Kolekcja

Akta Braci Czeskich

Przejdź do publikacji "Akta Braci Czeskich"

Bracia Czescy to ruch religijno-społeczny, który rozwinął się w połowie XV w. w Czechach w środowiskach plebejskich jako kontynuacja radykalnego kierunku w husytyzmie. Fundamentem ich ideologii było potępianie organizacji państwowej i feudalnego porządku społecznego. Pierwsza gmina Braci została założona we wsi Kunwald w 1457 r. we wschodnich Czechach. Dziesięć lat później Bracia Czescy utworzyli odrębny kościół pod nazwą Jednota Bracka. Jego członkowie odrzucali ceremonie kościelne i większość sakramentów.

Duchowieństwo Jednoty pochodziło z wyboru. Bracia Czescy propagowali surowe życie na wzór pierwszych chrześcijan, krzewili kult pracy fizycznej, przestrzegali zakazu posiadania dóbr, piastowania urzędów państwowych i uczestniczenia w wojnach. Potępiali użycie siły, nie nawoływali jednak do czynnego oporu wobec władzy państwowej. Z czasem, gdy w skład gmin Braci Czeskich zaczęli wchodzić zamożniejsi mieszczanie i szlachta, antyfeudalne ostrze ich ideologii uległo stępieniu. Mimo to byli prześladowani przez sprawujących władzę w Czechach Habsburgów. Schronili się wówczas m.in. Wielkopolsce. Bracia znaleźli tu protektorów wśród bogatej szlachty, prowadzącej walkę z przywilejami duchowieństwa. Czołową rolę odgrywały rody Leszczyńskich, Ostrorogów i Górków. Pierwsze grupy Braci Czeskich pojawiły się w Wielkopolsce w drodze do Prus Książęcych w połowie XV w. Wobec braku przychylności ze strony, usiłujących ich sobie bezwzględnie podporządkować, luterańskich władców Prus Bracia Czescy zaczęli osiedlać się ostatecznie w Wielkopolsce i na Śląsku. Zostało założone wówczas biskupstwo Jednoty na prowincję wielkopolską. Jego siedzibą był Ostroróg. Z czasem głównym ośrodkiem Braci stało się Leszno. Wspierał ich tu wielkopolski możnowładca Rafał Leszczyński. Rola Leszna wzrosła po połączeniu w l. 30. XVI w. Jednoty z Kościołem kalwińskim. Przyjęto wspólną nazwę Kościoła ewangelicko-reformowanego. Liczyła ona trzy gminy. Przywódcą gminy czeskiej był cieszący się europejską sławą reformator szkolnictwa Jan Amos Komeński (Komensky).

Wytworzone przez gminy Braci Czeskich w Ostrorogu i Lesznie archiwalia znalazły się w 1881 r. w Archiwum Państwowym w Poznaniu. Były one uszczuplone jedynie o część spuścizny po Komeńskim, która w 1842 r. trafiła do Muzeum Narodowego w Pradze. W 1918 r. archiwum Braci Czeskich przekazano do Leszna, skąd w 1944 r. zostało wywiezione w głąb Niemiec. W Lesznie pozostała drobna część wchodzącej w skład zbioru biblioteki. Trafiła ona do Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Kórniku (Biblioteki Kórnickiej). Archiwalia wraz z biblioteką wywiezione do Niemiec, zostały odnalezione w 1961 r. i powróciły do Archiwum Państwowego w Poznaniu. Do Biblioteki Kórnickiej przekazano natomiast większość woluminów bibliotecznych zbioru. Opracowanie zespołu archiwalnego "Akta braci czeskich w Wielkopolsce", liczącego 2651 jednostek archiwalnych, ukończono w Archiwum Państwowym w Poznaniu w 1977 r. Decydującą rolę w opracowaniu zespołu odegrała, będąca równocześnie autorką wstępu do jego inwentarza, dr Janina Bielecka. (Andrzej Choniawko, Joanna Zaremba-Stanulewicz)

Wg. Polska.pl; Bracia Czescy

Kolekcje podrzędne

Kolekcji (0)

Ta strona wykorzystuje pliki 'cookies'. Więcej informacji