam, empcionis novem marcarum latorum grossorum Pragensium monete et numeri Polonicalis, census annui dotacionis et donacionis pro capella hospitalis in suburbio Maiori Coszmyn ad laudem et gloriam omnipotentis Dei et sub titulo Sancti Spiritus, Marie Magdalene et Omnium Sanctarum Viduarum per nos de novo erigenda et fundanda nobis exhibuit et presentavit, cuius littere tenor sequitur et est talis:
[następuje dok. Sędziwoja z Ostroroga z daty: Kalisz, 13 października 1419 - zob. wyżej, nr 859].
Post cuiusquidem littere exhibicionem et presentacionem fuit nobis pro parte dicte domine Dorothee humiliter et devote supplicatum, quatenus capellam huiusmodi erigere et fundare et ipsam de novo constructam per nos consecrare indulgenciarumque stipendiis dotare, census quoque predictos in prefata littera descriptos eidem capelle et eius pro tempore ministro annectere et incorporare ecclesiasticosque fore inantea et ecclesiastica gaudere libertate ac per censuram ecclesiasticam exigendos decernere ac nostris litteris confirmare dignaremur. Nos igitur Andreas episcopus predictus nostris temporibus cultum divinum augere cupientes prefateque domine Dorothee piam donacionem plurimum in Domino comendantes, capellam predictam ad laudem et gloriam omnipotentis Dei sub titulo Sancti Spiritus, beate Marie Magdalene et Omnium Sanctarum Viduarum in dicto suburbio Maioris Coszmyn sitam erreximus et fundavimus errigimusque et fundamus, et prout ad nostrum officium pastorale pertinet, adhibitis cerimoniis consecravimus, dedicavimus indulgenciisque dotavimus [et] insignivimus^a, census quoque predictos novem marcarum grossorum latorum in dicta littera descriptos perpetuis temporibus sub censura ecclesiastica ministro et eidem capelle univimus, anneximus et incorporavimus unimusque, an(n)ectimus et incorporamus ipsosque census inantea ecclesiasticos fore ac per censuram ecclesiaticam decernimus exigendos. Diem vero dedicacionis dicte capelle prima die dominica post festum beati Egidii [1 IX] deputavimus et deputamus per presentes. Ut autem christifideles tanto devocius et ardencius ad dictam dedicacionis diem confluant, quanto stipendiis salutaribus se noverint esse suffultos, omnibus et singulis sexus utriusque christifidelibus, qui causa devocionis in festo dedicacionis primis vesperis, matutinis et missarum solempniis ac per totam ipsius dedicacionis octavam fuerint et quicumque dictam capellam sic, ut premittitur, causa devocionis oraturi accesserint et unum Pater noster et Ave Maria decantaverint aut pro sustentacione pauperum ibidem degencium de collatis ipsis a Deo bonis manus porrexerint adiutrices, confessi de misericordia Ihesu Christi et beatorum Petri et Pauli Apostolorum auctoritate XL dies de iniunctis penitenciis ipsis misericorditer in Domino relaxamus. Cum autem beneficium propter officium sit institutum et ne prefata domina Dorothea debitis frustretur obsequiis, oneramus ministrum prefate capelle, quatenus tres missas, unam videlicet de Sancto Spiritu die dominica, aliam pro defunctis feria secunda, terciam vero die sabbati de Beata Virgine in dicta capella singulis septimanis legere et si festum dictis diebus evenerit, extunc dictas missas aliis diebus sequentibus per se vel per alium adimplere sit astrictus sine tamen preiudicio ecclesie parochialis. Insuper minister dicte capelle curam infirmorum ibidem degencium gerere debet et eos sacramentis ecclesiasticis, quocies opus fuerit, procurare. Ut autem dicti pii operis mereamur esse participes, pro uberiori sustentacione pauperum in dicto hospitali degencium de nostra liberalitate unam sexagenam latorum grossorum Pragensium tantum in villa Vonyelicze³ de fertonibus decimalibus nostre mense proveniencium conferimus eidem capelle, donamus et assignamus perpetuis temporibus tollendam, exigendam et ad usus dictorum pauperum convertendam damusque et assignamus per presentes. Ius vero patronatus dicti hospitalis, quamdiu dicta domina Dorothea vitam duxerit in humanis, habebit, post mortem vero ipsius ad consules dicte civitatis Coszmyn ius presentandi legittime devolvetur. Ipsique consules pro tempore existentes dictum hospitale et infirmorum ac pauperum ibidem degencium gubernare et curam gerere fideliter sint astricti. In cuius rei testimonium et evidenciam pleniorem sigillum nostrum presentibus est appensum. Actum et datum in [Rosdraschewo^b]⁴ ipso die Anunciacionis Beate Marie Virginis anno Domini millesimo CCCC° vicesimo secundo, presentibus ibidem strennuis honorabilibusque viris, dominis: Paskone de Rosdraschewo iudice Poznaniensi⁵, Rulando in Pogorzel heredibus⁶, Jacobo Prasmowsky in Sobicowo⁷ et Alberto in Rosdraschewo plebanis⁸ Poznaniensis nostre diocesis et aliis quampluribus testibus fidedignis circa premissa constitutis.

^atak Or.

^bzatarte Or., odczyt wg Kop.

¹Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

²Dorota wyst. także w tej samej sprawie 1419 (wyżej, nr 859/4).

³Wolenice (Wonielice) par. Rozdrażew, między Koźminem a Krotoszynem (Koz. 3 s. 407).

⁴Rozdrażew, wieś, potem miasto na pd.-wsch. od Koźmina (Koz. 3 s. 146 - 147, 5 s. 250).

⁵Paszek z Rozdrażewa, zob. wyżej, nr 859/2.

⁶Pogorzelica, miasto w powiecie pyzdrskim (Koz. 2 s. 158). Lurant, Ruland (Roland?) wyst. tylko tutaj (?), por. też z jego synem (?) Mikołajem Lurantem 1447 (KDW XI).

⁷Jakub Prażmowski, zob. wyżej, nr 865/16.

⁸Pleban rozdrażewski Wojciech wyst. 1410 - 1434 (Now. II s. 406).

Dokument Nr 939

Kalisz, [10 kwietnia lub 16 października] 1422

Król Władysław Jagiełło prosi arcybiskupa gnieźnieńskiego i biskupa poznańskiego o erygowanie kolegiaty w Środzie.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 126, k. 266v. Wpis 9 maja 1585 w dok. Mikołaja Kickiego z daty: Poznań, 13 listopada 1423 (por. niżej, nr 978), potwierdzonym przez biskupa poznańskiego Stanisława Ciołka 20 listopada 1428 (KDW V, nr 491).
Reg.: KDW V, nr 346 (wg Kop.).

Uw.: O dacie zob. niżej, przypis 5.

Wladislaus Dei gratia rex Poloniae etc. Reverendis in Christo patribus, dominis. Nicolao archiepiscopo Gnesnensi et primati¹ et Andreae episcopo Posnaniensi², sincere nobis dilectis. Reverendi patres, nobis sincere dilecti! Nostram accedens praesentiam reverendus dominus Bartholomeus canonicus Posnaniensis et plebanus Srzodensis³ exposuit, quomodo pro amplianda laude Jesu Christi et incremento cultus divini de ecclesia parrochiali in Srzoda nostrae collationis et iure patronatus. collegium vellet disponere⁴ sic, quod alienatis certis proventibus dictae ecclesiae additis aliquibus ad haec certis redditibus, quos ipse vellet disponere modo, quo sibi melius videbitur, certum numerum canonicorum, qui singulis diebus horas cantarent de Domina ad laudem domini Jesu Christi et matris eius Virginis Intemeratae diebusque festivis horas de die per rectorem scholae cum suis scholaribus decantarent ad laudem Domini, vellet instituere, de residuis vero ecclesiae parochialis predictae proventibus deberet gaudere prepositus instituendus in eadem, ad quem nostrum assensum postulavit, prout praefatus dominus Bartholomeus vestras paternitates plenius informabit. Quare vestras paternitates requirimus et hortamur, quattenus ad laudem et honorem Domini salvatoris nostri, quod vestras paternitates non dubitamus affectare, id quod melius videbitur, in premissis velitis disponere, prout non ambigimus, quod cultus divini diligitis incrementum atque nos nostrum assensum apponimus tenore praesentium mediante. Datum in Calisz feria sexta etc. vicesimo secundo⁵.
Relatio domini Sbygnei Sancti Floriani praepositi ante Cracoviam⁶.

¹Arcybiskup Mikołaj Trąba.

²Andrzej Łaskarz i Bartłomiej syn Rynka, zob. wyżej, nr 823/1, 6.

³Andrzej Łaskarz i Bartłomiej syn Rynka, zob. wyżej, nr 823/1, 6.

⁴Por. niżej, nr 978.

⁵Kop. opuszcza datę dzienną. Król był w 1422 r. dwukrotnie w Kaliszu: w kwietniu i w październiku (podczas powrotu z wojny krzyżackiej). Piątki podczas tych pobytów wypadały 10 kwietnia i 16 października. Za pierwszą z tych dat przemawia osoba relatora: Zbigniew Oleśnicki towarzyszył królowi napewno w wiosennym objeździe (por. ZDM VII nr 1924: Częstochowa, 2 kwietnia). Ponadto dok. wystawiane w czasie powrotu z wojny należą w 1422 r. do rzadkości.

⁶Zbigniew Oleśnicki, zob. wyżej, nr 810/5.

Dokument Nr 940

Gniezno, 29 kwietnia 1422

Arcybiskup gnieźnieński osadza przy kaplicy NMPanny w katedrze gnieźnieńskiej mansjonarzy i uposaża ich określonymi dziesięcinami.

Kop.: Gniezno, AAG, Dypl. Gn. nr 967a (XVIII-wieczna kop. przywilejów mansjonarzy katedry gnieźnieńskiej dot. Mierzewa).

In nomine Domini amen. Ad rei memoriam sempiternam. Nos Nicolaus Dei gratia sanctae ecclesiae Gnesnensis archiepiscopus et primas significamus tenore praesentium, quibus expedit universis, tam praesentibus, quam futuris praesentes literas inspecturis, quod pro domus Dei decore et eius loci habitatione divinique cultus augmento, in dicta nostra ecclesia Gnesnensi numerum personarum adaugere cupientes, de consensu venerabilium fratrum nostrorum dominorum capituli nostri Gnesnensis, mansionarios constituimus, facimus, ordinamus et creamus, qui ad laudem et honorem omnipotentis Dei et erus genitricis gloriosae ibidem in ecclesia nostra in capella ipsius Beatae Mariae Virginis, genitricis Dei, horas nocturnas, pariter et diurnas necnon missam de Beata Virgine singulis diebus temporibus perpetuis concentu altarum vocum iuxta modum et ordinem atque formam ipsis in capitulo proxime celebran(do), deputan(dos) debebunt devote et solemniter decantare. Quibus mansionariis, ut onera ipsis incumbetia et eorum humeris alligata, ut levius sufferre valeant et portare, decimas manipulares cuiuslibet grani frumentorum mensae nostrae archiepiscopalis in villis infrascriptis,videlicet Szurawia¹, Czeslawice², Lipiny³, Borowo⁴, Wisniewa⁵, Bielawy⁶, Ludkowo⁷ et Mierzewo⁸ damus, donamus, adscribimus, incorporamus et invisceramus ipsosque in possessionem earundem decimarum corporalem et realem ponimus et instituimus per praesentes, per eosdem mansionarios habendas, tenendas, possidendas, pendendas^a et ad usus suos beneplacitos convertendas, prout ipsis melius et utilius videbitur expedire. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium praemissorum nostrum et dicti nostri capituli sigilla praesentibus sunt appensa. Actum et datum Gnesnae faria quarta post festum beati Adalberti Martyris gloriosi anno Domini millesimo quadringentesimo vigesimo secundo, praesentibus et consentientibus venerabilibus et honorabilibus viris, dominis: Vincentio decano⁹, Nicolao decretorum doctore, archidiacono¹⁰, Joanne cantore¹¹, Svantopelcone cancellario¹², Alberto de Bielawy¹³, Petro de Kobylino¹⁴, Nicolao Gorka¹⁵, Henrico Biel¹⁶, Martino Chrapek¹⁷, Alberto de Modlna¹⁸, Nicolao Gyarczorcki^a¹⁹, Nicolao Bronissii²⁰, Predvogio de Grandy²¹, Joanne de Czechel²², Paulo de Czechowo²³, Benedicto de Modla officiali²⁴, Vladislao de Oporowo decretorum doctore²⁵ et Jaroslao de Kankolewo²⁶, praelatis et canonicis ecclesiae nostrae Gnesnensis., tunc capitulariter congregatis, testibus ad praemissa²⁷.

^atak Kop.

¹Żurawia par. Kcynia, na pd. od Kcyni (Kor. 1 s. 393, 5 s. 563).

²Czesławice par. Grylewo (Gołańcz?), na wsch. od Margonina (Koz. 4 s. 144).

³Lipiny par. Margonin, na wsch. od Margonina (Koz. 2 s. 392, 4 s. 458).

⁴Borowo par. Chojna, na pn.-zach. od Gołańczy (Koz. 1 s. 23).

⁵Wiśniewo par. Czeszewo, na pn.-wsch. od Wągrowca (Koz. 1 s. 356, 5 s. 478).

⁶Bielawy, najpewniej B. par. Sławoszewo, na pn.-zach. od Pakości (Koz. 1 s. 16, 401, Koz. 4 s. 33).

⁷Ludkowo par. Pakość, na pn. od Pakości, w pobliżu Bielaw (Koz. 1 s. 150, 4 s. 478; Łaski, Liber beneficiorum I, s. 187).

⁸Mierzewo par. Jarząbkowo, na pn.-wsch. od Wrześni (Koz. 1 s. 173, 3 s. 674, 5 s. 35).

⁹Wincenty Marcinkowski, zob. wyżej, nr 789/1.

¹⁰Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 889/10.

¹¹Jan z Brzostkowa, Świętopełk Koszyszko i Wojciech z Bielaw, zob. wyżej, nr 863/6, 7, 12.

¹²Jan z Brzostkowa, Świętopełk Koszyszko i Wojciech z Bielaw, zob. wyżej, nr 863/6, 7, 12.

¹³Jan z Brzostkowa, Świętopełk Koszyszko i Wojciech z Bielaw, zob. wyżej, nr 863/6, 7, 12.

¹⁴Piotr z Kobylina, zob. wyżej, nr 801/3.

¹⁵Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 789/3.

¹⁶Henryk Biel z Bleszna (dziś część Częstochowy), pleban NMPanny w Starej Częstochowie do 1382, kanonik gnieźn. i krak. po 1382?, pleban w Pobiedziskach, zm.1424/25 (KDW VII nr 443/12).

¹⁷Marcin Chrapek, Alberyk z Modły, oraz - zapewne - Mikołaj Jarocki, zob. wyżej, nr 863/16, 13, 15.

¹⁸Marcin Chrapek, Alberyk z Modły, oraz - zapewne - Mikołaj Jarocki, zob. wyżej, nr 863/16, 13, 15.

¹⁹Marcin Chrapek, Alberyk z Modły, oraz - zapewne - Mikołaj Jarocki, zob. wyżej, nr 863/16, 13, 15.

²⁰Mikołaj syn Bronisza, zwany Słupkiem, zob. wyżej, nr 829/5.

²¹Przedwój z Grąd i Jasiek z Czechla, zob. wyżej, nr 863/14, 18.

²²Przedwój z Grąd i Jasiek z Czechla, zob. wyżej, nr 863/14, 18.

²³Paweł z Czechowa (koło Czerniejewa?), mgr?, kanonik pozn. 1407, gnieźn. 1409, archidiakon śremski 1421, pleban w Kłodawie?, zm. 1428/29 (Kor. I/2 s. 181 - 182; Now. II s. 295; Jaskulski nr 100; J. Fijałek, Polonia apud Italos scholastica, Kraków 1900, s. 27 - 28).

²⁴Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 805/4.

²⁵Władysław z Oporowa, zob. wyżej, nr 914/1.

²⁶Jarosław syn Piotra z Kąkolewa (na wsch. od Leszna) kanonik wrocławski, .głogowski, kruszwicki, gnieźn. 1418, notariusz i sekretarz królewski 1420, Student UJ 1426, kanonik pozn. 1430, zm. 1453 (Kor. II s. 244 - 245; Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty, s. 218; Krzyżaniakowa II, s. 89 - 90; K. Dola, Kanonicy wrocławskiej kapituły katedralnej w latach 1418 - 1500, Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego 5, 1976, s. 265).

²⁷O erekcji kolegium mansjonarzy gnieźn. pisze także Długosz, Historia XIII s. 289 (ostatnio w wydanym polskim tłumaczeniu Długosza: Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, Księga jedenasta 1415 - 1430, Warszawa 1985, s. 177, zgoła fantastyczne lokalizacje, częściowo i identyfikacje niektórych z tu wymienionych miejscowości); por. też J. Korytkowski, Arcybiskupi gnieźnieńscy, t. II, s. 66 oraz KDW V nr 442, 527.

Dokument Nr 941

Mogilno, 5 maja 1422

Opat mogileński nadaje Katarzynie żonie Stanisława Niechorzałka młynarza z Olszy łan ziemi w Bystrzycy.

Reg.: Bydgoszcz, WAP, Mogilno kl. C 12 (sumariusz dok. z XVIII w.), s. 61, nr M 2.

1422, feria tertia ipso die sancti Gothardi Confessoris gloriosi in monasterio Mogilnensi. Privilegium, quo venerabilis Clemens abbas Mogilnensis¹ unacum collegio sui monasterii ordinis s(ancti) Benedicti honestae dominae Catharinae uxori legittimae Stanislai dicti Niechorzałek molendinatoris in villa Olsze² mansum liberum in villa Bystrzyca³, prout caeteri kmethones habere consueverunt, ad vitae tempora eorum utifruendi dat et comendet.

¹Klemens opat mogileński, zob. wyżej, nr 785/5.

²Olsza (Olsze) par. Mogilno, na pd.-wsch. od Mogilna (Koz. 1 s. 201). Młynarz skądinąd nie znany.

³Bystrzyca par. Magilno, tuż na pd: wsch. od Mogilna.

Dokument Nr 942

Poznań, 23 czerwca 1422

Król Władysław Jagiełło zapisuje 300 grzywien na wsi Tuleja Wincentemu z Nowego Dworu.

Kop.: Warszawa, AGAD, Metryka koronna, t. 109, s. 7 - 8. Oblata 27 kwietnia 1570.
Wzmianka: MRPS V, nr 4154 (wg Kop.).

Wladislaus Dei gratia rex Poloniae Lithuaniaeque princeps supremus et haeres Russiae etc., significamus tenore praesentium, quibus expedit universis; quomodo attento^a mentis intuitu perpendentes gratae fidelitatis studiosa obsequia et multiplicium meritorum obsequentiam, quibus nobilis Vincentius de Rowadomo familiaris noster, fidelis dilectus¹, nostrae celsitudini complacuit et in posterum aucto fidelitatis studio potuerit prestantius complacere, horum intuitu volentes ipsum speciali nostra gratia praerogativa praevenire et ad obsequia nostra promptiorem reddere, sibi in et super villa nostra Tuleia, in terra Maioris Poloniae in districtu Pisdrensi sita², trecentas marcas communis monetae in Regno decurrentis damus et inscribimus praesentibus cum omnibus eiusdem villae redditibus, censibus, [s. 8] fructibus, proventibus, pertinentiis, coherentiis et appendiis universis, prout in suis metis et granitiis longe, late est distincta et limitata, quamquidem villam nostram praefatus Vincentius habebit, tenebit, utifruetur et possidebit tamdiu, quousque sibi vel successoribus suis praefatae trecentae marcae per nos vel successores nostros fuerint persolutae realiter et ad plenum, quibus solutis praefata villa Tuleia ad nos et successores nostros redibit et revertetur pleno iure, iuribus, exactionibus nostris regalibus semper salvis, quas pro nobis reservare volumus. Harum quibus sigillum nostrum praesentibus est appensum testimonio literarum. Datum Posnaniae feria tercia in vigilia sancti Joannis anno etc. vicesimo secundo³. Ad relationem venerabilis domini Jo(annis) decani Cracouiensis, R(egni) P(oloniae) vicecancellarii⁴.

^atak Kop., zamiast attente

¹Zapewne Wincenty z Nowego Dworu, chyba z Nałęczów Nowodworskich, tenutariusz Tulei, poseł do Stolicy Apostolskiej 1426 (niżej, nr 1007/1; KDW IX).

²Tuleja par. Samarzewo, wieś królewska dziś nie istniejąca w pobliżu Pietrzykowa, na pn.-wsch. od Pyzdr (Koz. 3 s. 341; SHGWlkp.).

³Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁴Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 845/5.

Dokument Nr 943

Poznań, 1 lipca 1422

Biskup poznański uposaża szpital Św. Ducha pod Słupcą.

Or.: Kraków, Bibl. Czart., perg. nr 1209 (vol. X/44). Pergamin 346 × 240 + 48 mm, poprzecierany za zgięciach, z plamami wilgoci. Na lewym marginesie: Mensura wlgariter cwiertnia (XV w.), A. D. 1422. Pod tekstem: Transumeat ex mandato dominorum de capitulo Poznaniensi (XV w.). Sznury: czerwony i zielony po dwu pieczęciach. Na odwrocie informacje o treści i o wciągnięciu do ksiąg konsystorza gnieźnieńskiego dnia 2 listopoda 1548.
Reg.: W. Szelińska, J. Tomaszewicz, Katalog dokumentów pergaminowych Biblioteki Czartoryskich w Krakowie, cz. I, Kraków 1975, nr 373 (wg Or.).

^aIn nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Andreas Dei gracia episcopus Poznaniensis¹ significamus tenore presencium, quibus | expedit universis, presentibus et futuris, quod nostre nostrorumque predecessorum episcoporum, videlicet Poznaniensium, animarum saluti consulere | terenaque in celestia et transitoria in eterna felici commercio commutare ac defectui pauperum et infirmorum in hospitali Sancti Spiritus | ante opidum nostrum Slupcza² degencium providere cupientes, ad dictum hospitale Sancti Spiritus pro ipsis infirmis et pauperibus unam mensuram wlgariter czwierthnay farine siliginee in molendino ad aquam in fine ville nostre Czanszim versus monasterium Landa dictum in flumine Wartha³ et unam mensuram brasei in molendino equorum ibidem in Slupcza sitis singulis septimanis anni quolibet die sabathi tollend(as) et levand(as) necnon medium mansum de agris allodii nostri ad manum dextram iacen(tem) inter viam, que ducit de dicto opido Slupcza ad villam Potrowo⁴ et agrum providi Marzecz opidani ibidem in Slupcza immediate secus agrum predicti Marzecz situm, de voluntate et consensu ac sciencia speciali venerabilium et honorabilium fratrum nostrorum dominorum nostri capituli Poznaniensis dedimus, donavimus et assignavimus damusque, donamus et presentibus perpetue cum effectu assignamus cum omni iure et libertate, prout dictus medius mansus per nos fuit tentus et possessus, tenend(um), habend(um), possidend(um), utifruend(um) et ad usus ipsorum pauperum et infirmorum prefato hospitali Sancti Spiritus pro tempore existencium convertend(um), tali tamen adiuncta condicione, quod si dicta molendina vel aliud eorum, quod absit, devastari, destrui, incinerari et ipsum molendinum ad aquam predictum aquis inundatis contigerit, ita quod molere non poterint, extunc exoneramus nos et nostros successores a solucione farine et brasei vel alterius eorundem usque ad redificacionem et reformacionem dictorum molendinorum vel alterius ipsorum et aque decrescenciam in molendino ad aquam prius dicto. Cum autem dicta molendina vel aliud ipsorum reformata et redificata fuerint et aqua inundans in molendino ad aquam prius dicto pervenerit, tunc nos et nostros successores ad solucionem dictorum farine et brasei sic, ut prescriptum est, presentibus obligamus. Harum quibus sigilla, nostrum videlicet et capituli nostri predicti, sunt appensa testimonio litterarum. Actum et datum Poznanie in generali capitulo in loco capitulari in vigilia Visitacionis Beate Marie Virginis gloriose anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo secundo, presentibus ibidem et consencientibus venerabilibus et honorabilibus viris, dominis: Petro de Cobilino decano⁵, Mathia de Chlapowo archidiacono⁶, Johanne cantore⁷, Nicolao de Sumino scolastico⁸, Nicolao de Gorka cancellario⁹, Paulo de Czechowo Szrzemensi¹⁰, Jacobo Pczeuensi archidiaconis¹¹, Vincencio decano¹², Nicolao de Kyky doctore, archidiacono¹³, Petro scolastico Gneznensi, licenciato in decretis¹⁴, Boguslao offciali¹⁵, Floriano de Pokl(a)th(k)y¹⁶, Barthcone Rinconis¹⁷, Hectore preposito Gluszinensis¹⁸, Janussio de Szolowo¹⁹, Nicolao Slupek²⁰, Symone de Kaczcowo²¹, magistro Strzescone de Vlanowo²², Slupcone de Schamothuli²³, Nicolao Lanthman²⁴, Miroscone de Bythin²⁵ et Petro Nowiecz prelatis et canonicis²⁶ ecclesie nostre Poznaniensis predicte ad sonum campane capitulariter congregatis.

^ainicjał wysokości całego tekstu Or.

¹Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

²Słupca, miasto biskupów pozn. pomiędzy Wrześnią a Koninem. Prepozyt szpitala Św. Ducha wyst. już 1415 (KDW VII nr 761/3); o fundacji szpitala dopiero 1421 pisze Łaski, Liber beneficiorum I, s. 312, przypis 1.

³Tzn. młyn koło biskupiego Ciążenia nad Wartą, na wsch. od Ciążenia, w kierunku Lądu (wydawcy Reg. piszą nieściśle: naprzeciw Lądu).

⁴Piotrowice na pn. od Słupcy.

⁵Piotr z Kobylina, zob. wyżej, nr 803/1.

⁶Maciej z Chłapowa, zob. wyżej, nr 849/7.

⁷Kantor Jan, zob. wyżej, nr 928/7.

⁸Mikołaj z Sumina, zob. wyżej, nr 889/6.

⁹Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 789/3.

¹⁰Paweł z Czechowa, zob. wyżej, nr 940/23.

¹¹Jakub z Wyganowa, zob. wyżej, nr 889/7.

¹²Wincenty z Marcinkowa; zob. wyżej, nr 789/1.

¹³Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 889/10.

¹⁴Piotr Wolfram (z Wolbromia) wyst. od 1402, profesor UJ ok. 1415, kanonik krak. 1417, scholastyk gnieźn. 1418, kanonik pozn. 1422, kolektor świętopietrza 1415, 1418, 1425, archidiakon krak. 1427/28, zm. 1428 (PSB XXVI s. 403 - 406).

¹⁵Bogusław Świnka, zob. wyżej, nr 823/7.

¹⁶Florian z Poklatek, zob. wyżej, nr 789/5.

¹⁷Bartłomiej syn Rynka i Hektor z Koźminka, zob. wyżej, nr 823/6, 8.

¹⁸Bartłomiej syn Rynka i Hektor z Koźminka, zob. wyżej, nr 823/6, 8.

¹⁹Janusz z Wszołowa, zob. wyżej, nr 804/8.

²⁰Mikołaj Słupek syn Bronisza, zob. wyżej, nr 829/5.

²¹Szymon z Kaczkowa, zob. wyżej, nr 775/16.

²²Strzeszek z Ułanowa, zob. wyżej, nr 829/9.

²³Mikołaj Słupek pleban w Szamotułach, zob. wyżej, nr 828/15.

²⁴Mikołaj Lantman, zob. wyżej, nr 889/20.

²⁵Mirosław z Bytynia, zob. wyżej, nr 816/4.

²⁶Piotr z Nowca, zob. wyżej, nr 889/21.

Dokument Nr 944

Brodnia, 3 lipca 1422

Król Władysław Jagiełło nadaje młyn pod Kołem cieśli Świętosławowi.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 44, k. 61v - 62. Wpis 16 maja 1464 w potwierdzeniu notariusza publiczego z daty: Kolo, 11 maja 1434.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 597 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Cum inter humane nature commoda memoria hominum nichil dignius^a habeatur, opportunum existit, ut actus hominum literarum apicibus et fidedignorum testium annotacione perhennentur, ne lapsu temporum evanescant, proinde nos Wladislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum Crac(ouie), Sandomirie, Lancicie, Syradie, Cuyawie Lithwanieque princeps suppremus, Pomeranie dominus et heres Russie, significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris presencium noticiam habituris, quomodo sane perpendentes fidelium serviciorum ingenii constanciam, quibus solers Swanthoslaus carpentarius noster fidelis dilectus in carpentariatus maysterio nostre placere meruit maiestati et in futurum aucto fidelitatis studio prestancius potuerit complacere, horum intuitu volentes ipsum graciarum nostrarum prosequi favoribus et ad servicia nostra continuo reddere prompciorem, cupientes ecciam^b molendini nostri circa Colo civitatem nostram prope pontem et viam, quibus itur versus Syradiam, super flumine Wartha situati¹ et per patrem Swanthoslai iam defunctum denuo fundati et errecti, condicionem facere meliorem et fructus nostros regales feliciter adaugere, de fidelitate et prudencia predicti Swanthoslai ad plenum confidentes, sibi suisque heredibus et successoribus legittimis predictum nostrum molendinum regendum, tenendum commisimus et tenorepresencium committimus gubernandum. In quo molendino predicto Swanthoslao et suis heredibus et successoribus legittimis terciam mensuram emolimentor um omnium frugum, cuiuscumque sint generis, brasei et de walkmyn, in quo panni textorum tunduntur et reformantur, tercium denarium damus, donamus, assignamus, inscribimus et largimur donacione perpetua dandum et in ewm per eum et heredes suos et successores legittimos habendum, tenendum, utifruendum et pacifice ac quiete possidendum necnon vendendum, dandum, donandum, commutandum et ad usus ipsius meliores convertendum, prout sibi, heredibus et successoribus legittimis suis melius et utilius videbitur expedire, de cuiusquidem molendini emollimentis duas mensuras et de walkmyn duos denarios provenientes pro nobis et nostris successoribus reservamus. Racione cuius donacionis nostre prefatus Swanthoslaus cum suis heredibus et successoribus legittimis reservare, restaurare et reparare tenebitur predictum molendinum et si per ventorum rabiem, aquarum inundancium ruptum aut per ignis voraginem exustum fuerit vel vetustate consumptum, prefatus Swanthoslaus cum suis successoribus legittimis aliud mo'endinum denuo instaurare tenebitur et construere. Ita tamen, quod nos vel nostri successores pro huiusmodi reformacione, instauracione et reparacione vel denuo construccione duas partes, molendinator vero terciam impendere, similiter pro lapidibus molaribus et ferramentis quomodolibet ad molendinum oportunis predictum nos et nostri successores duas partes, molendinator terciam assignare debemus atque dare. Preterea ortum cum prato circa molendinum predictum iacencia eidem molendino adiungimus et apropriamus per prefatum Swanthoslaum, suos heredes et successores legittimos perpetue possidenda. Harum quibus sigillum nostrum est appensum testimonio literarum. Acta in Brodna feria sexta in crastino Visitacionis Sancte Marie anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo secundo², presentibus ibidem reverendissimo in Christo patre domino Nicolao Dei gracia archiepiscopo Gneznensi et primate necnon magnificis et strennuis Jacobo de Conyeczpole palatino³, Martino de Calynowa castellano Syradiensibus⁴, Petro Schaffranyecz de Luczycze succamerario Cracouiensi⁵, Petro de Wydawa iudice Syradiensi⁶ et Laurencio Zaremba marschalko curie nostre⁷ et aliis quampluribus nostris fidelibus fidedignis. Datum per manus reverendi in Christo patris domini Alberti Dei gracia episcopi Cracouinsis, Regni Polonie (^c-d

cancellarii⁸ necnon venerabilis domini Johannis decani Cracouiensis, eiusdem Regni nostri

) vicecancellarii⁹, sincere nobis dilectorum. Ad relacionem venerabilis domini Johannis decani Cracouiensis, Regni Polonie vicecancellarii etc.

^abłędnie dignium Kop.

^btak Kop.

^c-dbrak Kop.

¹Młyn w Kole, na Powierciu. Szerzej o nim w testamencie Stanisława, syna tu występującego cieśli Świętosława, który nie żył już 1434 (Acta capitulorum II nr 597), skądinąd nie znanego.

²Pobyt w Brodni nad Wartą, na pn. od Sieradza, zgodny z itinerarium króla.

³Jakub Koniecpolski, zob. wyżej, nr 776/4.

⁴Marcin Zaremba z Kalinowy, zob. wyżej, nr 807/1.

⁵Piotr Szafraniec z Łuczyc, zob. wyżej, nr 783/8.

⁶Piotr z Widawy (w Sieradzkiem), wyst. od 1388, cześnik sier. 1402, sędzia 1406- 1441, zm. 1441/42 (PSB XXVI s. 436- 437; Spisy sier.).

⁷Wawrzyniec Zaremba z Kalinowy, zob. wyżej, nr 807/2.

⁸Wojciech Jastrzębiec, zob. wyżej, nr 776/10.

⁹Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 845/5.

Dokument Nr 945

Lubicz, 6 września 1422

Król Władysław Jagiełło zwalnia mieszkańców Poznania od opłat targowego.

Or. do 1945 r. - Poznań, WAP, Archiwum m. Poznania nr 477, dziś nie znany.
Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania I 1988 (Kopiariusz miasta z 1536 r.), k. 26v - 27 (wg Or.). Tytuł: Libertas exactionis targowe dicta civibus Poznaniensibus in civitatibus et oppidis Regni diebus forensibus a Wladislao rege conceditur.
Reg.: KDW V, nr 361 (wg Or.).

Wladislavs Dei gracia rex Polonie Lithwanieque princeps supremus et heres Rvssie etc. significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo attendentes famosos ac providos cives nostros Posnanienses fideles dilectos quibusdam exactionibus, que targowe in wlgari nuncupantur, et aliis eiusmodi solucionibus, a quibus predecessorum nostrorum preclare memorie olim regum Polonie etc. atque nostris ratificacionum literis ac privilegiis absolwntur, quocienscumque cum mercanciis suis civi[k. 27]tates et oppida Regni nostri negociaciones suas exercendo visitare contigit opprimi et gravari, ipsos ab huiusmodi exactionibus targowe dictis ac ceteris solucionibus quibuscumque, ut praefertur, volentes civitatis nostre Posnaniensis condicionem facere meliorem, ut sub nostre administracionis cura salubria se senciat recepisse incrementa ipsique cives frequenciori zelo fidei ad nostra obsequia et nostrorum successorum prompciores inardescant, absolvimus et tenore presencium liberamus.
Quocirca vobis capitaneis, burgrabiis, procuratoribus, tenutariis, viceprocuratoribus, theloneariis, exactoribus et aliis quibusvis Regni nostri officialibus ubilibet existentibus necnon magistris civium, advocatis, conssulibus^a civitatum et oppidorum comunitatibus etc., presentibus requirendis, fidelibus nostris dilectis, mandamus seriose et districte precipientes, quatinus praefatos cives nostros Posnanienses et eorum quemlibet, quocienscumque negociando terras Regni nostri peragraverint aut civitates et opida diebus forensibus visitaverint, ad nullas soluciones seu angarias vel exactiones, que targowe nuncupantur, ut prefertur, arceatis seu ipsas ab eis exigatis circa hanc, quam ipsis concessimus libertatem ipsos conservando, gracie nostre sub obtentu. Datum in loco stacionis exercituum nostrorum iuxta areas exusti oppidi Lubicz die dominico proximo ante festum Nativitatis Sancte Marie Virginis gloriosissime anno Domini millesimo quadringentesimo vigesimo secundo¹.
Relacio illustris ducis Switrigal etc.²

^atak Kop.

¹Lubicz na wsch. od Torunia. Data zgodna z itinerarium królewskim.

²Świdrygiełło-Bolesław był bratem Władysława Jagiełły, zm. 1452 (Z. Wdowiszewski, Genealogia Jagiellonów, Warszawa 1968, s. 19 - 20).

Dokument Nr 946

Poznań, 12 października 1422

Król Władysław Jagiełło prezentuje Sędka byłego proboszcza kościoła Św. Wojciecha w Poznaniu na proboszcza w Węglewie.

Or. nieznany. W 1424 r. zaopatrzony był pieczęcią w czerwonym wosku zawieszoną na pasku pergaminowym, przedstawiającą dwa orły i dwie Pogonie, z napisem wokół: Wladislaus Dei gracia rex Polonie.
Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 10, k. 42v - 43. Wpis 10 marca 1424 (wg Or.). Tytuł: Wanglewo, presentacio domini regis.
Reg.: KDW V, nr 363 (wg Kop.).

Wladislaus Dei gracia rex Polonie Lithwanieque princeps suppremus et heres Russie reverendissimo in Christo patri domino Nicolao Dei gracia sancte ecclesie Gneznensis archiepiscopo et primati ac ipsius in spiritualibus vicario generali graciam et favorem regiam, continuum incrementum. [k. 43] Reverendissime in Christo pater, sincere nobis dilecte! Cum discreti viri (^a-b

Sandco rector ecclesie

) ad Sanctum Adalbertum extra muros Poznanienses et Petrus de Wanglewo beneficia sua, que possident, ex certis causis de consensu voluntatis nostre speciali voluntatem habent permutandi¹, quapropter dum et quavis prefatam ecclesiam in Wanglewo parrochialem, cuius ius patronatus et ad ipsam persone presentacionis ad nos pertinet de iure et consuetudine, ex causa permutacionis huiusmodi vacare contingerit, predictum Sandconem presbiterum vita et moribus nobis probatum ad prefatam ecclesiam in Wanglewo p(aternitati) v(estre) duximus presentandum, e(minentissimam) p(aternitatem) v(estram) pettentes et requirentes ex affectu, quatenus eundem Sandconem presbiterum de ipsa ecclesia in Wanglewo, dum sic, ut premittitur, vacaverit, investire velitis, curam animarum et regimen ac administracionem in spiritualibus et temporalibus eiusdem sibi comittentes, prout ad v(estre) p(aternitatis) officium dinoscitur pastorale. Datum in Poznania² feria secunda proxima ante festum sancte Heduigis anno Domini M°CCCC° XX secundo³.

^a-bbrak Kop.

¹Węglewo, wieś par. na pn. od Pobiedzisk (Koz. 1 s. 345, 5 s. 450 - 451). Pleban Sędek, Sędziwój, potwierdzony jest w pozn. kościele Św. Wojciecha już 1420 (Acta capitulorum II nr 963), potem w Węglewie 1431 - 1437 (ib., nr 277, 278, 312; Łaski, Liber beneficiorum I, s. 56, 57). Piotr, skądinąd w Węglewie nie znany, wyst. potem u Św. Wojciecha 1429 i 1441 (Acta capitulorum II nr 1014, 1113).

²Data zgodna z itinerarium królewskim.

³W tej samej sprawie zob. niżej, dok. nr 955.

Dokument Nr 947

Paradyż, 25 października 1422

I. N. Wymienieni świadkowie składają zeznania o przebiegu granicy pomiędzy Polską a Nową Marchią w okolicach Landsbergu (Gorzowa) i Drezdenka.

Uw.:Trzy dok. spisane w trzech miejscowościach przez jednego notariusza publicznego zawierają bardzo wiele tekstu wspólnego, dlatego też drukujemy je łącznie.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 594. Pergamin 322 × 350 mm. Na odwrocie informacje o treści i sygnatury (XVI - XVIII w.)
[podzial wyd.]
Na wszystkich trzech Or. Z. N: krzyż(?) zbudowany z plecionki z czteropolową szachownicą w środku, o ramionach zwieńczonych liśćmi (na górze) i rombami (na bokach), stojący na dwu gradusach wspartych na dwu ozdobnych nóżkach. Na gradusach napis: Ach vnd Ach •:• Ni •:•co •:• la •:• us •:•.
Kop.: (niekompletne): Kórnik, Bibl. Kórn. rkps 203 (tzw. Kopiariusz Jana Łaskiego z XVI w.), s. 205 - 214 (por. o nich Z. Spieralski, w: St. Źr. XXIV, 1979, s. 117 - 118).
Wyd.: Limites Regni Poloniae et Magni Ducatus Litvaniae ex originalibus et exemplis authenticis descripti, Vilnae 1758, s. 4 - 8 (dok. nr 947), s. 8 - 12 (dok. nr 948), s. 12 - 18 (dok. nr 949).

[I^a]n nomine Domini amen. Sub anno ^b-c

nativitatis eiusdem

Domini millesimo quadringentesimo vicesimo secundo, indiccione decima quinta, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno quinto, die
[podzial wyd.]
vicesima quinta mensis Octobris, hora terciarum vel quasi, in cubiculo wenerabilis patris Andree abbatis monasterii in Paradiso ordinis Cisterciensis Poznaniensis diocesis¹
[podzial wyd.]
in mei notarii publici et testium infrascriptorum presencia constituti personaliter
[podzial wyd.]
nobiles domini Dobrogostius de Camyona² et Henricus Conopka in Bukowecz heredes³, armigeri dicte Poznaniensis diocesis, medio iuramento quid quilibet eorum
[podzial wyd.]
tacta ymagine Crucifixi prestitit de dicenda veritate^d-e

in causa

, que inter serenissimum principem et dominum, dominum Wladislaum Dei gracia regem ac totum Regnum Polonie ab una et wenerabilem dominum Paulum de Rusdorff magistrum generalem ac totum ordinem Cruciferorum de Prussia¹¹ partibus ab altera, de et super distinccione limitum sive granicierum inter ipsum Regnum Polonie et terras sive dominia dicti magistri generalis et ordinis Cruciferorum de Prussia et signanter super distinccione limitum, gadium sive granicierum Nowam Marchiam respiciencium vertitur^f seu verti speratur, deposuerunt sive testati sunt. Et primo prefatus
[podzial wyd.]
nobilis dominus Dobrogostius de Camyona etatis octuaginta annorum
[podzial wyd.]
sic, ut dictum est, iuratus et interrogatus, quid sibi constaret de dictis limitibus, gadibus sive graniciebus Regnum Polonie ac Nowam Marchiam respicientibus, respondit, quod omnes ville in ista parte fluvii Wartha, videlicet Deschno^g¹³, Vlym¹⁴ et Borek¹⁵, ab antiquo pertinebant et spectabant ad Coronam et Regnum Polonie supradictum ac intra eiusdem Regni limites site sunt et locate. Item interrogatus de causa sciencie respondit, quod recordatur^h, quia villani dictarum villarum in signum subieccionis et servitutis debite sic, ut et ceteri villani villarum ad monasteria in Paradiso et inⁱ Blezowo^j¹⁶ spectancium, solvere solebant capitaneo castri et pro ipso castro Medzirecz¹⁷ singulis annis certas contribuciones seu obvenciones, videlicet ^d-e

owa ad festum Pasche et

pro porco, wlgariter wyeprzowe. Item interrogatus, quomodo dicte ville sunt dewolute ad opidum Landisberg¹⁸, respondit, quod quidem abbas monasterii in Paradiso predicti nomine Andreas,
[podzial wyd.]
qui, prout testis retulit, eundo ad Curiam Romanam in via defunctus est¹⁹,
[podzial wyd.]
dictam villam Carnyn prefatis opidanis Landisbergensibus pro certa summa pecuniarum, quam ad presens non recordatur, vendidit coactus et compulsus eo, quod dicti opidani Landisbergenses curiam dicti domini abbatis cum multo comittatu^k subintrantes, ipsam curiam ac ecclesiam in eadem villa Carnyn iniuriose concremaverunt ac alia plura dampna eidem ville intulerunt, propter que dictus abbas, ipsam villam a prefatis iniuriis etⁱ dampnis protegere ac defendere non valens, eam vendidit, prout supra,
[podzial wyd.]
et subiunxit, quod prefati opidani Landisbergenses singulis annis racione empcionis et vendicionis dicte ville Carnyn solverunt et solvunt ac imperpetuum se astrinxerunt et obligaverunt solvere duodecim talenta piperis domino abbati pro tempore existenti et suo conventui in Paradiso in Frankenfordis sibi vel cui ipse dominus abbas levanda comiserit reponenda, presentanda et cum effectu assignanda. Item idem testis adiecit, quod sepedicti opidani Landisbergenses racione serviciorum a predicta villa^l Carnyn debitorum strennuo et nobili militi domino Domarath capitaneo Maioris Polonie²⁰ generali^ł tociens, quociens singulis annis per eum moniti fuerant, ^d-e

unum vas de vino

et aliud de cervisia Landisbergensi
[podzial wyd.]
et interdum unum currum de nucibus avellanis
[podzial wyd.]
in signum servitutis racione dicte ville Carnyn debite pro castro Medzirecz^m, pro honore dicti domini Domarath dederunt petentes, ne ad servicia dicto castro Medzireczⁿ taliter, ut predictum est, debita stringerentur.
Et post decessum dicti domini Domarath alii capitanei seu tenutarii successerunt in castrum Medzirecz^p, qui ignorabant de serviciis villanorum ville Carnyn predicte
[podzial wyd.]
ex eo, quod fuerunt hospites, ^q-r

videlicet de terra Cracouiensi

(^s-t

quidem dominus Tworzyan etc.

nobilis terrigena

^ainicjalnego I nie wrysowano 947, 948, 949

^b-ceiusdem nativitatis 947

^d-ebrak 949

^fvertur 948

^gkleks 949 (wspomniany na końcu dok. 949)

^hrecordaretur 949

ⁱbrak 949

^jBleznow 947

^kcomitatu 949

^lvillam, końcowe m skr. 947

^łbrak 948, 949

^mMedirecz 947

ⁿMedzirzecz 948

^onadpisane 948

^pMedzirzecz 947

^q-rbrak 948

^s-tbrak 947 i 948

^uzamiast debitis: et aliis

^vzamiast nec: ita ut 949, et 948

^w-xnobiles terrigeni 949

^ytak 947 i 949

^ztetenuit błędnie 947

^aaNothessz 947

^abquoquidem 947

^acNothessz 948

^adcupiendo 948

^aepredictis 949

^afvocatus 947

¹Paradyż, opactwo cystersów na pd. od Międzyrzecza. Opat Andrzej Wandholtz wyst. 1414 - 1423 (KDW V nr 246 - 367).

²Kamionna, miasto na pd.-wsch. od Międzychodu (Koz. 2 s. 274). Dobrogost (różny od D. z Kamiennej w Kaliskiem) wyst. 1390 - 1426 (SHGWlkp.).

³Bukowiec, wieś par. na pd.-wsch. od Międzyrzecza (SHGPoz. I). Henryk Konopka wyst. 1412 - 1436 (ib.).

⁴Dobrogost z Sierakowa, zob. wyżej, nr 780/1.

⁵Zatom Stary par. Sieraków, na zach. od Sierakowa (Koz. 3 s. 457). Mikołaj wyst. 1388 - 1430 (Poz. I nr 426; Roty I nr 1371); wg niniejszego dok. miałby się urodzić ok. 1342 r.

⁶Jabłonowo par. Chrzypsko Wielkie, na wsch. od Sierakowa (SHGPoz. I). Jan wyst. od 1390 (Poz. I), tutaj ostatnia wzmianka.

⁷Mieszczanie z Sierakowa skądinąd nie znani.

⁸Międzychód, miasto w powiecie pozn. Teodoryk, także z Iwna, zob. wyżej, nr 780/8.

⁹Gorzycko par. Kamionna, na pd.-zach. od Międzychodu (SHGPoz. I). Tomasz, Tomisław, Bryl wyst. od 1396 (ib.).

¹⁰Marcin Warcina skądinąd nie znany.

¹¹Paweł Russdorf wielki mistrz krzyżacki 1422 - 1441.

¹²Deszczno, Karnin, Ulim i Borek, wsie na lewym brzegu Warty, w jej wielkim zakolu na pd. od dzis. Gorzowa WIkp.

¹³Deszczno, Karnin, Ulim i Borek, wsie na lewym brzegu Warty, w jej wielkim zakolu na pd. od dzis. Gorzowa WIkp.

¹⁴Deszczno, Karnin, Ulim i Borek, wsie na lewym brzegu Warty, w jej wielkim zakolu na pd. od dzis. Gorzowa WIkp.

¹⁵Deszczno, Karnin, Ulim i Borek, wsie na lewym brzegu Warty, w jej wielkim zakolu na pd. od dzis. Gorzowa WIkp.

¹⁶Bledzew, opactwo cystersów na pd.-zach. od Skwierzyny (SHGPoz. I).

¹⁷Międzyrzecz, miasto w powiecie pozn.

¹⁸Landsberg, dziś Gorzów Wlkp. nad dolną Wartą.

¹⁹Dok. odstąpienia Karnina mieszczanom landsberskim nosi datę 6 czerwca 1385 (KDW III nr 1831), por. też ib. nr 1832, 1668 oraz KDW VI nr 229. Opat Andrzej wyst. 1380 - 1386 (KDW III nr 1782 n.).

²⁰Domarat z Iwna i Pierzchna, Grzymalita, był GWP 1377 - 1383, potem kasztelanem pozn. 1382 - 1399, zm. 1399/1400 (PSB V s. 305 - 306; WSB s. 153 - 154; Spisy wlkp.). Domarat był też jednocześnie starostą międzyrzeckim 1384, jednak utracił starostwo już w (przed?) 1385 (GStar. s. 49) i jako taki jest tu wspomniany.

²¹Tworzyjan?, Florian?, starosta międzyrzecki skądinąd nie znany.

²²Chronologia zdaje się tu być zachwiana; mowa jednak zapewne o wojnie domowej w Wielkopolsce po śmierci Ludwika Węgierskiego, tj. w l. 1383 - 1386.

²³Drezdenko (Drzeń) nad Notecią.

²⁴Bierzwiennik, nazwa wyst. tylko tutaj oraz w traktacie brzeskim z Krzyżakami 1435 r. (Weise, Staatsverträge I, s. 202: Notesz sive Byrzwennyk).

²⁵Wronki, miasto nad Wartą.

²⁶Santok u spływu Warty i Noteci. Tenutariuszy Santoka nie znamy; wydaje się, że w czasach późniejszych pozostałe po polskiej stronie granicy części Santoka (m. in. gród) łączono zazwyczaj ze starostwem międzyrzeckim. Wronki były w tym czasie zawsze w tenucie panów z Szamotuł (GStar. s. 68).

²⁷Ostroróg miasto pomiędzy Wronkami a Szamotułami. Mikołaj skądinąd nie znany.

²⁸Mikołaj Baworowski, zob. wyżej, nr 851/15.

²⁹Hochzeit, zamek Wedlów, dziś Osieczno (O. Stare) nad Drawą, między Dobiegniewem a Człopą (Koz. 2 s. 555).

³⁰Skądinąd nie znany.

³¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

³²Dobrogost z Prusimia, Kolna, zob. wyżej, nr 802/6.

³³Kurnatowice (Kunratowice) par. Sieraków, na pd. od Sierakowa (Koz. 2 s. 374 - 375). Marcin wyst. 1413 - 1434 (SHGWlkp.).

³⁴Pleban sierakowski Stefan wyst. 1422 (tutaj) - 1428 (SHGWlkp.).

³⁵Wyst. tylko tutaj.

³⁶Knyszyn par. Chojnica, na pd.-zach. od Murowanej Gośliny (Koz. 2 s. 307). Jan wyst. 1422 (tutaj) - 1442, nie wiemy czy ident. z późniejszym burgrabią pozn. 1450, 1462 - 1473 (SHGWlkp.; GUrz. s. 173).

³⁷Domarat wyst. bardzo rzadko, zapewne ident. z D. z Siekowa (Siekówka?) i Grabianowa 1435 (SHGWlkp.), być może zm. przed ojcem.

³⁸Wójt Wilhelm skądinąd nie znany.

³⁹Dobiesław z Gorzycka (zob. wyżej, przypis 9) wyst. 1420 - 1447 (SHGPoz. I).

⁴⁰Mikołaj z Tarnowa, zob. wyżej, nr 887/9.

Dokument Nr 948

Międzychód, 28 października 1422

I. N. Wymienieni świadkowie składają zeznania o przebiegu granicy pomiędzy Polską a Nową Marchią w okolicach Landsbergu (Gorzowa) i Drezdenka.

Uw.:Trzy dok. spisane w trzech miejscowościach przez jednego notariusza publicznego zawierają bardzo wiele tekstu wspólnego, dlatego też drukujemy je łącznie.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 595. Pergamin 330 × 425 mm, trzy dziurki w tekście. Na odwrocie sygnatury i informacje o treści (XVI w.).
Na wszystkich trzech Or. Z. N: krzyż(?) zbudowany z plecionki z czteropolową szachownicą w środku, o ramionach zwieńczonych liśćmi (na górze) i rombami (na bokach), stojący na dwu gradusach wspartych na dwu ozdobnych nóżkach. Na gradusach napis: Ach vnd Ach •:• Ni •:•co •:• la •:• us •:•.
Kop.: (niekompletne): Kórnik, Bibl. Kórn. rkps 203 (tzw. Kopiariusz Jana Łaskiego z XVI w.), s.205 - 214 (por. o nich Z. Spieralski, w: St. Źr. XXIV, 1979, s. 117 - 118).
Wyd.: Limites Regni Poloniae et Magni Ducatus Litvaniae ex originalibus et exemplis authenticis descripti, Vilnae 1758, s. 4 - 8 (dok. nr 947), s. 8 - 12 (dok. nr 948), s. 12 - 18 (dok. nr 949).

[I^a]n nomine Domini amen. Sub anno ^b-c

nativitatis eiusdem

Domini millesimo quadringentesimo vicesimo secundo, indiccione decima quinta, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno quinto, die
[podzial wyd.]
vicesima octava mensis Octobris, hora terciarum vel quasi, in domo strennui domini Theodrici vexilliferis Poznaniensis in opido Myedzichod⁸
[podzial wyd.]
in mei notarii publici et testium infrascriptorum presencia constituti personaliter
[podzial wyd.]
prefatus dominus Theodricus, nobilis Thomislaus Bril de Gorziczsko heredes⁹, armigeri dicte Poznaniensis diocesis et providus Mathias Wartina opidanus ibidem in Medzichod¹⁰, quilibet eorum medio iuramento
[podzial wyd.]
tacta ymagine Crucifixi prestitit de dicenda veritate^d-e

in causa

, que inter serenissimum principem et dominum, dominum Wladislaum Dei gracia regem ac totum Regnum Polonie ab una et wenerabilem dominum Paulum de Rusdorff magistrum generalem ac totum ordinem Cruciferorum de Prussia¹¹ partibus ab altera, de et super distinccione limitum sive granicierum inter ipsum Regnum Polonie et terras sive dominia dicti magistri generalis et ordinis Cruciferorum de Prussia et signanter super distinccione limitum, gadium sive granicierum Nowam Marchiam respiciencium vertitur^f seu verti speratur, deposuerunt sive testati sunt. Et primo prefatus
[podzial wyd.]
Nicolaus Zathomsky etatis nonaginta annorum vel citra
[podzial wyd.]
sic, ut dictum est, iuratus et interrogatus, quid sibi constaret de dictis limitibus, gadibus sive graniciebus Regnum Polonie ac Nowam Marchiam respicientibus, respondit, quod omnes ville in ista parte fluvii Wartha, videlicet Deschno^g¹³, Vlym¹⁴ et Borek¹⁵, ab antiquo pertinebant et spectabant ad Coronam et Regnum Polonie supradictum ac intra eiusdem Regni limites site sunt et locate. Item interrogatus de causa sciencie respondit, quod recordatur^h, quia villani dictarum villarum in signum subieccionis et servitutis debite sic, ut et ceteri villani villarum ad monasteria in Paradiso et inⁱ Blezowo^j¹⁶ spectancium, solvere solebant capitaneo castri et pro ipso castro Medzirecz¹⁷ singulis annis certas contribuciones seu obvenciones, videlicet ^d-e

owa ad festum Pasche et

pro porco, wlgariter wyeprzowe. Item interrogatus, quomodo dicte ville sunt dewolute ad opidum Landisberg¹⁸, respondit, quod quidem abbas monasterii in Paradiso predicti nomine Andreas,
[podzial wyd.]
dudum defunctus,
[podzial wyd.]
dictam villam Carnyn prefatis opidanis Landisbergensibus pro certa summa pecuniarum, quam ad presens non recordatur, vendidit coactus et compulsus eo, quod dicti opidani Landisbergenses curiam dicti domini abbatis cum multo comittatu^k subintrantes, ipsam curiam ac ecclesiam in eadem villa Carnyn iniuriose coneremaverunt ac alia plura dampna eidem ville intulerunt, propter que dictus abbas, ipsam villam a prefatis iniuriis et^l dampnis protegere ac defendere non valens, eam vendidit, prout supra,
[podzial wyd.]
et subiunxit, quod prefati opidani Landisbergenses singulis annis racione empcionis et vendicionis dicte ville Carnyn solverunt et solvunt ac imperpetuum se astrinxerunt et obligaverunt solvere duodecim talenta piperis domino abbati pro tempore existenti et suo conventui in Paradiso in Frankenfordis sibi vel cui ipse dominus abbas levanda comiserit reponenda, presentanda et cum effectu assignanda. Item idem testis adiecit, quod sepedicti opidani Landisbergenses racione serviciorum a predicta villa^l Carnyn debitorum strennuo et nobili militi domino Domarath capitaneo Maioris Polonie²⁰ generali^ł tociens, quociens singulis annis per eum moniti fuerant, ^d-e

unum vas de vino

et aliud de cervisia Landisbergensi
[podzial wyd.]
in signum servitutis racione dicte ville Carnyn debite pro castro Medzirecz^m, pro honore dicti domini Domarath dederunt petentes, ne ad servicia dicto castro Medzireczⁿ taliter, ut predictum est, debita stringerentur.
Item interrogatus, unde sibi constaret, respondit^o, quod dictum vinum et cervisiam predictos opidanos Landisbergenses in curribus aduci vidit et idem vinum ac cervisiam cum patruo suo domino Domarath predicto bibit
Et post decessum dicti domini Domarath alii capitanei seu tenutarii successerunt in castrum Medzirecz^p, qui ignorabant de serviciis villanorum ville Carnyn predicte
[podzial wyd.]
ex eo, quod fuerunt hospites, ^q-r

videlicet de terra Cracouiensi

(^s-t

quidem dominus Tworzyan etc.

²¹) et postea orte sunt gwerre in Regno Polonie ²², ita quod dicti opidani Landisbergenses pro serviciis, contribucionibus seu obvencionibus de ipsa villa Carnyn debitis^u minime fuerunt moniti et sic evadere volunt nec^v dicto castro Medzirecz^p servire villanos predictos prohibent in preiudicium domini regis et Corone Regni Polonie.
Item interrogatus, quid sibi constaret de castro Dirdzen²³, respondit, quod castrurn predictum Dirdzen et omnes hereditates, silve, borre ac nemora in ista parte fluvii Nothessch^aa sita sunt intra limites Regni Polonie, non obstante isto, quod maxima pars dicti fluvii Nothessch^aa propter obstaculum retro castrum per artem factum, per quod^ab dictus fluvius Nothessch^aa quasi retrograde in ista parte castri in quendam torrentem Birzwennyk²⁴ dictum defluit et decurrit, quem torrentem Birzwennyk propter dicti fluvii Nothessch^ac in eum decursum dictum castrum Dirdzen pro se per hoc usurpare cupientes^ad Nothessch vocant et appellant. Et prout idem testis deposuit, si dictum obstaculum amoveretur, sepedictus fluvius Nothessch meatu suo naturali in illa parte castri Dirdzen decurreret, prout prius decurrebat. Item secundus testis
[podzial wyd.]
Thomislaus Bril cum tercio, videlicet Mathia Wartina, predicti ambo etatis septuaginta vel citra annorum, iurati et interrogati, quid eis constaret de premissis limitibus, responderunt similiter et eodem modo, prout primus testis deposuit, in omnibus dictis suis superius expressis secum concordando et sic esse affirmant.
[podzial wyd.]
Super quibus omnibus et singulis premissis magnificus ac strennuus dominus Sandiwogius palatinus Poznaniensis etⁱ capitaneus Maioris Polonie generalis³¹, prefati domini Wladislai regis ac tocius Corone Regni Polonie suoque nominibus peciit a me notario publico infrascripto sibi fieri et confici unum vel plura publicum seu publica instrumenta. Acta sunt hec anno, indiccione, pontificatus, die, mense, hora et loco, quibus supra, presentibus
[podzial wyd.]
ibidem nobilibus viris, dominis: Domarath filio strennui domini Theodrici predicti³⁷, Vilhelmo advocato in Medzichod³⁸ et Dobeslao de Gorziczsko³⁹
[podzial wyd.]
armigeris Poznaniensis diocesis predicte, testibus ad premissa vocatis^af specialiter et rogatis.
Z.N. Et ego Nicolaus quodam Johannis Tharnowsky clericus Poznaniensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius⁴⁰, predictis iuramentis, deposicionibus aliisque omnibus et singulis premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, ideo hoc presens publicum instrumentum manu mea^ł propria scripsi et in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis consignando,
[podzial wyd.]
in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum rogatus et requisitus.

^ainicjalnego I nie wrysowano 947, 948, 949

^b-ceiusdem nativitatis 947

^d-ebrak 949

^fvertur 948

^gkleks 949 (wspomniany na końcu dok. 949)

^hrecordaretur 949

ⁱbrak 949

^jBleznow 947

^kcomitatu 949

^lvillam, końcowe m skr. 947

^łbrak 948, 949

^mMedirecz 947

ⁿMedzirzecz 948

^onadpisane 948

^pMedzirzecz 947

^q-rbrak 948

^s-tbrak 947 i 948

^uzamiast debitis: et aliis 949

^vzamiast nec: ita ut 949, et 948

^w-xnobiles terrigeni 949

^ytak 947 i 949

^ztetenuit błędnie 947

^aaNothessz 947

^abquoquidem 947

^acNothessz 948

^adcupiendo 948

^aepredictis 949

^afvocatus 947

¹Paradyż, opactwo cystersów na pd. od Międzyrzecza. Opat Andrzej Wandholtz wyst. 1414 - 1423 (KDW V nr 246 - 367).

²Kamionna, miasto na pd.-wsch. od Międzychodu (Koz. 2 s. 274). Dobrogost (różny od D. z Kamiennej w Kaliskiem) wyst. 1390 - 1426 (SHGWIkp.).

³Bukowiec, wieś par. na pd-wsch. od Międzyrzecza (SHGPoz. I). Henryk Konopka wyst. 1412 - 1436 (ib.).

⁴Dobrogost z Sierakowa, zob. wyżej, nr 780/1.

⁵Zatom Stary par. Sieraków, na zach. od Sierakowa (Koz. 3 s. 457). Mikołaj wyst. 1388 - 1430 (Poz. I nr 426; Roty I nr 1371); wg niniejszego dok. miałby się urodzić ok. 1342 r.

⁶Jabłonowo par. Chrzypsko Wielkie, na wsch. od Sierakowa (SHGPoz. I). Jan wyst. od 1390 (Poz. I), tutaj ostatnia wzmianka.

⁷Mieszczanie z Sierakowa skądinąd nie znani.

⁸Międzychód, miasto w powiecie pozn. Teodoryk, także z Iwna, zob. wyżej, nr 780/8.

⁹Gorzycko par. Kamionna, na pd.-zach. od Międzychodu (SHGPoz. I). Tomasz, Tomisław, Bryl wyst. od 1396 (ib.).

¹⁰Marcin Warcina skądinąd nie znany.

¹¹Paweł Russdorf wielki mistrz krzyżacki 1422 - 1441.

¹²Deszczno, Karnin, Ulim i Borek, wsie na lewym brzegu Warty, w jej wielkim zakolu na pd od dzis. Gorzowa WIkp.

¹³Deszczno, Karnin, Ulim i Borek, wsie na lewym brzegu Warty, w jej wielkim zakolu na pd od dzis. Gorzowa WIkp.

¹⁴Deszczno, Karnin, Ulim i Borek, wsie na lewym brzegu Warty, w jej wielkim zakolu na pd od dzis. Gorzowa WIkp.

¹⁵Deszczno, Karnin, Ulim i Borek, wsie na lewym brzegu Warty, w jej wielkim zakolu na pd od dzis. Gorzowa WIkp.

¹⁶Bledzew, opactwo cystersów na pd.-zach. od Skwierzyny (SHGPoz. I).

¹⁷Międzyrzecz, miasto w powiecie pozn.

¹⁸Landsberg, dziś Gorzów Wlkp. nad dolną Wartą.

²⁰Domarat z Iwna i Pierzchna, Grzymalita, był GWP 1377 - 1383, potem kasztelanem pozn. 1382 -1399, zm. 1399/1400 (PSB V s. 305 - 306; WSB s. 153 -154; Spisy wlkp.). Domarat był też jednocześnie starostą międzyrzeckim 1384, jednak utracił starostwo już w (przed?)1385 (GStar. s. 49) i jako taki jest tu wspomniany.

²¹Tworzyjan?, Florian?, starosta, międzyrzecki skądinąd nie znany.

²²Chronologia zdaje się tu być zachwiana; mowa jednak zapewne o wojnie domowej w Wielkopolsce po śmierci Ludwika Węgierskiego, tj. w l. 1383 - 1386.

²³Drezdenko (Drzeń) nad Notecią.

²⁴Bierzwiennik, nazwa wyst. tylko tutaj oraz w traktacie brzeskim z Krzyżakami 1435 r. (Weise, Staatsverträge I, s. 202: Notesz sive Byrzwennyk).

²⁵Wronki, miasto nad Wartą.

²⁷Ostroróg miasto pomiędzy Wronkami a Szamotułami. Mikołaj skądinąd nie znany.

²⁸Mikołaj Baworowski, zob. wyżej, nr 851/15.

²⁹Hochzeit, zamek Wedlów, dziś Osieczno (O. Stare) nad Drawą, między Dobiegniewem a Człopą (Koz. 2 s. 555).

³⁰Skądinąd nie znany.

³¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

³²Dobrogost z Prusimia, Kolna, zob. wyżej, nr 802/6.

³³Kurnatowice (Kunratowice) par. Sieraków, na pd. od Sierakowa (Koz. 2 s. 374 - 375). Marcin wyst. 1413 - 1434 (SHGWIkp.).

³⁴Pleban sierakowski Stefan wyst. 1422 (tutaj) - 1428 (SHGWlkp.).

³⁵Wyst. tylko tutaj.

³⁶Knyszyn par. Chojnica, na pd.-zach. od Murowanej Gośliny (Koz. 2 s. 307). Jan wyst. 1422 (tutaj) - 1442, nie wiemy czy ident. z póżniejszym burgrabią pozn. 1450, 1462 - 1473 (SHGWIkp.; GUrz. s. 173).

³⁷Domarat wyst. bardzo rzadko, zapewne ident. z D. z Siekowa (Siekówka?) i Grabianowa 1435 (SHGWIkp.), być może zm. przed ojcem.

³⁸Wójt Wilhelm skądinąd nie znany.

³⁹Dobiesław z Gorzycka (zob. wyżej, przypis 9) wyst. 1420 - 1447 (SHGPoz. I).

⁴⁰Mikołaj z Tarnowa, zob. wyżej, nr 887/9.

Dokument Nr 949

Sieraków, 29 października 1422

I. N. Wymienieni świadkowie składają zeznania o przebiegu granicy pomiędzy Polską a Nową Marchią w okolicach Landsbergu (Gorzowa) i Drezdenka.

Uw.:Trzy dok. spisane w trzech miejscowościach przez jednego notariusza publicznego zawierają bardzo wiele tekstu wspólnego, dlatego też drukujemy je łącznie.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 596. Pergamin 275 × 480 mm. Na odwrocie informacje o treści (XVII w.)
Na wszystkich trzech Or. Z. N: krzyż(?) zbudowany z plecionki z czteropolową szachownicą w środku, o ramionach zwieńczonych liśćmi (na górze) i rombami (na bokach), stojący na dwu gradusach wspartych na dwu ozdobnych nóżkach. Na gradusach napis: Ach vnd Ach •:• Ni •:•co •:• la •:• us •:•.
Kop.: (niekompletne): Kórnik, Bibl. Kórn. rkps 203 (tzw. Kopiariusz Jana Łaskiego z XVI w.), s.205 - 214 (por. o nich Z. Spieralski, w: St. Źr. XXIV, 1979, s. 117 - 118).
Wyd.: Limites Regni Poloniae et Magni Ducatus Litvaniae ex originalibus et exemplis authenticis descripti, Vilnae 1758, s. 4 - 8 (dok. nr 947), s. 8 - 12 (dok. nr 948), s. 12 - 18 (dok. nr 949).

[I^a]n nomine Domini amen. Sub anno ^b-c

nativitatis eiusdem

Domini millesimo quadringentesimo vicesimo secundo, indiccione decima quinta, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno quinto, die
[podzial wyd.]
vicesima nona mensis Octobris, hora terciarum vel quasi, in curia nobilis domini Dobrogostii in Siracowo heredis armigeri Poznaniensis diocesis ⁴
[podzial wyd.]
in mei notarii publici et testium infrascriptorum presencia constituti personaliter
[podzial wyd.]
nobiles viri Nicolaus in Zathom⁵ et Johannes in Jablonowo heredes⁶ necnon providi Nicolaus Lyczykans et Nicolaus Kukyelka opidani ibidem in Siracowo⁷ dicte Poznaniensis diocesis, medio iuramento quid quilibet eorum
[podzial wyd.]
tacta ymagine Crucifixi prestitit de dicenda veritate^d-e

in causa

, que inter serenissimum principem et dominum, dominum Wladislaum Dei gracia regem ac totum Regnum Polonie ab una et wenerabilem dominum Paulum de Rusdorff magistrum generalem ac totum ordinem Cruciferorum de Prussia¹¹ partibus ab altera, de et super distinccione limitum sive granicierum inter ipsum Regnum Polonie et terras sive dominia dicti magistri generalis et ordinis Cruciferorum de Prussia et signanter super distinccione limitum, gadium sive granicierum Nowam Marchiam respiciencium vertitur^f seu verti speratur, deposuerunt sive testati sunt. Et primo prefatus
[podzial wyd.]
dominus Theodricus quinquaginta annorum vel citra
[podzial wyd.]
sic, ut dictum est, iuratus et interrogatus, quid sibi constaret de dictis limitibus, gadibus sive graniciebus Regnum Polonie ac Nowam Marchiam respicientibus, respondit, quod omnes ville in ista parte fluvii Wartha, videlicet Deschno^g¹³, Vlym¹⁴ et Borek¹⁵, ab antiquo pertinebant et spectabant ad Coronam et Regnum Polonie supradictum ac intra eiusdem Regni limites site sunt et locate. Item interrogatus de causa sciencie respondit, quod recordatur^h, quia villani dictarum villarum in signum subieccionis et servitutis debite sic, ut et ceteri villani villarum ad monasteria in Paradiso et inⁱ Blezowo^j¹⁶ spectancium, solvere solebant capitaneo castri et pro ipso castro Medzirecz¹⁷ singulis annis certas contribuciones seu obvenciones, videlicet ^d-e

owa ad festum Pasche et

pro porco, wlgariter wyeprzowe. Item interrogatus, quomodo dicte ville sunt dewolute ad opidum Landisberg¹⁸, respondit, quod quidem abbas monasterii in Paradiso predicti nomine Andreas,
[podzial wyd.]
qui dudum defunctus est,
[podzial wyd.]
dictam villam Carnyn prefatis opidanis Landisbergensibus pro certa summa pecuniarum, quam ad presens non recordatur, vendidit coactus et compulsus eo, quod dicti opidani Landisbergenses curiam dicti domini abbatis cum multo comittatu^k subintrantes, ipsam curiam ac ecclesiam in eadem villa Carnyn iniuriose coneremaverunt ac alia plura dampna eidem ville intulerunt, propter que dictus abbas, ipsam villam a prefatis iniuriis et^l dampnis protegere ac defendere non valens, eam vendidit, prout supra,
[podzial wyd.]
alias vero villas predictas ignorat, quomodo dicti opidani Landisbergenses pro se usurpaverunt,
[podzial wyd.]
et subiunxit, quod prefati opidani Landisbergenses singulis annis racione empcionis et vendicionis dicte ville Carnyn solverunt et solvunt ac imperpetuum se astrinxerunt et obligaverunt solvere duodecim talenta piperis domino abbati pro tempore existenti et suo conventui in Paradiso in Frankenfordis sibi vel cui ipse dominus abbas levanda comiserit reponenda, presentanda et cum effectu assignanda. Item idem testis adiecit, quod sepedicti opidani Landisbergenses racione serviciorum a predicta villa^l Carnyn debitorum strennuo et nobili militi domino Domarath capitaneo Maioris Polonie²⁰ generali^ł tociens, quociens singulis annis per eum moniti fuerant, ^d-e

unum vas de vino

et aliud de cervisia Landisbergensi
[podzial wyd.]
in signum servitutis racione dicte ville Carnyn debite pro castro Medzirecz^m, pro honore dicti domini Domarath dederunt petentes, ne ad servicia dicto castro Medzireczⁿ taliter, ut predictum est, debita stringerentur.
Et post decessum dicti domini Domarath alii capitanei seu tenutarii successerunt in castrum Medzirecz^p, qui ignorabant de serviciis villanorum ville Carnyn predicte
[podzial wyd.]
et aliarum villarum predictarum
[podzial wyd.]
ex eo, quod fuerunt hospites, ^q-r

videlicet de terra Cracouiensi

(^s-t

quidem dominus Tworzyan etc.

nobilis terrigena

Regni Polonie limites intet hereditates suas et bona dictorum opidanorum de Landisberg volens distingwere, conveniens cum prefatis opidanis Landisbergensibus disposuit, ordinavit et conclusit, quod pondera de feno fortiter ligata ad medium fluminis Wartha ponere debuerunt sic, ut et fecerunt, et quacumque^y dicta pondera seu ligature feni per aquam dicti fluminis Wartha decurrerent, illic limites hincinde distingwi deberent et notari et factum est, ita quod ubicumque dicta pondera per aquam fluxerunt, ibi ab utraque parte limites notaverunt et eas servaverunt, sic quod prefatus nobilis medietatem fluminis Warthe et medietatem pontis ante dictum opidum Landisberg in eodem flumine siti libere tenuit^z et possedit et medietatem pontalium seu thelonei recepit pro usu suo sicut terrigena Regni Polonie.
Insuper idem testis dixit se audivisse, quod idem terrigena in medio pontis eiusdem super fluvio Wartha dicto ante opidum Landisberg habuit versus partem suam huc ad Poloniam unam clausuram seu walwam super cathenis constructam, quam suis seris claudebat, aliam vero walwam seu clausuram similem dicti opidani Landisbergenses in eodem ponte versus opidum Landisberg habuerunt.
Item interrogatus, quid sibi constaret de castro Dirdzen²³, respondit, quod castrurn predictum Dirdzen et omnes hereditates, silve, borre ac nemora in ista parte fluvii Nothessch^aa sita sunt intra limites Regni Polonie, non obstante isto, quod maxima pars dicti fluvii Nothessch^aa propter obstaculum retro castrum per artem factum, per quod^ab dictus fluvius Nothessch^aa quasi retrograde in ista parte castri in quendam torrentem Birzwennyk²⁴ dictum defluit et decurrit, quem torrentem Birzwennyk propter dicti fluvii Nothessch^ac in eum decursum dictum castrum Dirdzen pro se per hoc usurpare cupientes^ad Nothessch vocant et appellant. Et prout idem testis deposuit, si dictum obstaculum amoveretur, sepedictus fluvius Nothessch meatu suo naturali in illa parte castri Dirdzen decurreret, prout prius decurrebat. Item secundus testis
[podzial wyd.]
Johannes Jablonowsky predictus, etatis sexaginta annorum vel citra,
[podzial wyd.]
iuratus et interrogatus, quid sibi constaret de premissis^ae limitibus, respondit, quod a multis senibus audivit, quomodo prefate ville Deschno, Carnyn, Vlym et Borek sunt intra limites Regni Polonie site et locate, de contribucionibus vero et serviciis per villanos dictarum villarum et opidanos Landisbergenses racione empcionis earundem deposuit, ut testis primus.
[tekst tylko w dok. nr 949: Item subiunxit se scire de quadam turri lignea, que stetit super monte fortalicii in Wronky²⁵, quod recepta de Wronky et in fluvio Wartha ipsa turris usque in Santhok²⁶ missa et ibidem in Santhok dicta turris iterum super monte fortalicii Santhok fuit extructa et locata, quod fortalicium Santhok spectabat et spectare dinoscitur ab antiquo ad Regnum Polonie eo, quod idem tenutarius seu capitaneus tenuit ambo fortalicia predicta Wronky et Santhok nomine regis Polonie. Item tercius et quartus testes Nicolaus Lyczykans et Nicolaus Kukyelka predicti iurati et interrogati, quid ipsis constaret de premissis, responderunt per omnia, ut precedentes.
Item anno, indiccione, pontificatus, die, mense, quibus supra, hora vesperorum vel quasi, in domo providi viri Niclos Hekharth opidani in Ostrorog²⁷ constituti personaliter nobilis dominus Nicolaus Baworowsky armiger²⁸ et predictus Niclos Hekharth dicte Poznaniensis diocesis medio iuramento, quid quilibet eorum tacta ymagine Crucifixi prestitit de dicenda veritate, in causis et articulis supradictis deposuerunt et primo dictus Nicolaus Baworowsky septuaginta annorum etatis vel citra dixit se in iuventute sua apud tenutarium in fortalicio Hochczit²⁹ per unam septimanam clavigerum fuisse, quod fortalicium Hochczit tunc spectabat et pertinebat ad Coronam Regni Polonie, de quo eciam estpublica vox et fama. Item secundus testis Niclos Hekharth predictus iuratus et interrogatus, quid sibi constaret de premissis, eciam etatis septuaginta annorum, respondit se tempore iuventutis sue in opido Landisberg tribus annis cum medio scolam causa studii visitasse et apud quendam opidanum ibidem in Landisberg nomine Johannem Coth³⁰ expensas habuisse, quiquidem Johannes Coth dicto Niclos Hekharth dicere habuit, ut recordaretur, quod vera granicies inter Regnum Poloni: et Nowam Marchiam est et fore dinoscitur in medio fluminis Wartha ante opidum Landisberg et dixit fieri unum palum ferreum in medio fluminis eiusdem Wartha sub medio pontis stare infixum, qui palus mediat et signat veras granicies inter Regnum Polonie et Nowam Marchiam. Item adiecit idem testis Nicolaus Hekharth, quomodo dum eodem tempore scolam in Landisberg ambulasset cum quodem suo constudente nomine Hannus Herndorff de districtu Glogouiensi³⁰ et cum aliis clericis in fluvio Wartha ibidem ante Landisberg notavit, quodam casu super dictum palum ferreum natavit et eum maioribus suis palpans pedibus erecto super aquam corpore stare se dicit in eodem dicens ad socios suos: "Ecce inveni palum, de quo hospes meis michi referebat". Et nunc si esset necesse, vellet eundem palum invenire et ipsum cui placeret demonstrare.
Super quibus omnibus et singulis premissis magnificus ac strennuus dominus Sandiwogius palatinus Poznaniensis etⁱ capitaneus Maioris Polonie generalis³¹, prefati domini Wladislai regis ac tocius Corone Regni Polonie suoque nominibus peciit a me notario publico infrascripto sibi fieri et confici unum vel plura publicum seu publica instrumenta. Acta sunt hec anno, indiccione, pontificatus, die, mense, hora et loco, quibus supra, presentibus
[podzial wyd.]
discretis viris, dominis: Stephano plebano in Siracowo³⁴ et nobilibus Dobrogostio herede ibidem⁴ necnon Stanislao plebano in Ostrorog³⁵ et Johanne in Knyschino herede³⁶
[podzial wyd.]
armigeris Poznaniensis diocesis predicte, testibus ad premissa vocatis^af specialiter et rogatis.
Z.N. Et ego Nicolaus quodam Johannis Tharnowsky clericus Poznaniensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius⁴⁰, predictis iuramentis, deposicionibus aliisque omnibus et singulis premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, ideo hoc presens publicum instrumentum manu mea^ł propria scripsi et in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis consignando, constat eciam michi notario de macula prope finem superius in quarta decima linea, in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum rogatus et requisitus.

^ainicjalnego I nie wrysowano 947, 948, 949

^b-ceiusdem nativitatis 947

^d-ebrak 949

^fvertur 948

^gkleks 949 (wspomniany na końcu dok. 949)

^hrecordaretur 949

ⁱbrak 949

^jBleznow 947

^kcomitatu 949

^lvillam, końcowe m skr. 947

^łbrak 948, 949

^mMedirecz 947

ⁿMedzirzecz 948

^onadpisane 948

^pMedzirzecz 947

^q-rbrak 948

^s-tbrak 947 i 948

^uzamiast debitis: et aliis 949

^vzamiast nec: ita ut 949, et 948

^w-xnobiles terrigeni 949

^ytak 947 i 949

^ztetenuit błędnie 947

^aaNothessz 947

^abquoquidem 947

^acNothessz 948

^adcupiendo 948

^aepredictis 949

^afvocatus 947

¹Paradyż, opactwo cystersów na pd. od Międzyrzecza. Opat Andrzej Wandholtz wyst. 1414 - 1423 (KDW V nr 246 - 367).

²Kamionna, miasto na pd.-wsch. od Międzychodu (Koz. 2 s. 274). Dobrogost (różny od D. z Kamiennej w Kaliskiem) wyst. 1390 - 1426 (SHGWIkp.).

³Bukowiec, wieś par. na pd-wsch. od Międzyrzecza (SHGPoz. I). Henryk Konopka wyst. 1412 - 1436 (ib.).

⁴Dobrogost z Sierakowa, zob. wyżej, nr 780/1.

⁵Zatom Stary par. Sieraków, na zach. od Sierakowa (Koz. 3 s. 457). Mikołaj wyst. 1388 - 1430 (Poz. I nr 426; Roty I nr 1371); wg niniejszego dok. miałby się urodzić ok. 1342 r.

⁶Jabłonowo par. Chrzypsko Wielkie, na wsch. od Sierakowa (SHGPoz. I). Jan wyst. od 1390 (Poz. I), tutaj ostatnia wzmianka.

⁷Mieszczanie z Sierakowa skądinąd nie znani.

⁸Międzychód, miasto w powiecie pozn. Teodoryk, także z Iwna, zob. wyżej, nr 780/8.

⁹Gorzycko par. Kamionna, na pd.-zach. od Międzychodu (SHGPoz. I). Tomasz, Tomisław, Bryl wyst. od 1396 (ib.).

¹⁰Marcin Warcina skądinąd nie znany.

¹¹Paweł Russdorf wielki mistrz krzyżacki 1422 - 1441.

¹²Deszczno, Karnin, Ulim i Borek, wsie na lewym brzegu Warty, w jej wielkim zakolu na pd od dzis. Gorzowa WIkp.

¹³Deszczno, Karnin, Ulim i Borek, wsie na lewym brzegu Warty, w jej wielkim zakolu na pd od dzis. Gorzowa WIkp.

¹⁴Deszczno, Karnin, Ulim i Borek, wsie na lewym brzegu Warty, w jej wielkim zakolu na pd od dzis. Gorzowa WIkp.

¹⁵Deszczno, Karnin, Ulim i Borek, wsie na lewym brzegu Warty, w jej wielkim zakolu na pd od dzis. Gorzowa WIkp.

¹⁶Bledzew, opactwo cystersów na pd.-zach. od Skwierzyny (SHGPoz. I).

¹⁷Międzyrzecz, miasto w powiecie pozn.

¹⁸Landsberg, dziś Gorzów Wlkp. nad dolną Wartą.

²⁰Domarat z Iwna i Pierzchna, Grzymalita, był GWP 1377 - 1383, potem kasztelanem pozn. 1382 -1399, zm. 1399/1400 (PSB V s. 305 - 306; WSB s. 153 -154; Spisy wlkp.). Domarat był też jednocześnie starostą międzyrzeckim 1384, jednak utracił starostwo już w (przed?)1385 (GStar. s. 49) i jako taki jest tu wspomniany.

²¹Tworzyjan?, Florian?, starosta, międzyrzecki skądinąd nie znany.

²²Chronologia zdaje się tu być zachwiana; mowa jednak zapewne o wojnie domowej w Wielkopolsce po śmierci Ludwika Węgierskiego, tj. w l. 1383 - 1386.

²³Drezdenko (Drzeń) nad Notecią.

²⁴Bierzwiennik, nazwa wyst. tylko tutaj oraz w traktacie brzeskim z Krzyżakami 1435 r. (Weise, Staatsverträge I, s. 202: Notesz sive Byrzwennyk).

²⁵Wronki, miasto nad Wartą.

²⁷Ostroróg miasto pomiędzy Wronkami a Szamotułami. Mikołaj skądinąd nie znany.

²⁸Mikołaj Baworowski, zob. wyżej, nr 851/15.

²⁹Hochzeit, zamek Wedlów, dziś Osieczno (O. Stare) nad Drawą, między Dobiegniewem a Człopą (Koz. 2 s. 555).

³⁰Skądinąd nie znany.

³¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

³²Dobrogost z Prusimia, Kolna, zob. wyżej, nr 802/6.

³³Kurnatowice (Kunratowice) par. Sieraków, na pd. od Sierakowa (Koz. 2 s. 374 - 375). Marcin wyst. 1413 - 1434 (SHGWIkp.).

³⁴Pleban sierakowski Stefan wyst. 1422 (tutaj) - 1428 (SHGWlkp.).

³⁵Wyst. tylko tutaj.

³⁷Domarat wyst. bardzo rzadko, zapewne ident. z D. z Siekowa (Siekówka?) i Grabianowa 1435 (SHGWIkp.), być może zm. przed ojcem.

³⁸Wójt Wilhelm skądinąd nie znany.

³⁹Dobiesław z Gorzycka (zob. wyżej, przypis 9) wyst. 1420 - 1447 (SHGPoz. I).

⁴⁰Mikołaj z Tarnowa, zob. wyżej, nr 887/9.

Dokument Nr 950

Przyszów, 2 listopada 1422

Arnold z Koprzywna ze swym bratem Jakubem przyjmuje od króla Władysława Jagiełły w zarząd zamek Drahim.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 264. Pergamin 278 × 130 + 33 mm. Na pasku pergaminowym miseczka po pieczęci. Na odwrocie informacje o treści i sygnatury (XVI - XVII w.).
Wyd.: Raczyński, Kodex, s. 150 - 151 (wg Or.).
Reg.: MRPS III, suppl. nr 93.

Ego Arnoldus de Coprziwno unacum fratre meo germano Jacobo¹ recognosco tenore presencium, quibus | expedit universis, quod promisi et tenore presencium promitto bona fide sine dolo et fraude, quod castrum Dra|hem², quod de manibus serenissimi principis domini Wladislai regis Polonie etc., domini mei gra|ciosi ad beneplacitum voluntatis serenitatis sue obtineo, fideliter servabo et non alio vel aliis cum ipso adherebo, quam prefato domino regi et suo Regno Polonie nec umquam ipsum a dicto domino rege et Regno suo alienabo vel alienare volentibus consenciam per se vel per alium publice vel occulte, sed prefato domino regi et suo Regno Polonie cum dicto castro ad vota et mandata obediam dicti domini regis dolo et fraude quibuslibet proculmotis. Insuper promitto, spond. o et polliceor pro fratre meo Jacobo germano absenti, quod similiter fidelis erit una mecum domino nostro regi et suo Regno Polonie. Et quod infra hinc et festum sancti Nicolai proximum [6 XII] in manus magnifici Sandywogii pallatini Poznaniensis et capitanei Maioris Polonie³ faciet promissum fidelitatis racione dicti castri. Et tamdiu, quousque dicti domini regis personaliter idem frater meus accedet presenciam, ubi denuo domino regi debet fidelitatem promittere, qua facta a promisso, quod modo capitaneo predicto facturus est, liber esse debebit et solutus. Postquam autem dominus noster rex in Maiori Polonia constitutus fuerit, extunc ipsius debemus accedere presenciam et quidquid tunc ibi cum domino rege et suo consilio fuerit pertractatum, exequi promittimus et fideliter servare ex parte castri sepedicti. Harum quibus sigillum meum est appensum testimonio literarum. Datum in Przissow feria secunda in crastino Omnium Sanctorum anno Domini millesimo CCCC° vicesimo secundo⁴.

¹Koprzywno (Stare K.) na pn. od Czaplinka, w księstwie pomorskim. Arnold i Jakub bliżej nie znani; Arnold zapewne ident. z Arnoldem piszącym się także z Wałdowa, wyst. jeszcze 1430 (KDW IX); mogli trzymać Drahim nie dłużej, jak do 1426 (GStar. s. 39).

²Drahim (Stare Drawsko) ośrodek dóbr królewskich w ziemi wałeckiej (SGHPoz. I), teraz odzyskany po zajęciu go przez Krzyżaków, w 1422 r. (GStar. s: 38 - 39).

³Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

⁴Przyszów w Sandomierskiem, pomiędzy Sandomierzem a Leżajskiem. Data zgodna z itinerarium królewskim.

Dokument Nr 951

Poznań, 12(13?) listopada 1422

Biskup poznański transumuje dokument lokacyjny Szamarzewa.

Kop.: Poznań, AAP, Acta episcopalia, 4, k. 107v - 108. Wpis 12 kwietnia 1508. Tytuł: Privilegium sculteciae Schamarzeuuo.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Quia tunc multorum^a errorum incomodis prudenter occurrimus, dum gesta aetatis^b nostrae literarum apicibus memoriae hominum comendamus, proinde nos Andreas Dei gracia episcopus Poznaniensis¹ notum facimus tenore praesencium, quibus expedit universis, praesencium noticiam habituris, quomodo providum et circumspectum virum Petrum scultetum in villa nostra Schamarzeuuo² gracia et favore prosequentes speciali eidemque paterne consulere volentes, ne ex vetustate privilegii bonae memoriae domini Nicolai episcopi Posnaniensis olim antecessoris nostri, quod in et super dicta ipsius scultecia in Schamarzeuuo habet, in iure ipsius imposterum quoquomodo lederetur, de venerabilium dominorum fratrum nostrorum capituli Posnaniensis unanimi consensu, dictum ipsius privilegium approbantes, ratificantes ac confirmantes de verbo ad verbum fideliter transsumi fecimus, cuius tenor sequitur in hec verba:
[następuje dok. biskupa poznańskiego Mikołaja z daty: Poznań, 29 czerwca 1269 KDW VI, nr 16].
[k.108] Ut autem haec praescripti privilegii presens nostra aprobacio, confirmacio et ratificacio robur perpetuae firmitatis obtineat, nostrum ac praefati nostri capituli sigilla presentibus testimonio literarum sunt appensa. Actum et datum Posnaniae die Jouis tredecima mensis Novembris³, infra octavas sancti Martini Pontificis gloriosi, anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo secundo, praesentibus ibidem venerabilibus et honorabilibus viris, dominis: Petro de Kobilyno decano⁴, Joanne cantore⁵, Nicolao de Sunyno scolastico⁶, Paulo de Czechouuo Srzemensi⁷, Jacobo de Vyganouu Pczeuensi archidiaconis⁸, Nicolao de Gorka cancellario⁹, Nicolao de Kyky decretorum doctore, domini nostri papae referendario¹⁰, Petro licenciato in decretis, fructuum Camerae Apostolicae collectore¹¹, Vincencio decano Gneznensi¹², Bartholomeo Rinkonis¹³, Floriano de Poclathky¹⁴, Boguslao officiali¹⁵, Nicolao Slupek¹⁶, Hectore praeposito collegiatae Gluschinensis¹⁷, Janusio de Scholouuo¹⁸, magistro Strzescone¹⁹, Simone de Caczkouu²⁰, Slupkone de Schamothuli²¹ et Mathia de Chlapouuo²² praelatis et canonicis ecclesiae Poznaniensis in generali capitulo ad sonum campanae in loco capitulari constitutis.
Transeat per me Nicolaum de Gorka cancellarium Poznaniensem⁹.

^atak Kop., zamiast multis

^bpisarz Kop. na oznaczenie klasycznego ae stosuje prawie zawsze e caudata (ę), które w druku oddajemy jako ae

¹Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

²Szamarzewo (Samarzewo), wieś par. na pn.-wsch. od Pyzdr (Koz. 3 s. 294, 7 s. 393 - 394). Sołtys skądinąd nie znany.

³W 1422 r. dzień 13 listopada przypadał w piątek, nie w czwartek (dies Jouis).

⁴Piotr z Kobylina, zob. wyżej, nr 801/3.

⁵Kantor Jan, zob. wyżej, nr 928/7.

⁶Mikołaj z Sumina, zob. wyżej, nr 889/6.

⁷Paweł z Czechowa, zob. wyżej, nr 940/23.

⁸Jakub z Wyganowa, zob. wyżej, nr 889/7.

⁹Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 789/3.

¹⁰Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 889/10.

¹¹Piotr Wolfram, zob. wyżej, nr 943/14.

¹²Wincenty z Marcinkowa, zob. wyżej, nr 789/1.

¹³Bartłomiej syn Rynka, zob. wyżej, nr 823/6.

¹⁴Florian z Poklatek, zob. wyżej, nr 789/5.

¹⁵Bogusław Świnka, zob. wyżej, nr 823/7.

¹⁶Mikołaj syn Bronisza, zob. wyżej, nr 829/5.

¹⁷Hektor z Koźminka, zob. wyżej, nr 823/8.

¹⁸Janusz z Wszołowa, zob. wyżej, nr 804/8,

¹⁹Strzeszek z Ułanowa, zob. wyżej, nr 829/9.

²⁰Szymon z Kaczkowa, zob. wyżej, nr 775/6.

²¹Mikołaj Słupek z Szamotuł, zob. wyżej. nr 828/15.

²²Maciej z Chłapowa, zob. wyżej, nr 849/7.

Dokument Nr 952

Poznań, 15 listopada 1422

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że kanclerz poznański Mikołaj z Górki darował część miasta Górki i wymienionych wsi swym bratankom Wyszocie i Łukaszowi.

Kop.: 1. Poznań, WAP, Poznań Z. 9, k. 32 - 32v. Tytuł: Gorzeczsky privilegium. Wpis 17 grudnia 1426; 2. tamże, Kościan Z. 8, k. 292 - 292v. Wpis 9 stycznia 1427.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Sandiuogius^a de Ostrorog pallatinus^b Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram aliorumque eiusdem terre nobilium veniens presenciam wenerabilis dominus Nicolaus heres in Gorka^c, cancellarius ecclesie Poznaniensis², non compulsus nec coactus neque^d aliquo sinistro errore seductus, quinymo^e sanus mente pariter in corpore existens, usus amicorum suorum consilio et^f matura deliberacione prehabita, totam terciam sortem opidi in Gorka^c³ et villas Nyemaziyno ^g⁴, Sarbynowo ^h⁵, Oczkoviczeⁱ⁶, Grabynog^j circa Gostin^k sitas⁷, cum omni iure et dominio, prout solus tenuit et habuit, ac cum omnibus usibus, fructibus, proventibus, censibus, redditibus, campis, agris, pratis, pascuis, graminetis, silvis, borris, mellificiis, gaiis, allodiis, quercetis, dumis, virgultis, rubetis necnon aquis earumque^l decursibus, molendinis cum eorum emolimentis, fluminibus, [k. 292v] lacubus, stangnis, paludibus, piscinis, piscaturis, insulis et riwlis generaliterque^ł cum omnibus et singulis utilitatibus, pertinenciis et obvencionibus universis, quomodolibet ad eandem terciam sortem opidi Gorca et villas supradictas, nichil iuris sive dominii pro se aut suis legittimis successoribus penitus reservando, nobilibus Wyschcote ^m⁸ et Luce fratribus⁹, filiis olimⁿ strennui domini Jacobi ibidem de Gorca¹⁰, filiastris suis uterinis, perpetue donavit et coram nobis more^o solito racionabiliter imperpetuum^p resignavit, per eosdem Wyschcotam et Lucam et suos^q [k. 32v] legittimos successores habend(am), tenend(am), vendend(am), donand(am), alienand(am), comutand(am), utifruend(am), possidend(am) et in usus proprios libere convertend(am), prout ipsis aut suis^r legittimis successoribus melius ac utilius videbitur expedire. Quamquidem resignacionem ratificamus, gratificamus, approbamus, perhennamus, confirmamus et presentibus asscribimus^s robur perpetue firmitatis obtinere testimonio literarum. Harum quibus sigilla nostra presentibus sunt appensa. Actum et datum Poznan(ie) dominico die proximo post festum sancti Martini Confessoris anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo secundo, presentibus wenerabili et nobilibus viris et dominis: Wincencio^t decano Gneznensi¹¹, Sandiwogio Scursky¹², domino Jaroslao, Janussio^u fratribus de Mliny¹³, Zacharia de Pyaschcowo^v¹⁴ et Derslao de Roccossowo^w¹⁵ heredibus ac aliis quamplurimis^x, fidedignis in fidem et testimonium premissorum specialiter vocatis^y.

^aSandiwogius Kop. 2

^bpalatinus Kop. 2

^cGorca Kop. 2

^dnec Kop. 2

^equinymmo Kop. 2

^fut Kop. 2

^gNyemerzyno Kop. 2

^hSarbinowo Kop. 2

ⁱOczcowicze Kop. 2

^jGrabyonog Kop. 2

^kCostrzin Kop. 1

^let earumque Kop. 1

^łet generaliter Kop. 2

^mWyssothe Kop. 2

ⁿolym Kop. 2

^omolito Kop. 2

^pin perpetuum Kop. 2

^qeorum Kop. 2

^ripsorum Kop. 2

^sascribimus Kop. 2

^tVincencio Kop. 2

^uJanussio Jaroslao Kop. 2

^vPyaschcowo Kop. 2

^wRocossowo Kop. 2

^xquampluribus Kop. 1

^yvocatorum Kop. 2

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 789/3.

³Miejska Górka, miasto w powiecie kościańskim (SHGPoz. I Górka).

⁴Niemarzyn par. Miejska Górka, na pd.-wsch. od Miejskiej Górki (Koz. 2 s. 510).

⁵Sarbinowo par. Poniec, na pd.-wsch. od Ponieca (Koz. 3 s. 177).

⁶Oczkowice par. Niepart, na pn.-wsch. od Miejskiej Górki (Koz. 2 s. 534, 5 s. 88).

⁷Grabonóg par. Strzelce Wielkie, na pd.-wsch. od Gostynia (SHGPoz. I).

⁸Wyszota z Górki (Miejskiej G.), potem mgr UJ 1430, kantor pozn. (1429) 1431, prepozyt pozn. 1432, prepozyt uniejowski 1437, kanonik gnieźn. przed 1438, sekretarz królewski 1440 - 1441, kanclerz gnieźn. 1451, zm. 1453 (Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty, nr 149; Kor. II s. 95 - 96; SHGPoz. I: Górka).

⁹Łukasz z Górki, potem dworzanin królewski 1428, podczaszy pozn. 1438, wojewoda pozn. 1441, zm. 1475 (ib.; WSB s. 219; GStar. s. 73).

¹⁰Jakub z Górki, zob. wyżej, nr 821/9.

¹¹Wincenty z Marcinkowa, zob. wyżej, nr 789/1.

¹²Sędziwój ze Skórek, zob. wyżej, nr 912/8.

¹³Młyny (Trzykolne Młyny) par. Radzewo, na pd.-zach. od Kórnika (Koz. 2 s. 473; SHGWlkp.). Janusz wyst. tutaj i 1423 - 1435 (ib.), jego brat Jarosław - 1417 - 1450 (ib.).

¹⁴Zachariasz z Piaskowa, zob. wyżej, nr 934/2.

¹⁵Dziersław z Rokosowa, zob. wyżej, nr 936/9.

Dokument Nr 953

Wrocław, 20 listopada 1422

Oficjał wrocławski zawiadamia wszystkich zainteresowanych o klątwie nałożonej na Bartosza Wezenborga z Ponieca.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania D 709. Pergamin gruby 350 × 195 + 37 mm. Pasek pergaminowy po przywieszonej pieczęci.

Theodoricus de Cruczeborg canonicus et officialis Wratislaviensis^l, commissarius et iudex ad infrascripta a Sede Apostolica specialiter deputatus, discretis viris, dominis in Gostin², in | Morgenberg³ et in Ponecz ⁴ ecclesiarum rectoribus necnon universis et singulis ecclesiarum rectoribus et eorum locatenentibus per et infra civitates et dyoceses Wratislaviensem et Poznaniensem | ubilibet constitutis, ad quem vel ad quos presentes pervenerint litere, salutem in Domino et nostris ymmoverius apostolice firmiter et humiliter obedire mandatis, literas apostolicas commissionum | sanctissimi in Christo patris ac domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti, eius vera bulla plumbea cum cordula canapea more Romane Curie dependenti bullatas, salvas, sanas et integras omnique prorsus vicio et suspicione carentes, nos cum ea, qua decuit, reverencia recepisse noveritis huiusmodi sub tenore:
[następuje list papieża Marcina V z daty: Florencja, 9 maja 1419 - zob. wyżej, nr 848].
Quia nobilis vir et dominus Bartusschius de Wezinborg heres in Gostin⁵ ibidem manens excommunicacionis, aggravacionis et interdicti sentencias in se latas ad instanciam domini Petri et Nicolai fratrum dictorum Puczka de Ponecz⁶ pro eo, quod sentencie nostre diffinitive parere et dictis domino Petro et Nicolao fratribus unam balneam stubam restituere aut ipsius valorem persolvere non curavit necnon pro non solutis decem marcis grossorum racione unius equi et duabus marcis cum tribus fertonibus grossorum racione expensarum in huiusmodi causa litis factarum iuxta nostram sentenciam diffinitivam per nos sentencialiter et diffinitive adiudicatis, legitima monicione premissa, contemptis clavibus ecclesie iam dudum sustinuit et adhuc easdem sustinet sentencias animo suo dampnabiliter indurato. Unde vobis et cuilibet vestrum in virtute sancte obediencie et sub excommunicacionis pena, quam in vos et quemlibet vestrum trium dierum canonica monicione premissa ferimus in hiis scriptis, nisi feceritis, quod mandamus, districte precipiendo mandamus, quatenus adhunc ex ^a-b

superhabundanti et

peremptorie moneatis eundem dominum Bartusschium de Wezinborg excommunicatum, ut infra octo dies a vestris monicionibus sibi in vestris ecclesiis faciendis ad sancte matris ecclesie gremium redeat et se a dictis sentenciis absolvi procuret. Alioquin extunc prout exnunc et exnunc prout extunc omnem locum, ad quem dictus excommunicatus pervenerit et quamdiu inibi moram traxerit, et per unum diem integrum post ipsius de loco recessum, civitate Wratislaviensi dumtaxat excepta, ecclesiastico subicimus interdicto in hiis scriptis, vobis, ut supra, mandantes, quatenus huiusmodi interdictum sic, ut prefertur, servetis et ab aliis inviolabiliter servari faciatis. Datum Wratislavie die XX mensis Novembris anno Domini millesimo quadringentesimo XXII°. In signum execuccionis huiusmodi nostri mandati ymmoverius apostolici presentes literas sigillis vestris subappensibus reddite sigillatas.

^a-bna razurze Or.

¹Teodoryk Sculteti de Kreuzburg z Weimaru, kanonik katedralny wrocławsk od 1413, oficjał i wikariusz generalny wrocławski 1421 - 1430, scholastyk wrocławski 1429 - 1432, archidiakon w Legnicy, kustosz w Brzegu, potem zapewne prepozyt w Budziszynie (K. Dola, Prałaci wrocławskiej kapituły katedralnej w latach 1418 - 1500, Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego 6, 1978, s. 292).

²Gostyń, miasto w powiecie kościańskim.

³Jutrosin (Morgenberg), miasto w powiecie pyzdrskim.

⁴Poniec, miasto w powiecie kościańskim.

⁵Objaśniono w dok. nr 848.

⁶Objaśniono w dok. nr 848.

Dokument Nr 954

Poznań, 22 listopada 1422

Oficjał poznański rozsądza spór pomiędzy Markiem plebanem kościoła Św. Marcina w Poznaniu a Mikołajem kapelanem kaplicy Św. Krzyża w Poznaniu dotyczący kompetencji duszpasterskich.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania D 411. Pergamin 437 × 312 + 75 mm. Dziura w tekście, plamy rdzy. Na zielonym sznurze fragment miski pieczętnej.
Reg.: KDW V, nr 366 (wg Or.).

Boguslaus canonicus et offcialis Poznaniensis ecclesie generalis¹ iudex cause et partibus infrascriptis per reverendum in Christo patrem | dominum Andream Dei et Apostolice Sedis gracia episcopum Poznaniensem² specialiter deputatus, significamus. tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus | et futuris, quod causas, lites, discordias, rancores, displicencias et controversias inter discretos viros, dominos Marcum rectorem parrochialis ecclesie apud | Sanctum Martinum ante Poznaniam³ ex una et Nicolaum capellanum seu ministrum capelle leprosorum Sancte Crucis sub parrochia dicte ecclesie Sancti Martini site⁴ partibus ex altera; super preiudiciis, iniuriis et impedimentis aliquibus prefato domino Marco plebano, ut dicitur, et sue ecclesie in iurisdiccione ipsius per dictum dominum Nicolaum capellanum capelle leprosorum Sancte Crucis predicte coram prefato reverendissimo in Christo patre domino Andrea episcopo Poznaniensi motis et quomodolibet suscitatis, ex commissione speciali eiusdem reverendissimi in Christo patris domini Andree episcopi Poznaniensis nobis vive vocis oraculo facta simpliciter et de plano sine strepitu iudicii et figura amputare, sedare, complanare et fine deb[ito......]mare cupientes, auditis hincinde dictarum parcium propositis et responsis visisque et diligenter examinatis dicti reverendissimi patris domini Andree [episcopi Pozn]aniensis super dicte capelle leprosorum Sancte Crucis fundacione, ereccione ac dicti domini Nicolai primi eiusdem capelle cappellani et ministri iu[......] investituris litteris ac aliis pluribus coram nobis hincinde tunc productis, de consilio ac voluntate unanimi nostrorum assessorum venera[bilium] virorum, dominorum Nicolai archidiaconi Gneznensis et canonici ac vicarii in spiritualibus prefati reverendissimi patris domini Andree episcopi⁵ et [Petri de] Cobilino decani Poznaniensis ecclesiarum⁶, ex consensu dictarum parcium tunc presencium et voluntatem nostram pronunciari petencium dicimus, pronuncciamus et t[enore presenc]ium declaramus, quod dictus dominus Nicolaus vel alter dicte cappelle leprosorum Sancte Crucis cappellanus seu minister pro tempore existen[s ......] sine preiudicio dicte ecclesie Sancti Martini et ipsius rectoris poterit et potest sacramentis ecclesiasticis leprosos in domo penes ipsam cappellam lepr[osorum San]cte Crucis pro tempore existentes et eorum familiam domesticam et cottid anam servatis servandis procurare ipsaque sacramenta dumtaxat pro dictorum leprosorum et eorum familie procuracione et ministracione in dicta cappella leprosorum in loco mundo et ad hoc apto tenere, in bona tamen custodia et clausura fonte baptismali prorsus dempto. Item dicimus, pronuncciamus et declaramus, quod prefatus dominus Nicolaus ac alius dicte cappelle leprosorum cappellanus seu minister pro tempore existens poterit et potest licite sine preiudicio dicti domini Marci vel alterius plebani apud Sanctum Martinum pro tempore existentis leprosos predicte domus leprosorum et ex eorum familia defunctos in cimiterio dicte cappelle leprosorum seppellire. Missas quoque per se vel alium presbiterum ydoneum legere, tam diebus dominicis, quam festivis, dum se ad hoc senserit dispositum, ita tamen, quod diebus dominicis et festivis parrochianos alienos et hos, qui non sunt vel non fuerint de domo et familia dictorum leprosorum in accessu altaris hortari tenetur, ut quilibet ad suam vadat parrochiam ad divina audienda. Et ante dicte misse leccionem unum tamen campane pulsum fieri faciat, ne preiudicium aliquod ex pluralitate pulsuum parrochialibus ecclesiis et eorum rectoribus generetur, infra vero ewangelium et infra elevacionem signature campane fieri possunt licite, ut peregrini et viatores penes ipsam cappellam leprosorum euntes Corpus Dominicum ad ipsam cappellam descendentes adorent nec post elevacionem a dicta missa vel missis legendis advenientes excludantur, ferialibus autem diebus pulsus campane ad libitum et ad placitum dicti domini Nicolai vel alterius pro tempore existentis sepedicte cappelle leprosorum cappellani seu ministri fiant et omnes advenientes ad divina audienda admittantur. Oblaciones vero, si que in dicta cappella leprosorum in altari ponende occurrerint, ad usum cappellani seu ministri dicte cappelle leprosorum pro tempore existentis proveniant atque cedant. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes nostras litteras scribr ac sigilli nostri officiolatus appensione iussimus communiri. Datum et actum Poznanie die vicesima secunda mensis Novembris, in stuba domus habitacionis prefati venerabilis viri, domini Nicolai archidiaconi Gneznensis et canonici ac vicarii in spiritualibus Poznaniensis ecclesiarum⁵, anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo secundo, presentibus ibidem discretis et circumspectis viris, dominis: Bernhardo plebano in Costrzin Poznaniensis⁷ ac Johanne de Pawlowo presbitero Gneznensis diocesum⁸, Jurge Markel proconsule⁹ et Alberto Wyanssowsky consule, civibus Poznaniensibus¹⁰ ac aliis quampluribus fidedignis.

¹Bogusław Świnka i Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/7, 1.

²Bogusław Świnka i Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/7, 1.

³Marek, pleban kościoła Św. Marcina w Poznaniu wyst. tylko tutaj.

⁴Mikołaj kapelan Św. Krzyża za bramą Wrocławską w Poznaniu wyst. od 1421 do 1433 (Now. II s. 652), zm. krótko przed 1438 (KDW X).

⁵Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 889/10.

⁶Piotr z Kobylina, zob. wyżej, nr 801/3.

⁷Kostrzyn, miasto na wsch. od Poznania. Pleban Bernhard wyst. także 1422 i 1435 (Now. I s. 69; ARP nr 24).

⁸Pawłowo, wieś par. na pd.-zach. od Gniezna, własność kapituły gnieźn. (Koz. 5 s. 138, 7 s. 371). Pleban Jan skądinąd nie znany.

⁹Jerzy Merkiel, zob. wyżej, nr 809/4.

¹⁰Wojciech Wąsowski, zob. wyżej, nr 898/8.

Dokument Nr 955

Gniezno, 22 grudnia 1422

Administrator archidiecezji gnieźnieńskiej zawiadamia plebana z Pobiedzisk, że udzielił inwestytury na plebanię w Węglewie księdzu Sędkowi.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 10, k. 43 - 43v. Wpis 10 marca 1424 wg Or. W Kop. opis pieczęci: Sigillum rotunde figure, intus de viridi, ab extra de communi cera in pensula pargameni appendebat. In cuius sigilli medio arma huiusmodi in clipeo sculpta apparebant, girative vero hec dicciones legi videbantur: "S. Wincencii decani Gneznesis". Tytuł: Alia litera investiture sequitur.

Vincencius decanus et administrator in spiritualibus et temporalibus sede vacante sancte ecclesie Gneznensis^l discreto viro rectori ecclesie in Pobyedziska² et qui presentibus fuerint requisiti, salutem in Domino. Vacante ecclesia parrochiali in Wanglewo³ ex causa permutacionis discreti viri Petri ultimi et inmediati rectoris eiusdem³ pro ecclesia parrochiali ad Sanctum Adalbertum ante Poznaniam et liberam resignacionem in manibus nostris factam et per nos admissam, visis literis presentacionis serenissimi principis et domini, domini Wladislai Dei gracia regis Polonie Lithwanieque principis supremi et heredis Russie⁴, discretum virum Sandconem olim rectorem parrochialis ecclesie ad Sanctum Adalbertum extra muros Poznanienses⁵ per manus nostre suo capiti imposicionem duximus investiendum et investimus Dei nomine in hiis scriptis ecclesia de eadem, curam et administracionem spiritualium et temporalium ac regimen animarum sibi in dicta ecclesia comittentes. Mandamus vobis in virtute sancte obediencie [k. 43v] et sub excommunicacionis pena, quatenus ad dictam ecclesiam cum prefato Sandcone personaliter descendentes, ipsum in et ad corporalem, realem et actualem possessionem dicte ecclesie in Wanglewo ponatis et locetis. Mandamus nichilominus omnibus et singulis hereditariis censuariis, decimatoribus de omnibus et singulis decimis, fructibus, proventibus et obvencionibus universis ab illis, ad quos spectat, sibi integre respondere ac, ut honorem et reverenciam in licitis et honestis, tamquam ipsorum vero et legittimo pastori impendant. Datum Gnezne XX prima mensis Decembris anno Domini M° CCCC° XII, nostro sigillo presentibus subappensso.

¹Wincenty z Marcinkowa, zob. wyżej, nr 789/1. Gnieźn. wikariuszem kapitulnym był teraz po śmierci arcybiskupa Mikołaja Trąby.

²Pobiedziska, miasto królewskie między Poznaniem a Gnieznem, w pobliżu królewskiego Węglewa (zob. niżej).

³Zob. wyżej, dok. nr 946.

⁴Zob. wyżej, dok. nr 946.

⁵Zob. wyżej, dok. nr 946.

Dokument Nr 956

[Poznań, 1414 - 1422]

Poznański wikariusz generalny zaświadcza, że Erazm z Naramowic zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg.: z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 613 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 132, zaginionego w 1945 r.).

Uw.:O dacie zob. niżej przypis 1.

Annus omissus. Coram eodem Vincentio etc. [decano Gnesnensi, canonico et vicario in spiritualibus generali Posnaniensi^a¹] inscriptio summae capitalis 24 marcarum ex censu annuo 2 marcarum super bonis Naramowice per Erasmum haeredem² vicariis cathedralibus recognita.

^aWedług poprzedniego reg. w sumariuszu

¹Wincenty z Marcinkowa,zob. wyżej, nr 789/1. Był wikariuszem pozn. 1414 - 1422 i te lata wyznaczają czas spisania niniejszego dok.

²Erazm z Naramowic, zob. wyżej, nr 796/5.

Dokument Nr 957

[Poznań], 1422

Oficjał poznański zaświadcza, że NN (z Panienki?) zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 625 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 25/, zaginionego w 1945 r.).

1422. Coram Nicolao Peyser sanctae theologiae professore, canonico et officiali Posnaniensi¹ inscriptio vicariis summae 12 marcarum capitalis super bonis Panięka².

¹Mikołaj z Pyzdr, zob. wyżej, nr 889/11. Now. II nie wymienia go wśród oficjałów pozn., ale w 1422 r., po wyborze w grudniu jego poprzednika, Wincentego z Marcinkowa, na wikariusza kapitulnego gnieźn., mógł pełnić tę funkcję, tym bardziej, że 1420 był wiceoficjałem pozn. (ib. s. 249).

²Panienka (Panięka), wieś par. na pn.-zach. od Jarocina (Koz. 3 s. 6 - 7).

Dokument Nr 958

Pleszew, 20 stycznia 1423

I. N. Publikacja dokumentu biskupa poznańskiego Andrzeja Łaskarza erygującego ołtarz w kościele w Cielczy.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 114, k. 137v - 139. Wpis 22 grudnia 1540. Tytuł: Insercio erectionis altaris in Czelcza.

In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo quadrincentesimo vicesimo tercio, indicione prima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini, domini Martini divina providencia pape quinti anni ipsius sexto, die vicesima mensis Januarii, hora sexta vel quasi, in domo habitacionis circumspecti viri Martini prothoconsulis in oppido Pleschewo¹, in stuba domus eiusdem, in meique notarii publici et testium infrascriptorum ad hoc vocatorum specialiter et rogatorum presencia, constitutus personaliter discretus vir, dominus Nicolaus filius Mathie de Nyechanovo [k. 138] Gneznensis diocesis presbiter et altarista in Czielcza Poznaniensis diocesis², tenens in manibus suis quoddam privilegium seu confirmacionem per reverendum in Christo patrem dominum et dominum^a Andream divina clemencia episcopum Poznaniensem sibi domino Nicolao datum, ad dictum altare confirmatum in Czielcza, sanum et integrum, non rasum, non viciatum, non cancellatum, non abolitum, sed prorsus omni vicio et subspicione carens, exhibuit ad legendum et publicandum mihi, notario infrascripto, coram testibus infrascriptis, cuiusquidem privilegii tenor de verbo ad verbum fuit et est talis:
[następuje dok. biskupa poznańskiego Andrzeja Łaskarza z daty: Krobia, 19?³ 1421 - KDW V, nr 331 ].
[k. 139] Post quarumquidem privilegii huius exhibicionem et lectionem prefatus discretus Nicolaus, ut premititur, altarista in Czielcza, peciit sibi ibidem privilegium inseri a me notario publico infrascripto in publicam formam et super hoc confici publicum instrumentum. Actum et datum anno, indicione, pontificatus, die, hora, loco, mense quibus supra, presentibus honorabilibus viris: Joanne filio Martini alias Synowiecz prothoconsulis in Pleschewo, arcium liberalium magistro⁴, Bogvsio presbitero in ibidem gracialista⁵, Jacobo Nicolai rectoris^b scholarum in ibidem⁵ et aliis viris fidedignis, testibus ad premissa vocatis atque rogatis. Cuiquidem privilegio sigillum fuit de alba cera in rubea cordula sericea, in quo imagines Martyrum Apostolorum Petri et Pauli apparebant, sub pedibus eorum pinus stabat, in circumstancia vero hec littere circaposite legebantur cum duobus punetis: S. Andree Dei gracia episcopi Poznaniensis.
Et ego Paulus olim Jacobi de Pleschewo clericus diocesis Gneznensis, imperiali auctoritate publicus notarius⁵, litere seu privilegii reverendi in Christo patris et domini, domini Andree Dei gracia episcopi Poznaniensis exhibicioni, lectioni et peticioni omnibus et singulis premissis, dum sic, ut premititur, agerentur et fierent, unacum testibus prenominatis presens interfui eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi, premissa manu mea propria fideliter conscribens, in hanc publicam formam redigi, signo quoque et nomine meis solitis et consuetis consignavi, rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum^c.

^atak Kop., zamiast zwyczajowego tutaj: patrem et dominum, dominum...

^btak Kop.

^ckopia z 1540 r. pisana jest łaciną w pełni średniowieczną (wyjątkiem: Joannes)

¹Pleszew, miasto prywatne w powiecie pyzdrskim. Burmistrz Marcin Synowiec (zob. niżej, przypis 4) nie żył już 1430 (KDW IX).

²Cielcza, wieś par. na pn.-zach. od Jarocina (Koz. 2 s. 96), własność Zarembów, panów z C. i Pleszewa, do których należał Olbracht, fundator tu wspomnianej altarii (KDW V nr 331; Now. II s. 402). Altarysta skądinąd nie znany, nie wyst. ani w Niechanowie na wsch. od Gniezna, ani w dziś nie istniejącym Niechanowie koło Ołoboku.

³Kop. nie podaje nazwy miesiąca (die decima nona mensis anno Domini...).

⁴Syn burmistrza (jak wyżej, przypis 1), może ident. z późniejszym plebanem w Witkowie 1429 (KDW X).

⁵Skądinąd nie znany.

Dokument Nr 959

Międzyrzecz, 2 lutego 1423

Burgrabia międzyrzecki zawiadamia sąd ziemski poznański o odesłaniu sprawy Hermana Wolkow z Trzemeszna Lubuskiego z Dorotą z Grochowa przed sąd wiecowy lub króla.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 7, k. 152v. Wpis 10 maja 1424. Tytuł: Hermen Wolkow.

Sub anno Domini M° quadringentesimo XXIII° nos Jaxi burgrabius Medzyrzeczensis¹ unacum iudice de ibidem recognoscimus et ius viceversa reddimus coram strennuissimo ac strennuissimis domino iudice et subiudice et aliis nobilibus iudicio regali Poznan(ie) circumsedentibus, ita quod ipso die Purificacionis Marie Virginis venit Wylaham procurator Dorothee², astitit termino alias zawithy rok super Hermen Wolko³ iuxta iuris edicionem a iudicio regali maioribus circumsedentibus dominis ibidem Poznan(ie). Ibi veniens ministerialis et fecit proclamacionem, ut veniret ibidem Hermen Wolkow et iuramentum prestaret cum suis testibus alias szwathky pro medietate Grochowo². Inde venerunt ipsius duo testes et palam ministeriali et quampluribus nobilibus dixerunt, prius audientes rotam legentem: "Nos volumus super istam rotham prestare iuramentum". Audiens procurator Dorothee statim protestavit cum nobilibus ibidem circumastantibus et cum ministeriali Medzyrzecensi, nolens dictus Wilaham in hoc satis habere, procurator Dorothee direxit unum nobilem cum ministeriali ad dominum plebanum Medzyrecensem, ut interrogarent, utrum iam esset meridies, ibi sedens dictus plebanus cum suis duobus capellanis et dixit nobili et ministeriali, quia iam est meridies. Idcirco venit ministerialis et dedit dicto Wilahamo procuratori Dorothee lucrum ipsius termino ita, quod astitit suo termino cum iure et ultra terminum et assignavit dicto procuratori Dorothee ad dominum regem vel ad terminos maiores generales, si prius erunt celebraturi ante adventum domini regis. In cuius rei testimonium sigillum nostrum ad infrascripta presentibus est applicatum. Datum in Medzyrecz die suprascripto et anno.

¹Jaksa burgrabia w Międzyrzeczu, zapewne urzędnik tamtejszego tenutariusza (choć nie można wykluczyć istnienia specjalnego delegata starosty generalnego Wielkopolski), wyst. 1423 - 1424 (KDW V nr 369 i Roty I nr 1165).

²Dorota z Grochowa (wieś par. na zach. od Międzyrzecza, na pograniczu nowomarchijskim - SHGPoz. I) wyst. 1422 - 1424 (Roty I nr 1115, Poznań, WAP, Poznań Z. 7 k. 210). Jej prokurator Wilhelm nie zidentyfikowany.

³Trzemeszno Lubuskie (Czarnomyśl), wieś par. na zach. od Międzyrzecza i Grochowa (Koz. 3 s. 336, 4 s. 135 - 136, 5 s. 423). Herman Wolkow wyst. 1413 - 1426 (Kozierowski, Obce ryc., s. 123; SHGWlkp.).

Dokument Nr 960

Poznań, 2 lutego 1423

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Janusz wójt śremski sprzedał swoją czwartą część wójtostwa w Śremie radzie i pospólstwu miasta.

Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Śremu I/2. Karta papierowa z XVII w., zniszczona i podarta, bez uwierzytelnienia.

In nomine Domini amen. Nos Sandiuogius de Ostrorog palatinus Posnaniensis et capitaneus Maioris Poloniae generalis¹ significamus tenore praesentium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terrae nobilium veniens praesentiam providus vir Janussius advocatus de Srzem², non compulsus nec coactus, nec aliquo sinistro modo seductus, quinimo sanus mente pariterque existens et corpore, usus amicorum suorum consilio et matura deliberatione praehabita, totam quartam partem advocatiae, quam habet in Srzem, cum omni iure et dominio, prout solus tenuit et habuit ac cum omnibus usibus, fructibus, proventibus, redditibus, allodiis, campis, agris, pratis, aeris^a, sylvis, borris, gaiis, quercetis, rubetis, virgultis, fluminibus, lacubus, piscinis, piscaturis, aquis et earum decursibus, molendinis et eorum emolumentis, macellis, piscinis et generaliter cum omnibus et singulis utilitatibus, pertinentiis et obventionibus universis, quomodolibet ad praedictam quartam partem spectantibus, quocumque censeantur alio vocabulo, nihil iuris sive dominii pro se aut suis legitimis successoribus penitus reservando, prudentibus viris magistro civium, consulibus totique communitati civitatis Srzemensis et ipsorum legitimis successoribus, pro centum et quinquaginta marcis latorum grossorum Pragensium, numeri vero Polonicalis consueti, xl octo grossos in quamlibet marcam computando, perpetue vendidit et coram nobis more solito rite et rationabiliter in perpetuum resignavit, per eosdem et successores ipsorum legitimos habendam, tenendam, vendendam, donandam, alienandam, commutandam, obligandam et in usus proprios libere ac quiete convertendam, prout ipsis ac eorum legittimis successoribus melius et utilius videbitur expedire. In cuius rei testimonium sigilla nostra praesentibus s[unt^b] appensa. Actum et datum Posnaniae feria tertia ipso die Purrificationis M(ariae) V(irginis) anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo tertio, praesentibus strenuis et nobilibus viris et dominis: Janusio de Thuliszkowo castellano Calisiensi³, Mostitio de Stanschewo castellano Posnaniensi⁴, Nicolao Baworowski⁵, Wirsbiantha de Cyschowo^a⁶, Derslao de Rocosowo⁷, Derslao de Orzeschowo^a⁸ et aliis pluribus fidedignis ad praemissa.

^atak Kop.

^bdziura (brzeg wystrzępiony) Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Wójt śremski Janusz skądinąd nie znany. O poprzedniej sprzedaży połowy wójtostwa w 1400 r. zob. KDW VI nr 386.

³Janusz z Tuliszkowa, zob. wyżej, nr 890/9.

⁴Mościc ze Stęszewa, zob. wyżej, nr 802/7.

⁵Mikołaj Baworowski, zob. wyżej, nr 851/15.

⁶Kiszkowo, miasto na pd.-wsch. od Skok (Koz. 4 s. 352). Wierzbięta wyst. w Kiszkowie 1423 - 1424 (Roty I nr 114, 1180, IV nr 917), zapewne ident. z W. z Grzybowa i Przysieki.

⁷Dziersław z Rokosowa, zob. wyżej, nr 936/9.

⁸Dziersław z Orzeszkowa, zob. wyżej, nr 933/8.

Dokument Nr 961

Pyzdry, 4 lutego 1423

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Andrzej z Woli sprzedał swoje części w Woli i Niegibalinie Stanisławowi z Małych Złotnik.

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 2, k. 79v - 80v. Wpis 22 lutego 1423.

^atak Kop.

^bbrak Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Może Wola Rozostowa (Roszustowa) par. Brudzew, na pn.-wsch. od Turku.

³Niegibalin, osada dziś nie istniejąca koło Bratuszyna w par. Brudzew w Konińskiem (Koz. 5 s. 68, 8 s. 75).

⁴Złotniki Małe, par. Złotniki Wielkie, na pd.-wsch. od Stawiszyna. Stanisław, zapewne ident. ze Stanisławem Roszustem, wyst. także 1428 i 1432 (KDW V nr 487, KDW IX).

⁵Maciej z Łabiszyna; zob. wyżej, nr 776/5.

⁶Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 796/4.

⁷Sławoszew, wieś par. na pn.-zach. od Pleszewa (Koz. 3 s. 213, 5 s. 309 - 310). Bierwołd wyst. także 1423 i 1424 (Roty IV nr 688, II nr 1004) oraz 1425 (niżej, nr 1012/9).

⁸Komorowo, wieś par. tuż na pn. od Wolsztyna (Koz. 2 s. 321). Mikołaj wyst. tutaj, także 1440 (KDW V nr 672), nie wiemy czy ident. z jeńcem w bitwie pod Chojnicami 1454 (Przegląd Historyczny 56, 1965, s. 98).

⁹Chwalibogowo, najpewniej Ch. dziś nie istniejące par. Targowa Górka na zach. od Gniezna, lub Ch. par. Bardo, na pd.-zach. od Wrześni (Koz. 2 s. 90 - 91, 4 s. 117). Maciej wyst. 1411 - 1423 (SHGWIkp.; KDW VII nr 740/10).

¹⁰Gorzyce par. Biechowo, na pn.-wsch. od Miłosławia (Koz. 2 s. 208). Bodzęta wyst. 1400 - 1420 (SHGWIkp.) i tutaj.

Dokument Nr 962

Lubiń, 11 (10?) lutego 1423

Przywilej [opata lubińskiego?] dotyczący dwu łanów roli wójtostwa w Święciechowej.

Reg.: Poznań, WAP, Kl. Lubiń C 38 (sumariusz dokumentów z XVIII w.), k. 124v (fasc. 47, nr 11).

1423. In Lubin feria 5^ta ipso die s. Scholasticae¹ privilegium super duos mansos agri ad advocatia(m) Swięciechoviens(em)².

¹W 1423 r. św. Scholastyki (10 lutego) przypadało w środę, nie w czwartek.

²Święciechowa, miasto w ziemi wschowskiej, na zach. od Leszna, była własnością opactwa benedyktynów w Lubiniu. Wójtostwo należało w tym czasie do podstolego pozn. Piotra Korczboka (por. KDW n. s. I nr 151 - 153, 210).

Dokument Nr 963

[przed 6 marca 1423]

Król Władysław Jagiełło donosi generałowi karmelitów o rozprężeniu panującym w klasztorze karmelitów Bożego Ciała w Poznaniu i prosi o ustanowienie tam przeorem brata Andrzeja.

Wyd.: Caro, Liber cancellariae, t. II, s. 220 - 222, wg tzw. Liber cancellariae Stanislai Ciołek, niegdyś w bibliotece uniwersyteckiej w Królewcu, rkps 1555, k. 162 - 162v, dziś nieznanego. Tytuł: Litera ex parte domini regis ad Jo(hannem) magistrum generalem ordinis Sancte Marie in Monte Carmeli et sui ordinis diffinitoribus contra fratres monasterii Corporis Christi de Poznania.
Reg.: Index actorum, nr 1281 (wg Wyd.).

Uw.:O dok. pisze W. Kłapkowski, Pierwsze dwa przywileje Karmelitów trzewiczkowych Klasztoru Bożego Ciała w Poznaniu, Collectanea Theologica XIII, 1932, nr 3, s. 243 - 244; on też ustala terminum ad quem wystawienia dok. (zob. niżej, przypis 1).

Venerabiles devoti sincere nobis dilecti! Casum, qui nuper de monasterio Corporis Christi in civitate nostra Poznaniensi nove fundacionis nostre accidit, non sine quodam motu animi vobis exponemus, ad quos ipsius refformacionem conspicimus pertinere, cuius delacio, tanto plus nos contorquet, quanto maior devocionis nobis ad id inheret affectus. Cum enim magna veneracione, tam a nobis, quam ab omnibus nostris indigenis et aliarum regionum nacionibus propter inexpressibilem divinorum ministeriorum frequenciam illud collitur et libris, calicibus, monstranciis ac aliis rebus ac ornamentis decorem ecclesiis procurantibus fulciretur, ex quibus non pauci thezauri sunt congesti, de dieque in diem cresceret et prosperis augeretur auspiciis, prior cum fratribus monasterii in quandam vite dissolucionem corruerunt et ambicionibus seducti scandala de se pluribus, qui exemplar salutis esse debuerunt, prestiterunt, quos ordinarius loci illius tante caribdis senciens periclis supposita voluit monicione paterna hortari et ut scandala, que in plebe sibi commissa patraverant penitentes ad frugem melioris vite redirent cura sui cogente officii monere; ipsi autem velud incorrigibiles et rebelles pya spernentes monita ad maiores convolaverunt excessus et tandem opportunitate adepta conflatis sibi iniquis consiliis omnibus thezauris et rebus ecclesie furtim ablatis, in quibus sic, ut prefertur, habundat ecclesia, prior sibi quibusdam huius facinoris adiunctis complicibus fugit vagabundus per orbem, (ecclesiam), que vario cultu splenduit, munificencie nostre donis redditam spoliatam deseruit et reliquit. Porro hiis malis provocati volumus sanctissimi domini nostri pape manu apposita in dicto monasterio fratres alterius ordinis collocare et subito id ipsum fuissemus prosecuti, nisi devocio, quam ad vestrum ordinem gerere concepimus mentem nostram avertisset. Nunc autem religiosus Andreas frater professus ordinis vestri¹ nobis per provincialem ordinis comendatus apud nostram maiestatem promovetur, ut de consensu nostro regio in dicto monasterio Corporis Christi prioratus officio fungeretur et quia thezauros ablatos et res omnes distractas ecclesie recuperare pollicetur et scandala ac excessus vigore regularis discipline reformare seque ordinario loci illius salva sua regula, cuius non licet excedere, terminis conformare, ut proinde et decetero locus ille polleat moribus et celebritate equali vel maiori veneretur, ipsum paternitatibus vestris presentamus ad prioratus predicti officium deputandum. Et nichilominus vos, quos officii alligat necessitas, requirimus et hortamur, quatenus in dictos rerum ecclesiasticarum distractores, ymmo fures maleficos et tantorum patratores scandalorum et auctores sic correcciones vestre manus protenda(n)tur, ut dicta ecclesia rebus suis non careat et exinde talibus viris muniatur, quos non fastus vel ambicio seduceret, sed vestre religionis observancias^a fovere(nt) et cum ordinario et clero loci illius eadem caritas concordie submota religione priori observaretur; alias enim nos opportet Sedem Apostolicam consulere, ut dicto loco, in quem tota nostra confluit devocio, de fratribus alterius ordinis provideret, quos devocionis religio et discipline plenior observancia comendaret. Datum [...^b]

^atak Wyd., obserwantes - podstawa

^bdalszego ciągu brak

¹Andrzej jako przeor Bożego Ciała w Poznaniu wyst. już 6 marca 1423 (Acta capitulorum II nr 1843); data ta stanowi podstawę do pośredniego datowania naszego dok. Należy jednak przypuszczać, że nominacja Andrzeja miała miejsce wcześniej, w każdym razie przed pobytem Władysława Jagiełły w klasztorze w październiku 1422 (o pobycie pisze Długosz, Historia, t. XIII s. 307).

Dokument Nr 964

Lewocza, 1 kwietnia 1423

Król Władysław Jagiełło nadaje prawo budowy kuźnicy nad Oleśnicą niejakiemu Długoszowi.

Kop.: Warszawa, AGAD, Metryka koronna, t. 70, k. 572 - 573. Wpis w transumpcie króla Zygmunta z daty: Kraków, 11 czerwca 1546. Tytuł: Privilegium donationis minere ferrariae provido Alberto Rostoga in fluvio Oliesznicza sitae.
Odpis (z 1837 r.): Kraków, Bibl. Czart., rkps 3345 (Teki Pstrokońskiego), k. 102- 103, wg or. transumptu króla Zygmunta z daty: Kraków, 11 czerwca 1546 (jak Kop.), przechowywanego niegdyś w w archiwum miasta Łaska.
Reg.: MRPS IV, suppl. nr 564 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Quia tunc multis dubiorum incommodis prudenter occurrimus, dum gesta etatis nostrae literarum apicibus et testium annotacione perhennamus, proinde nos Wladislaus Dei gratia rex Poloniae necnon terrarum Cracouiae, Sandomiriae, Siradie, Lanciciae, Cuyauiae Lithuanieque princeps supremus, Pomoranie Russiaeque dominus et haeres etc. significamus tenore presentium, quibus expedit universis, presentibus et futuris presentium noticiam habituris, quomodo cupientes vastitates seu loca deserta Regni nostri ad uberiores usus deducere et thesauros nostros adaugere, provido Dlugosz molendinum ferrafodiendi alias rudą vulgariter appellatum in terra Maioris Poloniae et districtu Calischiensi in flumine Olieschnicza¹ de nova radice dedimus collocandum perpetuae et in aewum. Cuiquidem Dlugoschoni et suis successoribus legitimis duorum [k. 572v] annorum spacium a die Nativitatis Christi [25 XII] proxime praeteriti ratione edificationis, reparationis ferrifodine sic dictae a solutione censuum et aliorum proventuum nostrorum contulimus libertatem sic, quod stante sua libertate nobis nihil solvere debebit, elapsa vero sua libertate Dlugosch memoratus et sui successores nobis et [k. 103] nostris successoribus singulis annis septem marcas latorum grossorum Pragensium, numeri et ponderis Polonicalium, cum uno curru et duobus aratris ferri et tribus vasis cervisiae Calissiensis virthele dictis pro honore nostro solvere sit astrictus. Cuiquidem Dlugoschoni et suis successoribus legitimis in piscina nostra cum uno rethi drgubicza dicto et non alio pro mensa ipsius piscandi plenam et omnimodam tenore praesentium concessimus facultatem. Quamquidem ferrifodinam ruda dictam Dlugosz praefatus habebit, tenebit, utifruetur et possidebit, unde eidem Dlugosch molendinum seu ferrifodinam vendendi, commutandi, alienandi et ad suos usus beneplacitos convertendi, prout sibi et suis successoribus legitimis videbitur expedire, integram concessimus potestatem. In cuius rei testimonium sigillum praesentibus nostrum [k. 573] est appensum testimonio litterarum. Datum in Lewocza diocesis Strigoniensis feria quinta proxima ante festum solennis Paschae anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo tercio², praesentibus his: reveren(do) in Christo patre domino Alberto episcopo Crac(ouiensi), Regni Poloniae cancellario³ venerabilibusque, magnificis et strenuis: Joanne decano Crac(ouiensi), Regni Poloniae vicecancellario⁴, Joanne de Tharnow Crac(ouiensi)⁵, Sandivogio de Ostrorog Poznaniensi⁶, Nicolao de [k.103v] Michalow Sandomiriensi⁷, Mathia de Labischin Brzestensi palatinis⁸ ac aliis ad premissa fidedignis quampluribus, nobis sincere dilectis. Datum per manus eiusdem reveren(di) in Christo patris domini Alberti episcopi Crac(ouiensis) et Regni Poloniae cancellarii. Ad relacionem eiusdem venerabilis Joannis decani Crac(ouiensis) et Regni Poloniae vicecancellarii.

¹Oleśnica, rzeka, prawy dopływ Prosny (Koz. 5 s. 95, 7 s. 367: lewy dopływ Prosny lub lewy dopływ Warty, w okolicy Kraszewic, na wschód od Grabowa, dziś Łużyca). Może był to jednak tylko dopływ Łużycy. Kuźnica ident. z dziś. Kuźnicą Grabowską koło Kraszewic. W XVI w. teren ten należał do ziemi wieluńskiej (starostwo grabowskie), w XV w. jeszcze do powiatu kal. (niniejszy dok., także informacja o przynależności Kraszewic w 1431, zob. Rosin, Słownik, s 98, 103). Identyfikacja pewna poprzez osobę posiadacza kuźnicy przedstawiającego niniejszy dok. do transumowania w 1546, Wojciecha Rostogi, z Janem Rostogą posiadającym kuźnicę w 1564 r. (Lustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1564 - 1565, cz. 2, Bydgoszcz 1963, s. 119; tamże s. 24 uwagi o rzece Oleśnicy).

²Lewocza, miasto na Spiszu. Data zgodna z itinerarium królewskim.

³Wojciech Jastrzębiec, zob. wyżej, nr 776/10.

⁴Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 845/5.

⁵Jan Tarnowski, z Tarnowa, wojewoda krak. 1409 - 1432, zm. 1432/33 (W. Dworzaczek, Leliwici Tarnowscy, Warszawa 1971, passim).

⁶Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

⁷Mikołaj z Michałowa, zob. wyżej, nr 783/3.

⁸Maciej z Łabiszyna, zob. wyżej, nr 776/5.

Dokument Nr 965

Lewocza, 5 kwietnia 1423

Król Władysław Jagiełło nakazuje sądom w Kaliszu, Gnieźnie i Pyzdrach, aby rozsądziły sprawy kasztelana poznańskiego Mościca ze Stęszewa, gdy pozwą go wymienieni powodowie.

Kop.: Poznań, WAP, Pyzdry Z. 5, k. 21v - 22. Wpis 27 kwietnia 1423.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie.
Capitaneo, iudici, subiudici ceterisque iudiciis nostris regalibus in Kalis, Gnezne et in Pysdry presidentibus, fidelibus nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum. Quamvis vestris fidelitatibus alias nostris dederamus in mandatis, quatenus strennuum Moscicium de Stanschow castellanum Poznaniensem, militem nostrum¹, ad cuiuslibet instanciam pro quibuscumque rebus, causis iudicare non deberetis, tamen quia pro parte honorabilium devotorum, nostrorum fidelium dilectorum. Nicolai de Czeschow canonici² et Johannis de Brzostkowo cantoris Gneznensis³ necnon puerorum Olbrachtonis de Czelcza⁴ ac Martini de Dambsko⁵, nobis extitit opposicio, quomodo prefatus [k. 22] Moscicius castellanus Poznaniensis pro multis pecuniis iniuriatur eisdem. Quapropter priores literas nostras eidem Moscicio, ut non iudicaretur, per nos concessas revocantes, vobis presentibus comittimus et mandamus, quatenus prefato Nicolao de Czeschow canonico, Johanni cantori necnon prefatorum Olbracht et Martini pueris cum eodem Moscicio expeditum faciatis iusticiam, dum citatus fuerit et per ipsos aut eorum aliquem fueritis requisiti. Aliud etc. Datum in Lubocza feria secunda festi Pasche a(nno) XXIII°⁶.

¹Mościc ze Stęszewa, zob. wyżej, nr 802/7.

²Mikołaj z Czeszewa i Jarocina oraz Jan z Brzostkowa, zob. wyżej, nr 863/15, 6.

³Mikołaj z Czeszewa i Jarocina oraz Jan z Brzostkowa, zob. wyżej, nr 863/15, 6.

⁴Olbracht z Cielczy, zob. wyżej, nr 925/17. Jego synami byli m. in. Mikołaj z Pleszewa, późniejszy chorąży kal., Jan Suchorzewski, wreszcie Marcin Magnuszewski.

⁵Zapewne Dębsko par. Lisków, na pn.-wsch. od Opatówka (Koz. 4 s. 171, 5 s. 323). Marcin z D., Zaremba, wyst. także 1412 (KDW V s. 197) i 1418 (Teki A. Pawińskiego VII nr 256: strenuus), różny zapewne od Marcina sołtysa w biskupim Dębsku koło Wielichowa 1418 (Roty III nr 666).

⁶Pobyt króla w spiskiej Lewoczy zgodny z jego itinerarium.

Dokument Nr 966

Poznań, 17 maja 1423

Wikariusz generalny poznański eryguje altarię fundacji Górków w kościele parafialnym w Górce i udziela inwestytury na nią Filipowi z Górki.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 61, k. 80 - 81. Wpis 7 lutego 1483.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nicolaus decretorum doctor, archidiaconus Gneznensis necnon canonicus et viccarius in spiritualibus generalis reverendi in Christo patris et domini, domini Andree Dei gracia episcopi Poznaniensis¹, honestis supplicum votis illis presertim, que cultus divinus augmentum concernunt, libenter annuimus ipsisque nostre confirmacionis robur addicimus perpetue firmitatis. Sane ad nostram accedentes presenciam nobiles viri, domini Wyschotha² et Lucas³ filii quondam domini Jacobi heredis in Gorka Poznaniensis diocesis⁴ literas tenoris in(fra)scripti fundacionis et dotacionis altaris per ipsos et dominum Jacobum patrem ipsorum in ecclesia parrochiali ibidem in Gorka fundati et de bonis a Deo ipsis collatis eorum paternis dotati exhibuerunt in pargameno conscriptas et sigillo dicti domini Jacobi patris eorum in filis sericeis viridi coloris impendenti sigillatas et munitas, quarum literarum tenor de verbo ad verbum sequitur et est talis:
[następuje⁵ dok. Jakuba z Górki z 1422 r. - reg. w KDW V, nr 347].
Post quarumquidem literarum exhibicionem et per nos recepcionem per prefatos dominos Vyschotham et Lucam fratres et dominos de Gorka nobis cum instancia debita exstitit supplicatum, quatenus prefate fundacioni nostrum assensum prebere ipsamque dotacionem altaris confirmare ac census, redditus et proventus ipsius altaris ad ius ecclesiasticum iuxta voluntatem et disposicionem fundatorum assumere [k. 80v] ac onera spiritualia eidem altari per altaristam pro tempore perpetuis temporibus peragenda designare et imponere et ad eadem onera altaristam instituere dignaremur. Nos vero peticionem huiusmodi tanquam iustam et racioni consonam attendentes quodque iusta petentibus non est denegandus assensus, predicti altaris fundacionem ad honorem omnipotentis Dei et Assumpcionis Beate Virginis Marie gloriose, beati Bartholomei Apostoli, Decem Milium Martirum Militum, Georgii Martiris necnon Katherine et Dorothee Virginum beatarum per bone memorie dominum Jacobum, Wyschotham et Lucam filios ipsius factum vite et nomine dicti reverendi patris domini Andree episcopi Poznaniensis admisimus et admittimus dotacionemque eiusdem altaris confirmavimus et confirmamus ac census, redditus et proventus dicti altaris ad defensionem, proprietatem, ius et iurisdicionem ecclesiasticam assumpsimus et assumimus ac decrevimus et decernimus pertinere, volentes ac decernentes, quod ipsi census, redditus et proventus decetero nominentur ecclesiastici et pro ipsorum solucione et quavis recuperacione ad forum iudicii ecclesiastici recurratur. Ius patronatus dicti altaris, quociens ipsum de iure et de facto vaccare contingat, pro predictis dominis Wyschotha et Luca eorumque heredibus ac legittimis successoribus reservando. Et quia beneficium ecclesiasticum datur propter officium, decernimus et ordinavimus auctoritate ordinaria predicta, qua fungintur in hac parte, quod altarista, qui fuerit pro tempore, ad dictum altare canonice institutus personalem residenciam facere debeat et si per quatuor menses sine causa racionabili loci diocesano notificanda et ab eo licencia non obtenta, se absentare propria temeritate presumpserit, iure dicti altaris sibi competentis se privatum noverit ipso facto et de quo altari disponendi patroni iuxta iuris confessionem extunc dictis quatuor mensibus elapsis probata primitus altariste absencia liberam habeant facultatem ipseque altarista in licitis et honestis rectori ecclesie in Gorka obedire necnon in ecclesia superpiliciatus incedere et processionibus interesse ac in confessionibus audiendis tempore quadragesimali et adventus Domini, si ydoneus fuerit, eundem rectorem adiuvare debeat et ad sacros ordines usque ad presbiteratum inclusive infra annum a tempore institucionis sub pena privacionis promoveri teneatur. Anniversariumque obitus diem dicti domini Jacobi fundatoris principalis annis singulis die dominica precedenti in ambone post predicacionem ad populum notificare et ipsius comemoracionem cum vigiliis novem lectionum et missa defunctorum celebrare necnon singulis Quatuor Temporibus anni similiter vigilias defunctorum cum novem lectionibus et missa peragere necnon singulis septimanis tres missas: unam die Veneris de Sancta Cruce, secundam die de Beata Virgine et in qualibet cum collectis pro animabus fundatorum et terciam missam die Lune pro defunctis per se vel legittime impeditus per alium perpetuis temporibus in dicto altari celebrare et perficere sub pena excommunicacionis teneatur, in quo altariste pro tempore conscienciam oneramus et ibidem ad presentacionem prefatorum dominorum Wyschothe, Luce heredum et filiorum dicti domini Jacobi principalis fundatoris, discretum virum, dominum Philipum Gregorii [k. 81] presbiterum de Gorka⁶ coram nobis personaliter constitutum et id humiliter petente de dicto altari ac ipsius onere per nostre manus imposicionem investivimus et tenore presencium investimus, curam et administracionem spiritualium et temporalium sibi dicti altaris committendo. Quocirca vobis discreto viro rectori ecclesie in Gorka committimus et mandamus, quatenus ad dictam ecclesiam vestram in Gorka cum prefato domino Philipo altarista personaliter descendentes, sibi possessionem dicti altaris iuriumque et pertinenciarum ipsius realem et actualem assignetis precipiatisque censuariis, reddituariis et fructuariis dicti altarsis, ut eidem domino Philipo de censibus, fructibus, redditibus, proventibus, iuribus et obvencionibus universis respondeant ac in licitis et honestis obediant et intendant cum effectu. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes nostras literas scribi fecimus et nostri sigilli iussimus appensione communiri. Acta sunt hec Poznanie anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo tercio, die decima septima mensis Maii, presentibus ibidem venerabili et nobilibus viris, dominis: Nicolao de Gorka cancellario et canonico Poznaniensi, patruo dictorum dominorum Wyschote et Luce⁷, Johanne Bogussii de Paulowo capellano nostro⁶, Derslao burgrabio castri Poznaniensis⁸ et Nicolao de Pyasky herede⁹ testibus.

¹Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 889/10.

²O panach z Górki zob. wyżej, nr 952/8, 9, 10.

³O panach z Górki zob. wyżej, nr 952/8, 9, 10.

⁴O panach z Górki zob. wyżej, nr 952/8, 9, 10.

⁵Ponieważ dok. ten wpisany już został do księgi konsystorskiej wcześniej (k. 79v - 80), tutaj pisarz wpisał tylko początek dok. i odesłał do tekstu wyżej.

⁶Skądinąd nie znany.

⁷Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 789/3.

⁸Dziersław z Orzeszkowa, zob. wyżej, nr 933/8.

⁹Piaski, nie wiemy które, może w Sieradzkiem, par. Świnice, w pobliżu Kik. Mikołaj nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 967

Lewocza, 29 maja 1423

Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski pisze do wielkiego mistrza krzyżackiego w sprawie zapłaty przez kotlarza Bartosza z Torunia długu Mikołajowi z Poznania.

Or.: Berlin-Dahlem, GStAPK XX.HA OBA 4119. Papier 210 × 133 mm. Ślady złożenia, jasnobrązowe zacieki wzdłuż złożeń, lewy dolny narożnik oddarty. Ślady po odciśniętej pieczęci w ciemnozielonym laku, zamykającej list.
Reg.: Reg. Teut. I, nr 4119.

Uw.:Tekst niniejszy skopiował z Or. dr Ryszard Walczak.

^a-b

Venerabili ac religioso viro, domino Paulo de Rusdorf magistro generali de Prussia ordinis Theutunicorum Jerosolimitani¹ etc.

Sinceris affeccionibus v(estre) dominacioni preassumptis. Venerande domine magister, v(estre) dominacioni | tenore presencium cupio facere notum, quomodo quidam terre vestre inhabitator civitatis vestre Thor(un) | Barthossi Coppersmid² wlgariter, uni eiusdem artis Niclos incole Regni Polonie | civitatis Poznaw³ certam summam pecunie tenetur et obligatur, per quamquidam vectores seu mercatores civitatis Thorun in Kalis sunt arrestati. Quiquidam pro eadem pecunie solucione promiserunt et ad librum eiusdem civitatis^c se inscripserunt. Sed quia cum id factum sit, eam pacis conclusionem peto vestram dominacionem affectuose, quatenus ad hoc cooperantes, ut dicto Nicolao sine magna fatigacione pecunia persolvatur, pro quibus vestris, quibus valeo, dominacionibus viceversa beneplacita voluntatis me semper benevolum offero et comendo. Datum in Lubot[z^d]a sabbato post Vrbani anno XXIII⁴.
Sandiwogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis⁵.

^a-bna odwrocie Or.

^cnastępuje skreślone ad id Or.

^ddziurka Or.

¹Paweł Russdorf, zob. wyżej, nr 947/11.

²Bartosz Kopersmid, zob. wyżej, nr 895/2, 924/2.

³Niklos mieszczanin poznański, nie zidentyfikowany.

⁴Lewocza, miasto na Spiszu; w początku kwietnia bawił tutaj Władysław Jagiełło.

⁵Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

Dokument Nr 968

Poznań, 5 (6?) lipca 1423

I. N. Mikołaj syn Jakuba z Pleszewa notariusz publiczny zaświadcza, że Wincenty elekt i dziekan oraz Mikołaj z Kik archidiakon gnieźnieńscy zostali wybrani sędziami polubownymi w sporze pomiędzy Bogusławem prepozytem szpitala Św. Ducha w Poznaniu a mieszczaninem poznańskim Janem Zytem o grunty i ogrody we wsi Kundorf.

Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania D 412, w or. publikacji instrumentu przez sędziów polubownych Wincentego i Mikołaja z Kik - niżej, nr 969.
Wzm.: KDW V, nr 272 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo quadringentesimo vigesimo tercio, indiccione prima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno sexto, die Martis quinta mensis Julii¹, hora vesperorum vel quasi, in domo venerabilis viri, domini Vincencii electi et decani Gneznensis et canonici Poznaniensis² sita penes ecclesiam Poznaniensem, in mei notarii publici et testium infrascriptorum ad hoc vocatorum et rogatorum presencia, constituti personaliter honorabilis et providus viri, domini Boguslaus prepositus Sancti Spiritus extra muros Poznanienses³ et Johannes Zythe civis Poznaniensis⁴, non compulsi nec coacti, sed bona et libera voluntate inter se prehabita, omnibus via, modo et forma, quibus meliorum potuerunt et voluerunt, compromiserunt et compromissum fecerunt in venerabiles viros, dominos Wincencium electum et decanum ac Nicolaum de Kyky decretorum doctorem, archidiaconum Gneznensis, canonicum ac vicarium in spiritualibus Poznaniensis ecclesiarum generalem⁵ presentes et presens huiusmodi compromissum in se sponte suscipientes, tanquam in arbitros, arbitratores et amicabiles compositores, laudatores et diffinitores de et super proprietate et possessione certorum agrorum et ortorum in Kukundorff villa locatorum⁶, primus ex eis^a videlicet, qui iacet inter Clementem scoltetum ex una et M[...^b]abicz ibidem in Kukundorff parte ex altera, secundus, qui iacet inter dictum Clementem scultetum ex una et Stephanum parte ex altera, tercius et quartus, qui iacent inter Bartholomeum de Lom ex una et Peter Hirt⁶ parte ex altera et eorum occasione necnon super omnibus et singulis displicenciis, iurgiis, litibus et iniuriis inter ipsas partes quomodolibet exortis predicte partes compromiserunt sub omnibus clausulis et punctis compromissi, dantes et concedentes dicte partes modis, quibus supra, dictis dominis arbitris, arbitratoribus et amicabilibus compositoribus plenam et liberam potestatem, ut valeant et possuit simpliciter et de plano sine strepitu et figura iudicii merita causarum et iniuriarum hincinde examinare, cognoscere et rimari, partes ad audiendum sentenciam vel preceptum et ad alios actus neccesarios citari diemque ad pronunciandum sentenciam arbitralem ad placitum prorogare, partem contumacem reputare et in contumaciam ipsius pronunciare, diffinire et laudare, diebus feriatis et non feriatis, stando vel sedendo, in scriptis vel sine scriptis, nullo pretermisso obstante, omni hora et loco utraque parte presente vel absente, vel una presente et altera absente. Promiserunt insuper dicte partes sollempniter et bona fide dictorum dominorum arbitrorum et amicabilium compositorum laudo, banno, pene, arbitrio, sentencie, pronuncciacioni per ipsos dominos arbitros et comunes amicos factis stare et parere et mox ipsis prolatis ipsa emologare et approbare ac in nullo contravenire, quacumque racione vel causa seu modo de iure vel facto, verbo vel opere, per se seu submissam aut interpositam personam et quod contra eorum preceptum, laudum, sentenciam arbitrium et pronuncciacionem non appellabunt nec appellacionem prosequentur, nullum rescriptum per se vel alium impetrabunt nec impetrare utentur, nullam excepcionem opponent, in integrum restitui se non petent nec corrigi seu emendari per superiorem vel aliquem iudicem, petent vel recurrent ad arbitrium boni viri quodque non utentur cuiuscumque legibusve canonicis statutis seu consuetudinibus, beneficio, quod viciare seu infringe posset huiusmodi compromissum seu arbitrium in toto vel in parte sive ex personis arbitrorum, laudatorum et amicabilium compositorum, sive ex personis compromittencium aut ex forma compromissi vel arbitrii, aut ex rebus, vel ex causis, super quibus est compromissum, sive ex quacumque alia racione, et ut dictum compromissum in suo robore inviolabiliter permaneat temporibus perpetuis, predicti arbitri, arbitratores et amicabiles compositores centum marcas latorum grossorum Pragensium, numeri Polonicalis, pro pena, unam partem videlicet quinquaginta marcas parti tenenti huiusmodi arbitrium, laudum, pronuncciacionem et sentenciam, secundam vero partem, scilicet reliquas quinquaginta marcas, pro hospitali Sancti Spiritus extra muros Poznanienses per partem huiusmodi compromissum, arbitrium, sentenciam et concordiam non tenentem et contravenientem solvenda vallaverunt tociens, quociens contraventum fuerit contra dictam sentenciam et arbitrium, sentencia et arbitrio nichilominus in suo robore duraturis, quamquidem penam dicte partes emologarunt et assumpserunt, renuncciantes specialiter omnibus auctoritatibus, beneficiis et auxiliis iuris ac canonis necnon privilegiis statutisque factis et fiendis, editis vel edendis, rescriptis consuetudinibus, appellacione, in integrum restitucione, emendacionibus seu correccionibus, excepcionibus, per que predicte partes possent in toto vel in parte a pena seu observacione predicti arbitrii seu precepti quomodolibet liberari, super quibus omnibus et singulis dicte partes hincinde compromittentes pecierunt eis a me notario infrascripto confici publica instrumenta. Acta sunt hec anno, indiccione, pontificatus, die, mense, hora et loco, quibus supra, presentibus ven(erabili) et hon(orabilibus) viris, dominis: Sandzywogio decano Lanciciensis⁷, Paulo de Czechowo archidiacono Srzemensis et canonico Poznaniensis⁸ et Bartholomeo Rinkonis canonico Poznaniensis ecclesiarum⁹ et aliis multis testibus circa premissa. ^c-d

Sequitur subscripcio:

Et ego Nicolaus Jacobi de Pleschewo clericus Gneznensis dyocesis, auctoritate imperiali publicus notarius¹⁰, quia predictorum arbitrorum, arbitratorum et amicabilium compositorum nominacioni, eleccioni, recepcioni, compromisso, pene vallacioni, recepcioni et per partes utraque approbacioni aliisque omnibus et singulis, dum sic ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi, ideo hoc presens publicum instrumentum manu propria scriptum me huic subscribens, in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis consignando, requisitus in fidem et testimonium omnium premissorum.

^aodczyt niepewny

^btekst zatarty Kop

^c-dwtręt transumującego Kop.

¹W 1423 r. 5 lipca przypadało w poniedziałek, nie wtorek.

²Wincenty z Marcinkowa, zob. wyżej, nr 789/1. Był w tym czasie arcybiskupem-elektem gnieźn.

³Prepozyt Bogusław, zob. wyżej, nr 881/4.

⁴Jan Zyt, Zet, syn Jerzego Zyta, mieszczanin pozn. wyst. od 1416, rajca pozn. 1427, 1428, zm. przed 1440 (M. Mika, Studia nad patrycjatem poznańskim w wiekach średnich, Poznań 1937, s. 33).

⁵Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 889/10.

⁶Kundorf, Kokundorf, par. Św. Wojciecha, wieś dziś w obrębie miasta Poznania. Mieszkańcy nie zidentyfikowani.

⁷Sędziwój dziekan łęcz. nie zidentyfikowany.

⁸Paweł z Czechowa, zob. wyżej, nr 940/23.

⁹Bartłomiej syn Rynka, zob. wyżej, nr 823/6.

¹⁰Mikołaj syn Jakuba z Pleszewa notariusz publiczny 1423 (tutaj) i 1425 (niżej, nr 1064, 1066,1068) i 1426 (KDW IX), zapewne ident. z altarystą w katedrze pozn. 1434 (ARP I nr 16).

Dokument Nr 969

[Poznań, 5 (6?) lipca 1423]

Wincenty elekt i dziekan oraz Mikołaj z Kik archidiakon gnieźnieńscy publikują instrument notarialny z dnia 5 (6?) lipca 1423 i wydają wyrok w sporze pomiędzy Bogusławem prepozytem szpitala Św. Ducha w Poznaniu a mieszczaninem poznańskim Janem Zytem o grunty i ogrody we wsi Kundorf.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania D 412. Pergamin 453 × 433 + 25 mm. Paski pergaminowe po dwu pieczęciach. Na odwrocie późne notatki o treści. Z. N.: Na pięciu gradusach rozeta z wpisanym w nią znakiem w kształcie grzybka.
Reg.: KDW V, nr 373 (wg Or.).

In nomine Domini amen. Nos Wincencius electus et decanus sancte ecclesie Gneznensis¹ et Nicolaus de Kyky decretorum doctor, archidiaconus Gneznensis,. canonicus ac vicarius in spiritualibus | Poznaniensis ecclesiarum generalis, iudices, arbitri, arbitratores et amicabiles compositores per et infrascriptas partes comuniter et concorditer nominati, electi et assumpti, notum facimus, quibus expedit | universis, presencium noticiam habituris, quod cum inter honorabilem virum, dominum Boguslaum prepositum Sancti Spiritus extra muros Poznanienses ex una et providum Johannem Zythe civem Poznaniensem parte | ex altera, de et super quorundam^a agrorum^a et ortorum^a in Kukundorff villa prope Pozn(aniam) situatorum^a et earum^a occasione ac aliarum iniuriarum civilium et verbalium coram certis iudicibus ordinariis, comisariis delegatis, subdelegatis et eorum officiis mote fuissent materie questionum usque ad sentenciarum predict(os) iudices^a prolacionem, tandem dicte partes sumptibus et expensis ulterioribus hincinde parcere volentes, in nos tanquam in arbitros, arbitratores et amicabiles compositores sponte et libere compromiserunt et compromissum fecerunt, prout in instrumento publico plenius continetur, cuius. tenor sequitur ad contextum:
[następuje instrument notarialny Mikołaja syna Jakuba z Pleszewa. z daty: Poznań,. 5(6?) lipca 1423 - zob. nr poprzedni].
Quoquidem compromisso sic, ut prefertur, facto et per nos suscepto partibusquesupradictis et hiis, que proponere et opponere sibi invicem volebant, auditis, intellectis et diligenter discussis ac productis utrobique per eas visis et masticatis, demum deliberacione prehabita expectate nobis in dicto compromisso tradita et concessa ad nostram sentenciam et arbitrium processimus proferendum et protulimus ac ferimus eadem, ut sequitur in hunc modum. In primis itaque per hanc nostram sentenciam et arbitrium per ea, que vidimus et cognovimus, decernimus et declaramus, dicimus, laudamus, ordinamus et arbitramur, quod dicte partes debent eis invicem esse amice una alteri, veniam faciendo, prout fecerunt. Item prout supradicimus, laudamus et arbitramur, quod Johannes Zythe civis Poznaniensis et sui successores debet esse in pacifica et quieta possessione agrorum et ortorum, pro quibus prefatus dominus. Boguslaus prepositus eum inquietabat et molestabat, prout in compromisso superius sunt descripti. Item si idem dominus Boguslaus prepositus aut sui successores vellent dictos agros et ortos rehibere, tunc eos debet exsolvere a prefato Johanne Zythe vel a suis successoribus precio, quo potest meliori. Item omnes causas coram quibuscumque iudicibus ordinariis, comissariis, delegatis, subdelegatis occasione premissorum vel quacumque alia racione motas et exortas sentenciarum prolaciones et obtenciones eorundem, prout in instrumento compromissi superius descripto lucidius continetur, mortificamus, cassamus, anulamus, irritamus ac mortua, cassa, nulla et irrita perpetuis temporibus declaramus in hiis scriptis nulliusque roboris aut momenti ea volumus fore et esse nunc et in ewm. Item sentenciamus et arbitramur, prout supra, quod dicte partes omnia et singula suprascripta, sic per nos sentenciata, ordinata, laudata et arbitrata, sub prescripta pena centum marcarum in dicto compromisso expressa et vallata tociens, quociens contraventum fuerit per partem non tenentem solvenda debeant inviolabiliter tenere et observare. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes nostras litteras per notarium infrascriptum coram nobis scribam scribi et publicari fecimus nostrorumque sigillorum appensione iussimus communiri. Acta sunt hec anno, indiccione, pontificatus, die, mense, hora et loco, presentibus, quibus supra, in compromisso.
Z. N. Et ego Nicolaus Jacobi de Pleschewo clericus Gneznensis diocesis, auctoritate imperiali publicus notarius, dictis arbitracioni, pronuncciacioni, pene vallacioni aliisque omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi, ideo hoc presens publicum instrumentum, sentenciam arbitralem in se continens, manu propria scriptum, me hinc subscribens, in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis unacum sigillorum appensione prefatorum dominorum arbitrorum, arbitratorum et amicabilium compositorum de mandato ipsorum consignando, in fidem et testimonium omnium premissorum requisitus.

^atak Or.

¹Wszystkie osoby i miejscowości objaśnione w dok. poprzednim (wyżej, nr 968).

Dokument Nr 970

Oborniki, 30 lipca 1423

Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski, Dobrogost z Szamotuł podkomorzy kaliski i Mikołaj Tumigrala z Siekowa tenutariusz obornicki odnawiają granice pomiędzy wsią Ludomy i miastem Oborniki.

Kop.: 1. Warszawa, AGAD, Metryka koronna, t. 26, k. 294. Wpis w transumpcie króla Zygmunta z daty: Kraków, 28 lutego 1515. Tytuł: Confirmacio literarum pro parte Ludomsky; 2. Poznań, WAP, Poznań Gr. 69, k. 6v - 7. Wpis w 1514 r.
Reg.: MRPS IV, suppl. nr 569 (wg Kop. 1).

Uw.: W przypisach tekstowych uwzględniono tylko ważniejsze odmianki.

Nos Sandiuogius^a de Ostrorog^b palatinus Poznaniensis ^c-d

et capitaneus Maioris Polonie generalis¹, Dobrogostius de Schamothuli succamerarius Poznaniensis

², Nicolaus Tumigrala^e de Syekowo^f tenutarius Obornicensis³ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentem literam inspecturis, quomodo considerantes rixas, controversias, displicencias et quamplura mala, que racione granicierum incertarum inter nobiles Albertum, Dobrogostium et filiastros suos necnon villam ipsorum dictam Ludomye^g⁴ parte ex una et civitatem Oborniki^h nunccupatam ac incolas ipsius parte ex altera, committebantur et hucusque fiebant, que eciam limites et granicies per magnificum dominum Tomkonem^k felicis recordacionis olim Maioris Polonie capitaneum generalem⁵ per certa signa fuerant specifficate^j, ut veridice ex approbacione et edoccione multorum edocti sumus et informati. Cupientes itaque hiis malis, ut premittitur, obviare, ne decetero et per amplius committantur, statuimus, ordinavimus statutumque prescripti domini Tomkonis^k renovavimus et presentibus renovamus, quod taliter inter se tenere debent usque ad felicem et proximum serenissimi domini regis nostri graciosissimi in Oborniky^l adventum. Incipiuntur^ł enim signa granicierum inter partes premissas, primo a montibus dictis ^m-n

Kssgansze Gori

⁶ transeundo directe per paludes usque ad insulam Aquilae^o⁷ sic nunccupatam, ab insula Aquilae^o ulterius transeundo et procedendo usque ad montes Grzyambi^p⁸ nominatos, hiis continuando usque ad aquam dictam Vozkoblok^q⁹, qui montes Grziamby^r¹⁰ dicti sunt ville Ludomie^s propinquius^t adiacentes. Cum autem serenissimus dominus noster rex graciosus in Oborniki^l constituetur, cui parcium indebita, inequalis seu inconveniens videbitur signorum statu(i)cio pro tenendis graniciebus, iste^u dominum regem accedens pro finali limitacione sollicitet cum peticione, prout decet et admonere^v poterit. Datum in Oborniki^l feria sexta post festum beati Jacobi Apostoli anno Domini millesimo quadringentesimo vigesimo tercio, nostri capitaneatus sub sigillo.

^aSandyvogius Kop. 2

^bOsthrorok Kop. 2

^c-dbrak Kop. 2

^eThumygrala Kop. 2

^fSchekowo Kop. 2

^gLvdomye Kop. 2

^lObornyki Kop. 2

ⁱThomkonem Kop. 2

^jsignificata Kop. 1

^kThomkonis Kop. 2

^lObornykj Kop. 2

^łincipiuntur et Kop. 2

^m-nKxgansze gory Kop. 2

^oAquile Kop. 2

^pGrzambi Kop. 2

^qVoskolok Kop. 2

^rGrzamby Kop. 2

^sLvdomye Kop. 2

^tpropinquiores Kop. 2

^uista Kop. 1

^pammonere Kop. 2

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 796/4.

³Mikołaj Tumigrała z Siekowa (na pd. od Wielichowa) wyst. od 1413, starosta średzki 1416 - 1420, obornicki 1423, inowrocławski 1427, zm. po 1435 (PSB XXI s. 99 - 100).

⁴Ludomy (Ludomie), wieś par. na pn. od Obornik (Koz. 2 s. 407). Wojciech wyst. 1415 - 1428 (?), Dobrogost: 1418 - 1437 (SHGWlkp.).

⁵Tomek z Węgleszyna był starostą wlkp. 1398 - 1409, zm. 1409 (Spisy wlkp.).

⁶Odległość między Obornikami a Ludomami wynosi ok. 12 km - nazwy miejsc granicznych i ich lokalizacja trudne tutaj do ustalenia.

⁷Odległość między Obornikami a Ludomami wynosi ok. 12 km - nazwy miejsc granicznych i ich lokalizacja trudne tutaj do ustalenia.

⁸Odległość między Obornikami a Ludomami wynosi ok. 12 km - nazwy miejsc granicznych i ich lokalizacja trudne tutaj do ustalenia.

⁹Odległość między Obornikami a Ludomami wynosi ok. 12 km - nazwy miejsc granicznych i ich lokalizacja trudne tutaj do ustalenia.

¹⁰Odległość między Obornikami a Ludomami wynosi ok. 12 km - nazwy miejsc granicznych i ich lokalizacja trudne tutaj do ustalenia.

Dokument Nr 971

Oborniki, 1 sierpnia 1423

Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański i starosta generalny Wielkopolski, Dobrogost z Szamotuł podkomorzy poznański i Mikołaj z Siekowa tenutariusz obornicki odnawiają granice pomiędzy wsiami Kowanowo i Kowanówko.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Obornik I/1. Pergamin cienki, z małymi marginesami, 280 × 205 + 37 mm, pismo wyblakłe, miejscami zatarte, dziurki w tekście. Na pergarminowym pasku pieczęć Sędziwoja z Ostroroga, wytarta, poobłamywana, z kontrasigillum.

Nos Sandivogius de Ostrorog palatinus Posnaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ Dobrogostius de Schamothu|li succamerarius Posnaniensis², Nicolaus de Szyekowo Thumigrala tenutarius Obornicensis³ significamus tenore presencium, | quibus expedit universis, presentem literam inspecturis, quomodo considerantes rixas, controversias, displicencias et quamplura | mala, que racione granicierum incertarum^a inter nobiles Mathiam necnon Janussium germanos heredes legitimos de Minori Chowanowo et advocatos Obornicenses⁴ necnon villam ipsorum dictam Minus Chowanowo parte ex una et civitatem Obornyky nucupatam ac incolas ipsius ville^b Maius Chowanowo⁵, tenute eiusdem Nicolai Thumigrala prefati, parte ab altera, commitebantur et hucusque fiebant, que eciam limites et granicies per magnificum dominum Thomkonem felicis recordacionis capitaneum Maioris Polonie generalem⁶ per certa signa fuerant specificate, ut veridice ex^c approbacione et edoccione multorum edocti sumus et informati. Cupientes itaque his malis, ut premittitur, obviare, ne decetero et peramplius committantur, statuimus, ordinavimus statutumque domini Thomkonis prefati renovavimus et presentibus renovamus, quod taliter inter se tenere debent usque ad felicem proximum serenissimi principis domini nostri graciosissimi regis adventum. Incipiuntur enim signa granicierum inter partes premissas, primo incipiendo a scopulo angulari, in qu[o] est lapis, qui iacet in valle alias na smvgu et dividit et mediat villas Maius Chowanowo villam regalem et villam ipsorum fratrum Minus Chowanowo et villam Rosznowo⁷ penes viam, qua via transit de villa Parkowo⁸ ad Obornyky, tunc eundo eadem via versus opidum Obornyky usque ad scopulum angularem, qui iacet in fine agrorum alias rol[i]e, mediat opidum Obornyky, villam Maius Chowanowo bona regalia et villam Minus Chowanowo ipsorum Mathie et Janussii et a prefato scopulo eundo pariete usque ad lapidem magnum, qui lapis iacet circa finem paludis Cobylyeblotho⁹ versus Minus Chowanowo in pariete et a prefato lapide ad quercum wygorzaly, qui^d iacet in monte in rubeto in eodem pariete, et ab eadem quercu eundo ad fluvium Velma¹⁰ et pereundo eundem fluvium Velma, eundo pariete usque ad montem dictum Byala Gora¹¹ et a monte prefato usque ad paludem Slonavy¹² et eundo penes Slonavy ad scopulum, qui iacet penes viam, que via transit vel tendit de Minori Chowanowo ad villam regalem Myeszczka Da(m)browka¹³ et ab eodem scopulo eundo patiete via alias droszyszkyem usque ad riwlum dictum Krolyewa Voda¹⁴ a Krolyewa Voda eundo cacumine montis pariete usque ad Pyacz Strz[...]myon, qui iacent penes fluvium Velma versus gurgitem dictum Glamboka Struga¹⁵ per eundem fluvium Velma. Cum autem serenissimus rex dominus noster graciosus in Obornyky constituetur, cui parcium videbitur indebita, inequalis vel inconveniens signorum statu(i)cio pro tenendis graniciebus, iste dominum regem accedens pro finali limitacione sollicitet cum peticione, ut amonere poterit. Datum in Obornyky die dominico post festum beati Jacobi Apostoli anno Domini millesimo quadringentesimo vigesimo tercio, nostri capitaneatus sub sigillo.

^aimittarum Or.

^bvillam Or.

^cet Or.

^dtak Or.

¹Zob. dok. poprzedni (nr 970).

²Zob. dok. poprzedni (nr 970).

³Zob. dok. poprzedni (nr 970).

⁴Chowanówko (dziś Kowanówko), wieś tuż na pn.-wsch. od Obornik (SHGPoz. I s. 216). Maciej i Janusz (Jan) z Ch., wójtowie oborniccy wyst.1412 - 1425 (KDW VII nr 739/8; SHGPoz. I s. 216 - 217).

⁵Chowanowo (dziś Kowanowo), wieś tuż na wsch. od Obornik (SHGPoz. I s. 215), należała do królewskiego klucza obornickiego.

⁶Zob. dok. poprzedni, przypis nr 5.

⁷Rożnowo, wieś par. na pn.-wsch. od Obornik i od Kowanówka (Koz. 3 s. 149).

⁸Parkowo, wieś par. na pn.-wsch. od Rożnowa (Koz. 3 s. 10).

⁹Kobyle Błoto nie zlokalizowane, może nazwa pospolita.

¹⁰Rzeka Wełna, prawy dopływ Warty pod Obornikami.

¹¹Biała Góra, zapewne określenie pospolite.

¹²Bagno Słonawy zapewne koło wsi Słonawy (Słanowo) par. Oborniki, na pn.-zach. od Obornik, nad Wartą (SHGWlkp.).

¹³Miejska Dąbrówka, dziś D. Leśna, par. Oborniki, na pn. od Obornik (SHGPoz. I s. 345).

¹⁴Królewska Woda i Głęboka Struga, zapewne dopływy Wełny, trudne do identyfikacji.

¹⁵Królewska Woda i Głęboka Struga, zapewne dopływy Wełny, trudne do identyfikacji.

Dokument Nr 972

Kalisz, 26 sierpnia [1423]

Starosta generalny Wielkopolski odpowiada na list wielkiego mistrza krzyżackiego, skarżąc się na postępowanie zarządcy zamku w Drezdenku.

Or.: Berlin-Dahlem, GStAPK XX. HA OBA 4146. Papier 310 × 295 mm, dół wystrzępiony; ślady złożenia i odciśnięcia zamykającej pieczęci. Na odwrocie ręką XV w.: Des hoptman Sanzwog(es) brieff, her clagit ober de hoptman von Drisy(en).
Reg.: Reg. Teut. I, nr 4146 (wg Or.).

^a-b

Venerabili ac religioso viro, domino Paulo de Rusdorff magistro generali ordinis Sancte Marie domus Theutunicorum de Prussia¹, domino ac fautori meo speciali

.
Wenerabilis et religiose domine, amice favorose! Literam vestram, que me | in Calis invenit, cum ea, qua decet, reverencia suscepi. Sed quia | homo iste, pro quo vestra scribit wenerabilitas, in Poznania demoratur | et ego in brevi tempore in Poznania constituar ipsumque iuxta vota et scripta vestra alloqui, in quantum plus potero tenere, volo. Ea tamen, in que cum ipso similiter edixero et conclusero, wenerabilitatem vestram in Thorn aut alibi scriptis meis informabo. Ceterum prout et alias wenerabilitati et consilio vestris in Welunia in convencione proxime preterita² vobis elucidavi de quodam seniore seu tenutario vestro in Drdzyen³, quod iste aliquas controversias et disceptaciones inter Regnum et Ordinem submovebit, taliter accidit quemadmodum inter serenissimum principem dominum et dominum Wladislaum Dei gracia dominum meum graciosissimum ab una, et wenerabilitatem vestram, Ordinem, terras et dominia vestra ab altera partibus, insuper condiciones pacis perpetue finaliter firmate existunt et inscripte ad unum articulum inter ceteros sub hac forma, quod omnes captivi, qui nondum ante pacem perpetuam pecuniis seu quovis alio modo^c a taxa ipsorum liberati fierent et exempti, liberi et sine questo aliquali pecuniarum taxe captivacionis emitti debebant. Ecce cum quidam scoltetus de Canszycza⁴ tempore gwerrarum per vestros fuerat captivatus et pro taxa sue captivacionis quodam^d familiaris dicti tenutarii vestri fideiussit et pendentibus gwerris idem scoltetus se pecuniis a capcione non exemit, quarum terminum solvendi duabus septimanis post festum sancti Michaelis [29 IX] proxime preteritum obtinebat. Dum vero pax perpetua inter dominum regem et Ordinem firmata fuerat, extimplo^c idem senior seu tenutarius in Drdzyen fideiussorem scolteti domini regis apprehendit. cupiens, ut sibi pecunie taxe capcionis scolteti nominati exsolventur et in fideiussore scolteti pecunias huiusmodi recepit. Ego vero resciens factum taliter transivisse statim sibi scripsi, quia iam perpetua pax inter Regnum et Ordinem est firmata, scoltetus domini regis non tenetur pecunias a sua capcione exsolvere. Unde idem tenutarius vester pro fideiussore dicti scolteti sic respondit, quomodo fideiussor scolteti prefati ipsum scoltetum dampnificare intendit. Ego autem sibi intimavi tenutario vestro, quod si aliquod dampnum fideiussor sepedictus scolteti inflixerit, tue solucioni de iure debebit compensari. Et ecce iam die secunda aut tercia ante festum sancti Bartholomei [24 VIII] proxime preteritum fideiussor scolteti sic dicti eundem scoltetum incendio dampnificavit sic, quod sibi domum, owes, bowes ac alia bona sua in cinerem reddegit et favillam. Nam dictus tenutarius vester eciam tempore pacis perpetue incendarios et alios universos malefactores in castro vestro conswevit conservare. Quocirca wenerabilitatem vestram rogo, quatenus wenerabilitas vestra velit tenutario vestro eidem in Drdzyen precipere et mandare, quatenus scolteti^d memorato ista dampna exsolvat integraliter et de pleno, ut ea noticie serenissimi domini mei regis idem scoltetus pro sua iniuria non ducat, prout et vestris in Regno domini mei regis Polonie par iusticie et equitati suis prestaretur. Datum in Calis feria quinta proxima post festum sancti Bartholomei Appostoli⁵.
Sandiwogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis⁶.

^a-badres na odwrocie listu Or.

^cnastępuje skr. cienką kreską ad Or.

^dtak Or.

^etak Or., zamiast extemplo

¹Paweł Russdorf, wielki mistrz krzyżacki 1422-1441.

²Zapewne chodzi o Wielonę nad Niemnem, miejsce częstych zjazdów polsko-krzyżackich; tu mowa najpewniej o ustaleniach zjazdu w Wielonie odbytego w połowie maja 1423, por. Cod. Vit. s. 588 - 590.

³Drezdenko (Drzeń) nad Notecią.

⁴Kęszyca, wieś par. na pd.-zach. od Międzyrzecza (Koz. 2 s. 292-293). Sołtys skądinąd nie znany.

⁵Data potwierdzona pobytem wystawcy w Kaliszu i sądami odbywanymi tam 27 sierpnia 1423 (Poznań, WAP, Kalisz Gr. 17, k. 118v).

⁶Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

Dokument Nr 973

Konin. 17 września 1423

Pozew starosty konińskiego dla Sędziwoja z Goranina.

Kop.: Poznan, WAP, Konin Z. 2, k. 109v. Wpis 13 grudnia 1423.

Domarath de Cobilani castellanus Byeczensis et capitaneus Conynensis¹ tibi Sandiuogyo de Gorynino² mandamus, quatenus in proximis terminis particularibus Conyn celebraturis personaliter compareas ad instanciam generose domine Katherine uxoris Laurencii de Lubomisly³ pro eo, quod te iniecisti in sortem hereditatis seu in partem ibidem in Gorynino, quam habuit Russyn pye memorie⁴, manu violenti ac potencia, in qua parte seu sorte hereditatis habet domina Katherina centum marcas latorum grossorum sue^a dothalicii alias vayna ^a. Datum Conyn feria sexta ipso die sancti Lamperti anno Domini M° CCCC° vicesimo tercio.

^atak Kop.

¹Domarat z Kobylan, Grzymalita, Grunwaldczyk, kasztelan biecki 1410, potem marszałek nadworny króla 1428, kasztelan wojnicki 1433, lubelski 1435, starosta koniński 1423 - 1424, zm. 1438 -1440 (PSB XIII s. 158 - 159; GUrz. B 66).

²Sędziwój z Goranina, zob. wyżej, nr 912/5.

³Wawrzyniec z Lubomyśla, zob. wyżej, nr 900/4.

⁴Nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 974

Dobrestany, 4 października 1423

Król Władysław Jagiełło zawiadamia wielkiego mistrza krzyżackiego Pawła Russdorfa, ze syn Sędziwoja z Ostroroga upoważniony jest do odbioru zamku Drahimia.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 99. Pergamin 340 × 160 + 60 mm. Na pasku pergaminowym pieczęć wystawcy w czerwonym wosku (Gumowski, Pieczęcie, nr 14), częściowo uszkodzona. Na odwrocie: E. X. Macht briff Drahem zcu antworten anno XXIII (XV w.) i inne informacje o treści oraz sygnatury (XVII- XVIII w.).
Wyd.: Raczyński, Kodex, s. 157 (wg Or.).
Reg.: 1. Inventarium, s. 279 (wg Or.); 2. Index act., nr 1330.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie Lythwanieque princeps supremus et heres Russie etc. wenerabili et | religioso viro, domino Paulo de Russdorf ordinis Beate Marie^a Hospitalis Jerosolimitani magistro generali Cruciferorum de Prusia, | amico nobis sincere dilecto¹, salutem et sincere caritatis votiva incrementa. Alias sinceritati vestre scripseramus, | ut castrum nostrum Drahem², quod sub traditoribus eiusdem castri quesivistis, nobili Sandziwogio de Ostrorog palatino et capitaneo nostro Maioris Polonie³ assignassetis nostre restituendum dicioni. Sed quia idem Sandziwogius medio tempore pedum suorum gravibus circumventus lang(u)oribus ad suspiciendum ipsum personaliter nequit ad vos proficisci, sed filium suum⁴ sui loco decrevit dirigere. Quocirca eandem vestram sinceritatem hortamur studiose, quatenus de filio suo eodem confidentes plenarie omni prorsus suspicione abiecta, memoratum castrum Drahem manibus suis velitis assignare, pro multum grata complacencia nobis in eo ostendenda. Datum in Dobrestany, loco venacionum nostrarum, ipso die beati Francisci anno Domini millesimo CCCC^mo vicesimo tercio⁵, nostro mediocri sigillo subappenso.
Ad relacionem wenerabilis Johannis decani Crac(ouiensis), Regni Polonie cancellarii⁶.

^anadpisane Or.

¹Paweł Russdorf, wielki mistrz krzyżacki 1422 -1441.

²Drahim, zob. wyżej, nr 778/4.

³Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

⁴Zapewne chodzi tu o Stanisława z Ostroroga, czynnego w tych latach w komisjach granicznych polsko-nowomarchijskich (PSB XXIV s. 524).

⁵Dobrestany, Dobrostany, na Rusi, koło Gródka Jagiellońskiego; data zgodna z itinerarium królewskim.

⁶Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 845/5.

Dokument Nr 975

Gniezno, 13 października 1423

Wikariusz generalny gnieźnieński potwierdza dokument arcybiskupa Janisława dotyczący zamiany ról w Kędzierzynie.

Kop.: Gniezno, AAG, ACap. B 5 (Liber privilegiorum capituli Gnesn.), k. 91 - 91v, wpis z XVI w. w transumpcie arcybiskupa Jana Łaskiego z daty: Gniezno, ok. 25 kwietnia 1516. Tytuł: Innovacio privilegii [mansi] liberi in Kanderzyno in clave Gneznensi mense archiepiscopalis.

In nomine Domini amen. Nos Wladislaus de Oporovo decretorum doctor, scolasticus Wladislawyensis necnon canonicus et viccarius in spiritualibus ac officialis generalis sancte eclesie Gneznensis¹ universis et singulis, tam presentibus, quam futuris volumus fore notum, quomodo alias nobis in certis nostris et eclesie Gneznensis negociis a loco et civitate nobis absentatis honorabilique viro, domino Nicolao Gosczynski canonico Sancti Georgii in castro Gneznensi, nostro in causis locumtenenti² ad iura reddenda pro tribunali sedenti, constitutus personaliter honorabilis vir dominus Jacobus canonicus Lanciciensis et rector parrochialis in Candzyerzyno eclesiarum³ quoddam privilegium reverendi in Christo patris domini Janislai olim archiepiscopi Gneznensis salvum et illesum infrascripti tenoris coram eo exhibuit et presentavit, petens cum instancia ipsum privilegium de verbo ad verbum transsummi et alias reponi apud acta nostri Gneznensis consistorii. Quiquidem dominus Nicolaus Gosczynski, predicto privilegio viso et inspecto ipsoque sano et illeso reperto, ipsum per Andream notarium infrascriptum apud acta reponi demandavit. Cuiusquidem privilegii tenor sequitur et est talis:
[następuje dok. arcybiskupa Janisława z daty: Gniezno, 27 kwietnia 1327 - KDW VI, nr 101].
Cuiquidem privilegio duo sigilla, unum prefati domini Janislai archiepiscopi oblonge et aliud venerabilis capituli rotunde figurarum in toto de communi cera in pensulis pargameneis dependebant, in quorum, primo videlicet domini Janislai archiepiscopi in medio sigilli quedam ymago pontificalibus [k. 9lv] induta, manu dextra quasi ad benedicendum sursum erecta ac in sinistra manu tenens bacculum pastoralem sub cyboria in sede sedens apparebat, in circuitu autem inter duas lineas circa extremum sigilli ductas hec dicciones, videlicet: "S. Janislai Dei gracia archiepiscopi Gneznensis" legebantur, in alterius vero, videlicet capituli Gneznensis, similiter quedam ymago induta pontificalibus in sedeli sedebat, tenens in manu dextra ramum palme et sinistra manu bacculum pastoralem et habens scriptas hec dicciones ad latus sinistrum: "sanctus Adal" et ad latus dextrum: "bertus", in circuitu autem inter duas lineas circa extremum sigilli ductas: "sigillum capituli Gneznensis eclesie" cruce proposita legebantur. Subsequenterque nobis ad locum et civitatem predictos feliciter regressis constitutus in nostra presencia idem dominus Jacobus de Candzyerzyno nobis instanter supplicavit, quatenus ipsum privilegium, prout est in actis, de verbo ad verbum transsumere et transscribere, et in publicam formam cum interposicione nostri decreti mandaremus. Nos vero peticioni^a huiusmodi iuri utpote et racioni consonam, attendentes quodque iusta petentibus assensus non est denegandus, ipsum privilegium de verbo ad verbum nichil addendo vel minuendo, quod facti muttaret substanciam vel variaret intellectum, per Andream notarium publicum infrascriptum⁴ transsummi, transscribi, exemplari et in hanc publicam formam redegi nostrique officiolatus appensione sigilli communiri mandavimus sicque transsumpto nostram auctoritatem ordinariam interposuimus et interponimus per presentes, et decretum volentes, et per hec scripta decernentesque^b eidem transsumpto in iudicio et extra ac ubicumque locorum stetur, credatur fidesque plenaria adhibeant ac si originale privilegium appareret. Actum et datum Gnezne in domo habitacionis honorabilis domini Alberti de Byelawy canonici Gneznensis⁵, nobis inibi ad iura reddenda pro tribunali sedentibus, sub anno a nativitate Domini millesimo quadringentesimo vicesimo tercio, indicione prima, pontificatus sanetissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno sexto, die Mercurii tredecima mensis Octobris, hora terciarum et consistorii nostri, presentibus circumspectis viris: Alberto Romano⁶, Petro Modlyszewski⁷ et Peregrino de Pampycze⁸ procuratoribus causarum consistorii Gneznensis, testibus circa premissa.
Et ego Andreas Derslai de Jaczkowo (clericus^c) Gneznensis diocesis, publicus auctoritate imperiali notarius⁴ prefatique venerabilis domini Wladislai decretorum doctoris, viccarii in spiritualibus et officialis Gneznensis causarumque coram eo scriba, quia predicti privilegii exhibicioni, peticioni et decreto unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, ideo de mandato ipsius domini Wladislai officialis predictum privilegium de verbo ad verbum transscribi, per alium procuravi nec^d aliis negociis occupato factoque auscultacione diligenti me hic subscripsi et in hanc publicam formam redegi signoque et nomine meis solitis unacum appensione sigilli prefati domini Wladislai officialis consignavi in fidem premissorum.

^atak Kop.

^btak Kop., zamiast decernentes, quod

^cbrak Kop.

^dtak Kop., zamiast me

¹Władysław Oporowski, zob. wyżej, nr 914/1.

²Mikołaj Goszczyński, pleban w Strzyżewie Kościelnym (na pn.-wsch. od Gniezna) 1408, notariusz kapituły gnieźn.1408, kanonik kolegiaty Św. Jerzego na grodzie gnieźn.1414, prepozyt wieluński 1417, kanonik katedralny gnieźn. 1418 - 1428, prefekt budowy katedry gnieźn. (KDW VII nr 729/11).

³Kędzierzyn, wieś par. na pd.-wsch. od Gniezna (Koz. 1 s. 108). Jakub jako pleban wyst. 1413 - 1433 (Łaski, Liber beneficiorum I s. 20; Acta capitulorum II nr 132, 134, 229, 269), jako kanonik łęcz. tylko (?) tutaj i niżej, nr 1066/21.

⁴Andrzej z Jackowa, zob. wyżej, nr 808/4.

⁵Wojciech z Bielaw, zob. wyżej, nr 863/12.

⁶Wojciech Romanus, zob. wyżej, nr 808/2.

⁷Modliszewo par. Modliszewko, na pn. od Gniezna (Koz. 1 s. 181, 5 s. 42). Piotr adwokat (prokurator) w konsystorzu gnieźn. wyst. tutaj i 1425 (niżej, nr 1056/14), chyba różny od dziedzica M. tego imienia wyst. w początku XV w. (SHGTWlkp.).

⁸Peregryn z Pępic, zob. wyżej, nr 880/4.

Dokument Nr 976

Kalisz, 22 października 1423

Władze miasta Kalisza zaświadczają, że mieszczanin kaliski Maciej Grochola sprzedał czynsz Jakubowi altaryście kościoła Św. Mikołaja w Kaliszu.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 3449. Pergamin 245 × 110 + 23 mm. Dwa nacięcia po paskach do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie: Domini Jacobi (XV w.) i inne informacje o treści (XVl - XVII w.).
Wyd.: KGV 1869, 37, s. 619 - 620.
Reg.: Senkowski - Sułkowska, nr 38 (wg Or.).

Nos consules civitatis Kalissiensis Nicolaus Cranch prothoconsul¹, Jaczko², Martinus sartor³, Nicolaus Gothar|di⁴, Martinus Koppersmid⁵ et Nicolaus Galca⁶ tenore presencium publice recognoscimus universis, quod in presencia | scabinorum nostre civitatis subscriptorum, puta Martini Heidloff⁷, Johannis Beserich⁸, Hanuth arcuficis⁹, | Nicolai Clensmid¹⁰, Cloze braseatoris¹¹, Nicolai Niclossowe filii¹² et Johannis Keseling rasoris¹³ coram Nicolao Radost advocato¹⁴ anni eiusdem constitutus personaliter in bannito iudicio circumspectus Mathias Grochola vicinus noster¹⁵, non compulsus nec coactus, neque aliquo errore seductus, sed iusto vendicionis et empcionis tytulo precedente, resignavit rite ac racionabiliter octo scotos census annui monete currentis in et super area et domo sua, inter areas Petrassii Seiboth¹⁶ et Anne relicte Zymnoznoy¹⁵ in plathea Longa sita, solvendos atque dandos annis singulis in et super quelibet Quatuor Tempora anni quatuor grossos, discreto ac devoto domino Jacobo¹⁵ pro altari sancte Katherine in ecclesia parrochiali Sancti Nicolai eiusdem altaris altariste vel altero altariste altaris predicti pro tempore existenti de anno ad annum tamdiu, quo(u)sque predictus Mathias Grochola aut alii ipsius domus posessores eundem censum octo scotorum predictorum consulibus^a quinque marcis monete currentis duxerint reemendum, censu tamen persesso secundum computum temporis primitus integraliter persoluto. In cuius rei testimonium civitatis nostre predictorumque scabinorum sigilla presentibus sunt appensa. Actum et datum in Kalis feria sexta^b post diem sanctarum Undecim Millium Virginum anno Domini M° CCCC° vicesimo tercio.

^aconsumlibus Or.

^bnadpisane jako S-(?) Or.

¹Mikołaj Kranch, zob. wyżej, nr 776/1.

²Jaćko, zob. wyżej, nr 777/5.

³Marcin krawiec był rajcą kal. także 1424 - 1429, ławnikiem 1420 (GKal.),

⁴Mikołaj syn Gotarda, zob. wyżej, nr 927/3.

⁵Marcin kotlarz, miedziownik Kupferschmied, jako rajca kal. potwierdzony 1423 - 1427 (GKaL).

⁶Mikołaj Galka jako rajca kal. potwierdzony 1423 - 1425 i 1435 (GKal.).

⁷Marcin Heydloff Jan Beserich, Hanut, Mikołaj Klose, zob. wyżej, nr 777/7, 12, 10, 8, 9.

⁸Marcin Heydloff Jan Beserich, Hanut, Mikołaj Klose, zob. wyżej, nr 777/7, 12, 10, 8, 9.

⁹Marcin Heydloff Jan Beserich, Hanut, Mikołaj Klose, zob. wyżej, nr 777/7, 12, 10, 8, 9.

¹⁰Marcin Heydloff Jan Beserich, Hanut, Mikołaj Klose, zob. wyżej, nr 777/7, 12, 10, 8, 9.

¹¹Marcin Heydloff Jan Beserich, Hanut, Mikołaj Klose, zob. wyżej, nr 777/7, 12, 10, 8, 9.

¹²Mikołaj syn Niklosowej ławnik kal. także 1420 i 1424 (GKal).

¹³Jan Keseling, kotlarz, golarz, jako ławnik kal. potwierdzony 1423-1425, 1429, 1433, 1435, 1449/50, jako rajca 1427, 1428, 1443, 1444, 1448/49, 1450/51 (ib.).

¹⁴Mikołaj Radost, zob. wyżej, nr 777/13.

¹⁵Nie zidentyfikowany.

¹⁶Pietrasz Seibot mieszczanin kal. z ul. Długiej był potem wielokrotnie ławnikiem kal. 1428 - 1450 (GKal.).

Dokument Nr 977

Poznań, 12 listopada 1423

Wikariusz generalny poznański eryguje kolegium mansjonarzy przy kościele parafialnym w Szamotułach.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 64, k. 23 - 24. Wpis 10 marca 1486 (wg Or. opatrzonego pieczęciami Mikołaja Kickiego i kapituly poznańskiej).
Reg.: KDW V, nr 378 (wg Kop.), bardzo lakoniczny.

In nomine Sancte et Individue Trinitatis, Patris et Filii, et Spiritus Sancti amen. Nicolaus decretorum doctor, archidiaconus Gneznensis necnon canonicus et vicarius in spiritualibus generalis^l reverendi in Christo patris et domini, domini Andree Dei gracia episcopi Poznaniensis, pro presenti ipso domino episcopo in generali Senensi concilio existente² ac a sua ecclesia, civitate et diocesi Poznaniensi se absentante, ad rei memoriam sempiternam, bone rei dare consultum et presentis vite habetur subsidium et eterne remuneracionis expectare decrevit premium. Cum itaque inter mortalium accionum gestiones et opera nichil, tam salubre et stabile, tanquam efficax et felicius censeatur, quam ad ea meditanda frequenter intendere, per que ex personarum Deo serviencium aucto numero cultus divinus in ecclesiis augeatur. Sane nuper in ecclesia parrochiali in Schamothuli Poznaniensis diocesis rectore destituta magnifici et nobiles viri, domini Dobrogostius succamerarius Gneznensis³ et Vincencius castellanus Myedzyrzeczensis fratres germani, domini et heredes ibidem in Schamothuli⁴, volentes in ipsa ecclesia mansionariam erigere⁵ et personarum videlicet octo mansionariorum actu in ordine presbiteratus constitutorum [k. 23v] numerum ad laudem Dei et meliorem statum eiusdem ecclesie pro cultus divini incremento adaugere, certos annuos census, redditus et proventus usque ad summam quinquaginta et unius marcarum, tam in latis grossis monete Pragensis, quam eciam in moneta in Regno Polonie currenti de numero Polonico, quadraginta octo grossos pro marca computando, in certis villis, videlicet Pechinyno⁶, Lulyno⁷, Moszczegewo⁸, Nowa Villa ante Schamothuli⁹, in Bythowle^a¹⁰ et Crampyewo¹¹ diocesis Poznaniensis ac eorum possessionibus pro sustentacione mansionariorum de bonis eis a Deo collatis ex largicione christifidelium iusto empcionis titulo compararant et emerant, prout in literis magnifici domini Sandiuogii de Ostrorogk palatini Poznaniensis et capitanei Maioris Polonie¹² necnon venerabilis domini Boguslai canonici et officialis ecclesie Poznaniensis¹³ desuper confectis plenius vidimus contineri¹⁴, nobis cum debita instancia supplicarunt, quatinus devocioni ipsorum atque votis pie annuere et dictam mansionariam in ipsa ecclesia instituere et aliquam partem de fructibus et proventibus dicte ecclesie parrochialis in Schamothuli et ad ipsius rectorem pertinentibus pro dicta mansionaria et mansionariis adiungere et atribuere dignaremur. Nos vero volentes rite agere in premissis et ne futuro rectori in aliquo preiudicare videremur primitus eidem ecclesie vacanti, honorabilem virum, dominum Slupconem canonicum Poznaniensem¹⁵ et rectorem ecclesie in Byesdrowo dicte diocesis¹⁶, ex cuius per(so)narum^b ipsa ecclesia per assecucionem dicte ecclesie in Byesdrowo vacare dinoscitur, defensorem et yconomum deputamus receptisque informacionibus de qualitate et quantitate fructuum et reddituum eiusdem ecclesie ac diligenti premisso examine reperimus, quod detractis fertonibus et maldratis decimalibus ibidem in opido Schamotuli, in Villa Nova ante Schamotuli⁹, in Gay¹⁷ et in Sczuczino¹⁸ ad rectorem dicte ecclesie pertinentibus, qui fertones cum maldratis octodecim marcarum summam annuam non extendunt, pro dictisque mansionariis adiunctis et incorporatis nullum preiudicium, sed pocius comodum eidem rectori, qui alias duos predicatores, unum pro Polonis et alium pro Teutunicis, et duos presbiteros vicarios salariare et sub suis expensis tenere consuevit, proveniret^b. Igitur nos Nicolaus archidiaconus et vicarius prefatus premissa ad felicem et bonum statum eiusdem ecclesie ipsiusque rectoris et parrochianorum necnon cultus divini augmentum cedere attendentes, matura deliberacione et tractatu sollempni cum dicto domino Slupcone defensore et yconomo ac capituli voluntate, ratihabicione et expresso consensu, peticioni dictorum dominorum Dobrogostii et Vincencii fratrum et heredum et patronorum tanquam iuste et racioni consone annuentes, ex quo aucta stipendia et reddituum atque proventuum pia largicione dictorum dominorum patronorum cognovimus et in futurum annuente Domino amplius augeri ex ipsorum et aliorum christifidelium largicione speramus, prefatum sacerdotem et ministrorum numerum pro faciliori regimine animarum adaugendum duximus et per presentes adaugemus constituimusque et creavimus in eadem ecclesia de rectore prepositum ipsius ecclesie et octo mansionarios seu vicarios in presbiteratus ordine, quos decetero perpetuis temporibus ibidem volumus et decernimus permanere, eosdem fertones et maldratos decimales in civitate Schamothuli necnon in Nowa Willa ante Schamotuli, in Gay et in Sczuczino, villis de bonis ecclesie ad rectorem ipsius alias pertinentes racione onerum infrascriptorum pro sollario et congrua sustentacione dictorum mansionariorum adiungimus necnon census, redditus et proventus prefatos quinquaginta et unius marcarum, prout in literis prefatorum dominorum Sandiuogii capitanei et Boguslai officialis desuper confectis plenius descripti continentur, pro eisdem mansionariis incorporamus et confirmamus per presentes, decernentes eosdem census, redditus et proventus fore et esse ac censeri ecclesiasticos, recipientes eosdem ad ius et proteccionem iurisdiccionis ecclesiastice. Et quod pro eisdem censibus, redditibus et proventibus ac eciam aliis, qui loco eorundem censuum, reddituum forsitan succedent, tanquam pro censibus, redditibus et proventibus ecclesiasticis ad forum iudicii ecclesiastici decetero recurratur. Et si contingat prefatos census quinquaginta unius marcarum per venditores reemi, alii census per patronos et dominos de Schamothuli de consilio et sciencia rectorum ecclesie et mansionariorum pro tempore debeant ad usum et sustentacionem dictorum mansionariorum comparari. Et quoniam, cum crescunt dona, crescere eciam debent raciones donorum, decernimus, statuimus et ordinamus, quod prefati domini mansionarii et eorum quilibet suam ebdomadam pro celebranda summa missa et eciam missam de Beata Virgine inter se tenere et prepositum seu rectorem ecclesie in cura animarum et missis legendi adiuvare tamquam vicarii et ut vicarii cure sue adiuncti, quocienscumque et quicumque eorum per parrochianos requisitus fuerit, in confessionibus et sacramentis ecclesiasticis, tam sanis, quam infirmis ministrandis sine quavis contradiccione debeant et teneantur. Ipse vero dominus prepositus, rector ecclesie tanquam prelatus et caput ipsorum, duos equos valentes pro necessitate eundi cum sacramentis ad rura et suburbia ipsius parrochie retinere debet et tenetur servare necnon duos predicatores, unum pro Polonis et alium pro Teutunicis, quemlibet de duabus marcis, magistrum vero ecclesie virum scientificum et in artibus provectum de quattuor marcis anno quolibet sallariari, sacristianum autem [k. 24] ipse dominus rector in domo et sua expensa tenere et observare ac sallariare teneatur. Qui magister scole unum socium habilem ad cantandum cum mansionariis horas de Beata Virgine et alia officia infrascripta deputare teneatur. Item statuimus et ordinamus, quod dicti domini mansionarii et vicarii officium de Beata Virgine Maria Dei Genitrice in cantu voce sonorosa, videlicet matutinum, primam, terciam, sextam, nonam, missam, vesperas et completorium singulis diebus perpetuis temporibus peragere et compleri teneantur, eo salvo sine^b forte^b ipsa missa de Beata Virgine, diebus dominicis et festivis per scolasticos cantaretur. Et quod eciam singulis feriis secundis missam defunctorum necnon singulis Quatuor Temporibus anni prepositus ecclesie cum mansionariis vigilias pro defunctis novem leccionum et missam pro animabus fundatorum et patronorum et aliorum benefactorum eiusdem ecclesie cantare et perficere perpetuis temporibus sunt astricti. Precipimus autem eisdem mansionariis, quod dictum completorium ante occasum solis per unam horam cum media vel citra aut statim post vesperas premisso pulsu sollempni campane maioris omni die cum antifona Salve regina decantare pro devocione populi specialiter excitanda teneantur. Item statuimus et ordinamus, quod dicti presbiteri et mansionarii superpiliciati in ecclesia incedere debeant. Et si velint in almuciis nigris de asperiolis iuxta habitum vicariorum ecclesie Poznaniensis, prepositus vero ecclesie almucio de vario seu diversis griseis canonicali uti poterit tamquam prelatus in sua ecclesia antedicta. Per hoc tamen nolumus eosdem mansionarios censeri perpetuos, sed pocius manuales. Et quocienscumque excessus eorum meruerint absque quavis difficultate et iudiciali strepitu per rectorem et patronos removendos et eorum quemlibet removendum, aliis in loca destitutorum seu destituti et remoti surrogandum. Quiquidem domini mansionarii ad omnem obedienciam licitam et honestam ac reverenciam rectori dicte ecclesie tanquam prelato suo et capiti exhibendum teneantur. Preterea ad omnem ambiguitatem tollendam ordinamus, quod dominus rector et prepositus totum offertorium in quibuscumque consistat et denarios beati Petri pro se tollat. Panni vero sericei et purpurei quicumque et qualescumque oblati fuerint aut super corpora vel in exequiis defunctorum positi pro ornatibus ecclesie convertantur. Sed questus alii, qui pro defunctorum vigiliis et psalteriis unacum spoliis pannorum laneorum et lini, que cum defuncto inportantur necnon que in supremo copula matrimoniali, unccione infirmorum, introduccione post partum et in collenda obvenient pro dictis dominis mansionariis, deputamus unacum collendis in festo Nativitatis Christi [25 XII], tam in opido Schamothuli, quam in villis iure parrochiali ad ecclesiam eandem spectantibus et eciam ovis per ipsas villas in festo Pasce et ante dare consuetis, quas et que pro eisdem mansionariis reservavimus et quod nullum alium sallarium vel expensum a dicto domino rectore et preposito ecclesie ipsi domini mansionarii pettere possint, quovis quesito colore vel ingenio aut quavis alia racione, sed de dictis fertonibus et maldratis decimalibus et censibus contenti ministerium eis iniunctum et curam animarum peragant irrecuse. Et ut hec salubris institucio et ordinacio robur perpetue firmitatis obtineant, presentes nostras literas scribi mandamus et nostro ac dicti capituli Poznaniensis sigillorum iussimus appensione communiri. Actum et datum Poznanie in loco capitulari in ipsa Poznaniensi cathedrali ecclesia sito, anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo tercio, indicione prima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno sexto, die Veneris duodecima mensis Novembris, hora terciarum vel quasi, presentibus venerabilibus et honorabilibus viris, dominis: Petro de Cobylino decano¹⁹, Nicolao (de^c) Somyno scolastico²⁰, Johanne cantore²¹, Paulo de Czechowo archidiacono Srzemensi²², Boguslao¹³, Bartholomeo Rynkonis²³, Janusio Scholowsky²⁴, magistro Nicolao Coslowszky²⁵, magistro Strzeszkoni²⁶, Nicolao Bronissii²⁷, Miroslao de Bythyn²⁸, Nicolao Lanthman²⁹, Petro de Nowyecz³⁰ et Slupcone¹⁵ prelatis et canonicis ecclesie Poznaniensis, generale capitulum celebrantibus, ad sonum campane congregatis.

^atak Kop.

^bodczyt niepewny

^cbrak Kop.

¹Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 889/10.

²Andrzej Łaskarz, zob. wyżej nr 823/1. Sobór w Pawii, potem w Sienie, obradował na przełomie 1423 i 1424 r.

³Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 796/4; był podkomorzym kal. w tym czasie.

⁴Wincenty Świdwa z Szamotuł, brat Dobrogosta, podczaszy kal. 1414, kasztelan międzyrzecki 1423, starosta ruski 1431 - 1439, wschowski 1424 - 1427, śremski, zm. 1444 (WSB s. 728 - 729; GStar. s. 81).

⁵O mansjonarii szamotulskiej zob. Now. II s. 615.

⁶Piechanin (Piechnino) par. Czempiń, osada na terenie której powstało potem miasto Czempiń (SHGPoz. I).

⁷Lulin par. Żydowo, na pd.-zach. od Obornik (Koz. 2 s. 408).

⁸Mościejewo par. Chrzypsko Wielkie, między Pniewami a Sierakowem (Koz. 2 s. 484).

⁹Nowawieś, dziś pn. przedmieście Szamotuł (Koz. 2 s. 523).

¹⁰Witobel (Witowle) par. Łódż, tuż pod Stęszewem (Koz. 3 s. 399).

¹¹Krąplewo (Krąpiewo) par. Stęszew, tuż na pn. od Stęszewa (Koz. 2 s. 348).

¹²Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

¹³Bogusław Świnka, zob. wyżej, nr 823/7.

¹⁴Dokumenty nie znane.

¹⁵Mikołaj Słupek, zob. wyżej, nr 828/15.

¹⁶Biezdrowo, wieś par. na pd.-zach. od Wronek (SHGPoz. I).

¹⁷Gaj Mały na pn.-zach. od Szamotuł (ib.).

¹⁸Szczuczyn na pn. od Szamotuł (SHGWIkp.).

¹⁹Piotr z Kobylina, zob. wyżej, nr 801/3.

²⁰Mikołaj z Sumina, zob. wyżej, nr 889/6.

²¹Kantor Jan, zob. wyżej, nr 928/7.

²²Paweł z Czechowa, zob. wyżej, nr 940/23.

²³Bartłomiej syn Rynka, zob. wyżej, nr 823/6.

²⁴Janusz z Wszołowa, zob. wyżej, nr 804/8.

²⁵Mikołaj syn Mszczuja z Kozłowa (w Miechowskiem), mgr w Pradze 1402, profesor teologii UJ, rektor UJ 1410/11, kanonik pozn. 1423, krakowski 1433, pleban w Zagości, zm. 1443 (PSB XV s. 26 - 28).

²⁶Strzeszek z Ułanowa, zob. wyżej, nr 829/9.

²⁷Mikołaj syn Bronisza, zob. wyżej, nr 829/5.

²⁸Mirosław z Bytynia, zob. wyżej, nr 816/5.

²⁹Mikołaj Lantman i Piotr z Nowca, zob. wyżej, nr 889/20, 21.

³⁰Mikołaj Lantman i Piotr z Nowca, zob. wyżej, nr 889/20, 21.

Dokument Nr 978

Poznań, 13 listopada 1423

Wikariusz generalny poznański eryguje kolegiatę w Środzie.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 126, k. 266 - 269v. Wpis 9 maja 1585 w potwierdzeniu biskupa poznańskiego Stanisława Ciołka z daty: 20 listopada 1428 (KDW V, nr 491 tu mowa stale o kolegiacie śremskiej, nie średzkiej - błąd wydawcy), z licznymi błędami kopisty.

Nicolaus de Kyki decretorum doctor, archidiaconus Gnesnensis necnon canonicus et vicarius in spiritualibus generalis reverendissimi in Christo patris et domini, domini Andreae Laskaw^a Dei gratia episcopi Posnaniensis¹. Cum inter mortalium actionum gestiones et opera nihil, tam salubre tamque efficax [k. 266v] et foelicius censeatur, quam ad ea meditanda frequenter intendere, per que cultus divinus in ecclesiis augeatur. Sane hac consideratione serenissimus princeps dominus et dominus Wladislaus Dei gratia rex Poloniae, illustris patronus ecclesiae parrochialis Beatae Mariae Virginis in civitate Srzoda Posnaniensis diocesis, instinctu Spiritus Sancti ad cultus divini augmentum, ex solita regali benignitate, zelo devotionis excitatus, attendens dictae ecclesiae parrochialis in Srzoda adeo sufficientes et ube(rio)res, quod decenti sustentatione pro statu rectoris ecclesiae ipsius reservato ex eisdem fructibus, altaribus et aliis piis largitionibus in dicta ecclesia devotione fidelium largitis et imposterum dante Domino largiendis et augendis plures personae ecclesiasticae valeat sine penuria decenter et honeste sustentari, consentiente ad hoc et expressam voluntatem prebente honorabili viro domino Bartholomeo Akonis^a canonico Posnaniensi et ipsius ecclesiae in Srzoda rectore² ad collegium canonicorum ex dicta ecclesia parrochiali necnon altaribus eiusdem caeterisque ex devotione fidelium dictae ecclesiae, ut praefertur, iam largitis, errigendum. Necnon caeteros redditus de mensa rectoris dictae ecclesiae parochialis in Srzoda pro collegiatis personis alienandos gratiose concessit, committens foelicis memoriae quondam domino Nicolao protunc archiepiscopo et primati ecclesiae Gnesnensis tanquam metropolitano³ et praefato reverendo patri, domino Andreae episcopo Posnaniensi loci diocesano⁴ dictum collegium erigendi et personas eiusdem collegii pro divino cultu ordinari et officia divina per eos peragendi, eis assignandi atque onera imponendi ac ad ipsa onera personas; si opus fuerit, canonice instituendi, Cuiusquidem regalis commissionis tenor sequitur in haec verba:
[następuje dok. Władysława Jagiełły z daty: Kalisz, 10 kwietnia (16 października?) 1422 - zob. wyżej, nr 939].
Verum quia dominus Nicolaus archiepiscopus ecclesiae suae et [k. 267] tocius rei publicae Regni Poloniae arduis praeocupatus negotiis, promisse^a ordinacioni non valens intendere, praefato domino Andreae episcopo Posnaniensi loci diocesano, ad quem praemissorum conditio et ordinatio ex debito sui ordinarii officii potius pertinere dinoscit(ur), suas in hac parte vices, si quae sibi competere dinoscebantur, oraculo vivae vocis commiserat. Quoquidem domino Nicolao archiepiscopo, prout Deo placuit, de medio sublato, praefatus dominus Andreas episcopus Posnaniensis ad sacrum generale concilium versus civitatem Papiensem⁵, prout de iure tenebatur, proficiscens et se a sua ecclesia et diocesi Posnaniensi absentare merito et necessario proponens, non valens praemissa producendi ad efectum intendere, nobis Nicolao archidiacono Gnesnensi et suo in spiritualibus vicario generali, similiter oraculo vivae vocis ac etiam ex generali commisione vicariatus officii commisit vices suas praecipiens, quattenus sufficienter examinato negotio et discusso ac fructibus, redditibus et proventibus, censibus, iuribus, emolumentis et obventionibus dictae ecclesiae parrochialis in Srzoda altariumque et aliarum largicionum fidelium conspectis et calculatis ac aequo libramine rationis ponderatis, in quantum fructus et proventus eiusdem ecclesiae in Srzoda adeo exuberare reperirentur, quod de ipsis fructibus et proventibus decenti parte pro canonicis et collegio segregata, prelatus principalis ipsius collegio, quem praepositi nomine decrevit insigniri et nominari, de residuis partibus posset decenter sustentari, collegium dictorum decani et canonicorum, ex altaribus ipsius ecclesiae datis vel fundatis et aliis largitionibus fidelium, etiam actualem deputatis et donatis, adiuncta dicta decenti parte fructuum mense rectorum erigere et fundare deberemus. Nos vero Nicolaus archidiaconus et vicarius praefatus volentes in commiso nobis negotio rite procedere, ad praefatam ecclesiam in Srzoda personaliter descendimus^b ibique examinatis diligenter fructibus dictae ecclesiae ipsam in collegiatam ecclesiam erreximus praeposituraeque dignitatem de plebanatu in eadem creamus et de venerabilis capituli Posnaniensis consilio et consensu errigimus et creamus decanum et canonicos in eadem ecclesia perpetuos ex altaribus et aliis largitionibus fidelium infrascriptis, statuentes sub modo et forma, qui inferius denotatur⁶. Altaria quoque eiusdem ecclesiae, videlicet primum Omnium Sanctorum in capella Huguicz^c, cuius census sunt decem marcae (monetae^d) curentis, sic docet litera super census dictos confecta, sigillo civitatis Srzodensis roborata, collator principalis huius est Petrus Paczerz et sui successores⁷. Secundum altare Sanctae Trinitatis, Petri et Pauli et Decem Milium Martirum, cuius census sunt sex marcae peccuniae curentis in haereditate Brodowo et collatio domini Alberti in Brodowo⁸ et suorum successorum. Tertium altare Simonis et Judae Apostolorum et sancti Nicolai Confessoris et sanctae Dorotheae Virginis, cuius census sunt tres [k. 267v] marcae peccuniae curentis et collatio Stanislai baccalarii dicti Kaczka et suorum successorum⁹, qui pro eodem altari legavit mediam marcam census annui peccuniae curentis in suo macello carnificum ex opposito macelli Petri Paczerz. Item capellam Sancti Spiritus hospitalis extra muros dictae civitatis Srodensis, cuius census annui sunt undecim marcae (monetae^d) curentis, sic originales fundacionum^e donationes exponunt¹⁰. Item censum annuum viginti marcae grosorum Pragensium, quadraginta octo grosos pro qualibet marca computando, in praetorio civitatis Wratislawiensis per honestam et providam Annam Anderlim^f civem ibidem in Srzoda¹¹ precio reemptionis titulo comparatum. Post mortem vero dictae dominae Annae, iam dicta domina legat et legavit ^g-h

donationem irrevocabili inter vivos factam

residuitatem suorum censuum, qui sunt decem et octo marcae latorum grosorum ibidem in Wratislawiensi praetorio sepedicto, pro canonicis et eorum communittate circa ecclesiam Srzodensem temporibus perpetuis et ratione errectionis dicti collegii, quos census iam largitos ipsa domina Anna asserebat esse liberos et nulli alteri personae vel ecclesiae donatos aut quovis modo obligatos vel affectos, velut hoc idem expressius instrumento suae donationis et alia ipsius revocationis sub publica manu et sigillo domini officialis continetur, hoc etiam expresso, quod si et in quantum eadem domina Anna aliquibus locis, communitatibus sive personis cuiuscunque status, gradus aut conditionis forent, aliquae bona praeterque collegio Srzodensi, quemlibet sive ex quacunque causa donasset aut legasset, donationem sive legationem huiusmodi nullam, irritam et cassam esse voluit, prout annullavit, irritavit et cassavit. Quae domina Anna duas personas ex favore et consensu domini Bartolomei praepositi et canonicorum eiusdem ecclesiae locavit, videlicet dominum Stanislaum Lis¹² et dominum Gregorium¹², sub tali conditione, quod uno illorum cedente vel decedente, post mortem ipsius canonici, eadem domina Anna unum habebit praesentandi auctoritatem et non plures, quia post mortem suam domina Anna omnimodam autoritatem praesentandi praedictum canonicum tociens, quociens locum ipsius vacare contigerit, transfundit pro communitate decani et canonicorum sive capituli eorum, a quo iure praesentandi suos omnes posteros facit et fecit alienos et extraneos, nunc et in evum dictosque duos canonicos gaudere vult de praesentatione eadem. Quiquidem canonicus habebit pro fundo sui canonicatus sex marcae et pro suo vicario quatuor marcae monetae curentis, quem domini decanus cum canonicis praesentabunt tocies, quocies opus fuerit et necessitas postulabit. Item in personam discreti viri, domini [k. 268] Petri Paczerz canonici in ecclesia Srzodensi¹³ necnon in personam honorabilis domini Stanislai baccalarii prudens et circumspectus vir, dominus Petrus Paczerz donavit donatione irrevocabili inter vivos facta et pro domino Petro quatuor marcas currentis monetae et pro domino Stanislao tres marcas etiam currentis monetae, prout hoc deducunt originales donationumⁱ literae. Item honesta domina Elizabet dicta Nela¹² in personam iam dicti domini Stanislai donavit unam marcam annui census, prout evidentius patet, donationem ipsius intuenti. Quos omnes census pro collegio canonicorum adiungimus, adscribimus et perpetue incorporamus. Decanum canonicosque perpetuos de capella Sancti Spiritus ac altarium necnon super censibus praescriptis ac praedictis creamus per presentes, quos census, videlicet in praetorio Wrathislawiensi ac aliis superius deductis, in ius et proprietatem atque defensionem ecclesiae assumentes, decernentes ipsos census deinceps debere reputari ecclesiasticorum et ad usum ecclesiae deputatos gaudereque omni immunitate ecclesiastica, qua census et alia bona ecclesiarum gaudere debent atque gaudent. Quodque pro ipsorum censuum retencione et quavis recusatione seu alienatione ad forum ecclesiastici iudicii iuxta sacrorum canonum, sanctiones et pia patrum etiam municipalia instituta recrarere^a. Et quod rectorem eiusdem ecclesiae in fructibus adeo abundare reperimus, quod de aliquibus partibus fructuum et proventuum ipsius^a praepositus pro tempore poterit congrue et honeste vivere et decenter sustentare, igitur de voluntate et consensu domini Bartolomei praepositi dictae ecclesiae Srzoda per nos, ut praefertur, creati, de proventibus mense eiusdem praepositi decimas et misales infrascriptas et primo ultra paludes decimas manipulares praediales in villis de araturis nobilium, videlicet in utraque Slupy¹⁴, in Strzeski¹⁵, in utraque Czarthki¹⁶ et in Zablocze¹⁷, necnon misales annonas in Zabikowo¹⁸, in Panthkowo¹⁹, in utraque Slupy, in utraque Czartki, in Strzeski, in Kiewo²⁰, in Wlostowo²¹ et in Rrzenicza²², villis parrochiae dictae ecclesiae collegiatae in Srzoda, prout et sicut per rectores praefatae ecclesiae percipi sunt consuetae, pro canonicis ac sustentatione ipsorum in perpetuum [k. 268v] incorporamus, adiungimus, anectimus et ascribimus per praesentes, per praepositum dictae ecclesiae ab eisdem decimis et misalibus ipsarumque dominio et iure imperpetuum absolventes ac ipsum ius ac dominium in praefatos canonicos transfundentes. Ipse vero dominus Bartolomeus et successores praepositi Srzedenses alias decimas, maldratas, fertones et annonas missales et alios reditus necnon haereditatem Topola²³ pro fundo praepositurae perpetuis temporibus possidebunt. Qui proventus et missalia et maldratae pro domino praeposito sequntur sub tali forma: Primo in civitate Srzodensi decem et octo maldratas de frumentis de sedecim mansis, sex maldratas tritici, similiter siliginis et avenae et de iisdem sedecim mansis solvunt per fertonem curentis monetae. Item novem fertones de aliis agris, qui non solvunt missalia. Item advocatus solvit unam marcam de suis agris, exceptis missalibus. Item in civitate Srzoda missalia duplicis grani. Item in Jaroslawiecz²⁴ habet decimam. Item in Zelinki^a²⁵ habet missalia. Item in Babino²⁶ post araturas nobilium habet decimas. Item in Zdzichowicze²⁷ habet decimam. Item missalia habet in Babino, quadraginta quatuor mensuras. Item in Zelinki^a viginti sex mensuras. Item in Plowce²⁸ quadraginta minus duabus mensuris. Item in Blonicze²⁹ habet quatuor mensuras siliginis et avenae. Item habet medietatem offertorii super altare oblati. Item habet pratum Topola suae hereditatis, de quibus debet dare tertiam partem feni falcastrati pro canonicis, quibus communibus negotiis occupati, equos ipsorum possent pabulare convenienter, item decimam lini in Zelinki^a. Et insuper ad exercicium curae animarum et parrochianorum utriusque sexus dictae ecclesiae in Srzoda decanum, qui census ecclesiae Sancti Spiritus capellae ante muros Srzodenses singulis annis percipiet, in eadem cura oneramus. Ita tamen, quod praepositi, qui pro tempore fuerint, suis propriis^j et canonici, qui etiam ibidem [k. 268a] pro tempore fuerint, alium presbiterum eorum stipendiis eidem decano convenire et dare singulis annis et de anno in annum tenebunt, qui oneram curam animarum cum eodem decano portabunt. Praepositus vero unum equum valentem pro visitatione infirmorum suo proprio pabulo tenere et fovere de die in diem, de nocte in noctem et de anno in annum tenebitur. Quod si unus equus ad executionem huiusmodi non sufficeret, extunc idem praepositus pro tempore alium servare et pabulare debebit et tenebitur, ubi vero gravis ad exercitium huiusmodi cure animarum immineret^k necessitas, ibi quilibet canonicorum ad supportandum onera eiusmodi, tam pro sanis, quam pro infirmis debet esse benivolus et paratus. Item praefati domini canonici in Srzoda horas de Beata Virgine Maria, videlicet matutinum, primam, tertiam, sextam, nonam, missam maturam, vesperas et completorium singulis diebus, voce alta intelligenter et distincte cantare teneantur, per se aut suos vicarios, hoc tamen addito, quod a festo Sanctae Trinitatis usque ad dominicam Vidi Dominum exclusive, scilicet illa dominica Vidi Dominum diebus dominicis pro matura missa Beatae Mariae Virginis decantabunt missam Benedictae Trinitatis, quintis tamen feriis omnibus per totum annum pro matura missa cantabunt missam de Corpore Christi. Pro cuius laboris solario recipiant census omnes fundatos pro matura missa iuxta literales inscripciones donationumⁱ pro matura missa factas, qui census sunt recepti, videlicet na wkrow seu na wyderkow empti. Eo tamen salvo, quod per clericos diebus festivis et celebribus a praeposito hore canonice cantentur de die, pro cuius solario rector scholarum a domino praeposito duas marcas (monetae^d) curentis et a decano et canonicis omnibus alias duas marcas monetae curentis temporibus perpetuis habebit. Volumus etiam et ordinamus, quod missa ordinaria, quae singulis diebus per rectorem scholae et suos clericos cantare solita est, nullatenus obmittatur. Praefati nihilominus domini canonici medietatem offertorii super altare [k. 268av] oblati percipiant et medietatem pro domino praeposito vel suis vicariis dabunt. Funeralia vero et collanda de tota parochia pro canonicis et denario sancti Petri provenie(n)t, ita tamen, quod ante omnia census Camere Appostolice per ipsos persolventur. Item quod quocienscunque scholam ipsorum in Srzoda vacare contigerit, tociens convocacione prima con(sistente) praepositum, decanum et canonicos inter se facienda, rectorem scholae pro regimine eligent. Et si aliqui se a die convocacionis huiusmodi absentaverint, tunc illi, qui praesentes in eadem convocacione fuerint, habebunt facultatem rectorem eligendi, quam electionem taliter absentes ratam debent habere. Statuimus insuper et ordinamus, quod praepositus in sua ecclesia, decanus et canonici praedicti tanquam ecclesiae cathedralis dalmutiati incedant ceterisque ceremoniis ad modum canonicorum ecclesiae maioris sive cathedralis perfruantur. Item altare Undecim Millia Virginum per honestam dominam Annam Anderlim^a civem^l Srzodensem¹¹ fundatum pro decano et canonicis dictae ecclesiae Srzodensis perpetue incorporamus, quod est errectum circa ecclesiam eandem, cuius census sunt duodecim marcae latorum grossorum in praetorio civitatis Wratislawiensis, ut nunc iusto precio reemptionis titulo empti, cedente vel decedente altarista, qui est pro praesenti de voluntate ac consensu eadem dominae Annae patronae, ut prius nunc incorporamus et adiungimus, addicientes, ut praefati dominus decanus et canonici de praedicto censu statuunt et locent praedicatores^a dictae ecclesiae valentem pro informandis parochianis illius ecclesiae in fide et operibus virtuosis, quibus proficiantur in vitam beatam. Ac tamen (ne^d) iam dictus praedicator labore suis stipendiis frustrari videatur, volumus et ordinamus, ut praedicenti sustentationem de censibus praedicti altaris praedicti domini canonici et decanus dent quatuor marcas communis (monetae^d) eidem praedicatori, qui [k. 269] praedicator stabit ad nutum decani et canonicorum, ceteros vero census huius altaris declaramus pro distributionibus communibus decani et canonicorum, si praesentes fuerint distributionis cannonice. Et ne patroni et fundatores dictarum praebendarum capellae hospitalis ac altarium suo honore frustrarentur, ut ipsa altaria instituta mi(ni)steriis et officiis destituantur et orbentur, omne et plenum ius patronatus eisdem dominis fundatoribus praedictarum prebendarum hospitalis et altarium ipsorumque haeredibus facultatem canonicos presentandi tociens, quotiens causus^a vacationis occurerit, pro praedictis patronis reservamus. Et nihilominus canonici praedicti officia altaribus praedictis anexa circa ipsa altaria per se vel occupati aliis per alios perficere tenebuntur. Quae officia, si, (quod absit)^ł, in aliquo neglecta fuerint. extunc per praepositum et in absentia eius per decanum, quorum conscientias in hoc oneramus, adimplere iuxta fundationem primariam tenebuntur et per eosdem seu aliquem eorum ad eo implenda iuris forma observata compellantur. Item statuimus et ordinamus, quod canonici praefati ad sacros clericorum ordines promoveri teneantur, usque ad sacerdotium inclusive, infra biienium^a a tempore institutionis et per se aut suos vicarios continuam residentiam facere et divinis efficiis interesse teneantur. Et ne ullam habeant excusationem se ab eisdem officiis absentandi, si que alia beneficia habuerint seu aliquis ipsorum habuerit, tam curata, quam absque cura, nihilominus ad praedictorum canonicatuum omnes et singulos eorum vicarios interesse dignis laudibus obligamus. Concedimus tamen praedictis dominis canonicis sive domino decano plura beneficia ecclesiastica tam curata, quam absque cura suscipere, nisi ipsorum necesaria ecclesiam Srzedensem per ipsorum vicarios non forent plene et debite attentate, extunc ad ipsorum praebendas eos [k. 269v] interesse obligamus. Item statuimus, quod de omnibus obventionibus decimarum, missalium, censuum Wratislawiensium decanus et quilibet canonicorum habeat vel habeant pro se vel pro suis vicariis per quatuor marcas monetae curentis singulis annis, corpus autem ipsorum permaneat iuxta primitivas donationis. Item statuimus et ordinamus, quod praedicti domini praepositus, decanus et canonici habeant pro ipsorum communitate sigillum per nos autenticatum oblongum, in quo sigillo eis omnibus et capitulo ipsorum imaginem gloriose Virginis Mariae, Infantem in manibus portantem et soleamiotam^a concedimus deferre. Ut autem dicti domini decanus et canonici decentem circa ecclesiam praedictam faciant residentiam et ne ob defectum mansionum eos errare vagabundo contingeret, decernimus eis vices pro edificandis ipsorum domibus de curia praepositi et ipsius limittibus domus seiunctas competentes, quas dominus decanus cum canonicis iuxta libitum ipsorum in taxa post cedentis decedentes possunt ordinare. Acta sunt haec anno Domini millesimo quagringentesimo^a vicesimo tertio, indictione prima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providentia papae quinti anno ipsius sexto, die Saturni tredecima mensis Novembris, hora tertiarum, in loco capitulari ecclesiae cathedralis Posnaniensis, presentibus venerabilibus et honorabilibus viris, dommis: Petro de Kobelino decano³⁰, Nicolao Siminio^a scholastico³¹, Joanne cantore³², Paulo de Czechow archidiacono Srzemensi³³, Boguslao³⁴, Bartolomeo Buthkonis^a², Janusio Scholowski³⁵, magistro Nicolao Kozlowski³⁶, magistro Strzeskone³⁷, Nicolao Bronisii³⁸, Jaroslao^a de Bythin³⁹, Nicolao Latman⁴⁰, Petro Nowiecz⁴¹ et Slupcone⁴² praelatis et canonicis ecclesiae Posnaniensis in generali capitulo capitulariter congregatis.

^atak Kop.

^bdedescendimus Kop.

^codczyt niepewny

^dbrak Kop.

^ew Or. zapewne fundationis

^fpoprawiane z Canderlim

^g-htak Kop. zamiast donatione irrevocabili inter vivos facta

ⁱw Or. zapewne donationis

^jpropropris Kop.

^kinniceat Kop.

^lcivis Kop.

^łnawiasy wg Kop.

¹Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 889/10.

²Bartłomiej syn Rynka, zob. wyżej, nr 823/6.

³Chodzi tu o arcybiskupa Mikołaja Trąbę, który zmarł 4 grudnia 1422 (PSB XXI s. 99).

⁴Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

⁵Tj. na sobór w Pawii, obradujący na przełomie 1423 i 1424 r.

⁶O fundacji zob. Now. II s. 604 - 605.

⁷Mieszczanin średzki Piotr Pacierz wyst. także 1427 i 1436 (Roty II nr 834, 1105; WSvP s. 216).

⁸Brodowo par. Nietrzanowo, na pd.-wsch. od Środy (Koz. 2 s. 48). Wojciech wyst. 1420 - 1437 (SHGWlkp.).

⁹Stanisław Kaczka nie zidentyfikowany. Bakalaureat może z UJ, na który 1411 zapisywał się Stanisław syn Mikołaja ze Środy.

¹⁰O szpitalu Świętego Ducha, znanym od 1419, pisze Now. II s. 660.

¹¹Anna wdowa po Mikołaju Anderlin wyst. już 1421 (ib.,s. 604).

¹²Nie zidentyfikowany.

¹³Zapewne jest to jednak błąd i chodzi o ks. Jana Pacierza, potem dziekana średzkiego 1428, 1433 (KDW V nr 481; SHGWlkp.).

¹⁴Słupia Mała i Słupia Wielka, Strzeszki, Czartki i Czartki Małe, Zabłocie, Żabikowo, Pętkowo, Kijewo, Włostowo, Źrenica, wsie w najbliższym sąsiedztwie Środy.

¹⁵Słupia Mała i Słupia Wielka, Strzeszki, Czartki i Czartki Małe, Zabłocie, Żabikowo, Pętkowo, Kijewo, Włostowo, Źrenica, wsie w najbliższym sąsiedztwie Środy.

¹⁶Słupia Mała i Słupia Wielka, Strzeszki, Czartki i Czartki Małe, Zabłocie, Żabikowo, Pętkowo, Kijewo, Włostowo, Źrenica, wsie w najbliższym sąsiedztwie Środy.

¹⁷Słupia Mała i Słupia Wielka, Strzeszki, Czartki i Czartki Małe, Zabłocie, Żabikowo, Pętkowo, Kijewo, Włostowo, Źrenica, wsie w najbliższym sąsiedztwie Środy.

¹⁸Słupia Mała i Słupia Wielka, Strzeszki, Czartki i Czartki Małe, Zabłocie, Żabikowo, Pętkowo, Kijewo, Włostowo, Źrenica, wsie w najbliższym sąsiedztwie Środy.

¹⁹Słupia Mała i Słupia Wielka, Strzeszki, Czartki i Czartki Małe, Zabłocie, Żabikowo, Pętkowo, Kijewo, Włostowo, Źrenica, wsie w najbliższym sąsiedztwie Środy.

²⁰Słupia Mała i Słupia Wielka, Strzeszki, Czartki i Czartki Małe, Zabłocie, Żabikowo, Pętkowo, Kijewo, Włostowo, Źrenica, wsie w najbliższym sąsiedztwie Środy.

²¹Słupia Mała i Słupia Wielka, Strzeszki, Czartki i Czartki Małe, Zabłocie, Żabikowo, Pętkowo, Kijewo, Włostowo, Źrenica, wsie w najbliższym sąsiedztwie Środy.

²²Słupia Mała i Słupia Wielka, Strzeszki, Czartki i Czartki Małe, Zabłocie, Żabikowo, Pętkowo, Kijewo, Włostowo, Źrenica, wsie w najbliższym sąsiedztwie Środy.

²³Topola, Jarosławiec, Zielniki, Babin, Zdziechowice, Płowce, wsie w par. Środa, na pn-wsch., pn. i pn.-zach. od Środy.

²⁴Topola, Jarosławiec, Zielniki, Babin, Zdziechowice, Płowce, wsie w par. Środa, na pn-wsch., pn. i pn.-zach. od Środy.

²⁵Topola, Jarosławiec, Zielniki, Babin, Zdziechowice, Płowce, wsie w par. Środa, na pn-wsch., pn. i pn.-zach. od Środy.

²⁶Topola, Jarosławiec, Zielniki, Babin, Zdziechowice, Płowce, wsie w par. Środa, na pn-wsch., pn. i pn.-zach. od Środy.

²⁷Topola, Jarosławiec, Zielniki, Babin, Zdziechowice, Płowce, wsie w par. Środa, na pn-wsch., pn. i pn.-zach. od Środy.

²⁸Topola, Jarosławiec, Zielniki, Babin, Zdziechowice, Płowce, wsie w par. Środa, na pn-wsch., pn. i pn.-zach. od Środy.

²⁹Zapewne Bojnice (Bonice) par. Środa, na pn.-wsch. od Środy (Koz. 2 s. 38).

³⁰Kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 977).

³¹Kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 977).

³²Kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 977).

³³Kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 977).

³⁴Kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 977).

³⁵Kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 977).

³⁶Kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 977).

³⁷Kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 977).

³⁸Kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 977).

³⁹Kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 977).

⁴⁰Kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 977).

⁴¹Kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 977).

⁴²Kanonicy pozn. objaśnieni w dok. poprzednim (nr 977).

Dokument Nr 979

Kalisz. 24 listopada 1423

Władze miasta Kalisza zaświadczają, że burmistrz kaliski Mikołaj Kranch sprzedał grunty należące do sołectwa we wsi Tyniec Mikołajowi Kordusowi.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 3450. Pergamin 172 × 145 + 20 mm. Drobne dziurki w tekście. Pasek do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie informacje o treści (XVI- XVIII w.).
Wyd.: KGV 1869, 37, s. 620.
Reg.: Senkowski - Sułkowska, nr 39 (wg Or.).

^aIn nomine Domini amen. Ad futuram rei memoriam. Nos consules Kalisienses | Jaczko¹, Martinus sartor², Nicolaus Gothardi³, Martinus Copersmed⁴ et Nicolaus | Galca⁵ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo in nostri pleni | consulatus veniens presencia circumspectus Nicolaus Cranch, protunc prothoconsul existens⁶, non compulsus, non coactus nec aliquo errore seductus, sed de sui spontanea animi voluntate, iusto vendicionis ac empcionis titulo precedente, duos mansos agrorum et unum piscatorem necnon quinque ortulanos ad sculteciam in villa nostra Tinecz wlgariter nunccupata⁷ pertinentes et ibidem sitos, circumspecto Nicolao Cardus nostro concivi⁸ rite ac racionabiliter coram nobis ad perpetua tempora resignavit, per eundem Nicolaum Cardus ipsisque heredes et legittimos successores hereditarie possidendos cum omnibus et singulis censibus, fructibus, redditibus, proventibus, agris, campis, virgultis, quercetis, aquis et aquarum decursibus ac aliis omnibus et singulis utilitatibus et usibus ac obvencionibus et pertinenciis universis ad eosdem duos mansos spectantibus et generaliter cum omni iure et dominio possidendos, tenendos, habendos, vendendos, commutandos, obligandos et in usus proprios quoscumque beneplacitos convertendos, prout sibi et heredibus ac successoribus suis legittimis melius et utilius videbitur expedire. In cuius rei testimonium civitatis nostre maius sigillum ex certa nostra sciencia per discretum Nicolaum de Gnezna altaristam et vicarium collegiate ecclesie sancte Marie in civitate nostra Kalisiensi predicta perpetuum, protunc nostrum notarium⁸ presentibus est appensum. Actum et datum in Kalis feria quarta proxima ante festum beati Andree Apostoli anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo tercio etc., etc.

^ainicjał wysokości całego tekstu Or.

¹Skład rady miejskiej kal. kadencji 1423/24 identyczny jak wyżej, nr 976.

²Skład rady miejskiej kal. kadencji 1423/24 identyczny jak wyżej, nr 976.

³Skład rady miejskiej kal. kadencji 1423/24 identyczny jak wyżej, nr 976.

⁴Skład rady miejskiej kal. kadencji 1423/24 identyczny jak wyżej, nr 976.

⁵Skład rady miejskiej kal. kadencji 1423/24 identyczny jak wyżej, nr 976.

⁶Skład rady miejskiej kal. kadencji 1423/24 identyczny jak wyżej, nr 976.

⁷Tyniec par. Kalisz, dziś w obrębie miasta Kalisza (Koz. 5 s. 431 - 432).

⁸Nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 980

Gniezno, 1423

Prepozyt bożogrobców gnieźnieńskich osadza imiennie wymienionych zagrodników w klasztornym folwarku Przysieka koło Dębłowa.

Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Gniezna I/155 (Kopiariusz bożogrobców gnieźn.) k. 17- 17v. Wpis z XVI/XVII w. Tytuł: Locatio hortulanorum in Przesieka.

In nomine Domini amen. Nos Nicolaus praepositus Sancti Joannis Gneznensis, Vilhelmus, Martinus, Stanislaus, Gregorius fratres ibidem in Gnezna, conventum representantes ordinis fratrum Dominici Sepulchri Hierosolymitani¹, universis quibus expedit, cupimus fore notum, quomodo allodium nostrum in Przesieka circa Deblovo² non sufficientes debite per nos colere propter paucitatem agrorum, hortulanis Stephano, Petro, Nicolao, Nicolao Godze, Jacobo Wanch, Martino, Andreae Kansiecz, Alberto³ locavimus, cuilibet quinque virgas vulgariter prenti enumerantes cum pratis adiacentibus eorum agris ac rubetis antiquis, quae non sunt per nos arestata et interdicta, adiungentes itaque, quod dicti ortulani, tam ratione census, quam ratione decimae singulis annis nobis et successoribus nostris ad festum sancti Martini [11 XI] solvent unam marcam communis monetae, duos pullos ad festum Assumptionis Beatae Mariae [15 VIII], quindecem ova ad festum Paschae vel quando mandabitur, dabunt, duos dies arabunt, si opus fuerit, unum diem pro estate et alium diem iuxta consuetudinem pro hiemalibus frumentis, item unum diem fimum educent, ubi ipsis mandabitur. Item quodquot ante nos aut nostri successores possent ortulanos et tabernatores locare aut alias reformationes et meliorationes facere, hoc pro nobis et pro nostris successoribus reservamus. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentem literam scribi fecimus nostrique sigilli appensione iussimus communiri. Actum et datum Gnezne in domo sancti Joannis praedicta, sub anno Domini millesimo CCCC XX tercio, praesentibus discretis et nobilibus viris, dominis: [k. 17v] Angelo mansionario ecclesiae Gneznensis⁴, Peregrino de Pampyce procuratore causarum consistorii Gneznensis⁵, Joanne Sobieivcha herede de Modlyshevo⁶ testibus et aliis quamplurimis fidedignis.

¹Z bożogrobców gnieźn. prepozyt Mikołaj zob. wyżej, nr 880/1, pozostali trudni do identyfikacji.

²Przysieka (Przesieka), zapewne par. Sokolniki, na pn.-wsch. od Kłecka, dziś osada nie istniejąca, obok szlacheckiej wsi Przysieka (SHGWlkp.) i Dębłowa par. Sokolniki.

³Zagrodnicy skądinąd nie znani.

⁴Angelus mansjonarz gnieźn. nie zidentyfikowany, różny od Angelusa biskupa i kardynała, kanonika gnieźn. jeszcze 1414 (Kor. I/2 s. 18 - 19).

⁵Peregryn z Pępic, zob. wyżej, nr 880/4.

⁶Jan Sobiejucha, zob. wyżej, nr 892/8.

Dokument Nr 981

[Poznań], 1423

Oficjał poznański zaświadcza, że NN wójt z Pyzdr zabezpieczył czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 633 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 386, zaginionego w 1945 r.).

1423. Coram Mathia Korzbok officiali etc.¹ advocatus in Pyzdry memoratum censum duarum marcarum altaristae altaris immediate dicti [Sancti Crucis et beatorum Petri et Andreae Apostolorum²] in ecclesia cathedrali fundati super sua advocatia cavet.

¹Maciej Korczbok adwokat (prokurator) konsystorza wrocławskiego 1421, altarysta w katedrze pozn. 1423, oficjał pozn. 1423 - 1431, kanonik pozn. 1425, zm. 1431 (Now. I s. 109, 426, 720, II s. 229, 250, 278, 489; Jaskulski nr 66).

²O altarii zob. Now. I s. 446, por. też KDW VII nr 582, 628, 648, 655.

Dokument Nr 982

Poznań, 1 stycznia 1424

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że wojewoda brzeski i starosta inowrocławski Maciej z Łabiszyna sprzedał wsie Cienin i Kamień Mikołajowi Sepieńskiemu.

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 2, k. 163 - 163v. Wpis 25 września 1424.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Sandiuogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam magnificus Mathias de Labyschino palatinus Brestensis et capitaneus Juuenis Wladislauie², non compulsus, non coactus neque aliquo sinistro errore seductus, sed sanus mente pariter et corpore existens, usus amicorum consilio et matura deliberacione prehabita, totas hereditates suas, videlicet Czyenyno³ et Camyen⁴ cum omni iure et dominio, prout solus tenuit, habuit ac cum omnibus usibus, fructibus, proventibus, censibus, redditibus, campis, agris, allodiis, pratis, silvis, borris, meliificiis, gaiis, quercetis, virgultis, rubetis, aquis earumque decursibus, molendinis, fluminibus, lacubus, stangnis, paludibus, piscinis, piscaturis et rivulis generaliterque cum omnibus et singulis utilitatibus, pertinenciis et obvencionibus universis, quomodolibet ad easdem hereditates predictas spectantibus et quocumque censeantur alio nomine et cum iure patronatus, nichil iuris sive dominii pro se aut suis legittimis successoribus penitus reservando, pro mille cum quingentis marcis latorum grossorum Pragensium numerique Polonicalis consweti, XL^ta VIII° grossos in quamlibet marcam computando, nobili domino Nicolao Sapyensky⁵ et suis legittimis successoribus realiter vendidit et coram nobis more solito racionabiliter in perpetuum resignavit, per eundem dominum Nicolaum et suos legittimos successores dictas hereditates tenendas, habendas, vendendas, donandas, alien(an)das, comutandas, [k. 163v] utifruendas, possidendas, obligandas et in usus proprios libere convertendas, prout sibi et suis legittimis successoribus melius et utilius videbitur expedire. Quamquidem resignacionem per modum veri fori sic, ut prefertur, factam ratificamus, gratificamus, approbamus, perhennamus et presentibus ascribimus robur perpetue firmitatis obtinere. Harum quibus sigillum nostrum presentibus est appensum testimonio literarum. Actum et datum Poznanie ipso die dominico Circumcisionis Domini anno eiusdem millesimo CCCC° vicesimo quarto, presentibus strenuis et nobilibus viris et dominis: Dobrogostio de Schamotuly subcamerario Kalisiensi⁶, Henrico Cothvicz⁷, Nankerio de Radomyczsko⁸, Zacharia Pyasscowsky⁹, Wyrzbyantha de Rossbytek¹⁰ et Gregorio de Popowo¹¹ ac aliis quampluribus fidelibus ad premissa rogatis et vocatis.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Maciej z Łabiszyna zob. wyżej, nr 776/5.

³Cienin Kościelny, wieś par. na pd.-wsch. od Słupcy i Kamień par. Cienin Kościelny, zob. też wyżej, nr 933.

⁴Cienin Kościelny, wieś par. na pd.-wsch. od Słupcy i Kamień par. Cienin Kościelny, zob. też wyżej, nr 933.

⁵Mikołaj Sepieński, Sepiński, z Sepna par. Konojad na pn.-zach. od Kościana (Koz. 3 s. 182) wyst. od 1404, potem sędzia pozn. 1426, starosta łukowski, zaufany księcia Witolda, zm. 1430 - 1432 (WSB s. 655).

⁶Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 796/4.

⁷Henryk Kotwicz nie zidentyfikowany, może ident. z Andrzejem (Jędrzejem, Jędrzychem, Henrykiem) K. z Siedlnicy, potem 1424 - 1438 sędzią wschowskim, albo z H. K. z Gołanic, potem 1448 - 1450 starostą wschowskim, zm. 1450 (Spisy wlkp.; Kozierowski, Obce ryc. s. 53 - 54).

⁸Radomicko, wieś par. na pd.-wsch. od Śmigla (Koz. 3 s. 119). Nanker Kotwicz (także z Machcina i Gołaszyna) wyst. w Radomicku 1420 - 1424 (SHGWlkp.).

⁹Zachariasz z Piaskowa, zob. wyżej, nr 934/2.

¹⁰Rozbitek par. Kwilcz, na pd. od Sierakowa (Koz. 3 s. 146). Wierzbięta wyst. 1403 - 1438 (SHGWlkp.), od 1429 pisał się także z Sierakowa (Miesięcznik Heraldyczny 6, 1913, s. 52).

¹¹Popowo par. Szamotuły, na wsch. od Szamotuł (Koz. 3 s. 67). Grzegorz wyst. 1418 - 1425 (SHGWlkp.).

Dokument Nr 983

Poznań, 2 stycznia 1424

Starosta generalny Wielkopolski nakazuje sądowi ziemskiemu w Gnieźnie, aby odłożył do drugich roków wielkopostnych sprawy Piotra Gizy z Wronczyna.

Kop.: Poznań, WAP, Gniezno Z. 3, k. 1d - 1dv. Wpis w 1424 r.

^a-b

Nobilibus viris burgrabio, iudici, subiudici ceterisque officialibus iudicii regalis Gneznensis presidentibus, amicis nostris dilectis

.
Sandiuogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie etc¹. Nobiles, amici nobis sincere dilecti! Quia nobilis Petrus Gysza de Wronczino² nunc ad serenissimum³ in quibusdam arduis negociis vadit ista vice, ideo vobis mandamus, quatenus omnes et singulas causas, quas [k. 1dv] in iudicio habuerit cum quibusvis personis, usque ad secundos terminos particulares in Ieiunium suspendere debeatis. Secus facere non ausuri, gracie regie sub optentu. Datum Poznanie die dominico in crastino Circumcisionis Domini anno Domini etc. XXIIII°.

^a-badres umieszczony u dołu listu Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Piotr Giza, zob. wyżej, nr 880/3.

³Tj. do Władysława Jagiełły.

Dokument Nr 984

Grodzisk, 6 stycznia 1424

Niemierza Ostroróg z Lubosza nadaje przywileje swojemu miastu Grodziskowi.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Grodziska I/1. Pergamin 428 × 333 + 35 mm, bardzo zniszczony: zetlały, w tekście dziury i wystrzępienia na złożeniach, dziurki od korników, pismo miejscami wytarte i pozalewane. Czerwony sznur do przywieszenia pieczęci, być może wtórnie przytwierdzony do dok. w miejsce pierwotnego (?) paska (nacięcia, nie otwory). Na odwrocie późne informacje o treści, m. in. ręką XIX w.: 1^tes fundations privilegium des Wichna [dwa ostatnie słowa skreślone] des Nyemyerza Ostrorog.

||In nomine Domini amen.|| Cunctorum p[erit] me[moria] factorum, nisi testibus veridicis et literarum presidiis fuerint roborata. Nos | igitur Ne[merz]a Ostrorosky heres [et] dominus opidi [Grodzysc]o necnon heres in Lubosz¹ ad p[erpetuam] rei memoriam declaramus, [tam] presentibus, | quam fu[turis, ...] considerantes utilitates [.............................]sio instanciam par ipsorum misericordia | [...............] comunem [...............] contulimus ipsis et donavimus ac per presentes damus et donamus sic, quod | quicumque pass[...] vero hospitibus alias goscz ad [.........] eorum quodvis mercimonii ipsius comparans, videlicet duos choros wlgariter czwertne | ac unum grossum dare debet ipsis nostris civibus in perpetuum [...] se propter melioracionem aggeris cum ponte, dempto tamen brasio, quod quis | libere emere potest et comparare absque grossi dacione. Damus ipsis nostris civibus transitus alias sczegna ipsorum gregum a valvis aridis versus Stari² | [...] transeundo usque ad granicies pretacte ville [.........] ut [.........] habuerunt. Insuper damus eisdem nostris civibus transitus gregum per hereditatem | Wiczalcowo dictam³ et per campos [... ...........................]ad pascua infertilia wlgariter na plonam pastwan^a ad borras et campos | [...] hereditatis nostre [......] absque [...............] hoc est [...............] et bladio alias szyth [...............] habuerunt. Nos vero heres h[...] | [.........] ubi [.........] et facere [..............................] peccoribus laboriosis ibi g[rege]s civium pelli non debent nec mitti ad pascua | [...] ad festum Michaelis [29 IX] [............... ...............] Wiczalcowo et colentes cum consilio et consensu tocius comunitatis laboriosis suis peccoribus | [..............................] et ibi greges [...............] et festum Michaelis. Damus adhuc ipsis nostris civibus publicas stratas alias scotnicze | [.........................................] que ad borram sic, ut ex antiquo habuerunt, agricole vero nominate ville Kobelni[...]⁴ ipsorum labo[.............................. .........] non debent pelli ad pascua [...] et festum Michaelis utpote sedent ac mo|[... ......] in emphiotetico^a wlgariter [..............................] in emphiotetico^a [...] sint cives aut ortulani liberi [...] | [.....................] h[...] poterit [......] pascere omnibus [.......] et bonis nostri dominii | [........................] pastorale alias [.................. ........................................................................................................................] heredis, si in greges civium in|pulso [...] missa firmiter liberam habent pascuitatem habere absque pas[...............] colonus [...] he[...] ipsius pecudes in grege civium mittat seu | pellat ab ipsis pastorale dare [.........], ut ex antiquo hab[uerunt ..]demque ipsis nostris civibus damus [....] arbores et ligna recipere in borris, silvis,| nemoribus ad edificandum et ignes [.........]um in omnibus [....................................] indagines alias za[......] aliquod utputa quatuor vel ultra propter comm|[unita]tem et profectum nostre dicte civitatis Grodzisco fecimus [......] arbores viride scindi debent nostros a [............] sed arida bene scindi possunt. Et dedimus | [......... ipso]s nostros cives [..............................] lignis seu arboribus extu[...] nos^b ipsos permittimus [........................] et cum illam co[.........] tunc aliam scindi | permittimus et aliam interdicemus wlgariter [..............................] arboris per [......] que per mellifices alias przes barthodzege fiunt [.........] ad | [...]olandam wlgariter [... ......] valencia [.........] non debent [...........................] nonnulli [.........] arboribus necessa[riis] pro construccione domorum vel aliarum | [....] prius [.]os aderint et cum [.........] scindat. Damus ipsis [nostris civi]bus [..............................] ipsorum propter [....]tatem interdictu fa[...] | possedit et tunc nullus frumenta emere debet et presumat, nisi [............] civitatis. Damus ipsis nostris [civi]bus illas quatuor areas cum orto molendini | ante valvas aquaticas², penes aggerem civitatis [in sin]istra manu situatas, liberas ad usum civitatis meliorandas alias ku myesczkemw polepszenyw ita, | ut late et longe sic, ut fossa sunt extirpata alias kanthi. Damus eciam ipsis istas octo domus, que edificabunt circumquaque wlgariter okolo viam ex utraque parte | ante aridis valvis liberas in melius civitatis convertendas. Adhuc damus ipsis quatuor areas ante [valvas] aquaticas in dextra manu extra civitatem | transeundo, iacentes penes ortum Lubo[...]nye⁵ in stagnum versus civitatem, liberas ad usum ac utilitatem [....]s civitatis. Damus ipsis nostris civibus | publicum pratum wlgariter blonye, quod ex antiquo habuerunt, libere ad usus ipsorum perducere beneplacitos [......] vero primum aut graniciem pretacti publici | [pra]ti habent secus ortum alias po ogrod olim dicti Szestrzenczeyff ortus⁶ secundum graniciem secu[s .......] olim Drdzen[ski⁷ ...............] | grani[... ......] usque ad campos ville [Ml]ynewo⁸ ita longe sic, ut ager [......] Jandrzycha⁵ longe [....................................] | [...]mo dicti ale^b [...] Jandrzycha. Quam [...] silvam non [....]llico prati ipsi nostri cives possunt [...] fossa[........................... .........] | [......] debent nec humulus, si quis fuerit [......] absque ipsorum civium vo[lun]tate eoque ipsorum est [....] nec [.......................................] | [......]. Equi tamen nostri heredis liberam ibi habere debent pascuitatem, si fuerit oportunum [............................................................] | [hab]ent ad pascendum et si nos heres privilegium hoc cernere [...] audire vellemus leg[............] privileg[io... .........] | dare tenebuntur [.........] et sui [....] ipsos [.................................... ......] sic, ut alie civitates habent regie | maiestatis, utpote Poznania et alie civitates [.....................] et minora [............] literam [muni]mine nostri sigilli iussimus | roborari. Actum et datum in Grodzysco ipso die Epiphanie Domini sub anno Domini millesi[mo quad]ringentesimo vicesimo quarto.

^atak Or.

^bodczyt niepewny Or.

¹Grodzisk Wielkopolski, miasto w powiecie kościańskim (SHGPoz. I). Niemierza z Lubosza, bliski krewny Sędziwoja Ostroroga, zob. wyżej, nr 851/6; jako właściciel Grodziska potwierdzony jest w l. 1417 - 35.

²Sucha brama - w przeciwieństwie zapewne do bramy wodnej, wyst. niżej - wspomniana również w Grodzisku 1404: ante aridam walwam wlgariter przed suchimi wroti (F. Piekosiński, Studia, rozprawy i materiały z dziedziny historii polskiej i prawa polskiego, tom Vl, zeszyt 1, Kraków 1902, s. 225). Stary... nie zidentyfikowany, może chodzi tu o Stare Miasto Grodzisk, skądinąd jednak nie znane (choć wówczas w Or. byłoby raczej Stare - S. Grodzisko).

³Wyczółkowo, osada dziś nie znana pod Grodziskiem, wspomniana także 1415 i 1417, por. Koz. 3 s. 418; SHGWlkp.

⁴Kobylniki, wieś tuż na pd.-zach. od Grodziska (Koz. 2 s. 310).

⁵Nie zidentyfikowane.

⁶Siestrzeniec (czy ten sam?) wyst. w Grodzisku 1391 (Lekszycki II, nr 1468).

⁷Drdzeńscy, Drzeńscy (?, z Drzenia czyli Drezdenka?), rodzina osiadła w Grodzisku. Ks. Paweł D. prepozyt szpitala Św. Ducha w Grodzisku, potem pleban kościoła Św. Marcina w Poznaniu (SHGPoz. I, s.v. Grodzisk); jego brat, nie żyjący już w 1426 r., wspomniany także w KDW V, nr 451.

⁸Mlyniewo (Miniewo), na pd. od Grodziska (Koz. 2 .r. 466 - 67).

Dokument Nr 985

Grodzisk, 6 stycznia 1424

Miks z Gnina sprzedaje z prawem odkupu łan w Gninie niejakiemu Piotrkowi.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 11, k. 163. Wpis 27 października 1428; karta podarta, znaczne ubytki tekstu.

Noverint, quibus expedit, universi, quod nos Mixch heres in Gnyno legittima cum uxore [mea] Margaretha¹ meisque legittimis successoribus natis et nascendis publice recognoscimus in h[iis], quod obligamus et vendimus supra reemcionem alias na wedirkawff unum [mansum] de tribus electum, quem in dicta hereditate Gnyno possidemus, cum omni i[u]re et [dominio sic, ut] soli tenuimus, cum pratis, rubetis, arboribus seu lignis et [...] pertinentibus et spectantibus, laborioso viro Petrica de [... ob ...] successoribus in duabus marcis Polonicalis mone[te ......] computando. Quemquidem mansum a fe[sto] Nati[vitatis ....] debet usque ad annum [...] festi[....] continuando quousque [....] nostros sibi vel suis fuerint so[...] que sibi, quod si aliquas infestaciones ac in [...] hominum habuerit de istis, promittimus ipsum expedire [et] exbrig[are...] ipsum [...] non exbrigatam, ipse Petrica vel sui legittimi perceperint hoc de [...] et non ipsorum, quod dampnum promittimus sibi persolvere absque ipsius iuramento supra simplicem assercionem, ipsum nullo iure seculari aut spirituali evadendo nec aliquem articulum nowm vel antiquum, qui nobis fuerit proficuus et utilis, sibi non nocivius et dampnosius in subsidium recipiendo, sed omnia suprascripta sibi tenere promittimus et adimplere. Et si nos Mixch, conthoralis vel legittimi nostri facultate seu summa earundem pecuniarum habuerimus, extunc prefatus Petrica nobis eundem mansum debet exemere, dare et redimere, dumtaxat quod per ipsum Petricam vel per suos, prius utilitates et fructus de eodem manso fuerint percepta. Finaliter ab omnibus serviciis et mandatis aut expedicionibus regalibus et capitanei generalis ipsum Petricam et suos liberum facimus per presentes. Datum in Grodzisco² in Epyphania Domini anno Domini M° CCCC° XXIIII° et in huius rei testimonium sigillum nostrum est appensum, presentibus hiis testibus: nobili domino Nemerza³, Johanne Fingerhut⁴ et Jacobo sutore de Grodzisco⁴ et personis quampluribus fidedignis.

¹Gnin, wieś par. na pd.-zach. od Grodziska Wlkp. (SGHPoz. I). Miks, Mikołaj, wyst. 1416 - 1425, jego żona - tylko tutaj (ib.).

²Grodzisk Wlkp., miasto w powiecie kościańskim.

³Niemierza, zapewne z Grodziska i z Lubosza, zob. wyżej, nr 851/6, także dok. poprzedni.

⁴Mieszczanie grodziscy skądinąd nie znani.

Dokument Nr 986

Rzym, 23 stycznia 1424

Papież Marcin V wzywa biskupa lubuskiego oraz prepozytów wrocławskiego i szczecińskiego do udzielenia pomocy biskupowi poznańskiemu w odzyskaniu utraconych przezeń posiadłości.

Or.: Poznań, AAP, D. perg. 151. Pergamin 548 × 326 + 51 mm. Na odwrocie późne sygnatury i streszczenia. Na zakładce: Registrata gratis. Jo(hannes) de Tremosnicz. Na sznurze konopnym ołowiana bulla wystawcy.
Reg.: KDW V, nr 381 (wg Or.).

Martinus episcopus, servus servorum Dei¹. Venerabili fratri .. episcopo Lubucensi² et dilectis filiis .. Wratislauiensis³ ac .. Beate Marie Stetinensis, Caminensis diocesium ecclesiarum⁴ prepositis salutem et apostolicam ben(edictionem). | Ad hoc nos Deus pretulit in familiam domus sue, ut oportuna singulis provisionis auxilia fidelis servitutis iniuncte providencia pro tempore dispensantes eorum presertim necessitatibus intendamus | et occurramus dispendiis ipsosque ab oppressionibus relevemus, qui assumpti in partem sollicitudinis pocioris sunt dignitatis titulo insigniti. Sane venerabilis fratris nostri Andree episcopi Poznaniensis⁵ conquestione^a | percepimus, quod nonnulli archiepiscopi, episcopi aliique ecclesiarum prelati et clerici ac ecclesiastice persone, tam religiose, quam seculares necnon duces, marchiones, comites, barones, nobiles, milites et laici, communia civitatum, universitates^b opidorum, castrorum, villarum et aliorum locorum et alie singulares persone civitatum et diocesium ac aliarum parcium diversarum^b occuparunt et occupari fecerunt castra, villas et alia loca, terras, domos, possessiones, iura et iurisdictiones necnon fructus, census, redditus et proventus mense episcopalis Poznaniensis et nonnulla alia bona mobilia et immobilia, spiritualia et temporalia ad predictos episcopum et mensam spectancia et ea detinent indebite occupata seu ea detinentibus prestant auxilium, consilium vel favorem, nonnulli eciam civitatum, diocesium et parcium predictarum, qui nomen Domini in vacuum recipere non formidant, eidem episcopo super predictis castris, villis et locis aliis, terris, domibus, possessionibus, iuribus et iurisdictionibus, fructibus, censibus, redditibus et proventibus eorundem et quibuscunque aliis bonis mobilibus et immobilibus, spiritualibus et temporalibus, et aliis rebus ad episcopum et mensam predictos spectantibus, multiplices molestias et iniurias inferunt et iacturas. Quare dictus episcopus nobis humiliter supplicavit, ut cum sibi valde reddatur, difficile pro singulis querelis ad Apostolicam Sedem habere recursum, providere sibi super hoc paterna diligencia curaremus. Nos igitur adversus occupatores, detentores, presumptores, molestatores et iniuriatores huiusmodi, illo volentes eidem episcopo remedio subvenire, per quod ipsorum compescatur temeritas et aliis aditus committendi similia precludatur, discrecioni vestre per apostolica scripta mandamus, quatinus vos vel duo aut unus vestrum, per vos vel alium seu alios, eciam si sint extra loca, in quibus deputati estis conservatores et iudices prefato episcopo efficacis defensionis presidio assistentes, non permittatis eundem super hiis et quibuslibet aliis bonis et iuribus ad predictos episcopum et mensam spectantibus ab eisdem vel quibusvis aliis indebite molestari vel ei gravamina vel damna seu iniurias irrogari, facturi dicto episcopo, cum ab eo vel procuratoribus suis fueritis requisiti de predictis et aliis personis quibuslibet super restitucione huiusmodi castrorum, villarum, terrarum et aliorum locorum, iurisdiccionum, iurium et bonorum mobilium et immobilium, reddituum quoque ac proventuum et aliorum quorumcunque bonorum necnon de quibuslibet molestiis, iniuriis atque damnis presentibus et futuris, in illis videlicet, que iudicialem requirunt indaginem summarie de plano sine strepitu et figura iudicii, in aliis vero, prout qualitas eorum exegerit iusticie complementum, occupatores seu detentores, presumptores, molestatores et iniuriatores huiusmodi necnon contradictores quoslibet et rebelles cuiuscunque dignitatis, status, gradus, ordinis vel condicionis extiterint, quandocunque et quocienscunque expedierit, auctoritate nostra per censuram ecclesiasticam appellacione postposita compescendo, invocato ad hoc, si opus fuerit, auxilio brachii secularis. Non obstantibus, tam felicis recordacionis Bonifacii pape VIII predecessoris nostri, in quibus cavetur, ne aliquis extra suam civitatem et diocesim, nisi in certis exceptis casibus et in illis, ultra unam dietam a fine sue diocesis ad iudicium evocetur⁶ seu, ne iudices et conservatores a Sede deputati predicta extra civitatem et diocesim, in quibus deputati fuerint, contra quoscunque procedere sive alii vel aliis vices suas committere, aut aliquos ultra unam dietam a fine diocesis eorundem trahere presumant, dummodo ultra duas dietas aliquis auctoritate presencium non trahatur seu quod de aliis, quam de manifestis iniuriis et violenciis et aliis, que iudicialem requirunt indaginem penis, si secus egerint^b, et in id procurantes adiectis conservatores se nullatenus intromittant^b, quam aliis quibuscunque constitucionibus a predecessoribus nostris Romanis pontificibus, tam de iudicibus delegatis et conservatoribus, quam personis ultra certum numerum ad iudicium non vocandis aut aliis editis, que nostre possent in hac parte iurisdictioni aut potestati eiusque libero exercicio quomodolibet obviare seu si aliquibus communiter vel divisim a predicta sit Sede indultum, quod excommunicari, suspendi vel interdici seu extra vel ultra certa loca ad iudicium evocari non possint, per litteras apostolicas non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto huiusmodi et eorum personis, locis, ordinibus et nominibus propriis mencionem et qualibet alia indulgencia dicte Sedis generali vel speciali, cuiuscunque tenoris existat, per quam presentibus non expressam vel totaliter non insertam nostre iurisdictionis explicacio in hac parte valeat quomodolibet impediri et de qua cuiusque toto tenore de verbo ad verbum in nostris litteris habenda sit mencio specialis. Ceterum volumus et a [nostra^c] auctoritate decernimus, quod quilibet vestrum prosequi valeat articulum, eciam per alium inchoatum, quamvis idem inchoans nullo fuerit impedimento canonico prepeditus quodque a data presencium sit vobis et unicuique vestrum in premissis omnibus et eorum singulis ceptis et non ceptis, presentibus et futuris perpetuata potestas et iurisdictio attributa, ut eo vigore eaque firmitate possitis in premissis omnibus ceptis et non ceptis, presentibus et futuris et pro predictis procedere ac si predicta omnia et singula coram vobis cepta fuissent et iurisdictio vestra et cuiuslibet vestrum in predictis omnibus et singulis per citationem vel modum alium perpetuata legitimum extitisset, constitucione predicta super conservatoribus et alia qualibet in contrarium edita non obstante. Presentibus post triennium minime valituris. Datum Rome apud Sanctum Petrum X Kalendas Februarii, pontificatus nostri anno septimo.

^ana razurze Or.

^bpoprawiane Or.

^cdziura Or.

¹Marcin V papież 1417 - 1432.

²Biskupem lubuskim był 1419 - 1424 Jan von Waldow (Eubel, Hierarchia I, s. 313).

³Prepozytem wrocławskim był 1416 - 1429 Jan Strelin (K. Dola, Prałaci wrocławskiej kapituły katedralnej w latach 1418 - 1500, Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego, 6, 1978, s. 276 - 277).

⁴Nie zidentyfikowany.

⁵Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

⁶Postanowienia papieża Bonifacego VIII (1294 - 1303) nie są wydawcom znane.

Dokument Nr 987

Pszczew, 20 lutego 1424

Hektor z Koźminka kanonik poznański, zarządca klucza pszczewskiego, sprzedaje sołectwo w Szarczu Janowi z Gralewa.

Kop.: Poznań, AAP, CP 3 (Liber privilegiorum capituli Posn.), k. 4v - 5. Wpis ze schyłku XV w. w transumpcie biskupa poznańskiego Andrzeja Bnińskiego z daty: Poznań, 7 lipca 1463.

In nomine Domini amen. Quoniam labilis est hominum memoria, providit igitur humana racio gestus quoslibet per certa subvenire remedia scripturarum, proinde nos Hector canonicus Poznaniensis, prepositus Gluschinensis ecclesiarum officialisque ac tenutarius Pczewensis¹, significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris presencium noticiam habituris, quod de mandato ac commissione specialibus reverendi in Christo patris et domini, domini Andree divina providencia episcopi Poznaniensis² duos mansos agri, scoltetiam in villa Sadecz³ concernentes, dicti domini episcopi provido viro Johanni dicto Scarba [k. 5] de Gralewo kmethoni⁴ ac ipsius successoribus legittimis pro certa pecunie quantitate vendidimus ac vendimus per presentes, dantes et assignantes eidem sculteto pratum dictum Biscupicze, quod pratum tendit a quercu dicta Lanszy Damb usque ad silvam, que tendit ad villam Gorziczsko⁵ inclusive. Item damus eidem sculteto quinquaginta arbores pro mellifluis dictis barcy hereditate in eadem parare. Ceterum damus ipsi Johanni sculteto insulam wlgariter ostrow, que est inter villam Sadecz et inter lacum magnum, qui dicitur Sadecz⁶ et usque ad paludinem, qui vadit per viam in villam Stolny⁷. Eciam damus eidem sculteto lacum dictum Grzibyenyecz⁸ cum pratis lacui eodem^a adiacentibus in ripis. Eciam ipse Johannes scultetus unum ortulanum in loco, quo poterit, pro utilitate sua locabit. Item prefatus Johannes scultetus armenta bovum, peccorum, equirea iumentorum, pecudum ac aliorum comunium animalium hereditate in eadem Sadecz poterit servare. Item dedimus et donamus eidem sculteto in lacu dicto Czarne⁹ potestatem pisces capiendi uno rethi mediante dicto drgubycza. Item prefatus Johannes scultetus de omni re iudicata et similiter de iudiciis dictis vyeczna tercium denarium recipere debebit, ita tamen, quod ipse Johannes scultetus domino episcopo Poznaniensi et tenutariis castri Pczewensis pro tempore existentibus servicia iuxta conswetudinem aliorum scultetorum tenute Bucowiensis¹⁰ exhibebit. Item ipse scultetus necessaria pro nobis et nostris successoribus, tenutariis castri Pczewo semel in anno, kmethones vero bina vice, dum modo iudicia villa in eadem celebrata fuerint, procurare tenebuntur. Item kmethones ville predicte, expirata libertate ipsis concessa, census nobis ac nostris successoribus, tenutariis castri Pczewensis predicti solvere debebunt. In quorum omnium et singulorum premissorum presentes nostras literas scribi iussimus et eas nostri munimine sigilli fecimus communiri. Actum et datum in castro Pczewo in dominica Circumdederunt me etc. anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo quarto, presentibus nobilis^a et discretis viris: Nicolao de Szathom¹¹, Martino de Cunrathowicze¹², Mathia et Johanne de Policze heredibus¹³ et Stanislao in Pczewo plebano¹⁴, testibus ad premissa ac aliis quampluribus fidedignis etc.

^atak Kop.

¹Hektor z Koźminka, zob. wyżej, nr 823/8. Tutaj najwcześniejsza wzmianka o jego oficjalacie pszczewskim (Pszczew, Pczew, miasto biskupie na wsch. od Międzyrzecza).

²Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

³Szarcz (Sadecz) par. Pszczew, na pd. od Międzychodu (Koz. 3 s. 170, 292).

⁴Gralewo par. Kamionna, na wsch. od Szarcza. Sołtys Jan skądinąd nie znany.

⁵Gorzycko par. Kamionna, na pd.-zach. od Międzychodu (Koz. 2 s. 207).

⁶Jez. Szarcz przy wsi tejże nazwy (wyżej, przypis 3).

⁷Stołuń par. Pszczew, na zach. od Szarcza (Koz. 3 s, 255).

⁸Jez. Grzybieniec bliżej nie określone; tutaj jedyna wzmianka o tej nazwie (SHGPoz. I).

⁹Jez. Czarne, na pn.-wsch. od Stołunia (ib.).

¹⁰Tzn. w biskupim kluczu dóbr wokół Buku.

¹¹Mikołaj z Zatomia i Marcin z Kurnatowic, zob. wyżej, nr 947 - 949/5, 33.

¹²Mikołaj z Zatomia i Marcin z Kurnatowic, zob. wyżej, nr 947 - 949/5, 33.

¹³Policko (nie Police), wieś par. na wsch. od Międzyrzecza (Koz. 3 s. 61, 5 s. 177). Maciej wyst. 1415 - 1424, Jan: 1424 - 1462 (SHGWlkp.).

¹⁴Pleban pszczewski Stanisław wyst. także 1425 (Now. II s. 469).

Dokument Nr 988

[przed 9 marca 1424]

Król Władysław Jagiełło [nakazuje zawiesić terminy sądowe] Wierzbięty z Przysieki.

Kop.: Poznań, WAP, Gniezno Z. 3, k. 54v. Wpis 9 marca 1424 - karty z końcem brak.

Uw.:Datę dok. wyznacza czas wpisu; wystawiony on został najpewniej w lutym 1424 r. Jest to najpewniej list inhibicyjny.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Iudici, subiudici, camerariis ceterisque officialibus terminis minoribus et iudiciis in Gnezna presidentibus presentibus requirendis, [fi^a]delibus nostris dilectis, graciam regiam [et o^a]mne bonum. Fideles nostri dilecti! [...i^a] strennuus Wyrzbantha de [Przes^a]yeky miles noster fidelis¹ apud^b

^abok karty wystrzępiony Kop.

^bkoniec karty; dalszego ciągu brak Kop.

¹Wierzbięta z Przysieki, zob. wyżej, nr 896/6. Niniejszy dok. stanowi zapewne ślad jakiejś podróży odbywanej przez Wierzbiętę w służbie królewskiej - wtedy bowiem najczęściej król wydawał zainteresowanym listy inhibicyjne.

Dokument Nr 989

Pyzdry, 17 marca 1424

Władze miasta Pyzdr zaświadczają, że starsi cechu rzeźników zapisali czynsz na rzecz ołtarza w kościele NMPanny w Pyzdrach.

Or.: Włocławek, Archiwum Diecezjalne, dok. 883. Pergamin 300 × 204 + 40 mm, dobrze zachowany. Nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci.
Reg.: Monumenta historica dioecesis Wladislaviensis, t. XXV, Włocławek 1912, nr 883 (wg Or.).

In nomine Domini amen. Ad perpetuam gestorum memoriam. Quia presentis evi lubrica condicio cunctis^a hominum acciones longi | prescripcione temporis obductas caligine in oblivionis abissum plerumque demergere conswevit, nisi perpetuis literarum | testimoniis roborentur, proinde nos Andreas Tarnowsky protunc preconsul¹, Petrassius Tarnowsky², Jacobus Ge|weytfuer³, Jacobus Walczkonis⁴, Nicolaus Falkenbarg⁵ et Johannes Cazirod consules civitatis Pysdrensis⁶ notificamus tenore presencium, tam presentibus, quam futuris, quibus expedit universis, qualiter Nicolaus Prasky⁷, Laurencius dictus Lorek magistri ac seniores carnificum⁸ unacum tota comunitate eiusdem fraternitatis nostre civitatis Pysdrensis ad nostram venientes presenciam, racionis compotes, sani mente et corpore validi nec quavis doli delusione seducti, sed ymmo matura deliberacione et longo sagacique tractu prehabitis, exposuerunt et confessi sunt publice coram nobis, quomodo ipsi in ergastulo huius vite nullam assecuracionem, sed omnem instabilitatem considerantes suarum, quapropter animarum necnon predecessorum et successorum suorum sempiternam in medelam pya suffragia et antidotum preparare volentes salutarie, pro censibus et proventibus altaris in eclesia nostra parrochiali Beate Virginis, Matris Domini Ihesu, apud nos per ipsos de nowo erecti ad laudem potentissimi Dei, in honorem Corporis Christi, sanctorum Stanislai, Adalberti et Laurencii Martirum dedicatum fundaverunt, assignaverunt et assignant, dederunt et dant, et assignaturos et daturos se exhibent ydoneo domino Nicolao Kaszirod presbitero Poznaniensis dyocesis⁹ cuilibetque successori suo tempora ad eviterna quinque marcas monete currentis, numeri Polonicalis, quadraginta octo grossos in quamlibet (marcam^b) computando, perpetui ann(u)i census ad festum quodlibet sancti Martini [11 XI] tollere, habere, possidere et sublevare, videlicet in duobus maccellis residentibus inter alia ipsorum maccella carnium, unum denominative Mathie Zolthobrzuch³ et aliud Marczinkonis Redrich³ dicta vendita per eas pro eodem altari et tytulo reempcionis duas marcas cum media, quodlibet maccellum pro sedecim marcis et super domo Michaelis textoris³, sita in platea Textorum, unam marcam eciam sub titulo reempcionis conperaverunt^a et assignaverunt, residuum vero quodcumque defuerit in predictis quinque marcis, sic ex comunitate et fraternitate ipsorum premissa et fabrica predicto domino Nicolao et cuilibet suo successori presentibus quolibet anno exsolvere firmissime, promiserunt, quousque predictas quinque marcas in bonis fixis et perpetuatis demonstrare et ratificare ex integro potuerunt Deo suffragante et premissa coram nobis, cum ad primum nisi censum habere potuerint, ubi comode emere, effective efficere promiserunt. Quapropter reverendo in Christo patri, domino et domino Andree Dei gracia episcopo Poznaniensi¹⁰, patri nostrarumque animarum pastori vel vicario ipsius in spiritualibus duximus supplicandum supplicamusque humiliter, quatenus ipsum altare, ut premittitur, erigere nostramque confirmacionem, donacionem confirmare dignetur sue paternitatis, ut more est, literis patentibus. Ob hoc meritum ab omnipotenti Deo recepturis. Datum in Pysdri feria sexta proxima ante dominicam Reminiscere sub anno nativitatis Domini millesimo quadringentesimo vicesimo quarto, nostre civitatis sigillo appenso.

^atak Or.

^bbrak Or.

¹Andrzej burmistrz i Pietrasz rajca z Pyzdr, ze szlachty-mieszczan pochodzących z Tarnowa pod Pyzdrami. Andrzej jako rajca wyst. również 1427, jako burmistrz znów 1435, Piotr był rajcą również 1427 (KDW IX, X).

²Andrzej burmistrz i Pietrasz rajca z Pyzdr, ze szlachty-mieszczan pochodzących z Tarnowa pod Pyzdrami. Andrzej jako rajca wyst. również 1427, jako burmistrz znów 1435, Piotr był rajcą również 1427 (KDW IX, X).

³Nie zidentyfikowany.

⁴Jakub Walczek, syn Walczka, wyst. także 1428, 1435, zapewne ident. z burmistrzem pyzdrskim 1445 (KDW IX - XI).

⁵Mikołaj był rajcą pyzdrskim również 1427 (KDW IX).

⁶Zob. niżej, przypis 9.

⁷Mikołaj Praski i Lorek jako starsi cechu rzeźników wyst. również 12 września 1427 (KDW IX).

⁸Mikołaj Praski i Lorek jako starsi cechu rzeźników wyst. również 12 września 1427 (KDW IX).

⁹Mikołaj Kazirod, zapewne krewny występującego wyżej rajcy Jana K. wyst. tutaj i 23 maja 1435 (KDW X), zapewne ident. z Mikołajem synem Hynka Kaziroda studentem UJ 1441, altarystą rzeźników w Pyzdrach jeszcze 1445 i 1446 (KDW XI; Acta capitulorum II nr 1215).

¹⁰Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/l.

Dokument Nr 990

Wieluń, 7 kwietnia 1424

Król Władysław Jagiełło nakazuje, aby szlachta nabywająca nieruchomości w Poznaniu ponosiła ciężary miejskie.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania D 450. Pergamin 310 × 180 mm. Ślad i resztki odciśniętej pieczęci w czerwonym wosku, średnicy ok. 28 mm. Na odwrocie późne streszczenia.
Kop.: niegdyś Królewiec, Bibl. Uniw., rkps 1555 (Liber cancellariae Stanislai Ciołek), k. 30v (ze skrótami), dziś zaginiona.
Wyd.: Caro, Liber cancellariae, t. I, s. 76 - 77 (wg Kop., ze skrótami).
Reg.: KDW V, nr 385 (wg Or., pod błędnie rozwiązaną datą: 19 marca 1424).

Wladislaus Dei gracia rex Polonie Lithwanieque princeps supremus et heres Russie etc. significamus tenore presencium, | quibus expedit universis, presentibus et futuris presencium noticiam habituris, quomodo ex hoc civibus nostris Pozna|niensibus non pauca attendentes imminere preiudicia, dum quidam nobiles et ceteri alii domos, brasea et alia | huiusmodi habitacula et edificia inter ipsos et infra muros civitatis vel in suburbio eius comparare consweverunt et onera cum dictis civibus civitati imposita portare contradicunt. Cum itaque iniustum esse censeatur, ut quis honore gaudere debeat, qui oneri subesse recusat, volumus et presentibus decernimus, ut quicumque in dicta civitate nostra Poznaniensi vel eius suburbio ad civitatem spectantem domum habere vel emere contingerit^a et litteris patentibus et privilegiis autenticis ab oneribus civitatis predicte exempti non fuerint vel alias de hoc certis plenis et legittimis documentis caruerint, omnibus oneribus subiaceant, quibus et alii cives ac incole civitatis predicte et suburbiorum eius subiacere consueverunt. Harum quibus sigillum nostrum presentibus est apensum testimonio litterarum. Actum in Velwn feria sexta proxima post Letare sub anno Domini millesimo etc. vicesimo quarto¹.
Ad relacionem venerabilis Stanislay Czolek Regni P(olonie) vicecancellarii².

^atak Or.

¹Pobyt w Wieluniu zgodny z itinerarium królewskim,

²Stanisław Ciołek z Żelechowa protonotariusz królewski 1402, podkanclerzy koronny 1423, biskup pozn. 1428, zm. 1437 (WSB s. 117 - 118).

Dokument Nr 991

Kalisz, 20 kwietnia 1424

Król Władysław Jagiełło nakazuje Wawrzyńcowi z Lubomyśla stawiennictwo na sądzie króla w Koninie (Pozew).

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 2, k. 143. Wpis 15 maja 1424.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc. Tibi Laurencio de Lubomissli heredi¹ mandamus, quatenus secunda die post nostrum proximum felicem ingressum in Conyn personaliter (compareas^a) ad instanciam Laurencii kmethonis nostri de Morislaw² pro eo, quod excussa cista ipsius, res et peccunias eidem recepisti violenter, minas sib(i) inponendo, qui timore tactus a fruminibus, quos in duobus mansis suis seminaverat, fugavit, prout ministerialis computavit, videlicet sexaginta capecya frumentis et duos acervos feni ad obiecta indiculi ostensura. Datum in Kalis feria quinta ante festum Pasce anno Domini millesimo CCCC° vicesimo quarto etc.³

^abrak Kop.

¹Lubomyśl (Lubomyśle) par. Ślesin, na pd.-zach. od Ślesina (Koz. 4 s. 473). Wawrzyniec, także z Sokołowa, zob. wyżej, nr 900/4.

²Morzysław, wieś par. na pn.-wsch. od Konina (Koz. 5 s. 49). Kmieć skądinąd nie znany,

³Pobyt króla w Kaliszu w tym czasie możliwy; pozew mógł wyjść jednak pod imieniem nieobecnego króla, choć raczej w wlkp. zwyczaju prawnym było wydawanie pozwów pod imieniem starosty.

Dokument Nr 992

Kalisz, 28 kwietnia 1424

Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spór pomiędzy Janem z Iwanowic i Gruszczyc a altarystami kościoła w Iwanowicach.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 4, k. 272 - 272v. Wpis 9 maja 1424. Liczne błędy gramatyczne i stylistyczne pisarza kopii (?) , kilka słów niezrozumiałych.

Nos Martinus de Kalinowa castellanus Siradiensis, capitaneus Welunensis¹, Thomas alias Seliga de Janowicze succamerarius Siradiensis², Petrus de Wrancza³, Johannes Lopatha de Kalinowa⁴ heredes, tanquam amicabiles placitatores et compositores, significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo coram nobis constituti strenuus miles dominus Johannes heres de Iwanowicze alias de Grusczicze⁵ ab una et honorabiles domini Nicolaus et Petri^a altariste altarium ibidem in ecclesia ibidem in Iwanowicze⁶ ab altera partibus, mutuam hincinde prosequentes karitatem per concordie ordinem, omnes displicencias, rixas, rancores sepire cupientes et perpetuo finem eiusdem volentes imponere in nos firmiter compromiserunt simpliciter et de plano petentes per nos in vim sentencie arbitratorie pronuncciare. Nos vero eorum bona attenta voluntate pronuncciamus et per tenorem presencium pronuncciavimus primo et ante omnia decrevimus, pronuncciamus et declaramus abscisis et abrasis aliquibus displicenciis, rancoribus et rixis se mutua karitate prosequantur et hincinde palmitacionem^a reconciliantur, omnia dampna et iniurias facti vel verbales impensas, expensas, fatigas hincinde anulamus, cassamus et (n)ullius memorie facimus. Item omnes lites iudiciales, arbitrales ex compromisso, si que fuerint, sentencie et pene similiter illa omnia anulamus, revocamus et in nichilum reducimus. Item prefatus dominus Johannes et sui legittimi successores solvent vel solvent^a et solvere tenentur quolibet anno et singulis annis prefatis dominis altaristis et eorum successoribus nomine dictorum altariorum duodecim marcas latorum grossorum, numeri Polonicalis, marcam in quamlibet XL octo grossos commputando, ad festum beati Martini [11 XI] de dicta villa Iwanowicze, sita in districtu Kalisiensi, sine omni dilacione et contradiccione. Item de omnibus et singulis kmethonibus per duos currus lignorum cuilibet altaristarum in eorum domos deducere curribus et kmethonum pecoribus tenetur. Item ligna pro structuris et igne excidere et seccare ac pascua libera more aliorum kmethonum, dumtaxat virgultis, gaiis pro dominio reservatis, debent et tenentur, qui currus prefati lignorum adduci debent ad festum medium Purificacionis Beate Marie [2 II] et medium ad festum beati Martini Confessoris gloriosi iuxta tenorem et continenciam privilegii prioris, sigillati et roborati appensione sigillorum reverendissimi in Christo patris domini et domini Nicolai de Curowo felicis recordacionis archiepiscopi sancte Gneznensis ecclesie, quod privilegium reservamus in suo robore⁷ et in omnibus clausulis sui approbantes. Item prefatus dominus Johannes et sui successores legittimi solucionem dictarum duodecim marcarum prefate monete predictis [k. 272v] altaristis continuere per sex annos se continue sequentes sub pena vallata viginti marcarum ipsis altaristis tociens, quociens contraventum fuerit, elapsis vero sex annis vel infra eosdem sex annos tenetur et debet sepedictus Johannes vel sui successores legittimi dictis altaristis vel eorum similiter sequacibus emere perpetue censum duodecim marcas grossorum latorum modo superius expresso in uno loco, villa, opido, maldratis aut decimis, in districtu Kalisiensi, ubi duodecim marcas latorum grossorum annis singulis possint inveniri. Sin autem dictas duodecim marcas census annui predictus dominus Johannes aut sui posteri non emerit vel emere non curaverit, extunc restituat et restituere tenetur ipsis altaristis, qui pro tempore fuerint, hanc medietatem villa^a Teutunicze partis cum pleno iure et toto dominio, allodio, agris, pratis ad eandem partem ville spectantibus ad realem possessionem ponere sine omni contradiccione iuris vel facti. Item prefati domini altariste mox et incontingenti recepta nostra sigillata sigillis nostris litera de possessiona^a dicte partis ville Teutunice ibidem Iuanowicze debent cedere et actualem possessionem eidem domino Johanni et posteris assignare. Item prenominatus dominus Johannes restituere tenetur privilegium fundacionis dictorum altariorum expedito et liberato ex actis et manibus reverendissimi in Christo patris et domini, domini Alberti archiepiscopi Gneznensis et primatis⁸ vel suorum notariorum, evi(n)cendo prefatas altaristas ab impedimentis prefati domini archiepiscopi vel [...^b] et plebani de villa Iwanowicze compatroni et concollatoris. Item prefati domini altariste ortos, qui ipsorum domibus aut areis possidebunt. Harum quibus sigilla nostra presentibus sunt appensa testimonio literarum. Actum et datum in Calis feria sexta infra octavas Pasche anno Domini millesimo quadringentesimo XXIIII, presentibus dominis nobilibus: Johanne de Laszko⁹, Jaroslao de Czenya¹⁰, Predwogio de Ponathowo¹¹, Johanne Swadba de Brudzewo¹², Petro et Andrea de Malcowo heredibus¹³ et quampluribus fidedignis etc.

^atak Kop.

^bwyraz nieczytelny Kop.

¹Marcin Zaremba, zob. wyżej, nr 807/1.

²Tomasz Szeliga z Janowic, Wrześni (w Sieradzkiem) podkomorzy sier. 1423 - 1438 (Spisy sier.).

³Wrząca koło Gruszczyc w Sieradzkiem. Piotr, zapewne P. Zajączek z W., potem podkomorzy sier. 1440, kasztelan rozpierski 1456 - 1467 (PSB XXIV s. 437 - 438; Spisy sier.).

⁴Jan Łopata z Kalinowy, zob. wyżej, nr 807/3.

⁵Jan Gruszczyński z Iwanowic, zob. wyżej, nr 923/1.

⁶Iwanowice, wieś par. na zach. od Blaszek w Kaliskiem (Koz. 4 s. 288 - 289). Altarysta Piotr może ident. z wikariuszem tego imienia wyst. tamże 1410 (SHGWlkp.) i zapewne z altarystą Piotrem z Warty 1414 (KDW VII nr 732/3). Mikołaj skądinąd nie znany, może ident. z Mikołajem synem Jakuba z Łaska, altarystą już 1414 (ib., nr 732/2).

⁷Mikołaj Kurowski był arcybiskupem gnieźn. 1401 (1402) - 1411. Jego dok. nie znany, por. jednak KDW VII nr 630.

⁸Dok. nie znany.

⁹Jan Łaski, syn Wojciecha z Łaska w Sieradzkiem, potem chorąży mniejszy sier. 1433, zm. 1451 (Spisy sier.; MPH III s. 265).

¹⁰Cienia, zapewne C. Wielka par. Gruszczyce w Sieradzkiem. Jarosław wyst. jeszcze 1444 (Poznań, WAP, Poznań Gr. 2, k. 12).

¹¹Przedwój zapewne z Poniatowa par. Goszczanów w Sieradzkiem (Zajączkowscy, Materiały, II, s. 48, gdzie wzmianka o Przedwoju wyst. tamże 1368).

¹²Jan Swadźba skądinąd nie znany, z Brudzewa, miasta na pn.-wsch. od Turku.

¹³Małków par. Warta, między Wartą a Sieradzem (Koz. 6 s. 258 - ten notuje też Piotra w l. 1411, 1416 i 1418). Andrzej skądinąd nie znany.

Dokument Nr 993

Konin, 1 maja 1424

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Jakub z Małej Wrzącej sprzedał na wyderkaf część Wrzącej Paszkowi z Racięcic.

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 2, k. 200v - 201. Wpis 2 lipca 1425.

Nos Sandiwogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram aliorumque eiusdem terre nobilium veniens presenciam nobilis Jacobus de Minori Wrancza², non compulsus nec coactus neque aliquo alio devio errore seductus, quinymmo sanus mente pariter et corpore ac matura deliberacione, usus amicorum suorum consilio, prehibita, totam terciam partem suam hereditatis Wrancza cum omni iure et dominio, prout solus tenuit et habuit, ac omnibus usibus, censibus, fructibus, redditibus, utilitatibus, campis, agris, pratis, pascuis, graminetis, areis et cetera, et generaliter cum omnibus et singulis pertinenciis et obvencionibus universis, quomodolibet ad predictam terciam partem spectantibus, quibuscumque nominibus nominantur, nichil iuris seu dominii pro se aut suis successoribus ibidem reservando, pro octuaginta duabus marcis latorum grossorum Pragensium, numeri Polonicalis consueti, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, nobili Paskoni de Raczanczycze³ aut suis legittimis successoribus titulo et foro reemcionis alias na wedircoff perpetue vendidit et coram nobis more solito resignavit, per eundem vero Paskonem aut suos legittimos successores habendam, tenendam, possidendam tamdiu, quamdiu prefatus Jacobus aut sui legittimi successores non redimerint vel non exemerint. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt appensa. Actum et datum in Konin feria secunda post Conductum Pasche anno Domini M° CCCC° XXIIII°, presentibus nobilibus viris: Dobrogostio de Jeszora⁴, Derslao de [k. 201] Rocossowo⁵, Nicolao Wartha^a de Nyandna⁶, Michaele Lunak de Vrbanowo⁷, Sandiwogio de Camyona⁸ et Johanne de Szerkyky^a⁹ heredibus et testibus fidedignis in fidem et testimonium premissorum vocatis specialiter et rogatis.

^atak Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Wrząca Mała par. Wrząca Wielka, na pn.-wsch. od Koła (Koz. 7 s. 496). Jakub może ident. z Jakuszem z W. wyst. 1424 - 1428 (Roty V nr Konin 410, 462, 463, także niżej, nr 1058/3).

³Racięcice, wieś par. na pn.-zach. od Koła (Koz. 5 s. 222). Paszek wyst. 1418 (ib.) - 1428 (Roty V nr Konin 466).

⁴Dobrogost z Jezior, zob. wyżej, nr 841/2.

⁵Dziersław z Rokosowa, zob. wyżej, nr 936/9.

⁶Nądnia (Nądnie) par. Zbąszyń, na pd. od Zbąszynia (Koz. 2 s. 503 - 504, 5 s. 60). Mikołaj Wata wyst. 1408 - 1427 (KDW V nr 137 - 383, zob. też Rocznik Pol. Tow. Heraldycznego 5, 1920, s. 5 n. i niżej, nr 1052/11; KDW IX).

⁷Michał Lunak, zob. wyżej, nr 927/8.

⁸Kamionna, miasto na pd.-wsch. od Sierakowa Wlkp. w powiecie pozn. (Koz. 2 s. 274). Sędziwój wyst. kilkakrotnie 1424 - 1425 (SHGWlkp.).

⁹Jan zapewne z Siekierek, zob. wyżej, nr 927/11.

Dokument Nr 994

Radziejów, 8 maja 1424

Król Władysław Jagiełło nadaje arcybiskupowi gnieźnieńskiemu Wojciechowi Jastrzębcowi 30 łanów w lesie Moków.

Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Gn. 370. Pergamin ok. 470 × 280 + 88 mm, zetlały, z dużymi ubytkami tekstu. Na czerwono-żółto czarnym sznurze pieczęć majestatyczna wystawcy (Gumowski, Pieczęcie, nr 13) dość dobrze zachowana. Na odwrocie informacje o treści i sygnatury (XV - XVIII w.).
Kop.: 1. Gniezno, AAG, ACap. B 2 (Liber privilegiorum capituli Gnesn. z XVII w.), s. 16 - 17. Tytuł: Privilegium Vladislai regis Poloniae, quo Alberto archiepiscopo Gnesnensi dat triginta mansos in sylva Mokow, pro locacione villae, quae antea Mokow et post Woyciechowice, ad praesens vero Odrowąz nuncupatur (XVII w.); 2. tamże, s. 15 - 16 - z małymi odmiankami tekstu i z liczbą 20 zamiast 30 łanów.
Wyd.: W. Kwiatkowski, Prymasowska kapituła i kolegiata w Łowiczu, Warszawa 1939, s. 456 - 457.
Reg.: KDW V, nr 388 (wg Or.).

Uw.:1. Nie można wykluczyć, że Kop. 1 i Kop. 2 stanowią pozostałość po dwu dokumentach królewskich, z których jeden nadawał 30, drugi zaś dalsze 20 łanów. Może dlatego obydwa teksty znalazły się, jeden po drugim, w kopiariuszu katedry gnieźnieńskiej. 2. Ubytki w Or. uzupełniono (w nawiasach kwadratowych) wg Kop. 1.

^aI[n nomine Domini am]en. Ad perpetuam rei memoriam. Tunc principum manet in secula memo|[ria, dum munificentiae sua dextera, quae ad universos] subditos extensa, commendatur, specialiter viris ecclesiasticis et ecclesiis, | [quorum suf]fragiis et hic prosperitatis [suscipiunt inc]rementa et eterne utilitatis merita consequuntur, patet experiencia a|[perta. Proi]nde nos Wladislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum Cracouie, Sandomirie, Syradie, Lancicie, Cujavie, Lithwanieque princeps suppremus, [Pomer]anie Russie[que dominus et haeres etc.] significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris, presencium noticiam habituri[s, quomodo] volentes apud Altissimum eterna pro terrenis commutare et in presenti divine felici[tatis], in futuro vero prem[ia promereri] sempiterna, ad instantes peticiones reverendi in Christo patris domini Alberti archiepiscopi Gneznensis et primatis si[ncer]e nobis dilecti, qui multis suis virtutibus sepe ben(e)volencie nostre favores regios apud nos et universum populum Regni nostri conq[uisivi]t, horum intuitu sibi et ecclesie sue sancte Gneznensi triginta mansos in silva nostra Mokow in Maiori Pol[on]ia, districtus Gneznensis¹ exstirpandos et villam locandam in eisdem donavimus, dedimus, contulimus, assignamus, damus, donamus, tra[dimus et incorporam]us perpetuis temporibus duraturum per ipsum et successores ipsius ac dictam ecclesiam Gneznensem cum omnibus [utilitatibus], fructibus, proventibus, censibus, attinenciis, pertinenciis, appendiis et continenciis universis, que nunc sunt [vel haberi] poterint ex providencia dicti domini Alberti archiepiscopi vel ipsius successores in posterum eisdem utifruend[(um) et pacifice perpetuis] temporibus possidend(um), tenend(um), vendend(um) commutand(um), donand(um) et in usus suos suorumque successorum [et ecclesiae suae prae]dicte convertend(um), prout sibi, successoribus suis et ecclesie sue predicte utilius et melius videbitur [expedire. Hoc tamen provi]so, quod idem dominus Albertus archiepiscopus unam missam in ecclesia Gneznensi per aliquem presb[yterum idoneum singulis septi]manis pro sanitate et prospe(ro)rum successuum nostrorum eventibus vita nobis com[ite, post decessum ve]ro nostrum pro anima nostra et nostrorum predecessorum ac nostrarum coniugum defunctarum celebrari [perpetuo procurabit, in quo] suam conscienciam oneramus. Harum quibus sigillum nostrum appensum est testimonio literarum. Actum in Radziow feria secunda ipso die sancti Stanislai Martyris et Pontificis venerandi in Majo anno Domini [millesimo] quadringentesimo vicesimo quarto², presentibus reverendo in Christo patre domino Johanne episcopo Wladislauiensi³ ac magnificis et strenuis viris: Alberto de Wscheradowo Calissiensi⁴, Mathia de Labischin Brestensi palatinis⁵, Johanne de Krethcow Ripp(in)ensi castellano⁶, Sbigneo de Brzeze marschalco Regni Polonie⁷, Johanne de Ludbrancz iudice Cu[javiensi]⁸ et aliis pluribus fidedignis fidelibus nostris dilectis. Datum per manus venerabilium Johannis decani, cancellarii⁹ et Stanislai Czolek cantoris Cracouiensis, vicecancellarii Regni Polonie¹⁰ sincere nobis dilectorum. Relacio magnifici domini Sbignei Regni Polonie marschalci predicti.

^ainicjał wysokości połowy tekstu Or.

¹Moków, las pomiędzy Witkowem a Czerniejewem, w okolicy wsi Mokow nica i Odrowąż (Koz. 1 s. 182, 3 s. 678, 8 s. 195), por. też J. Korytkowski, Arcybiskupi gnieźnieńscy t. II, s. 96.

²Pobyt w kujawskim Radziejowie zgodny z itinerarium królewskim.

³Jan Pella, zob. wyżej, nr 863/11.

⁴Wojciech z Szaradowa, zob. wyżej, nr 812/7.

⁵Maciej z Wąsoszy, zob. wyżej, nr 776/5.

⁶Jan Kretkowski, zob. wyżej, nr 857/8.

⁷Zbigniew z Brzezia, zob. wyżej, nr 776/8.

⁸Andrzej (nie Jan) Lubrański, zob. wyżej, nr 800/4.

⁹Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 845/5.

¹⁰Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 990/2.

Dokument Nr 995

Radziejów, 12 maja 1424

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe Jana Jarogniewskiego ruszającego na wyprawę przeciw czeskim heretykom, podobnie innych rycerzy służących w Czechach.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 8, k. 66v. Wpis 22 lipca 1424.

Wladislaus rex Polonie etc.
Palatinis, castellanis, capitaneis, iudicibus, subiudicibus, camerariis ceterisque officialibus Regni nostri iudiciis maioribus sive minoribus ubilibet presidentibus, fidelibus nostris dilectis, presentibus requirendis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Quia nobili Johanni de Jarognewycze¹ gentes armorum in subsidium serenissimi principis domini Sigismundi Romanorum etc. regis, fratris nostri karissimi, contra hereticos de Bohemia convocare ad nostri servicia iniunximus, ideo vobis omnibus et vestrum cuilibet nostris firmis damus regalibus in mandatis habere volentes, quatenus omnes et singulos milites, nobiles et cuiusvis status homines, qui secum ad nostra servicia in Bohemiam contra hereticos predictos transiverint, pro causis et debitis quibusvis nulla iudicare presumatis racione quousque ad ipsorum felicem de Bohemia adventum, efficientes, ne racione huiusmodi absencie aliquid preiudicium sencient aut dampnum. Gracie nostre sub obtentu, secus facere non ausuri. Datum in Radzeyeow feria sexta proxima post sancti Stanislai Episcopi et Martiris gloriosi anno Domini millesimo quadringentesimo XXIIII°².
Relacio strenui Sbigney Regni Po(lonie) marsalcy³.

¹Jan z Jarogniewic, zob. wyżej, nr 813/9.

²Pobyt króla w Radziejowie na Kujawach zgodny z jego itinerarium.

³Zbigniew z Brzezia, zob. wyżej, nr 776/8.

Dokument Nr 996

Radziejów, 13 maja 1424

Król Władysław Jagiełło nakazuje staroście generalnemu Wielkopolski załatwić sprawy długów Świętomira z Koźlątkowa u Żydów kaliskich.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Gr. 17, k. 128. Wpis w maju 1424 r.

Wladislaus Dei gracia rex Pollonie etc. Magnifice, sincere nobis dilecte! Mandamus tibi omnino habere volentes, quatenus vocatis ad te Israhele Michaele cum quadam alia Iudea Camone^a et Ioseph, Dauid et aliis Iudeis, quos tibi nobilis Swanthomirus de Coszlanthcowo familiaris noster fidelis dilectus¹ nominaverit de Kalis, ipsis auctoritate nostra regia stricte committas, quatenus literas obligatorias predicti Swanthomiri et suorum fideiussorum, videlicet Vincencii de Slothniky², Nicolai de Bodzathin³ et Petri de Corzenewo⁴ necnon Janussii de Kalis⁵, qui super dampna predicti Swanthomiri et fratris sui germani aput predictos Iudeos pecunias receperunt, coram te mox visis presentibus reponant. Quibus visis et auscultatis diligenter prefatum Swanthomirum et suos fideiussores prescriptos de triginta quatuor marcis latorum grossorum, que racione usurarum excreverunt, liberum et liberos dimittere facias et solutos sine excusacionibus vel caloribus qualitercumque exquisitis. Et quinquaginta marcas capitalis pecunie eciam latorum grossorum sibi et suis fideiussoribus pretactis omnino dimittant, quas nos ipsis Iudeis solvere voluimus tempore se postea offerendo et predictas literas suas et fideiussorum suorum prefato Swanthomiro, postquam coram te repositi fuerint, restituere debeas. Viceversa, si vero in predictis literis alique pecunie ultra quinquaginta marcis capitalis pecunie et triginta quatuor marcis racione usure excrescentes inscripte fuerint, istas prefatus Swanthomirus vel sui fideiussores solvere teneantur, nullam dilacionem comissurus in premissis, ne servicia sua, que nobis canonicus Bochwinus^a⁶ facturus est, impediri videantur. Datum in Radzeow sabbato proximo post festum sancti Stanislai anno Domini millesimo quadringentesimo XXIIII⁷.
Relacio strennui Johannis Craszcze⁸.

^aodczyt niepewny Kop.

¹Koźlątków par. Lisków, na pn.-wsch. od Opatówka (Koz. 4 s. 405). Świętomir, także z Korzeniowa, gdzie wyst. od 1415 (Roty IV nr 482, 511, 524 n.; KDW V nr 471), najpewniej ident. ze Ś. z Sośnicy, potem tenutariuszem Odolanowa, zm. przed 1450 (SHGWlkp.; GStar. s. 80).

²Wincenty (W. Czurydło) wyst. 1420 - 1446 w Złotnikach par. Kiekrz, na pn.-zach. od Poznania (Koz. 3 s. 483), pisał się także z Bielaw 1419 - 1464 (SHGPoz. I). Złotniki leżą jednak również w Kaliskiem (par. Koźminek, na pn.-wsch. od Kalisza), tam jednak Wincenty nie jest skądinąd znany, choć nie można wykluczyć, że właśnie stamtąd pochodził.

³Bożęcin par. Lutogniew, na pn. od Krotoszyna. Mikołaj wyst. tylko tutaj.

⁴Korzeniowo par. Kościelec Kaliski, na pn.-wsch. od Stawiszyna (Koz. 4 s. 388 - 389, 7 s. 346). Piotr, brat Świętomira z Koźlątkowa i z K. wyst. 1424 (tutaj) - 1427 (KDW V nr 471) i 1447 (SHGWlkp.).

⁵Nie zidentyfikowany.

⁶Kanonik Bochwinus nie zidentyfikowany.

⁷Pobyt króla w kujawskim Radziejowie potwierdzony jego itinerarium.

⁸Jan Kraska z Łubnicy, dworzanin królewski, potem cześnik kal. 1441, starosta koniński 1432 - 1458 (PSB XV s. 205 - 206).

Dokument Nr 997

Brześć Kujawski, 19 maja 1424

Król Władysław Jagiełło nakazuje [oficjałowi gnieźnieńskiemu] odłożenie sprawy przeciw Paskowi z Gosławic do chwili swego przyjazdu do Gniezna.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 10, k. 102. Wpis 24 maja 1424.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 186 (wg Kop.).

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc. Honorabilis, devote noster dilecte! Exposuit coram nostra maiestate fidelis noster dilectus Passek de Goslauicze, olim marschalcus domini Nicolai archiepiscopi Gneznensis¹, quomodo discreti vicarii sancte Gneznensis ecclesie ipsum pro equo, cum quo quidam auriga vulgariter woznicza de cimiterio ibidem in Gnezna fugit, ad presenciam tuam citaverunt, ad cuius solucionem idem Passek minime, prout intelleximus, obligatur. Quocirca devocionem tuam requirimus et hortamur, quatenus causam huiusmodi coram te inter prefatas partes vertentem usque ad nostrum in Gneznam proximum adventum differre et prorogare debeas, dum presentibus fueris requisitus; et ibi dum constituemur, prefatis vicariis Gneznensibus iusticie complementum et solucionem pro equo predicto plenariam per dictum Paskonem, si ad eandem obligabatur, facere curabimus indilate. Secus non facturus. Datum in Brzescze² feria sexta proxima post festum sancte Zophie anno Domini M° CCCC XXIIII°.

¹Paszek (Paweł) z Gosławic (koło Bielaw w Łęczyckiem), marszałek dworu arcybiskupa Mikołaja Trąby (zm. 1422), potem kasztelan konarski łęcz. 1430 - 1457, zm. 1457 - 1459 (PSB XXV s. 267 - 268; Spisy łęcz.).

²Pobyt w Brześciu Kujawskim zgodny z itinerarium królewskim.

Dokument Nr 998

Gniezno, 25 maja 1424

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Maciej z Jarocina sprzedał wsie Kuklinowo, Jankowice i Zdzisławice Mirosławowi Zarembie niegdyś ze Sławoszewa.

Kop.: Warszawa, AGAD, Metryka koronna, t. 51, k. 10v - 11. Wpis w transumpcie króla Zygmunta z daty: Wilno, 20 stycznia 1531. Tytuł: Confirmatio et ratificatio iurium super villas infrascriptas concessarum pro domino Alberto Cvklinowski.
Reg.: MRPS IV, suppl. nr 578 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Sandiwogius de Ostrorog palatinus Posnaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presentium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium veniens presentiam nobilis Mathias de Jaroczino², non compulsus, non coactus nec aliquo sinistro errore devio seductus, quinimo sanus mente pariterque existens et corpore, usus suorum amicorum consilio et matura deliberatione prehabita, integras tres hereditates suas, videlicet Cuklinowo³, Jancowicze⁴ et Zdzislawicze⁵ cum omni iure et dominio, prout solus tenuit et habuit ac cum omnibus usibus, censibus, proventibus, redditibus, campis, agris, pratis, pascuis, graminetis, silvis, borris, gaiis, rubetis, quercetis, mericis, mellificiis, nemoribus, densetis, virgultis, sareptis, fluminibus, piscinis, lacubus, piscaturis, rivulis, stagnis, paludibus necnon aquis et eorum^a decursibus, molendinis et eorum emolimentis et generaliter cum omnibus et singulis utilitatibus, pertinenciis et obventionibus universis, quocunque [k. 11] nomine censeantur et quomodolibet ad predictas hereditates spectan(tibus), nihil iuris, proprietatis sive dominii pro se aut suis legitimis successoribus ibidem penitus reservando, pro septingentis marcis latorum grossorum Pragensium, numeri Polonicalis consueti, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, nobili Miroslao Zarembe olim de Slawoschewo⁶ et suis legitimis successoribus perpetue vendidit et coram nobis more solito in perpetuum resignavit, per eundem vero Miroslaum et suos legitimos habendas, tenendas, possidendas, utifruendas, vendendas, obligandas, dandas, donandas, comutandas, alienandas et in usus proprios quiete et libere convertendas, prout sibi aut suis legitimis successoribus melius et utilius videbitur expedire. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt appensa. Actum et datum Gnesne feria quinta ipso die sancti Urbani anno Domini millesimo quadringentesimo vigesimo quarto, presentibus nobilibus viris: Jacobo de Rinarzewo⁷, Joanne (de^b) Janowmlin⁸, Tholomeo de Wrzanczino^a⁹, Vincentio de Falcowo¹⁰, Janussio de Mislanczino¹¹ et Michaele de Sikorowo^a¹² heredibus et testibus ad premissa.

^atak Kop.

^bbrak Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Jarocin, miasto w powiecie pyzdrskim. Maciej wyst. 1416 - 1448 (SHGWlkp.).

³Kuklinowo par. Starygród, na pn.-wsch. od Kobylina (Koz. 2 s. 272 - 273).

⁴Jankowice, wieś dziś nie znana koło Kobylina, pomiędzy Kuklinowem, Wielowsią i Kromolicami (Koz. 4 s. 297).

⁵Zdzisławice, wieś dziś nie znana, koło Kuklinowa (Koz. 3 s. 472, 5 s. 540, 8 s. 143).

⁶Sławoszew, wieś par. na pn.-zach. od Pleszewa (Koz. 3 s. 213, 5 s. 309 - 310). Mirosław Zaremba skądinąd nie znany.

⁷Jakub z Rynarzewa (koło Szubina), zapewne ident. z podkonim kal. 1420, potem kasztelanem rogozińskim 1427 - 1433 (KDW VII nr 740/6; Spisy wlkp.).

⁸Janowiec Wlkp. (Janów Młyn), miasto w powiecie gnieźn. nad Wełną. Jan wyst. od 1394, nie żył już 1434 (SHGWlkp.).

⁹Wronczyn, wieś par. na pn.-zach. od Pobiedzisk (Koz. 1 s. 365, 5 s. 495). Tolomej (Ptolemeusz) wyst. we Wronczynie 1423 - 1430 (Rocznik Pol. Tow. Heraldycznego 9, 1928/29, s. 110), być może ident. z Ptolemejem wyst. 1413 - 1418 w Pomorzankach na pn.-wsch. od Kłecka (KDW VII nr 706/5).

¹⁰Fałkowo par. Łubowo, na pn.-wsch. od Kostrzyna (Koz. 4 s. 207). Wincenty wyst. 1420 (Acta capitulorum I nr 1565, II nr 154, 166) - 1424 (Roty I nr 1179 i tutaj).

¹¹Myślęcin par. Dębnica, na zach. od Gniezna (Koz. 1 s. 187). Janusz wyst. tutaj i 1434 (SHGWlkp.).

¹²Sikorowo na Kujawach, pod Inowrocławiem, było własnością kapituły włocławskiej. Może chodzi tu o Sikorzyno par. Charbielin, na pd.-zach. od Śmigla (Koz. 3 s. 194 - 195), nie nazywane jednak nigdy Sikorowem. W Sikorzynie wyst. w tym czasie Mikołaj zwany też Niklem (SHGWlkp.), Michał nie jest znany.

Dokument Nr 999

Poznań, 7 czerwca 1424

Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spór pomiędzy kanonikiem poznańskim Florianem z Poklatek a poznańskimi wikariuszami katedralnymi.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 600 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 1, zaginionego w 1945 r.).

Compromissum inter Florianum de Poklatki canonicum¹ et collegium vicariorum [Posnaniensium] in personas Nicolai archidiaconi Gnesnensis², Vincentii decani Gnesnensis³ et [Johannis] cantoris Posnaniensis⁴, Petri de Kobelino decani⁵ et Jaskonis canonici Posnaniensium⁶ inscriptum. Et sententia eorumdem compromissorialium arbitrorum, quo mediante dictus Florianus canonicus obligatur ad solvendum vicariis praedictis salarium duarum marcarum ita, ut hebdomadarius vicarius cappam dicto Floriano canonico et successoribus canonicis exhibere teneatur, prout alii vicarii suis canonicis exhibere consveverunt. Sub actum in capella capitularii ecclesiae Posnaniensis, die 7^ma mensis Junii anno 1424.

¹Florian z Poklatek, zob. wyżej, nr 789/5.

²Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 889/10.

³Wincenty z Marcinkowa, zob. wyżej, nr 789/1.

⁴Kantor Jan, zob. wyżej, nr 928/7.

⁵Piotr z Kobylina, zob. wyżej, nr 801/3.

⁶Jasiek, zapewne Jasiek z Czechla, zob. wyżej, nr 863/18.

Dokument Nr 1000

Poznań, 9 czerwca 1424

Władze miasta Poznania zaświadczają, że Żyd Łazarz sprzedał czynsz zapisany na jego domu w Poznaniu konwentowi dominikanów w Poznaniu.

Or.: Poznań, WAP, Kl. Dominikanów Poznań A 7. Pergamin 220 × 132 + 21 mm, plamy rdzy w tekście. Na pasku pergaminowym ułamki pieczęci sekretnej miasta w czerwonym wosku (jak KDW IV, tabl. LI). Na odwrocie późne streszczenia.

Nos infrascripti Nicolaus Paluca proconsul¹, Folker Stewbe², Cunradus Ottindorff³, Nico|laus Gocze⁴, Jandral⁵, Woytek Wanszowsky⁶, Lucas Copirsmet⁷ et Nicolaus Stroszberg⁸ | consules civitatis Poznaniensis notum facimus, quibus expedit universis, quod in nostra nostrorumque scabi|norum infrascriptorum presencia, videlicet Johannis Clysa⁹, Jacussy Crol¹⁰, Nicolai Lindner¹¹, Petri Gladiatoris¹², Nicolai Beme¹³, Petri Fredrici¹⁴, Johannis Grzymala¹⁵ et Paskonis Krosz¹⁶ in banito iudicio, cui Nicolaus Gunteri advocatus nostre civitatis¹⁷ iuridice presidebat, personaliter constitutus perfidus Judeus Lazarus¹⁸ dictus, non compulsus, non coactus neque aliquo errore devio circumventus, sed ex propria et libera voluntate rite et racionabiliter nulla usurarum adhibita pravitate, nisi iusto vendicionis titulo vendidit et resignavit mediam marcam annui census latorum grossorum pro quinque marcis eiusdem monete Bohemicalium ac numeri Polonicalis, XL^ta et octo grossos marcam in quamlibet computando, in et super domo sua in platea Parwa Judeorum inter domos Ysayc Judei¹⁸ ab una et Mathie braxatoris cervisie¹⁸ parte ex altera sita, religiosis fratribus conventui predicatorum ordinis sancti Dominici in nostra civitate degencium quolibet anno super festum Penthecosten annuatim solvendam sub reempcionis titulo eo tamen salvo et specialiter expresso, quod dum prefatus perfidus Lazarus Judeus vel sui successores aut possessores dictam mediam marcam annui census cum predictis quinque marcis monete ac numeri predictorum a prefatis religiosis fratribus conventus predicatorum ordinis sancti Dominici reemere voluerint, reemendi habebunt omnimodam potestatem, censu tamen persesso iuxta exigenciam temporis primitus persoluto. Quo facto tunc predicta domus ipsius Lazari Judei a solucione census erit libera et soluta. In quorum testimonium sigillum nostre civitatis presentibus est appensum. Datum Poznanie feria sexta proxima ante festum Penthecosten anno Domini millesimo CCCC° vicesimo quarto etc.

¹Mikołaj Pałuka, zob. wyżej, nr 860/1.

²Folker Stowen i Konrad Ottendorf, zob. wyżej, nr 794/9, 10.

³Folker Stowen i Konrad Ottendorf, zob. wyżej, nr 794/9, 10.

⁴Mikołaj Gocze, zob. wyżej, nr 898/7.

⁵Andral, Jędral, zob. wyżej, nr 794/14.

⁶Wojciech Wąsowski, zob. wyżej, nr 898/8.

⁷Łukasz Miedziownik, Kotlarz, Kupferschmied, kramarz, rajca pozn. 1422, 1423/24, burmistrz 1424 - 1426, 1428, 1431, ławnik 1430 (WSvP s. 444), ojciec Piotra i Łukasza, późniejszych wieloletnich rajców i burmistrzów pozn. (por. PSB XXVI s. 383). Niniejszy dok. pozwala na identyfikację Łukasza z kramarzem Łukaszem, uważanym dotychczas (WSvP) za osobistość odrębną.

⁸Mikołaj Strosberg, zob. wyżej, nr 898/16.

⁹Jan Kliza, zob. wyżej, nr 860/6.

¹⁰Jakusz Król i Mikołaj Lindener, zob. wyżej, nr 794/12, 6.

¹¹Jakusz Król i Mikołaj Lindener, zob. wyżej, nr 794/12, 6.

¹²Piotr Mieczownik, zob. wyżej, nr 890/13.

¹³Mikołaj Czech, Beme, ławnik pozn. 1423, 1424, 1426, 1427, 1432, 1435, rajca 1438, 1440, 1446 (WSvP s. 440).

¹⁴Piotr Friedrich i Jan Grzymała, zob. wyżej, nr 890/15, 14.

¹⁵Piotr Friedrich i Jan Grzymała, zob. wyżej, nr 890/15, 14.

¹⁶Paweł, Pasek, Kros, ławnik pozn. 1423, 1431, 1435, 1445, 1450, rajca 1436, 1438, 1439, 1443, 1444, 1446, 1447 (WSvP s. 440 - 441; ARP III s. 180 - 181).

¹⁷Mikołaj Gunter, zob. wyżej, nr 794/11.

¹⁸Nie zidentyfikowani.

Dokument Nr 1001

Mogilno, 22 czerwca 1424

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe przeciw Świętomirowi z Koźlątkowa i Mikołajowi z Sośnicy.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 4, k. 286v. Wpis 27 czerwca 1424.

Wladislaus Dei gracia rex Pollonie.
Pallatinis, capitaneis, iudicibus, subiudicibus, camerariis, subcamerariis ceterisque dignitariis ac eorum vicesgerentibus in Regno nostro ubilibet constitutis iudiciis nostris presidentibus, fidelibus nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Quia nobilis Swanthomirus de Coszlankowo¹ et Nicolaus de Sosznicza² familiares nostri dilecti de mandato nostro regali versus Bochemiam contra hereticos sunt transituri, quocirca vobis omnibus mandamus habere volentes, quatenus mox visis presentibus omnes et singulas causas, quas idem Swanthomirus et Nicolaus et eorum fideiussores habent vel habituri sunt in iudiciis vestris pro qu(i)buslibet causis vel debitis ipsorum, nullatenus eos iudicare presumatis cum quibusvis personis, cuiuscumque status, gradus et condicionis extiterint tamdiu, quousque de Bochemia de serviciis nostris revertentur. Secus non facturi, gracie nostre sub obtentu. Datum in Mogilno ipso die Corporis Christi anno Domini millesimo CCCC XXIIII³.
Dominus rex per se.

¹Świętomir z Koźlątkowa, zob. wyżej, nr 996/1.

²Sośnica, wieś par. na pd.-zach. od Pleszewa (Koz. 5 s. 333). Mikołaj, zapewne ident. z M. wyst. 1417 - 1428 (SHGWlkp.), chyba krewny (brat?) Świętomira z Koźlątkowa.

³Pobyt w Mogilnie zgodny z itinerarium wystawcy.

Dokument Nr 1002

Kalisz, 23 czerwca 1424

Władze miasta Kalisza zaświadczają, że mieszczanin kaliski Marcin z Żelazkowa sprzedał czynsz mieszczaninowi kaliskiemu Wawrzyńcowi Kozie.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 3451. Pergamin 170 × 118 + 21 mm. Dwie dziurki w tekście. Dwa nacięcia po paskach do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie informacje o treści i sygnatury (XVI - XVIII w.).
Wyd.: KGV 1869, 38, s. 632 - 633.
Reg.: Senkowski - Sułkowska, nr 40.

Nos consules Kalisienses Nicolaus Cranch proconsul¹, Jaczco², Martinus sartor³, Nicolaus Gothardi⁴, Martinus Copersmed⁵ et Nicolaus Galca⁶ tenore presencium publice recog|noscimus universis, quod in presencia nostre civitatis scabinorum subscriptorum, puta Mar|tini Hedloff⁷, Johannis Beserch⁸, Hanuth arcuficis⁹, Nicolai Clensmed¹⁰, Cloze Melczer¹¹, Nicolai Niclosowe filii¹² et Johannis Keseling¹³ coram Nicolao Radost advocato¹⁴ constitutus in bannito iudicio circumspectus Martinus de Zelascowo noster concivis¹⁵, non compulsus, non coactus nec aliquo errore seductus, sed sponte ac voluntarie, iusto vendicionis ac empcionis titulo precedente, resignavit rite ac racionabiliter mediam marcam census annui monete currentis in et super medio braseatorio suo seu media area eiusdem inter Jawor¹⁶ et Oscolancze¹⁶ areas braseatorii ante castrum sito, solvendam atque dandam annis singulis in et super quelibet Quatuor Tempora anni sex grossos, circumspecto Laurencio Cosza nostro similiter concivi¹⁶ ipsiusque heredibus et legitimis successoribus de anno ad annum tamdiu, quousque predictus Martinus aut ipsius heredes et legittimi successores predictum censum medie marce pro quinque marcis monete tunc currentis duxerit seu duxerint reemendum, censu vero persesso secundum decursum temporis primito^a persoluto. In cuius rei testimonium civitatis nostre et predictorum scabinorum sigilla presentibus sunt appensa. Actum et datum in Kalis feria sexta in crastino Corporis Christi anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo quarto.

^atak Kop.

¹Skład władz miejskich Kalisza kadencji 1423/24 ident. jak wyżej, nr 976/1 - 14.

²Skład władz miejskich Kalisza kadencji 1423/24 ident. jak wyżej, nr 976/1 - 14.

³Skład władz miejskich Kalisza kadencji 1423/24 ident. jak wyżej, nr 976/1 - 14.

⁴Skład władz miejskich Kalisza kadencji 1423/24 ident. jak wyżej, nr 976/1 - 14.

⁵Skład władz miejskich Kalisza kadencji 1423/24 ident. jak wyżej, nr 976/1 - 14.

⁶Skład władz miejskich Kalisza kadencji 1423/24 ident. jak wyżej, nr 976/1 - 14.

⁷Skład władz miejskich Kalisza kadencji 1423/24 ident. jak wyżej, nr 976/1 - 14.

⁸Skład władz miejskich Kalisza kadencji 1423/24 ident. jak wyżej, nr 976/1 - 14.

⁹Skład władz miejskich Kalisza kadencji 1423/24 ident. jak wyżej, nr 976/1 - 14.

¹⁰Skład władz miejskich Kalisza kadencji 1423/24 ident. jak wyżej, nr 976/1 - 14.

¹¹Skład władz miejskich Kalisza kadencji 1423/24 ident. jak wyżej, nr 976/1 - 14.

¹²Skład władz miejskich Kalisza kadencji 1423/24 ident. jak wyżej, nr 976/1 - 14.

¹³Skład władz miejskich Kalisza kadencji 1423/24 ident. jak wyżej, nr 976/1 - 14.

¹⁴Skład władz miejskich Kalisza kadencji 1423/24 ident. jak wyżej, nr 976/1 - 14.

¹⁵Marcin zapewne z Żelazkowa par. Zlotniki Wielkie, na pn.-wsch. od Kalisza (Koz. 5 s. 560).

¹⁶Nie zidentyfikowany.

Dokument Nr *

Poznań, 28 czerwca 1424!

Król Władysław Jagiełło potwierdza prawa i przywileje wójtostwa w Rogoźnie

- zob. niżej, nr 1033.

Dokument Nr 1003

Gniezno, 4 lipca 1424?

Król Władysław Jagiełło zatwierdza nadanie przez dziekana poznańskiego Piotra z Kobylina wsi Mieścisko kolegiacie NMPanny w Poznaniu.

Kop.: Poznań, AAP, CP 1 (Liber privilegiorum capituli Posn.), k. 81 - 81v. Wpis ok. 1576 r.
Reg.: KDW V, nr 394 (wg odpisu Kop.).

Uw.:Do daty dok. por. uwagę w przypisie 6. Elementy datacyjne nie budzą wątpliwości. W tej samej sprawie por. też niżej, dok. nr 1011, gdzie z kolei data nie odpowiada latom życia wystawcy.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Ne error oblivionis gestis sub tempore versantibus in posterum pariat detrimenta, alta regum et principum consilia ea decreverunt literarum apicibus et testium annotatione perhennari, proinde nos Wladislaus Dei gratia rex Poloniae necnon terrarum Cracouiae, Sandomiriae, Syradiae, Lancitiae, Cuiauiae, Lythwaniae princeps supremus, Pomeraniae Russiaeque dominus et heres significamus tenore praesentium, quibus expedit universis, praesentibus et futuris praesentium notitiam habituris, quomodo venerabilis Petrus de Cobilin decanus Posnaniensis¹, devotus noster dilectus, in nostri praesentia personaliter constitutus, non compulsus nec coactus, sanus mente et corpore, sed zelo devotionis accensus, cupiens diem extremi iudicii misericordiae operibus praevenire, villam ipsius Miesczisko wlgariter nuncupatam in terra Maioris Poloniae et districtu Posnaniensi situatam², quam a quadam nobili Margaretha relicta Walachi³ tanquam a vera et legittima herede, pro certa pecuniae summa, prout in literis resignationis super ea receptis continetur, comparavit⁴, pro canonicatu, quem de novo fundare proposuit in ecclesia collegiata Beatae Mariae Virginis⁵ deprope ecclesiam cathedralem Sanctorum Petri et Pauli Apostolorum in Posnania, dedit, tradidit, incorporavit, donavit et cum effectu resignavit, asserens villam predictam vix ad tertiam partem bonorum suorum patrimonialium extendi, de qua iuxta laudum, iura et consuetudines Regni nostri pro testamento et pro salute animae suae seu pro libito suae voluntatis plenam habet disponendi facultatem, supplicans nobis humiliter, quatinus eandem donationem, traditionem, incorporationem et resignationem ratam et gratam habere dignaremur villamque ipsius praedictam ab omnibus servitiis, in quibus ad expeditiones et gwerras nostras ac Regni extitit obligata, absolvere et etiam liberare. Nos itaque petitionibus huiusmodi tanquam iustis benigniter acclinati, donationem, resignationem et incorporationem praedictam ratam habentes atque gratam, ipsam ratificamus, gratificamus et tenore praesentium confirmamus, decernentes eam robur obtinere perpetuae firmitatis. Et insuper pio affectu et zelo devotionis inflammati, eandem villam ab omnibus servitiis expeditionalibus, quibus per prius subiacebat vel potuisset subiacere, eximimus et perpetuo liberamus, hoc tamen adiecto specialiter et expresso, quod canonicus seu praebendatus praetactus, qui pro tempore fuerit, per se vel suum substitutum singulis septimanis in ecclesia praedicta collegiata unam missam pro peccatis nostris et nostrarum con[k. 81v]sortum illustrium, videlicet Heduigis, Annae, Elizabeth et Zophiae ac filii Wladislai⁶ filiaeque Heduigis necnon pro praeclaro principe fratre nostro domino Alexandro alias Withowdo magno duce Lythwaniae ipsiusque consortibus et pro fratribus nostris explere et perficere temporibus perpetuis teneatur. Et nobis decedentibus missam pro peccatis in missam pro animabus convertere teneatur et pro anima nostra Altissimi implorare pietatem, in quo ipsius et successorum suorum conscientias oneramus. Harum quibus sigillum nostrae maiestatis est appensum testimonio literarum. Actum Gnesnae feria tertia infra octavas Visitationis Beatae Mariae Virginis gloriosae anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo quarto⁷, praesentibus reverendis in Christo patribus, dominis: Alberto Dei gratia sanctae Gnesnensis ecclesiae archiepiscopo et primate, Andrea Posnaniensi⁸, Joanne Chelmensi episcopis⁹ magnificisque ac nobilibus Sandiuogio de Ostrorog Posnaniensi, capitaneo Maioris Poloniae¹⁰, Matthia de Labischin Wladislauiensi¹¹ (palatinis^a) et Zaremba de Kalinowa marschalco curiae nostrae¹² ac aliis quampluribus testibus fidedignis. Datum per manus venerabilium Joannis decani Cracouiensis, cancellarii¹³ et Stanislai Cziolek custodis Gnesnensis, cantoris Cracouiensis, scholastici Sandomiriensis ecclesiarum, vicecancellarii Regni Poloniae¹⁴, sincere nobis dilectorum.
Ad relationem eiusdem venerabilis Stanislai Cziolek custodis Gnesnensis et Poloniae vicecancellarii.

^abrak Kop.

¹Piotr z Kobylina, zob. wyżej, nr 801/3.

²Mieścisko par. Ceradz Kościelny, potem par. własna, na pn. od Buku (Now. II s. 460, 593).

³Małgorzata skądinąd nie znana.

⁴Dok. nabycia Mieściska przez Piotra z Kobylina wyst. został 8 kwietnia 1415 (KDW VII nr 753); sprzedającą była tam jednak Wincencja z Mieściska.

⁵O fundacji kanonikatu w kolegiacie NMPanny na Ostrowie Tumskim (in Summo Poznaniensi) pisze Now. II s. 593.

⁶Osoba syna Jagiełły, Władysława, nie zgadza się z datą niniejszego dok.; Władysław (III, późniejszy Warneńczyk) urodził się bowiem dopiero 31 października 1424 (Z. Wdowiszewski, Genealogia Jagiellonów, Warszawa 1968, s. 52), trzeba tu chyba widzieć późniejsze uzupełnienie (przez Kościół?) listy dynastycznej, albo też dowód spisania ustaleń z 6 lipca dopiero po 31 października 1424.

⁷Data zgodna z itinerarium królewskim i z listą świadków.

⁸Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

⁹Jan Biskupiec, przeor dominikanów krak. 1406, prowincjał dominikańskiej prowincji polskiej 1411 - 1417, spowiednik Władysława Jagiełły, biskup chełmski 1417, zm. 1452 (PSB II s. 110 - 111; MPH s.n. V s. 142).

¹⁰Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

¹¹Maciej z Łabiszyna, zob. wyżej, nr 776/5.

¹²Wawrzyniec Zaremba z Kalinowy, zob. wyżej, nr 807/2.

¹³Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 845/5.

¹⁴Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 990/2.

Dokument Nr 1004

Gniezno, 7 lipca 1424

Król Władysław Jagiełło zakazuje pozywać przed sądy Elżbietę wdowę po Piotrze z Zagorzyna i jej synów.

Kop.: 1. Poznań, WAP, Pyzdry Z. 5, k. 172v - 173. Wpis 5 grudnia 1424; 2. tamże, Kalisz Z. 4, k. 323 - 322v. Wpis 12 grudnia 1424.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie^a.
Significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo nobilem Helizabeth^b relictam olim Petri de Zagorzino^c¹ a calumpniis et opressionibus^d, quibus propter iuris inexpergenciam^e obviare nescit, volentes liberare et consolari^f, que marito suo nuper orbata extitit et destituta, hanc sibi concessimus graciam et tenore presencium concedimus mediante, quod^g pro omnibus et singulis causis, tam magnis, quam parvis citata^h ad unius anni spacium a data presencium, cuiquam non debeat respondere. Vobis igitur capitaneis, iudicibus, subiudicibus, tenutariis, dignitariis ceterisque officialibusⁱ per Maiorem^j Poloniam [k. 173] iudiciis nostris presidentibus et constitutis, fidelibus nostris dilectis, presentibus requirendis seriosius precipimus et mandamus, quatenus predictam Helizabeth^b relictam una^k cum pueris ipsius in iudiciis nostris terrestribus ac aliis quibuscumque, tam maioribus^l, quam minoribus ad unius anni spacium, ut prefertur, nullatenus iudicare debeatis^g ac^g presumatis. Sed pocius circa hanc, quam sibi concessimus^ł, graciam conservare debeatis. Secus pro gracia nostra non facturi. Datum Gnezne sexta feria infra octavam Visitacionis Sancte^g Marie Virginis^g anno Domini millesimo ^m-n

quadringentesimo vigesimo quarto

².
Relacio wenerabilis ^o-p

Stanislai Czolek cantoris Crac(ouiensis)

, R(egni) P(olonie) vicecancellarii³.

^aPollonie etc. Kop. 2

^bElizabeth Kop. 2

^cZagorzyno Kop. 2

^doppressionibus Kop. 2

^eimpericiam Kop. 2

^fconsulari Kop. 2

^gbrak Kop. 2

^hcittata Kop. 1

ⁱofficiales Kop. 2

^jMayorem Kop. 1

^kskr. Kop. 1

^lMayoribus Kop. 1

^łconcedimus Kop. 2

^m-nCCCC° XXIIII Kop. 2

^o-pCzolkonis Kop. 2

¹Zagórzyn par. Pamięcin, na pn.-zach. od Kalisza (Koz. 5 s. 517). Piotr skądinąd nie znany; Elżbieta zapewne ident. z Elżbietą wyst. w Zagórzynie także 1429 (Roty IV, nr 1052).

²Data zgodna z itinerarium wystawcy.

³Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 990/2.

Dokument Nr 1005

Poznań, 21 lipca 1424

Król Władysław Jagiełło pisze do wielkiego mistrza krzyżackiego w sprawie odszkodowania dla Mikołaja Breyger z Poznania, posiadającego dom w Toruniu.

Or.: Berlin-Dahlem, GStAPK XX. HA OBA 4313. Papier 309 × 222 mm, ślady złożeń i odciśniętej czerwonej pieczęci lakowej. Dwie dziury na złożeniach, plamy od wilgoci, dolny brzeg wystrzępiony.
Reg.: Reg. Teut. I, nr 4313.

^a-b

Wenerabili ac religioso viro, domino Paulo de Rusdorff ordinis Beate Marie Virginis hospitalis Jerosolimitani de domo Theutunica magistro Prussie generali¹, amico nostro carissimo

.
Wladislaus Dei gracia rex Polonie Lythwanieque princeps suppremus et heres Russie etc.
Wenerabilis, religiose amice noster carissime! Exposuit co[ram no]bis providus Nicolaus Breyger cuprifaber, civis noster | Poznaniensis², exhibitor presencium, quomodo, dum in Thor[un mora]retur, cives Thorunenses, nescitur quo ducti spiritu, in | [do]mum suam, quam ibi possidebat, absque om[ni...] secum aliquam iudicii aut iuris hab[en]tes expergenciam| [...]ius everterunt et s[...] equaverunt nec sib[......] suam curaverunt facere recompensam vel emendam. Cum in quadringentas marcas estimacione minori exener[......]e domus sue, idem civis noster subisse se testatur et non dubium, si hactenus sub vestra remansisset potestate [......] fuisset iusticiam a vobis de hoc plenam assecutus nec propter hoc eadem debet frustrari, quod sub nostra res[...]ne cum autem suadeat illa nostra communis concordia inter nos feliciter consumata, ut de terris vestris ad nostra venientes dominia a vobis et ad vestra de nostris parem iusticie a nobis obtinere debeant equitatem. Ideo vestram amiciciam sinceram caritativo petimus ex affectu, quatenus iuxta dicte concordie continenciam prefato Nicolao Breyger pro huiusmodi eversione et destruccione domus sue et pro aliis iniuriis condignam satisfaccionem facere et ministrare sine dilacionibus multis demandare velitis. Ista autem bona, que adhuc resultant, dicto Nicolao Breyger plenam et omnimodam facultatem vendendi, comutandi aut alias ad beneplacitum suum de ipsis disponendi tribuatis, pro nostra complacencia valde grata et accepta, quam vobis et vestro cuilibet loco suo volumus impartiri. Super quibus antedictis scriptis vestris postulamus informari. Datum Poznanie feria sexta in vigillia sancte Magdalene anno Domini millesimo quadringentesimo vigesimo quarto³.
Relacio wenerabilis Stanislai Czolek cantoris Cracouiensis, R(egni) P(olonie) vicecancellarii⁴.

^a-bna odwrocie Or.

¹Paweł Russdorf wielki mistrz krzyżacki 1422 - 1441.

²O Mikołaju Breyger zob. też wyżej, nr 967.

³Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁴Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 990/2.

Dokument Nr 1006

Konin, 3 sierpnia 1424

Król Władysław Jagiełło nadaje prawo magdeburskie miastu Poniecowi i wsi Śmiłowo należącym do Bartosza Sokołowskiego.

Kop.: Poznań, WAP, Wschowa Gr. 37, k. 272 - 272v, w oblacie z 29 kwietnia 1609.

prout a

furti, incendii, sanguinis, homicidii, membrorum mutilationis et quibusvis excessibus cittati minime respondebunt nec aliquas poenas solvere teneantur, sed tantum dictae civitatis, suburbii atque villae cives et incolae coram suo advocato, qui fuerit pro tempore, advocatus vero coram praefato Bartossio domino suo et suis successoribus legitimis aut coram nobis vel iudicio nostro generali, dum tamen per nostram literam sigillo nostro sigillatam evocatus fuerit et citatus. Et hoc si in reddenda iustitia negligens fuerit et remissus, tunc non aliter, quam suo iure Teutonico Magdeburgensi praedicto de se quaerulantibus respondere sit astrictus. In causis autem criminalibus et capitalibus superius expossis^b memoratae civitatis advocato in metis et granitiis civitatis et villae iudicandi, sententiandi, puniendi, corrigendi, plectendi et condemnandi plenam damus et omnimodam tenore praesentium concedimus facultatem, prout hoc ipsum dictum ius Teutonicum Magdeburgense in omnibus suis punctis, sententiis, conditionibus, articulis et clausulis postulat et requirit. Harum quibus sigillum nostrum appensum est testimonio literarum. Actum in Konin feria quinta proxima post festum ad Vincula sancti Petri anno Domini millesimo quadringemesimo vicesimo quarto⁴, praesentibus ibidem reverendo in Christo patre, domino Joanne Dei gratia episcopo Chelmensi⁵ et magnificis ac strenuis Sandiuogio de Ostrorog pallatino⁶, Mosticio de Stasschow^b castellano Posnaniensibus⁷, Joanne Srzemensi⁸, Janussio Wrossoglouy^b Landensi castellanis⁹ et Maricone^b de Dąmbrowa subpincerna regali¹⁰ et aliis quampluribus nostris fidelibus fidedignis. [k. 272v] Datum per manus venerabilium Joannis decani Cracouiensis, Regni Poloniae cancellarii¹¹ et Stanislai Cziolek cantoris Cracouiensis, eiusdem Regni vicecancellarii¹², sincere nobis dilectorum. Ad relationem eiusdem venerabilis Joannis decani Crac(ouiensis), Regni Poloniae cancellarii.

^abrak Kop.

^btak Kop.

^c-dtak Kop. zamiast puta

¹Bartosz Sokołowski z Koźmina i Ponieca, zob. wyżej, nr 782/6.

²Poniec, miasto w powiecie pozn.

³Śmiłowo par. Poniec, na pn.-wsch. od Ponieca (Koz. 3 s. 221).

⁴Pobyt króla w Koninie potwierdzony jego itinerarium.

⁵Jan Biskupiec, zob. wyżej, nr 1003/9.

⁶Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

⁷Mościc ze Stęszewa, zob. wyżej, nr 802/7.

⁸Jan z Lichenia, zob. wyżej, nr 827/5.

⁹Janusz Brzozogłowy, zob. wyżej, nr 857/9.

¹⁰Jan Mężyk, zob. wyżej, nr 780/9.

¹¹Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 845/5.

¹²Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 990/2.

Dokument Nr 1007

Łęczyca, 10 sierpnia 1424

Król Władysław Jagiełło nakazuje nie karać za nieobecność w sądzie Wincentego z Nowego Dworu i jego rękojmiów.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 8, k. 87 - 87v. Wpis 12 października 1424.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Capitaneo, iudici, subiudici, camerariis ceterisque officialibus iudiciis nostris in Costen presidentibus, nostris fidelibus, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Quia eo tempore, quo nobilis Vincencius de Nowodwor familiaris noster¹ unacum fideiussoribus suis terminos coram vobis habuerunt, nostris aliis arduis [k. 87v] serviciis fuerant occupati propterque huiusmodi terminos comode nequiverunt attemptare. Ideo vobis mandamus omnino habere volentes, quatenus dictum Vincencium unacum fideiussoribus suis racione huiusmodi absencie a penis, si quas icurrerunt, absolvere debeatis, efficientes, ne predicti Vincencius et sui fideiussores aliqua gravamina oppressa senciant se percepisse. Secus non facturi, gracie regie sub opptentu. Datum in Lancziczia feria quinta ipso die sancti Laurencii sub anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo quarto².
Relacio wenerabilis patris domini Alberti Dei gracia archiepiscopi Gneznensis et primatis.

¹Wincenty z Nowego Dworu nie zidentyfikowany, zapewne z Nałęczów Nowodworskich, zob. wyżej, nr 942/1.

²Pobyt w Łęczycy zgodny z itinerarium królewskim.

Dokument Nr 1008

Nowy Korczyn, 5 września 1424

Król Władysław Jagiełło zakazuje pozywać przed sądy kasztelana poznańskiego Mościca ze Stęszewa w sprawach o miasto Kębłowo.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 8, k. 158 - 158v. Wpis 18 maja 1524.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Palatinis, castellanis, capitaneis, iudicibus, subiudicibus, camerariis ceterisque officialibus ubilibet in terra Maioris Polonie iudiciis nostris presidentibus, fidelibus nostris dilectis, presentibus requirendis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Datur nobis intelligi, quomodo nobilis Abraham de Kyeblowo¹ fidelis noster magnificum Moscicium de Stanssewo castellanum Poznaniensem² pro foro dudum cum ipso facto super opido Keblow et villis ipsum concernentibus per eundem Moscicium contracto et pro solucione eorundem, ad quam se dicto Abraham et fideiussores suos certis literis et inscripcionibus inscripserat assecurando, ad presencias vestras et iudicii nostri evocavit et ipsum iuridice dampnificare proposuit. Sed quia idem Moscicius propter arestacionem nostram bonorum eorundem non presumpsit nec hucusque presumit sibi dicta bona, opidum cum villis, ut se cum fideiussoribus suis inscripsit exsolvere, qui omnino sentit maiestatem nostram propinquitate empcionis concernere. Ideo mandamus vobis stricte, precipientes per presentes, quatenus prefatum Moscicium et fideiussores suos ad instanciam prefati Abraham nulla presumatis pro huiusmodi bonis et ipsorum occasione iudicare racione, ymmo et de libris iudicialibus, actis et regestris vel quibusvis aliis inscripciones ipsius cum fideiussoribus suis cancellare et delere debeatis. Et si quos^a literas istas contrarias extraxit vel extraxerit propter oblivionem nostram vel eas extrahere nitetur, ipsas non curetis, sed isti litere adherere debeatis, [k. 158v] efficientes, ne peramplius contra ipsum et ipsius fideiussores, ut prefertur, in causa ista per vos attemptetur vel attemptari procuretur, aliis literis nostris harum in contrarium datis vel dandis non obstantibus quibuscumque. Secus pro gracia nostra non facturi. Datum in Nowa Ciuitate Corczyn feria tercia proxima ante festum Nativitatis Marie Virginis gloriose anno Domini M° CCCC XXIIII³.
Dominus rex per se.

^atak Kop.

¹Kębłowo (Kiebłowo), miasto (wieś par.?) na pd.-zach. od Wolsztyna (Koz. 2 s. 290). Abraham wyst. 1420 - 1451, potem pisarz ziemski pozn. 1445 - 1447 (SHGWlkp.; Spisy wlkp.; PSB XII s. 357 - 358). O niniejszym sporze zob. też niżej, nr 1057.

²Mościc ze Stęszewa, zob. wyżej, nr 802/7.

³Pobyt w Nowym Korczynie zgodny z itinerarium królewskim.

Dokument Nr 1009

Sandomierz, 8 września 1424

Król Władysław Jagiełło zamienia swój Garbów(?) w ziemi sieradzkiej na Modłowo domu bożogrobców w Miechowie.

Or. i Kop. nie znane.
Wyd.: DKM, s. 167 - 168 (275 - 276), wg wcześniejszego wyd. u Nakielskiego, Miechovia, s. 402.

Uw.:Niniejsze wyd. stanowi przedruk z DKM.

In nomine Domini amen. Cum negocia et contractus hominum quantumcunque perpenso digesta consilio propter varietatem humane nature revocantur in dubium et plerumque irritantur, nisi auctoritate literarum perhennentur, proinde nos Vladislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum Cracouie, Sandomirie, Siradie, Lancicie, Cuiauie Lituanieque princeps supremus, Pomeranie Russieque dominus et heres, significamus tenore presencium universis et singulis presencium noticiam habituris, quomodo thesauri nostri condicionem in fructus reducere ampliores et utilitates castro nostro Calisiensi, quod specialibus prerogativis fulciendum satagimus, augere et multiplicare intensis desideriis cupientes, ex nostra sciencia et matura deliberacione previa cum venerabili devotisque preposito et conventu Miechouiensi ordinis sancti Augustini Sacrosancti Sepulchri Dominici Hierosolymitani talem fecimus et facimus permutacionis contractum, quod ipsis eorumque successoribus villam nostram Garbowo in districtu Siradiensi sitam¹, prout in suis metis et graniciebus longe, late et circumferencialiter est distincta, pro villa ipsorum Modlowo in districtu Calisiensi sita², iusto et perpetuo titulo permutacionis dedimus, contulimus, damus et conferimus, resignavimus et resignamus per presentes, per ipsos prepositum et conventum eorumque successores cum omnibus et singulis pertinenciis suis, fructibus, utilitatibus, censibus, reditibus, proventibus, pratis, agris, campis, pascuis, silvis, gaiis, mericis, borris, mellificiis, quercetis, pinetis, virgultis, rubetis, venacionibus, aucupacionibus, aquis, rivis, fluviis, lacubus, paludibus, piscinis, piscaturis, molendinis et emolumentis, coherenciis et appendiciis universis, ad ipsam quomodolibet spectantibus, perpetualiter et irrevocabiliter tenendam, habendam, utifruendam, quiete et pacifice possidendam et cum voluntate et sciencia nostra vendendam, commutandam et alienandam, nichil iuris, proprietatis aut dominii pro nobis et nostris successoribus in eadem penitus reservantes. Exemimus et absolvimus eciam villam predictam et eius incolas presentes et futuros ab omnibus angariis, preangariis, laboribus, contribucionibus et exaccionibus castri nostri Siradiensis, preter censum poradlne vulgariter nuncupatum, quem pro nobis et nostris successoribus presentibus reservamus. Villa vero ipsorum Modlowo predicta ad nos et successores nostros cum plenitudine pertinenciarum suarum huiusmodi perpetue permutacionis titulo derivetur. Harum nostrarum testimonio literarum quibus sigillum nostrum est appensum. Datum Sandomirie ipso die festi Nativitatis Beatissime Virginis Marie anno Domini M CCCC XXIV³, presentibus ibidem reverendis patribus, dominis: Alberto archiepiscopo Gnesnensi, Sbigneo Cracouiensi⁴ et Johanne Chelmensi episcopis⁵ necnon magnificis Cristino de Ostrow castellano Cracouiensi⁶, Sandziuogio de Ostrorog Posnaniensi⁷, Johanne de Tarnow [Cracouiensi^a]⁸, Nicolao de Michalow Sandomiriensi⁹, Jacobo de Koniecpole Siradiensi palatinis¹⁰. Datum per manus venerabilium Johannis Schaffranec decani, cancellarii¹¹, et Stanislai Czolek cantoris Cracouiensis, vicecancellarii Regni Polonie¹², fidelium nostrorum dilectorum.

^anawias według Wyd.

¹O identyfikacji, zob. wyżej, nr 807/4.

²Modłowo, zob. wyżej, nr 807/9.

³Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁴Zbigniew Oleśnicki, zob. wyżej, nr 810/5.

⁵Jan Biskupiec, zob. wyżej, nr 1003/9.

⁶Krystyn z Ostrowa (Ostrowca Świętokrzyskiego), Rawicz, ochmistrz królowej Jadwigi 1387 - 1391, kasztelan sandom. 1392, wojewoda sandom. 1406, starosta sandom. 1407 - 1409, kasztelan krak. 1410, starosta krak. 1411 - 1418, zm. 1430 (PSB XXIV s. 564 - 566).

⁷Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

⁸Jan Tarnowski, zob. wyżej, nr 964/5.

⁹Mikołaj z Michałowa, zob. wyżej, nr 783/3.

¹⁰Jakub Koniecpolski, zob. wyżej, nr 776/4.

¹¹Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 845/5.

¹²Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 990/2.

Dokument Nr 1010

Gniezno, 19 października 1424

Oficjał gnieźnieński transumuje dokument wielkiego mistrza krzyżackiego Ludera z Brunszwiku dla klasztoru cystersów w Lądzie.

Or.: Köln, Historisches Archiv, Bestand Lond Nr. 87. Pergamin 400 × 540 + 70 mm. Na zielono-czerwonym sznurze pieczęć wystawcy: tronująca Madonna, po bokach dwie stojące osoby duchowne. Z. N.: Trudna do opisania konstrukcja w kształcie równoramiennego krzyża zwieńczonego małym krzyżykiem, na przecięciu ramion krzyża znak odwróconej swastyki(?).
Reg.: Die Cistercienser, Köln 1977, s. 80.

Uw.:Wydawcy korzystali tylko z mikrofilmu Or.

^aIn nomine Domini amen. Nos Benedictus canonicus et officialis necnon vicarius in spiritualibus sancte ecclesie Gneznensis¹ universis et singulis presencium noticiam habituris, quibus expedit, volumus | fore notum, quod in nostra notariique ac testium infrascriptorum ad hoc vocatorum presencia constitutus personaliter honorabilis et religiosus frater ^b-c

dominus Wilhelmus

... ^dmonasterii in Landa² ordinis Cisterciensis Gneznensis diocesis | suo et tocius conventus nominibus tenensque et habens in suis manibus quoddam privilegium serenissimi ac reverendi fratris Ludderii, fratris ordinis hospitalis Beate Marie Theutonicorum Jerosolimitani generalis magistri ac Dei gracia nati ducis Brunswicensis, sanum, salvum et integrum, non cancellatum nec abrasum, sed omni prorsus vicio et suspicione carens, prout ex sui inspeccione apparebat, coram nobis protunc ibidem ad hunc actum pro tribunali sedentibus exhibuit et presentavit, huiusmodi sub tenore:
[następuje dok. wielkiego mistrza krzyżackiego Ludera z Brunszwiku z daty: Elbląg, 4 lipca 1333 - KDW VI, nr 114].
Cuiquidem privilegio appendebat sigillum prenominati magnifici Ludderi magistri generalis in filis sericeis rubei coloris, rotunde figure, intus de nigra, ab extra de communi ceris, in cuius medio apparebat quedam ymago in dyademate Beate Marie Virginis in sedili residens, manu sinistra infantulum baiulans, manu vero dextra sursum erecta lilium tenens, in gyro autem circumferencialiter hee litere capitualiter^e sculpte legebantur: "S(igillum) magistri generalis hospitalis Sancte Marie Theutonicorum Jerosolimitani". Post cuiusquidem privilegii exhibicionem, presentacionem et recepcionem memoratus frater ^b-c

dominus Wilhemus

nobis cum instancia supplicavit, quatenus predictum privilegium transsumere, transscribere et in publicam formam redigere per notarium infrascriptum meique sigilli appensione mandaremus comunire, interposita ad hec nostra ordinaria auctoritate et decreto. Nos itaque Benedictus canonicus, officialis et vicarius prenominatus predicto privilegio recepto et diligenter inspecto ipsoque sui prima edicione, ut apparebat, non abraso, non cancellato, sed sano et integro omnique prorsus vicio et suspicione carente reperto, peticionem predicti ^b-c

domini Wilhelmi

, iuri utpote et racioni consonam, attendentes quodque iusta pettentibus non est denegandus assensus, ipsum privilegium per notarium infrascriptum et facti huiusmodi coram nobis scribam transsumi, exemplari et in publicam formam redigi, nichil addendo, nichil minuendo, nil mutando, quod sensum mutaret vel variaret intellectum, mandavimus ipsique transsumpto nostram auctoritatem ordinariam interposuimus et interponimus per presentes, et decretum volentes, et per hec scripta decernentes, quod eidem transsumpto in iudicio et extra ac ubicumque locorum stetur, credatur et fides plenaria adhibeatur ac si privilegium originale appareret. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes nostras literas seu presens publicum instrumentum transsumpti tenorem, tam originalis donacionis, quam confirmacionis privilegiorum in se continens, scribi et publicari nostrique officiolatus sigilli appensione iussimus comuniri. Actum et datum Gnezne sub anno nativitatis Domini millesimo quadringentesimo vicesimo quarto, indiccione secunda, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno septimo, die decima nona mensis Octobris, hora vesperorum, in stuba domus nostre sita in Summo Gneznensi, presentibus circumspectis et providis viris, dominis: Peregrino advocato³, Nicolao Hannosconis de Gnezna⁴, Martino Swanthoslai de Pobyedziska⁵ et Stanislao Martini de Medzichot⁶ clericis Gneznensis diocesis, notariis publicis consistorii Gneznensis, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis ac aliis pluribus testibus fidedignis.
Z. N. Et ego Jacobus Johannis de Brest clericus Wladislauiensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius⁷ et facti huiusmodi coram memorato venerabili viro domino Benedicto officiali scriba, quia predictarum magnifici domini Ludderi magistri generalis ordinis Theutonicorum literarum exhibicioni, presentacioni, recepcioni, transsumi peticioni et ipsius decreto, apposicioni aliisque omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur, fierent et agerentur, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, hoc quoque presens privilegium seu publicum instrumentum transsumpti exinde confeci, facta quoque auscultacione diligenti et omnia premissa cum originali privilegio vera contineri, nichil mutando nec addendo, quod facti mutaret substanciam vel variaret intellectum, inveniens, manu propria subscripsi, publicavi et in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis unacum appensione sigilli officiolatus Gneznensis perpetui de mandato dicti domini Benedicti officialis consignando, in fidem et testimonium premissorum rogatus et requisitus.

^ainicjał wysokości całego tekstu Or.

^b-cna razurze Or.

^dluka Or.

^etak Or.

¹Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 805/4.

⁴Wilhelm nie zidentyfikowany; w 1403 r. wyst. w Lądzie przeor Wilhelm (KDW V s. 37), zaś 1431 i 1433 - furtjan (KDW IX).

³Peregryn z Pępic, zob. wyżej, nr 880/4.

⁴Mikołaj syn Janusza (Hanuszka) z Gniezna jako notariusz publiczny i pisarz konsystorza gnieźn. wyst. 1424 - 1428 (tutaj; KDW IX; KDW V s. 425 i 470).

⁵Marcin syn Świętosława z Pobiedzisk, może ident. ze studentem UJ 1414, notariusz publiczny, pisarz konsystorza gnieźn., wyst. 1424 - 1430 (tutaj; Acta capitulorum II nr 186; KDW IX).

⁶Stanisław syn Marcina z Międzychodu (par. Łopienno, wieś dziś nie znana na pn.-wsch. od Kłecka - Koz. 5 s. 25), notariusz publiczny i pisarz konsystorza gnieźn. wyst. 1423 - 1425 (KDW V nr 380 i niżej, nr 1065 - 1066).

⁷Jakub syn Jana z Brześcia Kujawskiego jako notariusz publiczny wyst. już 1403 (KDW VII nr 474/4, 475/4), zapewne ident. z notariuszem konsystorza gnieźn. 1414 (ib. nr 741/8), wyst. także 1425 (KDW V nr 415), nie wiemy czy ident. z księdzem Jakubem synem Jana z B. wyst. 1444 (KDW X).

Dokument Nr 1011

Poznań, 29 grudnia 1424?

Biskup poznański eryguje w kolegiacie NMPanny w Poznaniu kanonikat uposażony przez dziekana poznańskiego Piotra z Kobylina.

Or.: Poznań, WAP, Zbiór dokumentów i akt kościelnych nr 241 (dawniej tamże, Kolegiata NMPanny A 1). Pergamin 445 × 200 - 190 + 66 mm, dziura na złożeniu, plamy rdzy, tekst miejscami zatarty, nieczytelny. Dziury po dwu sznurach do przywieszenia dwu pieczęci Na marginesie dopiski objaśniające (XVIII w.), na odwrocie informacje o treści XV - XVIII w.
Kop.: Poznań, AAP, dok. DK perg. 172 w or. transumpcie wikariusza generalnego poznańskiego Jakuba z Wyganowa, z daty: Poznań, 20 kwietnia 1456, z dziurkami i plamami.

Uw.:1. O dacie rocznej zob. niżej, przypis 5. 2. Ubytki tekstu Or. uzupełniono wg Kop.

^aIn nomine Domini amen. Andreas Dei gracia episcopus Poznaniensis¹. Ad rei memoriam sempiternam. Cum inter mortalium acciones et opera nichil, tam salubre et stabile | tamque efficax et solidum fieri censeatur, quam ad ea meditanda frequenter intendere, per que ex personarum Deo famulancium aucto numero in ecclesiis cultus divinus au|geatur. Sane hac consideracione venerabilis frater noster, dominus Petrus de Cobylino decanus ecclesie Poznaniensis² zelo devocionis, quem ad eclesiam collegiatam | Sancte Marie Virginis genitricis Dei, sitam prope ipsam ecclesiam cathedralem Poznaniensem³, in suis gerit precordiis, accensus, pro ipsa ecclesia Sancte Marie villam Myesczisko wlgariter nuncupatam, sitam in districtu Poznaniensi prope opidum Buk⁴, ad ipsum iure hereditario ex successione paterna pertinentem, cum omni iure et dominio n[ic]hil iuris ac proprietatis in ea pro se et suis proximis reservando, pro sue suorumque parentum, fratrum et amicorum salutis remedio, dedit, donavit et imperpetuum assignavit, affectuose supplicans, quatenus in et super villa predicta ac fructibus ex ea provenientibus canonicatum cum prebenda in eadem ecclesia Sancte Marie creare, erigere et fundare de novo dignaremur. Nos vero affectum huiusmodi pye devocionis prefati domini Petri decani in Domino comendantes, iuxta sua pya vota canonicatum cum prebenda in dicta ecclesia Sancte Marie, de consensu et voluntate venerabilium fratrum nostrorum, dominorum capituli Poznaniensis, fundavimus et de novo creavimus ac fundamus et creamus per presentes. Quorumquidem canonicatus et prebende ius patronatus et presentandi ad prefatum dominum Petrum decanum, quoad usque vitam duxerit in humanis, ipso autem de medio sublato, ad suum fratrem unicum seniorem etate per lineamque consangwineitatis a patre ipsius domini Petri descendentem de domo Lodza pertinere perpetuis temporibus volumus, qui ad huiusmodi canonicatum et prebendam, quociens ipsos de iure vel de facto vaccare contingerit, presentabit personam ydoneam, in sacris ordinibus constitutam et ad predicandum habilem nullumque aliud beneficium ecclesiasticum extra ecclesiam cathedralem et civitatem Poznaniensem ac suburbia ipsius obtinentem. Volentes autem, ut dictus canonicus, qui pro tempore fuerit, tanto fervencius in spiritualibus [officiis] se exercere valeat, quanto magis stipendiis temporalibus fuerit procuratus, eisdem canonicatui et prebende decimam in dicta villa Myesczisko post omnes agr[os scult]eti et kmethonum ad mensam nostram episcopalem spectantem, de consensu predictorum dominorum capituli Poznaniensis damus, ascribimus et incorporamus p[erpetuis] temporibus duraturam. Sed quia beneficium datur propter officium, volumus, ut dictus canonicus impedito vel absente predicatore in ecclesia cathedrali [......^c] per officialem verbum Dei predicare cessantibus legittimis impedimentis teneatur. Et ne diuturnitate temporis, oblivione vel quavis alia causa ambiguitas de p[atrono] dictorum canonicatus et prebende apud posteros habeatur, volumus, quod predictus canonicus ad dandum unam tunnam cervisie triticee Poznaniensis patrono suo in die Concepcionis Beate Marie [8 XII] singulis annis in Poznania sit astrictus. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes nostras literas scribi no[strique] et dicti capituli sigillis iussimus comuniri. Actum et datum Poznanie feria sexta in die beati Thome Canthuriensis sub anno nativitatis [Domini] millesimo quadringentesimo vicesimo sexto⁵, presentibus venerabilibus et honorabilibus viris, dominis: Johanne cantore⁶, Jacobo archidiacono Pczeuensi⁷, Math[ia Cordebo]g officiali⁸, magistro Nicolao ^d-e

Coslowsky professore sacre theologie⁹, Nicolao archidiacono Gneznensi¹⁰, Janussio Scholowsky¹¹, Miroschcone de B[ithin¹², Hect]ore¹³, Nicolao Lanthman¹⁴ et

Slupcone de Schamothuli canonicis¹⁵ [nobiscum] in capitulo protunc capitulariter congregatis.
^f-g

Per [Nico]laum de Gorka cancellarium Poznaniensem [tran]sseat

¹⁶.

^ainicjał wysokości prawie całego tekstu Or.

^bKop. ma tu: in suburbiis

^czatarte Or. i Kop.

^d-ebrak Kop.

^f-gpod zakładką inną ręką Or., brak Kop.

¹Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

²O fundacji zob. wyżej, nr 1003.

³O fundacji zob. wyżej, nr 1003.

⁴O fundacji zob. wyżej, nr 1003.

⁵Data Or. niezgodna z osobą wystawcy: biskup pozn. Andrzej Łaskarz zm. 24 sierpnia 1426 i w grudniu 1426 trwał vacat na stolicy pozn. (zob. Now. II s. 81 - 83). Data 1426 niezgodna również z datą dzienną: święto Tomasza biskupa kantuaryjskiego przypadało w 1426 r. nie w piątek, a w niedzielę. Z piątkiem zgadza się rok 1424. Dnia 6 lipca 1424 Władysław Jagiełło zatwierdził nadanie Mieściska dla tu wspomnianej kanonii (wyżej, nr 1003; choć por. tam zamieszczone uwagi o rozbieżności daty 6 lipca z datą urodzin Władysława III). Dlatego też kładziemy datę niniejszego dok. na rok 1424. Zmiany quarto na sexto w Or. nie umiemy wytłumaczyć - może czystopis dok. sporządzono dopiero w 1426 r. (po śmierci biskupa?) i data ma charakter "składany": miesiąc i dzień z actum, zaś rok - z datum. Now. II s. 593 pisząc o erekcji kanonii podaje datę 29 grudnia 1426; w informatorze pt. Dzieje Poznania i województwa poznańskiego... t. II, Poznań 1982, s. 286, w reg. transumptu niniejszego dok. podano datę naszego dok. jako 29 grudnia 1424.

⁶Kantor Jan, zob. wyżej, nr 928/7.

⁷Jakub z Wyganowa, zob. wyżej, nr 889/7.

⁸Maciej Korczbok, zob. wyżej, nr 981/1.

⁹Mikołaj Kozłowski, zob. wyżej, nr 977/25.

¹⁰Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 889/10.

¹¹Janusz z Wszołowa, zob. wyżej, nr 804/8.

¹²Mirosław - tylko z Bytynia - zob. wyżej, nr 816/4.

¹³Hektor z Koźminka, zob. wyżej, nr 823/8.

¹⁴Jan Lantman, zob. wyżej, nr 889/20.

¹⁵Mikołaj syn Słupka, zob. wyżej, nr 828/15.

¹⁶Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 789/3.

Dokument Nr 1012

Pyzdry, 30 stycznia 1425

Sędzia i podsędek kaliscy zaświadczają, że sąd w Pyzdrach przysądził wsie Kuklinowo, Jankowice i Zdzisławice Berwoldowi ze Sławoszewa.

Kop.: Warszawa, AGAD, Metryka koronna t. 51, k. 11 - 11v. Wpis w transumpcie króla Zygmunta z daty: Wilno, 20 stycznia 1531. Tytuł: Confirmatio et ratificatio iurium super villas infrascriptas concessarum pro domino Alberto Cvklinowski.
Reg.: MRPS IV, suppl. nr 589 (wg Kop.).

Nos Joannes de Qwiathkowo iudex¹ et Dobeslaus de Niankowo subiudex generales Calissienses² significamus tenore presentium, quibus expedit universis, quod de anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo quinto iudicio regali in terminis particularibus feria tercia ante festum Purificationis Beate Marie Pisdri celebratis, in quibus nobiles domini Samborius de Malochowo venator Calissiensis capitanei³, Joannes^a de Orzeskowo palatini⁴, Dobco de Pawlowo iudicis⁵, Thomko [k. 11v] de Malochowo subiudicis⁶, Andriczka de Naderzicze subcamerarii⁷, Bodzatha de Dzirznicza vexilliferis vicesgerentes⁸ ceterique domini iudicantes presidebant, ibi nobilis Berwoldus de Slawoschewo⁹ est iuste, iure et vero iudicio conservatus ad tempora perpetua circa hereditates Cuklinowo¹⁰, Jankowicze¹¹ et Zdzislawicze¹² ad instanciam generose Margarethae consortis magnifici Moscicii de Coszmin castellani Posnaniensis¹³ pro eo, quia eadem domina Margaretha sibi quingentas marcas latorum grossorum et decem marcas communis monete cum una sexagena in termino a iure statuto non solvit, dum eadem Margaretha propinquitatem earundem hereditatum iure acquisierat, sed pecunias, ut ius decrevit et liber decantabat, non solvit Berwa(l)do prenotato et ideo sibi Berwaldo sentenciavimus perpetuam conservationem circa hereditates prefatas, dicte domine pro eisdem perpetuum silentium imponentes, super quibus iudicatum solvit¹⁴. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt appensa. Actum et datum anno, die, loco, quibus supra.

^atak Kop., zamiast Nicolaus

¹Jan z Kwiatkowa, zob. wyżej, nr 857/7.

²Dobiesław z Jankowa, zob. wyżej, nr 800/13.

³Sambor z Małachowa, zob. wyżej, nr 784/8. Jako wicestarosta zasiadał na roczkach pyzdrskich 1422 - 1425 (GUrz. C 540).

⁴Orzeszkowo par. Giecz, na pn.-wsch. od Środy (Koz. 2 s. 553). Na wspomnianym tu roczku (zob. niżej, przypis 14) zasiadał nie Jan (to zapewne pomyłka kopisty z Metryki koronnej), a Mikołaj, znany od 1415, wicewojewoda w Pyzdrach 1424 - 1427, wicepodkomorzy tamże 1435 (GUrz. C 573, 668; Roty III nr 518).

⁵Pawłów par. Droszew, na zach. od Kalisza (Koz. 1 s. 215, 5 s. 138, 7 s. 371). Dobek, Dobiesław, wyst. od 1402 (Roty IV nr 73), wicesędzia w Kaliszu 1420 - 1430 i Pyzdrach 1424 - 1430 (GUrz. C 183, 611).

⁶Tomek z Małachowa, zob. wyżej, nr 892/7.

⁷Nadarzyce par. Gozdowo, na pd.-wsch. od Wrześni (Koz. 2 s. 495, 7 s. 363). Andrzej, Andryczka, także z Obłaczkowa, wyst. od 1415 (SHGWlkp.), bardzo częsty żupca (wicepodkomorzy, wicechorąży, wicestarosta) w Pyzdrach i Gnieźnie 1421 - 1445 (GUrz. s. 178).

⁸Dzierżnica par. Targowa Górka, na zach. od Wrześni (Koz. 2 s. 160). Bodzęta wyst. 1410 - 1444 (Roty II nr 313, 1222, 1223, 1264, 1269), był wicechorążym w Pyzdrach 1424 - 1425 (GUrz. C 691).

⁹Bierwołd ze Sławoszewa, zob. wyżej, nr 961/7.

¹⁰Zob. wyżej, nr 998/3, 4, 5.

¹¹Zob. wyżej, nr 998/3, 4, 5.

¹²Zob. wyżej, nr 998/3, 4, 5.

¹³Mościc ze Stęszewa i Koźmina, zob. wyżej, nr 802/7. Jego (druga?) żona Małgorzata bliżej nie znana, żyła jeszcze 1433 (PSB XXII s. 136).

¹⁴Sprawa niniejsza zapisana została w księdze ziemskiej pyzdrskiej (Poznań, WAP, Pyzdry Z. 5, k. 183v). Tekst niniejszego dok. od conservatus do solvit jest prawie dokładną kopią tekstu niniejszej zapiski. Tamże, k. 183, skład roczku sądowego, umieszczony na początku niniejszego dok.

Dokument Nr 1013

Pyzdry, 31 stycznia 1425

Wymienieni rękojmie poręczają, że Piotr z Kępy dokona rezygnacji wymienionych wsi przed starostą generalnym Wielkopolski, i ustalają zasady opuszczenia ich przez tegoż Piotra.

Kop.: Poznań, WAP, Pyzdry Z. 5, k. 188 - 189. Wpis 31 stycznia 1425.

Noverint universi presencium noticiam habituri, quia nos Johannes dictus Paszikon de Wlosczeyewice¹, Derslaus de Mocronos², Mathias de Jaroczyno³, Albertus de Brodowo⁴, Henricus de Celmyce⁵, Jaroslaus de Mlini⁶ et Henricus olim de Wyszacowo⁷ fideiussimus vigoreque presencium fideiubimus nobili Alberto de Gora⁸ et eius successoribus legittimis pro nobili Petro de Campa⁹ pro eo, quia idem Petrus debet venire unacum uxore sua ad dominum capitaneum Maio[k. 188v]ris Polonie generalem infra hinc et tempus Pasche proximum [8 IV 1425] et resignare totas hereditates, videlicet Maiorem Campam⁹, Lubonyecz¹⁰, Czarnotky¹¹ et totam partem, quam habet in Oczosny¹², ad tempora perpetua cum omni iure et dominio in duobus milibus marcis grossorum latorum et pro hereditate Choczicza¹³ racione vere comutacionis et uxor eiusdem Petri debet apportare literam sui dotalicii et ipsam coram domino capitaneo debet insurgere et voluntarie ab ea abscedere. Et cum resignacio tali, ut premittitur, facta fuerit, extunc nos pretacti fideiussores fideiubemus easdem hereditates per terminum post resignacionem liberare et expedire ab omni solucione et ab omni inpeticione, wlgariter wywarowacz y wyczlicz et idem Petrus debet sibi possessionem in easdem hereditates assignare et dare die dominica proxima cum omnibus utilitatibus, fructibus et solucionibus, excepto hoc tantummodo, quod idem Petrus habebit ibi residenciam ad festum Pasche proximum in curia, lignis tamen pro ignis combustione uti potest et in empcione habere wlgariter wcupi, quam iam assenciavit et hoc usque ad Carnisprivium proximum [18 II 1425] lignorum dictorum rokyczyna, alia autem ligna inemptores incidere non debent, quod si quidem absit, si idem Petrus omnia prescripta non adimpleret, extunc quecumque dampna dictus Albertus exinde haberet, illa sua fore non debent, sed in nos fideiussores redundabunt. Idem fideiubemus eidem Alberto et successoribus pro Katherina filiastra eiusdem Petri indivisa¹⁴, quod interim, quod nondum pervenerit ad annos etatis, videlicet duodecim annos, non debet eundem Albertum pro eisdem hereditatibus impedire nec per se, nec per suum procuratorem et cum eadem Katherina ad duodecim annos pervenerit, extunc easdem hereditates ipsi Alberto coram domino capitaneo taliter, ut prius premittitur, ad tempora perpetua debet resignare et cum resignaverit, extunc nos fideiussores predicti fideiubemus eidem Alberto et eius posteris pro expedicione earundem hereditatum per terminum post resignacionem absque^a impedimento, ut prius prescriptum est. Si autem omnia prescripta ipsi Alberto [k. 189] non adimplerentur, extunc quodcumque dampnum idem Albertus et sui posteri exinde incurrerint, illud suum fore non debet, sed in nos redundabit. Ipsum nullo iure spirituali neque seculari evadendo neque expedicione, neque regio mandato, neque annis et formaliter nulla alia sinistra re, sed omnia prescripta promittimus bona fide adimplere, universus prefatus Albertus subdidit se dare tres marcas communis monete de villa Oczosny quolibet anno et unum coretum farine siliginee de molendino in Campa qualibet septimana altariste in Wlosczeyewicze¹, que idem Petrus prius censuavit eidem altari. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt appensa. Actum et datum in Pysdry feria quarta proxima ante Purificacionem Beate Marie Virginis anno Domini M° CCCC° XX° quinto.

^asłowo uszkodzone, odczyt niepewny Kop.

¹Włościejewki (Włościejewice), wieś par. na pn.-zach. od Książa (Koz. 3 s. 401 - 402, 5 s. 483). Jan Pasikoń wyst. 1412 - 1430 (SHGWlkp.; Miesięcznik Heraldyczny 7, 1914, s. 61; KDW VII nr 694/5; IX).

²Mokronos, wieś par. na pd.-zach. od Koźmina (Koz. 2 s. 479 - 480). Dziersław wyst. 1405 - 1429 (Rocznik Pol. Tow. Heraldycznego 9, 1928/29, s. 54; KDW V nr 494; SHGWlkp.).

³Maciej z Jarocina, zob. wyżej, nr 998/2.

⁴Wojciech z Brodowa, zob. wyżej, nr 978/8.

⁵Cielmice par. Borek Wlkp. w Gostyńskiem (Koz. 2 s. 96, 4 s. 121). Henryk, Jędrzych, wyst. od 1402 (SHGWlkp.), tu ostatnia o nim wzmianka; zob. też Roty II nr 1014.

⁶Jarosław z Młynów, zob. wyżej, nr 952/13.

⁷Wyszakowo par. Mądre, na wsch. od Zaniemyśla (Koz. 3 s. 430). Henryk wyst. w W. 1389 - 1420 (Poz. I nr 727; Roty II nr 674), olim z W. także 1426 i 1427 (ib. nr 812, 834).

⁸Góra, osada pod Bninem, między Prusinowem a Jaszkowem, dziś nie istniejąca (Koz. 2 s. 198, 8 s. 32). Wojciech wyst. od 1423 (Roty II nr 745, 748), potem stolnik pozn. 1440 - 1445, zm. 1445/ 46 (Spisy wlkp.).

⁹Kępa Wielka i Mała, wieś par. na pn. zach. od Książa Wlkp. (Koz. 2 s. 291; Now. II s. 69). Piotr wyst. 1417 - 1428 (SHGWlkp.).

¹⁰Luboniec par. Zaniemyśl, na pn.-wsch. od Zaniemyśla (Koz. 2 s. 404).

¹¹Czarnotki par. Zaniemyśl, na pn.-zach. od Zaniemyśla (Koz. 2 s. 107).

¹²Ociosna (Ociosny) par. Zaniemyśl, osada dziś nie istniejąca, koło Mądrego, na pd.-zach. od Środy (Koz. 2 s. 533, 8 s. 78 - 79).

¹³Chocicza par. Nowe Miasto nad Wartą, na wsch. od Książa Wlkp. (Koz. 2 s. 78, 4 s. 105).

¹⁴Katarzyna wyst. także (w tejże sprawie) 1428 (Roty IV nr 736).

Dokument Nr 1014

[6 lutego] 1425

Poznański wikariusz generalny eryguje altarię fundacji kanonika poznańskiego Piotra syna Łucjana w katedrze poznańskiej.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 615 - 616 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 157, zaginionego w 1945 r.).

Uw.: O dacie dziennej zob. niżej, przypis nr 3.

1425. Nicolaus archidiaconus Gnesnensis, canonicus et officialis

Posnaniensis¹ de mandato Andreae episcopi Posnaniensis² erigit altare in ecclesia cathedrali in honorem et sub vocabulo sanctorum Adalberti et Stanislai Martyrum³ super dote 4 marcarum census annui ex fundatione Petri Luciani canonici Posnaniensis⁴, collegio vicariorum incorporandum, iure patronatus episcopo Posnaniensi reservato.

¹Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 889/10; był wikariuszem generalnym pozn., a nie oficjałem.

²Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

³O zapisie pisze Now. I s. 341 - 342, który także podaje datę dzienną niniejszego dok.

⁴Piotr syn Łucjana był kanonikiem pozn. 1403 - 1414, prokuratorem budowy katedry pozn. (Now. I s. 101, 725; KDW V nr 39; Jaskulski nr 106).

Dokument Nr 1015

Gniezno, 8 lutego 1425

Sąd ziemski w Gnieźnie wyznacza granice pomiędzy Padniewem, posiadłością opactwa benedyktynów w Mogilnie, a Padniewkiem.

Reg.: Bydgoszcz, WAP, Mogilno kl. C 12 (sumariusz dok. z XVIII w.), s. 38, nr H 4.

1425, feria 5^ta proxima ante festum sanctae Apoloniae in terminis terrestribus Gnesnensibus. Inter haereditates Padniewo¹ venerabilis domini Petri abbatis Mogilnensis² ab una et alias Padniewo Nicolai olim de Bielavy³ parte ab altera, renovatio scopulorum, incipiendo a scopulo angulari Wieniec⁴ et utraque Padniewo, qui vadunt ad domini Nicolai Padniewski molendinum, a quo abbati per medium Smug et Nicolao per medium usque ad vadum, a vado ad viam de Padniewo abbatiali ad Wieniec tenentem usque ad lutum Owsiska⁵ et per idem lutum ad sylvam Niebosz⁶, et per hanc sylvam usque ad agros haereditatis Izby⁷, ab his quoque agris usque ad scopulum angularem dictum Duszna⁸, est approbata et ex actis terrestribus Gnesnensibus minoris fracturae extradita.

¹Padniewo par. Mogilno, na zach. od Mogilna (Koz. 1 s. 210, 5 s. 127).

²Opat benedyktynów mogileńskich Piotr wyst. tylko tutaj; w 1426 r. opatem był już Świętosław (KDW IX). Piotr opat mogileński wyst. potem 1436 - 1459; nie można wykluczyć, że data dok. uległa w niniejszym reg. popsuciu,

³Padniewko, tuż na pn.-wsch. od Mogilna. Mikołaj z P. i z Bielaw wyst. 1411 - 1450 (Roczniki PTPN 40, s. 21 - 24).

⁴Wieniec par. Niestronno, na pn. od Padniewa (Koz. 1 s. 355, 5 s. 472).

⁵Nie zlokalizowane, zapewne koło dziś. Jez. Wienieckiego.

⁶Las Nieboż zapewne na zach. od Padniewa, różny od lasu N. należącego do opactwa mogileńskiego, a leżącego nad Jez. Ostrowskim, koło Wójcina (KDW VI nr 63).

⁷Izdby par. Mogilno, na pd. od Padniewa (Koz. 1 s. 92, 4 s. 290).

⁸Duszno, wieś par. na pd.-zach. od Izdb (Koz. 1 s. 64 - 65).

Dokument Nr 1016

Kraków, 27 lutego 1425

Król Władysław Jagiełło zakazuje pobierania ceł i targowego od mieszkańców Słupcy.

Or.: Warszawa, AGAD, 1. dok. perg. 3453. Pergamin 380 × 197 + 65 mm. Plamy i dziurki w tekście. Na pasku pergaminowym pieczęć wystawcy w czerwonym wosku (Gumowski, Pieczęcie, nr 16). Na odwrocie sygnatury (XIX w.); 2. tamże, dok. perg. 3454. Pergamin 395 × 232 + 103 mm. Plamy i dziury w tekście, na złożeniu zakładki i na brzegu. Dziurki po sznurze do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie informacje o treści i sygnatury (XVI - XIX w.).

Uw.:Obydwa dok. różnią się tylko nieznacznie.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie Lithwanieque^a princeps supremus^b et heres Russie etc. significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris, presencium noticiam habituris, quomodo per reverendum in Christo patrem, dominum Andream Laskarii, Dei gracia episcopum Poznaniensem¹, nobis sincere dilectum, expositum est coram nobis, qualiter nonnuli theolonatores^c in civitatibus nobilium nostrorum^d et nostris ubilibet in Regno et per Regnum nostrum Polonie non attentis litteris nostris^e et libertatibus, quibus opidum Slupcza² cum ipsius incolis a solucione theolonei et omnium foralium per Wladislaum et Kazimirum filium suum, dive memorie reges Polonie³, predecessores nostros, est exemptum; de quo plenam accepimus noticiam. In quibusquidem litteris non tantum sub optentu gracie regalis verum eciam sub censura ecclesie, qua prefati reges predecessores nostri episcopo Poznaniensi in omnes exactores theoloneorum et foralium huiusmodi uti permiserunt, si a dictis civibus in preiudicium libertatum eorum predicta theolonea presumerent rapere^f et^e huiusmodi libertas theoloneorum comittitur observari, quo spiritu aut swasu nescimus, exigere non formidant. Et quoniam sepedictum opidum Slupczam cum ipsius incolis circa^g prefatas libertates predecessorum nostrorum ac nostras volumus et

Or. 1
decernimus inviolabiliter observare. Ideo mandamus vobis omnibus et singulis capitaneis, tenutariis, advocatis, consulibus, thelonatoribus ac viarum, poncium, passuum et locorum quorumcumque custodibus et ipsorum vicesgerentibus singulariter et seorsum cuilibet

Or. 2
decrevimus inviolabiliter conservare. Ideo vobis omnibus et singulis capitaneis, tenutariis, burgrabiis, procuratoribus, advocatis, consulibus, theoloneatoribus ac viarum, poncium, passuum et locorum quorumvis custodibus et ipsorum vicesgerentibus et cuilibet seorsum precipimus et mandamus,

quantenus eosdem opidanos predictos Slupcenses^h et ipsius incolas pro dictis theoloneis et foralibus, tam in opidis nostris, quam nobilium Regni ^i-j

predicti nostri

, nulla presumatis impedire racione, ymmo nec arestare^k pro eisdem, sed ipsos liberos sine quovis impedimento et absque^e predictorum theoloneorum ac^l foralium solucione aresto^ł et molestia liberos et solutos transire permittatis et permitti faciatis, gracie nostre sub optentu. Si quis autem contra prescriptas libertates predecessorum nostrorum et nostras aliquid ausu temerario attemptaverit seu attemptare presumpserit, noverit se indignacionem nostram incursurum. Harum quibus sigillum nostrum presentibus^d est appensum testimonio litterarum. Datum Cracowie^m feria tercia post dominicam Invocavit etc.^e anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo quinto⁴.
Ad relacionem venerabilis Stanislai Czolek custodis Gneznensis, cantoris Cracowiensis, Regni Polonie vicecancellarii etc.^d⁵

^aLithuanieque Or. 2

^bsuppremus Or. 2

^ctheoloneatores Or. 2

^dbrak Or. 2

^ebrak Or. 1

^frecipere Or. 2

^gcura(?) Or. 1

^hSlupczenses Or. 2

^i-jnostri predicti Or. 2

^karrestare Or. 2

^let Or. 2

^łarresto Or. 2

^mCracouie Or. 2.

¹Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

²Słupca, miasto biskupie pomiędzy Wrześnią a Koninem.

³Tj. Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego; chodzi zapewne o przywilej Łokietka dla mieszczan Słupcy z 29 grudnia 1315 (KDW II nr 979) transumowany przez Kazimierza Wielkiego 14 czerwca 1346 (ib. nr 1251).

⁴Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁵Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 990/2.

Dokument Nr 1017

Sieradz, 9 marca 1425

I. N. Andrzej Łaskarz biskup poznański przekazuje rozsądzenie sporów pomiędzy benedyktynami lubińskimi arcybiskupowi gnieźnieńskiemu.

Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Gn. 373. Pergamin 238 × 322 mm, bez śladu pieczęci. Z. N.: Na nieregularnej podstawie gwiazda utworzona z kwadratu i rombu, w środku kwiat róży(?) . Na odwrocie: Instrumentum episcopi

Poznaniensis, ubi subiecit correctioni archiepiscopi Gneznensis abbatem cum eius conventu Lubynensi pro certis excessibus (XVI w.).
In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo quadringentesimo vicesimo quinto, | indiccione tercia, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape | quinti anno octavo, die vero nona mensis Marcii, hora nonarum vel quasi, in Syradia opido diocesis | Gneznensis et in domo habitacionis providi Nicolai dicti Goly opidani ibidem in Syradia in circulo sita¹, reverendus in Christo pater et dominus, dominus Andreas Dei gracia episcopus Poznaniensis, suffraganeus reverendissimi in Christo patris et domini, domini Alberti sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopi, primatis et metropolitani² coram me notario subscripto et in presencia testium subscriptorum constitutus, volens, quantum ab Alto sibi conceditur, saluti providere animarum wenerabilis patris domini Alberti abbatis monasterii Lubinensis et sui conventus ordinis sancti Benedicti³, sue iurisdiccioni ordinarie subiecti, discordiam aliquamdiu inter prefatum dominum Albertum abbatem Lubinensem et ipsius conventum prefatum exortam, super quadam eleccione de persona cuiusdam Sandconis fratris prefati monasterii⁴ facta, prefato domino Alberto abbate antedicti monasterii vivente et dicte sue abbacie non renuncciante neque legittime privato. Quam discordiam, ut ipse reverendus in Christo pater dominus Andreas Poznaniensis episcopus asseruit, propter inobedienciam et rebellionem dictorum fratrum et conventus monasterii Lubinensis prenominati non valebat diffinire, sed ipsam diffiniendam prefato reverendissimo in Christo patri et domino, domino Alberto sancte Gneznensis (ecclesie^a) archiepiscopo, primati et suo metropolitano ipsumque dominum Albertum abbatem ac fratres tocius conventus monasterii antenominati et qui putant vel putaverunt sua quomodolibet interesse pro suorum morum reformacione et iuxta canonicas sancciones delinquencium correccione et punicione, penarum ac censurarum ecclesiasticarum debitarum declaracione et infliccione, subiecit et submisit ac subicit et summittit, providendo indempnitati monasterii prenominati, ne bona ipsius per dictos fratres et conventum distrahantur et dilapidentur quoquomodo et ne eciam in prefatis bonis paciatur detrimentum, transferendo eciam et omnimode prorogando ad fratres predictos et conventum prefatus reverendus pater dominus Andreas episcopus suam iurisdiccionem pro presenti prefatum patrem reverendissimum dominum Albertum archiepiscopum et primatem ac suum metropolitanum, que ipsi de iure vel consuetudine competere dinoscitur, in abbate et conventu monasterii supranominati sue dyocesis, cuius visitator legittimus existit. Super quibus omnibus et singulis premissis prefatus reverendus pater dominus Andreas episcopus peciit sibi fieri et confici publica instrumenta opportuna. Acta sunt hec anno, indiccione, pontificatus, die, mense, hora et loco, quibus supra, presentibus wenerabili et discretis viris, dominis: magistro Nicolao Pyanthek baccalario in theologia⁵, Jacobo Praszmowsky⁶, Alberto in Kekrz⁷ et Philippo in Lochnyno rectoribus ecclesiarum parrochialium Poznaniensis dyocesis⁸ testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.
Z. N. Et ego Dobeslaus Andree de Coschuti clericus Poznaniensis dyocesis, publicus imperiali auctoritate notarius⁹ dicte submissioni aliisque omnibus premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, cum prenominatis testibus presens fui et ea sic fieri vidi et audivi, manu propria scribens, in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis, quibus utor, solitis et consuetis consignans in fidem premissorum.

^abrak Or.

¹Mikołaj Goły nie zidentyfikowany.

²Mikołaj Łaskarz, zob. wyżej nr 823/1. Określenie biskupa pozn. mianem sufragana arcybiskupa gnieźn., acz poprawne, jest w dok. tego czasu dość rzadkie.

³Wojciech był opatem lubińskim 1421 - 1426, zm. 1427 (MPH n.s. IX/2 s. XLIII).

⁴Sędek nie zidentyfikowany, por. z Sędziwojem kustoszem lubińskim ok. 1414 (KDW n.s. I s. 196).

⁵Mikołaj Piątek może ident. z wyst. 1436 w Trzemesznie Mikołajem z Piątku (KDW X).

⁶Jakub Prażmowski, zob. wyżej, nr 865/16.

⁷Kiekrz na pn.-zach. od Poznania. Pleban Wojciech syn Dziersława wyst. także 1426 i 1444 (KDW V nr 431, 726).

⁸Lechlin (Lechnin) na pn. od Skoków (Koz. 2 s. 385). Pleban Filip Ciecierad z Chwałkowa (par. Mądre, na pn. od Środy) wyst. od 1422, w Lechlinie jeszcze 1431, student UJ 1427, altarysta w katedrze pozn. 1431, kanonik pozn. 1431, zm. po 1447 (Now. I s. 266, 382, 718; Jaskulski nr 20; SHGWlkp.).

⁹Koszuty, wieś par. pomiędzy Kórnikiem a Środą (Koz. 1 s. 337). Dobiesław syn Andrzeja (skądinąd nie znanego), notariusz publiczny 1425 (tutaj i niżej, nr 1064, 1066, 1068 oraz KDW V s. 412), wikariusz wieczysty w katedrze pozn. 1428 - 1433 (KDW IX).

Dokument Nr 1018

Gniezno, 20 marca 1425

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Mikołaj z Wrzącej na swoich częściach wsi Sokołowo zapisał posag i wiano swej żony Małgorzaty.

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 3, k. 167 - 167v. Wpis 13 lutego 1430.

Nos Sandiwogius de Ostrorog pallatinus Poznaniensis et capitaneus Maiori Polonie generalis¹ significamus tenore presencium universis, quomodo ad nostram ceterumque^a huius terre nobilium veniens presenciam nobilis Nicolaus de Wrancza², non compulsus nec aliquo devio errore seductus, quinymo sanus mente et corpore, usus amicorum suorum consilio et matura deliberacione prehabita, super toto allodio tocius ville et decem laneis kmethonum nuper nobilis Laurencii eiusdem ville ac hereditatis sue Socolowo in districtu Koninensi siti³, cum omni iure et dominio, prout solus tenuit et habuit, cum omnibus censibus, usibus, fructibus, redditibus, proventibus, areis, edificiis, structuris, campis, agris, pratis, pascuis, graminibus, silvis, borris, mellificiis, gaiis, mericis, sareptis, graminetis, stangnis, lutis, palludinibus, quercis^a, quercetis, virgultis, [k. 167v] venacionibus, aucupacionibus, molendinis, fluminibus, lacubus, piscinis, piscaturis, riwlis, aquis et eorum^a decursibus generaliterque cum omnibus attinenciis et obvencionibus universis, quomodolibet ad eundem allodium et ad predictos laneos kmethonum in eadem hereditate et villa predicta spectantibus, quocumque censeantur vocabulo, nichil iuris, proprietatis aut dominii pro se penitus ibidem reservando, centum marcas grossorum latorum Pragensium, XL et VIII grossos pro qualibet marca computando, sexaginta marcas racione dotis alias possagu et quadraginta racione dotalicii, nobili ac generose domine Margarethe consorti sue legittime⁴ realiter donavit et coram nobis more solito racionabiliter resignavit, per eandem dominam Margaretham tenend(as), habend(a ), possidend(a ), utifruend(as) secundum consuetudinem terre. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus est appensum. Actum et datum Gnezne feria tercia proxima ante festum Anunciacionis Virginis Marie anno Domini millesimo quadringentesimo XXV, presentibus strenuo ac nobilibus viris, dominis: Schamborio de Malochowo venatore Kalilisiensi^a⁵, Sandiwogio de ibidem⁶, Johanne et Martino de Dobyeschewo⁷, Petro de Gorzuchowo⁸, Nicolao de Trumpczino⁹ heredibus, testibus circa premissa.

^atak Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Mikołaj z Wrzącej, zob. wyżej, nr 900/2 i 937/3.

³Sokołowo par. Wrząca Wielka, na pn.-wsch. od Koła (Koz. 5 s. 331). Wawrzyniec, również z Lubomyśla, zob. wyżej, nr 900/4.

⁴Małgorzata skądinąd nie znana.

⁵Sambor z Małachowa, zob. wyżej, nr 784/8.

⁶Sędziwój, z licznie rozrodzonych właścicieli Małachowa, skądinąd nie znany.

⁷Marcin wyst. potem 1432 i 1434 jako burgrabia w Kcyni (GUrz. C 282; SHGWlkp.). Pochodził z Dobieszewa par. Smogulec na zach. od Kcyni (Koz. 4 s. 176) lub Dobieszewic par. Trląg na pd. od Pakości (ib.), podobnie jak Jan, zapewne ident. z Janem wyst. 1405 - 1414 (SHGWlkp.; KDW VII nr 751/2).

⁸Gorzuchowo par. Sławno (Modliszewo) na pd.-zach. od Kłecka (Koz. 4 s. 253, 8 s. 171). Piotr wyst. 1412 (SHGWlkp.) - 1425 (tutaj), nie żył już 1436 (SHGWlkp.).

⁹Trąbczyn, wieś par. na pd.-wsch. od Zagórowa w Konińskiem (Koz. 5 s. 414). Mikołaj wyst. od 1402 (SHGWlkp.), potem wicechorąży w Gnieźnie 1434 - 1440 (GUrz. C 95).

Dokument Nr 1019

Gniezno, 22 marca 1425

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Maciej z Pomarzan sprzedał łan ziemi w Pomarzanach Zdziśkowi z Pomarzan.

Or.: Kórnik, Bibl. Kórn., dyplom nr 212. Pergamin 258 × 164 + 40 mm, dobrze zachowany. Dziurka w tekście. Resztka czerwono-różowych sznurów po przywieszeniu jednej pieczęci. Na odwrocie: Vendicio unius mansi (XV w.).

[I^a]n nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Sandzywogius de Ostro|rog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis² significamus tenore presencium, | quibus expedit universis, quomodo ad nostram et aliorum terre nobilium veniens presenciam | nobilis Mathias de Maiori^b Pomorzany², non comp(u)lsus, non coactus nec aliquo sinistro modo seductus, sanus mente et corpore, usus suorum amicorum consilio et matura deliberacione prehabita, integrum mansum agri suum ibidem in Pomorzany, super quo nobilis Jaroslaus³ condam presidebat, cum omni iure et dominio et cum omnibus usibus, censibus, proventibus, agris, campis, pratis, gaiis, silvis, borris, rubetis, quercetis, piscinis, pisscaturis, riwlis, fluviis, stangnis, paludibus necnon aquis et earum decursibus, molendinis et eorum emolimentis et generaliter cum omnibus et singulis [utili^c]tatibus, pertinenciis et obvencionibus universis, quocumque alio nomine censeantur et quolibet ad predictum mansum spectantibus, nichil iuris, proprietatis seu dominii pro se aut suis legittimis successoribus ibidem penitus reservando, pro quadraginta marcis latorum grossorum Pragensium, numeri Polonicalis consueti, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computtando, nobili Sdischconi^d ibidem de Maiori Pomorzany⁴ et suis legittimis successoribus perpetue vendidit et coram nobis in perpetuum resignavit, per eundem vero Sdischonem^d et suos legittimos successores habend(um), tenend(um), possidend(um), vendend(um), obligand(um) et in usus proprio(s) quiete et libere convertend(um), prout sibi aut suis legittimis successoribus melius videbitur expedire. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt appenssa. Actum et datum Gnezne feria quinta post dominicam Letare proxima anno Domini M° CCCC° vigesimo quinto, presentibus magnificis, strenuis, nobilibus viris et dominis: Alberto de Wscheradowo Kalisiensi⁵, Mathia de Labischin Brestensi pallatinis⁶, Mroczkone de Lopuchowo⁷, Mathia de Trzczel⁸, Bogussio de Budzyslaw⁹ et Barthossio de Socolow¹⁰ heredibus et testibus fidedignis ad premissa vocatis et rogatis.

^ainicjalnego i nie wrysowano Or.

^bpoprawione z Minori Or.

^cdziurka Or.

^dd przerabiane z b Or.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Pomorzany (Pomarzany), wieś par. na pn.-zach. od Kłecka (Koz. 5 s. 182, 7 s. 375). Maciej skądinąd nie znany.

³Jarosław z Pomarzan wyst. od 1399, był 1411 - 1415 wicewojewodą w Gnieźnie (GUrz. C 28), także 1428 pisał się olim z P. (Roty IV nr 728).

⁴Skądinąd nie znany.

⁵Wojciech z Szaradowa, zob. wyżej, nr 812/7.

⁶Maciej z Łabiszyna, zob. wyżej, nr 776/5.

⁷Mroczek z Łopuchowa, zob. wyżej, nr 801/9.

⁸Trzciel, miasto w powiecie pozn. na pn. od Zbąszynia. Maciej wyst. 1418 - 1432 (Rocznik Pol. Tow. Heraldycznego 5, 1928, s. 9; Roty I nr 1535).

⁹Budzisław Kościelny, wieś par. na pn.-zach. od Kleczewa (Koz. 4 s. 84). Bogusz, Bogusław, także z Kruchowa (na pn. od Trzemeszna) wyst. już 1414 (KDW VII nr 741/5), potem podsędek kal. 1431, zm. 1440 - 1442 (Spisy wlkp.).

¹⁰Bartosz Sokołowski, zob. wyżej, nr 782/6.

Dokument Nr 1020

Trzebaw, 14 marca 1415

Przeorysza dominikanek poznańskich nadaje nowy przywilej sołtysowi Donatowa.

Kop.: Kraków, Archiwum OO. Dominikanów, Kopiariusz dominikanek poznańskich z XVII w., s. 9 - 10. Tekst z licznymi błędami kopisty.

Uw.:Dok. niniejszy na skutek przeoczenia wydawców został pierwotnie uznany za pochodzący z 1425 r. Błąd odkryto dopiero w korekcie. Nie było już możliwości innej, jak tylko korekta daty.

In nomine Domini amen. Cum omnia iura ab antiquis temporibus observata debent obtinere robur perpetue firmitatis sic, ut presentis privilegii. Noverint universi, quibus expedit, praesens privilegium inspecturis, quia ego religiosa Hedwigis pr(i)oris(s)a monasterii sanctae Catharinae in civitate Posnaniensi¹ cum consensu et consilio strenui viri, domini Petrpissii^a Horczbog^a haeredi in Cyzrbawe^a necnon capitanei in Babimost, tutorum^a nostri² necnon cum deliberatione sororum mearum conventualium, cupie(n)s nostram hereditatem ad meliores fructus deducere, scilicet Donathowo³, dedimus novum privilegium honestis viris fratribus uterinis Petro et Martino³ et eorum successoribus legitimis natis et nascendis ad dictam sculteciam in Donatowo sub tali forma, secundum antiquum privilegium⁴, quomodo Mattias et Petrus antiqui sculteti felicis memoriae⁵ emerunt, scilicet pro sex marcis de latis grossis, duos mansos parvos annis perpetuis libere possidendos. Item quod conferimus dicto Petro et Martino et eorum successoribus ad ipsos duos mansos unum agrum, qui iacet inter palludium^a sive luto^a et inter granicies pro duabas marcis libere possidendum, videlicet quod agrum tendit usque ad granicies villae Turew⁶. Item dedimus ad dictam scultetiam arvam in fine villae circa laca^a, etiam annis perpetuis. Item dedimus ad dictam scultetiam iam dict(is) sculteto^a et eorum successoribus lacum, quae^a est inter fontem et fossatam, et circa lacum unum pratum. Item damus ad dictam scultetiam tabernam et duos ortos. Item dedimus dicto Petro et Martino et eorum successoribus aedificare et locare ventuosum molendinum ad nostros meliores fructus, ita tamen, quod dicti sculteti, quando molendinum molabit, tenebitur^a et tenetur^a nobis et nostris successoribus de dicto molendino dare in festis Paschae unum corr(e)tum [s. 10] de farina tritici et in festis Nativitatis Christi [25 XII] secundum corretum. Item quod dum sculteti et eorum successores nostra in haereditate possunt fovere iumentas indomitas et oves, quantum possunt et pascere libere absque grege. Item quod possunt retia servare et canes veneticos^a ad venandum, nysos et accipitros. Item quod conferimus dictis scultetis et eorum successoribus de omni pena adiurata tercium^b denarium et pro nobis duos reservare. Item quod dum sculteti et eorum successores nulla servicia nec equum pro nobis servare tenentur, excepto cum ad iam dictam hereditatem veniremus, scultetus nos conducere tenebitur. Item quod cmetones in dicta hereditate tenentur nobis et nostris successoribus censuare de quolibet manso, specialiter in quolibet anno duas mensuras tritici, quatuor siliginis et quatuor avenae et quinque grossos scotorum monetae currentis, iidem incolae nobis et nostris successoribus unam mensuram pro aestualibus, aliam pro hyemalibus de quolibet manso specialiter tenentur seminare, nos quoque eos de porco liberamus. Ortulani vero nostri tenentur nobis de quolibet orto specialiter tres grossos et tres dies laborare. Item dicti sculteti inter nostros ortos habent suos ortos liberos. Item quod dicti sculteti et eorum successores tenentur nobis et nostris successoribus pro uno provinciali iudicio sex p(r)o prandio grossos, cmetones^c vero pro duobus iudicii(s) octo grossos eciam tenebuntur. Item villa, scilicet cmetones, ad expedicionem regis, cum rex personaliter equitabit, duo octualia cervisiae et unam pernam de carnibus, scultetus vero unum octuale etiam cervisiae dare tenetur. Item quod noster scultetus censum nostrum conducere tenebitur cum cmetonibus. Item quod ad scultetiam pertinent omnia curamenta et condonativa, videlicet oboczne^d. Item quod idem^a villa omnia iura Teutonicalia, ut aliae villae, habebit. In cuius rei verum testimonium sigillum nostrum praesentibus est subappensum. Datum et actum in Crzebawiae^a⁷ feria quinta proxima post dominicam Letare Jerusalem sub anno Domini M° CCCC XV, praesentibus his testibus: strenuo viro, domino Petrusio^a Korzbok heredi in Crzebawe^a necnon capitaneo in Babimosth², discreto virorum^a Joanne plebano ibidem Crzebawiae^a⁸, honesto viro Henrico rectore scholae in Moschina⁹, quod privilegium est per manum ipsius propriam scriptum, et aliis quamplurimis fidedignis etc. Item dicti cmetones de quolibet manso specialiter in quolibet anno tenentur nobis et nostris successoribus triginta ova et duos pullos in festo Nativitatis Mariae [8 IX], ortulani vero etiam per duos pullos et per X ova tenebuntur.

^atak Kop.

^bterrem Kop.

^ccmetonones Kop.

^dtak Kop., może zamiast obroczne

¹Jadwiga przeorysza dominikanek pozn. trudna do identyfikacji, por. z podprzeoryszą tego imienia 1414 (KDW VII nr 698/2), klucznicą Jadwigą Rykalanką 1404 (ib. nr 530/4) oraz Jadwigą Wolicką przeoryszą jeszcze 1434 (KDW IX).

²Piotr Korczbok z Trzebawia, zob. wyżej, nr 847/2. O jego opiece nad dominikankami pozn. skądinąd nie wiadomo.

³Donatowo par. Rąbin, pomiędzy Śremem a Kościanem (SHGPoz. I). Sołtysi skądinąd nie znani.

⁴Chodzi najpewniej o przywilej z 1366 r. (KDW VI nr 217).

⁵Obydwaj sołtysi wyst. w przywileju z 1366 r. (jak przypis poprzedni).

⁶Turew par. Wyskoć, na pn. od Krzywinia (Koz. 3 s. 343), na pd.-zach. od Donatowa.

⁷Trzebaw, wieś par. na wsch. od Stęszewa (Koz. 3 s. 332), własność Piotra Korczboka.

⁸Pleban Jan wyst. tylko tutaj.

⁹Henryk z niedalekiej Mosiny nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 1021

Kalisz, 13 kwietnia 1425

Władze miasta Kalisza ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność dla jego syna Władysława i córki Jadwigi.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 541. Pergamin 243 × 123 + 28 mm, cerowany pod zakładką. Na paskach pergaminowych dwie pieczęcie w żółtym wosku: 1. z lewej strony pieczęć miasta Kalisza średnicy ok. 58 mm, jak KDW IV, tabl. nr LVIII; M. Haisig, Sfragistyka Kalisza, w: Osiemnaście wieków Kalisza, I, Kalisz 1960, s. 215 - 217, ryc. 6, dobrze zachowana; 2. z prawej strony pieczęć ławnicza średnicy 35 mm, jak M. Haisig, o. c., s. 217, ryc. 7, dobrze zachowana. Na odwrocie późne informacje o treści i sygnatury (XVI - XVIII w.).

Nos Nicolaus Gothardi¹, Nicolaus Kranch², Martinus Heydloff³, Martinus sartor⁴, | Johannes Pisdrich⁵ et Nicolaus Galca⁶, Jaczek⁷, Johannes Renys⁸, Nicolaus Radost⁹, An|dreas Kandzorka¹⁰, Martinus Koppersmid¹¹ et Petrus Pyecz¹² consules moderni et antiqui | necnon Hanuth arcufex¹³, Johannes Rasor¹⁴, Nicolaus Melczar^a¹⁵, Cloz Melczar¹⁶, Nicloss Klensmid¹⁷, Nicloss Fausse¹⁸ et Nicolaus Kocz¹⁹ scabini et iurati civitatis Kalissiensis recognoscimus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo tacto ligno vivifice Crucis corporaliter iuravimus, quod serenissimo principi et domino, domino Wladislao Dei gracia regi Polonie etc., domino nostro graciosissimo, quamdiu vitam duxerit in humanis, post ipsum vero inclito filio suo domino Wladislao et preclare domine Zophie tutrici et durante huiusmodi tutoria filii sui predicti, filio autem ipsius, quod absit, deficiente, illustri filie sue domine Heduigi etc. virgini nondum nupte, semper fideles esse volumus, erimus, promittimus et spondemus sine dolo et fraude nec umquam aliquem vel aliquos dominos preter ipsos alios nobia eligemus vel queremus, quamdiu ipsis erit vita comes, dolo, fraude, colore, ingenio et occasione quibuscumque proculmotis. Harum vigore nostrarum literarum quibus sigilla nostra presentibus sunt appensa^b testimonio literarum. Datum in Kalis feria sexta proxima post dominicam Pasche anno Domini millesimo quadringentesimo vigesimo quinto.

^akońcowe r poprawione z l (?) Or.

^bnastępuje skr. da Or.

¹Mikołaj syn Gotarda, zob. wyżej, nr 927/3.

²Mikołaj Kranch, zob. wyżej, nr 776/1.

³Marcin Heydloff, zob. wyżej, nr 777/7.

⁴Marcin krawiec. zob. wyżej, nr 976/3.

⁵Jan Beserich (Pisdrich), zob. wyżej, nr 777/12

⁶Mikołaj Gałka, zob. wyżej, nr 976/6.

⁷Jaćko, Jan Renis, Mikołaj Radost, zob. wyżej, nr 777/5, 2, 13.

⁸Jaćko, Jan Renis, Mikołaj Radost, zob. wyżej, nr 777/5, 2, 13.

⁹Jaćko, Jan Renis, Mikołaj Radost, zob. wyżej, nr 777/5, 2, 13.

¹⁰Andrzej Kędziorka, mieszczanin kal., był rajcą kal. także 1420 (KDW V nr 327), nie żył już 1432 (ib. nr 574).

¹¹Marcin, zob. wyżej, nr 976/5.

¹²Piotr Piecz jako rajca wyst. już 1420 (KDW V nr 327), wspomniany także 1427 (KDW IX) i 1436 (ib. V nr 565).

¹³Hanut, zob. wyżej, nr 777/ /10.

¹⁴Jan golarz, zob. wyżej, nr 976/13.

¹⁵Mikołaj słodownik nie zidentyfikowany.

¹⁶Klose słodownik i Mikołaj ślusarz, zob. wyżej, nr 777/9, 8.

¹⁷Klose słodownik i Mikołaj ślusarz, zob. wyżej, nr 777/9, 8.

¹⁸Mikołaj Fausse nie zidentyfikowany.

¹⁹Mikołaj Kocz ławnik kal. 1425, 1429, 1435, wójt 1443 (GKal.).

Dokument Nr 1022

Kotłów, 13 kwietnia 1425

Biskup wrocławski zezwala na zamianę dziesięciny z Kaliszkowic Ołobockich pomiędzy plebanem z Kotłowa a klasztorem cysterek z Ołoboku.

Reg.: Poznań, WAP, Ołobok - kl. cysterek C 17c (sumariusz dok. z 1782 r.), k. 11.

1425, die 13 Aprilis Kotłoviae¹. Ad faciendam commutationem decimae campestris ex villa Kaliszkowice² plebano Kotłoviensi spectantis per Conradum episcopum Vratislaviensem³ exhibitus consensus.

¹Kotłów, wieś na pn. od Ostrzeszowa (Rosin, Słownik, s. 97).

²Kaliszkowice Ołobockie (pierwotnie Racławy), wieś na pn. od Ostrzeszowa, własność cysterek z Ołoboku (ib. s. 89).

³Konrad, syn księcia oleśnickiego Konrada III, biskup wrocławski 1417 - 1447 (PSB XIII s. 590 - 591).

Dokument Nr 1023

[Stawiszyn], 14 kwietnia 1425

Władze miasta Stawiszyna ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność [dla jego syna Władysława i córki Jadwigi].

Reg.: Kórnik, Bibl. Kórn., rkps 203, k. 57v, w kopiariuszu z XVI w., wg Or. niegdyś w Archiwum Koronnym, dziś nieznanego.
Wyd. reg.: 1. Inventarium, s. 298; 2. Index actorum, nr 1425.

Uw.:Miejsce wystawienia dok. ustalono wg itinerarium odbiorcy. Treść dok. była zapewne identyczna jak dok. nr 1024.

Sabbato proximo post festum solennis Pasche anno Domini 1425 eonsules et tota comunitas civitatis Stawyschyn omagium fidelitatis Wladislao regi Polonie fecerunt et iuramentum confirmaverunt.

Dokument Nr 1024

Konin, 16 kwietnia 1425

Władze miasta Konina ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność dla jego syna Władysława i córki Jadwigi.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 276. Pergamin 243 × 100 + 19 mm. Na pasku pergaminowym pieczęć miasta Konina w zielonym wosku o średnicy ok. 30 mm, jak KDW IV, tabl. nr LVI; Gumowski, Najst. piecz. miast, s. 114 i tabl. XV, poz. 197. Górna część pieczęci wraz z połową miski odkruszona, brak znacznej partii napisu oraz górnego fragmentu rysunku napieczętnego. Na odwrocie informacje o treści i sygnatury (XVI - XVII w.).
Wyd.: Rocznik Koniński, 5, 1977, s. 141 - 142 (wg Or.).
Reg.: 1. Inventarium, s. 298 (wg Or.); 2. Index actorum, nr 1426.

Nos Henricus, Nicolaus murator, Martinus Opuchly, Mathias Kleczowsky, Paulus, Stanislaus sutor, Johannes | Swynka, Swenthoslaus sutor, Stanislaus Wantuch, Thomas sartor, Martinus cleynsmid consules | moderni et antiqui necnon Martinus Schokek, Albertus Gromek, Johannes scabini et iurati unacum | tota comunitate civitatis Coynyn¹ recognoscimus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo tacto ligno vivifice Crucis corporaliter iuravimus, quod serenissimo principi et domino, domino Wladislao Dei gracia regi Polonie, domino nostro graciosissimo, quamdiu vitam duxerit in humanis, post ipsum vero inclito filio suo domino Wladislao et preclare domine Zophie regine Polonie tutrici filii sui predicti, filio autem ipsius, quod absit, deficiente, illustri filie sue Hedwigi etc. virgini nondum nupte, semper fideles esse volumus, erimus, spondemus et sine dolo et fraude promittimus nec umquam aliquem vel aliquos dominos preter ipsos alios nobis non eligemus vel queremus, quamdiu ipsis erit vita comes, dolo, fraude, colore, ingenio et occasionibus quibuscumque proculmotis. Harum vigore literarum quibus sigillum civitatis Coynyn est appensum. Datum in Coynyn feria secunda proxima post dominicam Quasimodo geniti anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo quinto.

¹Członkowie władz miejskich Konina skądinąd nie znani.

Dokument Nr 1025

Konin, [16 kwietnia] 1425

Władze miasta Pyzdr ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność [dla jego syna Władysława i córki Jadwigi].

Reg.: Kórnik, Bibl. Kórn., rkps 203, k. 56v, w kopiariuszu z XVI w., wg Or. niegdyś w Archiwum Koronnym, dziś nieznanego.

Uw.:Data dok. według poprzedniego zapisu w kopiariuszu (homagium miasta Konina). Treść dok. była zapewne identyczna jak dok. nr 1024.

Feria secunda, ut supra, anno Domini 1425 in Conyn consules Pysdrenses cum tota comunitate omagium fidelitatis Wladislao regi prestiterunt et iuramentum confirmaverunt.

Dokument Nr 1026

Kazimierz Biskupi, 17 kwietnia 1425

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Anna żona Jaszczołta z Pruszcza zamieniła swój Brudzinek na 7 łanów we wsi Wola z chorążym inowrocławskim Jarandem z Grabi.

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 2, k. 200. Wpis 2 lipca 1425.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Sandiwogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam nobilis ac generosa Anna consors nobilis Jasczoldi de Prussicze², non compulsa, non coacta nec aliquo sinistro modo seducta, quinymo sana mente et corpore, usa suorum amicorum consilio et matura deliberacione prehabita, totam suam hereditatem Minus Brodzino in districtu Koninensi sitam, iacentem penes hereditatem Brudzewo³, cum omni iure et dominio et proprietate, prout sola tenuit et habuit ac cum omnibus usibus, censibus, proventibus, redditibus, agris, campis, pratis, pascuis, graminetis, silvis, bonis^a, gaiis, rubetis, mericis, mellificiis, quercitis^b, densetis, fluviis, fluminibus, lacubus, piscinis, piscaturis, riwlis, stagnis, paludinibus necnon aquis et earum decursibus, molendinis et eorum emolimentis et generaliter cum omnibus et singulis utilitatibus, pertinenciis et obvencionibus universis, quocumque alio nomine sive vocabulo censeantur et quomodolibet ad predictam hereditatem spectantibus, prout eadem in suis metis et limitibus circumferencialiter est distincta et situata, nichil iuris, proprietatis seu dominii pro se aut suis legittimis successoribus ibidem penitus reservando, pro totis septem mansis agri in hereditatem^b Wola propius hereditatem Lyscow⁴ adiacentibus, racione vere et realis commutacionis inter se mutuo et racionabiliter facte, nobili ac strennuo domino Jarando de Grabye vexillifero Wladislauiensi⁵ et suis legittimis successoribus in perpetuum resignavit et ab ipsa condescendit, per eundem vero dominum Jarandum et suos legittimos successores habend(am), tenend(am), possidend(am), vendend(am), obligand(am), commutand(am), alienand(am) (et^c) ad usus beneplacitos quiete et libere convertend(am), prout sibi aut suis legittimis successoribus melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigilla nostra appensa sunt testimonio literarum. Actum et datum in Kazymirz⁶ feria tercia proxima ante festum sancti Adalberti anno Domini M° CCCC° XXV°, presentibus hiis nobilibus viris: Nicolao de Wrancza⁷, Andrea de Lycowo⁸, Stephano de Chyby⁹, Michaele Lunak de Vrbanowo¹⁰, Henrico Scappa de Wyaszd¹¹, Sandiwogio de Camyona¹² heredibus et testibus fidedignis ad premissa vocatis specialiterque et rogatis in fidem et testimonium premissorum.

^atak Kop., zamiast borris

^btak Kop.

^cbrak Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Pruszcz, wieś par. w powiecie nakielskim, na pd. od Tucholi (Koz. 5 s. 201). Jaszczołt wyst. od 1403 (Roty V nr Gniezno 108) - 1426 (KDW V nr 453), Anna tylko tutaj.

³Brudzinek par. Brudzew, wieś dziś nie istniejąca na pn.-wsch. od Turku (SHGWlkp.).

⁴Najpewniej Liszkowo, wieś par. na pn. od Inowrocławia i Wola Liszkowska, tuż na wsch. od Liszkowa (Koz. 4 s. 465). Mniej prawdopodobna identyfikacja z Liskowem w Kaliskiem, pod którym Wola nie znana.

⁵Jarand z Grabi i Brudzewa, zob. wyżej, nr 822/8.

⁶Kazimierz Biskupi, miasto na pd. od Kleczewa w Konińskiem.

⁷Mikołaj z Wrzącej, zob. wyżej, nr 900/2?

⁸Może z Łykowa par. Grodzisko nad Nerem, w ziemi sier. (Koz. 6 s. 253; Zajączkowscy, Materiały I s. 190). Andrzej może ident. z wyst. już 1390 (ib.), wyst. także 1427 (KDW IX).

⁹Chyby par. Kiekrz, na pn.-zach. od Poznania (SHGPoz. I). Stefan, także z Gołaszyna i Ocieszyna, wyst. 1416 - 1463? (ib.).

¹⁰Michał Lunak z Kiekrza, zob. wyżej, nr 927/8.

¹¹Ujazd par. Kamieniec, na pd.-wsch. od Grodziska Wlkp. (Koz. 3 s. 348). Henryk (Hinczka) Szkapa wyst. 1400 - 1426 (SHGWlkp.; Kozierowski, Obce ryc. s. 104; KDW IX).

¹²Sędziwój z Kamionny, zob. wyżej, nr 993/8.

Dokument Nr 1027

Brześć Kujawski, 25 kwietnia 1425

Król Władysław Jagiełło zakazuje sądowi ziemskiemu w Kaliszu sądzenia sprawy o granice pomiędzy klasztorem w Ołoboku a Mikołajem ze Sławina.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 4, k. 67v - 68. Wpis w 1425 r.?

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Iudicibus, subiudicibus, camerariis, succamerariis aliisque officialibus in iudiciis nostris in Kalis presidentibus, fidelibus dilectis, graciam regiam et omne bonum. Quia pro parte wenerabilis ac devote abbatisse et ipsius conventus de Olobog¹ prefata cum nobili Nicolao de Slawyno² in certos arbitratores pro et super limitibus inter villas Olobog dicte abbatisse ex una et inter Slawyn dicti Nicolai partibus ab altera compromi(si)ssent. Idem Nicolaus, non expectato termino huiusmodi compromissi, ipsam abbatissam et ipsius arbitratores prephatos ad iudicium nostrum in Kalis evocavit et citari procuravit, compromissis huiusmodi non obstantibus. Ideo vobis mandamus habere volentes, quatenus predictam [k. 68] abbatissam de Olobog ac ipsius arbitratores predictos cum dicto Nicolao Slawsky nulla racione pro dictis limitibus et graniciis iudicare presumatis tamdiu, quousque magnificus Sandiwogius de Ostro(ro)g pallatinus Poznaniensis, capitaneus Maioris Polonie generalis³ ibidem in Olobog personaliter constituetur. Cui ipsam causam pro predictis limitibus et graniciis inter partes prenominatas specialiter comissimus terminand(am). Secus pro gracia nostra facere non ausuri. Datum in Brzest sabbato ipso die sancti Vitalis anno Domini M° CCCC° XXV⁴.

¹Ołobok, opactwo cysterek na pd. od Kalisza.

²Sławin par. Gostyczyna, na pn.-zach. od Ołoboku (Koz. 1 s. 286, 5 s. 308 - 309). Mikołaj, zapewne ident. z Mikołajem Roszustem ze S., wyst. 1411 - 1434 (SHGWlkp.).

³Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

⁴Pobyt w Brześciu Kujawskim zgodny z itinerarium królewskim.

Dokument Nr 1028

Brześć Kujawski, 1 maja 1425

Król Władysław Jagiełło nakazuje zawiesić terminy sądowe kasztelana poznańskiego Mościca ze Stęszewa.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 8, k. 45v. Wpis 22 maja 1425.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Universis et singulis iudicibus, subiudicibus, camarariis, subcamarariis Regni nostri ubilibet constitutis presentibus requirendis, graciam regiam et omne bonum. Dirigimus magnificum Moscicium castellanum Poznaniensem¹ in terris nostris et Regni nostri negociis ad serenissimum fratrem nostrum, carissimum Romanorum regem, versus Wngariam. Et ne per absenciam suam huiusmodi dampna aut penas incurrat ad istanciam adversariorum suorum in iudiciis, vobis comittimus et mandamus, quatenus ipsum Moscicium ad instanciam suorum adversariorum quorumcumque pio quibuscumque causis iudicare non presumatis quovismodo usque ad reditum suum prefatum de Wngaria. Secus facere non ausuri. Datum in Brest ipso die beatorum Philippi et Jacobi Apostolorum anno Domini M° quadringentesimo XX quinto².
Relacio wenerabilis S(tanislai) Czolek R(egni) P(olonie) vicecancellarii etc.³

¹Mościc ze Stęszewa, zob. wyżej, nr 802/7.

²Pobyt w Brześciu Kujawskim zgodny z itinerarium królewskim.

³Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 990/2.

Dokument Nr 1029

Nakło, 23 maja 1425

Władze miasta Nakla ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność dla jego syna Władysława i córki Jadwigi.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 262. Pergamin 208 × 97 + 19 mm. Pasek pergaminowy do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie informacje o treści i sygnatury (XVI - XVII w.).
Reg.: 1. Inventarium, s. 298; 2. Index actorum, nr 1434.

Nos Johannes magister civium, Michael, Mathias Pesk, Pyecz, Glazar, Paulus Walka, Simon Bezuyowicz^a, | Jacobus Obeczan, Sbiluth, Dominicus lanthwoyth, Nicolaus Chmel, Petrus Pozdzewlasl consules moderni et | antiqui necnon Stephanus Rosborsky, Jacobus Sperni, Petrus Kunath, Albertus Chrzusczek et Nicolaus | carpentarius iurati et scabini civitatis Naklensis¹ recongnoscimus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo tacto ligno vivifice Crucis corporaliter iuravimus, quod serenissimo principi et domino, domino Wladislao Dei gracia regi Polonie, domino nostro graciosissimo, quamdiu vitam duxerit in humanis, post ipsum vero inclito filio suo domino Wladislao et preclare domine Zophie regine Polonie ac inclito principi domino Allexandro alias Witowdo magno duci Lithuanie, domino nostro gracioso tamquam tutoribus et durante huiusmodi tutoria, ipso autem filio, quod absit, deficiente, illustri filie sue domine Heduigi virgini nondum nupte et nulli alteri fideles esse volumus, erimus, spondemus et sine dolo ac fraude promittimus nec umquam aliquem vel aliquos dominos preter ipsos alios nobis eligemus vel queremus, quamdiu ipsis erit vita comes, dolo, fraude, colore, ingenio et occasionibus quibuscumque proculmotis. Harum vigore literarum quibus sigillum civitatis nostre Naklensis presentibus est appensum. Datum in Nakel feria quarta proxima ante^b festum Pentecostes anno Domini millesimo quadringentesimo vigesimo quinto.

^aalbo Beznyowicz Or.

^ba przerobione z p(ost)? Or.

¹Członkowie władz miejskich Nakła skądinąd nie znani.

Dokument Nr 1030

Inowrocław, 27 maja 1425

Król Władysław Jagiełło nakazuje odłożyć sprawy sądowe Piotra Korczboka i jego poręczycieli do czasu swego przybycia do Poznania.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 8, k. 53. Wpis 19 czerwca 1425.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Pallatinis, castelanis, iudicibus, subiudicibus ceterisque dignitariis et ipsorum officialibus iudiciis nostris presidentibus ubilibet in Maiori Polonia, fidelibus dilectis, presentibus requirendis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Quamvis strennuus Petrus Cordbog miles noster¹, fidelis dilectus, strennuum Sigismundum fratrem suum germanum² cum ceteris certis personis, quas aliquibus terrigenis et subditis nostris Maioris Polonie fideiussoria, ut asserit, involuit caucione, pro qua iam prefati fideiussores sui ad iudicia existunt evocati, serviciis nostris arduissimis pro hac vice occupatus, non potest evincere nec comode exsolvere. Quapropter volentes ipsum et fideiussores suos occasione absenti(e) sue et serviciorum predictorum dampnis aliquibus subiacere, fidelitates vestras requirimus et mandamus omnino habere volentes, quatenus prefatum Petrum et fideiussores suos in iudiciis huiusmodi ad instanciam quarumcumque personarum nulla presumatis iudicare racione pro hac vice, sed eosdem terminos ipsius et fideiussorum prescriptorum ad felicem nostrum adventum in Poznaniam differetis^a iudicandos, efficientes, ne pretextu huiusmodi terminorum idem Petrus et fideiussores sui aliquid dampnum et gravamen paciantur. Secus non facturi. Datum in Jwniwlad(islavia) dominico die Pentecosten anno Domini millesimo quadringentesimo XX quinto³.
Ad relacionem wenerabilis Czelek^b vicecancellarii Regni Polonie⁴.

^atak Kop. (zamiast differatis)

^btak Kop.

¹Piotr Korczbok, zob. wyżej, nr 847/2.

²Zygmunt Korczbok z Zielęcina (wieś par. na pd. od Grodziska Wlkp.) wyst. 1413 - 1433 (SHGWlkp.).

³Pobyt w Inowrocławiu potwierdzony itinerarium królewskim.

⁴Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 990/2.

Dokument Nr 1031

Gniezno, 16 czerwca 1425

Władze miasta Gniezna ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność dla jego syna Władysława i córki Jadwigi.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 281. Pergamin 300 × 105 + 22 mm. Na paskach pergaminowych dwie pieczęcie w żółtym wosku: 1. pieczęć o średnicy ok. 35 mm; powierzchnia odcisku zatarta i podrapana, być może na skutek odpadnięcia wierzchniej warstwy odcisku, która mogła być wykonana w wosku barwionym i po odpadnięciu pozostawiła jedynie niewyraźny zarys rysunku napieczętnego; na rysunku daje się wyróżnić tarcza herbowa z zarysem orła piastowskiego, napis całkowicie zatarty. Opis i podobizna: W. Wittyg, Pieczęcie miast dawnej Polski, Kraków 1905, s. 73, nr 1 (podaje złą średnicę); Gumowski, Najst. piecz. miast. s. 85 i tabl. X, poz. 124 (błędny opis i chybiona rekonstrukcja napisu); 2. pieczęć (ławy?) średnicy ok. 32 mm w misce woskowej koloru naturalnego. Odcisk bardzo źle zachowany, brzegi miski w połowie wykruszone, rysunek i napis całkowicie zatarte. Po trzeciej pieczęci (wójta?) zachowany tylko pasek. Na odwrocie informacje o treści i sygnatury (XVI - XVIII w.).
Reg.: 1. Inventarium, s. 298 (wg Or.); 2. Index actorum, nr 1442.

Uw.:Opis pieczęci pióra dra Marka Sędka.

Nos Petrus advocatus Gneznensis et heres in Swinary¹, Petrus prothoconsul, Janussius de Welun, | D(e)rslaus^a, Andreas sutor, Jacussius Linkonis et Stanislaus Brostycz consules moderni et antiqui, | Johannes Thonsor, Andreas carnifex, Paulus sartor, Andreas aurifaber, Swathoslaus arcufex | et Nicolaus gener Zukowske iurati et scabini civitatis Gneznensis² totaque comunitas eiusdem civitatis recognoscimus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo tacta^b lingno^b vivifice Crucis corporaliter iuravimus, quod serenissimo principi et domino, domino Wladislao Dei gracia regi Polonie etc., domino nostro graciosissimo, quamdiu vitam duxerit in humanis, post ipsum vero inclito filio suo domino Wladislao et preclare domine, domine Zophie regine Polonie ac inclito principi domino Allexandro alias Witoldo magno duci Litwanie illustri tamquam tutoribus filii sui predicti, filio autem ipsius, quod absit, deficiente, illustri filie eiusdem domini regis, domine Hedwigi nondum nupte, semper fideles esse volumus, erimus, spondemus et sine dolo et fraude promittimus nec umquam aliquem vel aliquos dominos preter ipsos alios nobis eligemus vel queremus, quamdiu ipsis erit vita comes, dolo, fraude, colore, ingenio et occasione quibuslibet proculmotis. Harum vigore literarum quibus sigillum nostre civitatis est appensum Datum Gnezne die sabbato post festum sancti Viti anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo quinto.

^aalbo Dvslaus Or.

^btak Or.

¹Świniary par. Kłecko, na pn.-wsch. od Kłecka (Koz. 1 s. 317, 5 s. 379). Piotr wójt gnieźn., następca Jakuba występującego jeszcze 1421 (wyżej, nr 925/5), wyst. 1425 - 1435 (SHGWlkp.).

²Rajcy i ławnicy gnieźn. w większości nie znani. Janusz z Wielunia jako rajca, a Świętosław łucznik jako starszy cechu wyst. także 1448 (KDW XI), zaś Andrzej rzeźnik i Paweł krawiec jako rajcy - 1443 (KDW X).

Dokument Nr 1032

Poznań, 24 czerwca 1425

Król Władysław Jagiełło nadaje miastu Śródce prawo odbywania targów tygodniowych i dwukrotnych jarmarków.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania - jurydyki nr 42. Pergamin 423 × 268 + 123 mm. Dziurki w tekście, rdza. Dziury po sznurze do przywieszenia pieczęci, w których wtórnie nieudolnie przytwierdzono pieczęć biskupa poznańskiego Andrzeja Opalińskiego (1607 - 1623).
Reg.: KDW V, nr 412 (wg Or.).

||In nomine Domini amen. A||d perpetuam rei memoriam. Nos Wladislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum Cracowie, San|domirie, Syradie, Lancicie, Cuyawie, Lythwanie princeps suppremus, Pomeranie Russieque dominus et heres etc. ad preclara devocionis et fidei merita, quibus | reverendus in Christo pater dominus Andreas Poznaniensis episcopus¹ apud nostram maiestatem splendere dinoscitur, regie consideracionis intuitum dirigentes indu|cimur non indigne, ut in hiis, que suum ac sue Poznaniensis ecclesie comodum et utilitate prospiciunt suis votis, nos reddamus favorabiliores et benignos. Volentes itaque premissorum meritorum suorum intuitu opidi sui dicti Srzodka deprope civitatem nostram Poznaniensem situati² condicionem facere meliorem, ut sub felici nostro regimine utilia incrementa se senciat recepisse, forum septimanale singulis feriis quintis³ qualibet septimana ac eciam annuale bis in anno, videlicet in crastino sancte Margarethe [14 VII] et in octava sancti Michaelis Archangeli [6 X] singulis annis indulsimus ac tenore presencium indulgemus perpetuis temporibus celebrandum. Dantes plenam potestatem omnibus hominibus sexus utriusque et personis, cuiuscumque status, preeminencie vel dignitatis fuerint, ad dictum opidum Srzodka cum rebus et mercanciis ipsorum, cuiuscumque generis aut speciei vel precii fuerint, venie[...^a]s et in eodem res et mercancias suas ac bona quecumque emendi, ven[dendi^a], commutandi necnon disponendi et providendi de eidem, prout eis melius [et util^a]ius videbitur expedire et ad propria dispositis vel non dispositis absque solucione theolonei et omni impedimento cessante libere et secure redire ac reverti cum omnibus rebus et mercanciis suis plenam habeant libertatem, ita tamen, quod pannos coloratos in foro septimanali tantum nullam ibidem vendendi habe[bu^a]nt facultatem.
Quocirca vobis omnibus et singulis capitaneis, burgrabiis, tenutariis, procuratoribus, advocatis, consulibus, civibus, theoloneatoribus, quibuscumque Regni nostri officialibus et subditis presentibus requirendis, fidelibus nostris dilectis, mandamus, quatenus mercatores et alios quoscumque homines ad dictum forum septimanale et annuale, videlicet in crastino sancte Margarethe et in octava sancti Michaelis Archangeli, ut prefertur, venientes qualibet vice per trium dierum spacium in ipso opido Srzodka huiusmodi forum septimanale et annuale continuandum libere et sine aliquo impedimento permittatis et permitti faciatis, res ipsorum et mercancias exponere, forisare, emere, vendere et commutare iuxta ipsorum beneplacitum voluntatis. Harum quibus sigillum nostrum appensum est testimonio litterarum. Actum Poznanie ipso die sancti Johannis Baptiste anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo quinto⁴, presentibus reverendissimo in Christo patre domino Alberto Gneznensi archiepiscopo, Sandiwogio de Ostrorog pallatino Poznaniensi et capitaneo Maioris Polonie generali⁵, Andrea de Damabors Camenensi castellano⁶, Dobrogostio de Schamothuli Calissiensi subcamerario⁷, Priscone^b iudice Poznaniensi⁸ et Zaramba de Calynowa curie nostre marschalco⁹ ac aliis quampluribus testibus fidedignis. Datum per manus venerabilis Stanislai Czolek custodis Gneznensis, Regni Polonie vicecancellarii¹⁰, sincere nobis dilecti.

^adziurka Or.

^btak Or.

¹Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

²Śródka, miasto biskupie na prawym brzegu Warty, dziś w granicach miasta Poznania.

³W Or. skrót qu'tis odczytywany zazwyczaj jako quintis (podobny w skrócie daty rocznej: 1425). Nie można wykluczyć jednak mniej prawdopodobnego rozwiązania: quartis. Przypomnijmy, że nazwę Śródki wywodzi się od tygodniowych targów odbywanych w każdą środę (feria quarta). Być może zresztą, że właśnie dopiero niniejszy dok. zmieniał termin targu: ze środy na czwartek.

⁴Data zgodna z itinerarium wystawcy.

⁵Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

⁶Andrzej z Danaborza na Pałukach, podczaszy kal. 1423, kasztelan kamieński 1424, wojewoda kal. 1427, starosta nakielski 1432, zm. 1435 (PSB I s. 107; Spisy wlkp.).

⁷Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 796/4.

⁸Paszek z Gogolewa, zob. wyżej, nr 859/2.

⁹Wawrzyniec Zaremba z Kalinowy, zob. wyżej, nr 807/2.

¹⁰Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 990/2.

Dokument Nr 1033

Poznań, 28 czerwca 1425(?)

Król Władysław Jagiełło transumuje przywilej lokacyjny miasta Rogoźna wystawiony przez księcia Przemysła II.

Odpis: Kraków, Bibl. Czart., rkps 4 (Teki Naruszewicza), s. 15 - 19, pod datą: 28 czerwca 1424.

Uw.:O dacie zob. niżej, przypis 2.

In nomine Domini amen. Ad futuram rei memoriam. Ne error oblivionis gestis sub tempore versantibus in posterum pariat detrimentum, alta regum et principum consilia decreverunt et^a literarum apicibus et testium annotatione perhennari, ne lapsu temporis evanescant, proinde nos Wladislaus Dei gratia rex Poloniae necnon terrarum Cracoviae, Sandomiriae, Siradiae, Lanciciae, Cuyaviae Lithuaniaeque princeps supremus, Pomeraniae Russiaeque dominus et haeres significamus tenore praesentium, quibus expedit universis, quomodo in nostrae maiestatis praesentia personaliter constitutus fidelis noster Dobrogostius advocatus de Rogoszno¹, quandam litteram seu privilegium secundi Premislai olim ducis Poloniae coram nobis exhibuit et produxit, maiestati nostrae debita cum instantia supplicando, quatenus sibi eandem literam de innata nobis regiae maiestatis clementia ratificare, approbare, renovare et confirmare dignaremur, cuiusquidem literae (tenor^b) de [s. 16] verbo ad verbum sequitur et est talis:
[następuje dok. Przemysła II z kwietnia 1280 r. - KDW I, nr 615 (495a)].
[s. 18] Nos vero petitionibus eiusdem Dobrogostii tamquam iustis et rationem^a consonis benigniter acclinati praefatam ipsius literam seu privilegium in omnibus suis punctis, capitulis, articulis et clausulis in ea contentis, rata habentes atque grata, ex nostra scientia ratificamus, gratificamus, innovamus, confirmamus, approbamus et praesentis scripti patrocinio roboramus, decernentes ipsam robur perpetuae obtinere firmitatis, nihilominus tamen omnia iura nostra regalia, quibus utimur in praesenti vel quae nobis competere dinoscuntur, salva pro nobis et successoribus reservamus. Harum quibus sigillum nostrae maiestatis est appensum testimonio literarum. Actum Poznaniae feria quarta in vigilia beatorum Pe[s. 19]tri et Pauli Apostolorum anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo quarto², praesentibus reverendis in Christo patribus dominis Alberto sanctae Gnesnensis archiepiscopo et primate, Andrea Posnaniensis episcopo ecclesiarum³ ac magnificis et strenuis Sandivogio de Ostrorog (Posnaniensi^b)⁴, Jacobo de Konyeczpole Siradiensi palatinis⁵, Laurentio Zaramba marsalco curiae nostrae⁶, Dobrogostio de Schamotuli subcamerariis^a Kalisiensibus^a⁷, Vincentio de Schamothuli Myedzirzecensi⁸, Andrea de Domaborz Kamienecensi^a⁹, Thoma Pokosz^a Bidgostiensi¹⁰, Johanne de Lichin Srzemensis^a¹¹, Janussio Brzozoglowi (Landensi^b) castellanis¹² et aliis baronibus et militibus nostris fidelibus dilectis in numero copioso¹³. Datum per manus venerabilium Johannis decani Cracoviensis, cancellarii¹⁴ et Stanislai Czolek custodis Gnesnensis, cantoris Cracoviensis, scholastici Sandomiriensis ecclesiarum, vicecancellarii Regni Poloniae¹⁵, nobis sincere dilectorum.
Ad relationem magnifici Sandivogii de Ostrorog palatini Posnaniensis.

^atak Odpis

^b brak Odpis

¹Rogoźno, miasto królewskie w powiecie pozn. Wójt Dobrogost wyst. także 1424 (Poznań, WAP, Poznań Z. 7, k. 196), nie żył już 1436, kiedy to wyst. jego syn, wójt Sędziwój (ib., Poznań Gr. 1 k. 194). Sądząc po obydwu imionach, byli to bliżej nie zidentyfikowani Nałęcze, szlacheccy wójtowie dziedziczni.

²Data w tej formie niezgodna z itinerarium królewskim. Jagiełło w 1424 r. 28 czerwca przebywał w okolicach Mogilna, do Poznania dotarł dopiero w połowie lipca (A. Gąsiorowski, Itinerarium króla Władysława Jagiełły 1386 - 1434, Warszawa 1972, s. 79). Król był natomiast w Poznaniu 28 czerwca 1425. Datę poprawiamy więc ze względu na itinerarium. Kop. podaje wprawdzie: feria quarta, w wigilię św. Piotra i Pawła - i rzeczywiście w 1424 r. była to środa, sądzimy jednak, że kopista odczytał mylnie quarto zamiast quinto tak w dacie rocznej, jak i w dacie dziennej - a w 1425 wigilia święta Piotra i Pawła wypadała w czwartek (feria quinta ... anno guinto). Wreszcie lista świadków możliwa jest tak dla roku 1424 jak i dla 1425, ale porównanie z listami świadków występujących w innych dok. wystawianych w Wielkopolsce przez Jagiełłę podczas obydwu pobytów wskazuje na występowanie większej liczby tu wymienionych przy królu w 1425 r.

³Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

⁴Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4. Tak w 1424 jak i w 1425 r. był również starostą generalnym Wlkp.; pominięcie tego tytułu na liście świadków nieco dziwi.

⁵Jakub Koniecpolski, zob. wyżej, nr 776/4.

⁶Wawrzyniec Zaremba, zob. wyżej, nr 807/2.

⁷Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 796/4.

⁸Wincenty z Szamotuł, zob. wyżej, nr 977/4.

⁹Andrzej z Danaborza, zob. wyżej, nr 1032/6. Data 28 czerwca 1424 dla naszego dok. stanowiłaby najwcześniejszą (acz możliwą) wzmiankę o Danaborskim na kasztelanii kamieńskiej.

¹⁰Tomek z Pakości, zob. wyżej, nr 884/1.

¹¹Jan z Lichenia, zob. wyżej, nr 827/5.

¹²Janusz Brzozogłowy, zob. wyżej, nr 857/9. Był w tym czasie kasztelanem lędzkim.

¹³Zwrot in numero copioso ident. jak w nr 1038 (1425).

¹⁴Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 845/5.

¹⁵Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 990/2.

Dokument Nr 1034

Buk, 2 lipca 1425

Król Władysław Jagiełło transumuje dokument księcia Przemysła II dla Buku.

Kop.: Warszawa, AGAD, Metryka Koronna, t. 38, k. 1 - 1v. Wpis w transumpcie króla Zygmunta z daty: Kraków, 25 maja 1524. Tytuł: Confirmatio iurium civium de Buk.
Reg.: MRPS IV, suppl. nr 596 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Ne error oblivionis gestis sub tempore versantibus pariat in posterum detrimenta, alta regum et principum consilia decreverunt ea litterarum et testium fidedignorum annotacione perhennari, proinde nos Wladislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum Cracouie etc. significamus etc., quomodo nuper reverendus pater dominus Andreas episcopus Poznaniensis¹ maiestati nostre asistens, quoddam privilegium P(ri)mislai olim ducis Polonie exhibuit, petens a nobis ipsum privilegium, quod iam vetustate consumptum fuerat, ratificari et confirmari, cuius tenor sequitur in hec verba:
[następuje dok. księcia Przemysła II z daty: Poznań, 22 stycznia 1289? - KDW II, nr 635²].
[k. 1v] Nos igitur peticionibus prefati domini episcopi tanquam iustis et racionabilibus benigniter annuentes et ipsos cives de Buk³ in nostram et nostre protectionis tutelam suscipientes ac ipsis omnia iura, libertates et privilegia, quibus civitas nostra Pozn(aniensis) et alie civitates Maioris Polonie gaudent et utuntur, concedentes ipsum privilegium in omnibus suis punctis, capitulis, sentenciis et articulis innovamus, ratificamus et approbamus per presentes, decernentes ipsum robur obtinere perpetue firmitatis. Harum quibus sigillum nostrum est appensum testimonio litterarum. Mandantes nichilominus omnibus capitaneis, castellanis, burgrabiis, procuratoribus et viceprocuratoribus et aliis officialibus ac subditis Regni nostri, quatenus ipsos cives de Buk ab omnibus ipsorum iniuriis per quascumque personas, cuiuscumque status fuerint, quomodolibet illatis vel inferendis auctoritate nostra regia tueantur et defendant, gracie nostre sub obtentu. Actum in Buk ipso die Visitacionis Marie anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo quinto⁴, presentibus hiis nobilibus, strenuis et honorabilibus viris: Andrea de Domaborz castellano Camenecensi^a⁵, Dobrogostio de Schamotuli succamerario Calissiensi⁶, Przedvogio de Grandi cantore Wladislauiensi⁷, Nicolao de Thymyenycze subpincerna Poznaniensi⁸, Petro Cordebog subdapifero Poznaniensi⁹, Jacobo de Baranow¹⁰ multisque aliis nostris fidelibus fidedignis. Datum per manus venerabilis domini Czyolek custodis Gneznensis et cantoris Cracouiensis, Regni Polonie vicecancellarii¹¹. Relacio eiusdem Stanislai Czyolek etc., Regni Polonie vicecancellarii.

^atak Kop.

¹Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

²Dok. transumowany nosi w niniejszej kop. datę: anno Domini millesimo ducentesimo nonagesimo nono, w innych kop. (KDW II nr 635): millesimo CC LXXXX nono, co dało wydawcy i badaczom asumpt do przypuszczenia, że kopista omyłkowo wpisał jedną dziesiątkę (X). Pogląd ten ulega osłabieniu, jako że kop. w Metryce koronnej stanowi najstarszy znany przekaz dokumentu Przemysła II. Zmusza to do ponownego przeanalizowania jego daty.

³Buk, miasto biskupa pozn. na pd.-zach. od Poznania (SHGPoz. I).

⁴Data zgodna z itinerarium królewskim.

⁵Andrzej z Danaborza, zob. wyżej, nr 1032/6.

⁶Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 796/4.

⁷Przedwój z Grąd, zob. wyżej, nr 863/14.

⁸Mikołaj Kiełbasa z Tymieńca (par. Staw, na pn.-zach. od Blaszek w Kaliskiem), Grunwaldczyk, podczaszy pozn. 1418 - 1425, kasztelan bydgoski 1426/27, zm. po 1435 (GStar. s. 75).

⁹Piotr Korczbok, zob. wyżej, nr 847/2.

¹⁰Jakub z Baranowa (najpewniej Baranów nad Wisłą w Sandomierskiem), może ident. z dworzaninem królowej (?) 1412 (Elementa ad fontium editiones II, Roma 1960, s. 4), Grzymalitą, potem podstolim sandomierskim 1427 - 1440 (J. Krzepela, Księga rozsiedlenia rodów ziemiańskich w dobie jagiellońskiej cz. I, t. 1, Kraków 1915, s. 17), starostą lubelskim 1417 - 1418 (Dzieje Lubelszczyzny III, s. 128), łęcz. 1423 - 1440 (Spisy łęcz.).

¹¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 990/2.

Dokument Nr 1035

Słupca, 3 lipca 1425

Arcybiskup gnieźnieński eryguje parafię we wsi Ostrowo.

Odpis (ok. 1880 r.): Poznań, WAP, Spuścizny: H. Hockenbeck, nr 356 (wg kopii znajdującej się dawniej tamże, sygn. MS A IV, 13^c, k. 43v - 44, dziś zaginionej).

Albertus Dei gratia sancte Gnesnensis ecclesie archiepiscopus et primas venerabili et religioso fratri Syffrido abbati monasterii Landensis ordinis Cisterciensis¹ nostre dioecesis nobis in Christo dilecto salutem in Domino sempiternam. Ut locus ille per nos heri ad instantes preces vestras in villa vestra Ostrow² in ecclesiam parochialem suffragante Domino consecratus, erectus et fundatus pro amplius a divinis non vacet obsequiis, sed quod in eodem iugiter laus et gloria Deo omnipotenti et honor sempiternus atque christifidelium tam in administracione spiritualium sacramentorum, quam in praedicatione verbi divini refectio perseveret, eundem locum alicui sacerdotum idoneo et discreto, quem vos duxeritis deputandum infra hinc et festum Nativitatis Christi proximum [25 XII 1425], tenore praesentium damus in commendam. Qui sacerdos per vos sic deputatus in eodem loco consecrato in altari viatico seu portatili, tugurio prius facto et aqua benedicta asperso, exnunc possit et valeat omnia sacerdotalia exercere officia et hominibus utriusque sexus villarum infrascriptarum, videlicet Kownaty³, Radłowo⁴, Syrakowo⁵, Sarny⁶ et Ostrow praedictae^a, quas exnunc tanquam novas et nulli alteri ecclesiae parochiali incorporatas, ipsi loco et parochiae novae plantationis iungimus, annectimus et incorporamus, ecclesiastica ministrare sacramenta. Vobis autem omnibus hominibus utriusque sexus, cmethonibus et incolis, villarum suprascriptarum sub pena excommunicationis mandamus, quatenus illi sacerdoti commendatario in Ostrow tanquam vestro legitimo pastori in omnibus obediatis licitis et honestis ad ipsumque pro ecclesiasticis vobis ministrandis recurratis sacramentis. Nosque vos omnes et singulos a cura et obedientia omnium aliorum rectorum parochialium ecclesiarum absolvimus tenore praesentium mediante. Datum in Słupca in crastino Visitationis Marie Virginis anno Domini m cccc xx quinto.

^atak Odpis, zapewne zamiast praedicare

¹Zygfryd opat lędzki, zob. wyżej, nr 824/1.

²Ostrowo Kościelne wieś par. na pn.-zach. od Słupcy (Koz. 1 s. 208).

³Kownaty par. Ostrowo, na pn.-zach. od Słupcy (Koz. 1 s. 121, 4 s. 402).

⁴Radłowo par. Ostrowo, na pn. od Słupcy (Koz. 1 s. 247 - 248, 5 s. 225).

⁵Sierakowo par. Ostrowo, na pn.-zach. od Słupcy (Koz. 1 s. 277, 5 s. 292).

⁶Sarnowo (Sarny) par. Ostrowo, osada dziś nie istniejąca, leżała na pn.-zach. od Słupcy, koło wsi Skąpe (Koz. 1 s. 272 - 273; SHGWlkp.).

Dokument Nr 1036

Poznań, 4 lipca 1425

Biskup poznański zatwierdza fundację kanonii przy kolegiacie NMPanny w Poznaniu dokonaną przez mieszczkę śremską Katarzynę Gryczynę oraz transumuje dwa dokumenty rady miejskiej Poznania dotyczące zapisów czynszów przeznaczonych teraz na uposażenie kanonikatu.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania D 710. Pergamin 553 × 428 + 83 mm, gruby, dobrze zachowany. Dwie pieczęcie: 1. Na różowym kręconym sznurze pieczęć biskupa w żółtym wosku, średnicy ok. 40 mm, wyobrażająca apostołów w łodzi, pod którą herb Godziemba; napis: S. Andree x epi Poznaniensis x x x; 2. Na zielonym sznurze pieczęć kapituły poznańskiej w mandorlę (jak KDW IV, tabl. VIII).
Reg.: KDW V, nr 414 (wg Or.).

|| In || nomine Domini amen. Andreas Dei gracia episcopus Poznaniensis¹. Ad rei memoriam sempiternam. Cum inter mortalium acciones et opera nichil, tam salubre et stabile tamque efficax et solidum censeatur, | quam ad ea meditanda frequenter intendere, per que personarum Deo famulancium in ecclesiis aucto numero cultus divinus augeatur. Cum itaque honesta domina Katherina Griczina opidana de Srzem² zelo | pie devocionis accensa, quem habet et gerit in suis precordiis ad ecclesiam collegiatam Sancte Marie Virginis, sitam prope ecclesiam cathedralem Poznaniensem, cupiens pro sue et suorum parentum salutis re|medio in ipsa ecclesia collegiata cultum divinum adaugere, pro dote canonicatus et prebende in ipsa ecclesia collegiata Sancte Marie erigendis et fundandis ac eciam pro sustentacione canonici seu ministri eorumdem canonicatus et prebende dederit, deputaverit et donacione inter vivos fieri solita donaverit annis singulis quinque marcas annui census monete currentis in Regno Polonie in et super domo murata providi Michaelis Burchardi civis Poznaniensis, iacente in Circulo³ inter domos Swanschconis carnificis⁴ ab una et Johannis Grucza⁵ ab altera et super instita seu maccello mercatorum penes Elizabeth relictam Fawconis⁶ sitis in nostra civitate Poznaniensi, prout in littera inferius descripta plenius continetur, necnon alias quinque marcas similiter annui census in maccello carnificum, quinto in ordine a fine in manu dextra eundo intra maccella de foro salis, honeste domine Barbare relicte Swanschconis⁷ in civitate Poznaniensi. Et ob hoc nobis humiliter supplicaverit, quatenus in predictis censibus decem marcarum predictum canonicatum cum prebenda in dicta ecclesia collegiata Sancte Marie de novo fundare et erigere dignaremur. Nos donacionem prefate domine Katherine pro salute animarum tam pie, tam devote factam, benigniter amplectentes et benigno favore prosequi cupientes, predictam donacionem predictarum decem marcarum de consensu venerabilium fratrum nostrorum, dominorum capituli Poznaniensis confirmatos canonicatum cum prebenda in dicta ecclesia collegiata Sancte Marie super censu annuo predictarum decem marcarum sic, ut premittitur, per prefatam dominam Katherinam donatorum de novo creavimus et creamus in Dei nomine per presentes. Sed quia beneficium datur propter officium, statuimus et ordinamus, quod dictus canonicus, qui pro tempore fuerit, duas missas, unam de Beata Virgine die sabbati et aliam pro defunctis die, quo sibi placuerit, singulis septimanis per se vel alium legitime impeditus legere sit astrictus. Ius vero patronatus dictorum canonicatus et prebende ad dictam dominam, quamdiu vixerit, ea vero de hac luce sublata, ad officialem ecclesie nostre Poznaniensis et preconsulem civitatis Poznaniensis, qui pro tempore fuerint, perpetuo pertinebit, qui, quocienscumque ipsos canonicatum cum prebenda vaccare contingerit, ydoneam personam et in ordine sacerdotali constitutam, nobis et successoribus nostris investiendam de dictis canonicatu et prebenda presentabunt. Si vero predicti officialis et preconsul in iure presentandi concordes non fuerint, extunc nos et nostri successores personam ydoneam ad dictos canonicatum et prebendam presentandi habebimus omnimodam facultatem, canonicus autem predictus in ecclesia predicta incedat more canonicorum superpiliciatus. Cum autem prefata domina Katherina fundatrix dictorum canonicatus et prebende in senio constituta, vitam ducens in humanis, victum, quo sustentari valeat, non habeat competentem, eidem domine usum trium marcarum de dictis decem marcis, quoadusque vixerit, reservamus, postquam vero sic, ut Deo placuerit, migraverit ab hac luce, predicte tres marce ad dictos canonicatum seu ministrum ipsorum pleno iure pertinebunt. Et ut predicta donacio futuris temporibus inviolabilis perseveret, memorata domina Katherina oblatis duabus litteris in pargameno scriptis providorum preconsulis et consulum civitatis Poznaniensis, sigillo eiusdem civitatis rotunde figure, intus de viridi, extra vero de comuni ceris, in pensulis pergameni subappendentibus sigillatis, non viciatis, non cancellatis, sed omni prorsus vicio et suspicione carentibus, tenorum infrascriptorum, peciit supradictos census in eisdem litteris contentos predictis canonicatui et prebende applicari, uniri et incorporari necnon predictas litteras transsumi, trasscribi et exemplari cum interposic(i)one nostre auctoritatis et decreti. Nos vero petticionibus huiusmodi favorabiliter inclinati predictos census decem marcarum eisdem canonicatui et prebende applicavimus, univimus et incorporavimus necnon ad ius, proprietatem, iurisdicionem et defensionem ecclesiasticam asumpsimus, predictas quoque litteras transsumi et exemplari mandavimus necnon applicamus, unimus, incorporamus et assumimus per presentes decernentesque deinceps et inantea predicti census ecclesiastici nominentur et habeantur ac pro ipsorum solucione et quavis alia recuperacione ad forum ecclesiastici iudicis recurratur quodque predictis litteris, sic transsumptis, in iudicio et extra credatur et plena fides adhibeatur ac si littere originales apparerent. Quarumquidem litterarum, de quibus mencio facta est supra, tenores secuntur in hunc modum:
[następuje dok. rady miejskiej Poznania z daty: Poznań, 8 listopada 1420 - zob. wyżej nr 898].
Deinde alterius littere tenor sequitur, prout ecce:
[następuje dok. rady miejskiej Poznania z daty: Poznań, 8 stycznia 1417 - zob. wyżej nr 794].
Ut autem premissa omnia robur obtineant perpetue firmitatis, presentes nostras scribi nostrique ac dictorum dominorum capituli Poznaniensis sigillorum appensione iussimus communiri. Actum et datum Poznanie feria quarta infra octavas beatorum Petri et Pauli Apostolorum sub anno nativitatis Domini millesimo quadringentesimo vicesimo quinto, presentibus et consencientibus venerabilibus et honorabilibus fratribus nostris, dominis: Alberto Jastrzambyecz preposito⁸, Petro de Cobilino decano⁹, Johanne cantore¹⁰, Nicolao scolastico¹¹, Nicolao de Gorka cancellario¹², Vincencio decano¹³, Nicolao decretorum doctore, archidiacono Gneznensibus¹⁴, Paulo Srzemensi¹⁵, Jacobo Pczewensi archidiaconis¹⁶, Bartholomeo Rinconis¹⁷, Floriano¹⁸, Johanne de Scholowo¹⁹, Johanne Budconis²⁰, magistro Strzeschcone²¹, Nicolao Bronissii²², Nicolao Czothczani²³, Boguslao²⁴, Hectore²⁵, Petro de Nowecz²⁶, magistro Nicolao Coslowsky sacre theologie professore²⁷, Nicolao Lanthman²⁸ et Slupcone de Schamothuli²⁹ prelatis et canonicis ad sonum campane capitulariter congregatis.

¹Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

²Katarzyna Gryczyna, zob. wyżej, nr 898/22.

³Michał Burchard i rzeźnik Święszek, zob. wyżej, nr 860/15, 898/19.

⁴Michał Burchard i rzeźnik Święszek, zob. wyżej, nr 860/15, 898/19.

⁵Jan Grucza, zob. wyżej, nr 881/3.

⁶Elżbieta Fafkowa, zob. wyżej, nr 898/21.

⁷Barbara Święszkowa, zob. wyżej, nr 794/17.

⁸Wojciech Jastrzębiec syn Mikołaja z Borzysławic, scholastyk sandom. przed 1421, prepozyt pozn. 1421, kanonik krak. 1421, kanonik Św. Floriana w Krakowie 1427, kanonik łęczycki 1427, dziekan krakowski 1428, kanonik gnieźn. 1429, zm. 1431 (ZDM II nr 372, 418; Kor. II s. 189 - 190; Rep. Germ. III col. 43; Jaskulski nr 143).

⁹Piotr z Kobylina, zob. wyżej, nr 801/3.

¹⁰Kantor Jan, zob. wyżej, nr 928/7.

¹¹Mikołaj z Sumina, zob. wyżej, nr 889/6.

¹²Mikołaj z Górki i Wincenty z Marcinkowa, zob. wyżej, nr 789/3, 1.

¹³Mikołaj z Górki i Wincenty z Marcinkowa, zob. wyżej, nr 789/3, 1.

¹⁴Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 889/10.

¹⁵Paweł z Czechowa, zob. wyżej, nr 801/5.

¹⁶Jakub z Wyganowa, zob. wyżej, nr 889/7.

¹⁷Bartłomiej syn Rynka, zob. wyżej, nr 823/6.

¹⁸Florian z Poklatek, zob. wyżej, nr 789/5.

¹⁹Jan z Wszołowa, zob. wyżej, nr 804/8.

²⁰Jasiek z Czechla, zob. wyżej, nr 863/18.

²¹Strzeszek z Ułanowa, Mikołaj syn Bronisza i Mikołaj Ciotczany, zob. wyżej, nr 829/9, 5, 10.

²²Strzeszek z Ułanowa, Mikołaj syn Bronisza i Mikołaj Ciotczany, zob. wyżej, nr 829/9, 5, 10.

²³Strzeszek z Ułanowa, Mikołaj syn Bronisza i Mikołaj Ciotczany, zob. wyżej, nr 829/9, 5, 10.

²⁴Bogusław Świnka i Hektor z Koźminka, zob. wyżej, nr 823/7, 8.

²⁵Bogusław Świnka i Hektor z Koźminka, zob. wyżej, nr 823/7, 8.

²⁶Piotr z Nowca, zob. wyżej, nr 889/21.

²⁷Mikołaj Kozłowski, zob. wyżej, nr 977/25.

²⁸Mikołaj Lantman, zob. wyżej, nr 889/20.

²⁹Mikołaj Słupek, zob. wyżej, nr 828/15.

Dokument Nr 1037

Kościan, 7 lipca 1425

Król Władysław Jagiełło nakazuje sądom w Pyzdrach i w Kaliszu, aby zmusiły wymienionych Żydów do zwrotu dokumentu poręczycielskiego Pawłowi z Pleszewa.

Kop.: 1. Poznań, WAP, Kalisz Z. 4, k. 405. Wpis w 1425 r. 2. Tamże, Pyzdry Z. 5, k. 245. Wpis 4 września 1425.

Wladislaus^a Dei^a gracia^a rex Polonie^b etc.^c
Fidelibus nostris dilectis, burgrabiis, iudici, subiudici ceterisque officialibus nostro iudicio in Pysdri^d et in Kalis presidentibus, regiam graciam et omne bonum. Ex consideracione diuturna memoria induximus fidelia servicia Pauli de Pleschewo¹ ostensor(is) presencium nobis in expedicionibus nostris exhibita, in quibusdam serviciis quevis bona sua deperdidit, racione cuius deperdicionis in debito quindecim marcarum aput nostros Iudeos Muschky^e nominatos, pronunc in Pysdri^f morantes², cum usura earundem pecuniarum firmata super hac^g caucione fideiussoria est obligatus et iure coniunctus. Quibus eciam mandatum ^h-i

literarum dirigimus

, vobis omnibus et singulis seriose precipientes mandamus, quatenus, si libere mandato nostro obedire renuerint^j, literas dicti Pauli fideiussorias et adiudicatorias, quas pretuitu Pauli fideiussorum retinent, mox visis presentibus vi ad restituendum sepefato Paulo literas antedictas compellere faciatis. Nichilominus tamen penas omnes, quas fideiussores dicti Pauli erga eosdem Iudeos inciderunt, libere dimittere et de libris vestris eradicare non diferatis, ^l-ł

hic omni delacione et contradiccione, sub optentu gracie nostre, nunc negliere procurantes

. Datum in^m Costen sabbatoⁿ in^o octavas^p Visitacionis ^q-r

Beate Marie Virginis

anno Domini M° CCCC° XX° quinto^s³.
Relacio domini Johannis Marzyk^t⁴.

^abrak Kop. 1 (wyrwana część karty)

^bPollonie Kop. 1

^cbrak Kop. 2

^d[Pysd]ry Kop. 1

^eMusky Kop. 1

^fPysdry Kop. 1

^gbrak Kop. 1

^h-iliteratorie dignimus Kop. 2

^jrenuerit Kop. 2

^kpretuiti Kop. 2

^l-łw Kop. 1 tylko: gracie nostre sub optentu

^mbrak Kop. 2

ⁿdie sabbati Kop. 1

^oinfra Kop. 1

^poctavam Kop. 1

^q-rBeate et gloriose Virginis Marie Kop. 1

^sv Kop. 1

^tMusk[...] Kop. 2

¹Paweł (mieszczanin?) z Pleszewa w Kaliskiem nie zidentyfikowany.

²Żydzi pyzdrscy nie zidentyfikowani.

³Pobyt króla w Kościanie potwierdzony itinerarium.

⁴Jan Mężyk z Dąbrowy, zob. wyżej, nr 780/9.

Dokument Nr 1038

Kościan, 7 lipca 1425

Król Władysław Jagiełło transumuje przywileje poznańskiego domu joannitów.

Kop.: Poznań, AAP, CP 5, cz. 2, k. 1 - 3v: kopiariusz joannitów poznańskich z XVI w.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Quod magnifica regum decrevit fieri aucto[k. 1v]ritas, ratum atque firmum perpetuo debet permanere, proinde nos Wladislaus rex Polonie necnon terrarum Cracouie, Sandomirie, Siradie, Lancicie, Cviauie, Lithuanie princeps supremus, Pomeranie Russieque dominus et heres significamus tenore presentium, quibus expedit universis, quomodo in nostre maiestatis presentia personaliter constitutus preclarus princeps dominus Rvpertus dux Slesie, dominus Lobinensis et Haynoviensis, magister generalis fratrum ordinis sancti Joannis Sacri Sepulchri Dominici Hierosolimitani per Bohemiam, Poloniam, Austriam et Karynthiam etc.¹, frater noster charissimus, quasdam literas et privilegia felicis recordationis regum et ducum, verorum heredum olim Regni Polonie, antecessorum nostrorum et nostra, corram^a nobis exhibuit et produxit, maiestati nostre debita cum instantia supplicando, quatenus sibi dictas literas et privilegia de innata nobis regie benignitatis clementia ratificare, approbare, renovare et confirmare dignaremur, quarumquidem literarum et privilegiorum tenor per ordinem de verbo ad verbum sequitur et est talis:
[następuje dok. Konrada księcia mazowieckiego z daty: Włocławek, 1232 - KDW I, nr 140].
[k. 1v] Similiter tenor alterius litere seu privilegii:
[następuje dok. Władysława Odonica z 1238 r. - KDW I, nr 213]. [k. 2] Sequitur tenor alterius privilegii:
[następuje dok. Przemysła I z daty: Poznań, 1252 - KDW I, nr 300]. [k. 2v] Sequitur tenor alterius privilegii:
[następuje dok. króla Kazimierza Wielkiego z daty: Poznań, 5 stycznia 1335 - KDW II, nr 1143].
Sequitur tenor alterius privilegii:
[następuje dok. króla Kazimierza Wielkiego z daty: Poznań, 6 marca 1360 - KDW III, nr 1418].
[k. 3] Sequitur tenor ultimi privilegii:
[następuje dok. króla Władysława Jagiełły z daty: Oborniki, 1 maja 1394 - KDW II, nr 1943].
[k. 3v] Nos itaque peticionibus eiusdem domini Ruperti fratris nostri charissimi tanquam iustis et rationi consonis benigniter acclinati prefatas ipsius literas et privilegia cum omnibus et singulis punctis, capitulis, particulis et clausulis in eis contentis, rata habentes atque grata, ex certa nostra scientia ratificamus, gratificamus, innovamus, confirmamus, approbamus et presentis scripti patrocinio roboramus, decernentes ea robur obtinere perpetue firmitatis, salvis tamen omnibus iuribus nostris, que nobis in presentiarum competere dinoscuntur. Harum quibus sigillum nostre maiestatis est appensum testimonio literarum. Actum in Costen sabbato infra octavas Visitacionis Beate Marie Virginis gloriose anno Domini millesimo quadringentesimo vigesimo quinto², presentibus: reverendo in Christo patre domino Andrea episcopo Posnaniensi³ et magnificis ac strennuis Sandiuogio de Ostrorog palatino Posnaniensi⁴, Dobrogostio de Schamotuli succamerario Calissiensi⁵, Vincentio de Schamotuli Medzirzecensi⁶, Andrea Domaborski Camenensi⁷, Thoma de Pakoscz Bidgostiensi castellanis⁸ et Paulo Slodzey subdapifero Cracouiensi⁹ ac aliis militibus et baronibus nostris fidelibus dilectis in numero copioso. Datum per manus venerabilium Joannis decani Cracouiensis, cancellarii¹⁰ et Stanislai Cziolek custodis Gnesnensis, cantoris Cracouiensis, scholastici Sandomiriensis, vicecancellarii Regni nostri Polonias^a¹¹, sincere dilectorum.

^atak Kop.

¹Rupert syn Henryka IX księcia brzeskiego, przeor prowincji polsko-czeskiej joannitów 1422 - 1431, zm. 1431 (K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, I, Wrocław 1973, s. 207 - 209).

²Data zgodna z itinerarium królewskim.

³Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

⁴Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

⁵Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 796/4.

⁶Wincenty z Szamotuł, zob. wyżej, nr 977/4.

⁷Andrzej z Danaborza, zob. wyżej, nr 1032/6.

⁸Tomasz z Pakości, zob. wyżej, nr 884/1.

⁹Paweł, Paszek, Złodziej (Słodziej) z Biskupic i Pilchowic, był w l. 1416 - 1426 miecznikiem, nie podstolim krak., potem kasztelanem małogojskim 1426 - 1438, zawichojskim 1439 - 1445, starostą bieckim 1426 - 1430, 1434 - 1435 (PSB XXV s. 372 - 374).

¹⁰Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 845/5.

¹¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 990/2.

Dokument Nr 1039

Kościan, 8 lipca 1425

Władze miasta Wschowy ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność dla jego syna Władysława i córki Jadwigi.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 279. Pergamin 260 × 137 + 25 mm. Na pasku pergaminowym pieczęć miasta Wschowy w brązowym wosku o średnicy ok. 60 mm, jak Gumowski, Najst. piecz. miast, s. 250, poz. 523, dość dobrze zachowana, miska na brzegach pokruszona, ubytki fragmentów napisu, wizerunek słabo czytelny. Na odwrocie: Wschowa alias Frawstat (XV w.), inne informacje o treści i sygnatury (XVI - XVII w.).
Reg.: 1. Inventarium, s. 280 (wg Or.); 2. Index actorum, nr 1445.

Nos Nicolaus Hubnar magister civium, Henrich Coffmon, Hanke Faulbruke, Clos Nyedake^a, Mathis Herolth, Hanke Hermon, Nikel Zethmantel, Pyecz Coffman, | Jurge Bernehart, Hannus Wolgemunt moderni consules et antiqui necnon | Hannus pellifex, Andris Mader, Peter Gleber, Hannus Ekel iurati et scabini totaque comunitas civitatis^b Wschowa alias Fraustat¹ recognoscimus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo tacto ligno sancte et vivifice^c Crucis corporaliter iuravimus, quod serenissimo principi et domino, domino Wladislao Dei gracia regi Polonie etc., domino nostro graciosissimo, quamdiu vitam duxerit in humanis, post ipsum vero inclito filio suo domino Wladislao et preclare domine Zophie regine Polonie ac inclito principi domino Allexandro alias Witowdo magno duci Litwanie tamquam tutoribus filii sui predicti durante huiusmodi tutoria, filio autem ipsius, quod absit, deficiente, illustri filie sue domine Hedwigi virgini nondum nupte, semper fideles esse volumus, erimus, spondemus et sine dolo et fraude promittimus nec umquam aliquem vel aliquos preter ipsos dominos alios nobis eligemus vel queremus, quamdiu ipsis erit vita comes, dolo, ingenio, colore, fraude et occasione quibuslibet proculmotis. Harum vigore literarum quibus sigillum nostrum est appensum. Datum in Costen dio^d dominico infra octavas Visitacionis Beate Marie Virginis anno Domini millesimo quadringentesimo vigesimo quinto.

^aodczyt niepewny

^bnastępuje skr. nostre Or.

^cnastępuje skr. cu Or.

^dtak Or.

¹Członkowie władz miejskich Wschowy w większości skądinąd nie znani, tylko burmistrz Mikołaj Hubner, Hübner, Hubener, jest zapewne ident. z ławnikiem 1412 (KDW VII nr 688/4), rajca Henryk Kaufman (nazwisko czy zawód?) był burmistrzem 1412 (ib.). Ławnik Hanusz kuśnierz, może ident. z Janem kuśnierzem 1412 (ib.), a Andrzej Mader, Meder, z rajcą 1412 (ib.).

Dokument Nr 1040

Kościan, 8 lipca 1425

Władze miasta Skwierzyny ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność dla jego syna Władysława i córki Jadwigi.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 263. Pergamin 280 × 115 + 29 mm. Dwa paski pergaminowe do przywieszenia dwu pieczęci. Na odwrocie informacje o treści i sygnatury (XVII w.).
Reg.: 1. Inventarium, s. 280 (wg Or.); 2. Index actorum, nr 1462.

Nos Henrich advocatus, Henrich Thewtich magister civium, Petrus Swab, Jacobus Sachcze, Johannes | Branth moderni consules totaque comunitas civitatis Squirzina¹ recognoscimus tenore presencium, | quibus expedit universis, quomodo tacto ligno sancte et vivifice Crucis corporaliter iuravimus, | quod serenissimo principi et domino, domino Wladislao Dei gracia regi Polonie etc., domino nostro graciosissimo, quamdiu vitam duxerit in humanis, post ipsum vero inclito filio suo domino Wladislao et preclare domine Zophie regine Polonie ac inclito principi domino Allexandro alias Witowdo magno duci Litwanie tamquam tutoribus filii sui predicti durante huiusmodi tutoria, filio autem ipsius, quod absit, deficiente, illustri filie sue domine Hedvigi virgini nondum nupte, semper fideles esse volumus, spondemus et sine dolo et fraude promittimus nec umquam aliquem vel aliquos preter ipsos dominos alios nobis eligemus vel queremus, quamdiu ipsis erit vita comes, dolo, ingenio, colore, fraude et occasione quibuslibet proculmotis. Harum vigore litterarum quibus sigillum nostrum appensum est testimonio litterarum. Datum in Costen die dominico infra octavas Visitacionis Beate Marie Virginis anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo quinto.

¹Członkowie władz miejskich Skwierzyny (miasto w powiecie pozn.) skądinąd nie znani.

Dokument Nr 1041

[Kościan], 8 lipca 1425

Władze miasta Międzyrzecza ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność [dla jego syna Władysława i córki Jadwigi].

Reg.: Kórnik, Bibl. Kórn., rkps 203, k. 58, w kopiariuszu z XVI w., wg Or. niegdyś w Archiwum Koronnym, dziś nieznanego.
Wyd. reg.: 1. Inventarium, s. 280; 2. Index actorum, nr 1444.

Uw.:Miejsce wystawienia dok. ustalono wg itinerarium odbiorcy. Treść dok. była zapewne identyczna jak dok. nr 1024.

Die dominico infra octavam Visitacionis Marie anno Domini 1425 consules et tota comunitas civitatis Medzyrzeczensis omagium fidelitatis Wladislao regi Polonie fecerunt et iuramentum confirmaverunt.

Dokument Nr 1042

Kościan, 9 lipca 1425

Król Władysław Jagiełło ustala zasady wyboru władz miejskich i cechowych w Kościanie.

Kop.: 1. Poznań, WAP, Poznań Gr. 136, k. 444v - 445. Oblata 1 kwietnia 1580. Tytuł: Ingrossatio literarum pro parte civium Costensium; 2. Warszawa, AGAD, Archiwum Publiczne Potockich, rkps 304, k. 28 - 29; to samo: Poznań, Bibl. Racz., rkps 85, nr 50 (dwa późne odpisy tomu rewizji listów wlkp. z okazji lustracji 1564/65 r.). Tytuł: Consensus serenissimi regis Vladislai super electione consweta proconsulis, consulum, scabinorum et magistrorum artificum in civitate Koscian.

In nomine Domini amen. Omnium rerum actiones et opera successione temporum laberentur et sub oblivionis nube caderent consepulta, nisi eas cotidie^a literarum et testium frequentia [k. 28v] renovaret, proinde nos Wladislaus Dei gratia rex Poloniae necnon terrarum Cracouiae, Sandomiriae, Siradiae, Lanciciae, Cuiauiae Lithwaniaeque princeps supremus, Pomeraniae Russiaeque dominus et haeres etc. significamus tenore praesentium, quibus expedit universis, praesentibus et futuris, praesentium noticiam habituris, quomodo cives et incolae civitatis nostrae Costensis coram nobis constituti humili^b devotione^c maiestati nostrae supplicarunt, quatenus consuetudinem ^d-e

de electione

proconsulis, consulum, scabinorum et magistrorum artificum per ipsos semper tentam conservari^f dignaremur. Nos itaque attendentes, quod iusta petentibus non est denegandum^g assensus quodque per hoc civitatis nostrae praedictae Costensis utilia recipiat incrementa, condicio electionem huiusmodi proconsulis, consulum, scabinorum et magistrorum artificum circa cives et incolas civitatis Costensis praedictae perpetuo relinquimus, plenam et omnimodam facultatem eligendi proconsulem, consules, scabinos et magistros artificum singulis annis solitis temporibus et alias, dum et quando ipsis expediens videbitur, concedimus et largimur tenore praesentium mediante. Ita tamen, ut quotiescunque ipsos electionem huiusmodi tractare contingerit, quod capitaneus civitatis vel ipsius burgrabius, qui pro tempore fuerit, velut nostram personam repraesentans ad ^h-i

huiusmodi electionem

immitetur^j et ab ipso consensus pro electione per ipsos, quotiescunque electionem fieri contigerit, requiretur^k et vice maiestatis nostrae capitaneo vel burgrabio aut nobis, si nunc^l forte contingerit nos adesse, pro consensu grates refferantur et honor debitus cum reverentia [k. 29] impendatur. Si vero capitaneus aut burgrabius in sui absentia pertinaciter noluerit in ipsorum electionem consentire, nihilominus cives praedicti ad electionem et ipsius consumationem procedant^ł ac si super^m inde consensumⁿ capitanei vel burgrabii plenum habuissent. Harum quibus sigillum nostrum appensum est testimonio literarum. Actum in Costen feria secunda in octava Visitationis Beatae Mariae Virginis gloriosae anno Domini mille[k. 445]simo quadringentesimo vigesimo quinto^o¹, presentibus reverendo^p in Christo patre domino Andrea episcopo Posnaniensi² necnon magnificis et strenuis Sandiuogio de Ostrorog Posnaniensi et capitaneo Maioris Poloniae generali³, Jacobo de Konieczpolie Siradiensi pallatinis⁴, Dobrogostio de Samotuły succamerario Callisiensi⁵, Andrea Domaborski Camenensi⁶, Thoma Bydgostiensi castellanis⁷, Petro Bninski⁸ et aliis testibus ad praemissa. Datum per manus venerabilium Joannis Safraniecz decani Cracouiensis, cancellarii⁹ et Stanislai Ciołek custodis Gneznensis et cantoris Crac(ouiensis), vicecancelarii Regni Poloniae¹⁰, nobis sincere^q dilectorum.
Ad relationem ^r-s

eiusdem Stanislai

Ciołek Regni Poloniae vicecancellarii.

^acollidie Kop. 2

^bhumile Kop. 2

^cdevotioni Kop. 2.

^d-eet electionem Kop. 2

^fconservare Kop. 2

^gderogand(...) Kop. 2

^h-ielectionem huiusmodi Kop. 2

^jmutetur Kop. 2

^krequiratur Kop. 2

^ltunc Kop. 2

^łprocedatur Kop. 2

^mper Kop. 2

ⁿconsensus Kop. 2

^o1425 Kop. 2

^preverendis Kop. 1

^qsumma Kop. 1

^r-sdomini Kop. 1

¹Data zgodna z itinerarium królewskim.

²Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

³Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

⁴Jakub Koniecpolski, zob. wyżej, nr 776/4.

⁵Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 796/4.

⁶Andrzej z Danaborza, zob. wyżej, nr 1032/6.

⁷Tomek z Pakości, zob. wyżej, nr 884/1.

⁸Piotr z Bnina wyst. od 1407, potem kasztelan gnieźn. 1428, starosta mosiński, zm. 1448 (PSB XXVI s. 385 - 386).

⁹Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 845/5.

¹⁰Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 990/2.

Dokument Nr 1043

[Kościan], 9 lipca 1425

Król Władysław Jagiełło uposaża dziesięcinami ze swego folwarku pod Kościanem szpitale kościańskie.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Gr. 123, k. 515v - 516, w oblacie z 11 września 1684.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Vladislaus Dei gratia rex Poloniae necnon terrarum Cracoviae, Sandomiriae, Syradiae, Lanciciae, Cuiaviae Lythuaniaeque princeps supremus, Pomeraniae Russiaeque dominus et haeres. Licet regiae celsitudinis solicitudinisque omni teneamur intendere profectibus peculiari, tamen quodam debito fatetur se illis obligari magnis, quos manus tetigit omni et in hac mundi area ab omnibus derelicti vertere regia expectant, subsidia omnis munificentia refecti possent vacare suis contemplationibus et Altissimi clementia pro nobis et nostris successoribus tum denotatione nostri exorare cumque expedit nobis talia in hoc seculo agere commercia, ut in futuro pro eis multiplicato fructu valeamus suscipere sempiterna, proinde volentes diem extremi iudicii pietatis praevenire operibus et terrena commutare pro aeternis, decimam post araturas allodii nostri regalis ibidem ante civitatem Costen(sem) circa viam, qua itur Wschowam, in manu sinistra locati¹, ad usum debilium infirmorum et leprosorum extra civitatem Costensem nostram degentium vobis conferimus et largimur habendi, tenendi et utifruendi et pacifice temporibus perpetuis possidendi. Cuiusquidem decimae nostrae media pars pro debilibus infirmis ad hospitale, alia vero media pars leprosis ad Sanctam Crucem extra muros civitatis Costensis² et praeposito, praefertur, cedet et pertinebit perpetuo. Harum quibus sigillum nostrum appensum est testimonio literarum. Actum in curia nostra feria 2^da intra octavas Visitationis BMV anno Domini 1425, praesentibus ibidem venerabili in Christo patre domino^a Andrea episcopo Posnaniensi³ necnon magistro Srzemensi^b atque nobilibus Sandivogio de Ostrorog palatino Posnaniensi et capitaneo Maioris Poloniae generali⁴, Dobrogostio de Szamotuli succamerario Posnaniensi⁵, Andrea de Domaborz castellano Camenensi⁶, Przybislao de Srzem^b dapifero Posnaniensi⁷, Laurentio Zaremba de Kalinowa curiae regalis marschalco⁸, testibus ad praemissa. Datum per manus venerabilium Joannis decani Cracoviensis, Regni Poloniae cancellarii⁹, Stanislai Czołek custodis Gnesnensis et cantoris Cracouiensis, Regni Poloniae vicecancellarii¹⁰, fratri^c nobis dilectorum.
Ad relationem eiusdem venerabilis Stanislai custodis Gnesnensis et cantoris Cracouiensis, Regni Poloniae vicecancellarii.

^adomini Kop.

^btak Kop.

^ctak Kop., zamiast sincere

¹Późniejsze Gurostwo, folwark królewski tuż na pd. od Kościana, przy drodze do Wschowy.

²O szpitalu Św. Krzyża w Kościanie zob. Now. II s. 656.

³Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

⁴Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

⁵Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 796/4.

⁶Andrzej z Danaborza, zob. wyżej, nr 1032/6.

⁷Przybysław z Gryżyny, zob. wyżej, nr 859/8.

⁸Wawrzyniec Zaremba, zob. wyżej, nr 807/2.

⁹Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 845/5.

¹⁰Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 990/2.

Dokument Nr 1044

Śrem, 11 lipca 1425

Władze miasta Śremu ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność dla jego syna Władysława i córki Jadwigi.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 278. Pergamin 283 × 178 + 50 mm. Na pasku pergaminowym miska pieczętna. Na odwrocie: Litera omagii civium in Srzem (XV w.) i inne informacje o treści i sygnatury (XVI - XVII w.).
Wyd.: 1. Raczyński, Kodex, nr 116 (wg Or.); 2. Städtebuch, s. 52.
Reg.: 1. Inventarium, s. 280 (wg Or.); 2. Index actorum, nr 1447.

Nos Johannes Goczalko proconsul¹ necnon et iurati civitatis Srzemensis Nicolaus Drigala, Nicolaus | Slang, Nicolaus sutor, Johannes Bedno, Hanlinus Grunberg consules moderni, Stanislaus sutor, Nicolaus | Pancala, Nicolaus Trio, Johannes Cabath, Albertus Pyassek, Johannes Kytha, Stanczel scabini² necnon et magistri artificum Bronissius³ et Nicolaus Polewka inter carnifices, Mathias et Jacobus inter lanifices, Nicolaus Cvlig, Johannes Goldberg inter sutores, Martinus Gorczicza et Johannes Orlik inter pistores, Johannes Jayko, Johannes Pschenycza inter fabros, iurati necnon et tota comunitas tocius civitatis predicte Srzemensis² recognoscimus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo tacto ligno sancte et vivifice Crucis corporaliter iuravimus, quod serenissimo principi et domino, domino Wladislao Dei gracia regi Polonie etc., domino nostro graciosissimo, quamdiu vitam duxerit in humanis, post ipsum vero inclito filio suo domino Wladislao et preclare domine Zophie regine Polonie ac inclito principi domino Allexandro alias Witowdo magno duci Litwanie tanquam tutoribus filii sui predicti durante tutoria huiusmodi, filio autem ipsius, quod absit, deficiente, illustri filie sue Heduigi virgini nondum nupte, semper fideles esse volumus, erimus, spondemus et sine dolo et fraude promittimus nec umquam aliquem vel aliquos preter ipsos dominos alios nobis eligemus vel queremus, quamdiu ipsis erit vita comes, dolo, ingenio, colore, fraude et occasione quibuslibet proculmotis. Harum vigore literarum quibus sigillum nostrum civitatis Srzem est apensum. Datum et actum in Srzem feria quarta proxima ante festum Margarethe Virginis anno Domini millesimo quadringentesimo vigesimo quinto.

¹Jan Goczałek, zob. wyżej, nr 817/6.

²Nie zidentyfikowani Bronisz może ident. z wyst. w Śremie 1418 (wyżej, nr 817/7).

Dokument Nr 1045

Środa, 12 lipca 1425

Władze miasta Pobiedzisk ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność dla jego syna Władysława i córki Jadwigi.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 280. Pergamin 277 × 165 + 25 - 37 mm. Pasek pergaminowy do przywieszenia pieczęci, po drugim nacięcie. Na odwrocie: Pobyedzyszky (XV w.) i inne informacje o treści i sygnatury (XVI - XVII w.).
Reg.: 1. Inventarium, s. 298 (wg Or.); 2. Index actorum, nr 1464.

Nos infrascripti Mathias preconsul dictus Panek, Lorek textor, Johannes | sartor, Jacussius textor, Purchla^a, Paulus Palecz consules, Petrus advocatus, | Nicolaus Szykora, Laurencius Gambalicz, Nicolaus Gyeszauis^a, Andreas Poculowicz, | Stephanus Manszyk scabini, Mathias Gabenek, Andreas Gaglasza textorum, Albertus Szercze, Mathias Szyrwathka pistorum, Stanislaus Wanglewszky, Albertus Smirag^a carnificum, Johannes Slomich, Nicolaus sartorum magistri et iurati et senes tocius comunitatis civitatis Pobedzesszky¹ prius nominate recognoscimus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo tacto ligno sancte et vivifice Crucis corporaliter iuravimus, quod serenissimo principi et domino, domino Wladislao Dei gracia regi Polonie etc., domino nostro graciosissimo, quamdiu vitam duxerit in humanis, post ipsum vero inclito filio suo domino Wladislao et preclare domine Zophye regine Polonie ac inclito principi domino Allexandro alias Witowdo magno duci Lithwanie tamquam tutoribus filii sui predicti durante huiusmodi tutoria, filio autem ipsius, quod absit, deficiente, illustri filie sue domine Hedwigy virgini nondum nupte, semper fideles esse volumus, erimus, spondemus et sine dolo et fraude promittimus nec umquam aliquem vel alias preter ipsos dominos alios nobis elegemus vel queremus, quamdiu ipsis erit vita comes, dolo, ingenio, colore, fraude et occasione quibuslibet proculmotis. Harum vigore literarum quibus sigillum nostrum est appensum. Datum in Srzoda feria quinta in vigilia sancte Margarethe anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo quinto.

^aodczyt niepewny

¹Pobiedziska, miasto królewskie w powiecie gnieźn. Rajca Paweł Palec może ident. z rajcą Pawłem 1424 (Roty V, nr Gniezno 256).

Dokument Nr 1046

[Środa], 12 lipca 1425

Władze miasta Poznania ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność [dla jego syna Władysława i córki Jadwigi].

Reg.: Kórnik, Bibl. Kórn., rkps 203, k. 55, w kopiariuszu z XVI w., wg Or. niegdyś w Archiwum Koronnym, dziś nieznanego.

Uw.:Miejsce wystawienia dok. ustalone wg itinerarium odbiorcy. Treść dok. była zapewne identyczna jak dok. nr 1024.

Anno Domini 1425 advocatus et consulatus civitatis Poznaniensis et universa comunitas fecerunt omagium Wladislao Polonie regi et iuramentum confirmaverunt feria quinta in vigilia sancte Margarethe.

Dokument Nr 1047

[Środa], 12 lipca 1425

Władze miasta Środy ślubują królowi Władysławowi Jagielle wierność [dla jego syna Władysława i córki Jadwigi].

Reg.: Kórnik, Bibl. Kórn., rkps 203, k. 57v, w kopiariuszu z XVI w., wg Or. niegdyś w Archiwum Koronnym, dziś nieznanego.
Wyd. reg.: 1. Inventarium, s. 298; 2. Index actorum, nr 1448.

Uw.:Miejsce wystawienia dok. ustalono wg itinerarium odbiorcy. Treść dok. była zapewne identyczna jak dok. nr 1024.

Feria quinta in vigilia sancte Margarethe Virginis anno Domini 1425 consules et tota comunitas civitatis Sredensis fecerunt omagium fidelitatis Wladislao regi et iuramentum confirmaverunt.

Dokument Nr 1048

Koło, 17 lipca 1425

Król Władysław Jagiełło eryguje prepozyturę w kościele parafialnym w Środzie.

Or.: Poznań, AAP, DS perg. 1 (dawniej: Środa - kolegiata A 1). Pergamin 515 × 264 - 256 + 90 mm. Górny prawy margines uszkodzony. Dwie dziury do przytwierdzenia sznura do pieczęci. Na odwrocie informacje o treści i oblatach (XV - XVIII w.).
Kop.: tamże, Acta consistorii 126, k. 270v - 271v. Wpis 9 maja 1585.
Reg.: KDW V, nr 419 (wg Kop.).

|| In nomine Domini amen. || Ad perpetuam rei memoriam. Etsi circa beneficia libertatis ecclesiastica totis nostris affectibus aspiramus, ad ea tamen pre|cipue mens nostra dirigitur et devocio provocatur, per que gloria Domino in excelsis cum cordis iubilo votum supplici pluralitate in ecclesia militante decantetur, ut per hoc crescat | devocio in populo et premium benefactoribus hominibusque bone voluntatis ex merito subsequatur, proinde nos Wladislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum Cracouie, Sando|mirie, Syradie, Lancicie, Cuyauie Lythwanieque princeps supremus et heres Russye etc. significamus tenore presencium, quibus expedit universis, tam presentibus, quam futuris, presencium noticiam habituris, quomodo accensi zelo interne devocionis divine^a maiestatis cultum, prout nobis ab^b Alto permittitur, ampliare taliter cupientes, quod aucto personarum spiritualium numero in pascuis verbo Dei florentibus glorificetur Dominus, a quo queque habet humana condicio, ecclesiam parrochialem Srzedensem Poznaniensis diocesis in preposituram sive titulum prepositure redegimus¹ auctoritate nostra regia decernentes et volentes, ut exnunc et inantea ecclesia parrochialis predicta titulo prepositure gaudeat et non aliter, quam prepositura appelletur. Et quia monstrum cunctis monstruosius monstris ecclesiam esse acephalam arbitramur, annuimus^c, ut canonici prebendati dicto preposito ut capiti iuxta donacionum facultates adiungantur, qui preposito in licitis et honestis pareant et intendant horisque de Domina et aliis iuribus ecclesie ad instar aliarum ecclesiarum collegiatarum eorum cerimoniis vacent, quibus ut facultates pro ipsorum neccessitate suppetere possint, ex certa nostra sciencia rathas, gratas atque firmas habemus donaciones, uniones et incorporaciones bonorum, censuum, missalium et oblacionum per honorabilem Bartholomeum prepositum Srzedensem² de mensa sua ceterosque benefactores de bonis suis a Deo collatis factas, decernentes ipsas robur optinere perpetue firmitatis. Collacionem vero et presentacionem prepositure predicte tociens, quociens ipsam vacare contigerit, pro nobis et nostris successoribus reservamus, salvo iure collatorum et fundatorum prebendarum predictarum, quibus in iure ipsorum presentandi non intendimus derogare. Harum quibus sigillum nostrum appensum est testimonio literarum. Actum in Colo feria tercia proxima post festum Divisionis Apostolorum anno Domini millesimo quadringentesimo vigesimo quinto³, presentibus magnificis et nobilibus: Sandziwogio de Ostrorog pallatino Poznaniensi⁴, Vincencio de Schamotuli castellano Medzirzeczensi⁵, Johanne de Lychin Srzemensi⁶, Martino de Calynowa Syradiensi⁷, Cristino de Cozeglowy Sandeczensi castellanis⁸ et Laurencio Zaramba marschalco curie nostre⁹, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis. Datum per manus venerabilium Johannis decani Cracouiensis¹⁰, Stanislai Czolek custodis Gneznensis, cantoris Cracouiensis, Regni Polonie cancellarii et vicecancellarii¹¹, sincere nobis dilectorum.
Relacio eiusdem venerabili Stanislai Czolek custodis Gneznensis et cantoris Cracouiensis, Regni Polonie vicecancellarii.

^asłowo przerabiane Or.

^bsłowo powtórzone Or.

^camnuimus Or.

¹O kolegiacie NMPanny w Środzie zob. Now. II s. 604 n.

²Bartłomiej syn Rynka, zob. wyżej, nr 823/6.

³Data potwierdzona itinerarium królewskim.

⁴Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

⁵Wincenty z Szamotuł, zob. wyżej, nr 977/4.

⁶Jan z Lichenia, zob. wyżej, nr 827/5.

⁷Marcin Zaremba z Kalinowy, zob. wyżej, nr 807/1.

⁸Krystyn z Koziegłów, zob. wyżej, nr 857/6. Był w tym czasie starostą kolskim.

⁹Wawrzyniec Zaremba, zob. wyżej, nr 807/2.

¹⁰Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 845/5.

¹¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 990/2.

Dokument Nr 1049

Koło, 17 lipca 1425

Król Władysław Jagiełło nakazuje, aby sprawy sądowe klasztoru cystersów z Obry rozpatrywać tylko na sądach wiecowych i starościńskich.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 8, k. 203v - 204. Wpis 25 października 1425.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie.
Iudici, subiudici, camerariis ceterisque officialibus [k. 204] iudicio nostro in Costen presidentibus, fidelibus nostris, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Exposuit nobis venerabilis et religiosus vir Hermannus abbas monasterii de Obra¹, quomodo ad terminos particulares seu ad vestri presenciam per nonnullos trahitur terminos, gravatur laboribus et expensis, quas facit in gravanen^a monasterii sui et iacturam. Unde mandamus vobis omnino habere volentes, quatenus predictum abbatem in huiusmodi terminis particularibus nulla audeatis iudicare racione, sed omnes causas suas ad colloquium seu terminos generales aut ad capitaneum nostrum Maioris Polonie terminandas remittatis, efficientes, quod decetero per evocacionem ad vestri presenciam nullam dampnum aut preiudicium paciatur. Secus facere pro gracia nostra non ausuri. Datum in Colo feria tercia ipso die sancti Allexi anno Domini M° CCCC XXV².
Dominus rex per se.

^atak Kop.

¹Herman opat klasztoru cystersów w Obrze wyst. 1416 - 1450 (SHGWlkp.), nie można jednak wykluczyć, że w tym czasie wyst. kilka osób o tym samym imieniu.

²Data zgodna z itinerarium królewskim.

Dokument Nr 1050

Koło, 17 lipca 1425

Król Władysław Jagiełło ustanawia nowe terminy jarmarków w Kaliszu.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 3456. Pergamin 493 × 345 × 85 mm. Dziurki po sznurze do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie informacje o treści i sygnatury (XV - XVIII w.).
Wyd.: 1. KGV, 1869; 38, s. 633 - 634 (wg Or.); 2. Rocznik Kaliski 6, 1973, s. 289 - 290 (wg Or., ekscerpowany).
Reg.: Senkowski - Sułkowska, nr 41 (wg Or.).

|| ^aIn nomine Domini amen. A||d perpetuam rei memoriam. Cum inter humane nature comoda nichil dignius memoria habeatur, oportunum existit, | ut actus hominum litterarum apicibus et testium anotacione perhennentur, ne lapsu temporis simul cum tempore evanescant, proinde nos Wladislaus Dei gracia rex | Polonie necnon terrarum Cracowie, Sandomirie, Syradie, Lancicie, Cuyawie Lithwanieque princeps supremus, Russie, Pomeranie dominus et heres etc. signifi|camus tenore presencium, quibus expedit universis, tam presentibus, quam futuris, presencium noticiam habituris, quomodo inter alias occupacionis nostre curas ad hoc studium mentis nostre extenditur, ut civitates nostre sub felici nostro regimine in suis utilitatibus, proventibus et comodis debite augeantur. Volentes itaque civitatis nostre Kalissiensis condicionem facere meliorem, in dicta civitate nostra Kalissiensi annuale forum singulis annis, primum ipso die beatorum Philippi et Jacobi Apostolorum [1 V], secundum vero in festo sancti Martini Confessoris [11 XI], ab omnibus mercatoribus et cuiuscumque status, condicionis, sexus vel gradus hominibus in omnibus mercanciis et rebus cuiuscumque generis existant, statuimus exercendum perpetue et in ewum, decernentes, ut quicumque homines ad dictam civitatem nostram cum rebus suis vendendi vel emendi gracia accesserint, securitate nostra accedendo et recedendo pociantur, nisi tales sint, quos iura non permittant et quibus merito fidedignorum consorcia denegantur. Tali condicione, quod si prefatum forum, quod in festo beatorum Philippi et Jacobi Apostolorum statuimus exercendum, foro annuali Cracowiensi, quod in festo Translacionis beati Stanislai Martiris [27 IX] consuetum est exerceri, derogaret, vel ipsum in aliquo impediret, extunc ipsum revocamus peramplius nunquam in festo predicto beatorum Philippi et Jacobi Apostolorum exercendum, sed ad aliud tempus competens et congruum prefatum forum annuale transferimus. Forum vero, quod semper in festo Assumpcionis Marie [15 VIII] exerceri consueverat, anullamus et anichilamus removentes. Harum quibus sigillum nostrum presentibus est appensum testimonio litterarum. Actum et datum in Colo feria tercia ipso die beati Alexii Confessoris anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo quinto¹, presentibus magnificis, strennuis et nobilibus: Sandiwogio de Ostrorog Poznaniensi², Jacobo de Coneczpole Syradiensi palatinis³, Cristino de Cozeglowy Sandecensi⁴, Martino de Kalynowa Syradiensi⁵, Thoma de Pakost Bidgostiensi castellanis⁶ et Martino de Slawsko subcamerario Poznaniensi⁷ et aliis quampluribus fidedignis testibus. Per manus venerabilium Johannis decani Cracouiensis, cancellarii⁸, Stanislai Czolek custodis Gneznensis, vicecancellarii Regni Polonie⁹, sincere nobis dilectorum.
Ad relacionem eiusdem domini Stanislai Czolek custodis Gneznensis, cantoris Cracowiensis, R(egni) P(olonie) vicecancellarii.

^ainicjał wysokości całego tekstu Or.

¹Data zgodna z itinerarium królewskim.

²Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

³Jakub Koniecpolski, zob. wyżej, nr 776/4.

⁴Krystyn z Koziegłów (starosta kolski), zob. wyżej, nr 857/6.

⁵Marcin Zaremba, zob. wyżej, nr 807/1.

⁶Tomek z Pakości, zob. wyżej, nr 884/1.

⁷Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 811/2.

⁸Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 845/5.

⁹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 990/2.

Dokument Nr 1051

Koło, 17 lipca 1425

Król Władysław Jagiełło zwalnia mieszkańców Kalisza od płacenia ceł i targowego w Królestwie.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 3457. Pergamin 322 - 314 × 178 + 74 mm. Nacięcia po pasku do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie informacje o treści i sygnatury (XVI - XVII w.).
Wyd.: 1. KGV, 1869, 39, s. 649 (wg Or.); 2. Rocznik Kaliski 6, 1973, s. 290 - 291 (wg Or., ekscerpowany).
Reg.: Senkowski - Sułkowska, nr 42.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie Lythwanieque princeps supremus et heres Russye etc. significamus tenore presencium, | quibus expedit universis, quomodo cupientes civitatis nostre Kalisiensis condicionem facere meliorem, civibus, mercatoribus, vecto|ribus et salis ductoribus in ipsa civitate Kalisiensi existentibus, ab omnibus solucionibus et exaccionibus theloneorum et foren|sium per universum Regnum nostrum, quocumque ipsos cum rebus mercanciis diverti contigerit, omnimodam dedimus et contulimus damusque et conferimus libertatem ad nostre dumtaxat beneplacitum voluntatis. Quocirca vobis omnibus et singulis capitaneis, tenutariis, burgrabiis, civibus, thelonatoribus, poncium, passuum locorumve custodibus, per Regnum nostrum ubilibet constitutis, ad quos presentes nostre pervenerint littere, precipimus seriose et mandamus, quatenus dictos cives, mercatores, vectores et salis ductores per civitates, loca, passus, pontes et dominia transire et proficisci et res ac mercancias ipsorum vendere permittatis er permitti faciatis absque prefati thelonei et forensium solucione et exaccione, efficientes, ne in rebus eorum predictis et mercanciis aliquod dampnum paciantur vel gravamen. Harum quibus sigillum nostrum appensum est testimonio litterarum. Datum in Colo feria tercia ipso die sancti Allexii Confessoris anno Domini millesimo quadringentesimo vigesimo quinto¹.
Ad relacionem venerabilis Stanislai Czolek custodis Gneznensis, cantoris Crac(ouiensis), Regni Polonie vicecancellarii².

¹Data zgodna z itinerarium króla.

²Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 990/2.

Dokument Nr 1052

Koło, 18 lipca 1425

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Anna żona Mikołaja z Rozdzic scedowała swoje części we wsiach Chylin i Krzymów swemu bratu Jarosławowi z Chylina.

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 2, k. 234v. Wpis w 1426 r.

In nomine Domini amen. Ad rei memoriam sempiternam. Nos Sandivogius de Ostrorog pallatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam nobilis domina Anna consors Nicolai heredis in Rozdzicze², non compulsa, non coacta nec aliquo sinistro modo seducta, quinymo sana mente pariterque existens et corpore, usa suorum amicorum consilio et matura deliberacione prehabita, totas suas sortes hereditarias, quas habuit ex racione matrimonii sui in hereditatibus Chilino³ et Krzymowo, sitis in districtu Coninensi⁴, cum omni iure et dominyo, proprietate et cum omnibus usibus, censibus, fructibus, proventibus, campis, agris, pratis, silvis, borris, gaiis, nemoribus, mericis, mellificiis, rubetis, quercetis, densetis, virgultis, fluviis, fluminibus, lacubus, piscinis, piscaturis, riwlis, stangnis, paludibus necnon aquis et earum decursibus, molendinis et eorum emolimentis et generaliter cum omnibus et singulis utilitatibus, pertinenciis et obvencionibus universis, quocumque alio nomine sive vocabulo censeantur et quomodolibet ad predictas sortes spectantibus, prout in suis metis et limittibus circumferencialiter sunt distincte et limitate, nichil tamen iuris, proprietatis seu dominii ibidem pro se aut suis legittimis posteris reservando, nobili Jaroslao heredi in Chilino⁵ fratri suo legittimo et sue legittime posteritati in perpetuum resignavit et ab ipsis condescendit, per eundem vero Jaroslaum et suam legittimam posteritatem habend(as), tenend(as), possidend(as), utifruend(as), alligenand(as), vendend(as), obligand(as), dand(as), comittand(as), arendand(as), donand(as) et ad usus proprios quiethe et libere convertand(as), prout sibi aut sue legittime posteritati melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigilla nostra appensa sunt testimonio literarum. Actum et datum in Colo feria quarta proxima post festum Divisionis Appostolorum anno Domini M° CCCC vicesimo quinto, presentibus magnificis, strenuis, nobilibus viris et dominis: Martino de Calinowa castellano Siradiensi⁶, Johanne de Lichyn castellano Srzemensi⁷, Nicolao Kyelbasza subdapifero Poznaniensi⁸, Nicolao de Kyelczewo⁹, Stephano de Chyby¹⁰ et Nicolao Wata^a de Nyandno¹¹ heredibus et testibus fidedignis ad premissa vocatis specialiterque et rogatis in fidem et testimonium premissorum.

^aWara Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Rozdzice (Różyce) par. Leźnica Wielka, na pd. od Łęczycy (Koz. 7 s. 77 - 78; Zajączkowscy, Materiały, II, s. 76 - 77). Mikołaj skądinąd nie znany, może ident. z M. wyst. 1407 (Koz. l.c.) i 1439 (KDW X).

³Chylin par. Rusocice, na pn.-wsch. od Tuliszkowa w Konińskiem (Koz. 4 s. 118 - 119).

⁴Krzymów, wieś par. na wsch. od Konina (Koz. 4 s. 425).

⁵Jarosław wyst. w Chylinie 1423 - 1426 (Roty IV nr 684, V nr Konin 436).

⁶Marcin Zaremba z Kalinowy, zob. wyżej, nr 807/1.

⁷Jan z Lichenia, zob. wyżej, nr 827/5.

⁸Mikołaj Kiełbasa z Tymieńca, zob. wyżej, nr 822/9.

⁹Zapewne Kiełczew (K. Górny) par. Wrząca Wielka, na pn.-wsch. od Koła (Koz. 4 s. 349). Mikołaj skądinąd nie znany.

¹⁰Stefan z Chyb, zob. wyżej, nr 1026/9.

¹¹Mikołaj Wata z Nądni, zob. wyżej, nr 993/6.

Dokument Nr 1053

Koło, 19 lipca 1425

Król Władysław Jagiełło poddaje posiadłości burmistrza kaliskiego Mikołaja Krancha położone w Starym Mieście pod Kaliszem jurysdykcji sądów prawa niemieckiego w Kaliszu.

Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 3458. Pergamin 292 × 194 + 50 mm. Dziury od sznura do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie późne informacje o treści i sygnatury.
Wyd.: 1. KGV 1869, 38, s. 633; 2. Rocznik Kaliski 6, 1973, s. 291 - 292 (wg Or., ekscerpowany).
Reg.: Senkowski - Sułkowska, nr 43.

^aIn nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Wladislaus Dei gracia rex Polonie necnon | terrarum Cracouie, Sandomirie, Syradie, Lancicie, Cwyauie Lithwanieque princeps supremus et heres | Russie etc. significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris presencium | noticiam habituris, quomodo attendentes grate fidelitatis studiosa obsequia et virtutum merita, quibus nostre maiestati providus Nicolaus Cranch proconsul Kalisiensis¹ complacuit et in futurum aucto fidelitatis studio prestancius poterit complacere, horum intuitu ipsum et successores ipsius legittimos ab omnium palatinorum, castellanorum, iudicum, subiudicum, capitaneorum et officialium quorumlibet eximimus potestate, ita quod racione allodii et molendini, quos habet ante Kalis in Antiqua Civitate², coram eis minime respondere aut aliquas penas solvere teneatur, sed dumptaxat coram advocato Kalisiensi pro causis omnibus iure Theutunico Maydburgensi respondere sit astrictus perpetuis temporibus et in ewm.
Vobis igitur omnibus et singulis suprascriptis nostris damus regalibus in mandatis, quatenus prefatum Nicolaum et successores ipsius ad instanciam quarumcumque personarum pro causis omnibus, tam magnis, quam parvis nulla presumatis iudicare racione, sed ipsum seu ipsos ad iudicem ipsius prescriptum iuris Meydburgensis, quo civitas nostra Kalis gaudet et potitur, remittatis et remitti faciatis iudicandum. Harum quibus sigillum nostrum appensum est testimonio litterarum. Actum in Colo feria quinta proxima post (festum^b) beati Allexi anno Domini millessimo quadringentesimo vicesimo quinto³, presentibus magnificis et strennuis milittibus: Jacobo de Konyeczpolye palatino Syradiensi et magistro curie reginalis⁴, Cristino de Kozeglowy Sandecensi⁵, Johanne de Lichin Srzemensi castellanis⁶, Nicolao Chranstowski⁷, Johanne Craska tenutario Konynensi⁸, Nicolao Pawala^c de Taczow⁹ et aliis quampluribus fidedignis. Datum per manus venerabilium virorum Johannis decani Cracoviensis, dicti Schafranyecz, cancellarii¹⁰ et Stanislai Czolek custodis Gneznensis, cantoris Cracoviensis etc., vicecancellarii Regni Polonie¹¹, sincere nobis dilectorum.
Ad relacionem eiusdem venerabilis Stanislai Czolek vicecancellarii R(egni) P(olonie).

^ainicjał wysokości połowy tekstu Or.

^bbrak Or.

^ctak Or.

¹Mikołaj Kranch, zob. wyżej, nr 776/1.

²Stare Miasto Kalisz, w XV w osada podmiejska na pd. od miasta.

³Data zgodna z itinerarium wystawcy

⁴Jakub Koniecpolski, zob. wyżej, nr 776/4.

⁵Krystyn z Koziegłów, zob. wyżej, nr 857/6.

⁶Jan z Lichenia, zob. wyżej, nr 827/5,

⁷Mikołaj Chrząstowski krajczy nadworny 1426 (KDW IX), potem miecznik krak. 1426 - 1437 (AKH VIII s. 94), starosta sanocki 1437.

⁸Jan Kraska, zob. wyżej, nr 996/8.

⁹Mikołaj Powała z Taczowa (w Radomskiem), Grunwaldczyk, potem stolnik sandom. 1426, podkomorzy sandom. 1439 - 1451, zm. 1451 (PSB XXI s. 142 - 143).

¹⁰Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 845/5.

¹¹Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 990/2.

Dokument Nr 1054

Kłodawa, 20 lipca 1425

Król Władysław Jagiełło zakazuje sądowi w Pyzdrach egzekwować kary nałożone na Jana plebana z Biechowa.

Kop.: Poznań, WAP, Pyzdry Z. 6, k. 2. Wpis w 1427 r. Bok karty wystrzępiony, powodu jący ubytki tekstu.

Wladislaus Dei gracia rex Polonie.
Capitaneo, iudici, subiudici, camerariis ceterisque officialibus iudiciis nostris in Pysdry presidentibus, presentibus requiren[dis], fidelibus nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum. Fideles dilecti! Q[ui]a nob[is] devotus Johannes plebanus in Byechowo, capellanus noster dilectus¹, peticione denunciavit, quod cum ipse ad instanciam a[...] in presenciam iudicii vestri fuisset tract[us] in causas, asserentes, ipsum possessionem et titulum ville Popowo², quam nunquam habuit, obtinere, tandem ipse, ut obedien[s], comparuit coram vobis et allegavit se nullam villam Popowo vocatam habui[s]se, de qua tenetur suis adversariis ad respondendum. Et licet ab instancia adversario[rum] suorum, velut indebite citatus, se absolvi petivisset, prout merito fuerat absolvendus, tamen vos allegacionibus suis pulsis ipsum in penas incidisse declarastis, quas exigere de villa sua Lowi[sko] nuncupata³ proponitis in preiudicium s[uum] et gravamen. Et quia indebite grav[amen] beneficio nostre gracie merito sit succurre[..], ideo vestre fidelitati seriose comittimus e[t] mandamus, quatenus dictum Johannem [de] villa Lowisko occasione penarum predictarum sive kmethones ipsius in rebu[s] nulla presumatis impedire racione, quini[mmo] ipsum et kmethones suos, prout per a[...] sunt circa ius conservati, vos velitis servare. Alias si secus feceritis, indigna[cionem] nostram regiam gravissimam mereretis. D[atum] in Clodawa feria sexta ante festum b[eate] Marie Magdalene anno Domini milles[imo] quadringentesimo vicesimo quinto⁴.
Relacio Siluestri canonici Sand[omi]riensis, magistri capelle Reg[ie Ma]iestatis⁵.

¹Biechowo, wieś par. na pn.-wsch. od Miłosławia. Pleban Jan, kapelan królewski, wyst. także 1424 (Koz. 3 s. 68).

²Popowo i Łowisko, osady dziś nie znane pod Biechowem (Koz. 3 s. 68, 2 s. 429, 8 s. 63).

³Popowo i Łowisko, osady dziś nie znane pod Biechowem (Koz. 3 s. 68, 2 s. 429, 8 s. 63).

⁴Pobyt króla w Kłodawie (pomiędzy Kołem a Łęczycą) zgodny z jego itinerarium.

⁵Sylwester (Lasota) ze Zdziechowa (w Radomskiem), bakałarz 1398, student w Pradze, spowiednik Władysława Jagiełły i Władysława III, kanonik sandom. 1425 (tutaj), krak. 1433, arcybiskup-elekt lwowski 1436, prepozyt skalbmierski 1437, kanonik przemyski 1440, zm. 1441 (Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty, s. 227 - 228; Krzyżaniakowa II). Tutaj najstarsza wzmianka o związku S. z kapellą królewską.

Dokument Nr 1055

Łęczyca, 25 lipca 1425

Król Władysław Jagiełło ustanawia jarmarki w Koninie. Or. i Kop. nieznane.

Wyd.: 1. Pamiatnaja kniżka Kaliszskoj Gubiernii na 1872 god, Kalisz 1872, Otdieł III, s. 5 - 8 (wg nieznanego przekazu); 2. Rocznik Koniński, 5, 1977, s. 111 - 112 (wg Wyd. 1)

Uw.:Wydanie niniejsze stanowi przedruk Wyd. 2.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Cum inter humane nature commoda nichil dignius memoria habeatur, opportunum existit, ut actus hominum literarum apicibus et testium annotacione perhennentur, ne lapsu temporis evanescant, proinde nos Vladislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum Cracovie, Sandomirie, Siradie, Lancicie, Cuyavie Lithuanieque princeps supremus, Pomeranie Russieque dominus et heres etc. significamus tenore presencium, quibus expedit universis, tam presentibus, quam futuris, presencium noticiam habituris, quomodo inter alias occupacionis nostre curas ad hoc studium mentis nostre extenditur, ut civitates nostre sub felici nostro regimine in suis utilitatibus et commodis debite augmententur. Volentes itaque civitatis nostre Conyn condicionem facere meliorem, in dicta civitate nostra Conyn annale forum singulis annis, primum videlicet feria secunda proxima post festum Ascensionis Domini, quod ante tempora exerceri consuetum fuit et secundum in festo Undecem Millia Virginum [21 X], quod denuo imponimus et instituimus ab omnibus mercatoribus et cuiuscumque status, condicionis, sexus vel gradus hominibus in omnibus mercanciis et rebus cuiuscumque generis existant, statuendum, exercendum perpetue et in evum, decernentes, ut quicumque homines ad dictam civitatem Conyn cum rebus ipsorum vendendi vel emendi gracia accesserint, securitate nostra accedendo et recedendo pociantur, nisi tales sint, quos iura non permittunt et quibus merito fidedignorum consorcia denegantur. Harum quibus sigillum nostrum appensum est testimonio literarum. Actum Lancicziae feria 4, ipso die sancti Jacobi Apostoli anno Domini 1425¹, presentibus ibidem reverendis in Cristo patribus: Alberto Dei gracia archiepiscopo Gneznensi et primate, Johanne Wladislaviensi² et Andrea Poznaniensi episcopis³ necnon magnificis et strenuis Sandivogio de Ostrorog Poznaniensi et capitaneo Maioris Polonie generali⁴, Mathia de Labischin Brestensi⁵ et Jacobo de Conyeczpole Siradiensi palatinis⁶ et aliis fidedignis testibus ad premissa. Datum per manus venerabilium Johannis Schefranyecz^a decani Cracoviensis, cancellarii⁷ et Stanislai Czolek custodis Gneznensis, vicecancellarii Regni Polonie⁸, nobis dilectorum. Ad relacionem strenui Johannis Craska⁹.

^atak Wyd.

¹Data zgodna z itinerarium królewskim.

²Jan Pella z Niewiesza, zob. wyżej, nr 863/11.

³Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

⁴Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

⁵Maciej z Łabiszyna i Jakub Koniecpolski, zob. wyżej, nr 776/5, 4.

⁶Maciej z Łabiszyna i Jakub Koniecpolski, zob. wyżej, nr 776/5, 4.

⁷Jan Szafraniec, zob. wyżej, nr 845/5,

⁸Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 990/2.

⁹Jan Kraska, zob. wyżej, nr 996/8.

Dokument Nr 1056

Łęczyca, 30 lipca 1425

Arcybiskup gnieźnieński poleca archidiakonowi gnieźnieńskiemu Mikołajowi Kickiemu rozsądzić spory o prawo patronatu kościoła Św. Wawrzyńca w Gnieźnie.

Kop.: Gniezno, AAG, ACap. B 5 (Liber privilegiorum capituli Gnesn.). k. 149 - 149v (Kop. 1) oraz k. 153 - 153v (Kop. 2). Wpisy w XV w. w wyroku Mikołaja Kickiego z daty Gniezno, 16 (17?) grudnia 1425 - zob. niżej, nr 1066.

Albertus Dei gracia sancte ^a-b

Gneznensis ecclesie

archiepiscopus et primas honorabili fratri nobis in Christo dilecto Nicolao decretorum doctori, archidiacono dicte nostre eclesie Gneznensis¹ salutem in Domino. Quia causam et causas, que inter nobiles quoscumque pro et super iure patronatus eclesie Sancti Laurencii ante Gneznam ac Stanislaum de Rudzycza² et Paulum Zorzewski^c viccarium Gneznensem³, Boguslaum de Malochowo⁴ ipsorum presentatos super iure eiusdem eclesie coram honorabili domino Benedicto officiali nostro Gneznensi⁵ vertitur et nunc manet in suspenso^d, ex causis ^e-f

legittimis ad hoc annulum nostrum

monentibus ab ipso Benedicto officiali advocavimus et advocamus per presentes vobisque, de cuius legalitate et industria plurimum in Domino consulimus, causam et causas huiusmodi cum omnibus emergenciis, inciden(ciis), dependen(ciis) et connexis duximus commitend(um) et tenore presencium committimus audiendum [k. 149v] et fine debito terminand(um). Quocirca vobis mandamus, quatenus vocatis partibus et hiis, qui merito evocandi fuerint, servatisque servandis et^g actis [k. 153v] seu regestro huiusmodi per dictum officialem vobis exhibend(is) ad sentenciam diffinitivam et^h execucionem eiusdemⁱ procedatis faciend(am), quidquid decreveritis per censuram ecclesiasticam ^j-k

a partibus

hincinde firmiter observare. Datum apud ecclesiam collegiatam Lanciciensem die Lune penultima mensis Iulii anno Domini miliesimo quadringentesimo vicesimo quinto^l, nostro sub sigillo⁶.

^a-beclesie Gneznensis Kop. 2

^cZorzewsky Kop. 2

^dsuspensso Kop. 2

^e-flegittimis annulum ad hoc nostrum Kop. 2

^gex Kop. 2

^hnastępuje eius Kop. 2

ⁱbrak Kop. 2

^j-kbrak Kop. 2

^lbrak Kop. 1

¹Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 889/10.

²Stanisław z Rudzicy (par. Morzysław, na pn.-wsch. od Konina), wikariusz wieczysty w katedrze gnieźn. 1425, bakałarz 1425, altarysta w Pyzdrach, wyst. jeszcze 1443 (KDW X), zapewne krewny kanonika gnieźn. Jana z Rudzicy (zob. też wyżej, nr 808/10).

³Paweł z Zorzewa, zob. wyżej, nr 808/8.

⁴Małachowo par. Witkowo, na pd.-wsch. od Gniezna (Koz. 1 s. 161 - 162). Bogusław zapewne z drobnej szlachty z M., może ident. z B. wyst. tu już 1415 (Roty I nr 901), wyst. jeszcze w tej samej sprawie 1443 (KDW X).

⁵Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 805/4.

⁶O sprawie zob. niżej, dok, nr 1066.

Dokument Nr 1057

6 sierpnia 1425

Pozew komisarza Stolicy Apostolskiej dla Mikołaja z Gronowa i Wincentego z Choryni.

Reg.: Poznań, WAP. Kl. Lubiń C 38 (sumariusz dokumentów z XVIII w.), k. 3 (fasc. 3, nr 23).

1425. Gnesnae die 6^ta Augusti. Citacio comissarii apostolici ex parte abb(at)is et conventus Lubinensis actorum contra nobiles Nicolaum de Gronowo¹ et Vincentium de Chorynia² edita.

¹Gronowo (Grunowo) par. Goniębice, na pn.-wsch. od Leszna. Mikołaj wyst. 1405 - 1434 (SHGPoz. I).

²Choryń, wieś par. na pd.-wsch. od Kościana. Wincenty, także z Brudzynia, wyst. 1398 - 1436 (SHGPoz. I), potem 1434 - 1435 burgrabia w Kościanie (GUrz. C 740).

Dokument Nr 1058

Gniezno, 6 września 1425

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Jarand z Wrzącej sprzedał swoją część Wrzącej Jakubowi z Wrzącej.

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 2, k. 230v. Wpis 15 kwietnia 1426.

In nomine Domini amen. Ad perpetue^a rei memoriam. Nos Sandiwogius de Ostrorog pallatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram et aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam nobilis Gerandus heres in Wrancza², non compulsus, non coactus nec aliquo sinistro modo seductus, quinymo sanus mente et corpore, usus suorum amicorum consilio et matura deliberacione prehabita, totam terciam partem suam hereditariam hereditatis Wrancza cum omni iure, proprietate et dominyo, prout solus tenuit et habuit, et cum omnibus usibus, fructibus, censibus, proventibus, agris, pratis, silwis, borris, mericis, mellificiis, gaiis, rubetis, quercetis, fluviis, fluminibus, lacubus, piscinis, piscaturis, riwlis, stagnis, paludibus necnon aquis et earum decursibus, molendinis et eorum emolimentis et generaliter cum omnibus et singulis utilitatibus, pertinenciis et obvencionibus universis, quocumque alio nomine sive vocabulo censeantur et quomodolibet ad predictam terciam partem predicte hereditatis spectantibus, prout eadam^a tercia pars predicte hereditatis in suis metis et limittibus circumferencialiter est distincta et limitata, nichil iuris, proprietatis seu dominii pro se aut suis legittimis successoribus ibidem penitus reservando, pro ducentis et triginta marcis latorum grossorum Pragensium, numeri Polonicalis consweti, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, nobili Jacobo heredi ibidem in Wrancza³ et suis legittimis successoribus perpetue vendidit et coram nobis resignavit, per eundem vero Jacobum predictum et suos legittimos successores habendam, tenendam, possidendam, vendendam, comuttandam, aligenandam, obligandam, dandam, donandam et ad usus proprios et beneplacitos quiete et libere convertandam, prout sibi aut suis legittimis successoribus melius et utilius videbitur expedire. Harum quibus sigilla nostra sunt appensa testimonio literarum. Actum et datum Gnezne feria quinta proxima ante festum Nativitatis Marie Virginis anno Domini millesimo CCCC^mo vicessimo quinto, presentibus nobilibus viris: Johanne de Ostrorog⁴, Henrico Scappa de Vgasd⁵, Michaele Lunak de Vrbanowo⁶, Johanne de Syekirki⁷, Nemerza de Raczslawicze⁸ et Staphano^a de Chibi⁹ heredibus et testibus fidedignis ad premissa etc.

^atak Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Wrząca Wielka, wieś par. na pn.-wsch. od Koła (Koz. 5 s. 496). Jarand wyst. także 1418 (Roty V, nr Gniezno 206).

³Jakub z Wrzącej, zob. wyżej, nr 993/2.

⁴Jan z Ostroroga, student UJ 1419, świadkujący kilkakrotnie przy ojcu, Sędziwoju, zm. 1427 (A. Gąsiorowski, Urzędnicy zarządu lokalnego w późnośredniowiecznej Wielkopolsce, Poznań 1970, s. 105: tablica nagrobna w kościele Św. Jakuba w Sandomierzu).

⁵Henryk Szkapa, zob. wyżej, nr 1026/11.

⁶Michał Lunak i Jan Siekierka, zob. wyżej, nr 927/8, 11.

⁷Michał Lunak i Jan Siekierka, zob. wyżej, nr 927/8, 11.

⁸Racławki (Racławice) par. Targowa Górka, na pd.- zach. od Wrześni (Koz. 3 s. 116). Niemierza, Niemir, wyst. 1404 - 1430 (SHGWlkp.).

⁹Stefan z Chyb, zob. wyżej, nr 1026/9.

Dokument Nr 1059

Rzym, 19 września 1425

I. N. Wyznaczenie prokuratorów prepozyta gnieźnienskiego Mirosława Brudzewskiego w związku z egzekucją wyroku w sporze z kapitułą gnieźnieńską o uposażenie prepozytury.

Kop.: 1. Gniezno, AAG, Dypl. Gn. nr 377, w or. potwierdzeniu biskupa poznańskiego Andrzeja Łaskarza z daty: Poznań, 24 grudnia 1425 - zob. niżej, nr 1068; 2. tamże, ACap. B 1, s. 27 - 28 (XVIII w.); 3. tamże, Dypl. Gn. nr 983 (XVIII w.).

In nomine Domini amen. A nativitate eiusdem millesimo CCCC° XXV°, indicione tercia, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno octavo, die vero XIX mensis Septembris, hora vesperorum vel quasi, in domo habitacionis venerabilis viri, domini Miroslai decretorum doctoris, prepositi Gneznensis¹ Rome apud Sanctos Apostolos sita, in mei notarii publici et testium infrascriptorum ad hoc specialiter rogatorum et vocatorum presencia, personaliter constitutus venerabilis vir, dominus Miroslaus prepositus supradictus, non compulsus, non coactus, sed sponte et libere animoque et deliberacione matura prehabita et ex certa sua sciencia, sentenciam arbitralem seu laudum inter venerabilem virum, dominum Allexandrum tunc prepositum Gneznensem, antecessorem suum² ex una et capitulum dicte ecclesie Gneznensis partibus ex altera, per honorabiles viros, dominos Nicolaum prepositum Sancti Johannis ante Gneznam³, Thomam de Lelouia⁴ et Wincencium Lanciciensis et Wneouiensis collegiatarum dicte Gneznensis diocesis archidiaconos⁵ aliosque ibidem in instrumento compromissi nominatos arbitros etc. per utramque parcium supradictarum conformiter electos, de et super certis collacione, provisione, disposicione, iurisdicione certarum villarum, domorum, arearum etc. in supradictis compromissi et sentencie instrumentis sufficienter designat(orum) et nominat(orum), super quibus inter antedictas partes graves et non modice dissensiones a pluribus retroactis temporibus usque in tempus huiusmodi pronunciacionis fuerunt habite, pronunciate et declarate necnon consensit in confirmacionem dictorum laudi seu sentencie arbitralis per sanctissimum dominum nostrum, dominum Martinum papam quintum⁶ factum omniaque et singula in supradictis compromisso et sentencia arbitrali ac eciam domini nostri pape confirmacione tentis approbavit, consensit et quantum in eo fuit, ratificavit. Et nichilominus idem Miroslaus prepositus Gneznensis supradictus omnibus modis melioribus, quibus debuit et potuit, fecit, constituit et solempniter ordinavit suos veros et legittimos procuratores, actores, factores negociorumque suorum gestores et nunccios speciales: discretos viros Johannem Radzycha Gneznensis⁷ et Paulum de Mislantkowo Poznaniensis ecclesiarum perpetuos vicarios⁸, ambos in solidum. Ita quod occupantis condicio melior non existat ad comparendum pro eo et nomine ipsius domini constituentis coram reveren(do) in Christo patre et domino, domino .. episcopo Poznaniensi⁹, executore in dicta bulla confirmacionis domini nostri Martini pape quinti principaliter nominato, in eumque consenciendum ac confirmacionem huiusmodi per eundem dominum episcopum Poznaniensem omniaque et singula alia circa huiusmodi actum necessaria fienda, approbanda, laudanda et quantum in eis est nomine dicti domini constituentis ratificanda omniaque alia et singula facienda, que circa talia necessaria forent seu eciam quomodolibet opportuna et que ipsemet dominus constituens faceret seu facere posset, si premissis omnibus et singulis presens et personaliter interesset, eciam si talia sint, que mandatum magis speciale exigerent, quam presentibus est expressum et promittens mihi notario publico infrascripto stipulanti omnia et singula per dictos suos procuratores facta seu fienda rata, grata atque firma tenere, habere et irrevocabiliter ac inviolabiliter observare sub omnium bonorum suorum presencium et futurorum, mobilium et ymmobilium obligacione, pariter et ypoteca. Super quibus omnibus et singulis idem dominus constituens peciit sibi a me notario publico confici necessaria publica instrumenta. Acta sunt hec anno, indicione, pontificatus, die, mense, hora et loco, quibus supra, presentibus ibidem discretis viris: magistro Dobrogostio de Schamotuli¹⁰ et Dobegneo^a de Coluda clericis Pozn(aniensis) et Wlad(islaviensis) diocesium¹¹, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.
Et ego Michael Conradi Hubitte de Freystad alias de Slupcza, clericus Gneznensis diocesis, apostolica et imperiali auctoritate publicus notarius¹² omnibus et singulis supradictis unacum prenominatis testibus presens interfui, ea sic vidi fieri, pariter
et audivi et manu propria conscribens publicavi et in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis, quibus auctoritate apostolica utor, consignavi, in fidem et testimonium premissorum rogatus et requisitus¹³.

^atak Kop.

¹Mirosław syn Kiełcza z Brudzewa, zob. wyżej, nr 801/4.

²Aleksander syn Siemowita IV mazowieckiego, prepozyt gnieźn. 1414, rektor UJ 1422, nominat trydencki 1423, biskup 1424, zm. 1444 (PSB I s. 64 - 65).

³Prepozyt Mikołaj, zob. wyżej, nr 880/1.

⁴Tomasz syn Stanisława z Lelowa (w Krakowskiem) student UJ 1401, mylony niekiedy z Nowkiem (o nim PSB XXIII s. 308 - 309), bliżej nie znany; por. o nim także Rep. Germ. IV, 1958, col. 357 - 358.

⁵Wincenty zapewne ident. z archidiakonem uniejowskim i kanonikiem gnieźn. znanym dotąd w l. 1399 - 1420 (KDW VI nr 375/7).

⁶Marcin V papież 1417 - 1431.

⁷Jan Radzicha, zob. wyżej, nr 849/5.

⁸Paweł z Myślątkowa (par. Orchowo, na pd.- wsch. od Trzemeszna - Koz. 1 s. 187, 5 s. 56), wikariusz wieczysty w katedrze pozn. 1419 - 1425 (KDW V nr 307, 356, niżej nr 1068/5).

⁹Tj. Andrzeja Łaskarza.

¹⁰Dobrogost z Szamotuł skądinąd nie znany, zapewne ksiądz, kurialista w Rzymie, najpewniej syn mieszczanina z Szamotuł, noszący imię ówczesnego właściciela Szamotuł, Dobrogosta Świdwy.

¹¹Dobiegniew z Kołudy (na Kujawach) 18 marca 1428 wyst. w Poznaniu jako kanonik pozn. (KDW IX).

¹²Michał, zapewne syn mieszczanina z biskupiej Słupcy, skądinąd nie znany.

¹³W tej samej sprawie zob. też niżej, dok. nr 1068 i cytowane tam dok. KDW V nr 371 i 404.

Dokument Nr 1060

Ptaszkowo, 23 października 1425

Piotr Urbanowski i Wojciech Wolanowski poręczają za Zbyluta kanonika uniejowskiego i plebana w Brodach, że nie będzie kwestionował granic wytyczonych pomiędzy Posadowem a Zgierzynką.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 8, k. 196v. Wpis 25 października 1425.

Noverint, quibus expedit, universi et singuli, quod ego Petrus Vrbanowsky¹ et ego Albertus Wolanowsky² recognoscimus per presentes, quod fideiussimus pro discreto viro domino Sbylutho canonico Nyeowensi^a necnon plebano in Brody³, quod ubi dominus capitaneus inter Poszadowo⁴ et inter Sgerzyna⁵ equitaret et limitaret, hoc dominus non debuit contradicere et si hoc predictum Sbyluth contrairet alias rozeslo, tunc nos prenominati fideiussores tenemur domino Mroczkoni⁶ centum marcas. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt appensa. Datum in Ptaszcowo⁷ feria tercia die sancti S(e)verini Confessoris anno Domini M° CCCC° XXV°.

^atak Kop.

¹Piotr z Urbanowa, zob. wyżej, nr 814/2.

²Wojciech Wolanowski (ze wsi Wolanki par. Sławno, dziś nie istniejącej koło Skrzetuszewa, na pd.-zach. od Kłecka - SHGWlkp.; Koz. 1 s. 363, 5 s. 491), wyst. 1409 - 1425 (Roty I nr 664, tutaj), nie żył już 1435 (SHGWlkp.).

³Brody, wieś par. na wsch. od Lwówka. Pleban Zbylut, zob. wyżej, nr 775/5.

⁴Posadowo par. Lwówek, na wsch. od Lwówka (Koz. 3 s. 71 - 72).

⁵Zgierzynka (Zgierzyna) par. Brody, na pn.-wsch. od Posadowa (Koz. 3 s. 473).

⁶Właścicielem Posadowa był Mroczek z Łopuchowa, zob. wyżej, nr 801/9.

⁷Ptaszkowo, wieś par. na wsch. od Grodziska Wlkp. (Koz. 3 s. 111).

Dokument Nr 1061

Mąkolno, 28 października 1425

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Mrokota z Janiszewa zamienił swoje części we wsiach Wola i Niegibalin na 2 łany we wsi Bogdałów i 1 łan we wsi Czaple ze Stanisławem Roszustem z Małych Złotnik.

Kop.: Poznań, WAP, Konin Z. 2, k. 237 - 237v. Wpis 3 czerwca 1426.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Sandiuogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram et aliarum^a eiusdem terre nobilium veniens presenciam nobilis vir Mrokotha heres in Janyschewo², non compulsus, non coactus nec aliquo sinistro modo seductus, quinymo sanus mente et corpore existens^b, usus suorum amicorum consilio et matura deliberacione prehabita, totas suas duas sortes hereditarias, quas habuit in hereditatibus Wola³ et Nyegybalino in districtu Coninensi⁴ sitis, cum omni iure, dominyo et proprietate, prout solus tenuit et habuit, cum omnibus usibus, censibus, fructibus, proventibus, agris, pratis, pascuis, graminetis, silvis, borris, mericis, mellificiis, gaiis, rubetis, quercetis, fluviis, fluminibus, lacubus, piscinis, piscaturis, riwlis, stagnis, paludibus necnon aquis et earum decursibus, molendinis et eorum emolimentis et generaliter cum omnibus et singulis utilitatibus, pertinenciis et obvencionibus universis, quocumque alio nomine sive vocabulo censeantur et quomodolibet ad predictas duas sortes spectantibus, prout eedem in suis [k. 237v] metis et limitibus circumferencialiter sunt distincte et limitate, nichil iuris, proprietatis sive dominii pro se et suis successoribus ibidem penitus reservando, pro tribus mansis agri, duobus videlicet in hereditate Bogdalowo⁵ et uno manso in hereditate Czapla⁶ et pro addicione viginti et duarum marcarum et unius medie marce, racione vere et realis comutacionis inter se mutuo et racionabiliter facte, nobili viro Stanislao Roszusth heredi in Minori Slothniki⁷ et suis successoribus legittimis imperpetuum resignavit et ab ipsis condescendit perpetuis temporibus et in ewm, per eundem vero Stanislaum et suos legittimos successores habendas, tenendas, possidendas, vendendas, obligandas, comutandas et ad usus proprios quiete et libere convertendas, prout sibi aut suis legittimis successoribus melius et utilius videbitur expedire. Horum^a quibus sigilla nostra sunt appensa testimonio literarum. Actum et datum in villa Mcalyno⁸ die dominico in festo beatorum Symonis et Jude Appostolorum anno Domini millesimo quadringentesimo XX quinto, presentibus nob(i)libus viris: Michaele Lunak de Vrbanowo⁹, Derslao de Rokoschowo¹⁰, Stephano de Chybi¹¹, Nicolao de Smeschewo¹², Nicolao de Ponjanthowo¹³ et Johanne de Szekirki¹⁴ et testibus fidedignis ad premissa.

^atak Kop.

^bsłowo powtórzone Kop.

¹Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 780/4.

²Janiszew, wieś par. na pn.-wsch. od Turku (Koz. 4 s. 296 - 297). Mrokota, także z Brudzewa, wyst. od 1412 (SHGWlkp.).

³Wola i Niegibalin, zob. wyżej, nr 961/2, 3.

⁴Wola i Niegibalin, zob. wyżej, nr 961/2, 3.

⁵Bogdałów i Czaple, par. Brudzew, na pn.-wsch. od Turku (Koz. 4 s. 50, 130).

⁶Bogdałów i Czaple, par. Brudzew, na pn.-wsch. od Turku (Koz. 4 s. 50, 130).

⁷Stanisław Roszust, zob. wyżej, nr 961/4.

⁸Mąkolno (Mkolino), wieś par. na pn.-wsch. od Koła (Koz. 5 s. 17).

⁹Michał Lunak, zob. wyżej, nr 927/8.

¹⁰Dziersław z Rokosowa, zob. wyżej, nr 936/9.

¹¹Stefan z Chyb, zob. wyżej, nr 1026/9.

¹²Śmieszkowo (?), może Ś. par. Czarnków, na pd.-wsch. od Czarnkowa (Koz. 3 s. 221), ale raczej Ś. w Sieradzkiem, wieś dziś zaginiona koło Grąbkowa, par. Malanów (Zajączkowscy, Materiały, II, s. 142; Koz. 5 s. 320). Mikołaj skądinąd nie znany.

¹³Ponętów par. Grzegorzew, na wsch. od Koła, w Łęczyckiem (Koz. 7 s. 35; Zajączkowscy, Materiały, II, s. 48). Mikołaj wyst. także 1426 (Koz. l.c.).

¹⁴Jan Siekierka, zob. wyżej, nr 927/11.

Dokument Nr 1062

Ozimina, 29 października 1425

Król Władysław Jagiełło zapisuje Maciejowi Strusiowi z Raczyna 100 grzywien na karach sądowych zbieranych w mieście Poznaniu.

Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania I 1988 (Kopiariusz miasta z 1536 r.), k. 19v (wg Or.).
Wyd.: Złota księga szlachty polskiej t. XV, s. 247.
Reg.: KDW V, nr 424 (wg Kop.).

Wladislaus Dei gracia rex Polonie Lithwanieque princeps supremus et heres Russie etc. significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris noticiam presencium habituris, quomodo attente mentis intuitu perpenden(tes) grate fidelitatis studiosa obsequia et multiplicium constanciam mentorum, quibus nobilis Mathias Strus de Raczino¹ noster fidelis celsitudini nostre hactenus placere meruit et in futurum aucto fidelitatis studio poterit prestancius complacere, horum intuitu volentes ipsum specialium graciarum nostrarum prosequi favoribus et ad obsequia nostra reddere prompciorem, sibi in et super omnibus poenis iudicialibus Theutonici iuris Maydeburgensis in civitate nostra Poznaniensi nostram concernentibus maiestatem, centum marcas monete et numeri Polonicalium, videlicet quadraginta octo grossos in marcam quamlibet computando, dedimus, donavimus, contulimus et tenore presencium damus, donamus, conferrimus et largimur graciose tenendas, habendas, levandas, recipiendas, utifruendas eo iure, proprietate et dominio, quibus ipsas soli tenuimus et habuimus tamdiu, quousque dicte centum marce sibi vel suis legitimis successoribus per nos vel nostros successores integraliter fuerint persolute et ad plenum, quibus solutis dicte poene ad nos vel successores nostros revertentur pleno iure. Harum quibus sigillum nostrum subappensum est testimonio literarum. Datum in Oszimini feria secunda in crastino beatorum Simonis et Iude Apostolorum anno Domini millesimo quadringentesimo vigesimo quinto².

¹Maciej Struś z Raczyna w ziemi wieluńskiej, wyst. 1415 - 1425 (Rosin, Słownik; s. 140).

²Ozimina, na Rusi między Samborem a Żydaczowem, częste miejsce pobytów Jagiełły, data potwierdzona jego itinerarium.

Dokument Nr 1063

Gniezno, 10 grudnia 1425

Kolektor świętopietrza zaświadcza, że odebrał należne mu pieniądze od plebana w Chełmcach Szymona ze Stawu.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 11, k. 58v. Wpis 18 kwietnia 1426.

Petrus de Wolffram licenciatus in decretis, scolasticus Gneznensis et canonicus Crac(ouiensis) ecclesiarum, fructuum, reddituum ceterorumque Camere Apostolice in Regno Polonie ac provincia Gneznensi necnon in civitate Culmensi debitorum collector a Sede Apostolica deputatus¹ recognoscimus, quibus expedit universis, nos ab honorabili viro, domino Symone Mathie de Staw rectore parrochialis ecclesie in Chelmcze prope Kalis Gneznensis diocesis² florenos quadraginta racione annate seu mediorum fructuum predicte sue ecclesie in Chelmcze in numerata pecunia manualiter in Gnezna nomine Camere Apostolice recepisse. De quibusquidem quadraginta florenis predictum dominum Symonem rectorem eiusdem ecclesie ac heredes ipsius domini Simonis nomine supradicte Camere absolvimus et quitamus. Harum quibus sigillum officii nostri impressum est testimonio literarum. Datum Gnezne die decima mensis Decembris anno Domini millesimo CCCC° XX quinto, presentibus Sandiuogio canonico Poznaniensi³, Stanislao baccalario de Rudzicza⁴, Nicolao Jarzsky^a canonico Gneznensi⁵ et Wlostiborio Johannis de Stara Wyesch⁶ testibus ad premissa.

^atak Kop.

¹Piotr Wolfram, zob. wyżej, nr 943/14.

²Chełmce, wieś par. na pd.-zach. od Opatówka w Kaliskiem. Szymon syn Macieja ze Stawu, pleban w Chełmcach 1425 (tutaj), oficjał kamieński 1426 - 1428 (KDW V nr 489, KDW IX; Acta capitulorum I nr 1602; Reg. Teut, II nr 2254, 2406, 2407, 2416), kanonik kal., oficjał kal. 1439 (Poznań, WAP, Kalisz Gr. 19 k. 91v), pleban w Popowie (?) 1450 (KDW XI).

³Sędziwój nie zidentyfikowany, może ident. z wcześniejszym archidiakonem pszczewskim do 1422? (KDW VII nr 640/7).

⁴Stanisław z Rudzicy, zob. wyżej, nr 1056/2.

⁵Zapewne Mikołaj Jarocki, zob. wyżej, nr 863/15.

⁶Nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 1064

Ciążeń, 11 grudnia 1425

Andrzej Łaskarz biskup poznański, sędzia papieski, pozywa prepozyta gnieźnieńskiego Mirosława Brudzewskiego przed swój sąd.

Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Gn. nr 376. Pergamin 500 × 375+34 mm. Nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. Z. N. - jak w dok. nr 1017 (zob.). Odwrocie: zob. niżej, dok. nr 1065. Późne informacje o treści.
Kop.: tamże, ACap. B 1 (Liber privilegiorum capituli Gnesn.), s. 13 - 16 (XVII w.)

Andreas Dei gracia episcopus Poznaniensis¹, comissarius ad infrascripta a Sede Apostolica specialiter delegatus discretis viris ebdomadariis chori ecclesie Gneznensis ac aliis presbiteris curatis et non curatis, | per civitatem et diocesem Gneznensem ubilibet constitutis, qui presentibus fuerint requisiti, salutem in Domino et nostris ymmoverius apostolicis in hac parte obedire mandatis, literas apostolicas sanctissimi in Christo patris | et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti, eius vera bulla plumbea in cordula canapis more Romane Curie impendente bullatas, sanas, salvas et integras, in nulla parte | sui suspectas, nobis per venerabilem virum, dominum Nicolaum decretorum doctorem, archidiaconum Gneznensem² nomine dominorum decani et venerabilis capituli dicte ecclesie Gneznensis presentatas, nos cum ea, qua decuit, reverencia recepisse noveritis huiusmodi sub tenore:
[następuje dok. papieża Marcina V z daty: Rzym, 14 listopada 1424(?) - KDW V, nr 404].
Post quarumquidem literarum apostolicarum presentacionem et recepcionem fuimus per prefatum dominum Nicolaum archidiaconum nomine dictorum dominorum decani et capituli cum instancia debita requisiti, ut ad execucionem ipsarum procedere dignaremur. Nos vero volentes huiusmodi mandatum apostolicum rite exequi et ne alicui aliquod preiudicium per nos valeat irrogari, vobis et vestrum cuilibet in virtute sancte obediencie et sub excomunicacionis pena, quam in vos et vestrum quemlibet^a trina trium dierum monicione canonica previa in hiis scriptis ferimus, nisi mandatis nostris huiusmodi ymmoverius apostolicis parueritis, cum effectu districte percipiendo mandamus, quatenus postquam, cum presentibus fueritis requisiti seu alter unum fuerit requisitus, uno edicto pro tribus et peremptorie, venerabilem virum .. dominum prepositum dicte ecclesie Gneznensis seu ipsius procuratores legittimos, si qui sunt ac omnes et singulos in premissis et contentis in suprascriptis literis apostolicis sua interesse putantes, personaliter accedentes, si comode ipsorum presenciam habere poteritis personalem, alioquin in domibus seu hospiciis habitacionum ipsorum et in dicta ecclesia Gneznensi publice proponentes, ita quod ad ipsorum noticiam valeat verisimiliter deveniere^b, citetis. Quos et nos citamus per presentes, ut coram nobis Pozn(anie) in curia episcopali octava die a citacione ipsis facta et ab execucione presentis nostri mandati computando, si ipsa dies feriata non fuerit, alio die inmediate sequenti, hora terciarum legittima compareant ad dicendum et opponendum quidquid dicere et opponere voluerit contra suprascriptas literas apostolicas, verbo vel in scriptis necnon ad videndum et audiendum per nos ad execucionem earundem literarum apostolicarum procedi et prefatam sentenciam arbitralem, laudem et arbitrium auctoritate apostolica confirmari ac supleri. Omnes defectus, si qui forsan intervenerint in eisdem necnon super contentis in dictis literis apostolicis et aliis premissa contingentis iudicialiter responsuri, dicturi et allegaturi, quod fuerit racionis, certificantes eosdem citatos, quod sive in dicto termino eis prefixo comparuerint, sive non, nos nichilominus ad premissa necnon ad confirmacionem dicte sentencie arbitralis et ad alia, que in premisso negocio necessaria fuerint et usque ad plenam execucionem suprascripti mandati apostolici dante Domino procedemus, ipsorum contumacia, quam diversa merito supleat presencia, non obstante, de die aut execucione presentis nostri mandati et quidquid in premissis feceritis, per instrumentum publicum aut alias patentes literas, harum seriem seu designacionem in se continentes remissis presentibus nobis fidem faciatis. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes nostras citacionis mandati literas per notarium infrascriptum scribi et publicari mandamus nostrique sigilli appensione iussimus comuniri. Datum et actum in Czanszim in curia nostra episcopali³, anno Domini millesimo CCCC° XXV°, indiccione tercia, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno octavo, die vero Martis undecima mensis Decembris, hora vesperorum vel quasi, presentibus honorabilibus viris, dominis: Andrea in Slupcza⁴, Jacobo in Praszmowo parrochialium ecclesiarum rectoribus⁵ et Nicolao Jacobi de Pleschewo notario⁶, testibus circa premissa.
Z. N. Et ego Dobeslaus Andree de Coschuti clericus Poznaniensis dyocesis, publicus imperiali auctoritate notarius⁷ et facti huiusmodi coram prefato reverendo in Christo patre domino Andrea episcopo Poznaniensi scriba, quia predictarum literarum apostolicarum presentacioni, recepcioni, citacioni, peticioni et eius decreto omnibusque aliis et singulis premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens fui et ea sic fieri vidi et audivi, aliis tamen officii mei arduis negociis occupatus per alium fidelem scribi procuravi, me manu propria subscribens, in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis, quibus utor, solitis et consuetis unacum appensione sigilli memorati reverendi patris domini episcopi consignans, in fidem et testimonium premissorum.

^ana razurze Or.

^btak Or.

¹Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

²Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 889/10.

³Ciążeń, miasto biskupie nad Wartą, na pn.-wsch. od Pyzdr.

⁴Plebanem w Słupcy w 1425 r. był najprawdopodobniej Andrzej z Kruszyna, zob. KDW V nr 417, o nim wyżej, nr 852/7.

⁵Jakub Prażmowski, zob. wyżej, nr 865/16.

⁶Mikołaj z Pleszewa, zob. wyżej, nr 968/9.

⁷Dobiesław z Koszut, zob. wyżej, nr 1017/9.

Dokument Nr 1065

Gniezno, 13 grudnia 1425

I. N. Wezwanie Mirosława Brudzewskiego i jego przedstawicieli przed sąd papieskiego sędziego komisarskiego, biskupa poznańskiego Andrzeja Łaskarza.

Or. (?): Gniezno, AAG, Dypl. Gn. 376 - tekst zapisany na odwrocie dok. z 11 grudnia 1425 (zob. wyżej, nr 1064), z którym ściśle jest związany. Tekst publikujemy osobno ze względu na jego rozmiary; również w kopiariuszach prowadzi on "samodzielny żywot". Z. N. jak w KDW V, s. 355.
Kop.: Gniezno, AAG, ACap. B 1 (Liber privilegiorum capituli Gnesn. z XVIII w.), s. 16 - 17; toż samo tamże, Dypl. Gn. 984b - luźna kop. z XVIII w. - obydwie z pomyloną datą dzienną: czwartek, 18 grudnia 1425.

In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo quadringentesimo vicesimo quinto, indiccione tercia, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina | providencia pape quinti anno nono, die Jovis XIII mensis Decembris, hora terciarum vel quasi, in choro ecclesie metropolitane Gneznensis, in mei notarii publici testiumque infrascriptorum | ad hoc vocatorum et rogatorum presencia, constitutus personaliter venerabilis vir, dominus Benedictus de Modla canonicus, vicarius in spiritualibus et officialis necnon procurator capituli ecclesie Gneznensis predicte¹, | suis tenens in manibus hoc presens retroscriptum publicum instrumentum, sigillo reverendissimi in Christo patris et domini, domini Andree Dei gracia episcopi Poznaniensis, iudicis comissarii a Sede Apostolica specialiter deputati, rotunde^a figure, intus de rubea, extra vero de communi cera, in pensula pargameni subappendenti sigillatum manuque discreti Dobeslai Andree de Coschuti clerici Poznaniensis diocesis, publici imperiali auctoritate notarii subscriptum, sanum, salvum et illesum, honorabili viro, domino Paulo de Zorzewo ebdomadario chori ecclesie Gneznensis predicte² tamquam executori presentis retroscripti instrumenti et contentorum in eodem dedit, tradidit et presentavit, requirens eundem dominum Paulum sub penis in presenti retroscripto publico instrumento contentis, quatenus venerabiles et honorabiles viros, dominos Miroslaum Kelczonis prepositum³ et Johannem Radzicham altaristam et vicarium perpetuum ecclesie Gneznensis⁴ tamquam procuratorem dicti domini Miroslai prepositi aliosque procuratores dicti domini prepositi, si qui sunt, citaret et citare curaret secundum retroscripti publici instrumenti formam et tenorem. Quiquidem dominus Paulus tamquam filius obediencie, recepto dicto retroscripto publico ad se instrumento, mandatis prefati domini Andree episcopi, iudicis^a delegati ymoverius apostolicis obedire volens, ad requisicionem memorati domini Benedicti prefatos dominos Miroslaum licet absentem in loco beneficii sue prepositure et Johannem Radzicham suum procuratorem in sacristia dicte ecclesie Gneznensis personaliter apprehenssum, alta et inteligibili voce et alios omnes procuratores dicti domini Miroslai, si qui essent, citavit ac terminum ipsis comparendi coram prefato reverendo patre domino Andrea episcopo, iudice comissario, Poznanie in curia sue habitacionis octava die a die execucionis presencium secundum tenorem dicti instrumenti assignavit. Tandem hora et loco, quibus supra, idem dominus Paulus executor dictum retroscriptum publicum instrumentum hostio maiori prefate ecclesie Gneznensis affigii procuravit et affixit, et ex post finita summa missa eundem deposuit, super quibus omnibus et singulis prefatus dominus Paulus peciit sibi fieri et confici unum vel plura instrumenta. Acta sunt hec anno, indiccione, pontificatus, quibus supra, presentibus honorabilibus et discretis viris: Daniele⁵ et Johanne Gusdzalka vicariis perpetuis in ecclesia Gneznensi⁶ et Stanislao de Myedzichod clerico Gneznensis diocesis, notario publico⁷, testibus ad premissa.
Z. N. Et ego Jacobus de Lancicia clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius⁸, huiusmodi retroscripte citacionis presentacioni, requisicioni ipsiusque execucioni et citacioni aliisque omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, ideo hoc presens publicum instrumentum exinde confeci, manu propria scribens et subscribens, in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis consignavi, in fidem et testimonium omnium premissorum.

^ana razurze Or.

^bwyraz poprawiany Or.

¹Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 805/4.

²Paweł z Zorzewa, zob. wyżej, nr 808/8.

³Mirosław syn Kiełcza z Brudzewa, zob. wyżej, nr 801/4.

⁴Jan Radzicha, zob. wyżej, nr 849/5.

⁵Daniel wyst. tylko tutaj.

⁶Jan Guzdrałka, wikariusz wieczysty w katedrze gnieźn., wyst. jeszcze 1444 (KDW X).

⁷Stanisław z Międzychodu, zob. wyżej, nr 1010/6.

⁸Jakub syn Macieja z Łęczycy wyst. od 1418 (Acta capitulorum II nr 134), notariusz publiczny wyst. często 1422 - - 1428, pisarz konsystorza gnieźn. (KDW V s. 329, 355 - tu jego Z.N. - 426, także 470), potem wikariusz wieczysty w katedrze gnieźn. i pleban w Złotkowie (na pn.-zach. od Kleczewa) 1428 (Łaski, Liber beneficiorum I s. 194; KDW V nr 519).

Dokument Nr 1066

Gniezno, 16 (17?) grudnia 1425

Mikołaj Kicki archidiakon gnieźnieński i sędzia z ramienia arcybiskupa gnieźnieńskiego rozsądza spory o prawo patronatu kościoła Św. Wawrzyńca w Gnieźnie.

Kop.: Gniezno, AAG, ACap. B 5 (Liber privilegiorum capituli Gnezn.), k. 147 - 151 (Kop. 1) i k. 151 - 155 (Kop. 2). Wpis z XV w. Tytuł: Copie sentenciarum diffinitivarum super iure patronatus et presentandi eclesie Sancti Laurencii in suburbio Gneznensi sequuntur.

Uw.:Kopie pochodzą zapewne z dwu ekspedycji Or. W przypisach tekstowych pominięto drobne różnice grafii, nawet w nazwach osobowych i miejscowych (typu i, y, v, w itp.).

In nomine Domini amen. Per hoc publicum instrumentum, cunctis quibus expedit, pateat evidenter, quod cum coram venerabili viro, domino Benedicto de Modla canonico, vicario in spiritualibus et officiali generali Gneznensi¹, inter nobiles ^a-b

et discretos

viros, dominos Przibigneum de Luczisko^c² et Stanislaum de Rudzicza presbiterum Gneznensis diocesis³, per ipsum Przibigneum ad eclesiam Sancti Laurencii ante Gneznam vacantem per mortem Domkonis Milobrati ipsius eclesie ultimi rectoris in partibus defuncti⁴ ab una et Albertum, Andream, Micosch, Wyssak, Johannem, Jacobum de Drachowo⁵, Voyslaum, Albertum de Maiori Gurowo⁶, Dobrogost(i)um, Michaelem, Petrum, Andream, Nicolaum^d, Petrum Coschka, Petrum Lanczka de Czelmowo⁷ ac Paulum de Zorzewo^e presbiterum dicte diocesis⁸ eorumque^f ex altera necnon Jacobum plebanum in Niechanowo⁹, Vincencium, Laurencium, Johannem, Zamborium de Malachowo^g¹⁰, Miczkonem, Vincencium, Barthossium de Maiori Drachowo⁵, Johannem, Petrum, Mathiam, Johannem, Stanislaum de Minori Drachowo⁵, Paulum de Goczalkowo¹¹, Dobeslaum de Jarczugowo¹², Bartholomeum, Petrum, Mathiam, Nicolaum, Johannem, ^h-i

Jacobum, Petrum, Mathiam, Nicolaum, Johannem

, Mathiam, Jacobum, Hedvigim, Albertum, Michaelem, Agnetem, Stanislaum ^h-i

de Minori Drachowo⁵, Stanislaum

, Jaroslaum, Grzymyslaum et Nicolaum de Maiori Drachowo⁵ heredes ac Boguslaum de Malochowo clericum predicte diocesis¹³ per ipsos similiter ex tercia partibus ad dictam eclesiam Sancti Laurencii presentatos, pro et super iure patronatus et presentandi rectorem pro tempore eiusdem eclesie Sancti Laurencii et eius occasione exorta fuisset materia questionis, instantibus quoque et petentibus prefatis dominis Przybigneo de Luczyszko^c et Stanislao de Rudzycza per eum presentato causa et cause inter partes prescriptas occasione premissorum coram ipso domino Benedicto officiali [k. 151v] auctoritate ordinaria et ad eius examen forent legitime introducte. Idem dominus Benedictus officialis ad iura reddenda pro tribunali residens prefatis partibus, primo videlicet ipsis Pribigneo^j et Stanislao unum et deinde ^k-l

dictis relictis

duabus partibus coram eo legittime comparentibus alium diem ad [k. 147v] dandum et recipiendum libellos seu peticiones eorum summarias in scriptis in causa et causis eisdem statuit pro termino peremtorio^m et competenti. Quibusquidem diebus terminis advenientibus, prefato domino Benedicto canonico et officiali pro reddenda iusticia pro tribunali sedente, circumspecti viri, magistri, tam videlicet Petrus Modlisewskyⁿ¹⁴ prefatorum Przibignei et Stanislai de Rudzicza pro ipsorum Przybignei et Stanislai parte suum, quam eciam Albertus Romanus¹⁵ prefatorum de Maiori Drachowo, Gurowo et Czelmowo nobilium ac Pauli de Zorzewo presbiteri pro eorum suum, Peregrinus vero procuratores causarum consistorii Gneznensis¹⁶ pro dictorum in Drachowo Minori, Malachowo, Goczalkowo et Jarczugowo heredum ac Boguslai de Malochowo eorum presentati prefatorum partibus, de quorumquidam procuratorum omnium prenominatorum constitucione et mandatis facta est fides plenaria apud^o acta causarum huiusmodi et procuratoriis quamlibet eorum sue partis^p nominibus satisfaciendo terminus^q huiusmodi libellos seu peticiones summarias in scriptis contra partes sibi adversas iudicialiter obtulerunt. Cuiusquidem libelli pro parte dictorum^r Przibignei et Stanislai oblati tenor sequitur in hec verba:
Coram vobis venerabili viro, domino Benedicto canonico et officiali Gneznensi procurator et nomine procuratorio nobilis et honorabilis virorum, dominorum Przybignei heredis in Ludzyczko^s et Stanislai de Rudzycza altariste eclesie in Pysdri per ipsum presentati contra et adversus nobiles viros, dominos Albertum, Mycosch, Wyslaum, Albertum de Gurowo, Albertum et Johannem de Minori Gurowo ac omnes et singulos nobiles in villis Drachowo, Czelmowo et Malochowo heredes^t necnon honorabiles et discretos dominos Paulum de Zorzewo viccarium eclesie Gneznensis et Boguslaum clericum de Malochowo ipsorum presentatos et contra quamcumque personam aliam^t pro eis vero in iudicio legittime intervenientem et qui sua putaverint interesse, cum querela proponit et^u dicit: quod licet ius patronatus et presentandi re(c)torem eclesie parochialis Sancti Laurencii in suburbio Gneznensi ad prefatum dominum Pribigneum^v tanquam unicum colatorem^w a decem, viginti, triginta, quadraginta citra et [k. 152] ultra annis ac a tali tempore, cuius inicii et contrarii memoria hominum non existit, racione errectionis et fundi ac ex successione paterna et suorum predecessorum [k. 148] pertinuisset et spectasset, pertineret et spectaret pertinerique et spectari debet fueruntque pater et aws cum suis predecessoribus ipsius nobilis Przybignei in vera et pacifica possessione iuris patronatus, collacionis et presentandi eclesie parochialis predicte presentatique per ipsos ordinario loci ad presentacionem ipsorum instituebantur et investiebantur, nullo impediente nec^x contradicente. Tamen prefati nobiles Albertus, Mycosch, Wyslaus et Albertus de Gurovo cum aliis litis consortibus, nescitur quo ducti spiritu, quamvis nullam ius collacionis et presentandi, iuris patronatus ad ipsos pertineat et spectet, multiplicatis vocibus ad supponiendum veritatem et falsitatem exaltandum predictos Paulum et Boguslaum false pretendentes, se ius patronatus obtinere dicte eclesie parochialis Sancti Laurencii in suburbio Gneznensi, qui nunquam nec ipsorum predecessores fuerunt autenticati ad presentandum, presentarunt contra Deum et iusticiam impedientes, molestantes et perturbantes ac inquietantes prefatum nobilem Przybigneum et dominum Stanislaum ipsius presentatum, quominus^y de facili presentatus per ipsum non possit nec valeat assequi institucionem et investituram, magnam iniuriam, preiudicium et gravamen dicto nobili Przybigneo et presentato per ipsum sue salutis in periculum et scandalum plurimorum faciendo. Petit igitur dictus procurator nomine, quo supra, procuratorio per vos vestramque sentenciam diffinitivam pronunciari, decerni et declarari prefatum nobilem Przybigneum fuisse et esse unum et unicum collatorem eclesie parochialis Sancti Laurencii in suburbio Gneznensi presentatosque per patrem et awm eiusdem loci ordinario fuisse et esse canonice institutos et investitos ipsumque racione errectionis et fundi ac ex successione paterna fuisse et esse unicum collatorem et patronum prefatosque Albertum, Mycosch, Vyslaum et Albertum de Gurowo cum aliis litis consortibus nullum ius patronatus et presentandi ad dictam eclesiam Sancti Laurencii habuisse et habere prefatoque nobili Przybigneo ius patronatus, collacionis et presentacionis ad predictam eclesiam Sancti Laurencii adiudi[k. 148v]candum fore et adiudicari debere presentatumque per ipsum instituendum et investiendum [k. 152v] fore et per vos institui dictisque Alberto, Mycosch, Wyslao et Alberto de Gurowo cum aliis litis consortibus^z perpetuum silencium imponendo, nichilominus ipsos cum presentatis eorum in expensis legittimis in lite^aa factis prefato nobili Przybigneo ac ipsius presentato condempnando, iusticia mediante vestrum benignum officium ad hoc humiliter implorando, salvo iure addendi, minuendi, corrigendi, interpretandi aliisque iuris beneficiis sibi semper salvis, item petit expensas in litte^ab factas et protestatur de faciendis.
Oblatis autem huiusmodi libellis memorati parcium prescriptarum^ac procuratores incontinenti sibi ad respondendum et^ad deliberandum super libellis parcium adversarum litemque super eis contestandum ac de veritate dicenda et calumpnia vitanda, iuramenta per eos prestanda, terminum per prefatum dominum Benedictum officialem statui et prefigi cum instancia pecierunt. Quem terminum ipse dominus^t Benedictus eisdem procuratoribus parcium petentibus statuit et prefixit iuxta petita ad diem congruum et competentem, huiusmodi vero adveniente termino et prefato domino Benedicto officiali pro tribunali sedente, procuratores suprascripti, quilibet videlicet eorum sue partis^p nominibus coram eo comparentibus^q et termino sibi prefixo satisfaciendo, lite super libellis parcium^ae sibi adversarum verbo negative mutuo invicem contestata de veritate dicenda et calumpnia vitanda in causa et causis huiusmodi omnibusque aliis clausulis et capitulis sub iuramento calumpnie contentis, tactis sacr(osanctis) scripturis corporalia in manibus dicti domini Benedicti officialis prestiterunt iuramenta, petentes ipsis terminum ad ponendum et articulandum ponique et articulari videndum dari et assignari. Quem ipsis idem dominus Benedictus prefixit competentem, in quoquidem et aliis terminis competentibus ad et iuxta eorundem^af procuratorum parcium prefatarum petita prefixis, successive et gradatim ydem procuratores coram ipso domino Benedicto officiali comparentes, oblatis, quilibet pro parte sua, nonnullis posicionibus et articulis et contra eos, [k. 149] in quantum articuli quidquid opponere volebant adversum invicem opposito, in quantum vero posiciones erant, per verbum "non credit" responso, ^ag-ah

testibus quoque

literis, ^ai-aj

privilegiis, scripturis

, munimentis et probacionibus aliis super negatis hincinde et per dictum dominum Benedictum officialem admissis ad probandum posicionibus et articulis huiusmodi productis et inductis ritteque receptis et examinatis eorumque dictis et attestacionibus solemniter^ak publicatis, ^al-am

excepcionibus quoque

, quibus procuratores memorati parcium prescriptarum contra dicta testium et iura [k. 153] ac privilegia huiusmodi hincinde uti volebant, subsecutis. Tandem Petrus Modliszewszky^an, Albertus Romanus et Peregrinus procuratores predicti suo et quilibet eorum partis sue nominibus ulterioribus probacionibus in presenti instancia renunciantes in causa huiusmodi concluserunt et concludi pecierunt, cum quibus procuratoribus prefatus dominus Benedictus officialis conclusit^ao et habuit pro concluso. Subsequenter vero reverendissimus in Christo pater et dominus, dominus Albertus archiepiscopus Gneznensis loci ordinarius ex causis quibusdam anulum suum monentibus causam et causas huiusmodi a prefato domino Benedicto canonico et viccario in spiritualibus ac officiali suo Gneznensi et eius examine ad se duxit ad vocandum et advocavit nobisque Nicolao decretorum doctori, archidiacono et canonico eclesie sue Gneznensis¹⁷, iudici cause et partibus infrascriptis specialiter deputato per sue commissionis litteras patentes^ap commissit auctoritate ordinaria audiendum et fine debito terminandum, prout in eisdem suis ^aq-ar

commissionibus litteris

huiusmodi patentibus suo autentico subimpresso sigillo de cera rubea sigillatis omnique prorsus vicio et suspicione carentibus plenius continetur expressum, quarum tenor sequitur ad contextum:
[następuje list arcybiskupa gnieźnieńskiego Wojciecha Jastrzębca z daty: Łęczyca, 30 lipca 1425 - zob. wyżej, nr 1056].
[k. 149v, 153v] Quibusquidem ^as-at

commissionis litteris

nobis per prefatum dominum Stanislaum de Rudzycza presbiterum presentatis et per nos receptis ad ipsius Stanislai instanciam prefatos Paulum Zorzewszky^au principalem ex adverso ceterosque in eisdem litteris commissionis contentos ad dicendum et opponendum, si quid dicere vel opponere vellent verbo vel in scriptis contra huiusmodi commissionem nobis factam et iurisdicionem nostram in hac causa, evocari fecimus legittime ad certum peremtorium^av terminum et competentem. In quoquidem termino veniente coram nobis in domo habitacionis nostre in loco et hora solitis audiencie nostre pro tribunali sedentibus, providus magister Mathias Baschconis¹⁸ prefatorum Przybignei Luczyczsky^aw et Stanislai Rudzycza sui presentati ex una necnon magister Albertus Romanus Pauli Zorzewski omniumque et singulorum prenominatorum ipsum presentancium ex altera ac ex tercia partibus magister Peregrinus causarum consistorii Gneznensis et Boguslai de Malochow^ax prescriptorum quoque presentancium illum procuratores, de quorumquidem singulorum procuratorum mandatis procuratoriis legittimis constabat atque constat documentis apud acta et procuratores ^ay-az

singuli eorum

sue partis nominibus comparuerunt et in nos tanquam iudicem eis^ae competentem nostramque iurisdicionem concorditer et comuniter expresso consenserunt, ^ba-bb

commissionem quoque

prefatam nobis factam approbaverunt et per nos causam et causas huiusmodi in illis statu et punctis, in quibus coram prefato domino Benedicto canonico et officiali remanserant et pendebant huiusmodi commissionis vigore resumi et in ea ^a-b

ad ulteriora

, prout iure foret et alias ad nostram sentenciam diffinitivam proferendam procedi cum instancia postulaverunt. Nos itaque Nicolaus archidiaconus prefatus parcium prescriptarum^bc procuratoribus sic petentibus iudicem nos fore in causa et causis huiusmodi et partibus eisdem competentem, pronunciavimus^bd causamque [k. 150] et causas ipsas in illis statu et terminis, in quibus coram prefato domino Benedicto ^a-b

canonico et

officiali remanserant, resumsimus^be ac in eis ad^bf nostram per nos procedendum decrevimus sentenciam diffinitivam in scriptis [k. 154] proferendam. Demum vero ad prefati magistri Alberti de Cleczko¹⁹ per magistrum Mathiam Baschconis procuratorem principalem substituti dictorum Przybignei Luczyczszki^bg et Stanislai sui presentati instanciam memoratos magistros^bh Romanum Pauli et ipsum presentancium et Peregrinum Boguslai et eum presentancium^bi prenominatorum procuratores ad videndum et audiendum diffinitivam in causa et causis eisdem ferri^bj et promulgari sentenciam citari mandavimus^bk et fecimus legittime ad certum ^bl-bm

peremthorium terminum

competentem, diem videlicet et horam infrascriptos, quos eciam supradicto magistro Alberto de Cleczsko^bn substituto id petenti statuimus tunc ad idem, quibus advenientibus et prefatis magistro Alberto Romano Pauli et ipsum presentancium et Peregrino Boguslai eumque presentancium, prefatorum^bo sic, ut prefertur, citatorum nominibus ac magistro Alberto de Cleczsko Przybignei et Stanislai procuratoribus coram nobis pro tribunali sedentibus comparentibus et hinc et^ae inde per nos sentenciam nostram^bp in causa et causis huiusmodi ferri et pronunciari in scriptis diffinitivam debita cum instancia petentibus. Nos visis primitus per nos et diligenter inspectis omnibus et singulis actis acticatis, litteris, scripturis, instrumentis, processibus, iuribus et munimentis testiumque dictis et deposicionibus^bq in huiusmodi causa et causis coram dicto domino Benedicto canonico et officiali habitis, factis, exhibitis atque productis eisque cum diligencia et maturitate debita recensitis, deliberacione nobiscum et cum iurisperitis, quibus de cause et causarum huiusmodi meritis relacionem plenam fecimus et fidelem, prehabita ad nostram ^br-bs

diffinitivam in causa et causis ipsis proferendam sentenciam

duximus procedendum et processimus eamque per ea, que vidimus et cognovimus^bt ac de presenti cognoscimus et videmus pro parte dictorum Przybignei Lucziczski^bu et Stanislai de Rudzycza sui presentati et contra alias partes suprascriptas in scriptis tulimus et promulgavimus ac presenti tenore ferimus et promulgamus, ^bv-bw

qui sequitur in hunc

modum:
Cristi nomine invocato, pro tribunali sedentes et solum Deum pre oculis habentes, de consilio [k. 154v] peritorum ac de hiis, qui in presenti causa vidimus et videmus, cognovimus et cognoscimus per hanc nostram diffinitivam sentenciam, quam in hiis scriptis ferimus, pronunciamus, decernimus et declaramus ius patronatus eclesie parochialis Sancti Laurencii in suburbio Gneznensi ad prefatum nobilem virum Przybigneum heredem in Luczyczszko^s diocesis Wladi[k. 150v]slauiensis et ad suos predecessores pertinuisse et spectasse ac pertinere et spectare, et ob hoc ipsum ius patronatus eidem Przibigneo et suis successoribus, heredibus in Lucziczsko^s, adiudicandum fore et adiudicamus, presentatum quoque ipsius Przibignei instituendum et investiendum fore ac institui et investiri debere canonice de eadem, nobilibus de Gurowo, Drachowo Maiori et Minori necnon de Czelmowo, Malachowo^ax, Goczalkowo et Jarczvgowo super eodem iure patronatus dicte eclesie Sancti Laurencii necnon discretis viris Paulo de Zorzewo viccario in eclesia Gneznensi et Boguslao clerico de Malachowo^ax presentatis ipsorum perpetuum silencium imponendum fore et imponimus ipsosque nobiles de Gurowo, de^x Drachowo, de Czelmowo et Malachowo^ax necnon de Goczalkowo et de^ae Jarczugowo in presenti causa adversarios in expensis legittimis pro parte dicti Przybignei et sui presentati in presenti lite^aa factis condempnandum fore et condempnamus, ipsarum taxacionem pro^ae nobis imposterum reservando. Lecta, lata et in scriptis pronunciata est hec nostra sentencia diffinitiva per nos Nicolaum decretorum doctorem, archidiaconum Gneznensem, Gnezne in domo habitacionis nostre, die Lune XVI^bx mensis Decembris²⁰, hora terciarum, sub anno nativitatis Domini millesimo quadringentesimo vicesimo^by quinto, indicione tercia, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri^ae, domini Martini divina providencia pape quinti anno nono, presentibus honorabili et discretis viris: Jacobo de Candzerzyno canonico Lanciciensi²¹, Mathia plebano de Szedlecz^br eclesiarum²², Wenceslao presbitero nostro²³ et Stanislao de Miedzichod clerico Gneznensis diocesis, publico notario²⁴, testibus ad premissa. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes nostras litteras sive presens publicum instrumentum, sentenciam diffinitivam in se continentes seu^ca continens, per Jacobum et Nicolaum [k. 155] notarios, facti huiusmodi coram nobis scribas infrascriptos subscribi nostrique sigilli, quo utimur, appensione iussimus communiri.
Et ego Jacobus Mathie de Lancicia clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius²⁵ ac coram prefato venerabili viro, domino Nicolao decretorum doctore, archidiacono, iudice commissario ac^ae facti huiusmodi scriba, quia predictis sentencie diffinitive lectioni, pronunciacioni, instrumenti peticioni et eius^ae decreto unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sic^ae fieri vidi et audivi, ideo me arduis mei officii negociis occupato^ae ^h-i

presentes litteras sive in hoc

presens publicum^t instrumentum, sentenciam diffinitivam in se ^h-i

continentes sive

continens, per alium fideliter ^h-i

scriptas sive

scriptum exinde confeci, me propria manu subscripsi et in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis unacum memorati domini Nicolai ^a-b

decretorum doctoris

, archidiaconi ac commissarii^t, de suo speciali mandato, ^a-b

appensione, quo utitur, sigilli

consignavi, in fidem et testimonium omnium premissorum.
[k. 151] Et ego Nicolaus Jacobi de Pleschewo clericus Gneznensis diocesis, auctoritate imperiali publicus notarius²⁶ ac coram prefato venerabili viro, domino Nicolao decretorum doctore, archidiacono, iudice commissario ac facti huiusmodi scriba, quia predictis sentencie diffinitive lectioni, pronunciacioni, instrumenti peticioni ipsiusque decreto, unacum prenominatis testibus ac circumspecto magistro Jacobo notario superius scripto presens interfui eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi, ideo me aliis arduis occupato negociis presens instrumentum sentenciam diffinitivam in se continens per alium fideliter scriptum, in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis unacum sigilli appensione prefati venerabilis viri, domini Nicolai iudicis commissarii^cb communiri, in fidem et testimonium premissorum ^h-i

rogatus et

requisitus.

^a-bbrak Kop. 2

^cLudzysko Kop. 2

^dPaulum Kop. 2

^cGorzewo Kop. 1

^feorum Kop. 1

^gMalochowo Kop. 1

^h-ibrak Kop. 1

^jPrzibigneo Kop. 2

^k-lrelictis dictis Kop. 2

^mperemptorio Kop. 2

ⁿModlischewszky Kop. 2

^oaput Kop. 2

^ppartibus Kop. 2

^qtak Kop. 1 i Kop. 2

^rdicti Kop. 2

^sLudzyczsko Kop. 2

^tbrak Kop. 1

^uatque Kop. 2

^vPrzibigneum Kop. 2

^wcollatorem Kop. 2

^xet Kop. 2

^yquoniam Kop. 1

^zlitisortibus Kop. 2

^aalitte Kop. 2

^ablitis Kop. 1

^acpredictarum Kop. 2

^adad Kop. 1

^aebrak Kop. 2

^afeorumdem Kop. 2

^ag-ahtestibusque Kop. 1

^ai-ajscripturis, privilegiis Kop. 2

^aksolempniter Kop. 2

^al-amexcepcionibusque Kop. 2

^anModlischewsky Kop. 2

^aoexclusit Kop. 1

^appetentes Kop. 2

^aq-arlitteris commissionibus Kop. 2

^as-atlitteris commissionis Kop. 2

^auZorzewsky Kop. 2

^avperemptorium Kop. 2

^awLudzysky Kop. 2

^axMalochowo Kop. 2

^ay-azeorum singuli Kop. 2

^ba-bbcommissionemque Kop. 2

^bcpredictarum Kop. 2

^bdpronunciamus Kop. 2

^beresumpsimus Kop. 2

^bfper Kop. 2

^bgLudzysky Kop. 2

^bhmagistros Kop. 2

^bipresentatum Kop. 2

^bjfieri Kop. 2

^bkmandamus Kop. 1

^bl-bmterminum peremptorium Kop. 2

^bnCleczko Kop. 2

^boprenominatorum Kop. 2

^bpdiffinitivam Kop. 2

^bqdeposicione Kop. 1

^br-bsdiffinitivam sentenciam causa et causis ipsis proferendam Kop. 2

^btcognoscimus Kop. 2

^buLudzyczski Kop. 2

^bv-bwin hunc, qui sequitur Kop. 2

^bxsexta decima Kop. 2

^byvicessimo Kop. 2

^bzSzyedlecz Kop. 2

^casive Kop. 2

^cbcomissarii Kop. 1

¹Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 805/4.

²Przybygniew, zapewne z Ludziska (wieś par. na pn. od Strzelna na Kujawach - Koz. 4 s. 477) wyst. także (w tej samej sprawie) 1443 (KDW X).

³Stanisław z Rudzicy, zob. wyżej, nr 1056/ /2.

⁴Domek, Domko, zob. wyżej, nr 849/4; tutaj po raz pierwszy od 1402 r. podane jego patronimicum.

⁵Drachowo i Drachówko par. Gurowo, na pn. od Gniezna (Koz. 1 s. 62, 4 s. 185), wieś zamieszkała przez liczną drobną, niemożliwą do identyfikacji szlachtę.

⁶Gurowo (G. Wielkie i Małe), wieś par. na pd.-wsch. od Gniezna (Koz. 1 s. 90). Liczni drobni dziedzice z G. trudni do identyfikacji; por. o nich m. in. Miesięcznik Heraldyczny 8, 1915, s. 138 (Wczelice).

⁷Cielmowo (Cielimowo) par. Gurowo, na pd. od Gniezna (Koz. 1 s. 44 - 45, 4 s. 121, 7 s. 318). Liczni dziedzice z C. i Gurowa trudni do identyfikacji: Andrzej i Dobrogost wyst. już 1403 (Roty V, nr Gniezno 85, 120), Piotr - 1418 (ib. nr 211), Michał - 1418 (Roty III nr 561), Piotr Koszka (Kózka?) 1419 (Roty V, nr Gniezno 219, 260, 261, por. też Łaski, Liber beneficiorum I s. 13; Miesięcznik Heraldyczny 8, 1915, s. 138); syn Piotra Koszki - Dominik, zapisywał się 1446 na UJ.

⁸Paweł z Zorzewa, zob. wyżej, nr 808/8.

⁹Niechanowo, wieś par. na pn.-zach. od Witkowa (Koz. 1 s. 190, 5 s. 66). Pleban Jakub wyst. także 1411 (Łaski, Liber beneficiorum I, s. 21).

¹⁰Małachowo par. Witkowo, na pd.-wsch. od Gniezna. Z licznych drobnych właścicieli Małachowa, Wincenty wyst. 1425 (tutaj), 1434 (Roty II nr 1097), 1439 (Acta capitulorum II nr 356), Wawrzyniec także 1421 (Roty II nr 700) i 1424 jako wicewojewoda w Gnieźnie (GUrz. C 32). Jan nie zidentyfikowany, zaś Sambor zapewne ident. z łowczym kal. tego imienia (zob. wyżej, nr 784/8).

¹¹Goczałkowo par. Niechanowo, na pd.-wsch. od Gniezna (Koz. 1 s. 76 - 77, 4 s. 236). Paweł wyst. 1418 - 1445 (SHGWlkp.), był 1423 wicepodkomorzym, a 1426 - 1427 wicewojewodą w Gnieźnie (GUrz. C 84, 33).

¹²Arcugowo (Jarcugowo) par. Niechanowo, na zach. od Witkowa, wieś należąca do klasztoru w Trzemesznie (SHGWlkp.). Dobiesław tutaj nie znany; w dot. tej samej sprawy dok. z 12 lipca 1443 (KDW X) pisał się z Jarząbkowa (wieś par. na pn.-wsch. od Wrześni - tu jednak nie jest również notowany - SHGWlkp.).

¹³Bogusław z Małachowa, zob. wyżej, nr 1056/4.

¹⁴Piotr z Modliszewa, zob. wyżej, nr 975/7.

¹⁵Wojciech Romanus, zob. wyżej, nr 808/2.

¹⁶Peregryn z Pępic, zob. wyżej, nr 880/4.

¹⁷Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 889/10.

¹⁸Maciej syn Baszka nie zidentyfikowany.

¹⁹Wojciech z Kłecka (na pn.-zach. od Gniezna) jako adwokat w konsystorzu gnieźn. wyst. 1424 - 1426 (Acta capitulorum II nr 182, 183; KDW IX).

²⁰W 1425 r. 16 grudnia przypadał w niedzielę, nie w poniedziałek (dies Lunae).

²¹Jakub pleban z Kędzierzyna, zob. wyżej, nr 975/3.

²²Siedlec, zapewne S., wieś par. na pd.-wsch. od Kostrzynia (Koz. 3 s. 184). Pleban Maciej skądinąd nie znany.

²³Ksiądz Wacław nie zidentyfikowany, może ident. z wikariuszem w katedrze gnieźn. 1403 n. (KDW VII nr 474/12).

²⁴Stanisław z Międzychodu, zob. wyżej, nr 1010/6.

²⁵Jakub z Łęczycy, zob. wyżej, nr 1065/8.

²⁶Mikołaj syn Jakuba z Pleszewa, zob. wyżej, nr 968/10.

Dokument Nr 1067

Orany(?), 21 grudnia 1425

Król Władysław Jagiełło nakazuje wznowić terminy sądowe kasztelana poznańskiego Mościca ze Stęszewa w sporze z Abrahamem z Kębłowa.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan, Z. 8, k. 158v. Wpis w 1426 r. (?).

Wladislaus Dei gracia etc.
Palatino, iudici, subiudici, camerariis ceterisque officialibus iudiciis nostris Pozn(anie) et in Costen presidentibus, fidelibus nostris dilectis, graciam regiam et omne bonum. Fideles nostri dilecti! Quamvis alyas vobis mandaveramus, ut magnificum Moscicium castellanum Poznaniensem¹ pro eo, quod in seviciis nostris eundem ad Vngariam duxeramus, cum nobili Abraham Kyeblowsky² iudicare non debuissetis in causis, quas habuit coram vobis cum Abraham predicto. Quia tamen predictus Moscicius negociis nostris expeditis ad propria est reversus, ideo vobis mandamus, quatenus predicto Abraham cum prefato Moscicio iusticie complementum omni dilacione proculmota faciatis. Secus pro gracia nostra non facturi. Datum in Wroryawy^a feria sexta ipso die sancti Thome Apostoli anno Domini M° CCCC° XXV³.
Relacio wenerabilis Wlad(islai) de Oporowo decretorum doctoris, canonici Gneznensis⁴.

^aodczyt niepewny, może również Wroiyawy?

¹Mościc ze Stęszewa, zob. wyżej, nr 802/7.

²Abraham z Kębłowa, zob. wyżej, nr 1008/1, dok. dot. tej samej sprawy.

³Najpewniej chodzi tu o Orany (Worany) na Litwie, koło Merecza, gdzie król zazwyczaj przebywał w drodze z Grodna do Wilna i gdzie zgodnie ze swoim itinerarium mógł przebywać i 21 grudnia 1425.

⁴Władysław Oporowski, zob. wyżej, nr 914/1.

Dokument Nr 1068

Poznań, 24 grudnia 1425

Andrzej Łaskarz biskup poznański publikuje wyroki dotyczące sporów o uposażenie gnieźnieńskiej prepozytury katedralnej.

Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Gn. nr 377. Pergamin 674 × 634+55 - 48 mm, bez śladu przywieszenia pieczęci.

||In nomine Domini amen.|| Ad rei memoriam sempiternam. Nos Andreas Dei gracia episcopus Poznaniensis¹, comissarius ad infrascripta unicus a Sede Apostolica delegatus, ad presencium et futurorum noticiam deducimus per presentes, quod nuper literas sanctissimi in Christo patris et domini nostri, | domini Martini divina providencia pape quinti, ipsius vera bulla plumbea in cordula canap(ea) more Romane Curie bullatas, sanas, salvas et integras, non viciatas nec abolitas, sed omni prorsus vicio et su(s)picione carentes, recepimus huiusmodi sub tenore:
[następuje dok. papieża Marcina V z daty: Rzym, 14 listopada 1424 - KDW V, nr 404].
Post quarumquidem literarum apostolicarum recepcionem venerabilis et egregius vir, dominus Nicolaus de Kyky decretorum doctor, archidiaconus Gneznensis², procurator et procuratorio nomine venerabilium dominorum decani et capituli dicte ecclesie Gneznensis, prout de suo procuracionis mandato per instrumentum publicum manu circumspecti viri Martini Pauli de Golaczicze clerici Gneznensis, publici imperiali auctoritate notarii³ scriptum et consignatum ac sigillo dicti capituli sigillatum, nobis plenariam fecit fidem, coram nobis assistens, peciit cum instancia debita per nos ad dictarum literarum apostolicarum execucionem procedi. Nos vero volentes in comisso nobis negocio rite procedere et ne per celerem processum alicui preiudicare videremur, venerabilem virum dominum Miroslaum Kelczonis de Brudzewo decretorum doctorem, prepositum Gneznensem⁴, quem et ipsius preposituram principaliter premissa concernere dinoscuntur necnon procuratores ipsius ac omnes et singulos alios sua in premissis interesse quovismodo putantes, ad nostram presenciam per nostras patentes citacionis literas ad certos diem et terminum atque locum fecimus legittime evocari. In quo termino comparentibus coram nobis prefato domino Nicolao archidiacono capituli et honorabili viro, domino Paulo de Mislanthcowo vicario in ecclesia Poznaniensi, prefati domini Miroslai prepositi procuratoribus⁵, prefatus dominus Nicolaus archidiaconus, reproducto citatorio predicto et instrumento execucionis eiusdem aliorum citatorum, qui sua interesse pretenderint, contumaciam accusavit ac in ipsorum contumaciam ipse dominus Nicolaus archidiaconus instrumentum publicum sentencie, laudi et arbitrii per honorabiles viros dominos Nicolaum protunc prepositum Sancti Johannis Sepulcri Dominici ante Gneznam ordinis sancti Augustini⁶ necnon Vincencium Vneouiensem⁷ et Thomam Lanciciensem dicte Gneznensis (diocesis^b) archid(iaconos)⁸, compromissores, arbitros et amicabiles compositores per honorabilem dominum Sdzislaum rectorem ecclesie in Gosdowo⁹, procuratorem reverendi patris domini Alexandri ducis Mazouie, electi Tridentini, protunc prepositi Gneznensis¹⁰ ex una et prefatos decanum et capitulum dicte ecclesie Gneznensis ex altera partibus concorditer assumptos, ex vi et potestate ipsius a dictis partibus tradita de et super collacione, provisione et disposicione villarum, domorum, ortorum, arearum et molendinorum comuni vocabulo ecclesie Gneznensis nuncupatorum necnon iuribus et iurisdicionibus eorundem latorum et promulgatorum ac sigillis eorundem prepositi et capituli munitum et sigillatum, prefatus vero dominus Paulus prenominati domini Miroslai prepositi procurator quoddam instrumentum publicum gratificacionis, ratificacionis et approbacionis dictorum sentencie, laudi et arbitrii ac procuracionis sue coram nobis produxerunt, quorum instrumentorum tenores inferius continentur, petentes concorditer dictis procuratoriis nominibus per nos dictam sentenciam, laudum et arbitrium ac omnia alia et singula in dicto instrumento sentencie, laudi et arbitrii contenta et quecumque contigencia et inde secuta, auctoritate nobis in hac parte comissa et concessa, tamquam racionabilia, approbari et confirmari suplerique omnes defectus, si qui intervenerunt in eisdem. Nos vero Andreas episcopus et comissarius prefatus, visis predictis sentencia, laudo et arbitrio ac omnibus et singulis aliis, que huiusmodi sentenciam, laudum et arbitrium contingunt et concernunt ipsisque cum summa diligencia respectis, recensitis et examinatis, commitato eciam iurisperitorum consilio ac inter nos matura deliberacione prehabita diligenti, quia omnia et singula in eisdem sentencia, laudo et arbitrio contenta, rite facta et racionabilia reperimus^c. Idcirco auctoritate apostolica, qua fungimur in hac parte, ex certa nostra sciencia predicta sentenciam, laudum et arbitrium ac alia premissa et quovismodo contingencia ac eciam quecumque inde secuta in omnibus et singulis ipsorum articulis atque punctis approbamus et confirmamus suplemusque omnes defectus, si qui forsan intervenerunt^c in eisdem et presentis scripti patrocinio comunimus. Quorumquidem instrumentorum ac sentencie, laudi et arbitrii tenores, de quibus supra mencio fuit facta, de verbo ad verbum secuntur et sunt tales, et primo tenor sentencie arbitralis:
[następuje zapis na sąd polubowny z 23 kwietnia 1423 i wyrok sędziów polubownych z 24 kwietnia 1423, por. KDW V, nr 371, s. 347 - 350, 353 (zapis) i s. 351 - 354 (wyrok)].
Sequitur tenor alterius instrumenti:
[następuje instrument notarialny, wystawiony w Rzymie, 19 września 1425 przez Michała syna Konrada ze Słupcy - zob. wyżej, nr 1059].
In quorum omnium et singulorum premissorum presentes nostras approbacionis et confirmacionis literas per notarios infrascriptos scribi et publicari mandavimus nostrique sigilli iussimus appensione comuniri. Datum et actum Poznanie, in curia nostra episcopali, sub anno a nativitate Domini millesimo CCCC° vicesimo quinto, indicione tercia, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno nono, die vero Lune vicesima quarta mensis Decembris, hora terciarum vel quasi, presentibus ibidem ven(erabilibus) et nobili viris, dominis: Johanne cantore¹¹, Mathia Cordebog officiali¹², Mathia de Chlapowo¹³, Floriano de Pokladky¹⁴, Hectore preposito Gluschinensi¹⁵, canonicis dicte ecclessie nostre Poznaniensis et Thomislao milite de Miloslaw nostre dyocesis¹⁶, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.
Z. N. Et ego Andreas Bogussii de Crosyno clericus Wladislauiensis dyocesis, publicus imperiali auctoritate notarius¹⁷, quia predictis approbacioni, confirmacioni, defectuum supplecioni unacum predictis testibus et infrascriptis circumspectis viris Nicolao Jacobi de Pleschewo Gneznensis¹⁸ et Dobeslao Andree de Cossuthi Poznaniensis dyocesium clericis ac notariis publicis¹⁹ presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi ideoque presens hoc instrumentum publicum, manu alterius fideliter scriptum, manu propria subscripsi, publicavi et in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis consignando, in fidem et testimonium premissorum rogatus specialiter et requisitus.

^ainicjał wysokości 30 wierszy Or.

^bbrak Or.

^csłowo na razurze Or.

¹Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

²Mikołaj Kicki, zob. wyżej, nr 889/10.

³Marcin syn Pawła (znany w r. 1391) z Gołocic (w powiecie łęcz., por. Zajączkowscy, Materiały, I s. 90) wyst. już 1412 w konsystorzu gnieźn. (AAG, ACons. A 3, k. 44v).

⁴Mirosław z Brudzewa i jego prokurator Paweł, zob. wyżej, nr 1059/1, 8.

⁵Mirosław z Brudzewa i jego prokurator Paweł, zob. wyżej, nr 1059/1, 8.

⁶Zob. wyżej, nr 1059/3, 5, 4.

⁷Zob. wyżej, nr 1059/3, 5, 4.

⁸Zob. wyżej, nr 1059/3, 5, 4.

⁹Gozdowo, wieś par. na pd.-wsch. od Wrześni (Koz. 2 s. 213). Pleban Zdzisław wyst. 1413 - 1424 (SHGWlkp.), tutaj ostatnia wzmianka.

¹⁰Aleksander mazowiecki, zob. wyżej, nr 1059/2.

¹¹Kantor Jan, zob. wyżej, nr 928/7.

¹²Maciej Korczbok, zob. wyżej, nr 981/1.

¹³Maciej z Chłapowa, zob. wyżej, nr 849/7.

¹⁴Florian z Poklatek, zob. wyżej, nr 789/5.

¹⁵Hektor z Koźminka, zob. wyżej, nr 823/8.

¹⁶Miłosław, miasto w powiecie pyzdrskim. Tomisław, syn kasztelana radzimskiego Markusza, wyst. 1392 - 1432 (SHGWlkp.).

¹⁷Andrzej z Kruszyna, zob. wyżej, nr 852/7.

¹⁸Mikołaj z Pleszewa, zob. wyżej, nr 968/10.

¹⁹Dobiesław z Koszut, zob. wyżej, nr 1017/9.

Dokument Nr 1069

Poznań, [1420 - 1425]

Biskup poznański transumuje dokument biskupa poznańskiego Dobrogosta Nowodworskiego dla kościoła w Gogolewie.

Kop.: Poznań, AAP, Acta visitationum 17, k. 388 - 391. Wpis po 1685 r., z licznymi błędami.

Uw.:Data dok. ustalona na podstawie dat piastowania urzędów przez wyst. tutaj osoby

In nomine Domini amen. Ad perpetuam [k. 388v] rei memoriam. Nos Andreas Dei et Apostolicae Sedis gratia episcopus Posnaniensis¹ significamus tenore praesentium, quibus expedit universis, praesentibus et futuris, cum ad nostram personaliter veniens praesentiam nobilis dominus Pasco de Rozdrażewo haeres in Bogoliwo^a, iudex terrae Posnaniensis, crucifer^b nostrae Posnaniensis diocesis² quasdam literas reverendi in Christo patris domini Dobrogostii bonae recordationis eadem gratia olim episcopi Posnaniensis praedecessoris nostri in pargameno scriptas, quas tunc in suis tenebat manibus, nobis cum ea, qua debuit, reverentia obtulit, praesentavit, quarum literarum (tenor^c) de verbo ad verbum sequitur per omnia in haec verba:
[następuje dok. biskupa poznańskiego Dobrogosta Nowodworskiego z daty: Gogolewo, 23 października 1390 - KDW VI, nr 317].
[k. 390] Si^d quidem literis duo sigilla erant appensa, quorum sigillorum primum erat oblongae figurae ab intra de rubea, ab extra vero de communi cera, in filis sericeis rubei coloris, in cuius sigilli summitate sub ciborii immago media usque ad umbillicum BMV sceptrum in dextra et in sinistra manibus baiulans infantem, sub imagine vero eiusdem inter aras aliae duae imagines, una a dextris ac sinistris Petri Apostoli, in dextra manu librum et in sinistra clavem, a sinistris vero areae intermedia alia imago, a sinistris Pauli Apostoli in dextra manu gladium et in sinistra librum tenens videbantur et sub eisdem duabus imaginibus alia minor imago infulata et pontificalibus induta tenens in manibus baculum pastoralem et eandem imagini annexi duo clipei, unus a dextris, alius a sinistris, quorum clypeorum signa et haracteres^d, quia aliqualiter arcta fuerint, tamen describi non poterant. Literae vero circumferentiales, quae tamen legi et videri poterunt, literis capitalibus haec sculptae legebantur: Stanislai^d Dobrogostii ut infra episcopi Posnaniensis. [k. 390v] Secundum vero sigillum erat rotundae figurae, ab intra et ab extra de communi cera, in filis sericeis coloris viridis, in cuius..^e sigilli medio in quodam clypeo tres rosae ab inferiore parte sursum ductae sculptae apparebant, in circumferentiis vero eiusdem sigilli sericeis coloris viridis, in cuius...^e sigilli medio in quodam clypeo tres rosae ab inferiore parte sursum ductae sculptae apparebant, in circumferentiis vero eiusdem sigilli haec literae capitaliter praemissa cruce pro titulo legebantur: Stanislai^d Pasconii^d de Gogolewo. Postquam^d autem literarum protestationi et praesentationi praefatus dominus Pasco tanquam verus et legitimus primus^f ecclesiae parochialis ibidem in Gogolewo suae et praedictae ecclesiae in Gogolewo nominibus nobis cum instantia debita humiliter supplicavit, quatenus easdem literas, quae ob malam custodiam et ...^e infixae et aliquantulum incisae seu...^e, prout apparebat, fuere, ne lapsu et cursu temporis ...^e de fixura mansione aliqualis dubitationis indicent, ut extra valeat, eximi authentico iussimus et innovari cum decreti appositione et sigillorum nostrorum ...^e capituli nostri Posnaniensis appensione communiri signaremus^d. Nos itaque Andreas episcopus praedictus dictis literis visis et diligenter obscultatis^d et examinatis attendentesque cum omni Pasconis petitione fore iustum et esse ac consontem^d rationi dictas literas, ut praefatur^d, oblatas transumi et transcribi nihil [k. 391] addendo vel minuendo, quod sensum immutaret vel variaret intellectum ac sigillis, nostro videlicet et Pasconis, dominorum capituli nostri praedicti sua voluntate et consensu iussimus roborari, nostram eidem transumpto authoritatem ordinariam et decretum interponentes pro tenore. ^g-h

Volentesque per haec scripta ...^e quae eodem transumpta

in iudicio vel extra, vel ubicunque locorum stetur et credatur fideiqueⁱ adhibeatur plenaria ac si originales literae praedictae apponerentur. Harum quibus sigilla, nostra videlicet et praedictorum dominorum capituli nostri Posnaniensis, sunt appensa testimonio literarum. Actum et datum Posnaniae in loco capitulari penes ipsam nostram ecclesiam Posnaniensem, praesentibus et consentientibus ibidem venerabilibus et honorabilibus, venerandis dominis: Joanne cantore³, Nicolao de Siminne^d scholastico⁴, Petro^j de Czechowo Sremensi⁵ et Jacobo de Ganowo^d Psczeuensi (archidiaconis^c)⁶, Nicolao Gorka cancellario⁷, Nicolao de Byki^d doctore, archidiacono⁸, Petro licentiato in decretis, scholastico⁹, Vincentio secretario^d Gnesnensi¹⁰ et Bartholomaeo cantore¹¹, Janussio de ...^e¹², Nicolao Latmir^d¹³, Simone de Ciczkowo^d¹⁴ et Miroslao de Zbyten^d¹⁵ praelatis et canonicis nostrae Posnaniensis ecclesiae ad sonum campanae capitulariter congregatis.

^atak Kop., zamiast Gogolewo

^btak Kop., zamiast armiger

^cbrak Kop.

^dtak Kop.

^eluka (umyślne opuszczenie) Kop.

^ftak Kop., zamiast patronus

^g-hwedług formularza tekst ten powinien brzmieć: volentesque per hec scripta decernentesque eidem transumpto

ⁱtak Kop., zamiast fidesque

^jtak Kop., zamiast Paulo

¹Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 823/1.

²Paszek z Gogolewa, zob. wyżej, nr 859/2. Był sędzią 1420 - 1425.

³Jan kantor pozn. 1421 - 1430, zob. wyżej, nr 928/7.

⁴Mikołaj z Sumina scholastyk pozn. 1420 - 1434, zob. wyżej, nr 889/6.

⁵Paweł (nie Piotr) z Czechowa archidiakon śremski 1421 - 1428/29, zob. wyżej, nr 940/23.

⁶Jakub z Wyganowa, archidiakon pszczewski 1420 - 1433, zob. wyżej, nr 889/7.

⁷Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 789/3.

⁸Mikołaj z Kik, zob. wyżej, nr 889/10.

⁹Piotr Wolfram, zob. wyżej, nr 943/14.

¹⁰Zapewne chodzi tu o Wincentego z Marcinkowa, dziekana gnieźn., zob. o nim wyżej, nr 789/1.

¹¹Bartłomiej kantor gnieźn. (?) skądinąd nie znany (u Kor. luka 1415 - 1433), może jednak chodzi tu o Bartłomieja syna Rynka kanonika pozn. w tym czasie, zob. o nim wyżej, nr 823/6.

¹²Zapewne Janusz z Wszołowa, zob. wyżej, nr 804/18.

¹³Mikołaj Lantman, zob. wyżej, nr 889/20.

¹⁴Szymon z Kaczkowa, zob. wyżej, nr 775/6.

¹⁵Mirosław z Bytynia, zob. wyżej, nr 816/4.

Dokument Nr 1070

[Poznań], 1425

Oficjał poznański zaświadcza, że mieszczanin poznański Jakusz Sołtysek zapisał czynsz na rzecz altarii w katedrze poznańskiej.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 616 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 160, zaginionego w 1945 r.).

1425. Coram Mathia Korzbok canonico et officiali Posnaniensi¹ Jacussius Szołtysek civis Posnaniensis² censum mediae marcae pro quinque marcis super domo sua in circulo fori Posnaniensis pro altari sanctorum Adalberti et Stanislai Martyrum³ cavet.

¹Maciej Korczbok, zob. wyżej, nr 981/1.

²Jakusz, Jakub, Sołtysek mieszczanin pozn. wyst. 1415 - 1431 (WSvP s. 92, 123, 176, 201).

³O altarii w katedrze pozn. zob. Now. II, s. 341 - 342, zob. też wyżej, nr 1014.

Dokument Nr 1071

[Poznań], 1425

Oficjał poznański zaświadcza, że Mścisława z Wysocic zapisała czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 618 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 181, zaginionego w 1945 r.).

1425. Coram Mathia Korzbok canonico et officiali¹ Mscisława cum filiis Bernhardo et Vi(n)centio super bonis Wyszoczyce² et parte Zborowa³ summam 20 marcarum latorum grossorum ex censu 7 fertonum inscribunt.

¹Maciej Korczbok, zob. wyżej, nr 981/1.

²Wysoczka (Wysocice) par. Buk, na pn. od Buku (Koz. 3 s. 428, 5 s. 509 - 510). Mścisława wyst. także 1436 (SHGWlkp.: Mścichna); z jej synów Bernard (Bernhard) wyst. od 1422 (ib.), potem w l. 1442 - 1448 i 1462 - 1464 był wicesędzią w Poznaniu i 1464 - w Kościanie (GUrz. C 992, 996, 803); Wincenty wyst. od 1418 (SHGWlkp.).

³Zborowo par. Konarzewo, na pn.-wsch. od Buku, nad Jez. Niepruszewskim.

Dokument Nr 1072

[Poznań], 1425

Oficjał poznański zaświadcza, że Chwalibóg ze Szczytnik zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 621 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 205, zaginionego w 1945 r.).

1425. Coram Mathia Korzbok officiali¹ Chwalibog haeres in Szczytniki² super iisdem bonis summam 10 marcarum cum censu unius marcae de bonis Daszewice³ translatam vicariis inscribit.

¹Maciej Korczbok, zob. wyżej, nr 981/1.

²Szczytniki par. Głuszyna, na pd. od Poznania (Koz. 3 s. 300 - 301). Chwalibóg wyst. 1401 - 1436 (SHGWlkp.).

³Daszewice par. Głuszyna, na pd. od Poznania, a na zach. od Szczytnik (SHGPoz. I).

Dokument Nr 1073

[Poznań], 1425

Władze miasta Poznania zaświadczają, że mieszczanin poznański Marcin (?) zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 628 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 297, zaginionego w 1945 r.).

1425. Coram officio consulari Posnaniensi inscriptio vicariis unius marcae census pro 12 marcis super domo Martini carnificis civis Posnaniensis¹ aciali in circulo fori eundo ad castrum.

¹Nie zidentyfikowany.

Dokument Nr 1074

[Poznań], 1425

Poznański wikariusz generalny (?) zaświadcza, że kanonik poznański Piotr z Nowca zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 635 (wg Kopiariusza poznańskich wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 410, zaginionego w 1945 r.).

1425. Coram Nicolao archidiacono Gnesnensi, administratore in temporalibus et spiritualibus generali¹, Petrus Nowecz canonicus Posnaniensis² vicariis praedictis [cathedralibus Posnaniensibus^a] duas sexagenas census pro 30 marcis Pragensibus super bonis suis Chlebowo³ obligat.

^awedług poprzedniego reg. w sumariuszu

¹Mikołaj Kicki i Piotr z Nowca, zob. wyżej, nr 889/10, 21.

²Mikołaj Kicki i Piotr z Nowca, zob. wyżej, nr 889/10, 21.

³Chlebowo par. Wieszczyczyn, wieś dziś nie istniejąca na pn.-wsch. od Dolska, koło Rusocina (SHGPoz. I).

Spis treści

Wstęp	V
Wykaz skrótów	VII
Wykaz dokumentów	X
Dokumenty	1

Redaktor Krystyna Sobkowicz Korektor Danuta Pędzińska PAŃSTWOWE WYDAWNICTWO NAUKOWE ODDZIAŁ W POZNANIU Wydanie I. Nakład 500+90 egz. Ark. wyd. 35,5. Ark. druk. 27,625. Papier druk. sat. kl. III, 80 g, 70 × 100 cm. Oddano do składania 4 III 1986 r. Podpisano do druku i druk ukończono w maju 1989 r. Zam. nr. 557/2 Z-9/888. Cena zł 1600,- DRUKARNIA UNIWERSYTETU IM. A. MICKIEWICZA W POZNANIU