KODEKS DYPLOMATYCZNY
WIELKOPOLSKI
TOM X
SOCIETAS LITTERARUM POSNANIENSIS
FONTES COLLEGII HISTORICI
TOMUS XXIII
CODEX DIPLOMATICUS
MAIORIS POLONIAE
TOMUS X
comprehendit diplomata nr 1381-1699
ex annis 1435-1444
recensuerunt
ANTONIUS GĄSIOROWSKI et THOMAS JASIŃSKI
adnotavit
ANTONIUS GĄSIOROWSKI
POSNANIAE MCMXCIII
POZNAŃSKIE TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ NAUK
WYDAWNICTWA ŹRÓDŁOWE KOMISJI HISTORYCZNEJ
TOM XXIII
KODEKS DYPLOMATYCZNY
WIELKOPOLSKI
TOM X
zawiera dokumenty nr 1381-1699
z lat 1435-1444
wydali i opracowali
ANTONI GĄSIOROWSKI i TOMASZ JASIŃSKI
komentarzem opatrzył
ANTONI GĄSIOROWSKI
@rysunek@
POZNAŃ 1993
WYDAWNICTWO POZNAŃSKIEGO TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ NAUK
WYDAWNICTWA POZNAŃSKIEGO TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ NAUK
Główny Redaktor: Jan M. Piskorski
KOMITET REDAKCYJNY
Helena Chłopocka, Brygida Kürbis, Czesław Łuczak, @Witold Maisel@
Tomy VII-X Kodeksu dyplomatycznego Wielkopolski do nabycia w Poznańskim Towarzystwie Przyjaciół Nauk 61-725 Poznań, ul. Mielżyńskiego 27/29
tel. (0-61) 527-441
Wydano z pomocą Komitetu Badań Naukowych
Printed in Poland
ISBN 83-7063-052-9
ISSN 0208-9033
Wstęp
Tom X Kodeksu dyplomatycznego Wielkopolski jest kontynuacją wydanych w latach 1982, 1985, 1989 i 1990 tomów VI-IX, przede wszystkim jednak tomów I-V opublikowanych
w latach 1877-1881 przez Ignacego Zakrzewskiego i w 1908 r. przez Franciszka Piekosińskiego. Zawiera 319 dokumentów z lat
1435-1444, dotąd w Kodeksie nie ogłoszonych. Z nich zaledwie 33 opublikowanych już zostało wcześniej w różnych starszych wydawnictwach, jak dawne kaliskie
wiadomości gubernialne (7), akta kapituł i sądów duchownych Bolesława Ulanowskiego (6), Kodeks dyplomatyczny Polski (4), czy
nowszych, jak publikacja akt radzieckich poznańskich (2), księga uposażeń biskupstwa poznańskiego (2), Archiwum Komisji Historycznej
(2), Zbiór dokumentów katedry i diecezji krakowskiej (2) itp. Dalszych 53 dokumentów udostępnionych już zostało wcześniej
w postaci regestów, przede wszystkim w Matriculariach Teodora Wierzbowskiego, katalogach różnych archiwów i bibliotek, wreszcie
(18) przez F. Piekosińskiego na łamach t. V Kodeksu - powtarzamy je tutaj w pełnym tekście, zgodnie z przyjętą wcześniej zasadą publikowania w Kodeksie pełnych tekstów oryginałów, dokumentów monarszych, dyplomów ogłoszonych przez Piekosińskiego w streszczeniu pod mylną datą,
wreszcie dokumentów wychodzących z kancelarii o mało dotąd znanej produkcji.
Niniejszy tom Kodeksu czerpie z tej samej bazy archiwalnej, co tomy poprzednie - głównie z archiwów państwowych w Poznaniu i w Warszawie, diecezjalnych
w Poznaniu i w Gnieźnie, wreszcie z bibliotek: Kórnickiej, Czartoryskich i Polskiej Akademii Nauk (Polskiej Akademii Umiejętności)
w Krakowie. Szczególnie dużo dokumentów dostarczyła ostatnia z tych bibliotek: dwa tomy formularzy związanych ze środowiskiem
kaliskim oficjała gnieźnieńskiego Mikołaja z Kalisza z połowy XV w. wzbogaciły niniejszy tom Kodeksu aż o 60 dokumentów. Sporadycznie tylko powiększyły zawartość niniejszego tomu dokumenty z archiwów państwowych w Bydgoszczy
i w Zielonej Górze, diecezjalnego we Włocławku, krzyżackiego w Berlinie-Dahlem, miast Kolonii i Norymbergi.
Dokumenty w latach ubiegłych skopiowali przede wszystkim Antoni Gąsiorowski, śp. Henryk Kowalewicz, Jerzy Luciński i Janina
Wejchertowa, sporadycznie również Tomasz Jurek, Alina Brzóstkowska, Jacek Wiesiołowski i Kazimiera Chojnacka. Ostateczną wersję
tekstów przygotował Tomasz Jasiński, zaś Antoni Gąsiorowski opracował komentarz i wraz z mgr Danutą Pędzińską wpisał całość
w komputer; zapis komputerowy zredagowała i opracowała edytorsko (w programie Ventura) mgr Izabela Skierska, która walnie
pomogła też w korektach. Dr Krystyna Górska-Gołaska i dr Tomasz Jurek pomogli przy identyfikacji osób i miejscowości; nieocenioną
pomoc przy tych identyfikacjach stanowiły - jak zawsze - kartoteki Pracowni Słownika Historyczno-Geograficznego Wielkopolski
w Średniowieczu Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu. Cennych informacji o identyfikacji miejscowości i osób
wywodzących się z Małopolski udzielali życzliwie wydawcom dr Franciszek Sikora i mgr Janusz Kurtyka z Krakowa.
Zasady wydawnicze wyłożone na wstępie do tomu VI Kodeksu nie uległy zmianie; jedynie pionowe kreski oznaczające końce trzech pierwszych wierszy oryginałów lub (podwójne) wydłużony
dukt (w nagłówkach) zastąpione zostały ze względów technicznych kreskami skośnymi: /, //.
Prace nad opracowaniem X tomu Kodeksu prowadzone były w ramach Pracowni Edytorskiej Źródeł do Dziejów Wielkopolski, działającej od 1975 r. przy Komisji Historycznej
Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, które dawniej finansowało kwerendy i kopiowanie dokumentów, teraz zaś wspierało
zasiłkami prace redakcyjne i umieściło Kodeks w swoim planie wydawniczym, dotowanym przez Komitet Badań Naukowych. W tych samych ramach organizacyjnych mamy nadzieję opracować
ostatni, XI tom, Kodeksu, który obejmie dokumenty odkryte przez wydawców po opublikowaniu tomów VI-X oraz, przede wszystkim, indeksy do tychże tomów:
wystawców, nazw miejscowych i osobowych, pieczęci oraz wyrazów polskich. Indeksy te opracowywane są już w tej samej Pracowni
przez dra Tomasza Jurka, dr Grażynę Rutkowską i mgr Izabelę Skierską.
Pochodzenie dokumentów publikowanych w KDW X
Lp.
|
Archiwum, biblioteka
|
Or.
|
Kop.
|
Odpis
|
Reg.
|
Razem
|
1
|
Berlin-Dahlem, GStAPK
|
2
|
2
|
-
|
-
|
4
|
2
|
Bydgoszcz, WAP
|
2
|
-
|
-
|
-
|
2
|
3
|
Gniezno, AAG
|
14
|
22
|
-
|
-
|
36
|
4
|
Kolonia, Historisches Archiv
|
1
|
-
|
-
|
-
|
1
|
5
|
Kórnik, Bibl. Kórn.
|
1
|
-
|
-
|
-
|
1
|
6
|
Kraków, Bibl. Czart.
|
2
|
-
|
2
|
-
|
4
|
7
|
Kraków, Bibl. PAN
|
3
|
60
|
1
|
-
|
64
|
8
|
Kraków, Muzeum Narodowe
|
1
|
-
|
-
|
-
|
1
|
9
|
Kraków, WAP
|
1
|
-
|
-
|
-
|
1
|
10
|
Norymberga, Kreisarchiv
|
-
|
2
|
-
|
-
|
2
|
11
|
Poznań, AAP
|
10
|
36
|
-
|
13
|
59
|
12
|
Poznań, WAP
|
22
|
48
|
-
|
-
|
70
|
13
|
Warszawa, AGAD
|
39
|
24
|
-
|
1
|
64
|
14
|
Włocławek, Arch. Diecezjalne
|
-
|
1
|
-
|
-
|
1
|
15
|
Zielona Góra (Stary Kisielin), WAP
|
-
|
2
|
-
|
-
|
2
|
16
|
Inne, różne
|
-
|
-
|
4
|
3
|
7
|
|
Ogółem
|
98
|
197
|
7
|
17
|
319
|
Wykaz skrótów
Literatura, źródła, instytucje
AAG - Archiwum Archidiecezji Gnieźnieńskiej.
AAP - Archiwum Archidiecezji Poznańskiej.
Acta capitulorum - Acta capitulorum nec non iudiciorum ecclesiasticorum selecta, wyd. B. Ulanowski, t. I-III, Kraków 1894-1918.
AGAD - Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie.
AKH - Archiwum Komisji Historycznej (Polskiej) Akademii Umiejętności.
ARP - Akta radzieckie poznańskie, wyd. K. Kaczmarczyk, t. I-III, Poznań 1925-1948.
Bibl. Czart. - Muzeum Narodowe w Krakowie, Biblioteka Czartoryskich.
Bibl. Jag. - Biblioteka Jagiellońska w Krakowie.
Bibl. PAN - Biblioteka Polskiej Akademii Nauk w Krakowie.
Bibl. Racz. - Miejska Biblioteka Publiczna im. Edwarda Raczyńskiego w Poznaniu.
Boniecki - A. Boniecki, Herbarz polski, t. I-XVI, Warszawa 1899-1913.
Caro, Liber cancellariae - J. Caro, Liber cancellariae Stanislai Ciołek. Ein Formelbuch der polnischen Königskanzlei aus der Zeit der hussitischen Bewegung, osobne odbicie z Archiv für österreichische Geschichte, Wien 1871.
Cod. Vit. - Codex epistolaris Vitoldi magni ducis Lithuaniae, Kraków 1882.
Dąbrowski, Władysław I - J. Dąbrowski, Władysław I Jagiellończyk na Węgrzech (1440-1444), Warszawa 1922.
Długosz, Opera omnia - Joannis Długosz Senioris..., Opera omnia, t. I n., Kraków 1887 n.
Dok. Paul. - Zbiór dokumentów zakonu OO. Paulinów w Polsce, opr. J. Fijałek, z. 1, Kraków 1938.
Dola, Prałaci - K. Dola, Prałaci wrocławskiej kapituły katedralnej w latach 1418-1500, Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego, 6, 1978.
Epist. - Codex epistolaris saeculi decimi quinti, t. I-III, Kraków 1876, 1891, 1894.
Eubel, Hierarchia - C. Eubel, Hierarchia catholica medii et recentioris aevi, t. I-II, Monasterii 1913 n.
Fijałek, Polonia - J. Fijałek, Polonia apud Italos scholastica saeculum XV, Cracoviae 1900.
GKal. - A. Gąsiorowski, Członkowie władz Kalisza w pierwszej połowie XV wieku, Rocznik Kaliski, 18, 1985, s. 27-56.
GStAPK - Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz.
GStar. - A. Gąsiorowski, Starostowie wielkopolskich miast królewskich w dobie jagiellońskiej, Warszawa 1981.
Gumowski, Pieczęcie - M. Gumowski, Pieczęcie królów polskich, Kraków 1920.
GUrz. - A. Gąsiorowski, Urzędnicy wielkopolscy 1385-1500. Spisy, Poznań 1968.
Hain - S. Hain, Wincenty Kot prymas Polski 1436-1448, Poznań 1948.
KDM - Kodeks dyplomatyczny Małopolski, wyd. F. Piekosiński. t. IV, Kraków 1905.
KDW - Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. I-IX, Poznań - Warszawa 1877-1991; mat. KDW - materiały do kolejnych tomów w posiadaniu wydawców; KDW n. s. - nowa seria,
t. I, Warszawa 1975.
KGV - Kaliszskie Gubernskie Viedomosti, Kalisz 1869-1871 i odbitka, pt. Dokumenty i akty otnosjaszczesja k istorii gorodov kaliszskoj gubernii, Kalisz 1869.
Knigi - Knigi polskoj koronnoj mietriki XV stoletija, t. l, Warszawa 1914.
Kor. - J. Korytkowski, Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 do dni naszych, t. I-IV, Gniezno 1883.
Koz. - S. Kozierowski, [Badania nazw topograficznych starej Wielkopolski], t. 1: Badania... dzisiejszej archidiecezji gnieźnieńskiej, Poznań 1914: t. 2-3: Badania... dzisiejszej archidiecezji poznańskiej, Poznań 1916; t. 4-5: Badania... na obszarze dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski, Poznań 1920-1921; t. 6-7: Badania na obszarze dawnej wschodniej Wielkopolski, Poznań 1926-1928; t. 8: [Uzupełnienia], Poznań 1939.
Kozierowski, Obce ryc. - S. Kozierowski, Obce rycerstwo w Wielkopolsce w XIII-XVI wieku, Poznań 1929.
KPol. - Kodeks dyplomatyczny Polski, t. I-IV, Warszawa 1847-1887.
Lasocki, Dostojnicy - Z. Lasocki, Dostojnicy i urzędnicy ziemi dobrzyńskiej w XIV i XV wieku. Warszawa 1934, odbitka z Miesięcznika Heraldycznego t. XIII.
Luschek - F. Luschek, Notariatsurkunde und Notariat in Schlesien von den Anfängen (1282) bis zum Ende des 16. Jahrhunderts, Weimar 1940.
Łaski, Liber beneficiorum - J. Łaski, Liber beneficiorum archidiecezji gnieźnieńskiej, t. I-II, Gniezno 1880-1881.
Łukaszewicz, Obraz - J. Łukaszewicz, Obraz historyczno-statystyczny miasta Poznania w dawniejszych czasach, t. I-II, Poznań 1838.
MPH - Monumenta Poloniae Historica, t. I-VI oraz series nova, t. I n.
MRPS - Matricularium Regni Poloniae summaria. t. I-V. Warszawa 1905 n.
Nakielski, Miechovia - S. Nakielski, Miechovia, sive promptuarium antiquitatum monasterii Miechoviensis, Kraków 1634.
Not. - A. Gąsiorowski, Notariusze publiczni w Wielkopolsce schyłku wieków średnich, Poznań 1993.
Now. - J. Nowacki, Dzieje archidiecezji poznańskiej, t. I-II, Poznań 1959-1964.
Piekosiński, Pieczęcie - F. Piekosiński. Pieczęcie polskie wieków średnich, Kraków 1889.
PSB - Polski słownik biograficzny, t. I-XXXIV, Kraków 1935 n.
Raczyński, Kodex - E. Raczyński, Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski, Poznań 1840.
Reg. Teut. - Regesta historico-diplomatica Ordinis S. Mariae Theutonicorum 1198-1525, t. I-II, Göttingen 1948-1950.
Rep. Germ. - Repertorium Germanicum, t. III-IV, Berlin 1935, 1958.
Rosin, Słownik - R. Rosin, Słownik historyczno-geograficzny ziemi wieluńskiej w średniowieczu, Warszawa 1963.
Roty - Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, wyd. H. Kowalewicz, W. Kuraszkiewicz, t. I-V, Poznań 1959 - Wrocław 1981.
Senkowski - Sułkowska - J. Senkowski, I. Sułkowska, Archiwum dokumentowe miasta Kalisza, w: Osiemnaście wieków Kalisza, t. I, Kalisz 1960, s. 293-361.
SHGKrak. - Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. I-II, Wrocław 1980 n.
SHGPoz. - Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I-III, Wrocław 1982-1991, Poznań 1993.
SHGWlkp. - Kartoteki Pracowni Słownika Historyczno-Geograficznego Wielkopolski Średniowiecznej w Instytucie Historii Polskiej
Akademii Nauk w Poznaniu.
Spisy - Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII-XVIII wieku. Spisy, Tom I/1 (Spisy wlkp.), Tom II/1 (Spisy łęcz., sier., wiel.), Tom IV/1 (Spisy młp.), Wrocław 1985-1990.
Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty - I. Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty królewskie i ich funkcje w państwie polskim za Andegawenów i pierwszych Jagiellonów 1370-1444, Warszawa 1977.
WAP - (Wojewódzkie) Archiwum Państwowe.
Wizytacje - Wizytacje dóbr arcybiskupstwa gnieźnieńskiego i kapituły gnieźnieńskiej z XVI wieku, wyd. B. Ulanowski, Kraków 1920.
WSB - Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa 1981.
WSvP - A. Warschauer, Stadtbuch von Posen, Posen 1892.
Wuttke - H. Wuttke, Städtebuch des Landes Posen, Leipzig 1864.
Zajączkowscy, Materiały - S. Zajączkowski, S. M. Zajączkowski, Materiały do słownika geograficzno-historycznego dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej do 1400 roku, cz. I-II, Łódź 1966-1970.
ZDKDK - Zbiór dokumentów katedry i diecezji krakowskiej, wyd. S. Kuraś, t. I-II, Lublin 1965-1973.
ZDM - Zbiór dokumentów małopolskich, wyd. S. Kuraś, I. Sułkowska-Kurasiowa, t. I-VIII, Wrocław 1965-1975.
Skróty językowe
dok. - dokument
fot. - fotografia
gnieźn. - gnieźnieński
ib. - ibidem
ident. - identyczny
I. N. - instrument notarialny
j. w. - jak wyżej
kal. - kaliski
kop. - kopia
krak. - krakowski
łęcz. - łęczycki
nast. - następuje
or. - oryginał
par. - parafia, parafialny
pd. - południe, południowy
pn. - północ, północny
por. - porównaj
pozn. - poznański
reg. - regest
rkps - rękopis
sandom. - sandomierski
sier. - sieradzki
streszcz. - streszczenie
suppl. - supplementum
tłum. - tłumaczenie
UJ - Uniwersytet Jagielloński
uw. - uwaga
wg - według
wlkp. - wielkopolski
wsch. - wschód, wschodni
wyd. - wydanie
wyst. - występuje, występujący
zach. - zachód, zachodni
zm. - zmarł, zmarły
Z. N. - znak notarialny
zob. - zobacz
Wykaz dokumentów
1381
Poznań, 2 stycznia 1435
Andrzej Ciołek z Żelechowa podkomorzy sandomierski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że wymienieni opiekunowie
Jana syna zmarłego Dobiesława Raczkowskiego sprzedali wieś Wolice Nasiłowi z Kierzkowa
1382
Śrem, 30 stycznia 1435
Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spór pomiędzy Andrzejem z Piotrowa i Niewstąpem Kotem ze Świekotek
1383
Pyzdry, 23 lutego 1435
Władze Pyzdr zaświadczają, że klasztor cystersów w Lądzie nadał jatkę mięsną w Pyzdrach mieszczaninowi pyzdrskiemu Jakubowi
Wałczkowi
1384
Trzemeszno, 19 marca 1435
Andrzej prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie zaświadcza, że Stanisław i Jan sołtysi w Robakowie sprzedali
swoje sołectwo szlachetnemu Wojciechowi
1385
Pyzdry, 23 maja 1435
Wymienieni sędziowie polubowni zaświadczają, że rozsądzili spory graniczne pomiędzy prepozytem szpitala Świętego Ducha pod
Pyzdrami a wójtem z Pyzdr
1386
Gostyń, 31 maja 1435
Mścich z Piątkowa, Jan i Jakub dziedzice Chwałkowa poręczają za kmieci z Chwałkowa, którzy dokonali gwałtów w Gostyniu
1387
[Poznań], 1 lipca 1435
Władze miasta Poznania zaświadczają, że mieszczanin poznański Piotr Rewaker zapisał czynsz kanonikowi poznańskiemu Filipowi
Ciecieradowi
1388
Bazyleja, 16 lipca 1435
Sobór bazylejski zleca arcybiskupowi gnieźnieńskiemu rozsądzenie sporów pomiędzy dziekanem i kapitułą a prepozytem kolegiaty
w Środzie
1389
Poznań, 10 września 1435
I. N. Jakub z Grądów wikariusz i oficjał poznański wyznacza Bogusława prepozyta szpitala Świętego Ducha pod Poznaniem swoim
zastępcą na okres swej nieobecności w Poznaniu
1390
Środa, 16 września 1435
Andrzej Ciołek z Żelechowa podkomorzy sandomierski i starosta generalny Wielkopolski zakazuje pozywać do sądów Wojciecha Górskiego,
który wyjechał do Krakowa w sprawach państwowych
1391
Poznań, 19 listopada 1435
Kapituła poznańska transumuje i uzupełnia przywilej wójtowski miasta Ostrówka
1392
Sieraków, 25 listopada [1435]
Wymienieni rękojmie poręczają NN dług zaciągnięty przez Pawła Pacha
1393
Poznań, 4 grudnia [1435]
Wymienieni panowie wielkopolscy nakazują sądowi kościańskiemu uwolnienie mieszczanina kościańskiego Wojciecha Nolli z zakazu
opuszczania miasta Kościana
1394
Lwów, 21 stycznia 1436
Król Władysław III prezentuje Mikołaja z Budziejowa na probostwo w Mieścisku
1395
Trzemeszno, 21 stycznia 1436
Statuty klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie
1396
Poznań, 28 stycznia 1436
Stanisław Ciołek biskup poznański eryguje altarię fundacji kanclerza poznańskiego Mikołaja z Górki w kościele NMPanny w Poznaniu
1397
Poznań, 1 lutego 1436
(Reg.) Poznańscy wikariusze katedralni zobowiązują się do odprawiania mszy za duszę Jadwigi, wdowy po Januszu Furmanie z Niezamyśla
1398
Wrocław. 5 marca 1436
Wincenty Jordansmole kanclerz kapituły wrocławskiej transumuje dokument biskupa poznańskiego Pawła z 30 listopada 1218 dla
joannitów poznańskich
1399
Bazyleja, 7 marca 1436
Sobór bazylejski poleca prepozytowi klasztoru Św. Jana w Gnieźnie zbadać sprawę obsady prebend przeznaczonych w kapitule gnieźnieńskiej
dla magistra teologii i doktora praw
1400
Kościan, 11 kwietnia 1436
Władze miasta Kościana zaświadczają, że Piotr Chalb... sprzedał sołectwo we wsi Nacław Piotrowi Hermanowi
1401
Gniezno, 27 kwietnia 1436
Benedykt z Modły oficjał gnieźnieński przysądza dziesięciny z Czarnotula kościołowi parafialnemu w Mogilnie
1402
[Gostyń], 4 maja 1436
Bartosz Wezenborg z Gostynia kasztelan nakielski wraz z bratem swym niedzielnym Januszem nadają jatki i ustalają obowiązki
rzeźników gostyńskich
1403
Kraków, 5 maja 1436
Jan z Lgoty oficjał krakowski poleca wezwać wszystkich zainteresowanych do zapoznania się z dokumentami klasztoru Świętego
Ducha w Kaliszu
1404
Kraków, 7 maja 1436
Jan z Lgoty oficjał krakowski widymuje cztery dokumenty klasztoru Świętego Ducha w Kaliszu
1405
Poznań, 18 czerwca 1436
Jakub z Grądów wikariusz generalny i oficjał poznański rozstrzyga spór o czynsz z Więckowic pomiędzy klasztorem dominikanów
w Poznaniu a Wielborią wdową po Wojciechu z Więckowic i publikuje dokument tego ostatniego z 12 czerwca 1431
1406
Kraków, 21 czerwca 1436
Król Władysław III poleca staroście generalnemu Wielkopolski uwolnić wszystkie zajęte dobra i rzeczy synów zmarłego Andrzeja
Ciołka z Żelechowa
1407
Trzemeszno, 19 lipca 1436
Wojciech Jastrzębiec arcybiskup gnieźnieński zatwierdza statuty klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie
1408
Kalisz, 11 sierpnia 1436?
I. N. Testament mieszczanina kaliskiego Mikołaja Gałki
1409
Trzemeszno, 15 sierpnia 1436
Peregryn prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie nadaje rolę nad jeziorem wsi Lubiń Maciejowi z Wylatowa
1410
Oborniki, 29 września 1436
Wierzbięta wójt Obornik nadaje grunty pod Obornikami kościołowi Świętego Ducha tamże
1411
Łęczyca, 6 października 1436
Król Władysław III nakazuje staroście generalnemu Wielkopolski uwolnić zajęte dobra i rzeczy synów zmarłego Andrzeja Ciołka
z Żelechowa
1412
Ciążeń, 22 października 1436
Stanisław Ciołek biskup poznański zatwierdza i ogłasza statuty kolegiaty w Środzie
1413
Kalisz, 16 listopada 1436
Władze miasta Kalisza zaświadczają, że sprzedały czynsz mansjonarzowi w kolegiacie NMPanny w Kaliszu, bakałarzowi Piotrowi
Bąkowi, zgodnie z testamentem Piechny, wdowy po mieszczaninie kaliskim Pieczu
1414
Kraków, 21 listopada 1436
Król Władysław III transumuje dokument sądu polubownego dla klasztoru cystersów w Obrze z dnia 31 marca 1388
1415
Kraków, 21 grudnia 1436
Król Władysław III przekazuje miastu Poznaniowi cegielnię zamkową
1416
Gniezno, 28 grudnia 1436?
Benedykt z Modły oficjał gnieźnieński zaświadcza, że kanclerz poznański Mikołaj z Górki zapisał czynsz Michałowi altaryście
w katedrze poznańskiej
1417
[1423-1436]
Szymon pleban w Chełmcach i oficjał kamieński zaświadcza, że Niemierza z Sośna zobowiązał się, opłacać czynsz na rzecz plebana
w Sępólnie
1418
[Poznań], 1436
(Reg.) Władze miasta Poznania zaświadczają, że mieszczanin poznański Krzyżan zapisał czynsz Michałowi altaryście w kościele
Św. Marii Magdaleny w Poznaniu
1419
[Poznań], 1436
(Reg.) Jakub z Grądów oficjał poznański zaświadcza, że NN (z Sędzina?) zapisał czynsz altaryście katedry poznańskiej
1420
Kalisz, 23 stycznia 1437
Wymienieni sędziowie sądu wojewodzińskiego dla Żydów w Kaliszu zawiadamiają wojewodę kaliskiego Marcina ze Sławska o ugodzie
pomiędzy Żydami Chadzinim i Kawianem
1421
Siedlimowo, 13 marca [1437]
Wymienieni plebani, sędziowie polubowni, zawiadamiają gnieźnieńskiego wikariusza kapitulnego Jana Brzostkowskiego, że rozsądzili
spór pomiędzy panem Stanisławem a Maciejem klerykiem z Lisewa
1422
Wschowa, 15 marca 1437
Władze miasta Wschowy zaświadczają, że kuśnierz Hanusz sprzedał cechowi rzeźników grunt z szopą we Wschowie
1423
Poznań, 18 kwietnia 1437
Wymienieni uczestnicy poznańskiego roczku ziemskiego rozsądzają spór pomiędzy Ozjaszem z Głęboczka a kapitułą poznańską
1424
Kalisz, 10 maja 1437?
Rafał z Gołuchowa podkomorzy kaliski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że chorąży kaliski Mikołaj z Pleszewa zapisał
czynsz na Potarzycy Mikołajowi kanclerzowi kapituły poznańskiej, Wyszocie prepozytowi tejże kapituły i Łukaszowi, panom z
Górki
1425
Wschowa, 20 maja 1437
Maciej Borek z Osiecznej starosta wschowski zaświadcza, że Marcin Chwalęta z Osowej Sieni zapisał czynsz Henrykowi Melcerowi
altaryście w kościele parafialnym w Poznaniu
1426
Obra, 21 czerwca 1437
Rafał z Gołuchowa podkomorzy kaliski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Michał Jarogniewski z Jaromierza zapisał
czynsz klasztorowi cystersów w Obrze
1427
Poznań, 30 czerwca 1437
Stanisław Ciołek biskup poznański potwierdza dokument biskupa poznańskiego Mikołaja Kurowskiego z 3 kwietnia 1399, dotyczący
ołtarza w katedrze poznańskiej
1428
Toruń, 1 lipca 1437
Wymienieni przedstawiciele króla polskiego i wielkiego mistrza krzyżackiego ustalają porozumienie w sprawie zbiegostwa ludności
zależnej
1429
Poznań, 5 lipca 1437
Stanisław Ciołek biskup poznański nadaje wieś biskupią Orkowo w dożywocie kanonikowi Jakubowi z Grądów
1430
Gniezno, 23 lipca 1437
Stanisław z Mierucina sędzia polubowny rozsądza spór pomiędzy bożogrobcami gnieźnieńskimi a Janem Czechowskim o korzystanie
z jeziora Jezierzany
1431
Poznań, 26 lipca 1437
Wymienieni panowie z Górki proszą biskupa poznańskiego Stanisława Ciołka o erygowanie ufundowanego przez nich kościoła parafialnego
w Kórniku
1432
Kórnik, 4 sierpnia 1437
Stanisław Ciołek biskup poznański eryguje kościół parafialny w Kórniku
1433
Kórnik, 5 sierpnia 1437
I. N. Połączenie kościoła parafialnego w Pierzchnie z kościołem w Kórniku
1434
Gniezno, 4 września 1437
[Rafał z Gołuchowa podkomorzy kaliski i starosta generalny Wielkopolski] nakazuje burgrabiemu kaliskiemu rozsądzić sprawę
Stanisława z Włoszczowy
1435
Bolonia, 16 wrzśnia 1437
I. N. Ugoda w sprawie dochodów z prepozytury katedralnej gnieźnieńskiej pomiędzy prepozytem katedralnym Przedwojem z Grądów
a dziekanem włocławskim Janem z Niewiesza
1436
Kraków, 2 listopada 1437 (1436?)
I. N. A. de C. oświadcza, że zrzeka się kanonii w kościele Św. Jerzego na zamku gnieźnieńskim i ustanawia w tej sprawie swoich
prokuratorów
1437
[Poznań], 1437 [przed 18 listopada]
(Reg.) Jakub z Grądów oficjał poznański zaświadcza, że Józef z Markowic zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym
1438
Wschowa, 20 listopada 1437
Maciej Borek z Osiecznej starosta wschowski zaświadcza, że sędzia wschowski Andrzej z Lasocic zapisał czynsz na rzecz altarii
w kościele w Lasocicach
1439
Rogoźno, 1 grudnia 1437?
Piotr Polak z Lichwina starosta wałecki nadaje młyn w Wałczu młynarzowi Klemensowi
1440
Gniezno, 5 grudnia 1437
Trojan z Łekna sędzia i Bogusław z Budzisławia podsędek kaliscy zaświadczają, że sędziowie polubowni przeprowadzili rozgraniczenie
i podział wsi Goranin
1441
Ujście, 13 grudnia 1437
Marcin ze Sławska wojewoda kaliski i tenutariusz ujski sprzedaje sołectwo w nowo zakładanej wsi Brodna Pawłowi sołtysowi z
Zelgniewa
1442
Kraków, 16 grudnia 1437
Król Władysław III zakazuje pozywać przed sądy poddanych biskupstwa poznańskiego podczas wakansu na stolicy biskupiej
1443
Kalisz, 30 grudnia 1437
(Reg.) I. N. Świema z Rososzycy z synami zapisuje czynsz mansjonarzom kolegiaty kaliskiej
1444
Kościan, 31 grudnia 1437
Pozew sądu ziemskiego kościańskiego dla Jana Wilkowskiego
1445
Zbąszyń, 1 stycznia 143[8]
Abraham Głowacz ze Zbąszynia sędzia poznański publikuje ugodę pomiędzy wdową po Ramfoldzie Trepplinie z Gulszyna i opatem
klasztoru cystersów w Obrze o prawo połowu ryb w Jeziorze Kramskim
1446
Poznań, 21 stycznia 1438
Jan z Niewiesza archidiakon gnieźnieński i wikariusz kapitulny poznański udziela inwestytury ołtarza w kaplicy Świętego Krzyża
w Poznaniu Pawłowi Peszlowi
1447
Poznań, 7 marca 1438
Wymienieni delegaci kapituły poznańskiej zaświadczają, że prawo patronatu kościoła w Konarzewie należy do Tomasza Owieczki
właściciela Konarzewa
1448
Kraków, 10 marca 1438
Król Władysław III nakazuje Rafałowi z Gołuchowa podkomorzemu kaliskiemu i staroście generalnemu Wielkopolski, aby pozostawił
wdowę po Janie Kurskim w posiadaniu folwarku Kurza z młynem
1449
Poznań, 11 marca 1438
Abraham ze Zbąszynia sędzia poznański publikuje wyrok roczku poznańskiego w sporze Ozjasza z Głęboczka z kapitułą poznańską
1450
Gniezno, 17 marca 1438
Stanisław z Uścia wikariusz generalny i oficjał gnieźnieński rozsądza spór o dziesięcinę z Chlebowa
1451
Międzyrzecz, 25 marca [1438?]
Stanisław z Ostroroga podstoli kaliski prosi wielkiego mistrza krzyżackiego Pawła Russdorfa o zadośćuczynienie za szkody wyrządzone
przez ludzi Zakonu w Trzebiszewie i Sępólnie
1452
Ferrara, 26 marca 1438
Papież Eugeniusz IV nakazuje opatowi klasztoru w Paradyżu inkorporację kościoła Św. Andrzeja pod Przemętem do klasztoru cystersów
w Wieleniu (Przemęcie)
1453
Ostroróg, 25 kwietnia [1438?]
Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański skarży się wielkiemu mistrzowi krzyżackiemu Pawłowi Russdorfowi na wójta Nowej Marchii
1454
Dobrzec, 29 kwietnia 1438
Piotr z Iwanek sędzia we wsi Dobrzec rozsądza spór o grunty w tejże wsi pomiędzy miejscowym sołtysem a miastem Kaliszem
1455
Gniezno, 30 kwietnia 1438
Wincenty Kot z Dębna arcybiskup gnieźnieński włącza nowo lokowaną wieś Włoszczanowo do parafii w Janowcu
1456
Wałcz, 1 maja 1438
Piotr Polak z Lichwina starosta wałecki nadaje sołectwo w Skrzatuszu Stanisławowi Ćwikliczowi i Marcinowi Oszczepnikowiczowi
1457
Gniezno, 3 (4?) maja 1438?
Jan z Brzostkowa kantor i wikariusz kapitulny gnieźnieński eryguje altarię fundacji Zofii wdowy po mieszczaninie gnieźnieńskim
Niemście w kościele Świętej Trójcy w Gnieźnie
1458
Kraków, 9 czerwca 1438
Król Władysław III nakazuje zawiesić postępowanie sądowe przeciw Marcinowi Zajączkowskiemu i zabezpiecza Żydom poznańskim
jego długi
1459
[Gniezno], 9 czerwca 1438
Mikołaj prepozyt bożogrobców gnieźnieńskich, sędzia z ramienia soboru bazylejskiego, wydaje wyrok w sprawie uposażenia prebend
obsadzanych przez magistra teologii i doktora praw w kapitule gnieźnieńskiej
1460
Krzywiń, 29 (27?) lipca 1438
Mikołaj Ciotczany i Mikołaj Dobieszewski kanonicy poznańscy jako sędziowie polubowni rozsądzają spory pomiędzy opatem klasztoru
w Lubiniu i radą miasta Krzywinia a plebanem krzywińskim
1461
Kraków, 6 sierpnia 1438
Król Władysław III potwierdza zapis 120 grzywien na wsi Rogoziniec sędziemu poznańskiemu Abrahamowi ze Zbąszynia
1462
Kraków, 8 sierpnia 1438
Król Władysław III zezwala Rafałowi z Gołuchowa podkomorzemu kaliskiemu i staroście generalnemu Wielkopolski na lokację nowego
miasta Światłowo w dobrach przygodzickich
1463
Słupca, 13 sierpnia 1438
Władze miasta Słupcy zaświadczają, że mieszczanin słupecki Wojciech Strzeszych sprzedał jatkę miesną w mieście burmistrzowi
Burchardowi
1464
Kraków, 19 sierpnia 1438
Król Władysław III zapisuje 200 grzywien na Babimoście kasztelanowi kamieńskiemu Dobrogostowi Koleńskiemu
1465
1438
(Reg.) Rafał z Gołuchowa podkomorzy kaliski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Piotr z Głęboczka zapisał czynsz
poznańskim wikariuszom katedralnym
1466
[Poznań], 1438
(Reg.) Mikołaj Ciotczany oficjał poznański zaświadcza, że Wierzbięta z Sierakowa zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym
1467
1438
(Reg.) Rafał z Gołuchowa podkomorzy kaliski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Wierzbięta z Sierakowa zapisał
czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym
1468
[Poznań], 1438
(Reg.) Mikołaj Ciotczany oficjał poznański zaświadcza, że Jan i Grzymka z Jagodna zapisali czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym
1469
1438
(Reg.) Rafał z Gołuchowa podkomorzy kaliski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że [Jan i Grzymka] z Jagodna zapisali
czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym
1470
1438
(Reg.) Rafał z Gołuchowa podkomorzy kaliski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że NN [z Milesznej Górki?] zapisał
czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym
1471
[Poznań], 1438
(Reg.) Mikołaj Ciotczany oficjał poznański zaświadcza, że NN [z Kamieniewic?] zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym
1472
Gniezno, 11 stycznia 1439
I. N. Mikołaj syn Witosława ze Stępocina, pleban w Kicinie ustanawia swoich prokuratorów
1473
Poznań, 8 czerwca 1439
Mikołaj Ciotczany oficjał poznański, w związku z procesem apelacyjnym o prawo patronatu kościoła parafialnego w Siedlcu, przesyła
wikariuszowi generalnemu i oficjałowi gnieźnieńskiemu Stanisławowi z Uścia dokument ustanawiający surogatora poprzedniego
oficjała poznańskiego
1474
Opatówek, 26 czerwca 1439
I. N.(?) Maciej z Koła profesor teologii i Andrzej Renis precentor mansjonarzy kaliskich oraz burmistrz i rajcy kaliscy zdają
się w swych sporach na rozjemstwo arcybiskupa gnieźnieńskiego Wincentego Kota
1475
Środa, 19 (18?) lipca [1439]
Stanisław z Ostroroga podstoli kaliski i starosta generalny Wielkopolski poleca [Chwalęcie z Lubicza burgrabiemu kaliskiemu],
aby wezwał Marcina Piątkowskiego dla dania poręki w związku z jego sporem z Przedpełkiem Kopydłowskim
1476
Kalisz, 21 lipca 1439
Szymon kanonik i oficjał kaliski publikuje i potwierdza dokumenty fundacyjne altarii w kościele NMPanny w Kaliszu z 19 grudnia
1379 i 10 marca 1379
1477
Biecz, 9 września 1439
Król Władysław III nakazuje zawiesić sprawy sądowe dotyczące dóbr biskupstwa poznańskiego
1478
Nowy Korczyn, 17 września 1439
Król Władysław III zapisuje 100 grzywien na Mosinie z przyległościami kasztelanowi gnieźnieńskiemu Piotrowi Bnińskiemu
1479
Wąchock, 21 września 1439
Król Władysław III zapisuje 100 grzywien na wsiach Tuleja i Pietrzyków Stanisławowi Czarnemu
1480
Opatówek, 9 października 1439
Wincenty Kot z Dębna arcybiskup gnieźnieński odnawia Wawrzyńcowi sołtysowi w Godzieszach Małych dokument z 6 lutego 1346 dotyczący
tamtejszego sołectwa
1481
Ląd, 9 października 1439
Ryszard opat klasztoru cystersów w Lądzie przyjmuje precentora mansjonarzy kaliskich Andrzeja Renis do swej wspólnoty mszalnej
1482
Kościan, 5 listopada 1439
Pozew sądu ziemskiego kościańskiego dla Andrzeja i Wojsława Gryżyńskich
1483
Nidom, 8 grudnia 1439
Wymienieni dziedzice Strzyżewa prezentują Bodzętę z Jankowa na plebana w Strzyżewie
1484
Kazimierz, 13 grudnia 1439
Peregryn prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie ustala obowiązki Macieja młynarza młyna koło Kazimierza
1485
Kościan, 13 grudnia 1439
Władze miasta Kościana zaświadczają, że mieszczanin kościański Jan Adam zapisał czynsz na rzecz altarii w kościele parafialnym
w Kościanie
1486
Poznań, 26 grudnia 1439
I. N. Mieszczka poznańska Elżbieta Białowąsowa ustanawia swoim spadkobiercą poznańskiego altarystę Jana (Janika)
1487
Gniezno, 8 stycznia 1440
Opatka i konwent klarysek gnieźnieńskich prezentują kanonika Jarosława z Kąkolewa na plebana w Strzyżewie
1488
Gniezno, 8 stycznia 1440
I. N. Jarosław z Kąkolewa kanonik gnieźnieński i poznański ustanawia swoim prokuratorem [w sporze o plebanię w Strzyżewie]
mieszczanina gnieźnieńskiego Wojciecha Romanusa
1489
Kraków, 10 stycznia 1440
Król Władysław III zapisuje 100 grzywien na Babimoście kasztelanowi kamieńskiemu Dobrogostowi Koleńskiemu
1490
Kraków, 20 stycznia 1440
Król Władysław III zapisuje 352,5 grzywny na Rosochach podstolemu inowrocławskiemu Janowi z Kołudy
1491
23 stycznia 1440
Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spory pomiędzy chorążym kaliskim Mikołajem z Pleszewa a Marcinem z Cielczy
1492
Gniezno, 28 stycznia 1440
Pozew oficjała gnieźnieńskiego Jana z Niewiesza dla Pawła plebana z Drzążna
1493
Gniezno, 1 lutego 1440
Przedwój z Grądów prepozyt i oficjał gnieźnieński wydaje wyrok w sprawie prawa patronatu prebendy św. Wojciecha w kolegiacie
NMPanny w Kaliszu
1494
Kraków, 3 lutego 1440
Król Władysław III zapisuje 80 grzywien na Podstolicach staroście nakielskiemu Włodkowi z Danaborza
1495
Opatówek, 3 lutego 1440
Wincenty Kot z Dębna arcybiskup gnieźnieński eryguje wikariat wieczysty w kolegiacie NMPanny w Kaliszu fundacji Piechny, wdowy
po mieszczaninie kaliskim Pieczu
1496
Opatówek, 8 lutego 1440
Wincenty Kot z Dębna arcybiskup gnieźnieński przenosi miasto Opatówek na prawo niemieckie i nadaje wójtostwo tamże Stefanowi
z Jutrosina
1497
Solec, 11 lutego 1440
Andrzej Bniński biskup poznański nadaje kanonikat w kolegiacie w Środzie Pawłowi Peszlowi z Poznania
1498
Kraków, 17 lutego 1440
Król Władysław III nadaje Maternie z Kręska prawo lokacji miasta we wsi Kręsko
1499
Gniezno, 22 lutego 1440
I. N. Jan Oganka z Ułanowa kasztelan rogoziński i Włodek Wałach z Łagiewnik zdają się na arbitraż wymienionych duchownych
w sporze o prawo patronatu kościoła parafialnego w Łagiewnikach i altarii w katedrze gnieźnieńskiej
1500
Gniezno, 22 lutego 1440
Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spór pomiędzy Janem Oganką z Ułanowa a Włodkiem Wałachem z Łagiewnik
1501
Środa, 24 lutego 1440
Stanisław z Ostroroga podstoli kaliski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że [Przedpełk] Mościc z Koźmina sprzedał
5 łanów w Pożegowie kasztelanowi gnieźnieńskiemu Piotrowi z Bnina
1502
Kraków, 29 lutego 1440
Król Władysław III potwierdza dokument króla Władysława Jagiełły z dnia 16 kwietnia 1433 zakazujący pobierania ceł od mieszczan
pyzdrskich
1503
Kraków, 2 marca 1440
I. N. Jan Rytwiański kanonik gnieźnieński i łęczycki ustanawia Mikołaja Leszczeńskiego swoim prokuratorem do spraw swej prebendy
gnieźnieńskiej
1504
Bnin, 4 marca 1440
I. N. Wymienieni dziedzice Błażejewa wyznaczają prokuratora do spraw toczonych przed konsystorzem gnieźnieńskim
1505
Kraków, 5 marca 1440
Król Władysław III nadaje miastu Poznaniowi prawo używania czerwonego wosku do pieczętowania dokumentów
1506
Kraków, 5 marca 1440
Król Władysław III przeznacza należne mu co roku od miasta Poznania 60 grzywien szosu na spłatę długów zaciągniętych w mieście
przez Władysława Jagiełłę
1507
Gniezno, 9 marca 1440
Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spór opata benedyktynów z Mogilna z Teodorykiem z Czarnotula o dziesięciny z Czarnotula
1508
Żnin, 11 marca 1440
Wincenty Kot z Dębna arcybiskup gnieźnieński mianuje kantora gnieźnieńskiego Jana z Brzostkowa swym wikariuszem generalnym
i oficjałem gnieźnieńskim
1509
Gniezno, 15 kwietnia 1440
Jan z Brzostkowa kantor, wikariusz generalny i oficjał gnieźnieński informuje Stolicę Apostolską, że Proces z Piotrkowic apeluje
od wyroku w sporze o patronat ołtarza w kościele parafialnym w Kościanie
1510
(Nowy) Sącz, 20 kwietnia 1440
Król Władysław III zapisuje 50 grzywien na wsi Rogoziniec sędziemu poznańskiemu Abrahamowi ze Zbąszynia
1511
Kieżmark, 27 kwietnia 1440
Król Władysław III nakazuje zawiesić terminy sądowe Borka z Osiecznej
1512
Kalisz, 27 kwietnia 1440
Stanisław z Ostroroga podstoli kaliski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Jan ze Śliwnik zapisał czynsz Maciejowi
kaznodziei w kolegiacie NMPanny w Kaliszu
1513
Kalisz, 3 maja 1440 (1444?)
Wincenty Kot z Dębna arcybiskup gnieźnieński udziela inwestytury na altarię w kolegiacie NMPanny w Kaliszu oficjałowi kaliskiemu
Ninocie
1514
Wierzenica, 5 maja 1440?
Piotr Polak z Lichwina starosta podolski, tenutariusz Rogoźna i Śremu zobowiązuje się zapłacić dług Marcinowi Zajączkowskiemu
1515
Poznań, 1 czerwca 1440
Wymienieni uczestnicy roczku sądowego w Poznaniu informują sędziego i podsędka poznańskich, że rozsądzili sprawę Tomasza z
Bieczyn i jego matki Anny dotyczącą Srocka Wielkiego
1516
Poznań, 9 czerwca 1440
Abraham ze Zbąszynia sędzia poznański publikuje wyrok poznańskiego roczku sądowego dotyczący Srocka Wielkiego
1517
[Poznań], 17 czerwca 1440
Władze miasta Poznania zaświadczają, że Wiąchna Węglarka zapisała czynsz na swoim ogrodzie na Winiarach klasztorowi dominikanek
poznańskich
1518
Gniezno, 10 lipca 1440
Wincenty Kot z Dębna arcybiskup gnieźnieński eryguje wikariat i predykaturę w kolegiacie NMPanny w Kaliszu, ufundowane przez
kanonika gnieźnieńskiego Jana z Rudzicy
1519
Kalisz, 21 lipca 1440
Janusz z Tuliszkowa zobowiązuje się ponosić ciężary miejskie po nabyciu domu w Kaliszu
1520
Buda, 10 sierpnia 1440
Król Władysław III zapisuje 300 grzywien na wsiach Wrąbczynek, Adamierz i Borzykowo Stanisławowi Czarnemu
1521
Buda, 13 sierpnia 1440
Król Władysław III zapisuje 50 złotych na wsiach Pietrzyków i Tuleja Stanisławowi Czarnemu
1522
Buda, 22 sierpnia 1440
Król Władysław III zapisuje 60 grzywien na Russowie Janowi Piwońskiemu
1523
Buda, 31 sierpnia 1440
Król Władysław III zapisuje 500 grzywien na Kcyni swemu krajczemu Wojciechowi Słupskiemu
1524
Brześć Kujawski, 5 września 1440
I. N. Wojciech z Podolina zastawia dwie książki
1525
Buda, 6 września 1440
Król Władysław III zapisuje 1000 grzywien na Kościanie podczaszemu poznańskiemu i staroście kościańskiemu Łukaszowi z Górki
1526
Gniezno, po 8 września 1440
Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spór pomiędzy prepozytem bożogrobców w Gnieźnie a Krzesławem sołtysem ze Strzyżewa
1527
Środa, 19 września 1440
Krzesław z Kurozwęk kasztelan wiślicki i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Jarosław z Rozdrażewa opisał posag
i wiano swej żony Jadwigi
1528
Kraków, 19 października 1440
Jan z Czyżowa kasztelan i starosta krakowski, namiestnik królewski zaświadcza, że Paweł Zborzeński dał wwiązanie w wieś Zborów
mieszczaninowi krakowskiemu Janowi Lubartowi
1529
[Poznań], 4 listopada 1440
Władze miasta Poznania zaświadczają, że Piotr Thesschir zapisał na swym domu w Poznaniu czynsz konwentowi dominikanów w Poznaniu
1530
Poznań, 7 listopada 1440
I. N. Mikołaj Kukielwich (?) wikariusz wieczysty w katedrze poznańskiej protestuje przeciwko przetrzymywaniu pozwu przez Macieja
Kota wikariusza wieczystego w katedrze poznańskiej
1531
Nakło, 16 listopada 1440
Andrzej z Wiśniewa podstoli poznański i wicestarosta nakielski zaświadcza, że Władysław z Danaborza starosta nakielski sprzedał
teren pod Złotowem Michałowi i Andrzejowi braciom z Gołańczy
1532
Buda, 22 listopada 1440
Król Władysław III zapisuje 200 grzywien na wsiach Adamierz. Borzykowo i Wrąbczynek Stanisławowi Czarnemu
1533
Buda, 14 grudnia 1440
Król Władysław III zapisuje 100 grzywien na Russowie Annie i jej synom Janowi i Niemierzy z Piwonic
1534
Grodzisk, 17 grudnia 1440
Niemierza z Grodziska prezentuje księdza Stefana na plebana w Luboszu
1535
Poznań, 26 grudnia 1440 [recte 1449]
(Reg.) Mikołaj z Kościana oficjał poznański transumuje instrument notarialny dotyczący czynszu z Winiar z dnia 30 stycznia
1362
1536
Poznań, 1 stycznia 1441
Andrzej Bniński biskup poznański udziela odpustu wiernym i ustala zasady działania bractwa przy kościele Św. Marii Magdaleny
w Poznaniu
1537
Lwówek, 8 stycznia 1441
Władze miasta Lwówka zwalniają dom w Lwówku, nadany przez Jana Knoblocha altarystom kościoła w Lwówku, od wszelkich świadczeń
na rzecz miasta
1538
Gniezno, 15 lutego 1441
Krzesław z Kurozwęk kasztelan wiślicki i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Mikołaj Słupski zapisał na swojej
Brzyskorzystwi czynsz dla kościoła parafialnego w Kierzkowie
1539
Körmend, 11 marca 1441
Król Władysław III nakazuje staroście generalnemu Wielkopolski, aby do czasu przybycia króla do Gniezna utrzymał prawa wikariuszy
kościoła Św. Jerzego w Gnieźnie do słodowni tamże
1540
Żnin, 11 marca 1441
Wincenty Kot z Dębna arcybiskup gnieźnieński nadaje probostwo w Tarnowie Henrykowi cystersowi z Wągrowca
1541
Koźmin, 27 marca 1441
Krzesław z Kurozwęk kasztelan wiślicki i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Bartosz Wezenborg z Gostynia sprzedał
na wyderkaf 15,5 łana w Daleszynie Jerzemu Chojeńskiemu
1542
Bazyleja, 4 kwietnia 1441
Sobór bazylejski poleca arcybiskupowi gnieźnieńskiemu zbadać sprawę podniesienia prepozytury kanoników regularnych w Trzemesznie
do rangi opactwa
1543
Gniezno, 26 kwietnia 1441
Jan z Brzostkowa kantor i oficjał gnieźnieński publikuje dokumenty dotyczące obsady kościoła parafialnego w Tarnowie
1544
Kraków, 2 maja 1441 (falsyfikat)
Król Władysław III ustanawia komorę celną w Poniecu
1545
Buda, 20 maja 1441
Król Władysław III zapisuje 300 grzywien na cłach wielkopolskich Janowi Świdwie z Szamotuł
1546
Kalisz, 27 maja 1441
Rafał z Gołuchowa i Iwan z Czermina poręczają kasztelanowi santockiemu Janowi z Kalinowy, że młody Rafał z Mikuszewa (i Gołuchowa)
aż do 3 roku po osiągnięciu pełnoletności będzie przestrzegał transakcji dotyczącej wsie Raszewy Wielkie i Małe
1547
Buda, 2 czerwca 1441
Król Władysław III zapisuje 4000 złotych na wielkopolskim poradlnym kasztelanowi międzyrzeckiemu Wincentemu z Szamotuł
1548
Buda, 6 czerwca 1441
Król Władysław III potwierdza przywileje miasta Kcyni
1549
Gniezno, 17 czerwca 1441
Wymienieni sędziowie polubowni wydają wyrok w sporze pomiędzy plebanem konińskim Jakubem Grądzkim a radą miasta Konina
1550
Kalisz, 18 czerwca 1441
I. N. Paweł prepozyt kolegiaty Św. Mikołaja w Kaliszu składa protest przeciw budowie nowej kaplicy w granicach jego parafii
1551
Kościan, 28 czerwca 1441
Władze miasta Kościana zaświadczają, że mieszczanin kościański Marcin Rokita zapisał czynsz na rzecz altarii w kościele parafialnym
w Kościanie
1552
[Poznań], 1441 [przed 30 czerwca]
(Reg.) Mikołaj z Głęboczka oficjał poznański zaświadcza, że Jan Darmopych z Chwaliszewa zapisał czynsz poznańskim wikariuszom
katedralnym
1553
Poznań, 1 lipca 1441
Andrzej Bniński biskup poznański nadaje sołectwo nowo lokowanej wsi w lasach Koszanowa Wawrzyńcowi z Sękowa
1554
Buda, 15 lipca 1441
Król Władysław III zapisuje 500 grzywien na wsiach Podstolice i Brzekiniec Włodkowi z Danaborza
1555
Bazyleja, 15 lipca 1441
Sobór bazylejski poleca arcybiskupowi gnieźnieńskiemu, aby wyposażył opata i konwent kanoników regularnych w Trzemesznie w
prerogatywy władzy opackiej
1556
Buda, 10 sierpnia 1441
Król Władysław III obiecuje wynagrodzić wszelkie straty Polakom przybyłym na Węgry pod dowództwem Wawrzyńca z Kalinowy i Piotra
Skóry z Gaju
1557
Rogoźno, 21 sierpnia 1441
Władze miasta Rogoźna sprzedają mieszczaninowi rogozińskiemu Wojciechowi Okrągłemu sołectwo w nowo lokowanej w lasach miejskich
wsi Międzylesie
1558
Buda, 25 sierpnia 1441
Król Władysław III zapisuje 400 grzywien na Kcyni Wojciechowi Słupskiemu
1559
Buda, 28 sierpnia 1441
Król Władysław III poleca [biskupowi lubuskiemu], aby klucz kazimierski dóbr biskupich oddał w zarząd kuchmistrzowi królewskiemu
Mikołajowi z Borszowic
1560
Buda, 30 sierpnia 1441
Król Władysław III zapisuje 600 grzywien na Kościanie staroście kościańskiemu Łukaszowi z Górki
1561
Kolonia, 30 sierpnia 1441
Wymienieni przedstawiciele gminy Nederich w Kolonii potwierdzają list Jana opata klasztoru w Lądzie z dnia 12 stycznia 1432
1562
[Poznań], 1 września 1441
Władze miasta Poznania zaświadczają, że mieszczanin poznański Marcin Kokot zapisał pieniądze swej pasierbicy Agnieszce
1563
Opatówek, 2 września 1441
Wincenty Kot z Dębna arcybiskup gnieźnieński poleca oficjałowi gnieźnieńskiemu Janowi z Brzostkowa zbadanie i rozstrzygnięcie
sprawy podniesienia prepozytury kanoników regularnych w Trzemesznie do rangi opactwa
1564
Gniezno, 4 września 1441
Jan z Brzostkowa oficjał gnieźnieński i sędzia arcybiskupi pozywa wszystkich zainteresowanych sprawą podniesienia prepozytury
kanoników regularnych w Trzemesznie do rangi opactwa
1565
Trzemeszno, 8 września 1441
I. N. Wymienieni kanonicy regularni z Trzemeszna ustanawiają swoich prokuratorów sądowych
1566
Gniezno, 18 września 1441
Jan z Brzostkowa kantor gnieźnieński i sędzia arcybiskupi pozywa wszystkich zainteresowanych sprawą podniesienia prepozytury
kanoników regularnych w Trzemesznie do rangi opactwa
1567
Gniezno, 25 września 1441
Jan z Brzostkowa kantor gnieźnieński i sędzia arcybiskupi pozywa wymienione osoby na świadków w sprawie podniesienia do godności
opactwa prepozytury kanoników regularnych w Trzemesznie
1568
Poznań, 21? października 1441
I. N. Ugoda Piotra wiceprepozyta sandomierskiego i Jana z Iwna w sprawie czynszu zapisanego na Iwnie
1569
Łęczyca, 4 listopada 1441
Wincenty Kot z Dębna arcybiskup gnieźnieński potwierdza uprawnienia opackie przełożonych klasztoru kanoników regularnych w
Trzemesznie
1570
Gniezno, 10 listopada 1441
Pozew oficjała gnieźnieńskiego Przedwoja z Grądów dla wymienionych dziedziców i kmieci z Wilamowa
1571
Poznań, 15 listopada 1441
Andrzej Bniński biskup poznański odnawia przywilej sołecki sołtysom z Sękowa
1572
Koźmin, 24 listopada 1441
Krzesław z Kurozwęk kasztelan wiślicki i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Wacław Lutomierski z Ciświcy opisał
na Ciświcy posag swej żony Małgorzaty
1573
Grzegorzew, 18 grudnia 1441
Wincenty Kot z Dębna arcybiskup gnieźnieński nakazuje wprowadzenie Mikołaja bożogrobca z Miechowa na stanowisko rektora kaplicy
Świętego Ducha pod Kołem
1574
[Poznań, 18 grudnia] 1441
(Reg.) Mikołaj Ciotczany oficjał poznański zaświadcza, że Jarosław z Bieganowa i Jan z Rożnowa zapisali czynsz altarii w katedrze
poznańskiej
1575
Kalisz, 25 stycznia 1442
Pozew Krzesława z Kurozwęk kasztelana wiślickiego i starosty generalnego Wielkopolski dla Wojciecha z Krotoszyna
1576
Gostyń, [30 stycznia 1431 - 30 stycznia 1442]
Bartosz Wezenborg kasztelan nakielski i Janusz bracia z Gostynia sprzedają łan pod Gostyniem Andrzejowi Łaszce z Gostynia
1577
Ciążeń, 8 lutego 1442
Andrzej Bniński biskup poznański eryguje kościół w Ostrowie i zatwierdza uposażenie nadane mu przez łowczego konińskiego Mikołaja
z Ociąża
1578
Gniezno, 14 (15?) lutego 1442
Wincenty Kot z Dębna arcybiskup gnieźnieński eryguje altarię w kościele parafialnym w Kierzkowie
1579
Pyzdry, 6 marca 1442
Małgorzata i Anna siostry z Tarnowa sprzedają swoje wymienione posiadłości Westowi z Zielonego Dębu
1580
Łęczyca, 7 marca 1442
Mikołaj Katman z Kobyłek cześnik sieradzki i starosta łęczycki publikuje wyrok sędziów polubownych z 1434 r. w sporze pomiędzy
klasztorem kanoników regularnych w Trzemesznie a wymienionymi dziedzicami Lutomierska
1581
Trnava, 9 marca 1442
Król Władysław III daje w zastaw Pobiedziska z przyległościami wojewodzie poznańskiemu Łukaszowi z Górki
1582
[Poznań], 17 kwietnia 1442
Władze miasta Poznania zawiadamiają wielkiego mistrza krzyżackiego, że nic nie wiedzą o pełnomocnictwie udzielonym rzekomo
Janowi Davidowi przez jego brata Jerzego
1583
Piotrków, 25 (26?) kwietnia 1442
Wincenty Kot z Dębna arcybiskup gnieźnieński nakazuje klerowi dekanatu gnieźnieńskiego zapłacić daninę uchwaloną 23 kwietnia
1442 na synodzie w Piotrkowie
1584
[Poznań], 27 kwietnia 1442
Władze miasta Poznania zaświadczają, że poznański piekarz(?) Bernard zapisał czynsz altaryście poznańskiemu Janowi (Janikowi)
1585
Buda, 21 czerwca 1442
Jan Wedel przyjmuje od króla w zarząd zamki Wałcz i Drahim
1586
Buda, 28 czerwca 1442
Król Władysław III zapisuje 400 grzywien na Kościanie wojewodzie poznańskiemu Łukaszowi z Górki
1587
Buda, 28 czerwca 1442
(Reg.) Król Władysław III zapisuje 400 grzywien na Pobiedziskach wojewodzie poznańskiemu Łukaszowi z Górki
1588
Poznań, 30 czerwca 1442
Andrzej Bniński biskup poznański zatwierdza zapis czynszu przez Macieja Myszkę z Łoskunia na rzecz kościoła parafialnego w
Margoninie
1589
15 lipca 1442
Krzesław z Kurozwęk kasztelan wiślicki i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Wawrzyniec ze Zdzienic opisał posag
i wiano swej żony Katarzyny
1590
Buda, 25 lipca 1442
Król Władysław III nadaje parcelę w Śremie mieszczaninowi Świętosławowi
1591
Gniezno, [15 września 1441 - 29 lipca 1442]
Przedwój z Grądów wikariusz generalny i oficjał gnieźnieński publikuje wyrok swego poprzednika Benedykta z Modły w sporze
o czynsze między prepozytem szpitala Świętego Ducha w Poznaniu a plebanem z Soboty
1592
[Kalisz], 19 sierpnia 1442
Testament Jana Potrzeby z Kalisza
1593
Buda, 24 sierpnia 1442?
Król Władysław III zapisuje 200 złotych na jeziorze Lednica Janowi Latalskiemu
1594
pod Hatvan, 29 sierpnia 1442
Król Władysław III zapisuje 200 grzywien na Russowie Mikołajowi z Gruszczyc
1595
[Poznań], 31 sierpnia 1442
Władze miasta Poznania zaświadczają, że mieszczanin poznański Wierzbięta sprzedał dom na Piaskach Piotrowi Dytrychowi
1596
Buda, 1 października 1442
Król Władysław III zapisuje 200 grzywien na Śremie Michałowi Lasockiemu
1597
Buda, 21 października 1442
Król Władysław III zapisuje 100 grzywien na Russowie Janowi Piwońskiemu
1598
Buda, 27 października 1442
Król Władysław III potwierdza przywilej króla Kazimierza Wielkiego z 6 lutego 1353 dla sukienników kaliskich
1599
Kwieciszewo, 11 listopada 1442
Wincenty Kot z Dębna arcybiskup gnieźnieński nadaje wymienionym dziedzicom Kleczewa prawo posiadania własnego spowiednika
i ołtarza przenośnego
1600
Buda, 16 stycznia 1443
Król Władysław III zakazuje pozywać Mikołaja Mączkę z Krzysztoforzyc z tytułu oddanych mu w tenutę dóbr Piotra Polaka
1601
Buda, 16 stycznia 1443
Król Władysław III nadaje Janowi Ninińskiemu 4 łany należące do zamku wałeckiego
1602
Buda, 15 lutego 1443
Król Władysław III zakazuje biskupowi i kapitule poznańskim ciążenia miasta Poznania karami kościelnymi w sporach o rzekę
Wartę
1603
Gniezno, 6 marca 1443
Wincenty Kot z Dębna arcybiskup gnieźnieński prosi oficjała poznańskiego Mikołaja Ciotczanego, aby nie sądził sprawy Jana
Lubiatowskiego plebana z Ciążenia
1604
Poznań, 8 kwietnia 1443
I. N. Wincenty Czurydło z Bielaw ustanawia swojego prokuratora w sporze toczonym przeciw poznańskim wikariuszom katedralnym
1605
Gniezno, 20 kwietnia 1443
Wincenty Kot z Dębna arcybiskup gnieźnieński potwierdza zapisy dokonane przez dziekana gnieźnieńskiego Jaśka z Czechla, egzekutora
testamentu Mikołaja Kickiego, na rzecz mansjonarzy gnieźnieńskich i transumuje dokumenty wcześniejszych zapisów czynszów
1606
Gniezno, 24 kwietnia 1443
Wincenty Kot z Dębna arcybiskup gnieźnieński nadaje ostrów w Żninie miastu Żninowi
1607
Gniezno, 4 maja 1443
Wincenty Kot z Dębna arcybiskup gnieźnieński ustanawia Mikołaja z Kalisza swym wikariuszem generalnym i oficjałem gnieźnieńskim
1608
Waradyn, 8 maja 1443
Król Władysław III rozciąga na nabytą przez miasto Śrem wieś Zbrudzewo jurysdykcję prawa magdeburskiego
1609
Kalisz, 10 maja 1443
Władze miasta Kalisza zaświadczają, że Katarzyna wdowa po mieszczaninie kaliskim Mikołaju Kranchu zapisała czynsz Stanisławowi
altaryście w kolegiacie NMPanny w Kaliszu
1610
Kalisz, 10 maja 1443
Władze miasta Kalisza zaświadczają, że mieszczanin kaliski Maciej Zewinage zapisał czynsz Stanisławowi altaryście w kolegiacie
NMPanny w Kaliszu
1611
Waradyn, 14 maja 1443
Król Władysław III zapisuje Janowi Piwońskiemu 200 grzywien na Russowie
1612
Gniezno, 24 maja 1443
Pozew sądu oficjała gnieźnieńskiego dla Magdaleny z Koźminka i Jana z Popowa
1613
Buda, 10 czerwca 1443
Król Władysław III zakazuje pobierania ceł od mieszczan poznańskich
1614
Buda, 11 czerwca 1443
Król Władysław III widymuje potwierdzenie przywileju lokacyjnego miasta Poznania
1615
Buda, 11 czerwca 1443
Król Władysław III zezwala miastu Poznaniowi na budowę domów na gruntach miejskich w obrębie murów i poza murami, szczególnie
za Garbarami
1616
Buda, 11 czerwca 1443
Król Władysław III zezwala miastu Poznaniowi na wykup landwójtostwa poznańskiego i zapisuje na nim 50 grzywien
1617
Buda, 13 czerwca 1443
Król Władysław III zakazuje pobierania ceł od mieszczan kaliskich
1618
Buda, 26 czerwca 1443
Król Władysław III zapisuje 4000 złotych na poradlnym wielkopolskim kasztelanowi międzyrzeckiemu Wincentemu z Szamotuł
1619
[Poznań], 28 czerwca 1443
Władze miasta Poznania zaświadczają, że mieszczanin poznański Andrzej Zyberlich sprzedał czynsz mieszczanom poznańskim Mikołajowi
i Michałowi Bergerom
1620
[Poznań], 3 lipca 1443
Andrzej Bniński biskup poznański zrzeka się prawa patronatu kościoła parafialnego w Bninie na rzecz wymienionych dziedziców
Bnina
1621
Poznań, 3 lipca 1443
Andrzej Bniński biskup poznański nadaje ogrody mieszkańcom miasta Ciołkowa (Wielichowa)
1622
Gniezno, 12 lipca 1443
Mikołaj z Kalisza oficjał gnieźnieński rozsądza spory o prawo patronatu kościoła Św. Wawrzyńca w Gnieźnie
1623
Buda, 26 lipca 1443
Król Władysław III zapisuje 2000 złotych na poradlnym wielkopolskim kasztelanowi międzyrzeckiemu Wincentemu z Szamotuł
1624
Uniejów, 1 sierpnia 1443
Wincenty Kot z Dębna arcybiskup gnieźnieński ustanawia procesje i odpusty dla ich uczestników w intencji pomyślności chrześcijaństwa,
Królestwa i króla Władysława, który walczy z niewiernymi
1625
[Poznań], 30 sierpnia 1443
Władze miasta Poznania zaświadczają, że Jadwiga Goldnerowa zapisała czynsz plebanowi poznańskiemu Mikołajowi Lantmanowi
1626
Buda, 31 sierpnia 1443
Król Władysław III zapisuje 100 grzywien na Russowie Janowi i Niemierzy braciom z Piwonic
1627
Pogrzybów, 5 września 1443
Jan z Pogrzybowa zawiera ugodę dotyczącą stawu w Pogrzybowie z Maciejem Jezierskim z Pogrzybowa
1628
Pleszew, 6 września 1443
I. N. Piotr pleban z Książa ustanawia swego prokuratora do sprawy zamiany beneficjum w Książu na beneficjum w Blizanowie
1629
Ciążeń, 25 września 1443
(Reg.) Andrzej Bniński biskup poznański zakazuje duchowieństwu świeckiemu zbierania jałmużny na potrzeby prymicji
1630
Ciążeń, 28 września 1443
Andrzej Bniński biskup poznański potwierdza zapis Jadwigi wdowy po Piotrze Goldnerze na rzecz kościoła Św. Marii Magdaleny
w Poznaniu
1631
Miechów, 13 października 1443?
Jan prepozyt bożogrobców miechowskich zatwierdza wymienionym synom Dobrosława posiadanie wolnego łanu i ogrodu we wsi Ujazd,
dodając im drugi łan
1632
Rzym, 16 października 1443
Jan Didaci de Coca audytor papieski nakazuje wszystkim przechowującym dokumenty dotyczące sporu o prawo patronatu kościoła parafialnego w Poniecu,
aby przedłożyli je do rozpatrzenia apelacji
1633
Kalisz, 18 października 1443
Władze miasta Kalisza zaświadczają, że rzeźnik kaliski Jan Wilczanowski jako prokurator Błażeja sołtysa z Woli sprzedał czynsz
Stanisławowi altaryście w kolegiacie NMPanny w Kaliszu
1634
Plewnia, 24 października 1443
Wymienieni rozjemcy rozgraniczają dobra podkomorzego kaliskiego Piotra Zaksińskiego i Piotra z Plewni
1635
Kalisz, 15 listopada 1443
Władze miasta Kalisza zaświadczają, że szewc Jan Grzybowski sprzedał czynsz Agnieszce wdowie po szewcu Szczepku
1636
Poznań, 24 grudnia 1443
Wojciech Malski wojewoda łęczycki, namiestnik królewski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że mieszczanin poznański
Mikołaj Strosberg zapisał na wsi Luboń 200 grzywien wiana swej żonie Barbarze
1637
Gniezno, 30 grudnia 1443
Rajcy miasta Gniezna publikują i zatwierdzają statut cechu szewców gnieźnieńskich
1638
Poznań, 30 grudnia 1443
Andrzej Bniński biskup poznański eryguje altarię w kościele parafialnym w Obornikach
1639
Raszków, 8 stycznia 1444
Wojciech dziedzic Raszkowa określa prawa i obowiązki mieszkańców nowego miasta Raszkowa
1640
Kalisz, 20 stycznia 1444
Pozew sądu namiestnika królewskiego w Kaliszu dla starosty konińskiego Jana Kraski
1641
Kalisz, 20 stycznia 1444
Pozew sądu namiestnika królewskiego w Kaliszu dla starosty konińskiego Jana Kraski
1642
Poznań, 21 stycznia 1444
I. N. Testament Piotra Maginki wikariusza wieczystego w katedrze poznańskiej i plebana w Czerniejewie
1643
Norymberga, 25 lutego 1444
Rajcy Norymbergi proszą panów wielkopolskich o opiekę nad kupcami norymberskimi
1644
Gniezno, 27 lutego 1444
Trojan z Łekna sędzia i Tomasz z Wilczyna podsędek kaliscy zaświadczają, iż roczek gnieźnieński orzekł, że biskup poznański
z tytułu wsi Kosowo powinien odpowiadać tylko na wiecach gnieźnieńskich
1645
Norymberga, 28 lutego 1444
Rajcy Norymbergi wzywają władze miasta Poznania do przestrzegania swobód nadanych przez króla Władysława kupcom norymberskim
1646
Poznań, 4 marca 1444
Jan i Mikołaj bracia z Granowa i ich rękojmie zobowiązują się wyclić połowę Wargowa Wojciechowi Spławskiemu
1647
Kalisz, 9 marca 1444
Wymienieni uczestnicy sądu w Kaliszu zawiadamiają [sąd ziemski w Kościanie], że starosta wschowski Jan Kotwicz przedstawił
swych świadków w sporze z Mikołajem z Siedlnicy
1648
[Gniezno?], 22 marca 1444
I. N. Mikołaj z Kalisza wikariusz generalny i oficjał gnieźnieński wyznacza trzech zastępców na czas swej nieobecności w Gnieźnie
1649
Buda, 23 marca 1444
(Wzm.) Król Władysław III zapisuje 1000 złotych na Kościanie Piotrowi z Szamotuł
1650
Buda, 17 kwietnia 1444
Król Władysław III znosi opłaty targowe pobierane bezprawnie na targu poznańskim przez tamtejszych starostów generalnych
1651
Buda, 18 kwietnia 1444
Król Władysław III potwierdza dokumenty księcia Przemysła II z 26-31 maja 1292 i starosty Wielkopolski Wierzbięty z 30 czerwca
1352 dotyczące sołectwa we wsi Jeżyce
1652
Buda, 19 kwietnia 1444
Król Władysław III zapisuje miastu Poznaniowi 50 grzywien na landwójtostwie poznańskim
1653
Buda, 19 kwietnia 1444
Król Władysław III nakazuje aby nie zakazywać kupcom poznańskim korzystania ze zwyczajowych dróg z Poznania do Gdańska i do
Warszawy
1654
Gniezno, 25 kwietnia 1444
I. N. Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spory pomiędzy Szymonem ze Stawu plebanem w Chełmcach a dziedzicami z Kwiatkowa
1655
Dziekanowice, 14 maja 1444
I. N. Testament dziekana kapituły gnieźnieńskiej Jaśka z Czechla
1656
Gniezno, 19 maja 1444
Wymienieni wikariusze katedry gnieźnieńskiej nadają wikariuszom Andrzejowi z Parzęczewa i Mikołajowi ze Żnina określone role
w Gnieźnie
1657
[Poznań], 29 maja 1444
Rajcy miasta Poznania nadają grunt w mieście Mikołajowi z Szamotuł altaryście w poznańskim kościele parafialnym
1658
Pobiedziska, 2 czerwca 1444
Jan Latalski sędzia Łukasza z Górki rozsądza sprawy pomiędzy Szymonem z Polskiej Wsi a kmieciami Tomaszem i Piochną
1659
Poniec, 12-19 (18?) czerwca 1444
Stanisław syn Hanka z Chełmu pleban w Poniecu wydzierżawia (?) rolę plebańską w Poniecu tamtejszemu mieszczaninowi Janowi
Iwanowi
1660
Buda, 23 czerwca 1444
Król Władysław III zapisuje 100 złotych na wielkopolskich cłach Piotrowi z Szamotuł
1661
Poznań, 1 lipca 1444
Andrzej Bniński biskup poznański mianuje Wojciecha sołtysa z Wielichowa wójtem w Ciołkowie, ustala uposażenie wójtostwa i
ciężary mieszkańców
1662
Poznań, 5 lipca 1444
Bogusław prepozyt szpitala Świętego Ducha pod Poznaniem, komisarz papieski, nakazuje wszystkim przechowującym dokumenty dotyczące
apelacji w sporze Wawrzyńca plebana w Słupi i Wojciecha plebana w Czestramiu, aby przedłożyli je do rozpatrzenia apelacji
1663
Łekno, 6 lipca 1444
Trojan z Łekna sędzia ziemski kaliski ustala prawa i obowiązki mieszkańców miasta Łekna
1664
Buda, 12 lipca 1444
Legat papieski Julian Cesarini nadaje odpusty odwiedzającym kościół parafialny w Iwanowicach
1665
Buda, 15 lipca 1444
Król Władysław III zwalnia mieszczan Wschowy od opłaty specjalnego podatku królewskiego
1666
Buda, 15 lipca 1444
Król Władysław III zakazuje sprzedawania szlachcie nieruchomości w Kaliszu
1667
Buda, 16 lipca 1444
Król Władysław III zakazuje sędziom prawa polskiego sądzenia spraw przeciwko miastu Kaliszowi i jego mieszczanom
1668
Buda, 16 lipca 1444
Król Władysław III ponawia zwolnienia mieszczan kaliskich od opłat ceł i targowego
1669
Buda, 22 lipca 1444
Król Władysław III zwalnia mieszczan pyzdrskich od opłat targowego w Pyzdrach
1670
Poznań, 22 lipca 1444
Jakub z Wyganowa oficjał poznański na prośbę Andrzeja plebana z Winnejgóry transumuje dokument uposażenia tamtejszej parafii
z 4 grudnia 1305
1671
Kalisz, 22 lipca 1444?
Mieszczanin kaliski Mikołaj syn Konrada prosi arcybiskupa gnieźnieńskiego o inwestyturę dla Stanisława syna Michała z Kalisza
na altarię swojej fundacji w kolegiacie NMPanny w Kaliszu
1672
Uniejów, 23 lipca 1444
Wincenty Kot z Dębna arcybiskup gnieźnieński udziela inwestytury na altarię w kolegiacie NMPanny w Kaliszu Stanisławowi synowi
Michała z Kalisza
1673
Solec, 24 (23?) lipca 1444
Andrzej Bniński biskup poznański zaświadcza, że Wincenty ze Strzałkowa pleban w Cerekwicy wydzierżawił na 3 lata swój kościół
Maciejowi kapłanowi z Jarocina
1674
Kalisz, 26 lipca 1444
Pozew sądu namiestnika królewskiego na Wielkopolskę Wojciecha Malskiego dla Dziersława i Hieronima z Czechla
1675
Koło, 17 sierpnia 1444
Wymienieni rozjemcy zaświadczają, że rozsądzili spór pomiędzy synami podkomorzego kaliskiego Rafała z Gołuchowa a wdową po
nim Elżbietą
1676
Waradyn, 22 sierpnia 1444
Król Władysław III zapisuje 500 złotych na Kościanie Piotrowi z Szamotuł
1677
Waradyn, 24 sierpnia 1444
Król Władysław III zapisuje 100 grzywien na dwu łanach wsi Russów Janowi Piwońskiemu
1678
Waradyn, 25 sierpnia 1444
Król Władysław III zapisuje 500 grzywien na Pobiedziskach wojewodzie poznańskiemu Łukaszowi z Górki
1679
Waradyn, 25 sierpnia 1444
Król Władysław III nakazuje staroście wschowskiemu Janowi Kotwiczowi z Gołanic arestację pieniędzy Hermana Hoka
1680
Waradyn, 26 sierpnia 1444
Król Władysław III potwierdza Marcinowi Chwalęcie posiadanie wsi Osowa Sień
1681
Waradyn, 26 sierpnia 1444
Król Władysław III transumuje przywilej księcia Przemysła II dla sołtysa Przyczyny z 1 października 1273
1682
Cseffa, 27 sierpnia 1444
Król Władysław III kasuje własny dokument naruszający przywileje miasta Poznania
1683
Waradyn, 28 sierpnia 1444
Król Władysław III zapisuje 500 złotych na cłach wielkopolskich Piotrowi z Szamotuł
1684
Waradyn, [sierpień] 1444
Król Władysław III poleca staroście generalnemu Wielkopolski Wojciechowi Malskiemu, aby nakłonił Abrahama z Kębłowa do ugody
z klasztorem cystersów w Przemęcie w sprawie jeziora Mochy
1685
Kalisz, 3 września 1444
Wojciech Malski wojewoda łęczycki, namiestnik królewski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że młynarz kaliski Benedykt
opisał posag i wiano swej żonie Katarzynie
1686
Opatów, 4 września 1444
I. N. Mikołaj i Zawisza Róże z Borszowic wydzierżawiają od biskupa lubuskiego Kazimierz Biskupi z przyległościami
1687
Caransebes, 16 września 1444
Król Władysław III zapisuje kanonikowi włocławskiemu Marcinowi Świemie 100 grzywien na dochodach od Żydów kaliskich
1688
Kalisz, 7 października 1444
Rajcy miasta Kalisza zaświadczają, że mieszczanin kaliski Pietrasz Seiboth sprzedał grunty w Tyńcu Jadwidze wdowie po młynarzu
Aleksym i jej synowi Marcinowi
1689
Gniezno, 23 października 1444
Mikołaj z Kalisza oficjał gnieźnieński nakazuje Pawłowi prepozytowi kościoła Św. Mikołaja w Kaliszu przesłuchać świadków w
sprawie pomiędzy klerykiem Klemensem a Janem sołtysem z Kuchar
1690
Kościan, 4 listopada 1444
Władze miasta Kościana zaświadczają, że mieszczanin kościański Nikiel Schindler zapisał czynsz Barbarze dzwonniczce i jej
synom
1691
Poznań, 15 listopada 1444
Wojciech Malski wojewoda łęczycki, namiestnik królewski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że kapituła gnieźnieńska
ustanowiła swego prokuratora na przeciąg roku
1692
[przed 17 listopada 1444]
Król Władysław III zwalnia Żydów kaliskich od podatków na okres trzech lat
1693
Kalisz, 25 listopada 1444
Wojciech Malski wojewoda łęczycki, namiestnik królewski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że młynarze kaliscy
Benedykt i Maciej zapisali czynsz Stanisławowi altaryście w kolegiacie NMPanny w Kaliszu
1694
Gniezno, 7 grudnia 1444
Mikołaj z Kalisza oficjał gnieźnieński transumuje dokumenty kościoła parafialnego w Brzeziu
1695
Opatów, 7 grudnia 1444
Mikołaj i Zawisza Róże z Borszowic zaświadczają, że wydzierżawiają od biskupa lubuskiego Kazimierz Biskupi z przyległościami
1696
Kalisz, 9 grudnia 1444
I. N. Wincenty Kot z Dębna arcybiskup gnieźnieński zawiadamia oficjała gnieźnieńskiego Mikołaja z Kalisza, że wymienieni plebani
ze Słupcy i Zagórowa zamienili się swymi kościołami i nakazuje, aby oficjał dokonał ich inwestytury
1697
Gniezno, 11 grudnia 1444
Mikołaj z Kalisza oficjał gnieźnieński transumuje dwa dokumenty z 3 lutego 1373 dotyczące sprzedaży dwu jatek mięsnych w Koninie
klasztorowi cystersów w Lądzie
1698
Poznań, 20 grudnia 1444
Wojciech Malski wojewoda łęczycki, namiestnik królewski i starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Dorota Poniecka zapisała
czynsz Janowi plebanowi w Osiecznej
1699
Poznań, 31 grudnia 1444
Jakub z Wyganowa oficjał poznański zaświadcza, że Bartłomiej syn Baszka ze Śremu zapisał czynsz altaryście kościoła NMPanny
w Śremie
UWAGA:
Kanonicy poznańscy (poza Jakubem z Grądów) objaśnieni rzekomo w dokumencie nr 1389, objaśnieni zostali w rzeczywistości w
dokumencie nr 1391.
Dokumenty
Dokument Nr 1381
Poznań, 2 stycznia 1435
Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że wymienieni opiekunowie Jana syna zmarłego Dobiesława Raczkowskiego sprzedali
wieś Wolice Nasiłowi z Kierzkowa.
Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa proweniencji kaliskiej z drugiej połowy XV w.), s. 805-806. Wpis w transumpcie
arcybiskupa gnieźn. Wincentego Kota z Dębna z daty: Gniezno, 14 (15?) lutego 1442 - zob. niżej, nr 1578.
In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Andreas de Zelechowo alias Czolek succamerarius Sandomiriensis et capitaneus
Maioris Polonie generalis
1 significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram aliorumque eiusdem terre nobilium presenciam
veniens magnificus dominus Sandiwogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis
2, tutor et gubernator bonorum hereditarium nobilis Johannis olim filii Dobyeslai Raczkowsky
3, per amicos et fratres ipsius pueri electus, Nyemyerza de Kyschewo
4, Vincencius alias Czuridlo de Byelawi
5, Wirzbyatha de Smogulecz
6, non compulsi, non coacti nec aliquo sinistro modo deducti, quinymo sani mente, pariter et corpore existentes, usi amicorum
aliorum suorum consiliis et matura deliberacione prehabita, et ea potestate, quam habuerunt tanquam gubernatores fratris,
totam ipsorum villam et hereditatem dictam Wolicze in districtu Ckczinensi
a sitam
7, cum omni iure et dominio, nihil iuris aut proprietatis vel dominii pro se penitus excipiendo, cum omnibus et singulis utilitatibus,
agris cultis et collendis, campis, pratis, piscinis, silvis, borris, gaiis, mericis, nemoribus, rubetis, quercetis, pinetis,
mellificiis, stangnis, lacubus, paludibus, piscinis, piscaturis, fluviis, aquis et ipsarum decursibus, molendinis et ipsorum
emolimentis necnon cum omnibus censibus, fructibus, proventibus, redditibus, donacionibus, venacionibus, aucupacionibus et
obvencionibus universis, quocumque alio nomine sive vocabulo censeantur, tam late et tam longe, prout eadem villa Wolicze
in suis metis, limitibus et granici(e)bus circumferencialiter ab antico est divisa, distincta et limitata, pro centum et quadraginta
marcis latorum grossorum Pragensium, numeri veri
b ponderis Polonicalium consweti, in quamlibet marcam XL et octo grossos computando, nobili viro, domino Nasszyl heredi in
Kyerzcowo
8 more solito etconsweto, rite et racionabiliter iuxta terre conswetudinem resignaverunt, per ipsum dominum Nessil habendam,
tenendam, possidendam [
s. 806], levandam et in usus suos beneplacitos libere et quiete convertendam, tali tamen condicione interposita, quod ipse dominus
Nassil eandem hereditatem Wolicze tenere debet et possidere ad tempora vite sue. Dum autem ipsum Nasszyll contingerit universe
carnis subire debitum, extunc eosdem gubernatores et tutores ad nobilem dominum Johannem prefatum heredem in Kyer
a ipsos Nasszyl liberos dimisit et per presentes dimittit perpetualiter et in ewm de centum marcis latorum grossorum ponderis
et numeri prescriptorum. Et residuitatem, videlicet quadraginta marcas latorum grossorum, ut supra, in eadem villa Wolicze
relinquid pro censibus ab eisdem XL marcis, videlicet quatuor marcis currentis monethe et numeri prescripti, ad ecclesiam
parrochialem in Kyerzkowo perpetuis temporibus singulis annis inmediate sequentibus super festum sancti Nicolai Confessoris
aloriosi [
6 XII] ipse Johannes Raczkowsky aut alii heredes, protunc in dicta hereditate Wolicze existentes, dare et solvere sunt astricti
realiter et cum effectu. Quiquidem dominus Nassyl ad eundem numerum, videlicet XL marcarum, decem marcas latorum grossorum,
ponderis et numeri prescriptorum de censibus uxoris sue, domine Juthcze
9, imposuit et presentibus imponit, pro anima ipsius Nassil et Jucthka uxoris sue. Si autem ipse dominus Johannes Raczkowsky
vel alii heredes protunc existentes in Wolicze voluerint dictum censum de Wolicze eximere et redimere, habebunt cum consensu
et voluntate heredis tunc in Kyerzkowo et plebani ibidem in alio loco et eodem districtu Ckczynensi
a omnimodam et liberam potestatem hoc faciendi. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt appensa. Actum et
datum Poznanie dominico die in crastino Circumcisionis Domini anno eiusdem M
o CCCC
o XXX
o quinto, presentibus ibidem nobilibus et strenuis dominis Petro Skora de Gay subiudice Poznaniensi
10, Andrea de Slomowo
11, Derslao de Rosszwalowo
c12, Derslao de Orzeszkowo
13, Zacharia de Pyasthowo
a14 et Andrea Ceczerad de Chwalkowo
15 et aliis quampluribus fidedignis, testibus ad premissa.
atak Kop.
btak Kop., zamiast vero
csłowo przerabiane Kop.
1Andrzej Ciołek z Żelechowa (na Mazowszu), brat biskupa Stanisława, podkomorzy sandom. 1422, starosta sandom. 1425, starosta
generalny Wlkp. 1434-36, zm. 1436 (PSB IV s. 77: z licznymi błędami; GUrz. s. 234; Spisy młp.).
2Sędziwój z Ostroroga wojewoda pozn. 1406, starosta generalny Wlkp. 1411-15, 1419-26, 1432-34, zm. 1441 (PSB XXIV s. 519-523).
3Raczkowo, wieś par. na wsch. od Skoków (Koz. 1 s. 246, 5 s. 222). Dobiesław wyst. 1422 (Roty III nr 954) - 1429 (ib. I nr
1333, 1325, 1518). Jego syn Jan zapewne ident. z wyst. potem 1464-89 (SHGWlkp.; KDW V nr 66 - dok. z błędną datą roczną -
recte 1474, por. Łaski, Liber beneficiorum I s. 182), ojcem Dobiesława żyjącego u schyłku XV w. (SHGWlkp.).
4Kiszewo, wieś par. na pn.-zach. od Szamotuł (SHGPoz. II). Niemierza, także z Bliżyc, wyst. 1400-35 (ib.).
5Bielawy par. Chojnica, wieś dziś nie istniejąca na pn. od Poznania, w okolicy Biedruska (SHGPoz. I). Wincenty Czuryło, Czurydło,
wyst. 1419-64? (ib.; KDW IX nr 1289/28).
6Smogulec, wieś par. na pn.-wsch. od Gołańczy (Koz. 5 s. 322). Wierzbięta wyst. 1424-35 (SHGWlkp.; KDW V nr 558; Roty I nr
1343, II nr 1056).
7Wolice par. Wójcin (Szczepankowo) w powiecie kcyńskim, na pd.-zach. od Barcina (Koz. 1 s. 363, 5 s. 492; Łaski, Liber beneficiorum
I s. 182-183).
8Kierzkowo, wieś par. na pd.-zach. od Barcina i Wolic (Koz. 4 s. 350). Nasił wyst. 1425, 1442 (SHGWlkp. i niżej, nr 1578/1).
Jego żona Jutka (z Nieczajny - SHGPoz. III), wyst. także 1428, 1434 i 1438 (ib.; Łaski, Liber beneficiorum I s. 181) i 1442
(niżej).
9Kierzkowo, wieś par. na pd.-zach. od Barcina i Wolic (Koz. 4 s. 350). Nasił wyst. 1425, 1442 (SHGWlkp. i niżej, nr 1578/1).
Jego żona Jutka (z Nieczajny - SHGPoz. III), wyst. także 1428, 1434 i 1438 (ib.; Łaski, Liber beneficiorum I s. 181) i 1442
(niżej).
10Piotr Skóra z Gaju Wielkiego podstędek pozn. 1432, sędzia 1441, kasztelan kal. 1456, starosta generalny Wlkp. 1455-56, zm.
1468 (WSB s. 672; GUrz.; GStar. s. 80).
11Słomowo, wieś par. na pd.-zach. od Rogoźna (Koz. 3 s. 214-215). Andrzej wyst. 1424-51 (SHGWlkp.).
12Rozwarowo (Rostworowo) par. Żydowo, na pd. od Obornik (Koz. 3 s. 148-149). Dziersław wyst. 1429-45 (KDW IX nr 1265/5).
13Orzeszkowo par. Kwilcz, na pd. od Sierakowa (Koz. 2 s. 553). Dziersław wyst. 1413-45, zaufany Sędziwoja z Ostroroga, burgrabia
w Poznaniu i Kościanie, nie żył już 1447 (KDW IX nr 1087/5).
14Piaskowo par. Ostroróg, tuż na pd.-wsch. od Ostroroga (Koz. 3 s. 22). Zachariasz, także z Komorowa, wyst. 1405-40, zaufany
Sędziwoja z Ostroroga, burgrabia w Kościanie, wicewojewoda w Poznaniu 1430-40 (KDW IX nr 1348/7).
15Chwałkowo par. Mądre, na pd.-zach. od Środy (Koz. 2 s. 92). Andrzej Ciecierad wyst.1434-47 (SHGWlkp.; Kozierowski, Obce ryc.
s. 27).
Dokument Nr 1382
Śrem, 30 stycznia 1435
Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spór pomiędzy Andrzejem z Piotrowa i Niewstąpem Kotem ze Świekotek.
Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 13, k. 80v-80b. Wpis w 1435 r. Bok karty postrzępiony z małymi ubytkami tekstu.
Noverint, quibus expedit, universi, quod nos Jacobus de Nosskowo
1, Albertus de Splawye
2, Paulus de Chlebowo
3 et Derslaus de Zythowyeczssko heredes
4, arbitri et amicabiles compositores per et inter nobiles Andream de Pyothrowo
5 ex una et Nyewstamph dictum Koth olim de Swekothky heredes
6, pro parte cuius Koth Albertus Olsziczssky
7 et Nicolaus fratres sui germani
8 tunc fuerint constituti ab altera partibus, pro et super omnibus rancoribus, odiis, displicenciis et controversiis racione
capitis olim domini Johannis Pyothrowssky et patris ipsius Andree predicti
9 per prenominatum Koth interfecti, de alto et basso sine strepitu iudicii et figura asumpti, electi et deputati pronuncciamus,
dicimus, decernimus et arbitramur, pena in primis inter partes prescriptas sexaginta marcarum monete et numeri Polonicalis
consueti, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, parti tenenti nostrum arbitrium per partem eidem nostro
arbitrio contravenientem solvenda et per ipsas partes asumpta. Item dominico die proximo post Purificacionem Beatissime [M]arie
Virginis [
6 II 1435] prenominate partes hic in Srzem ve[n]ire tenentur et ibidem ipsi Albertus Olsziczssky [et] Nicolaus pro prefato Nyewstamp
fratre ipsorum ponere fideiussores debent predicto Andree pro triginta marcis cum duabus marcis mediorum [g]rossorum monete
et numeri Polonicalis, XL et octo arossos in quamlibet marcam computando, a Carnisprivio proxime venturo ad aliud Camisprivium
proxime venturum racione capitis sui patris ipsius interfecti solvendis, fideiussores tamen in districtu Poznaniensi sessionatos.
Ipseque Andreas ipsi Nyewstamp predicto similiter fideiussores de districtu Poznaniensi sessionatos ponere tenetur, tam pro
se, quam eciam pro suis fratribus patruelibus et amitalibus, pacem tenere perpetuam et nunquam verbo aut facto publice vel
occulte, directe vel oculte seu quovis quesito colore racione patris sui predicti interfecti innovare seu quovismodo attemptare.
Et ibidem insuper ipse Albertus Olsziczssky munimenta, que habet super sorte hereditatis Swekothky
6 per ipsum Koth habita in decem marcis tenta et obligata predicto Andree dare tenetur et sortem eandem sibi conferre ad tenendum
tamdiu, quousque eadem sors per veros heredes dictis decem marcis ab ipso Andrea liberabitur [.....] munimenta seu literas
ad librum [.......] veniendo de verbo ad verbum [......]. Item pronuncciamus, quod ibidem [
k. 80b] Nyewstamp dominico die proximo ante festum Penthecostes proxime venturum [
29 V 1435] in Poznania apud nigros monachos ordinis sancti Dominici cum viginti nobilibus sibi similibus,quilibet ipsorum nudis pedibus
gladiisque evagenatis, predicto Andree racione patris sui humiliter veniam facere tenetur et eam petere genuflexo coram eodem
Andrea et sibi gladium in manus suas dare et ipse Andreas debet sibi iram parcere racione patris sui interfecti contractam.
Item ipse Nyewstamp cum eodem Andrea in vicinatu sedere neque verbum in iudicio contra ipsum pro parte alicuius hominis, dempto
fratre carnali, diebus perpetuis non debet neque dicet. Item ipse Andreas omnia munimenta, literas et scripturas, que habet
contra eundem Nyewstamp in iudicio capitanei et terrestri per ipsum et matrem ipsius defunctam aquisitas et aquisita, dicta
die dominico post festum Purificacionis Beatisime Marie Virginis ad manus prefate Alberto dare debet racione patris sui interfecti
omnesque et singulas displicencias racione premissorum contractas iuxta terrestrem disposicionem sive posicionem inter partes
predictas sopimus, amputamus et mortificamus sub pena superius nominata. In cuius rei testimonium sigilla nostra presenti
litere sunt appensa. Datum in Srzem die dominico proximo ante festum Purificacionis Beatissime Marie Virginis anno Do[mini]
millesimo quadringentesimo tricesimo quinto.
1Nosków, par. Potarzyca, na pd.-zach. od Jarocina (Koz. 2 s. 522). Jakub wyst. 1430 (KDW IX nr 1246/7: również jako rozjemca
- 1467 (SHGWlkp.).
2Spławie, wieś par. na pd.-wsch. od Poznania, dziś w granicach miasta (Koz. 3 s. 237). Wojciech wyst. 1422-49 (SHGWlkp.).
3Chlebowo par. Wieszczyczyn, wieś dziś nie istniejąca, na pn.-wsch. od Dolska, koło Rusocina (SHGPoz. I). Paweł, Paszek, także
z Nowca, wyst. 1405-49 (ib.).
4Żytowiecko, wieś par. na pn.-zach. od Krobi (Koz. 3 s. 506). Dziersław syn Sobka wyst. już 1428, nie żył już 1447 (SHGWlkp.).
5Piotrowo par. Głuszyna, na pd. od Poznania (Koz. 3 s. 37), dziś w granicach miasta. Andrzej wyst. 1429 (KDW IX nr 1216/11)
i tutaj.
6Świekotki par. Głuszyna, osada dziś nie istniejąca, na pd.-wsch. od Poznania (Koz. 3 s. 283, 8 s. 122). Nieustąp, Niewstąp
Kot wyst. 1419 (Roty I nr 979), wicechorąży w Poznaniu 1419-27 (GUrz. nr C 1055), wicepodkomorzy tamże 1423-24 (ib. nr C 1033),
potem olim Świekocki, wyst. jeszcze 1440 (KDW V nr 669).
7Olszyce par. Krerowo, osada dziś nie istniejąca na pn.-zach. od Środy (Koz. 2 s. 545-546, 8 s. 80). Wojciech niegdyś ze Świekotek
wyst. od 1420 (Roty II nr 637) do 1438 (SHGWlkp.).
8Mikołaj ze Świekotek wyst. od 1423 (KDW V nr 374), wicepodkomorzy w Poznaniu 1425-26 (GUrz. nr C 1035), wyst. jeszcze 1444
(ARP I nr 273).
9Jan Piotrowski (z Piotrowa, jak wyżej, przypis 5), zapewne ident. z wyst. 1400-27 (SHGWlkp.) bratem Pietrasza z Nagradowic (KDW VII nr 536/12, 588/4).
Dokument Nr 1383
Pyzdry, 23 lutego 1435
Władze Pyzdr zaświadczają, że klasztor cystersów w Lądzie nadał jatkę mięsną w Pyzdrach mieszczaninowi pyzdrskiemu Jakubowi
Wałczkowi.
Kop.: Włocławek, Arch. Diecezjalne, Kopiariusz lędzki z XVIII w., k. 167.
Nos Andreas Tarnowski proconsul
1, Petrus Slugocki
2, Barthossius sartor
3, Andreas Festembarg
4, Joannes Hamerlin
5, Nicolaus Heyndreth consules civitatis Pisdrensis
6 ad universorum notitiam, tam presentium, quam futurorum volumus devenire, quod ad nostram, nobis pleno in consulatu sedentibus,
religiosi viri, domini Rhihardus plebanus de Landa, claviger
7 et Gerhardus granarius seu frumentarius monasterii de Landa
8 ex unanimi consensu et voluntate religiosorum fratrum, dominorum Joannis abbatis totiusque conventus dicti monasterii Landensis
9 venientes praesentiam recognoverunt, quomodo provido viro Jacobo Walczek et suis liberis, civi de Pysdrit
10 macellum carnificum in civitate nostra situm a latere dextro, cum ad dicta macella itur, ostio, quod est versus castrum,
quod a principio ipsorum macellorum septimum est in ordine, inter macella Prus
11 ab una et Kassubina olim vita functorum
12 partibus ab altera, quod ad usus ecclesiae ipsorum fratrum et conventus spectare dignoscitur, dederunt, contulerunt et cum
effectu resignarunt coram nobis iure haereditario tenendum, habendum et possidendum, utifruendum, vendendum, alienandum, commutandum
ac ad usus ipsius et suorum successorum legittimorum, prout sibi melius ac utilius videbitur expedire, cum omnibus censibus,
fructibus, proventibus, utilitatibus quibuscunque temporibus perpetuis, nihil iuris vel dominii pro se in eodem reservantes,
tali tamen conditione interiecta, quod praelibatus Jacobus Wałczek et sui successores legittimi quatuor lapides saepi singulis
annis in festo beati Martini Confessoris [
11 XI] praefatis fratribus et conventui de praedicto macello, sive dictum macellum rueret vel reduceretur in favillam non obstante,
perpetuis temporibus dabit. Ad quodquidem faciendum Jacobus Wałczek praedictus se et suos successores legittimos libere et
spontanee submisit. In evidentiam eius et certitudinem clariorem, sigillum nostrae civitatis praemissae praesentibus est subappensum
testimonio literarum. Datum in Pysdry feria quarta proxima ante dominicam Esto mihi anno Domini M. CCCC. XXX. V.
1Andrzej Tarnowski, szlachcic - mieszczanin z Tarnowa pod Pyzdrami, jako burmistrz wyst. także w tej samej kadencji niżej,
nr 1385, był burmistrzem także 1424 (KDW VIII nr 789/1), rajcą 1427 (ib. nr 1125/9).
2Piotr Sługocki, zapewne ze Sługocina par. Lądek, na pn.-wsch. od Zagórowa (Koz. 5 s. 314), jako rajca wyst. także 1425, mieszczanin
pyzdrski 1427 (KDW IX nr 1125/2), wyst. także niżej, nr 1385.
3Rajcy: krawiec Bartosz i Andrzej Festenberg (Festemberg) wyst. także niżej, nr 1385.
4Rajcy: krawiec Bartosz i Andrzej Festenberg (Festemberg) wyst. także niżej, nr 1385.
5Rajca Jan Hamerlin wyst. tutaj i niżej, nr 1385, zapewne ident. z burmistrzem pyzdrskim 1447 (ARP I nr 362), mieszczaninem
1453 (Knigi nr 186, 187).
6Rajca Mikołaj Heidenreich był rajcą także 1427 (KDW IX nr 1125/10), wyst. także niżej, nr 1385, zapewne ident. z rajcą Mikołajem
Hederich 26 lutego 1445 (mat. KDW).
7Ryszard pleban i klucznik opactwa cystersów w Lądzie może ident. z opatem 1439 (niżej, nr 1479/1).
8Gerhard szafarz lędzki skądinąd nie znany, może ident. z plebanem w Lądzie 3 września 1445 i 10 listopada 1447 (mat. KDW).
9Jan opat lędzki wyst. 1431, 1433, 1434, 1435 (KDW IX nr 1260/1, 1309/1, 1376/11, tutaj), zapewne ident. z opatem Janem Szulich
zm. 1437 (MPH V s. 481: komemoracja 4 kwietnia).
10Jakub Wałczek, syn Wałczka, wyst. w Pyzdrach od 1424 (KDW VIII nr 989/4), także 1428 (ib. IX nr 1158/3 i 1184), zapewne ident.
z rajcą wyst. jeszcze 26 lutego 1445 (mat. KDW).
11Prus może ident. ze starszym cechu rzeźników Mikołajem Praskim 1424 i 1427 (KDW VIII nr 989/7; ib. IX nr 1136/6).
12Rzeźnik Kaszubina wyst. w Pyzdrach 1427 (ib. nr 1136/4).
Dokument Nr 1384
Trzemeszno, 19 marca 1435
Prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie zaświadcza, że Stanisław i Jan sołtysi w Robakowie sprzedali swoje
sołectwo szlachetnemu Wojciechowi.
Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. nr 74. Pergamin gruby, 374 x 249 mm, zakładka obcięta, dziury po sznurach do przywieszenia dwu
pieczęci. Na odwrocie: Privilegium super sculteciam in Robakowo (XV w.), Privilegium super scultecia(m) in Robakowo (XV/XVI w.), 1550, Privilegium super scultetiam desertam in Robakouo reemptam et resignatam perpetuae possessioni domus Thremessnensi,
cuius resignationis evictio et eliberatio alias warunk continetur Gnezne in libro terrestri (XVI w.); Scrinio 6 Ł (XVIII w.).
//
aIn nomine Domini amen.// Ab humana memoria cicius elabuntur, que nec testium assercione, nec litterarum / testimonio fuerint
perhennata. Quapropter nos frater Andreas divina paciencia prepositus unacum conventu canonicorum / regularium ordinis beati
Augustini monasterii Trzemesnensis
1 notum esse facimus et publice profitemur, tam pre/sentibus, quam futuris presencium noticiam habituris, quia laboriosi viri
Stanislaus et Johannes fratres germani, scolteti ville nostre dicte Robakowo
2, venientes ad presenciam nostram, sani mente et corpore, non coacti nec compulsi, sed bona fide habitisque suorum liberorum
et amicorum consiliis et consensu, vendiderunt scolteciam suam ibidem in Robakowo pro quadraginta quatuor marcis nobili viro,
domino Alberto
3 et suis successoribus legittimis, videlicet duos mansos liberos, nichil pro se vel suis liberis et amicis reservantes ac
coram nobis manifeste eidem nobili Alberto resignaverunt. Sed quia dicti Stanislaus et Johannis
a venditores eiusdem scoltecie publice coram nobis recognoverunt se privilegium super eandem scolteciam negligenter perdidisse,
ideo tam ipsi Stanislaus et Johannes, quam eciam ipse nobilis Albertus scoltetus nobis humiliter supplicaverunt, ut iura nominate
scoltecie et hereditatis daremus et innovaremus. Nos igitur peticionibus talibus benigniter acclinati iura infrascripta eidem
nobili Alberto nostro scolteto et suis successoribus ista damus. Et primo, duos mansos liberos suprascriptos et emtos per
ipsum possidebit pacifice et quiete. De quibus duobus mansis quolibet anno pro decima nobis solvet cum effectu. De penis autem
iudicialibus, tam magnis, quam eciam parwis, idem scoltetus tercium denarium habebit, demptis dumtaxat penis talibus, quas
per se non iudicaret vel eciam talibus, quas per se vel per aliquem suum familiarem, proch dolor, aliquatenus incurreret,
de hiis nullam partem tollet. Serwicia, prout alii scolteti in nostris villis faciunt, nobis tenebitur adimplere. Incolis
vero ibidem seu kmethonibus ius Theutunicum, quod Srzedense vocatur, eis attribuimus. Ita tamen, quod predicti kmethones quolibet
anno in festo sancti Martini [
11 XI] pro censu quilibet sex scotos latorum grossorum nobis solvere tenebuntur. Decimam manipularem nobis dabunt et in horreum
nostrum plenarie deducent. In festo Pasche mediam sexagenam oworum et in festo Assumpcionis Beate Virginis Marie [
15 VIII] per duos pullos singulis annis nobis dare sint astricti. Pro prandiis vero magni iudicii quolibet anno scoltetus semel et
kmethones bis per sex scotos nobis solvere tenebuntur. In agris vero nostris, tam estivalibus una die, quam yemalibus tribus
diebus arare et perarare et ad seminacionem excolere tenebuntur, sed prata falcare semel, similiter fimum ducere in nostris
expensis obligabuntur. Insuper omnia iura, que nunc sunt et in posterum que oriri poterint, pro nobis et pro nostro dominio
reservamus. Ut autem hec vendicio et nostre protestacionis recognicio et privilegii istius donacio et innovacio inconwlsa
permaneant nostro et nostri capituli sigillis appensione fecimus roborari. Datum et actum in Trzemeschno sabbato die ante
dominicam Oculi anno Domini M
o CCCC
o XXX
o V, presentibus nobilibus viris et dominis Thomkone de Malochowo
4, Dobyegnewo de Parzys
5, Wyetzrych de Szegoczycze
6, Paulo de Wolanowo heredibus
7, Szobek advocato in Trzemeschno
8 et Stanislao opidano ibidem
9 et aliis quampluribus fidedignis.
atak Or.
1Andrzej prepozyt kanoników regularnych w Trzemesznie od 1407/08, zm. 1435 (WSB s. 23), może ident. z kanonikiem Andrzejem
z Gniezna wyst. w Trzemesznie już 1390 (KDW VI nr 318).
2Robakowo, osada dziś nie znana w par. Kamieniec (Koz. 1 s. 255, 8 s. 99), należąca do klasztoru trzemeszeńskiego już w XII
w., opuszczona już w XVI w. (KDW I nr 11, III nr 1589, 1920). Sołtysi skądinąd nie znani.
3Nowy sołtys Wojciech skądinąd nie znany.
4Małachowo par. Witkowo, na pd.-wsch. od Gniezna (Koz. 1 s. 161-162). Tomek, Tomisław, wyst. od 1418?, kasztelan zbąski 1420-21,
częsty wiceurzędnik w sądach ziemskich, wyst. do 1438 (GUrz. s. 177).
5Paryż par. Juncewo, na zach. od Żnina (Koz. 1 s. 214-215, 5 s. 135). Dobiegniew wyst. 1411 (ib.), 1418 (AAP, AC 3 k. 29v)
i tutaj.
6Żegocice, zapewne ident. z Żegotkami w powiecie inowrocławskim na Kujawach (tak Słownik geograficzny Królestwa Polskiego...).
Teodoryk (Dzietrzych, Wietrzych) skądinąd nie znany.
7Por. z Wolanowem w powiecie inowrocławskim na Kujawach (Słownik geograficzny, o. c.). Paweł skądinąd nie znany.
8Wójt Sobek i mieszczanin trzemeszeński Stanisław skądinąd nie znani.
9Wójt Sobek i mieszczanin trzemeszeński Stanisław skądinąd nie znani.
Dokument Nr 1385
Pyzdry, 23 maja 1435
Wymienieni sędziowie polubowni zaświadczają, że rozsądzili spory graniczne pomiędzy prepozytem szpitala Św. Ducha pod Pyzdrami
a wójtami z Pyzdr.
Kop.: Poznań, AAP, Producta in consistorio, nr 9203, kopia z XVIII w., wg or.
In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos discreti nobiles ac providus magister Thomas de Karans
a sanctae Gnesnensis ecclesiae perpetuus vicarius
1, Nicolaus Kazirod altarista Sanctae Mariae in Pyzdry
2, Raciborius alias Szczecinski burgrabius protunc castri Pyzdrensis
3, Andreas Tarnowski proconsul
4, Petrus Sługocki
5, Bartosius Sartor
6, Joannes Hamerlin
7, Andreas Testinbarg
a8 et Nicolaus Heydinirych consules totaque communitas civitatis praemissae
9 significamus tenore praesentium omnibus christifidelibus, tam praesentibus, quam futuris, praesentium notitiam habituris,
quomodo animo deliberato ad nostri consulatus venientes praesentiam discretus ac providi viri dominus Nicolaus praepositus
Sancti Spiritus extra muros civitatis nostrae Pyzdrensis
10, parte ab una, necnon Joannes Mączka
11 unacum Bartossio, Nicolao et Jacobo advocatis in Pyzdry, fratribus germanis
12, partibus ab altera, de unanimi consensu et voluntate petiverunt postulantes, ut quibusdam litibus et controversiis super
quadam limitatione agrorum et montibus praepositurae Sancti Spiritus et suae finem debitum per formam et sententiam arbitrationis
nostrae imponere dignaremur. Nos itaque ipsorum iustis ac dignis petitionibus acclinati, Deum prae oculis habentes, ad agros
supradicti praepositi Sancti Spiritus exivimus ibique existentes in praedictis agris et montibus pensavimus nostra sub certa
scientia timentes, ne decaetero, si finis causam non sequeretur, inter partes praedictas hi(n)cinde maior et gravior difficultas
litium et controversiarum posset suboriri, [
s. 2] ideo de nostra arbitrali et amicabili compositione partes inter praedictas agentes, de ipsorum grato et beneplacito voluntatis
causam ipsorum in manus nostras fortiter porrigentes, fecimus, ordinavimus, sententiavimus ac finaliter robore cum arbitrali
decrevimus inter dictos agros et montes praepositurae suae et pascua, videlicet Zyrotouo
13 ex una parte molendini incipiendo a vinea dicti praepositi usque ad molendinum dictorum advocatorum, ex altera vero parte
usque ad agros Sanctae Crucis
14 triginta scopulos minus duobus seu gades praesentibus duximus erigendos ac ad tempora perpetua dictos scopulos seu gades,
prout signanter iam per nos omnino existunt erecti et limitati, in ipsorum vigore et robore conservandos. In cuius rei testimonium
sigillum civitatis nostrae consuetum praesentibus duximus apponendum. Actum et datum Pyzdry in praetorio, feria secunda ante
festum Ascensionis Domini proxima anno nativitatis eiusdem M CCCC XXX V.
atak Kop.
1Zapewne Tomasz z Książa (w Krakowskiem) wikariusz w katedrze gnieźn. 1437 (KDW V nr 603), przedtem student UJ 1413, admitowany
jako notariusz publiczny w Gnieźnie 1427 (Not. nr 662: syn Konrada), od 1430 adwokat w konsystorzu gnieźn. (Acta capitulorum
II nr 245 n.), zapewne tożsamy z późniejszym archidiakonem i oficjałem pułtuskim 1448-66 (ib. III nr 1 n.), zm. przed 1474.
2Mikołaj Kazirod altarysta kościoła par. Panny Marii w Pyzdrach, zapewne krewny (syn?) rajcy pyzdrskiego Jana Kaziroda 1424
(KDW VIII nr 989/6), jako altarysta altarii rzeźników pyzdrskich wyst. już 1424 (ib.), zapewne ident. z Mikołajem synem Hinka
Kaziroda studentem UJ 1441, altarystą cechu rzeźników jeszcze 1445 i 1446 (mat. KDW) i z altarystą Mikołajem 11 marca 1450
(ib.).
3Racibor Szczeciński burgrabia zamku pyzdrskiego najpewniej z ramienia tenutariusza pyzdrskiego, którym już wtedy może był
Andrzej z Lubina, potwierdzony od 1436 (GStar. s. 59).
4Burmistrz i rajcy pyzdrscy niniejszej kadencji objaśnieni wyżej, nr 1383/1-6.
5Burmistrz i rajcy pyzdrscy niniejszej kadencji objaśnieni wyżej, nr 1383/1-6.
6Burmistrz i rajcy pyzdrscy niniejszej kadencji objaśnieni wyżej, nr 1383/1-6.
7Burmistrz i rajcy pyzdrscy niniejszej kadencji objaśnieni wyżej, nr 1383/1-6.
8Burmistrz i rajcy pyzdrscy niniejszej kadencji objaśnieni wyżej, nr 1383/1-6.
9Burmistrz i rajcy pyzdrscy niniejszej kadencji objaśnieni wyżej, nr 1383/1-6.
10Mikołaj syn Michała prepozyt szpitala Św. Ducha pod Pyzdrami wyst. 1425-35 (KDW IX nr 1125/1).
11Jan Mączka oraz bracia Bartosz, Mikołaj i Jakub wójtowie (dziedziczni) w Pyzdrach skądinąd nie znani.
12Jan Mączka oraz bracia Bartosz, Mikołaj i Jakub wójtowie (dziedziczni) w Pyzdrach skądinąd nie znani.
13Żyrotowo (?) nie zidentyfikowane.
14Tj. należące do kościoła Św. Krzyża pod Pyzdrami, zob. o nim KDW II nr 909; Now. II s. 363).
Dokument Nr 1386
Gostyń, 31 maja 1435
Mścich z Piątkowa, Jan i Jakub dziedzice Chwałkowa poręczają za kmieci z Chwałkowa, którzy dokonali gwałtów w Gostyniu.
Or.: Poznań, WAP, Akta m. Gostynia I/1. Pergamin 247 x 74 + 13 mm, dobrze zachowany. Dwa paski pergaminowe do przywieszenia pieczęci,
nacięcia po trzecim. Na odwrocie streszczenie i sygnatury.
Ego Msczych de Pyantkowo
1, Johannes in Chwalkowo
2, Jacobus in Chwalkowo heredes
3 publice recognoscimus per presentes, / quia fideiubuimus et per presentes fideiubemus manu coniuncta et indivisibili pro
kmethonibus de Chwalkowo Mychaele / Krzemyen, pro Thoma Hadzycz
4 pro violencia, quam in Gostyn
5 intulerunt et pro eo, quod incipati sunt. Promittimusque / eciam pro eisdem, quod pacifici debent fore et nullum opidanum
Gostinensem impedire civitate in nulla. Fideiubemus autem pro eisdem iuxta modum terrestrem seu posicionem eiusdem, propter
quod eciam promittimus, ut dicti kmethones silencium perpetuum obtinebunt sub vadio quinquaginta marcarum. In cuius rei testimonium
sigilla nostra presentibus sunt subappensa. Datum et actum in Gostyn feria tercia infra octavas Ascensionis Domini anno Domini
millesimo CCCC
o tricesimo quinto.
1Piątkowo par. Winnagóra, na pd.-zach. od Miłosławia (Koz. 3 s. 23). Mścich wyst. 1426-44 (Roty II nr 808, 1092, 1199).
2Chwałkowo Kościelne, wieś par. na pd.-wsch. od Książa Wlkp. (SHGPoz I). Jan wyst. 1435-63, Jakub 1435-57 (ib.).
3Chwałkowo Kościelne, wieś par. na pd.-wsch. od Książa Wlkp. (SHGPoz I). Jan wyst. 1435-63, Jakub 1435-57 (ib.).
4Kmiecie skądinąd nie znani; nie wiemy czy chodzi o dwu, czy też trzech (Michał i Krzemień czy Michał Krzemień).
5Gostyń Wlkp., miasto w powiecie kościańskim, leży ok. 20 km od Chwałkowa.
Dokument Nr 1387
[Poznań], 1 lipca 1435
Władze miasta Poznania zaświadczają, że mieszczanin poznański Piotr Rewaker zapisał czynsz kanonikowi poznańskiemu Filipowi
Ciecieradowi.
Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 33, k. 191v-192. Wpis 19 czerwca 1452.
Nos infrascripti Sigismundus Caltwasser prothoconsul
1, Swench carnifex
2, Petrus Goldenar
3, Johannes Falkenhayn
4, Johannes Titcze
5, Andreas Czewschler
6, Johannes Mawl
7 et Paulus Wynther consules civitatis Poznaniensis
8 tenore presencium significamus, quibus expedit universis, quod in nostra nostrorumque scabinorum presencia infrascriptorum
Wyrzbentha
9, Johannis Cliza
10, Johannis Faffko
11, Johannis Grzimala
12, Johannis Bem
13, Nicolai Moldorff
14, Nicolai Zalesky
15 et Nicolai Berger
16 in bannito iudicio, cui Georgius Merkel nostre civitatis advocatus
17 iudicialiter presidebat, personaliter constitutus providus Petrus Rawacker
18 cum domina Helena consorte sua legittima, concives nostri
19, mente et corpore sani, non coacti, non compulsi, nec aliquomodo sinistre et erroneo circumventi, sed sponte et libere, rite
et racionabiliter vendiderunt et resignaverunt sex marcas annui census currentis monete et numeri Polonicalis in et super
domo ipsorum murata in circulo nostre civitatis, inter Petri Goldewar
a3 et domini Nicolai Pyeczykabath
20 domos locata et super eorum marcimonio inter Hinkelmanowa
21 et Fawkowe
22 de platea Wrathislauiensi in manu dextra ad mercimonia eundo, locato, ac super ipsorum vinea in Novis Ortis
23 inter Mathie Kyvlhembiter
24 et sculteti ortos sita, pro sexaginta marcis latorum grossorum Bohemicalium, monete Prahensis, numeri Polonicalis, quadraginta
octo grossos in quamlibet marcam computando, singulis annis de anno ad annum ad festum Petri et Pauli Apostolorum [
29 VI] dandas et per possessores dictarum hereditatum persolvendas, honorabili viro, domino Philipo Czeczyrad ecclesie Poznaniensis
kathedralis
b canonico
25 et pro altari suo in ecclesia parrochiali nostre civitatis ad Sanctam Mariam Magdalenam sub titulo sanctorum Petri et Pauli,
Jacobi fundato et errecto, et post mortem suam dicti altaris altaristis et rectoribus legittimis sub spe et titulo reempcionis,
ita quod dum prenominatus Petrus Rawacker cum Helena contorali sua legittima aut post (mortem
c) ipsorum successores eorum legittimi sive dictarum hereditatum possessores a prefato domino Philipo Czeczyrad aut eius post
mortem a dicti altaris altaristis et rectoribus legittimis prefatas sex marcas census annui cum sexaginta marcarum latorum
grossorum Bohemicalium reemere voluerint, plenam ab eisdem reemendi habebunt facultatem censibus persessis et retroactis prius
persolutis, quo facto et sic reempto, extunc prenominate hereditates a sex marcarum census annui solucione erunt libere et
solute. Submisit se insuper prefatus dominus Philipus aliique prenominati altaris successores et rectores legittimi, in eadem
permanebunt submissione, censuantes prefatos ad solucionem censuum nullis ecclesiasticis compellere censuris, sed duntaxat
[
k. 192] in pretorio civitatis nostre Poznaniensis apud consules tunc existentes super eosdem censuantes ius ac censuum solucionem
postulare et requirere tenebuntur. In fidem premissorum sigillum nostre civitatis presentibus est appensum, feria sexta in
vigilia Visitacionis Marie virginis illibate anno Domini M
o quadringentesimo
d tricesimo quinto.
atak Kop.
bnastępuje znów Poznaniensis Kop.
cbrak Kop.
dsłowo powtórzone Kop.
1Zygmunt Kaltwasser, wielokrotny rajca, ławnik i burmistrz pozn. 1424-39/40 (WSvP s. 443).
2Święszek, Święch, rzeźnik i krojownik sukna, rajca i ławnik pozn. 1424-35 (ib. s. 442, 458).
3Piotr Goldener, Goldner, wieloletni ławnik, rajca i burmistrz pozn. 1401-35 (ib. s. 442).
4Jan Falkenhain-Poniecki (Ponicz), rajca, burmistrz, ławnik pozn. 1413-43 (ib. s. 441).
5Jan Ticze, Tyc, ławnik pozn. 1425-27, rajca 1430/31, 1434/35 (ib. s. 448).
6Andrzej Czewschler ławnik pozn. 1433/34, potem wielokrotny rajca i ławnik do 1457 (ib. s. 441).
7Jan Mawl, Maul, Mul, rajca pozn. 1430/31, 1434/35, 1437/38, potem ławnik 1438/39 (ib. s. 445).
8Paweł Winter rzeźnik, rajca pozn. 1434/35, potem ławnik 1435/36, 1436/37, 1437/38, 1439/40 (ib. s. 449).
9Wierzbięta kramarz, wieloletni ławnik, rajca i wójt pozn. 1409-39, wyst. do 1441 (ib. s. 449; ARP I nr 277).
10Jan Kliza, Kłyza, pisarz miasta Poznania 1412, potem długoletni rajca, burmistrz i ławnik pozn. 1418-49 (WSvP s. 440).
11Jan Fajko, Fawko, Pfaffe, wieloletni ławnik, rajca i burmistrz pozn. 1428-62 (ib. s. 446; WSB s. 177).
12Jan Grzymała ławnik pozn. od 1418, rajca od 1421 do 1439 (WSvP s. 443).
13Jan Benw, Bohemus, Czech, wielokrotny ławnik i rajca pozn. 1430-49 (ib. s. 440).
14Mikołaj Moldorf bliżej nie znany, był dwukrotnie ławnikiem pozn. w l. 1432/33 i 1434/35 (ib. s. 445).
15Mikołaj Zaleski ławnik pozn. 1434/35, potem rajca 1435/36, 1440/41, 1444/45, 1445/46, 1446/47, burmistrz 1436/37, 1443/44
(ib. s. 449).
16Ławnikiem pozn. był Michał (nie zaś nie znany skądinąd Mikołaj) Berger, wyst. od 1417, ławnik i rajca pozn. 1430-45 (ib. s.
15, 439, 452).
17Jerzy Merkiel wieloletni burmistrz, rajca i wójt pozn. wyst. do 1437 (PSB XX s. 444-445; tutaj może połączone dwie osoby w
jedną).
18Piotr Rewaker wyst. w Poznaniu od 1434, potem wielokrotny burmistrz, ławnik i rajca pozn. od 1447, zm. po 1469 (PSB XXXI s.
168-169).
19Helena Rewakerowa, kramarka, wyst. w Poznaniu 1430-75 (ib.).
20Pieczykabat (Joppenbecker), znana w Poznaniu pierwszej połowy XV w. rodzina mieszczańska; Mikołaj jednak bliżej nie znany
(ARP I s. 240; WSvP s. 464).
21Por. z Hinkelmanową wyst. 1455 i 1456 (ARP I nr 614, 665).
22Por. z Janem Fajko, wyżej, przypis 11.
23Nowe Ogrody, przedmieście Poznania, na pd. od miasta.
24Maciej nie zidentyfikowany.
25Filip Ciecierad z Chwałkowa (par. Mądre, na pd. od Środy), wyst. od 1422, pleban w Ludomach 1425, student UJ 1427, altarysta
w katedrze pozn., kanonik pozn. 1431, zm. po 1447 (Now. I s. 266, 382, 718; KDW IX nr 1094/18; SHGWlkp.).
Dokument Nr 1388
Bazyleja, 16 lipca 1435
Sobór bazylejski zleca arcybiskupowi gnieźnieńskiemu rozsądzenie sporów pomiędzy dziekanem i kapitułą a prepozytem kolegiaty
w Środzie.
Or.: Poznań, AAP, dok. DS 4 (Środa - kolegiata A 3). Pergamin 395 x 279 + 48 mm. Tekst poplamiony reagensem chemicznym, podklejany
papierem, miejscami nieczytelny. Pieczęci i sznura brak. Pod zakładką: 9 1/2, 10 Johannes Leonis, na zakładce z prawej strony E. de. Oclpe. Na odwrocie informacje o treści (XVII-XVIII w.).
//S//acrosancta generalis synodus Basiliensis in Spiritu Sancto legitime congregata universalem ecclesiam representans. Venerabili
.. archiepiscopo Gnesnensi
1 salutem et omnipotentis / Dei benediccionem. Iustis supplicum votis libenter annuimus eaque favoribus prosequimur oportunis.
Dudum siquidem pro parte dilectorum ecclesie filiorum decani et capituli ecclesie Beate Marie de Srzoda Pozna/nensis diocesis
nobis exposito, quod olim dilectus ecclesie filius Nicolaus de Kiki archidiaconus ecclesie Gneznensis
2 tunc bone memorie Andree episcopi Poznaniensis in spiritualibus generalis vicarius
3 ad hoc ab codem episcopo speciali / potestate suffultus, provide prospiciens fructus, redditus et proventus dicte ecclesie,
que tunc dumtaxat parrochialis fuerat, adeo sufficientes et uberes existere, quod ex illis et aliis fidelium pro tempore concurrencium
suffragas, eciam preter porcionem congruam pro sustentacione rectoris eiusdem, qui inantea prepositus existeret, reservatam,
plures persone ecclesiastice valeat decenter sustentari, dictam ecclesiam tunc de patronatu clare memorie Wladislai regis
Polonie existentem
4, illius ad id accedente consensu, in collegiatam huiusmodi potestatis vigore erexerat ac prepositure dignitatem de rectoria
eiusdem creaverat
5, decanum et plures canonicos atque substitutos seu vicarios in eadem ecclesia instituendo, pariter et ordinando quodque venerabilis
Stanislaus episcopus Poznaniensis ereccionem, creacionem, institucionem et ordinacionem predictas auctoritate ordinaria confirmaverat
6, prout in literis desuper confectis dicebatur plenius contineri ac pro parte eorumdem decani et capituli nobis humiliter
supplicans, ut ereccioni, creacioni, institucioni et ordinacioni pred[ictis ...
a]t eo solidius subsisterent, pocioris firmitatis adminiculum adiicere dignaremur. Nos tunc dilecto ecclesie filio Anthonio
de Bermiciis vicario Parme
b Basilee conmoranti
7 aliis nostris literis dedimus in mandatis, quatinus ipse vocatis, quorum interesset, ita esse inveniret, creacionem, institucionem,
ordinacionem prefatas ac prout illas concernerent in literis desuper confectis contenta et quecunque inde secuta, auctoritate
nostra approbaret et confirmaret, supplendo omnes defectus, si qui forsan intervenissent in eisdem, prout in literis nostris
huiusmodi plenius continetur. Cum autem postmodum, sicut exhibita nobis nuper pro parte eorundem decani et capituli necnon
dilecti ecclesie filii Johannis prepositi seu rectoris dicte ecclesie
8 peticio continebat, citacionis literas omnes et singulos sua interesse putantes per eundem vicarium ad ipsorum decani et
capituli instanciam ad partes decreta et in valvis dicte ecclesie executa, Johannes prepositus dicte ecclesie Beate Marie
prefatus conspiciens sua in huiusmodi negocio interesse ac premissa, ut dicebat in ipsius et iurium suorum cedere preiudicium
et detrimentum iliis se opposuerit, confirmacioni fiende huiusmodi re[...
c] inter eum ac decanum et capitulum predictos coram prefato vicario materia questionis exorta fuisset. Nos causam ipsam, postquam
vicarius ipse in ea ad nonnullos actus iudiciarios [...
d] cause conclusionem inter partes ipsas processerat, dilecto ecclesie filio Thome de Strampino canonico Gneznensi, eciam Basilee
commoranti
9 ulterius audiendam conmisimus fine debito terminandam, qui ad ulteriores actus minime processit in eadem. Et sicut eadem
peticio subiungebat melius et comodius minoribus quoque sumptibus et fatigis in partibus qua Ba[...
e] informacio su[...
e] premissis necessaria haberi ac de meritis huiusmodi cause liquere possint, pro parte corundem decani et capituli et Johannis
prepositi nobis fuit humiliter supplicatum, [ut commo
b]ditatibus suis et alis in premissis providere oportune dignaremur. Nos itaque causam huiusmodi illius statum habentes presentibus
pro expresso ad nos harum serie advocantes huiusmodi supplicacionibus inclinati, circumspeccioni tue de unanimi parcium predictarum
consensu conmittimus et mandamus, quatinus vocatis, qui fuerint evocandi causaque huiusmodi per te in statu debito resumpta
prestancius audias et appellacione remota debito fine decidas ac eciam alias nostras literas huiusmodi in omnibus et per omnia
ac si tibi principaliter directe forent, exequaris faciens, quod decernens per censuram ecclesiasticam firmiter observari.
Testes autem, qui fuerint nominati, si se gracia, odio vel timore subtraxerint, censura simili appellacione cessante compellas
veritati testimonium perhibere, non obstante si aliquibus communiter vel divisim a Sede Apostolica sit indultum, quod interdici,
suspendi vel excommunicari non possint, per literas non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto huiusmodi
mencionem. Datum Basilee XVII Kalendas Augusti anno a nativitate Domini millesimo quadrigentesimo tricesimo quinto.
adziura na kilka liter Or.
btekst zalany, zniszczony przez reagens chemiczny, odczyt niepewny Or.
cdwa, trzy wyrazy nieczytelne, tekst zalany i zniszczony j. w. Or.
djeden, dwa wyrazy nieczytelne, tekst zalany i zniszczony j. w. Or.
enie odczytano kilku liter, tekst zniszczony j. w. Or.
1Arcybiskupem gnieźnieńskim był wówczas Wojciech Jastrzębiec.
2Mikołaj Kicki, z Kik, archidiakon gnieźn. 1408, zm. 1429. Wikariuszem generalnym pozn. był 1423-26 (PSB XII s. 392; WSB s.
228).
3Andrzej Łaskarz z Gosławic biskup pozn., zm. 1426.
4Tj. króla Władysława Jagiełły.
5Dok. erekcyjny kolegiaty w Środzie wystawiony został przez Mikołaja Kickiego 13 listopada 1423 (wydany w KDW VIII nr 978),
zaś prepozytury - przez Władysława Jagiełłę 17 lipca 1425 (wydany ib. nr 1048).
6Stanisław Ciołek z Żelechowa biskup pozn. od 1428, przedtem podkanclerzy koronny 1423-28, zm. 1437 (WSB s. 117-118).
7Nie zidentyfikowany.
8Jan zwany Janiek prepozyt średzki wyst. także 1436 i 1439 - tu nazwany także kanonikiem gnieźn. (Acta capitulorum II nr 1067,
353).
9Tomasz Strzępiński, ze Strzępinia (na pd -zach. od Opalenicy) wikariusz w katedrze pozn. 1413 (KDW VII nr 720/3), dr praw
i teologii, profesor UJ, kanonik gnieźn. 1435, pozn. 1436, potem podkanclerzy koronny 1454-55, biskup krak. 1455, zm. 1460
(WSB s. 709).
Dokument Nr 1389
Poznań, 10 września 1435
I. N. Oficjał poznański wyznacza Bogusława prepozyta szpitala Św. Ducha pod Poznaniem swoim zastępcą na okres swojej nieobecności
w Poznaniu.
Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 204-205. Wpis w transumpcie oficjała pozn. Mikołaja
Ciotczanego z daty: Poznań, 8 czerwca 1439 - niżej, nr 1473.
In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo [
s. 205] quadringentesimo tricesimo quinto, indicione tredecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini
Ewgenii pape quarti, die Saturni decima mensis Septembris, hora terciarum vel quasi, ante portas domus venerabilis viri, domini
Jacobi de Grandi canonici vicariique in spiritualibus et officialis Poznaniensis generalis
1 in Summo Poznaniensi
2 site, idem venerabilis vir, dominus Jacobus de Grandi officialis predictus Poznaniensis, in presencia discreti viri Johannis
Pauli olim de Znoslawiicze clerici Gneznensis diocesis, publici imperiali auctoritate notarii
3 testiumque infrascriptorum ad hoc vocatorum specialiter et rogatorum presencia, consti(tu)tus personaliter multipliciter
negociorum varietate, circa que suis frequenter humeris incumbunt causarum districtus et presertim cum ipsum extra et civitatem
Poznaniensem agere sepius contingat, ne expedicio causarum per absenciam ipsius differi quoquam videatur, in omnibus causis,
tam beneficialibus, quam profanis, ordinariis et quibuscumque aliis ad forum et iurisdicionem ipsius domini Jacobi expertes,
de iure et conswetudine spectantibus, tociens, quociens ipsum a loco et civitate Poznaniensi abesse vel alias eciam in loco
existendo prepedire aliquo impedimento contingat, honorabili viro, domino Boguslao Sancti Spiritus preposito ante Poznaniam
4 comisit vices suas ipsumque dominum Boguslaum in suum locumtenentem deputavit et surrogavit, dans et concedens sibi de causis
predictis cognoscendi, iurandi, actus et terminos iudiciarios conservandi et coram se conservari faciendi, testes et probaciones
recipiendi, contumaces et rebelles puniendi, sentencias excomunicacionum et alias causas promulgandi, et beneficium absolucionis
impendendi, sentencias interlocutorias proferendi, et generaliter omnia et singula promulgandi, gerendi et exercendi, que
ad forum contenciosum ipsius domini Jacobi de Grandi officialis noscuntur pertinere, omnimodam facultatem. Promittens ipse
dominus Jacobus officialis Poznaniensis rata, grata atque firma habere, quecumque orte presertim dominum Boguslaum, suum surrogatum,
facta fuerint in premissis. Mandans prefatus dominus Jacobus officialis, antecessor noster, in actis coram eo acticatis hoc
redegi sibique petens super hoc fieri necessaria publica instrumenta et hoc presens publicum instrumentum. Acta sunt anno,
indicione, pontificatus, die, mense, hora et loco, quibus supra, presentibus ibidem discretis viris, dominis Laurencio de
Cuiavye
5 et Alberto de Lubomye clericis Wlad(islauiensis) diocesis
6, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.
1Jakub syn Dziersława z Grądów (w Sieradzkiem), brat Przedwoja z G., pleban w Koninie, kanonik pozn. 1430, łęcz., oficjał i
wikariusz generalny pozn. 1435-37, zm. 1453 (Now. II s. 210 i passim; KDW IX nr 1110/5).
2Tj. na Ostrowie Tumskim w Poznaniu.
3Jan z nie zidentyfikowanych Zniesławic wyst. także w Poznaniu 1428 (KDW IX nr 1179/9).
4Bogusław syn Wawrzyńca, prepozyt szpitala Św. Ducha w Poznaniu (wg Now. II s. 651 ident. z synem Wawrzyńca z Łekna, studentem
UJ 1421, notariuszem publicznym), częsty zastępca oficjałów pozn., wyst. 1412 (KDW VII nr 697a/21) - 1446 (SHGWlkp.).
5Kujawy, zapewne Kujawy par. Skępe w ziemi dobrzyńskiej, notowane przez Słownik geograficzno-historyczny Królestwa Polskiego.
Wawrzyniec skądinąd nie znany.
6Wojciech może ze wsi Lubonie koło Kłodawy.
Dokument Nr 1390
Środa, 16 września 1435
Andrzej Ciołek z Żelechowa podkomorzy sandomierski i starosta generalny Wielkopolski zakazuje pozywać do sądów Wojciecha Górskiego,
który wyjechał do Krakowa w sprawach państwowych.
Kop.: 1. Poznań, WAP, Kościan Z. 11, k. 62-62v. Wpis 1 listopada 1435? (wg Or.?); 2. Tamże, k. 72v-73.
Andreas Czolek
a de Zelechowo succamerarius Sandomiriensis et capitaneus Maioris Polonie [
k. 73] generalis
1, magnificis, strennuis et nobilibus viris, dominis iudiciis regalibus in Pysdry, Costen, Gnezne et ubilibet presidentibus
vel ipsorum locatenentibus, sinceram amiciciam ubilibet premissam. Quia strennuus Albertus Gorszky
b2 vadit versus Crac(ouiam) et ubi necessitas fuerit pro communi bono huius sacre Corone [
k. 62v], unde vigore domini regis et nostro vobis
c et vestrum cuilibet mandamus, quatenus prefatum dominum Albertum Gorszky
b nec
d homines suos nec causas suas omnes, quas habet, nulla racione iudicare presumatis quousque ad felicem suum in domum regressum
hucusque
e ad proximos terminos particulares post festum sancti Martini [
11 XI] sub anno Domini M
o CCCC
o tricesimo
f quinto, nostro sub sigillo. Datum in Srzoda
g3 feria sexta proxima post festum Exaltacionis Sancte Crucis sub anno, quo supra.
abrak Kop. 2
bGorsky Kop. 2
cvos Kop. 1
dnecnon Kop. 1
ehuncusque Kop. 1
fXXX Kop. 2
gSzroda Kop. 2
1Andrzej Ciołek z Żelechowa, zob. wyżej, nr 1381/1.
2Wojciech Górski najpewniej ident. z Wojciechem z Góry pod Bninem (osada dziś nie istniejąca pomiędzy Prusinowem a Jaszkowem
- Koz. 2 s. 198, 8 s. 32), wyst. od 1432 (Roty II nr 745-748), potem stolnikiem pozn. 1440-45, zm. 1445 (SHGWlkp.; Spisy wlkp.).
Jego misja w Krakowie skądinąd nie znana, być może, jak wskazywałoby miejsce wystawienia niniejszego listu, sprawowana z ramienia
sejmiku średzkiego.
3Środa Wlkp. - może podczas sejmiku - zob. przypis poprzedni.
Dokument Nr 1391
Poznań, 19 listopada 1435
Kapituła poznańska transumuje i uzupełnia przywilej wójtowski miasta Ostrówka.
Kop.: Poznań, AAP, CP 3 (Liber privilegiorum capituli Posn.), k. 59-59v. Wpis w XVI w.
In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos capitulum ecclesie Poznaniensis universis et singulis, quibus expedit
presentibus et futuris, presentium noticiam habituris volumus esse notum, quomodo nobis die date presentium ad sonum campane
in capitulo generali congregatis, ad nostram accedens presentiam providus Johannes advocatus noster de Ostrow sive insula
1, quoddam privilegium in pergameno scriptum, sigillis capituli et prepositi ecclesie Poznaniensis oblonge figure, intus et
extra de communi cera, in filis sericis rubri viridisque coloris subappendentibus sigillatum, de et super advocatia ipsius
in Ostrow coram nobis exhibuit, petens humiliter supplicando, quatinus idem privilegium pene vetustate consumptum auctoritate
et potestate nostris innovari et exemplari ipsasque innovationem et exemplationem approbare, ratificare et confirmare diggnaremur.
Cuiusquidem privilegii tenor de verbo ad verbum sequitur et est talis:
[
następuje dok. Trojana prepozyta pozn., bez daty - KDW III, nr 1810].
Nos igitur capitulum dicti Johannis advocati nostri petitionibus uti iustis et rationi consonis annuentes, attendentes etiam,
quod innovatio nowm ius non infert nec vetus tollet, suprascriptum privilegium auctoritate nostra innovavimus, innovamus et
exemplamur, transsumimus et presentibus inserimus ipsasque innovationem et exemplationem approbamus, ratificamus et tenore
presentium confirmamus, decementes eas habere eandem auctoritatem cum originali et robur obtinere perpetue firmitatis. Eciam
vero fidelitatis studia et obediencie promptitudo aliaque obsequiorum genera, quibus se apud nos prefatus Johannes advocatus
et incole dicti opidi nostri Ostrow gratos reddiderunt et acceptos quosque in futurum adaucto fidelitatis studio non ambigimus
reddituros, nos inducunt, ut pro fienda meliori conditione sepefati opidi nostri eis reddamur ad gratiam liberales itaque
horum intuitu memorato Johanni advocato nostro et ipsius legittimis successoribus salvis premissis unam aream circa maccella
carnificum ex opposito domorum suarum [
k. 59v], quas pretextu advocatie nunc possidet, inhabitat atque tenet, situatam pro edificanda domo et duo maccella carnium, unum
in dextra et aliud in sinistra partibus maccellorum per ipsum hactenus et alias per suos predecessores iure hereditario possessa,
incolis vero seu opidanis carnificibus et ipsorum legittimis successoribus decem et octo maccella in eodem oppido nostro cum
omni iure et dominio damus, apropriamus et ascribimus temporibus perpetuis possidenda et habenda, duntaxat de consensu nostro
et successorum nostrorum permutanda, donanda et vendenda, cui utilius videbitur expedire, ita tamen, quod quilibet carnificum
de domibus et maccellis per unam mediam marcam monete currentis racione annui census singulis annis nobis solvere debeat,
ad quod eos presentibus obligamus. Preterea ordinamus et statuimus, quod tam advocatus, quam opidani dicti nostri opidi Ostrow,
pro tempore existentes, iure civili sive Maydburgensi gaudeant et utantur, quemadmodum et alie civitates, circa quod ipsos
volumus conservare. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes nostras innovationis literas per Johannem
de Szyroslawycze notarium nostrum
2 scribi et nostri sigilli appensione iussimus roborrari. Actum et datum Poznanie sabbato ipso die beate Elizabeth anno Domini
millesimo quadringentesimo trigesimo quinto, presentibus nobis Mathia Drya decano
3, Nicolao de Glamboczecz archidiacono
4, Nicolao de Gorka cancellario
5, Jacobo de Grandi viccario in spiritualibus Poznaniensibus
6, Adam de Bandcowo decretorum doctore
7, Johanne decano Gneznensi
8, Nicolao de Nyewyesch cantore
9, Vincentio Coth
10 et Strzeskone magistris
11, Nicolao Lantman
12, Petro Nowyecz
13, Nicolao Czotczani
14, Hectore
15, Jaroslao de Cankolewo
16, Johanne Lutkonis
17, Jacobo de Vigonowo
18, Mathia de Tarnowo
19, Johanne Furman
20, Nicolao Drzeuiski
21, Andrea de Sarnowo
22 et Thoma de Coszczol
23 prelatis et canonicis ecclesie Poznaniensis. Transeat per me Petrum Pnyewski cancellarium Poznaniensem
24 de mandato dominorum
25.
1Ostrów, Ostrówek, miasteczko kapituły pozn. pomiędzy Ostrowem Tumskim (Summum) a Śródką, między Wartą a Cybiną. Wójt Jan wyst.
także 1442 (Acta capitulorum II nr 1133) i 3 lipca 1450, gdy przedkładał niniejszy dok. do potwierdzenia (mat. KDW).
2Jan syn Pawła zapewne z Żyrosławic par. Murzynno w powiecie inowrocławskim, wyst. jako notariusz publiczny również 1438 (niżej, nr 1447/25).
3Maciej Dryja syn Mikołaja z Modliszewa (na pn. od Gniezna) kanonik uniejowski 1419, gnieźn. 1425, dziekan pozn. 1428, kanonik
włocławski 1435, zm. ok. 1449 (Kor. I/2 s. 253, 257; PSB V s. 406; Cod. Vit. nr 1090; KDW IX nr 1129/23).
4Mikołaj syn Mikołaja z Głęboczka (wieś par. na wsch. od Murowanej Gośliny), kanonik gnieźn. 1416?, archidiakon pozn. 1423,
wikariusz generalny pozn. 1430-31, 1439-40, oficjał pozn. 1439-40, zm. 1468 (PSB VIII s. 110-111; SHGPoz. I s. 487).
5Mikołaj syn Wojciecha z (Miejskiej) Górki kanonik gnieźn. 1389, kanclerz pozn. 1399, zm. 1439 (KDW VI nr 350/12; SHGPoz. I
s. 632-634).
6Jakub z Grądów, zob. wyżej, nr 1389/1.
7Adam syn Mikołaja z Będkowa (w Sieradzkiem) notariusz publiczny 1400, kapelan Władysława Jagiełły, kanonik gnieźn. 1409, krak.
1409, oficjał krak. 1413, archiprezbiter kościoła NMPanny w Krakowie 1413-50, dr praw uniwersytetu bolońskiego 1423, kanonik
pozn. 1426, profesor UJ, zm. 1451 (KDW IX nr 1094/3).
8Jan, Jasiek, syn Budka z Czechla (w Kaliskiem), brat Sędziwoja z Czechla, mgr?, kanonik pozn. 1403, gnieźn. 1414, krak. 1420,
dziekan gnieźn. 1426, zm. 1444 (WSB s. 283; Bullarium Poloniae III nr 1362).
9Mikołaj syn Chebdy z Niewiesza (w Sieradzkiem) kantor pozn. od 1433, zm. zapewne 1443, por. Fijałek, Polonia s. 94 i uwagi
w KDW IX nr 1361/4.
10Wincenty Kot syn Macieja z Dębna (nad Wartą, koło Jarocina) mgr, podkanclerzy koronny 1434, potem arcybiskup gnieźn. 1436,
zm. 1448 (WSB s. 364).
11Strzeszek syn Wawrzyńca z Ułanowa i Łagiewnik (koło Kłecka) bakałarz praski 1398, mgr w Pradze 1402, kanonik gnieźn. 1408,
pozn. 1411, scholastyk łęcz. 1436, zm. 1438-42 (Now. I s. 719; Kor. IV s. 26; KDW IX nr 1142/20).
12Mikołaj Lantman, mgr, rektor szkoły par. w Poznaniu 1404, kanonik pozn. 1407, gnieźn. 1410, pleban kościoła Św. Marii Magdaleny
w Poznaniu 1415-46, zm. 1446 (Kor. II s. 412; Now. I s. 727, II s. 610, 670; KDW V passim).
13Piotr z Nowca (na pd.-wsch. od Śremu), notariusz królewski 1411-20, sekretarz 1432, kanonik pozn. 1410, pleban w Bytomiu 1420,
w Nieparcie 1435, kanonik kal. 1432, zm. 1440 (Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty, nr 97; Now. II s. 416).
14Mikołaj Ciotczany z Niesłusza pod Koninem, student UJ 1404, kanonik pozn. 1407, pleban w Kajewie, Pyzdrach, Słupcy, kanonik
kolegiaty w Głuszynie, oficjał pozn. 1437-38, wikariusz generalny i oficjał pozn. 1441-43, zm. 1443 (Studia Źródłoznawcze
III s. 155; Now. I s. 735 II s. 211, 229, 253).
15Hektor z Koźmina (koło Turku) student UJ 1402, kanonik pozn. 1418, prepozyt kolegiaty NMPanny w Poznaniu 1420, prepozyt głuszyński
1420-34, oficjał pszczewski 1424-25, zm. po 1450 (KDW V nr 324; Acta capitulorum I nr 158; Now. I-II).
16Jarosław syn Piotra z Kąkolewa (na wsch. od Leszna), kanonik wrocławski, głogowski, kruszwicki, gnieźn, pozn. 1418, notariusz
i sekretarz królewski 1420, student UJ 1426, zm. 1453 (Kor. II s. 244-245; Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty, nr 218; SHGPoz.
II; KDW VIII nr 940/26).
17Jan syn Lutka z Brzezia (na pd.-wsch. od Pleszewa), student UJ 1420, kanonik krak. 1431, pozn. 1433, kantor łęcz. 1441 itd.,
potem podkanclerzy koronny 1455-64, biskup krak. 1464, zm. 1471 (PSB X s. 443-445).
18Jakub (starszy) syn Piotra z Wyganowa (na pd.-wsch. od Kobylina), archidiakon pszczewski 1420-33, kanonik pozn. 1433, pleban
w Pępowie do 1435, w Modrzu od 1435, w Solcu, w Bninie 1458, wikariusz generalny i oficjał pozn. 1444-49, 1450-53, kanonik
średzki, kal., zm. 1460 (Now. I s. 295, 299, II s. 211, 229, 296).
19Maciej z Tarnowa (na pn. od Kostrzyna Wlkp.) kanonik pozn. 1428-37, zm. ok. 1437 (Now. I s. 113).
20Jan Furman, syn Jana Furmana z Zaniemyśla (Niezamyśla) kanonik gnieźn. 1407, pozn. 1414/15 (1418?), kustosz gnieźn. 1437,
dziekan łęcz. po 1437, oficjał warszawski 1438-40, zm. ok. 1458 (PSB VII s. 185; Kor. II s. 31; Now. II s. 237; Bullarium
Poloniae III nr 1162).
21Mikołaj syn Bogusława z Drzewicy notariusz królewski 1425, sekretarz królewski do 1434, kanonik pozn. 1431, sandom. 1433,
archidiakon warszawski 1431, kustosz sandom. 1433, pleban w Drzewicy 1451, zm. 1456 (PSB V s. 42-43; Now. II s. 84, 303, 610;
Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty, nr 26; AAP Poznań, CP 28 k. 64).
22Andrzej z Sarnowa (Żarnowa?), bliżej nie znany, jako kanonik pozn. wyst. 1432-42 (Acta capitulorum I nr 73 n.; KDW V nr 692).
23Tomasz z Kościoła najpewniej ident. z Tomaszem z Czartek, zob. niżej, nr 1553/24.
24Piotr syn Jana z Pniew (miasto w powiecie pozn.), kanonik gnieźn. 1433, pozn. 1436?, kantor pozn. 1443-57, pleban w Kcyni
1444, oficjał gnieźn. 1455, 1464-80, prepozyt włocławski 1457-77/78, wikariusz generalny gnieźn. 1464-80, zm. 1480 (PSB XXVI
s. 826-827).
25W tej samej sprawie por. też dok. kapituły pozn. z 3 lipca 1450 (mat. KDW), zmieniający nieco niniejsze postanowienia.
Dokument Nr 1392
Sieraków, 25 listopada [1435]
Wymienieni rękojmie poręczają NN dług zaciągnięty przez Pawła Pacha [mieszczanina z Sierakowa].
Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 19, k. 230v-231. Wpis 29 listopada 1435.
Salutacione amicabili premissa, ubilibet cum honore exhibita. Honorabilis domine, fautor nobis diligende
1! Vestre honorabilitati notificamus cedula cum presenti vestris postulacionibus volentes satisfacere, vobis coram quolibet
homine recognovimus caucionem fideiussoriam pro Paulo dicto Pach
a2, nunc autem dirigimus vobis unum ex fideiussoribus, presencium ostensorem, qui habet plenum mandatum ab omnibus fideiussoribus
simul sumptis, qui omnes fideiussores dictantes inter se non potuimus habere duos secundum postulata vestra, sed constituimus
tres ex nobis sumptis, quos postulastis, videlicet Martinus dictus Malo preconsul, Johannes Pusyk et Andreas Zambek
3. Nos suprascripti fideiubemus vobis pro sex marcis principalis pecunie et pro media marca racione census annui eiusdem principalis
pecunie sex marcarum super reempcionem alias na wedercoff eiusdem pecunie simul cum censu annui, quod tenemur vobis solvere omnia ista, quamdiu non liberabimus vel non exemerimus,
nos de tali censu promittentes solvere sub omnibus bonis nostris mobilibus et immobilibus, agris, pratis, ortis et ceteris
omnibus. Insuper scire velitis, tamquam dominus nobis valde diligendus et promotor omnium nostrum, secundum quod expressistis,
quod debuimus vobis dare publicum instrumentum, ibi domine non potuimus habere publicum notarium, nec cum isto potuimus convenienciam
habere, sed dignemini super nos, videlicet Martino Malo, Jo(hanne) Pusyk et Andrea Zambek satishabere in predicta fideiussoria
et ultra cedere velitis huic scripto, quod omnes consenserunt et nos stamus in ista fideiussoria vobis et ulterius date nos
ad acta scribere secundum iura vestra. Insuper ad maiorem evidenciam et confirmacionem vestram, si in vestro iure non wltis
satisshabere
b, dignemini venire ad nos, et nos
c vobis volumus obligari et acticari ad librum civilem nostre civitatis, et vos tractare honorifice et cum honore secundum
exigenciam nostram. Datum in [
k. 231] Syracowo feria sexta ipso die sancte Katherine Virginis [
1435], sub sigillo rectoris scole.
amożna też czytać Path Kop.
btak Kop.
cpowtórzone Kop.
1List skierowany najpewniej do oficjała pozn., którym był wówczas Jakub z Grądów, zob. o nim wyżej, nr 1389/1.
2Mieszczanie z Sierakowa (miasto prywatne w powiecie pozn.) skądinąd nie znani.
3Mieszczanie z Sierakowa (miasto prywatne w powiecie pozn.) skądinąd nie znani.
Dokument Nr 1393
Poznań, 4 grudnia [1435]
Wymienieni panowie wielkopolscy nakazują sądowi kościańskiemu uwolnienie mieszczanina kościańskiego Wojciecha Nolli z zakazu
opuszczania miasta Kościana.
Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 11, k. 155v-156. Wpis w lutym 1436 r., wg Or. papierowego otwartego (littera aperta), opatrzonego 8 pieczęciami, przedstawionego przez burmistrza kościańskiego Wojciecha Nollę (czyli samego zainteresowanego).
Nos Martinus de Slawsko castellanus Poznaniensis
1, Dobrogostius de Schamothuli succamerarius Calisiensis, tutores Maioris Polonie
2, Abraham de Dzbanschin iudex Poznaniensis
3, Dobrogostius de Colno castellanus Cameniensis
4, Troyanus de Lekna iudex Kalisiensis
5 et Byenak de Bandlewo dapifer Poznaniensis generales
6, Lucas de Gorka tenutarius Costinensis
7 ceterique domini prelati et barones in convencione [
k. 156] in festo sancti Andree Appostoli [
30 XI] Poznanie
8 congregati etc., strennuis, nobilibus viris, dominis, amicis sincere nobis dilectis, iudicio regali in Costen presidentibus.
Strennui nobiles domini, amici nobis dilecti! Prout serenissimus princeps et dominus, dominus Wladislaus Dei gracia pye memorie
rex noster graciosus
9 providum Albertum Nollam civem
10 in Costen caucione fideiussoria constrinxerat et firmaverat, ita quod idem Nolla de ipsa civitate Costen non deberet se movere
de loco mansionis sine voluntate prefati domini nostri regis bone memorie tamdiu, quam domino regi placuisset, sub pena vallata,
prout in libro terrestri Costinensi continetur
11. Et quia quilibet incola et inhabitator Regni et Corone domini nostri graciosi regis liber est et fieri debet, expedit igitur,
ne aliquis tale gravamen paciatur, sed sua libertate fruatur. Nos itaque considerantes et optantes gravamen prefati Alberti
Nolla civis Costinensis arelaxare a prefata caucione fideiussoriali domini nostri pye recordacionis predicti ex apto consilio
prefatorum prelatorum et baronum hic nobiscum existencium, sepefatum Nollam liberamus et presentibus absolvimus et ipsius
fideiussores. Quocirca vestras amicicias hortamur et presentibus mandamus, quatenus prefatum Nollam ab instancia libertatis
sue et suos omnes fideiussores de libro terrestri delere et describere debeatis et velitis, ipsum Nollam et suos fideiussores
liberos et absolutos facientes, dilacione et recusacione quavis proculmota etc. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus
sunt subinpressa. Actum et datum Poznanie dominico die ipso festo sancte Barbare Virginis
12.
1Marcin ze Sławska (S. Wielki, wieś par. na zach. od Konina) kasztelan pozn. od 1428, opiekadlnik (tutor) Królestwa w województwie kal., potem wojewoda kal. 1436, zm. 1453 (PSB XIX s. 572-573; WSB s. 455).
2Dobrogost Świdwa z Szamotuł podkomorzy kal. 1423; opiekadlnik (tutor) Królestwa w województwie pozn., potem kasztelan pozn. 1436-50, zm. 1464/65 (WSB s. 726-727).
3Abraham Głowacz ze Zbąszynia sędzia pozn. 1432, zm. 1441 (A. Gąsiorowski, Husyty Abrahama Zbąskiego działalność publiczna,
Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka 36, 1981, s. 139-145).
4Dobrogost Koleński, z Kolna i Prusimia (na pd.-wsch. od Międzychodu) kasztelan kamieński 1427, starosta drahimski, obornicki,
pobiedziski, zm. 1442/43 (WSB s. 148-149; GStar. s. 75; SHGPoz. II).
5Trojan z Łekna (na pn.-wsch. od Wągrowca) wyst. od 1416 (AKH III s. 259), sędzia kal. 1432-59 (Spisy wlkp.).
6Bieniak z Będlewa (koło Stęszewa) wyst. od 1411, stolnik pozn. 1434 (Poznań, AAP, AC 18 k. 141), chorąży pozn. 1438, zm. 1450
(Spisy wlkp.; SHGPoz. I s. 28).
7Łukasz z (Miejskiej) Górki dworzanin królewski 1428, potem podczaszy pozn. 1438, wojewoda pozn. 1441, starosta generalny Wlkp.
1447-48, 1451-54, 1456-57, starosta kościański 1433-75, pobiedziski, zm. 1475 (WSB s. 219; GStar. s. 73; Spisy wlkp.; SHGPoz.
I s. 636-637).
8Zjazd w Poznaniu skądinąd nie znany.
9Tj. Władysława Jagiełły.
10Wojciech (Olbracht) Nolla mieszczanin, rajca i burmistrz kościański wyst. 1427-57 (SHGPoz. II s. 352, 370).
11Przedmiot sporu Nolli z królem nie jest znany. 27 kwietnia 1433 w księdze sądowej kościańskiej (Poznań, WAP, Kościan Z. 10k.
177v) zapisano wspomniane tu wadium: czterech ze szlachty oraz burmistrz i trzej rajcy kościańscy poręczali, że Nolla pozostanie
w mieście tak długo, jak będzie tego wymagał król. Wadium wynosiło 2000 grzywien i miało być płatne po połowie - przez szlachtę
i mieszczan.
12Datę roczną dok. (1435) określa data wpisu do księgi i zgodna jest ona z terminem niedzieli 4 grudnia.
Dokument Nr 1394
Lwów, 21 stycznia 1436
Król Władysław III prezentuje Mikołaja z Budziejewa na probostwo w Mieścisku.
Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 17, k. 34 (34v). Wpis 5 lutego 1436.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 306 (wg Kop.).
Reg.: KDW V nr 564 (wg Kop., ze zniekształconą nazwą miejscowości).
Wladislaus Dei gracia rex Polonie Lithwanieque princeps supremus et heres Russie etc., reverendissimo in Christo patri, domino
Alberto Dei gracia sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopo et primati, nobis sincere dilecto, aut ipsius in spiritualibus
vicario, favorem regium cum omnis boni augmento. Reverendissime in Christo pater, sincere nobis dilecte! Ad ecclesiam parrochialem
iuris patronatus nostri in Nova Civitate alias Liczane
1, per mortem Mathie, eiusdem ecclesie ultimi et immediati rectoris
2, vacantem, honorabilem Nicolaum de Budzeyow
3 paternitati vestre presentamus per presentes, per paternitatem vestram investiendum de eadem, vestram paternitatem petentes
studiose, quatenus ipsum de dicta ecclesia taliter vacante investire velitis, curam animarum ac administracionem spiritualium
et temporalium in eadem ecclesia sibi commitentes, cerimoniis eciam adhibitis, prout ad officium paternitatis vestre pertinet
pastorale. Datum in Leopoli sabbato die ipsa sancte Agnethis anno Domini M
o etc. XXX sexto.
Relacio magnifici Johannis de Coneczpole Regni Polonie cancellarii
5.
1Mieścisko alias Nowe Miasto alias Łyczane Miasto, miasto królewskie w powiecie gnieźn.
2Zmarły pleban Maciej skądinąd nie znany.
3Budziejewo par. Popowo Kościelne, tuż na pd.-zach. od Mieściska (Koz. 4 s. 84). Mikołaj był synem Przecława z B. (Roty V,
nr Gniezno 322), bratem Piotra (Acta capitulorum II nr 306).
4Pobyt króla we Lwowie potwierdzony jego itinerarium.
5Jan Koniecpolski zwany Taszka notariusz królewski 1430, kanclerz koronny 1433-55, zm. 1455 (PSB XIII s. 517-519).
Dokument Nr 1395
Trzemeszno, 21 stycznia 1436
Statuty klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie.
Kop.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. 75, wpis w or. potwierdzeniu arcybiskupa gnieźn. Wojciecha Jastrzębca z daty: Trzemeszno, 19 lipca
1436 - zob. niżej, nr 1407.
In nomine Domini amen. Nos Peregrinus prepositus
1 necnon Martinus prior
2 ceterique fratres conventus monasterii Tremeschnensis ordinis sancti Augustini canonicorum regularium Gneznensis diocesis,
ad perpetuam rei memoriam deducimus per presentes, quomodo ad sonum campane capitulariter congregati et Spiritus Sancti instinctu
afflati, voto concordi cupientes in domo Dei unanimes secundum regulam beati Augustini, patris nostri cum consensu et caritate
ambulare, attento, quod discordia in conspectu maiestatis divine reddatur exosa et intendentes propterea illam de conventu
nostro prorsus evellere ac omnimode submovere, nullis umquam futuris temporibus favente Domino suscitandam et ut inter nos
pacis tranquilitas vigeat, fervor caritatis exestuet, inwalescat concordie unitas et animorum idemptitas perseveret diiudicantes
et reformantes nos metipsos, premisso et prehabito sollempni inter nos tractatu pro reformacione salubrique statu et comodo
tam personarum nostrarum, quam eciam loci monasterii nostri edidimus et fecimus ac ordinavimus et statuimus capitula infrascripta:
In primis, cum prepositus pastor sit noster et doctor fratrum ceterorum, qui omnium bonorum operum prebere se debeat in exemplum
et iuxta apostolorum in se ostendere, qualiter alios in domo Dei opporteat conversari. Ideoque primo et principaliter, in
ipso preposito tamquam radice proprietatis vicium abscindere cupientes, statuimus, ordinamus et volumus, ut nullus prepositus,
qui pro tempore est aut qui fiet in futurum, proprium, in quantum proprium habeat, possideat aut aliqua sibi apropriet bona,
quecumque mobilia et immobilia ad ipsum hereditario iure devoluta aut devolvenda, data, propinata, legata, empta aut comparata
sive quocumque titulo ad ipsum vel monasterium predictum pervenerint, cuiuscumque nominis, utilitatis aut necessitatis existant,
sed omnia talia bona, que sic, ut premittitur, ad ipsum devenerint aut devenient in futurum, monasterio et comunitati ipsorum
cedant et taliter habita sibi et fratribus sint communia et de hiis secundum regulam beati Augustini unicuique fratrum, prout
fuerit necessarium, tribuatur.
Insuper volumus et statuimus, ut ipse prepositus per omnem modum prescriptum a fratribus, cuiuscumque status et dignitatis
existant, vicium proprietatis abscindat nec permittat eos, sicut nec debent, aliquid proprium habere nec eciam cum aliquo
dispenset, ut proprium in quantum proprium habere possit quocumque colore quesito. Cum auctor regule sanctus Augustinus, hoc
facere noluit, qui ait: "Qui proprium habuerit et de proprio vivere voluerit non mecum manebit nec clericus erit, sed delebo
eum de tabula clericorum". Nec eciam, stante dispensacione, si fieret, quod absit, aliquis fratrum proprium habere debet,
cum hec dispensacio non tam iuris sit, quam facti, cum proprium habere contra regulam sit et prepositus non super regulam,
cui semel et ipse spontanee se submisit, sed super fratrum transgressione sit constitutus, ut mandatorum cultor existat et
ultor viciorum. Si quis autem fratrum deprehensus fuerit peculium aut proprium habere manifeste vel occulte, regulari monicione
premissa et nisi penituerit, non tantum a communione altaris, sed eciam a consorcio fratrum amoveatur. Et si in extremis cum
peculio inventus fuerit et digne non penituerit, nec oblacio pro eo fiat, nec inter fratres accipiat sepulturam ac pecunia
sit secum in perdicionem.
Item, ut fratres occasionem proprietatis non haberent, ne eciam in ipsis fratribus pestis proprietatis locum haberet et murmuris
iuxta institucionem, admissionem et ratificacionem reverendissimorum in Christo patrum ac dominorum, beate memorie domini
Nicolai
3 dominique nobis graciosissimi Alberti moderni archiepiscoporum sancte metropolitane Gneznensis ecclesie et primatum. Ordinamus
et statuimus, quod quilibet prepositus pro tempore existens pro vestiaria et infirmaria et ceteris necessitatibus ad predictam
vestiariam et infirmariam pertinentibus, quibus fratres carere non possunt, ut tenetur ex officio fratribus de necessariis
providere, duas villas conventui ab antiquo assignatas et per ipsum conventum tentas, videlicet Ostrowithe
4 et Nowidwor
5 cum allodiis, lacu et decimis et aliis quibuscumque utilitatibus ad easdem villas spectantibus, decimas quoque manipulares
in Popelewo
6 et Zelen
7 villis nostris necnon quadraginta marcas annuatim, viginti ad festum sancti Adalberti [
23 IV] et viginti ad festum sancti Bartholomei [
24 VIII] pro iam dicta vestiaria et infirmaria eidem conventui dabit et tenebitur dare et cum effectu assignare. Ita tamen, quod
pecunie parate et ex utilitatibus dictarum villarum collecte sub tribus clavibus serventur, quarum unam prepositus, aliam
prior, terciam frater, quem prepositus cum capitulo duxerit eligendum, reservabunt.
Item statuimus et ordinavimus, quod prepositus capitulariter fratres ordinis, quos providos ad hoc invenerit, vestiarium et
infirmarium constituat et habeat ad placitum eius et capituli eosdem immutandos. Qui de pecuniis pro vestiaria et infirmaria
repositis edicto regule secundum dispensacionem, ordinacionem et mandatum ipsius prepositi aut vices eius gerentis pro necessitate,
utilitate et exigencia fratrum et conventus absque murmure et contradiccione fideliter ministrabunt. Ipsique vestiarius et
infimarius de receptis et expositis bis in anno ipsi preposito, priori et tribus fratribus, quos capitulum nostrum elegerit,
expeditam facient racionem. Si vero prepositus tempore racionis faciende in monasterio non fuerit, non propter hoc racio suo
tempore negligatur, sed per priorem et alios ad hoc, ut prefertur, electos audiatur et veniente preposito acta racionis per
priorem sibi presententur. Similiter custos et magister coquine per prepositum capitulariter deputati de omnibus eis commissis
eodem modo facient racionem.
Item ordinamus et statuimus, quod prepositus omnes pecunias censuum, proventuum et frumentorum omniumque villarum et molendinorum,
dum et quociens ipsa frumenta vendiderit et solucionem pro ipsis receperit, in thesauro ecclesie sub tribus clavibus, quarum
unam ipse prepositus, secundam prior, et terciam unus ex fratribus, quem prepositus capitulariter deputaverit, habebit et
habebunt, tenebitur deponere. De quibus pecuniis, presertim de notabilibus et magnis summis, decem marcas excedentibus prepositus
pro necessitatibus necessariis supportandis de sciencia et consensu fratrum vel maioris partis recipere poterit tociens, quociens
fuerit opportunum easdemque pecunias secundum discrecionem suam utiliter exponere et dispensare.
Item ordinamus, quod prepositus, qui nunc est, vel qui fuerit pro tempore, nullam scolteciam vendat aut donet nullasque decetero
donaciones sumptuosas sive pecuniarum sive rerum mobilium vel immobilium monasterii nostri faciat sine consensu maioris partis
capituli.
Item statuimus, quod prepositus clientes sub certo foveat salario ac determinata mercede et tot in numero ordinet, quot de
consilio fratrum pro utilitate et necessitate monasterii sufficere videbuntur.
Eciam statuimus, ut prepositus, qui est, vel qui fuerit pro tempore, in bonis monasterii dirigendis non ponat procuratores
potentes nobiles vel consangwineos, nisi cum consensu maioris partis capituli.
Item statuimus, quod quilibet prepositus habitum competentem suo semper gerat et nunquam infra divina officia nisi superpiliciatus
aut dalmuciatus et in mitra minori seu chorali, qua eciam et fratres uti possunt, ecclesiam intret. Quod si frater aliquis
infra divina officia non superpiliciatus et dalmuciatus ecclesiam intraverit, regulari subiaceat discipline.
Item statuimus, quod refeccio fratrum, tam prandium, quam cena immediate post divina sint parata.
Item statuimus de officialibus vestiarie et infirmarie et fratribus ad capellas mittendis et revocandis, quod hoc prepositus
faciat de consensu capituli vel maioris partis. In quibus ecclesiis eciam sicut in monasterio sine proprietate aliqua sub
principali curato vivere debent ipsi missi, ut tenentur. Et quicumque ex fratribus in officialem aliquem sive ad regimen ecclesie
seu capelle electus fuerit, sine contradiccione statim humiliter obedire et onus subire debet et fratribus monasterii, ecclesie
sive capelle fideliter in suo officio deservire nec aliquis eorum ad predicta electus pre aliis fratribus prerogativam notabilem
tamquam ex debito querere aut habere debet cum effectu. Et nullus officialis debet sibi pro se specialia absque sciencia et
consensu ipsius prepositi procurare aut determinare effectualiter, quod si fecerit, notam proprietatis incurrat.
Statuimus eciam et ordinamus, quod prepositus nullam causam arduam absque capitulo assumat aut pertractet conclusive aut structuras
notabiles et sumptuosas erigat aut sigillum prelature appendat pro quocumque obligatorio vel debito, sed sigillum sue dignitatis
cum sigillo conventus diligenter sub pluribus clavibus debet custodiri itaque nec prepositus sine conventu, nec conventus
sine preposito aliquo ipsorum pro libito uti possint.
Item statuimus, ut ipse prepositus sicut nec licet alteri fratri, ut pro aliquo fideiubeat aut aliqua clenodia monasterii
obliget et impignoret pro se vel pro alio, nisi in quolibet casu predictorum statuti presentis, quid faciendum foret, tocius
capituli vel maioris et sanioris partis nostri expressus super hoc fuerit consensus nec pro se singulariter et non in monasterii
negociis aliquid accomodet, mutuet et generaliter ne aliqua debita faciat dolose in dampnum ecclesie et monasterii nostri
predicti et iacturam.
Item statuimus, quod vestiarius non det alicui fratrum vestem aut calceos, seu alium indumentum, nisi sibi prius vetus indumentum
presentetur, nisi quis vellet uti veteri indumento de consensu prepositi aut prioris cum nowo.
Item statuimus, ut in suscepcione noviciorum nulla omnino habeatur accepcio personarum, sed sicut nobilis ita et pauper pure
propter Deum sine omni pacto suscipiatur, ita tamen, quod suscipiendus sit decem et octo annorum et prius, si persona ignota
est, tanto temporis spacio in habitu seculari examinanda est, donec de ea, qualis sit in vita et moribus, innotescat. Interim
eciam predicentur ei cum omni mansuetudine paupertas domus servanda, asperitas loci, severitas discipline et quantus sit labor
in illius professionis observacione quamque gravis casus in transgressione et cetera, que ad rigorem discipline regularis
pertinent, ut probetur fervor desiderii illius atque intencio, sic enim ait apostolus: "probate spiritus an ex Domino sint"
8, interim eciam actus, mores et qualitates eius diligenter notandi sunt, ut sic si ad ea, que postulat, esse videbitur idoneus
et fratribus placuerit, per prepositum vel cui ipse commiserit, propriis exutus, monasterii vestibus, sarrocea tamen aperta,
utatur, si est vel wlt esse clericus, ut inter eum et professos sit distinctio. Illa vero, que posuerit vestimenta, usque
in diem professionis in monasterio reserventur, donec per facionem conversacionis eius et tollerancie virtutem evidenter fratres
omnes agnoscant. Et si prospexerint eum posse perdurare et eis placuerit ad professionem per prepositum vel cui commiserit,
suscipiatur. Si vero illum ante professionem inobedientem et incorrigibilem deprebenderint, exuentes eum vestibus monasterii,
quibus indutus fuerat, redditis sibi suis, liberum abire permittant.
Item statuimus, ut nullus prepositus sine sanioris partis nostri capituli consensu aliquem ad noviciatum vel professionem
suscipiat quodque eciam tot fratres domus nostre Tremeschnensis filios suscipiat et teneat, quot de facultatibus et proventibus
monasterii absque penuria possint sustentari oneribus incumbentibus supportatis.
Item statuimus, ut quilibet frater commisus et professus sarroceum laneum album super alba tunica indutum deferat.
Insuper statuimus, ut ipse prepositus et eciam prior sepius et ad minus quater in anno fratres in capitulo moneant, ut tria
substancialia ordinis, scilicet paupertatem, obedienciam et castitatem, sine quibus religioso salus non est ea implendo, fideliter
custodiant ac regulam beati Augustini, ad quam se ex voto obligarunt, non parvipendant, statuta ordinis non contempnant. Quanto
enim quis hic in caritate arcioris fuerit vite, tanto in remuneracione erit preceptor premii amplioris.
Preterea statuimus et ordinamus, quod sicut modernus, ita et futuri prepositi et quilibet eorum, cum electus fuerit, statim
requiratur a priore vel alio fratre ex parte capituli, ut ista statuta et puncta et omnia prescripta observare promittat.
Quod si recusaverit, p[ossu
a]nt fratres recurrere ad ordinarium et petere, ut eum compellat ad id faciendum vel quod alias eleccionem suam non confirmet.
Si vero aliquis prepositus salutis sue immemor, predicta statuta et puncta solverit et cum effectu, quod absit, non servaverit,
debent fratres ipsum caritative admonere et canonice, ut prescripta servet, prout obligatur. Quod si noluerit, possunt ipsi
fratres premissa ordinario loci denunciare. In quo ipse prepositus fratres quocumque modo non debet impedire. Acta sunt hec
in monasterio nostro Tremeschnensi, in refectorio hyemali, die sabbati festivitatis sancte Agnetis Virginis, hora quasi terciarum,
sub anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo sexto.
adziurka Kop.
1Pielgrzym, Peregryn z Łaska prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie wyst. tutaj i wielokrotnie, do 1441, zapewne
ident. z kustoszem P. wyst. 1420 (KDW VIII nr 893/2). Objął urząd 1435/36 po zm. 1435 Andrzeju, który sprawował go w l. 1408-35 (ib. nr 1384). Ustąpił 11 marca 1446 z powodu złamania
nogi i choroby serca (Bibl. PAN w Krakowie, rkps 9175, s. 592-593), zm. 1450 (MPH V s. 827-828).
2Marcin przeor trzemeszeński wyst. już 1426 (KDW IX nr 1092/5), utożsamiany przez J. Wiesiołowskiego z kopistą komentarzy do
Biblii i postylli ewangelicznych 1423-26 (Studia z dziejów ziemi mogileńskiej, Poznań 1978 s. 160; WSB s. 23).
3Tj. Mikołaja Kurowskiego arcybiskupa gnieźn. 1402-11 lub Mikołaja Trąby 1411-22.
4Ostrowite Trzemeszeńskie par. Trzemeszno, na pd.-wsch. od Trzemeszna (Koz. 1 s. 208, 5 s. 120).
5Nowy Dwór par. Kamieniec, wieś klasztoru trzemeszeńskiego, dziś nie istniejąca (Koz. 1 s. 195, 8 s. 77), wyst. jeszcze w rejestrach
poborowych 1534 i 1564 (SHGWlkp.).
6Popielewo i Zieleń par. Trzemeszno, na wsch. i pd.-wsch. od Trzemeszna (Koz. 1 s. 231, 5 s. 183; 1 s. 383, 5 s. 543).
7Popielewo i Zieleń par. Trzemeszno, na wsch. i pd.-wsch. od Trzemeszna (Koz. 1 s. 231, 5 s. 183; 1 s. 383, 5 s. 543).
8Jan, List I, 4, 1 (cytat nieco zmieniony).
Dokument Nr 1396
Poznań, 28 stycznia 1436
Biskup poznański eryguje altarię fundacji kanclerza poznańskiego Mikołaja z Górki w kościele NMPanny w Poznaniu.
Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 61, k. 69-70v. Wpis 7 lutego 1483.
In nomine Domini amen. Stanislaus Dei gracia episcopus Poznaniensis
1. Ad perpetuam rei memoriam. Et si cunctorum ad cultum divinum, quod nostris desideramus temporibus augendum, pye mentis devocio
promptis sit affectibus amplectanda, eorum tamen supplicum vota a nobis convenit nedum devocioribus prosequi favoribus, verum
etiam eos specialibus atolli honoribus, quos erganos et eclesiam nostram Poznaniensem commendat ingencior excellencia meritorum.
Cum itaque venerabilis frater noster in Christo sincere dilectus, dominus Nicolaus de Gorka cancellarius et canonicus Poznaniensis
2, zelo devocionis accensus, de sua suorumque parentum et amicorum salute animarum recogitans cupiensque terrena in celestia
et transitoria in eterna felici comercio [
k. 69] committere
a, de bonis suis a Deo sibi collatis decem marcas annui et perpetui census, sex videlicet in Byeganowo
3 Poznaniensis, monete et numeri Polonicalis, quadraginta octo grossos in marcam quamlibet computando, et in Genyelno
b Minori
4 Gneznensis diocesum, quatuor marcas latorum grossorum monete Pragensis et numeri Polonicalis supradicti emptis
c et comparatis
d, prout in litteris desuper confectis plenius continetur, certam annuam pensionem in redditus et proventus eclesiasticos providerit
pro altari ad laudem et gloriam omnipotentis Dei et sub vocabulo beate et gloriose semperque Virginis Marie genitricis eiusdem
Dei ac sanctorum nativitatis sancti Johannis Baptiste, Jacobi Apostoli et Procopii Confessoris ac Ludimille Electe in eclesia
collegiata eiusdem Beate Marie Virginis sita in Summo Poznaniensi prope eclesiam nostram cathedralem fundando et de novo erigendo
ministroque in eodem altari Domino perpetuo servituro ipsamque pensionem pye Deo dicaverit et devote obtulerit altari predicto
in dotem et pro dote intitulandum et annectendum. Idcirco supplicacionibus ipsius domini Nicolai annuentes votaque sua ad
cultum divinum adaugendum oportunis prosequentes favoribus ac volentes eundem dominum Nicolaum cancellarium excellencius pro
meritis honorare, altare predictum in dicta eclesia collegiata in Summo Poznaniensi auctoritate ordinaria consensimus et concessimus
per eum erigendum et fundandum ac etiam ad laudem et gloriam omnipotentis Dei et sub vocabulo beate et gloriose Virginis Marie
ac sanctorum nativitatis Johannis Baptiste, Jacobi Appostoli, Procopii Confessoris et Ludimille Electe ereximus et fundavimus
erigimusque et fundamus ex certa nostra sciencia in prefata eclesia collegiata Beate Marie Virginis in Summo Poznaniensi per
ipsum dominum Nicolaum cancellarium pro maiori parte in muris constructa suis propriis sumptibus et impensis. Ius quoque patronatus
et presentandi in ministrum seu rectorem dicti altaris, postquam illud per cessum vel decessum discreti Michaelis de Cuczkowo
presbiteri
5 per nos de eodem altari ad presentacionem ipsius domini Nicolai de Gorka investiri ac alias ex alterius cuiuscunque persona
et tociens, quociens ipsum vacare contigerit, ipsi domino Nicolao de Gorka cancellario, quo advixerit, post mortem vero ipsius
venerabili Wyschothe preposito Poznaniensi
6 ac strenuo militi Luce de Gorka, fratribus germanis
7, nepotibus ipsius domini Nicolai cancellarii eorumque liberis seu posteritatibus, consideracioni dicti domini Nicolai suorumque
meritorum perpetuo tanquam bene meritis dedimus et donavimus damusque et donamus, ita tamen, quod cedente vel decedente dicto
domino Michaele altarista deinceps ad dictum altare nullus presentari valeat nobis aut successoribus nostris, nisi sit actu
in sacerdocio constitutus et execucionem sacerdotalis officii per se ipsum valeat exercere ac pensionem prescriptam in redditus
et proventus eclesiasticos altari prescripto anneximus, intitulavimus et incorporavimus, annectimus, intitulamus et incorporamus
ipsamque pensionem inantea redditus et proventus eclesiasticos fore censendos et censeri libertatibusque et immunitatibus
eclesiasticis comunicare ac reddituarios pro tempore, si et quociens forsan neglexerint, ad solucionem debitam eiusdem pensionis
per penas et censuras eclesiasticas compelli debere decrevimus et decernimus per presentes.
Et insuper, cum propter officium fiat beneficium, altare predictum et eius rectorem pro tempore tribus missis oneramus [
k. 70], una videlicet de Sancta Trinitate, alia de Assumptione Beate Marie Virginis et tercia pro defunctis singulis septimanis
anni diebus, quibus magis digne et devocius poterit, per dictum rectorem vel alium pro eo presbiterum in ipso altari legendis,
exceptis tamen adventus Domini et Quadragesime diebus, necnon Nativitatis Resurrectionisque, dominice Penthecostes, Trinitatis
et Corporis Cristi septimanis aliisque festis celebribus in suis oficiis peragendis, de quibus tunc misse loco supranominatarum
complebuntur, statuentes et ordinantes, quod altarista seu rector altaris eiusdem, qui pro tempore fuerit, in singulis Quatuor
Temporibus anni cuiuslibet vesperas vigiliarum et vigilias ad plenum ac missarum defunctorum pro ipso domino Nicolao cancellario,
etiam ipso vivente, legere per se vel alium teneatur. Item statuimus et ordinamus, quod altarista seu rector altaris supradicti,
qui pro tempore fuerit, tricesimam seu triginta missas pro peccatis ipsius domini Nicolai semel omni anno, quamdiu vixerit,
post mortem vero ipsius dicte triginte misse, que erant pro peccatis, per prefatum rectorem altaris eiusdem in missas defunctorum
pro ipsius domini Nicolai et suorum progenitorum imperpetuum convertantur. Volumus tamen, quod altarista sive rector altaris
supradicti interim, quod dictas triginta missas leget, a lectura dictarum triginta missarum ipsi altari annexarum debeat esse
supportatus et ad explecionem non teneatur eorundem
e. Item statuimus et ordinavimus, quod altarista sive rector altaris circa ydem altare residenciam faciat personalem nec se
aliquatenus absentare presumat, nisi de nostra aut successorum nostrorum et patronorum eiusdem altaris licencia speciali.
Librum vero missalem, calicem argenteam, ampullas argenteas, plenum ornatum, crucem argenteam cum reliquiis sanctorum per
ipsum dominum Nicolaum cancellarium pro eodem altari empta et comparata, eidem adiungimus et annectimus per presentes, decementes,
quod altarista, quicunque pro tempore fuerit, eisdem in officiis altaris utatur tociens, quociens fuerit opportunum. Et insuper
unam armariam, que est in sacristia dicte nostre eclesie Poznaniensis cathedralis, sub fenestra versus occidentem et supra
armariam discreti Nicolai Paduch altariste et viccarii perpetui dicte nostre eclesie
8 pro conservacione rerum earundem eidem altari in perpetuum ascribimus et apropriamus ascribique et apropriari volumus per
presentes. Que omnia sic disposita et ordinata ut firma et illibata permaneant, presentis scripti patrocinio confirmamus perpetuo
duratura et in horum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes nostras literas seu presens privilegium,
per Johannem notarium publicum
9 infrascriptum scribi et publicari mandavimus nostrique appensione sigilli iussimus communiri. Actum et datum Poznanie in
stuba domus habitacionis nostre minori circa eandem eclesiam Poznaniensem nostram site sub anno Domini millesimo quadringentesimo
tricesimo sexto, indicione quartadecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Eugenii divina
providencia pape quarti anno septimo
f, die sabbathi vicesima octava mensis Ianuarii, hora terciarum vel quasi, presentibus ibidem venerabili, honorabili et discretis
viris, dominis Jacobo de Grandy vicario in spiritualibus et officiali
10, Hectore canonico Poznaniensi nostris
11, Nicolai
b Hanczkonis altarista ad Sanctam Mariam Magdalenam in civitate Poznaniensi
12, Venceslao plebano in Mosszyna
13 et Georgio [
k. 70v] presbitero graciali de Poznania
14 nostre diocesis, testibus circa premissa.
Et ego Johannes Jacobi de Gnezna clericus Gneznensis, publicus imperiali auctoritate notarius
9, facti quoque huiusmodi coram prefato reveren(dissimo) in Christo patre et domino, domino Stanislao Dei gracia episcopo Poznaniensi
scriba, quia predictis altaris fundacioni et erectioni, confirmacioni, presencium literarum peticioni et earum decreto aliisque
omnis et singulis premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui
eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi, aliis vero arduis occupatus negociis per alium fideliter scribi procuravi
meque hic subscripsi et in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis unacum appensione sigilli
prefati reveren(dissimi) patris, domini Stanislai episcopi de mandato suo speciali consignando, in fidem et testimonium omnium
et singulorum premissorum.
atak Kop. zamiast commutare
btak Kop.
ctak Kop., zamiast emptas
dtak Kop., zamiast comparatas
etak Kop., zamiast earundem
ftak Kop., zamiast quinto
1Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1388/6.
2Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 1391/5.
3Bieganowo par. Krerowo, na pn.-zach. od Środy (Koz. 2 s. 18). Zapis czynszu wspomniany już 1417 (KDW V nr 275).
4Imielno Małe (Imielinko) par. Imielno, na wsch. od Pobiedzisk (Koz. 1 s. 91).
5Altarysta Michał z Kuczkowa (osada dziś nie istniejąca pod Kórnikiem) jako altarysta w katedrze pozn. wyst. 1417-36 (Now.
I s. 329), podkustoszy w kolegium wikariuszy wieczystych w katedrze pozn. 1440 (niżej, nr 1530), nazwany altarystą jeszcze
1451 (AAP Poznań, CP 14 s. 615), por. także KDW IX nr 1217/2.
6Wyszota syn Jakuba z Górki, mgr UJ 1430, kantor pozn. do 1431, prepozyt pozn. 1432, uniejowski 1437, kanonik gnieźn. przed
1438, sekretarz królewski 1440-41, kanclerz gnieźn. 1451, zm. 1453 (Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty, nr 149; Kor. II s. 95-96;
SHGPoz. I s. 636).
7Łukasz z Górki, zob. wyżej, nr 1393/7.
8Mikołaj Paduch altarysta pozn. wyst. także 1437 (Now. I s. 272).
9Jan syn Jakuba z Gniezna jako notariusz publiczny wyst. także 1426 (KDW IX nr 1094/14).
10Jakub z Grądów i Hektor, zob. wyżej, nr 1389/1, 15.
11Jakub z Grądów i Hektor, zob. wyżej, nr 1389/1, 15.
12Mikołaj nie zidentyfikowany.
13Mosina, miasto królewskie na pd. od Poznania. Pleban Wacław wyst. przy Stanisławie Ciołku w tym samym czasie - KDW V nr 566,
570.
14Jerzy nie zidentyfikowany.
Dokument Nr 1397
Poznań, 1 lutego 1436
Poznańscy wikariusze katedralni zobowiązują się do odprawiania mszy za duszę Jadwigi, wdowy po Januszu Furmanie z Niezamyśla.
Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 600 (wg Kopiariusza pozn. wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k.
3), zaginionego w 1945 r.
1436. Sub actum et datum in Summo Posnaniensi feria 4
ta ante festum Purificationis, recognitio vicariorum coram Stanislao episcopo Posnaniensi
1, quod se obligassent ratione census perpetui decem marcarum, sibi per generosam Hedwigem, olim generosi Janussii Furman de
Niezamysl relictam viduam
2 super bonis Zyrkow
3 inscripti, sub anathematis vinculo ad 4 missas, videlicet duas per evangelistam, et itidem duas per epistolarium vicarios
singulis hebdomadibus pro anima dictae fundatricis absolvendas.
1Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1388/6.
2Janusz Furman z Niezamyśla (miasteczko na pn.-wsch. od Śremu, dziś Zaniemyśl), kasztelan rogoziński 1392, międzyrzecki 1400,
zm. 1418. Wdowa, Jadwiga z Żerkowa, wyst. od 1419 (Roty II nr 613; SHGWlkp.) do 1438 (KDW V nr 636; Roty II nr 1147), zm.
1438/39.
3Żerków, miasto w powiecie pyzdrskim (Koz. 3 s. 504, 5 s. 568).
Dokument Nr 1398
Wrocław, 5 marca 1436
Wincenty Jordansmole kanclerz kapituły wrocławskiej transumuje przywilej biskupa poznańskiego Pawła dla joannitów poznańskich.
Kop.: 1. Warszawa, AGAD, Metryka koronna, t. 66, k. 259-263. Wpis w transumpcie króla Zygmunta z daty: Piotrków, 15 marca 1548.
Tytuł: Confirmatio privilegii ecclesie Beati Michaelis Posnanie. 2. Poznań, AAP, CP 5 cz. 2 (kopiariusz joannitów pozn.), k. 3v-5 (wpis w tymże transumpcie w XVI w.).
Uw.:Podajemy jedynie istotne różnice pomiędzy kopiami.
In nomine Sanctae et Individuae Trinitatis feliciter amen. Noverint universi et singuli, praesens transsumptum sive transscriptum
publicum inspecturi, quod nos Vincentius Jordansmole
a licenciatus in decretis, cancellarius et canonicus ecclesiae Wratislauiensis
1, iudex et subconservator
b iurium et privilegiorum venerabilium, honorabilium et religiosorum virorum, dominorum magistri sive prioris necnon comendatorum
et fratrum hospitalis ordinis sancti Joannis Jerosolimitani a venerabili domino Nicolao de Brega miseratione divina abbate
monasterii in Henrichow
c ordinis Cisterciensis, Wratislauiensis diocesis
2, iudice et conservatore principali unacum nonnullis suis in hac parte collegis cum [
k. 259v] illa clausula: "quatenus vos vel duo, aut unus vestrum per vos
d, vel alium etc."
e a Sede Apostolica delegato subdelegatus et specialiter deputatus habuimus, vidimus, legimus et diligenter inspeximus quandam
patentem litteram in pargameno scriptam, infrascripti tenoris ac duobus sigillis, videlicet uno reverendi olim
f in Christo patris
g-het domini
, domini Pauli
f foelicis recordationis episcopi et alio capituli ecclesiae Posnaniensis subappendentibus sigillatam, salvam, sanam et integram
omnique
i prorsus vicio et suspicione carentem, cuiusquidem litterae tenor de verbo ad verbum sequitur et est talis:
[
następuje dok. biskupa pozn. Pawła z 30 listopada 1218, zob. KDW I, nr 104 oraz
Studia Źródłoznawcze IX, 1964, s. 55-57].
[
k. 261 v; k. 4v] Huic quidem litterae duo sigilla oblongae figurae de cera omnino alba sive communi, in filis sericeis brunatici coloris
subapendebant. In primi sigilli medio quaedam imago, in quodam cirulo oblongo sculpta erat et in circumferentia sigilli hae
j litterae textuales sculptae pro titulo legebantur: "Sigillum capituli Posnaniensis"
3. In secundi
k vero sigilli medio
l quaedam imago virilis pontificalibus induta, infulam in capite habens ac in sinistramanu curvaturam sive baculum pastoralem
ł tenens, ac dextram manum levando quasi ad benedicendum servans, episcopum representans, sculpta videbatur, in circumferencia
vero eiusdem sigilli hae litterae textuales sculptae praemissa cruce pro titulo legebantur: "Sigillum Pauli Posnaniensis episcopi"
3.
Quaquidem littera et sigillis ipsius [
k. 262] visis et diligenter inspectis, nos Vincencius cancellarius, canonicus, iudex et subconservator, qui supra, ad requisicionem
venerabilis et religiosi viri, domini Andreae de Lemberg
m locumtenentis nobilis viri, domini Venceslai de Mihilsberg
n generalis magistri
o-pordinis sancti
Joannis Jerosolimitani per
q-rMoraviam, Bohemiam
, Austriam, Poloniam etc.
e4 deputati
s et nomine suo ac omnium commendatorum fratrum et domorum hospitalium dicto ordini sancti Joannis Jerosolimitani dependencium,
petentis per Nicolaum notarium publicum infrascriptum
5 ipsam litteram transsumi, transscribi huic exemplari mandavimus et in formam redigi publici documenti, decernentes et volentes,
ut huic presenti transsumpto, exemplo sive transscripto publico plena fides deinceps ac perpetuis temporibus affuturis adhibeatur,
ubique in locis omnibus et singulis, quibus fuerit opportunum ipsumque transsumptum fi[
k. 5]dem faciat ac si originales ipsae litterae aperirentur. Quibus omnibus et singulis [
k. 262v] auctoritatem nostram interponimus decretum. In quorum omnium fidem
e et singulorum
t-upraemissorum testimonium
praesens transsumptum
o-psive transscriptum
nostro sigillo et subscriptione
v notarii publici infrascripti mandavimus communiri. Acta sunt haec in Summo Wratislauiensi, in domo habitationis nostrae,
w-xdie Lunae
quinta mensis Marcii,
o-phora meridiei vel quasi
, sub anno nativitatis Domini millesimo quadringentesimo tricesimo sexto, indicione quartadecima, pontificatus sanctissimi
in Christo patris et domini, domini nostri
e Eugenii divina providentia papae quarti anno quinto, presentibus ibidem honorabilibus et discretis viris, dominis
e Nicolao Mogolim
y vicario, Joanne Kalo
z, Nicolao Cruczburg
aa o-paltaristis dictae ecclesiae Wratislauiensis et Michaele Wilde plebano in Clesdorff Wratislauiensis diocesis
6, testibus ad praemissa vocatis specialiter et rogatis.
Et ego Nicolaus quondam
e Petri de Vonsouia
ab diocesis Wratislauiensis, publicus auctoritate imperiali notarius
5, praesens
o-ptranssumptum sive
transscriptum ex praescriptis litteris [
k. 263] originalibus de verbo ad verbum transsumpsi et exemplavi
ac, nihil addendo vel minuendo, quod sensum mutet
ad, viciet aut variet intellectum et collatione diligenti facta, praesens transsumptum cum ipsis originalibus per omnia concordare
ae inveni
e.
aJordanmole Kop. 2
bconservator Kop. 2
cHenrychow Kop. 2
dnos Kop. 21
ebrak Kop. 2
fbrak Kop. 1
g-hdomini et Kop. 1
iomni Kop. 2
jheae Kop. 2
ksecundo Kop. 2
lmedie Kop. 2
łpastorale Kop. 2
mLanmerg Kop. 2
nMihilsberk Kop. 2
o-pbrak Kop. 2
q-rBohemiam, Moraviam Kop. 2
stak Kop. 1 zamiast deputatus; Kop. 2 ma w tym miejscu skrót
t-utestimonium premissorum Kop. 2
vsubscriptionis Kop. 2
w-xLune die Kop. 2
yBagolvn Kop. 2
zColo Kop. 2
aaCrvczburg Kop. 2
abNansoma Kop. 2
acexemplari Kop. 1
adinmutet Kop. 2
aeconcordans Kop. 2
1Wincenty syn Jana z Jordanowa (Jordansmühl) k. Sobótki na Śląsku, kanonik wrocławski 1410, student uniwersytetu wiedeńskiego
1418, kanclerz wrocławski 1424, zm. 1443 (Dola, Prałaci, s. 302).
2Mikołaj (IV) z Brzegu był opatem klasztoru cystersów w Henrykowie na Śląsku 1413-47 (inf. dra Tomasza Jurka).
3Pieczęć kapituły pozn. jak KDW I tabl. VIII?. Pieczęć biskupa pozn. Pawła (1211-42) zapewne jak KDW I nr 129, por. też ib.
nr 212 i Now. II s. 55.
4Wacław z Michałowic był przeorem prowincji czesko-polskiej joannitów 1434-51 (B. B. Szcześniak, The Knigths Hospitalliers
in Poland and Lithuania, The Hague - Paris 1969, s. 21-22; inf. mgra Pawła Stróżyka).
5Mikołaj syn Piotra z Wiązowa (Strzelińskie) wyst. jako notariusz w konsystorzu wrocławskim 1426, jako notariusz publiczny
1430-43 (Luschek, s. 220).
6Zapewne z Kłosowa (niem. Klosdorf) koło Oławy. Mikołaj Wilda może ident. z późniejszym plebanem w Środzie Śląskiej tego nazwiska
(inf. dra Tomasza Jurka). Altaryści wrocławscy nie identyfikowani.
Dokument Nr 1399
Bazyleja, 7 marca 1436
Sobór bazylejski poleca prepozytowi klasztoru Św. Jana w Gnieźnie zbadać sprawę obsady prebend przeznaczonych w kapitule gnieźnieńskiej
dla magistra teologii i doktora praw.
Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Gn. 415. Pergamin 600 x 315 + 83 mm. Na sznurze konopnym bulla ołowiana wystawcy o średnicy ok. 40 mm,
z napisem: + SACROSANCTA GENERALIS SINODUSBASILIENSIS. Na zakładce: Jo(hannes) Freudenberger. Pod zakładką, na razurze: XXXCI. (w pionie), M. albmgan (ze znakiem ściągnięcia)/T. gampierii. Na odwrocie: R(egestrata) R. n. Tiburtm (ze znakiem ściągnięcia) [......]. Indulgencia concilii Basiliensis, ut lector iuris canonici in ecclesia Gneznensis possit obtinere prebendam cum
lectura in simul (XVw.).
Sacrosancta generalis synodus Basiliensis in Spiritu Sancto legitime congregata, universalem ecclesiam representans, dilecto
ecclesie filio .. preposito monasterii Sancti Johan/nis Gneznensis
1 per prepositum soliti gubernari, salutem et omnipotentis Dei benediccionem. Ecclesiarum quarumlibet presertim metropolitanarum
statum prospicientes earum profectui iuxta debitum solicitudinis / nostre officium diligenter intendimus et ea, que nonnunquam
ad ambiguitatis volumina tendere videntur, cum a nobis petitur declaracionis nostre modum, solerti studio adhibemus, prout
rerum circum/stanciis pensatis id noverimus racionabiliter expedire. Exhibita siquidem nobis nuper pro parte venerabilis ..
archiepiscopi Gneznensis ac dilectorum ecclesie filiorum capituli ecclesie Gneznensis peticio continebat, quod olim de unanimi
eorundem consensu et voluntate inter cetera ordinatu(m) fuit atque statutum, quod due eiusdem ecclesie prebende, videlicet
quam dilectus ecclesie filius Nicolaus de Gorka
2 de presenti tenet et possidet de Falcow nuncupatam, magistro in theologia
3, et aliam ex eisdem prebendis, quam quondam Nicolaus de Czessewo, dum vixit
4, tenuit et possedit, de Weylbcza alias de Lyepyenino
5 dictam, decretorum doctori cedere deberent et assignari, quorum alter in theologia, alter vero in iure canonico pro erudicione
clericorum dicte ecclesie, civitatis et diocesis legere ac uterque eorum de superpelliciatus et dalmaciatus in eadem ecclesia
incedere tenentur, non tamen habere vocem in capitulo eiusdem ecclesie neque in distribucionibus quotidianis cum aliis canonicis
ipsius ecclesie participare. Quodquidem statutum de consensu prefatorum archiepiscopi et capituli per sanctissimum Eugenium
papam IIII
6 ex certa ipsius sciencia cum supplecione eciam defectuum, si qui intervenissent in eodem, extitit confirmatum, prout in litteris
eiusdem Eugenii pape, in quibus inter cetera canonicatus earundem prebendarum penitus extinxit ac ipsas habere noluit pro
extinctis, plenius dicitur contineri quodque littere prefate quantum ad unam ex eisdem prebendis, que decretorum doctori cedere
debeatet assignari, ut prefertur, debite sunt execucioni demandate. Cum autem sic, ut eadem peticio subiungebat, de facili
non reperitur, de presenti et forsitan in futurum magister et doctor sic, ut premittitur, qualificatus, qui alteram earundem
prebendarum modo premisso acceptare vellet pro eo, quod ipse prebende in titulum non dantur neque dari debeant, dictique magister
et doctor manuales censeantur et ex causa removibiles iuxta statutum concilii generalis
a, a nonnullis eciam dubitatur, an prefati magister et doctor aut alter ipsorum possint canonicatum et prebendam eiusdem ecclesie
unacum alia ex eisdem prebendis, que meri fructus existunt pro ipsis magistro et doctori deputatis maxime, ex eo, quod ipsi
magister et doctor in eadem ecclesia superpelliciati, ut premittitur, incedere teneantur, recipere et insimul licite retinere
valeant. Pro parte dictorum archiepiscopi et capituli nobis fuit humiliter supplicatum, ut prefatos magistrum in theologia
et decretorum doctorem, cui eciam actu una ex hiis prebendis assignata est et alium pro tempore assumendos canonicatum et
prebendam eiusdem ecclesie simul cum prebenda pro ipsis deputata licite recepisse ac retinuisse necnon imposterum recipere
et retinere posse declarare ac alias super hoc eis oportune providere dignaremur. Nos itaque de premissis certam noticiam
non habentes ac comoditati ipsius ecclesie intendere cupientes, huiusmodi supplicacionibus inclinati, discrecioni tue per
hec scripta mandamus, quatinus super premissis omnibus et singulis ac eorum circumstanciis universis summarie simpliciter
et de plano, ac sine strepitu et figura iudicii auctoritate nostra te diligenter informes et si per informacionem huiusmodi
premissa veritate fulciri inveneris, prefatos magistrum et doctorem, ut prebendas pro ipsis deputatas huiusmodi eciam illam,
que dicto doctori decretorum actu assignata extitit, ut prefertur, et ipse ex causa nondum in dicta ecclesia legit, unacum
canonicatu et prebenda eiusdem ecclesie, si ipsis alias canonice conferuntur recipere et insimul iuxta statutum huiusmodi
retinere libere et licite valeant, declares necnon ea omnia et singula in dictis statutis contenta eciam auctoritate nostra
prefata approbes et confirmes non obstantibus premissis ceterisque contrariis quibuscunque. Datum Basilee Nonas Marcii anno
a nativitate Domini millesimo quadringentesimo tricesimo sexto.
[
Na zakładce, inną ręką:] Die Veneris nona mensis Maii
7, hora vesperorum, in domo venerabilis viri, magistri Sandconis prepositi Sancti Georgii in castro et canonici metropolitane
Gneznensis ecclesiarum
8 in Summo Gneznensi sita, venerabili viro, domino Nicolao preposito Sancti Johannis ante Gneznam
1 ibidem constituto presentata citacio decretti, presentibus Alberto Romano
9 et Petro de Bnin procuratoribus causarum consistorii Gneznensis
10.
anastępuje razura długości ok. 15 liter, pokryta wężykiem Or.
1Prepozytem bożogrobców gnieźn. był już wówczas Mikołaj (zob. na końcu niniejszego dok.), wyst. 1435-40 (Nakielski, Miechovia,
s. 437), także 1437 (niżej, nr 1430/6) i 1440 (niżej, nr 1526/4).
2Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 1391/5.
3Fałkowo par. Łubowo, wieś szlachecka na pd.-zach. od Gniezna (Koz. 4 s. 207, 8 s. 168). Dziesięciny z Fałkowa pobierał Górka
już 1420 (Acta capitulorum I nr 1565), przeznaczył je na uposażenie magistrów teologii arcybiskup Wojciech Jastrzębiec w 1428r.
(KDW V nr 527: zatwierdzenie papieskie z 1431 r.).
4Mikołaj z Czeszewa, przedtem z Jarocina, był kanonikiem gnieźn. już 1405, zm. 1436 (Kor. I/2 s. 188, II s. 187-188; KDW VII
nr 603/19).
5Łopienno, szlachecka wieś par. na pd.-zach. od Janowca Wlkp. (Koz. 1 s. 156). O dziesięcinach Czeszewskiego zob. Acta capitulorum
II nr 112. O uposażeniu na Ł. doktorów praw zob. dok. z 1428 r. (jak w przypisie 3).
6Eugeniusz IV, papież 1431-39, zm. 1447.
7Piątek przypadał na 9 maja dopiero w 1438 r.
8Sędziwój syn Budka z Czechla (w Kaliskiem), mgr UJ 1429, profesor tamże, kanonik gnieźn., prepozyt kościoła Św. Jerzego na
zamku gnieźn., student teologii w Paryżu 1441-45, wikariusz generalny i oficjał gnieźn. 1449-52, potem od 1458 prepozyt kanoników
regularnych w Kłodawie, zm. 1476 (WSB s. 458).
9Wojciech Romanus mieszczanin gnieźn., prokurator w konsystorzu gnieźn. 1415-50 (Acta capitulorum II nr 34-487).
10Piotr syn Wawrzyńca z Bnina notariusz publiczny w konsystorzu gnieźn. od 1427 (Not. nr 553), prokurator tamże, wyst. do 1450
(Acta capitulorum II nr 379, 397, 462-65, 478; mat. KDW).
Dokument Nr 1400
Kościan, 11 kwietnia 1436
Władze miasta Kościana zaświadczają, że Piotr Chalb... sprzedał sołectwo we wsi Nacław Piotrowi Hermanowi.
Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Kościana I/8 w or. transumpcie władz miasta Kościana z daty: Kościan, 4 czerwca 1524. Pergamin bardzo
mocno zniszczony, podarty, z dużymi ubytkami tekstu, tekst pozacierany, partiami nieczytelny.
In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos infrascripti iurati civitatis Costen Nicolaus Czewsler protoconsul
1, [.....
a] Herman
2 Petrus [.....
b]
3 tenore presencium, tam presentibus quam futuris, quibus expedit universis [....
b] nostro pleno in consilio residebamus, venientes [.....
b] Petrus Chalb[.....
b] non [.....
c] nec aliquo doli [.....
b] consilio [....
b] villa Na[.....
c4] cum tribus mansis habens agri [....
b] habuit et possedit [....
b] ortis, campis, curiis, pratis, pascuis, silvis, borris, gaiis [....
b] insulis, venacionibus, aucupacionibus [....
b] piscinis, [.....
c], paludibus, torentibus [....
b] omnibus et singulis utilitatibus [....
c] obvencionibus universis [.....
b] suis ia[.] ortul[.....
d] aut suis legittimis successoribus [.....
e] voluntatis sue libitum convertendum [....
b] ville supradicte ac sui legittimi successores debent servire ad [....
c] de [....
c] censibus tu[.....
b] unum equum valentem [....
b] datarum [.....
b] quoties nos consules civitatis Costen vel successores nostri ad dominum regem Regni Polonie in causa civitatis transire
contigerit vel [....
c] fuerit ex parte civitatis ad prefata [....
b] Regni Polonie vel ad civitates et seorsim quater [....
c] pro sagittariis seu predon[.....
c] necnon ad expedicionem omnib[.....
c] publice pro [.....
c]tam ex parte domini regis et tocius Regni Polonie [.....
c] equum de predicta scultecia sine quavis contradictione tenetur dare et accomodare [.....
c] et specialiter consules nostri successores ad expedicionem generalem [.....
b] ex parte domini regis et Regni Polonie [.....
c] et mittere seu expedire con[...
f]t. Eciam ipse Petrus Herman scultetus supradictus
5 aut sui legittimi successores equum predictum cum sagittario expedire et accomodare debet et tenetur contradicto quovis [.....
c] ita quod nobis sufficiat circa expensas seu sumptus nostre civitatis predicte, isto [....
c] adiecto, quod si prefatus equus in predictis nostris serviciis, videlicet ad dominum regem Regni Polonie ad civitatis vel
pro [.....
c] sen sagitta, ut premissum est, quomodocumque modo annichilaretur vel destrueretur, extunc ipse Petrus Herman aut sui legittimi
successores nobis consulibus aut nostris successoribus predicte civitatis Costen nostra servicia facere tenebitur neque debet,
quousque sibi vel suis successoribus legittimis pro dicto destructo equo condignam faciemus satisfaccionem, sed nihilominus
si prefatus equus in expedicione generali publice proclamata ex parte domini regis et tocius Regni Polonie quocumque modo,
quod absit, destrueretur, amitteretur vel anichilaretur, pro eodem equo nulla responsa ipsi Petro Herman nec ipsius legittimis
heredibus dare teneremur nec aliquam facere solucionem. Ut autem hec vendicio necnon resignacio robur habeat perpetue firmitatis,
de nostra certa sciencia litteras presentes sigillo nostre civitatis maioris iusimus communire. Datum in Costen feria quarta
proxima post festum Pasce sub anno a Nativitate Domini millesimo quadrigentesimo trecesimo sexto, presentibus ibidem testibus
quibus supra et cetera.
anastępują zatarte imię i nazwisko rajcy oraz imię kolejnego rajcy noszącego nazwisko Herman. Nie można ustalić, czy w tym
ostatnim przypadku chodzi o znanego rajcę kościańskiego Piotra Hermana, czy też o innego przedstawiciela tej rodziny
bkilka wyrazów zatartych Kop.
cjeden wyraz zatarty Kop.
dkilkanaście wyrazów zatartych Kop.
edwa wiersze zatarte Kop.
fkilka liter zatartych Kop.
1Mikołaj Czewschler, Czewscheler, wieloletni rajca i burmistrz Kościana 1432-70 (SHGPoz. II s. 370).
2Zob. wyżej, przypis a.
3Być może chodzi tu o rajcę Piotra Lamberga, wyst. ponadto (jako burmistrz) w l. 1432 i 1433 (SHGPoz. II s. 370).
4Nacław, wieś na pd. od Kościana (Koz. 2 s. 494). Piotr Chalb...(?) nie zidentyfikowany, był zapewne sołtysem w N.
5Piotr Herman, zob. wyżej, przypis a; on to najpewniej kupił owo sołectwo.
Dokument Nr 1401
Gniezno, 27 kwietnia 1436
Oficjał gnieźnieński przysądza dziesięciny z Czarnotula kościołowi parafialnemu w Mogilnie.
Or.: Bydgoszcz, WAP, Klasztor Mogilno dok. 19. Pergamin 498 x 349 + 25 mm, dziury i plamy rdzy na złożeniach. Nacięcie po pasku
do przywieszenia pieczęci. Z. N. jak Not. nr 403. Na odwrocie sygnatury: W 12, S 3 (XVIII w.), liczne streszczenia.
//
aIn nomine Domini amen. Nos// Benedictus de Modla canonicus et vicarius in spiritualibus reverendissimi in Cristo patris et
domini, domini Alberti Dei gracia sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopi et primatis ac officialis / generalis
1 universis et singulis, ad quos presentes nostre littere sentencie diffinitive pervenerint, volumus fore notum, quomodo pridem
venerabilis vir, dominus Petrus abbas monasterii Moghilnensis ordinis (sancti Benedicti
b)
2 honorabilisque et religiosus dominus Stephanus / monasterii eiusdem rector parrochialis ecclesie ibidem in Moghilno Gneznensis
diocesis
3 citato coram nobis nobili domino Theodorico herede in Czarnothil dicte Gneznensis diocesis
4 per nostras citacionis literas ad terminum peremptorium et competentem per circumspectum magistrum / Albertum Romanum de
Gnezna
5 procuratorem ipsorum legittimum, prout de ipsius procuracionis mandato ex actis presentis cause nobis est facta plena fides
legitimis documentis, suum convencionalem in eodem termino veniente produxerunt libellum, petentes per dictum magistrum Albertum
Romanum suum procuratorem ipsum admitti sibique responderi ac litem contestari super eodem. Cuius libelli tenor sequitur et
est talis:
Coram vobis venerabili viro, domino Benedicto de Modla canonico et officiali Gneznensi procurator et nomine procuratorio venerabilis
viri, domini Petri abbatis Moghilnensis contra et adversus nobilem Theodoricum heredem in Czarnothil et contra quamqumque
aliam personam, pro ipso in iudicio legittime intervenientem, gravi cum querela proponit et dicit, quod licet decima manipularis
et campestris omnium et singulorum frumentorum diversi grani seu seminis post omnes et singulos agros et araturas omnium et
singulorum kmethonum de villa Czarnothil pertinuisset et spectasset ad ecclesiam Sancti Jacobi parrochialem in Moghilno a
temporibus legitime prescriptis racione erecionis, dotacionis et fundi, et ex prescripcione legitima prescripta, prout et
nunc pertinet et spectat ad prefatum dominum abbatem et eius conventum ex vi incorporacionis dicte ecclesie Sancti Jacobi
eidem monasterio Moghilnensi facte fruuntque nonnulli predecessores moderni rectoris nomine dicte ecclesie Sancti Jacobi in
possesione dicte decime actuali et reali vel quasi, colligendo, levando et in usus proprios convertendo, prout et nunc sunt,
salvo impedimento, de quo infra. Tamen nobilis Stanislaus pater dicti Theodorici, condam heres in Czarnothil
6, deposito Blasio scolteto
7 de tribus mansis et uno kmethone de quarto manso, eosdem agros pro se et suis usibus excolebat, adhuc agens in humanis, a
decem citra vel ultra annis decimam de eisdem quatuor mansis, de quibus prius solvebatur, plebano in Moghilno minime dabat
predictusque dominus Theodoricus succedens in vicium et bona dicti Stanislai sui patris, deposito Martino Dubal
7 de uno manso quinto, excolendo eosdem quinque mansos decimam valoris quolibet anno quinque marcarum a decem citra vel ultra
annis plebano dicte ecclesie Sancti Jacobi parrochialis solvere recusavit et contradixit, et hucusque recusat et contradicit
ipsi domino abbati et suo conventui ex vi incorporacionis dicte ecclesie Sancti Jacobi dicto monasterio Moghilnensi anime
sue in detrimentum ipsiusque domini abbatis et sui conventus preiudicium et dispendium nonmodicum gravamen et scandalum plurimorum.
Petit igitur dictus procurator nomine, quo supra, procuratorio per vos venerabilem virum, dominum Benedictum [canonicum et]
officialem Gneznensem vestram sentenciam diffinitivam pronunciari, decerni et declarari decimam manipularem et campestrem
diversi grani seu seminis omnium et singulorum frumentorum post omnes et singulos agros et araturas omnium et singulorum kmethonum
et scolteti in villa Czarnothil Gneznensis diocesis a temporibus legittime prescriptis ad ecclesiam parochialem Sancti Jacobi
in Moghilno et ad rectores ipsius racione ereccionis, dotacionis et fundacionis et ex prescripcione legitime prescripta pertinuisse
et spectasse et ad prefatum dominum Stephanum plebanum modernum pertinere et spectare ac ad ipsum dominum abbatem et suum
conventum ex vi incorporacionis dicte ecclesie Sancti Jacobi cum fructibus ipsius monasterio suo in Moghilno ipso iure predecessoresque
nonnulli prefati domini Stephani dicte ecclesie Sancti Jacobi, in quasi possessione iuris percipiendi pacifica et quieta,
actuali et reali eiusdem decime tollendo, levando et in usus proprios convertendo extitisse ac ipsum dominum Stephanum modernum
a tempore institucionis dicte ecclesie fuisse et nunc esse simul cum ipso domino abbate et suo conventu ex vi incorporacionis
monasterio ecclesie predicte Sancti Jacobi, salvo impedimento, quinque mansorum, prout supra, dictumque nobilem Theodoricum,
nescitur qua intencione aut quo spiritu ductum, animo, ut presumitur, iniuriandi et dampnificandi prefatum dominum Stephanum
c et suam ecclesiam ac ipsum dominum abbatem cum suo conventu, succedentem in bona paterna et in vicium sui patris excolendo
et exarando dictos quinque mansos a decem citra vel ultra annis, de quibus prius decima solvebatur plebanis dicte ecclesie,
eandem decimam a tempore deposicionis dictorum scolteti et kmethonum, valoris quolibet anno quinque marcarum, dicte ecclesie
Sancti Jacobi et suo rectori ac ipsi domino abbati cum suo conventu ex vi incorporacionis dicte ecclesie, anime sue in detrimentum
ipsorumque dominorum Stephani plebani et sue ecclesie et abbatis cum suo conventu ex vi incorporacionis preiudicium ac dispendium,
et gravamen et scandalum plurimorum dare et solvere contra Deum et iusticiam recusasse et contradixisse et hucusque contradicere
et recusare indebite et iniuste sibique talia facere non licuisse. Et ob hoc eundem nobilem Theodoricum ad dandam et solvendam
decetero dictam decimam manipularem de dictis quinque mansis unacum perceptis a decem annis cum expensis in cansa legitime
factis, prefatis dominis Stephano plebano nomine sue ecclesie et Petro abbati cum suo conventu ex vi incorporacionis predicte
condempnandum fore et condempnari et ad solucionem cogi et compelli, et super ulterioribus occupacionibus et impedimentis
eidem imponendum fore perpetuam silencium et imponi iusticia mediante vestrum benignum officium ad hoc humiliter implorando.
Ad quem tandem libellum circumspectus magister Paulus Apostolus de Lubanye
8 procurator prefati nobilis domini Theodorici et nomine procuratorio eiusdem, prout eciam de sue procuracionis mandato nobis
extitit facta plena fides legitimis documentis, in certo termino sibi ad id per nos statuto respondit, negando narrata, prout
narrantur, petens petita fieri non
c debere animo litem contestandi, per prefatumque magistrum Albertum Romanum procuratorem prefatorum dominorum Petri abbatis
et Stephani plebani in termino sibi per nos prefixo, articulis convencionalibus nomine partis sue datis iudicialiter et productis,
per nosque admissis ad probandum nonnullisque testibus super eisdem inductis, coram nos receptis et examinatis ac aliis iuribus
et munimentis coram nos productis et oblatis, necessariis dilacionibus observatis, prefato tandem nobili Theodorico per Paulum
Pozar nostri consistorii Gneznensis iuratum nuncium
9 coram nobis citato ad terminum competentem et relacione facta, in contumaciam ipsius nobilis non comparentis, ad prefati
magistri Alberti Romani procuratoris predicti peticionem instantem in causa conclusimus, ad nostramque sentenciam diffinitivam
ferendam processimus, quam ibidem tulimus et pronunciavimus ferimusque et pronunciamus huiusmodi sub tenore:
Cristi nomine invocato pro tribunali sedentes et solum Deum pre oculis habentes, per hanc nostram sentenciam diffinitivam,
quam ferimus in hiis scriptis, pronunciamus, dicimus, decernimus et declaramus ecclesiam parrochialem et ipsius pro tempore
rectores in Moghilno in possessione decime manipularis et campestris post tres mansos scoltecie in Czarnothil ac post unum
mansum kmethonum per nobilem Stanislaum olim in Czarnothil, patrem nobilis Theodorici moderni heredis ibidem in Czarnothil
et similiter post unum alium mansum kmethonum per ipsum nobilem Theodoricum depositos et suo allodio adiunctos fuisse et esse
a temporibus legittime prescriptis ac eandem decimam ad ecclesiam parrochialem in Moghilno et ipsius rectores pro tempore
pertinuisse et spectasse, et nunc pertinere et spectare prefatumque nobilem Stanislaum patrem ipsius Theodorici ac ipsum Theodoricum
in vicium sui patris succedentem, ecclesiam predictam in Moghilno et ipsius rectores pro tempore dicta decima manipulari post
tres scoltecie et duos kmethonum mansos spoliasse ac ipsam decimam solvere eidem contradixisse et recusasse ipsamque decimam
pro se levasse et in usus proprios convertisse et convertere ipsisque talia facere non licuisse nec licere. Et ob hoc discretum
et religiosum fratrem Stephanum plebanum modernum in Moghilno et ipsius ecclesiam ad possessionem dicte decime manipularis
post tres scoltecie et duos kmethonum mansos in Czarnothil depositos restituendam fore et restituimus ac eandem et ipsius
possessionem prefato domino Stephano plebano et sue ecclesie in Moghilno adiudicandam fore et adiudicamus ipsumque nobilem
Theodoricum modernum heredem in Czarnothil in perceptis dicte decime manipularis post dictos quinque mansos a tempore occupacionis,
videlicet a decem annis, prefato domino Stephano plebano condempnandum fore et condempnavimus ac ad solucionem cogi et compelli
cogimusque et compellimus per presentes, silencium perpetuum dicto nobili Theodorico super occupacionibus ulterioribus et
impedimentis imponentes, condempnantes nichilominus prefatum nobilem Theodoricum ipsi domino Stephano plebano in expensis
in lite coram nos legitime factis, quarum taxacionem nobis imposterum reservamus.
Tandem ex post circumspectus Albertus Romanus nomine, quo supra, procuratorio coram nobis iudicialiter comparens, citato nobili
Theodorico productaque citacione debite executa, peciit expensas taxari. Nos vero recepta declaracione in scriptis earundem
moderacione, qua cum Deo potuimus, leviori previa, easdem expensas ad tres marcas taxavimus et taxamus per presentes. Demumque
idem magister Albertus Romanus prefatorum Petri abbatis et Stephani plebani procurator legittimus et nomine procuratorio eorundem
coram nobis iudicialiter comparens, predicta citacione debite executa, alias per nos contra prefatum dominum Theodoricum data
et decreta, accusata contumacia ipsius non comparentis peciit percepta dicte decime per nos in contumaciam partis citate non
comparentis taxare. Nos vero dictorum perceptorum per ipsorum domini Petri abbatis et Stephani plebani tunc ibidem coram nobis
personaliter comparencium iuramentum per ipsos ad sacrosanctas scripturas ipsorum manibus tactas prestitum corporale declar[acione]
habita et receptu a decem annis [ad] duas marcas moderacione previa, qua cum Deo potuimus, leviori, taxamus et [imponi]mus
in Dei nomine in hiis scriptis.
Lecta, lata et in scriptis pronunciata est hec nostra sentencia diffinitiva per nos Benedictum canonicum [et] officialem prenominatum
Gnezne in domo habitacionis nostre, Mercurii die oct[ava] mensis Aprilis anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo
quinto, indicione tredecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, dom[ini Euge]nii divina providencia
pape quarti anno quinto, hora terciarum et consistorii nostri, presentibus honorabilibus et circumspectis viris Mathia Coributhi
vicario perpetuo ecclesie Gneznensis
10, Alberto plebano in Gerwarthowo
11, Peregrino de Pampicze
12, Petro de Bnyn
13 et Stanislao Gosdz procuratoribus causarum consistorii Gneznensis
14, testibus circa premissa. Sed expense taxate anno, hora et loco prescriptis, Lune die quarta mensis Iulii, presentibus discretis
Nicolao Passor plebano in Plomikowo Wladislaviensis diocesis
15, Jacobo de Grandi presbitero graciali de Gnezna
16 et Petro de Janczewo notario consistorii Gneznensis
17, testibus circa premissa. Percepta vero taxata anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo sexto, indicione quarta decima,
pontificatus prefati domini Eugenii pape anno sexto, Veneris die vicesima septima mensis Aprilis, hora et loco prescriptorum,
presentibus Nicolao Zemsky plebano in Lekna
18, Nicolao Koth
19, Andrea Wineczsky notariis
20 et Andrea Cucla
d procuratore causarum consistorii Gneznensis
21, testibus circa premissa. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes nostras sentencie diffinitive literas
seu presens publicum instrumentum per Michaelem Andree de Domaslaw notarium nostrum et causarum coram nobis scribam
22 infrascriptum scribi et publicari nostrique officialatus appensione sigilli iussimus communiri.
[
Z. N.]
e-fEt ego Michael Andree de Domaslaw clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius et causarum consistorii
Gneznensis scriba, predictis sentencie diffinitive pronunciacioni, expensarum et perceptorum taxacioni allisque omnibus et
singulis premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens fui eaque sic omnia
fieri vidi et audivi, presentes sentencie diffinitive literas per alium fideliter scriptas in hanc formam publicam redegi,
me manu propria subscripsi signoque et nomine meis solitis et consuetis unacum officialatus appensione sigilli consignavi,
in fidem et testimonium premissorum.
ainicjał wysokości całego dokumentu Or.
bbrak Or.
cpoprawiane Or.
dtekst uszkodzony Or., odczyt niepewny
e-finną ręką Or.
1Benedykt syn Macieja z Modły (na pd.-zach. od Goliny) notariusz publiczny, archidiakon łęcz. 1413, kanonik gnieźn. 1413, oficjał
i wikariusz generalny gnieźn. 1413-22, 1423-37, zm. 15 października 1437 (KDW VI nr 365/8; Kor. I/2 s. 42, III s. 35-38; Acta
capitulorum II nr 325).
2Piotr opat klasztoru benedyktynów w Mogilnie wyst. 1436 (tutaj) - 1459 (Acta capitulorum I nr 1856, 1903, II nr 364, 452),
zm. najpewniej 1460 (J. Płocha, Najdawniejsze dzieje opactwa benedyktynów w Mogilnie, Wrocław 1969, s. 49).
3Benedyktyn mogileński Szczepan (Stefan) otrzymał probostwo Św. Jakuba w Mogilnie 1429 (KDW IX nr 1202, 1203).
4Czarnotul par. Kwieciszewo, na wsch. od Mogilna (Koz. 1 s. 50, 4 s. 136). Teodoryk wyst. także (jako syn Stanisława) 1414
(Roty V, nr Gniezno 209), 1430 (ib. nr 323), 1440 (Łaski, Liber beneficiorum I s. 330; Acta capitulorum II nr 364), por. z
Teodorykiem jeńcem pod Chojnicami 1454 (M. Biskup w Przeglądzie Hist. 56, 1965, s. 99), wyst. jeszcze 1473 (SHGWlkp.).
5Wojciech Romanus, zob. wyżej, nr 1399/9.
6Zob. wyżej, przypis 4.
7Nie zidentyfikowany.
8Paweł zwany Apostoł, syn Piotra ze wsi Lubanie (na pn. od Brześcia Kujawskiego - Koz. 4 s. 466-467) należącej do kapituły
włocławskiej, notariusz publiczny 1434, adwokat w konsystorzu gnieźn. do 1462 (Acta capitulorum II nr 379-583; KDW IX nr 1377/11).
9Paweł Pozar nie zidentyfikowany
10Maciej Korybutowic, bliżej nie znany, 1441 był plebanem kościoła Św. Piotra w Gnieźnie (niżej, nr 1549/11), jako wikariusz
w katedrze gnieźn. wyst. jeszcze 1446 (mat. KDW).
11Giewartów, wieś par. na pn.-wsch. od Słupcy (Koz. 4 s. 224). Pleban Wojciech zapewne ident. z wyst. 1426 (Łaski, Liber beneficiorum
I s. 301).
12Pępice, dziś Działyń, pomiędzy Gnieznem a Kłeckiem (Koz. 1 s. 217, 5 s. 142). Peregryn syn Klemensa, notariusz publiczny w
Gnieźnie przed 1421, prokurator w konsystorzu gnieźn. 1402-50 (Acta capitulorum II, passim; Not. nr 529).
13Piotr syn Wawrzyńca z Bnina, zob. wyżej, nr 1399/10.
14Stanisław Goźdź prokurator w konsystorzu gnieźn. 1434-52 (KDW IX nr 1377/9; Acta capitulorum II nr 296-491).
15Płomykowo (Płonkowo) na Kujawach. Pleban Mikołaj nie zidentyfikowany
16Jakub z Grądów, zob. wyżej, nr 1389/1.
17Juncewo w powiecie kcyńskim. Współcześnie wywodziło się stąd dwu notariuszy Piotrów: syn Jana i syn Mikołaja, zob. o nich
niżej, nr 1433.
18Łekno, miasto na pn.-wsch. od Wągrowca. Pleban Mikołaj Ziemski skądinąd nie znany.
19Mikołaj Kot pisarz konsystorza gnieźn. zapewne ident. z Mikołajem Kotem synem Mikołaja ze Świekotek notariuszem publicznym,
plebanem w Spławiu pod Poznaniem tego imienia 1436 (Now. I s. 246-247) i 1443 (Acta capitulorum II nr 1149, 1167), 1444 i
1450 (SHGWlkp.)
20Andrzej syn Przybysława z Wieńca (par. Niestronno koło Mogilna) od 1434 notariusz publiczny w konsystorzu gnieźn. (Not. nr
72; KDW IX nr 1347/17).
21Andrzej Kukla syn Wojciecha z Pakości, notariusz publiczny już 1414, prokurator w konsystorzu gnieźn. 1414 n. (KDW VIII nr
808; Not. nr 44: tu pomylony z Wojciechem Kuklą).
22Domasław par. Juncewo (por. wyżej, przypis 17), dziś część miasta Damasławek w powiecie kcyńskim. Michał syn Andrzeja, notariusz
publiczny w diecezji gnieźn, od 1429 (Not. nr 403), altarysta w katedrze pozn. 1436 (KDW V nr 571) i wikariusz w katedrze
gnieźn. (ib.), pleban w Sokolnikach 1437, w Słupcy 1440-46 (niżej, nr 1416/7 i 1524/3; Now. I s. 331; KDW V nr 592, 607; mat.
KDW: 25 maja 1446).
Dokument Nr 1402
[Gostyń], 4 maja 1436
Bartosz Wezenborg z Gostynia kasztelan nakielski wraz z bratem swym niedzielnym Januszem nadają jatki i ustalają obowiązki
rzeźników gostyńskich.
Or.: Kórnik, Bibl. Kórn., dyplom nr 180. Pergamin 215 x 130 + 15 mm. Pismo miejscami wyblakłe, dziury na złożeniach. Na paskach
pergaminowych dwie miski pieczętne z drobnymi fragmentami pieczęci o średnicy około 23 mm w ciemnym wosku.
In nomine Domini amen. Omnia, que fiunt in tempore, ne simul cum tempore evanescant, / necessarium est, ut literarum munimine
ratificentur. Nos ergo Barthossius Wyzemborg castellanus Naklensis / et heres in Gostin
1 unacum fratre meo Janussio, fratres indivisi
2, notum facimus omnibus et singulis, presentibus / quam futuris, quibus expedit universis, quia de mera et spontanea nostra
voluntate et ad peticionem carnificum civitatis nostre Gostin pro maiorique melioracione ac confirmacione fraternitatis carnificum
eiusdem civitatis nostri
a Gostin dedimus ac contulimus confirmandum et presentibus confirmamus perpetualiter et in eternum possidere et habere prefatis
carnificibus civitatis nostri
a Gostin triginta maccella carnium, ita tamen nec ecclesiastica nec nostra plura nec pauciora fieri debent nec debebunt perpetualiter.
De quibus vero triginta macellis carnium novem pertinebunt ad nos et ad nostros successores legittimos eviterne. Et magistri
carnium cum suis sociis debent et tenentur de istis triginta macellis carnium de quolibet macello seorsum dare et solvere
singulis annis de anno ad annum perpetuis temporibus quinque lapides sepi concussos alias tluczone ad festum sancti Martini Confessoris [
11 XI] gloriosi. Sed istos lapides sepi concussos alias natloczone mundos a novem maccellis a quolibet maccello quinque lapides seorsum tales, ut dictum est, que ad nos et ad nostros decenter
pertinent, nos et nostri successores debemus ac tenemur super fraternitate carnificum civitatis nostri
a respicere et ipsi nobis tenentur solvere. Item reservamus pro nobis benivole forum carnium in civitate nostra Gostin die
sabbati et non alio die taliter, quod nullus audeat altero die vendere preter quam sabbato in domo sive extra domum quascunque
carnes nec eciam pernas carnium non salsatas die fori vel alio die, excepto lardo. Sin autem receptus fuerit predictas vendendo
carnes, hoc est quartalia seu porciones, altero die quam in foro benivoli, videlicet die sabbati, vel pernas non salsatas
die fori, extunc damus et contulimus eisdem carnificibus omnimodam potestatem recipiendi prefatas carnes cum consensu nostro
velut habetur consuetudo in Kalisch vel aliis civitatibus regalibus. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt
appensa. Actum et datum feria sexta in crastino Invencionis Sancte Crucis anno Domini M
o quadringentesimo trecesimo sexto.
atak Or. zamiast nostre
1Bartosz Wezenborg z Gostynia i Ponieca wyst. od 1404, kasztelan nakielski 1432, zm. 1441/42 (Spisy wlkp.; SHGPoz. I s. 576-578).
2Janusz Wezenborg, brat poprzedniego, wyst. w Gostyniu 1404-44, potem w Nowym Mieście nad Wartą 1444-48 (ib.).
Dokument Nr 1403
Kraków, 5 maja 1436
Oficjał krakowski wzywa wszystkich zainteresowanych do zapoznania się z dokumentami klasztoru Św. Ducha w Kaliszu.
Kop.: Zob. pozycję następną. Dok. wydajemy wg Kop. 1; pozostałe różnią się tylko pisownią i niewielkimi odmiankami stylistycznymi.
Wyd.: ZDKDK II, nr 347.
Reg.: MRPS IV, suppl. nr 695.
Joannes de Elgot decretorum doctor, canonicus et officialis Cracouiensis
1 discretis viris vicariis et ebdomadariis ad catedralem, ad Omnes Sanctos, ad Sanctam Mariam in Cracouia et qui presentibus
fuerint requisiti, salutem in Domino. In nostra personaliter constitutus presencia honorabilis et religiosus vir, frater Paulus
procurator et nomine procuratorio Joannis magistri fratrumque tocius conventus domus hospitalis ordinis Sancti Spiritus in
Cracovia
2 exposuit, quomodo nonnullae personae, tam spirituales, quam etiam seculares diversorum [
k. 101] statuum, dignitatum et preeminenciarum monasterium ac domum pauperum hospitalis Sancti Spiritus extra muros Calissienses
eiusdem ordinis Sancti Spiritus per illustres principes felicis recordacionis atque duces Regni Polonie dudum fundatum, errectum
et dotatum, molestant ac impugnant et impugnare intendunt de privilegiorum fundacione huiusmodi pro eadem domo ipsis ignorantiam
pretendentes. Quia tamen sic, ut allegavit, littere, privilegia et munimenta huiusmodi fundacionis propter viarum discrimina
et infelices eventus de Cracovia versus Calisch originaliter ferri non possunt, ne in portatura lesuram susciperent aliqualem,
ex qua predicti fratres ac domus eadem grave damnum suscipere posset, propter quod per
a predictum fratrem Paulum procuratorem prefatum debita cum instancia fuimus requisiti, ut sibi super hoc de remedio opportuno
providere cittacionisque litteras in vim publici edicti contra et adversus omnes et singulas personas, tam spirituales, quam
eciam seculares diversorum statuum, graduum, dignitatum, condicionum et preeminentiarum sua communiter et divisim interesse
putantes ad videndum et audiendum huiusmodi litteras, privilegia et munimenta [
k. 101v] per nos transsumi dare et decernere dignaremur. Nos igitur Joannes de Elgoth officialis memoratus, predicti fratris Pauli
procuratoris requisicionem fore et esse iustam ac racioni consonam attendentes, vobis supradictis dominis executoribus et
vestrum cuilibet sub excomunicacionis pena mandamus, quattenus omnes et singulos, tam suppremi, quam infimi status, spirituales
et seculares, aliosque sua et communiter et divisim interesse putantes in eorum propriis personis, si ipsorum copias habere
poteritis, alioquin in ecclesia predicta catedrali aliisque ecclesiis et locis publicis infra missarum solennia ex parte nostra
publice alta et intelligibili voce, aut per affixionem valvarum, ne aliqualem ignoranciam habere pretendant, uno edicto pro
tribus et peremptorie ad instanciam prefatorum Joannis magistri et fratrum ac tocius conventus monasterii Sancti Spiritus
in Cracovia predicti cittetis, quos nos etiam tenore presentium sic cittamus, quattenus feria secunda proxima post festum
sancti Floriani, que erit dies septima Maii mensis presentis, hora terciarum, compareant ad videndum [
k. 102] et audiendum huiusmodi litteras, privilegia et munimenta pro parte dictorum fratrum transsumi et in publicam formam redigi,
alias cur et quare id fieri non debeat, causas racionabiles allegari, certificantes nichilominus prefatos, quod sive in dicto
termino comparuerint, sive non, nos cum parte presente ad ea, que iuris fuerint, in presenti causa, dante Domino, procedemus.
Datum Cracouie quinta die mensis Maii anno millesimo quadringentesimo tricesimo sexto, nostro sub sigillo. Execucione facta
litteram reddite sigillatam die annotata.
abrak Kop. 1
1Jan syn Dobka z Lgoty, student UJ 1416, mistrz 1420, dr 1424, rektor UJ, kanonik krak. 1430, scholastyk 1438, oficjał i wikariusz
generalny krak. 1433-52, zm. 1452 (PSB VI s. 227-228; ZDKDK II nr 326).
2Mistrz Jan prepozyt duchaków krak. wyst. także 1439-44 (ib. nr 347). Paweł nie zidentyfikowany.
Dokument Nr 1404
Kraków, 7 maja 1436
Oficjał krakowski widymuje cztery dokumenty klasztoru Św. Ducha w Kaliszu.
Kop.: 1. Warszawa, AGAD, Metryka koronna, t. 59, k. 98-107. Wpis w transumpcie króla Zygmunta z daty: Kraków, 1 września 1539; 2.
Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (księga formularzowa j. w., nr 1381), s. 426-432; 3. tamże, rkps 9176, s. 175-181 (wpisy w drugiej
połowie XV w.). Kop. 2 i 3 niedokończone.
Wyd.: ZDKDK II, nr 348 (wg Kop. 1). Tu też wykaz pozostałych kopii.
Reg.: MRPS IV, suppl. nr 696 (wg Kop. 1).
Uw.:Dok. wydajemy wg Kop. 1; pozostałe różnią się tylko pisownią i odmiankami stylistycznymi.
In nomine Domini amen. Nos Joannes de Elgoth decretorum doctor, canonicus et officialis Cracouiensis generalis
1 significamus tenore presentium, quibus expedit universis, presens transsumptum sive exemplar inspecturis, quomodo coram nobis
honorabilis ac religiosus frater Paulus ordinis Sancti Spiritus domus hospitalis in Cracouia honorabilium et religiosorum
dominorum Joannis magistri tociusque conventus fratrum ordinis Sancti Spiritus domus hospitalis eiusdem in Cracouia
2 procurator, prout [
k. 98v] de sue procuracionis mandato per instrumentum publicum manu et signo providi Stanislai Pauli de Oppol clerici Wratislauiensis
diocesis, publici imperiali authoritate notarii
3 subscriptum et consignatum facta est plena fides, personaliter comparens nobis ad iura reddenda, causas audiendas in loco
nostro solito et consueto pro tribunali sedentibus, reproducta citacione tenoris infrascripti contra et adversus nonnullas
personas, tam spirituales, quam eciam seculares, cuiuscunque gradus, status, dignitatis preeminencieque fuerint omnesque et
singulos sua interesse putantes communiter et divisim, ab auditorio nostro ad instanciam prefati Joannis magistri tociusque
conventus fratrum ordinis Sancti Spiritus domus hospitalis in Cracouia legittime emanata debiteque execucioni de mandato et
voluntate nostris per nonnullos certos executores iuxta morem patrie demandata ad videndum et audiendum certa privilegia fundacionis,
dotacionis et confirmacionis domus hospitalis Sancti Spiritus in Calisch per nos in publicam iustam formam redigi et transsumi,
decerni aliaque in premissis necessaria [
k. 99] disponi et ordinari, tenens et habens suis in manibus quasdam patentes litteras sive privilegia in pergameno scriptas, non
rasas, non cancellatas, non abolitas nec in aliqua parte sui suspectas, sed omni prorsus vicio et suspicione carentes, unam
videlicet assignacionis loci pro fundacione domus hospitalis Sancti Spiritus et pauperum recepcione extra portam civitatis
Calissiensis serenissimi principis, domini Premizl Secundi Dei gracia ducis Polonie, eius sigillo rotunde figure, intra et
extra de communi cera, in cordula sericea rubei coloris dependenti sigillatam, in cuius sigilli medio imago humana ad instar
viri armati, hastam cum vexillo in dextra clipeumque triangularem pro armis, in cuius superficie leo ad rugiendum aptus, in
sinistra manibus baiulans, ab eiusque dextra et sinistra manibus alia turres, in quarum cuiuslibet summitate ymago humana
cum tuba admodum custodis sculpte apparebant, littere vero circumferenciales capitulares in hunc modum legi videbantur: "Sigillum
Premislonis Dei gracia ducis Polonie"
4, secundam videlicet confirmacionis privilegiorum donationis dicte [
k. 99v] domus hospitalis Sancti Spiritus in Calisch serenissimi principis, domini Wladislai Dei gracia ducis maioris Regni Polonie,
eius sigillo rotunde figure, intra et extra de comuni cera, in cordula sericea rubei coloris dependenti sigillatam, in cuius
sigilli medio leo coronatus in dextra, aquila vero sine corona una ala extensa pedibusque et cauda ad volandum protensis in
sinistra partibus, se dorsis invicem collidentes sculpte apparebant, littere vero circumferencialiter capitulares in hunc
modum legi videbantur: "S(igillum)
a Wladislai Dei gracia ducis Cuyawie et Siradie etc."
5, terciam vero confirmationis certi articuli inter libertates dicte domus hospitalis Sancti Spiritus in Calisch datas de piscatore
apparentis serenissimi principis, domini Casimiri Dei gracia regis Polonie, sigillo ipsius vero rotunde figure, intra et extra
de comuni cera, in cordula sericea rubei coloris subdependenti sigillatam, in cuius sigilli medio aquila coronata alis extensis,
cauda et pedibus protensis sculpta apparebat, littere vero circumferentiales capitulares legi videbantur in hunc modum: "S(igillum)
a Casimiri [
k. 100] Dei gratia regis Polonie"
6, ipsas nobis in contumaciam cittatorum non comparentium nec aliquid racionabili allegantium facto, et realiter exhibuit et
presentavit exponens, quomodo nonnulle persone nedum suppremi, immo et infimi gradus, sexus utriusque, spirituales et seculares,
monasterium ac domum pauperum hospitalis Sancti Spiritus extra muros Calissienses eiusdem ordinis libertatesque ac iura eidem
monasterio per prefatos illustres principes appropriatos impugnare, violare et infringere nituntur et intendunt. Unde, quia
sic, ut allegavit, ad obviandum insultibus huiusmodi monasterium Sancti Spiritus domus hospitalis in Calisch infringere, perturbare
et molestare volentibus, eedem littere et privilegiorum ad longinqua loca propter viarum discrimina et infelices eventus earundem
originaliter de civitate Cracouiensi, ubi nunc tanquam in loco securo extant reposite, ferri et portari non possunt, ne in
se ipsis ex frequenti motu itineris lesuram susciperent aliqualem, ex qua dictum monasterium et domus pauperum Sancti Spiritus
in Calisch incommoda et inantea suscipere posset, propter quod per prefatum fratrem Paulum procuratorem [
k. 100v] in
b predictum debita cum instancia sumus requisiti, quattenus easdem litteras, privilegia et earum quamlibet transsumi et in
publicam instrumenti formam redigi cum apposicione decreti et nostri appensione sigilli et alias talibus modo et forma, quod
eis in iudicio et extra, ubi opus foret, tanquam veris originalibus plena et integra indubitataque fides adhibere posset et
valeat, disponeremus et disponi mandaremus et decerneremus. Quarumquidem litterarum tenor de verbo ad verbum et primo cittacionis,
de qua supra fit mentio, sequitur et est talis:
[
następuje mandat z 5 maja 1436 - zob. pozycje poprzednią].
[
k. 102] Sequitur tenor privilegii ducis Secundi Premisles:
[
następuje dok. księcia Przemysła II z daty: Kalisz, 31 grudnia 1283 - KDW I nr 530].
[
k. 102v] Sequitur tenor privilegii Wladislai regis Polonie:
[
następuje dok. księcia Władysława Łokietka z daty: Kalisz, 30 grudnia 1299 - KDW II nr 828].
[
k. 104v] Sequitur tenor privilegii regis Casimiri:
[
następuje dok. króla Kazimierza Wielkiego z daty: Kalisz, 29 marca 1350 - KDW III nr 1294].
[
k. 105v] Nos igitur Joannes de Elgoth decretorum doctor, canonicus et officialis memoratus, peticioni dicti fratris Pauli ordinis
Sancti Spiritus, procuratoris predicti, utpote iuri et racioni consone annuentes attendentesque, quod iusta petentibus non
est denegandus assensus, dictis litteris nobis sic, ut premittitur, exhibitis et presentatis ac se receptis ipsisque visis
et diligenter inspectis, ipsas in nomine Domini presentibus scriptis transsumpsimus et transsumimus ac per notarium imperiali
auctoritate publicum infrascriptum transsumi et in presentis instrumenti publici formam de verbo ad verbum, nihil ad[
k. 106]dendo vel minnendo, quod facti mutaret substanciam aut variaret intellectum, redigi et exemplari et alias talibus modo et
forma disponere, quod eis in iudicio et extra, ubi opus foret, ac si originales apparerent et ostenderentur, plena et indubia
fides adhiberi posset et valeret, decretum nostrum et auctoritatem eisdem apponendo disponere decrevimus et mandavimus. In
quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes nostras litteras sive presens publicum instrumentum
huiusmodi transsumptum, in se continentes sive continens, exinde fieri et per notarium imperiali auctoritate publicum nostrumque
et facti huiusmodi coram nobis scribam infrascriptum scribi, publicari et exemplari mandavimus nostrique appensione sigilli
iussimus communiri. Actum et datum in domo habitacionis nostre in civitate Cracouiensi sitta, sub anno nativitatis Domini
millesimo quadringentesimo tricesimo sexto, indicione quarta decima, pontificatus sanctissimi in Cristo patris et domini nostri,
domini Eugenii divina providentia pape quarti anno ipsius sexto, die vero Lune septima mensis Maii, presentibus ibidem venerabili
et circumspec[
k. 106v]tis
c viris, dominis Petro Schustowski preposito Sancti Floriani extra muros Cracouienses
7, Laurencio de Rosprza
8, Henrico Petri de Strebcze
9, Stanislao Pauli de Opol
3, clericis Gnesnensis, Cracouiensis et Wratislauiensis diocesium, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.
Et ego Nicolaus Stanislai de Kielkobicze
d clericus Cracouiensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius necnon coram prefato venerabili viro, domino Joanne
de Elgoth decretorum doctore, canonico et officiali Cracouiensi causarum et facti huiusmodi scriba
10, quia dictorum privilegiorum exhibicioni, recepcioni, eventuum allegacioni, transsumpti presentis peticioni et eius decreto
aliisque omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenotatis testibus presens interfui eaque
omnia et singula premissa sic fieri vidi et audivi, ideo presentes litteras sive presens publicum instrumentum huiusmodi transsumptum
in se continentes sive continens per alium fideliter ingrossatum procuravi meque hinc manu propria subscribens exinde confeci
et in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis [
k. 107] unacum appensione sigilli prenarrati domini Joannis officialis et de ipsius mandato speciali consignando communivi, rogatus
et requisitus in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum.
awg Kop. 2; Kop. 1 ma tu Serenissimi[!]
bbrak Kop. 1
ctu urywa się Kop. 2
dtak Kop. 1
1Zob. dok. poprzedni.
2Zob. dok. poprzedni.
3Notariusz Stanisław syn Pawła z Opola (z Ochodzy pod Opolem), student UJ 1420, wicekomes 1427, prokurator w konsystorzu krak.
do 1465 (ZDKDK II nr 279).
4Pieczęć Przemysła II jak KDW IV tabl. XXV.
5Pieczęć Władysława Łokietka reprodukowana w: Sfragistyka, Warszawa 1960, tabl. XXXVII nr 94.
6Pieczęć Kazimierza Wielkiego jak Piekosiński, Pieczęcie, nr 440.
7Piotr syn Imrama z Chrząstowa (w powiecie pilzneńskim), student UJ 1402, kanonik krak. od 1429, prepozyt Św. Floriana na Kleparzu
pod Krakowem od 1433, biskup przemyski 1435, zm. 1452 (PSB III s. 473-474; inf. dra Franciszka Sikory).
8Wawrzyniec syn Żuka z Rozprzy (w Sieradzkiem) notariusz publiczny 1390-1437, prokurator w konsystorzu krak. 1419-37 (ZDKDK
II nr 213).
9Henryk syn Piotra Brzozy ze Strzelc na Śląsku, student UJ 1414, 1415, bakałarz dekretów, pisarz w konsystorzu wrocławskim
1425-27, prokurator w konsystorzu krak. do 1447 (Luschek s. 176; ZDKDK II nr 252).
10Mikołaj syn Stanisława z Kiełkowic (w Lelowskiem), student UJ 1425, bakałarz dekretów, notariusz publiczny i pisarz konsystorza
krak. 1430, kanonik łęcz. 1443, kanclerz arcybiskupów gnieźn. Wincentego Kota z Dębna, Władysława Oporowskiego i Jana ze Sprowy
od 1440, dziekan NMPanny w Łowiczu 1446, potem prepozyt łowicki 1456 i oficjał tamże 1475 (ZDKDK II nr 302; Acta capitulorum
II nr 896, 902, 907, 911; Dok. Paul. s. 299-300).
Dokument Nr 1405
Poznań, 18 czerwca 1436
Oficjał poznański rozstrzyga spór o czynsz z Więckowic pomiędzy klasztorem dominikanów w Poznaniu a Wielborią wdową po Wojciechu
z Więckowic i publikuje dokument tego ostatniego.
Or.: Poznań, AAP, D. perg. 28 (dawniej: Poznań - Dominikanie A 1). Pergamin 495 x 277 + 66 mm. Na pasku pergaminowym resztki pieczęci
wystawcy w czerwonym wosku, w skórzanym woreczku. Z. N. jak Not. nr 158. Na odwrocie streszczenia z XV-XVIII w.
In nomine Domini amen. Nos Jacobus de Grandi canonicus ac vicarius in spiritualibus et officialis reverendi in Christo patris
et domini, domini Stanislai Dei gracia episcopi Poznaniensis generalis
1 notum facimus, quibus expedit universis, presentes / nostras literas sive presens publicum instrumentum inspecturis, tam
presentibus, quam futuris, quomodo orta inter religiosos viros, fratres Dobeslaum priorem et suum conventum monasterii Sancti
Dominici fratrum predicatorum in Poznania
2 ex / una et nobilem dominam Weliboriam relictam bone memorie Alberti heredis in villa Magna Wanczkowicze Poznaniensis diocesis
3 de et super duabus marcis annui census latorum grossorum numeri Polonicalis, quadraginta / octo grossos in quamlibet marcam
computando, singulis annis in festo beati Martini Confessoris [
11 XI] de duobus mansis agrorum de dicta villa Wanczkowicze, dictis priori et conventui prefati monasterii Sancti Dominici per
possessores sive heredes dicte ville persolvendis ab altera partibus et mota fuisset materia questionis, tandem in certo termino
per nos assignato, circumspectus magister Albertus de Brest procurator legittimus dictorum prioris et conventus
4, de cuius procuracionis mandato nobis apud acta causarum consistorii nostri extitit plena facta fides, oblato citatorio ab
auditorio nostro emanato et debite execucioni demandato, presente prefata domina Weliboria verbali proposicione facta super
dictis duabus marcis annui census per bone memorie Albertum maritum suum heredem in dicta villa Magna Vanczkowicze ipsis priori
et conventui testamentaliter donatis et legatis per ipsum dominum Albertum. Cuiusquidem litere donacionis et legacionis tenor
sequitur de verbo ad verbum et est talis:
[
następuje dok. Wojciecha z Więckowic z daty: Poznań, 12 czerwca 1431 - KDW IX nr 1267].
Cuiusquidem litere magister Stanislaus Stadnik procurator legittimus prefate domine Weliborie
5, de cuius procuracionis mandato similiter per acta cause presentis nobis extitit plena facta fides, peciit copiam et terminum
ad excipiendum et impungnandum ipsam literam sibi
a petivit assignari, quem nos assignavimus iuxta petita. Quoquidem termino sic per nos assignato adveniente, prefatus magister
Stanislaus nomine procuratorio dicte domine Weliborie produxit excepciones et causas in scriptis et literam dotalicii sibi
pro dote occasione nupciarum per dictum Albertum heredem in dicta villa Magna Wanczkowicze donatam sigilloque strennui militis
domini Sandiuogii de Ostrorog palatini Poznaniensis et tunc capitanei Maioris Polonie generalis
6 sigillatam, petens dictas excepciones et causas admitti ac literam dotalicii in suo robore conservari. Ex adverso prefatus
magister Albertus Brest procurator prioris et conventus peciit tam dictarum excepcionum, quam litere dotalicii copias et terminum
ad replicandum contra dictas replicaciones et causas, et ad excipiendum contra dictam literam dotalicii assignari, quem sibi
assignavimus iuxta petita. Adveniente quoque dicto termino sic, ut premittitur, per nos assignato et dictis procuratoribus
hincinde duplicantibus et diversas questiones facientibus, in uno termino inferius annotato, visis et diligenter inspectis
ac equa lance libratis dictarum parcium iuribus, allegacionibus, munimentis et productis dictis procuratoribus citatis comparentibus
et petentibus ad nostre sentencie diffinitive conclusionem prius premissa, quam tunc tulimus in scriptis, processimus et pronuncciavimus
in hunc modum: interloquendo pronuncciamus, dicimus et declaramus literam donacionis super censu duarum marcarum annui census
per bone memorie nobilem Albertum maritum nobilis domine Welborie relictam
b prefati nobilis in hereditate Wanczkowo priori et conventui monasterii Sancti Dominici ordinis predicatorum in Poznania factas
et donatas testamentaliter, prefatam dominam Welboriam ad tempus vite sue vel quousque ad vota secunda nupcii convolaverit,
in suo dotalicio absque census solucione dictarum duarum marcarum conservantes, reservantes nichilominus prefatis priori et
conventui omnimodam potestatem possessionis dictarum duarum marcarum annui census super dicta hereditate Wanczkowicze, super
heredibus iure hereditario succedentibus, presenti nostra interlocutoria mediante, salvo iure addendi, minuendi, corrigendi
etc. Lecta, lata et in scriptis pronuncciata est hec nostra sentencia die Lune XVIII mensis Iunii, hora audiencie consueta.
Super quibus omnibus et singulis premissis prefatus magister Albertus Brest procurator religiosorum prioris tociusque conventus
Sancti Dominici fratrum predicatorum in civitate Poznaniensi regraciatus est de iusticia et petivit parti sue desuper fieri
publica instrumenta, magister vero Stanislaus Stadnik procurator nobilis Wyeliborie similiter regraciatus est de iusticia.
Quequidem nostra diffinitiva sentencia nulla appellacione suspensa in rem transivit iudicatam. In quorum omnium et singulorum
fidem et testimonium premissorum presentes nostras literas diffinitive sentencie per notarium nostrum et causarum scribam
coram nobis infrascriptum scribi et publicari nostrique officialatus sigilli appensione fecimus communiri. Acta sunt hec sub
anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo sexto, indicione quartadecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris
et domini nostri, domini Eugenii divina providencia pape quarti anno ipsius sexto et in domo habitacionis nostre penes ipsam
ecclesiam cathedralem Poznaniensem sita, presentibus ibidem honorabilibus et discretis viris, dominis Bartholomeo in Obyezerze
7, Paulo in Crziwin
8, Paulo in Zayanczkowo
9, Nicolao in Tharnowo plebanis
10, Stanislao Ranczka presbitero graciali in Poznania
11, Johanne in Brodnicza
12 et Michaele de Crobya vicariis Poznaniensis diocesis
13, testibus circa premissa.
[
Z. N.]
c-dEt ego Jacobus Stanislai de Cowalewicze clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius14 et coram prefato venerabili viro, domino Jacobo de Grandi canonico necnon vicario in spiritualibus et officiali Poznaniensi
causarum et cause presentis scriba, quia predictis sentencie interlocutorie pronuncciacioni et leccioni aliisque omnibus et
singulis premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia
et singula sic fieri vidi et audivi, sed aliis occupatus negociis per alium fideliter scribi procuravi, me quoque hic manu
propria subscribens in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et conswetis unacum appensione sigilli officiolatus
prenominati domini Jacobi vicarii in spiritualibus et officialis, de sciencia ipsius speciali et mandato consignavi, in fidem
et testimonium omnium et singulorum premissorum
.
anastępuje skreślone terminum Or.
btak Or., zamiast relicte
c-dinną ręką Or.
1Jakub z Grądów, zob. wyżej, nr 1389/1.
2Przeor dominikanów pozn. Dobiesław skądinąd nie znany.
3Więckowice (W. Nowe, Wielkie) par. Niepruszewo, na pn.-wsch. od Buku (Koz. 3 s. 387). Wojciech wyst. 1411-31, zm. 1433/34,
jego żona Wielboria 1431-36 (KDW IX nr 1267, 1350, tutaj).
4Wojciech Brest bliżej nie znany (z Brześcia?) był prokuratorem w konsystorzu pozn. jeszcze 1460 (Acta capitulorum II nr 575).
5Stanisław Stadnik jako prokurator w konsystorzu pozn. wyst. od 1428 (Acta capitulorum II nr 1002).
6Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1381/2. Jego dok. skądinąd nie znany.
7Objezierze, wieś par. na pd.-zach. od Obornik (Koz. 2 s. 527). Pleban w l. 1420-50, Bartłomiej Kiełbasa z Tymieńca (w Kaliskiem),
nie żył już 1452 (KDW VIII nr 889/12).
8Krzywiń, miasto w powiecie kościańskim. Pleban Paweł wyst. także 1425, 1435, 1436, 1438 (SHGPoz. II s. 510).
9Zajączkowo, wieś par. na pn.-wsch. od Pniew (Koz. 3 s. 440). Pleban Paweł skądinąd nie znany; w 1446 r. plebanem był już Wojciech
(Now. II s. 464).
10Tarnowo Podgórne, wieś par. na pn.-zach. od Poznania (Koz. 3 s. 317, 5 s. 405; Now. II s. 372). Pleban Mikołaj skądinąd nie
znany.
11Ksiądz Stanisław Rączka wyst. w Poznaniu także 1433 (KDW IX nr 1313/6).
12Brodnica, wieś par. na pn.-zach. od Śremu (SHGPoz. I). Wikariusz Jan skądinąd nie znany.
13Krobia, miasto biskupów pozn. w powiecie kościańskim. Wikariusz Michał nie zidentyfikowany.
14Kowalewice par. Chociszew w Łęczyckiem. Jakub syn Stanisława, student UJ 1434 (z "Kowalewa"), notariusz publiczny admitowany
w diecezji pozn. 1434, pisarz przy arcybiskupach gnieźn. do 1491, dziekan łęcz. 1455, kanonik uniejowski 1459, oficjał łowicki
(Not. nr 158).
Dokument Nr 1406
Kraków, 21 czerwca 1436
Król Władysław III poleca staroście generalnemu Wielkopolski uwolnić wszystkie zajęte dobra i rzeczy synów Andrzeja Ciołka.
Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania I/1 (Księga radziecka pozn. z lat 1398-1444), k. 95 (s. 188). Wpis 6 października 1438 (wg Or.).
Wyd.: ARP I nr 131 (z błędnie odczytaną datą roczną: 1433, co dało rozwiązanie: 18 czerwca 1433).
Uw.:W tej samej sprawie zob. list tegoż z 6 października 1436, niżej, nr 1411.
a-bSpectabili et nobili Raphaeli de Goluchowo subccamerario Calissiensi et capitaneo Maioris Polonie generali dilecto
1.
Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc. Magnifice, sincere nobis sincere dilecte! Dum alias cum tua sinceritate cete(ri)sque
potioribus Regni consiliariis circa festum sancti Stanislai [
8 V] proxime p(r)eteriti pro convencione servata fuissemus congregati
2, adeant et filius spectabilis viri et militis nostri Andree Czolek de Zelechowo olim capitanei Maioris Polonie generalis
3 exponendo, quomodo certe res sibi et suis fratribus per ipsorum progenitorem derelicte per creditores arrestate fuissent.
Visum fuit eatenus omnibus sic congregatis, quatenus pro ipsorum rerum exarresto, ut hoc ipsum ius terrestre petit et requirit,
per expressum fuisset per nos attemptatum et commissum per literas speciales, quas tua nobilitas licet habuit, ut audivimus,
execucionem minime demandat. Ne eatenus preiudicium predictis pueris fieri videatur, qui et ipsis iuribus incorporati reputantur,
requirimus ipsam tuam nobilitatem, quatenus efficias, ut bona ipsorum et res, quecumque sic per quascumque personas arrestate
exarrestantur iuxta literas in eadem convencione emanatas, etsi qui creditores pretendant iniuriam, ab eisdem iusticiam in
eorum districtibus requirant et habebunt expeditam. Datum Cracouie feria quinta ante festum sancti Johannis Baptiste anno
Domini M
o CCCCXXX VI
o4.
Ad relacionem magnifici Nicolai de Michalowo castellani Crac(ouiensis)
5.
a-bna końcu listu Kop.
1Rafał z Gołuchowa (koło Kalisza) i z Obiechowa, podstoli pozn. 1426, podkomorzy kal. 1436, starosta generalny Wlkp. 1436-39,
starosta odolanowski, zm. 1442/43 (Spisy wlkp.; WSB s. 615).
2Majowy zjazd 1436 r. (gdzie?) skądinąd nie znany?
3Andrzej Ciołek, zob. wyżej, nr 1381/1. Niniejszy list stanowi pierwszą wzmiankę o jego śmierci; data w Spisach wlkp. nr 624
pomylona, powinna brzmieć 21, nie 7 czerwca 1436.
4Data zgodna z itinerarium królewskim.
5Mikołaj z Michałowa i Kurozwęk, zw. Białuchą, kasztelan wojnicki 1399, wojewoda sandom. 1410, kasztelan krak. 1430, starosta
sier., krak., zm. 1438 (PSB XXI s. 123-126; Spisy młp.).
Dokument Nr 1407
Trzemeszno, 19 lipca 1436
Arcybiskup gnieźnieński zatwierdza statuty klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie.
Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. 75. Pergamin 717 x 468 mm, zakładka obcięta, poprzecierany i przedarty na złożeniu. Nacięcie po
pasku do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie obszerna inskrypcja o potwierdzeniu postanowień dokumentu, dokonanym podczas
wizytacji klasztoru przez arcybiskupa gnieźn. Zbigniewa Oleśnickiego dnia 2 marca 1483. Z. N.: Na jednym stopniu litera P.
Sygnatura: Scrinio 3 R (XVIII w.).
//
aIn nomine Domini amen. A//d perpetuam rei memoriam. Et si gesta humana pro comodo temporali cum tempore perituro tanto solicitudinis
studio ordinantur, ut in futurum illibata perseverent, / quanto magis ea necesse est, posterorum noticie comendare, per que
animabus in eternum victuris fructus speratur salubrior provenire. Proinde nos Albertus Dei gracia sancte Gneznensis ecclesie
archiepiscopus et primas, ad universorum, tam presencium, quam futurorum, quorum interest, noticiam / deducimus per hec scripta,
quomodo, cum ad monasterium Tremeschnensem canonicorum regularium ordinis beati Augustini nostre diocesis causa visitacionis
exercende descendissemus et ibidem officium visitacionis huiusmodi, prout ad nos pertinuit, exequentes, de statu monasterii
et observancia regulari, / tam in capite, quam in membris, diligentem inquisicionem faceremus, venerabilis et religiosi fratres
Peregrinus prepositus
1, Martinus prior
2 ceterique fratres de conventu predicti monasterii Tremeschnensis, certas literas tenoris infrascripti, quasdam constituciones
et ordinaciones per ipsos capitulariter congregatos pro statu dicti monasterii et reformacione personarum ipsius conclusas
et conceptas in se continentes coram nobis exhibuerunt, petentes ipsas per nos ratificari, aprobari et confirmari in omnibus
suis clausulis, articulis atque punctis. Quarumquidem constitucionum tenor sequitur et est talis:
[
następuje dok. prepozyta trzemeszeńskiego Peregryna z daty: Trzemeszno, 21 stycznia 1436 - wyżej, nr 1395].
Nos igitur Albertus archiepiscopus et primas prefatus, visis et intellectis omnibus et singulis constitucionibus et ordinacionibus
predictis in suprascriptis literis contentis et descriptis ipsisque per nos unacum nonnullis venerabilibus fratribus nostris
de capitulo Gneznensi ac certis doctoribus et magistris aliisque iurisperitis, nobiscum in huiusmodi visitacionis officio
agentibus, diligenter recensitis, constituciones suprascriptas tamquam racionabiles et pro statu regulari dicti monasterii
utiles caritatisque et pacis, dulcedinis nutritivas in omnibus suis articulis, punctis, clausulis et sentenciis auctoritate
nostra ordinaria approbavimus, ratificavimus et confirmavimus ac ex certa nostra sciencia approbamus, ratificamus et confirmamus
in Dei nomine per presentes, decernentes eas robur obtinere perpetue firmitatis. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum
presentes nostras ratificacionis et confirmacionis literas scribi et per notarium publicum infrascriptum subscribi et publicari
nostrique maioris sigilli appensione mandavimus communiri. Actum et datum in choro ecclesie monasterii Tremeschnensis predicti,
die Iovis decima nona mensis Iulii anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo sexto, indicione quartadecima, pontificatus
sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Eugenii divina providencia pape quarti anno sexto, hora quasi vesperorum,
presentibus reverendo in Christo patre, fratre Johanne episcopo Naturiensi, suffraganeo nostro
3 necnon venerabilibus et honorabilibus fratribus nostris Johanne decano
4, Johanne cantore
5, Johanne cancellario
6, magistro Thoma de Strzampino decretorum doctore, canonico Gneznensibus
7, Philipo decretorum doctore, custode Curzelowiensi
8, Bodzantha canonico Lanciciensi
9, magistro Hermanno in Chelm
10 et Derslao de Graboschow parrochialium rectoribus ecclesiarum
11 nostre diocesis Gneznensis, testibus circa premissa.
[
Z. N.] Et ego Petrus Jacobi de Radzimino clericus Plocensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius
12 et facti huiusmodi coram prefato reverendissimo in Christo patre et domino, domino Alberto sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopo
et primate scriba, quia predictarum literarum exhibicioni, confirmacionis peticioni, confirmacioni et ratificacioni aliisque
omnibus et singulis premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui
eaque sic fieri vidi et audivi, ideo hoc presens publicum instrumentum dictas constituciones ipsarumque confirmacionem et
ratificacionem in se continens, manu mea propria scriptum et subscriptum exinde conficiens, in hanc publicam formam redegi,
signo et nomine meis solitis et consuetis unacum appensione sigilli maioris memorati reverendissimi in Christo patris, domini
Alberti archiepiscopi et primatis consignavi, in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum.
ainicjał wysokości połowy tekstu Or.
1Zob. wyżej, nr 1395/1, 2.
2Zob. wyżej, nr 1395/1, 2.
3Jan syn Jana, franciszkanin, biskup tytularny Natury (Athyra) w Tracji od 1434, sufragan gnieźn. 1436-41, 1447-68, włocławski
1444, zm. 1468/69 (P. Czaplewski, Tytularny episkopat w Polsce średniowiecznej, Roczniki PTPN 40, 1914, s. 149-152).
4Jan z Czechla, zob. wyżej, nr 1389/8.
5Jan syn Arkembolda z Brzostkowa (wieś par. na pn. od Żerkowa) kanonik gnieźn. 1411, kantor 1415, wikariusz kapitulny gnieźn.
1436, oficjał i wikariusz generalny gnieźn. 1440, zm. 1460 (Kor. I/2 s. 102-103, 245-250).
6Jan syn Pawła z Kozichbród (koło Raciąża na Mazowszu), sekretarz biskupa krak., potem arcybiskupa gnieźn. Wojciecha Jastrzębca,
kanonik krak. 1424-43, kanclerz kapituły gnieźn. 1428, zm. 1451 (Kor. II s. 321; Cracovia artificum, Supplementa 1433-1440,
Kraków 1988, s. 30-31).
7Tomasz Strzępiński, zob. wyżej, nr 1388/9.
8Dr Filip kustosz kurzelowski wyst. także 1437 (niżej, nr 1427/8), 1439 (KDW V s. 629) i 1441 (Acta capitulorum II nr 1112).
9Bodzęta może ident. z B. z Jankowa kanonikiem gnieźn. 1434, wyst. jako kanonik łęcz. również 1440 (Acta capitulorum II nr
365; KDW V nr 547), zob. też niżej, nr 1483/6.
10Chełm, zapewne Chełmno, wieś par. arcybiskupów gnieźn. w powiecie łęcz. (Zajączkowscy, Materiały, I s. 42). Pleban Herman
skądinąd nie znany.
11Graboszewo, wieś par. na pd.-zach. od Słupcy (Koz. 3 s. 598, 4 s. 262). Ksiądz Dziersław (wg Kozierowskiego syn Michała Bardzkiego
z G., pleban w G. 1433) wyst. także 1436 (Roty II nr 1239); 1439 wyst. jako pleban w Krobi i zarządca arcybiskupiego Opatówka
(niżej, nr 1480/4).
12Piotr zapewne z Radzimina w powiecie sąchockim na Mazowszu, notariusz publiczny skądinąd nie znany, może ident. z Piotrem
Lubą z R. kanonikiem płockim 1443-67, kanclerzem biskupa płockiego 1464 (Zbiór dokumentów i listów miasta Płocka, wyd. S.
M. Szacherska, t. I, Warszawa 1975, s. 210).
Dokument Nr 1408
Kalisz, 11 sierpnia 1436?
I. N. Testament mieszczanina kaliskiego Mikołaja Gałki.
Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 54-55.
Uw.:Elementy datacyjne dok. nie przystają do siebie. Z 1436 r. zgadza się tylko 6 rok pontyfikatu papieża Eugeniusza IV, indykcja
3 wypadała w tym pontyfikacie tylko na rok 1440, 11 sierpnia przypadało w 1436 r. na sobotę, nie na niedzielę.
In nomine Domini amen. Sub anno a nativitate eiusdem M
oCCCC
oXXXVI
o, indicione tercia, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Ewgenii divina providencia pape quarti
anno sexto, die vero Solis Augusti XI mensis, in domo habitacionis circumspecti et providi Nicolai Galca civis in Calis, Gneznensis
diocesis
1, in circulo et ex opposito institarum alias bankorum mercatorum sita, constitutus personaliter idem Nicolaus Galca, licet
langwens corpore, mente tamen per omnia sanus et compos existens racionis, attendensque, nil prestancius censeatur, quam desideriorum
celestium construere fundamenta et eternarum contemplacionum eaque sibi credita sive dispensanda in pios effundere usus, non
seductus neque aliquo colore doli aut fraude nota circumventus, sed de sui animi bona deliberacione, LX marcas monete et numeri
Regni Polonie, XLVIII grossos marcam in quamlibet computando, videlicet XV pro collegiata Sancte Marie, XV Sancti Nicolai
et XV ad Sanctum Stanislaum in Kalis et XV Sancti Spiritus hospitale ante Kalis predictam, dedit et donacione [
s. 55] irrevocabili inter vivos fieri consweta donavit super domus sue sorte predicta integra, plena et totali, dictas Sancte Marie
ecclesiam et vicar(ios) in XV, Sancti Nicolai XV, Sancti Stanislai XV in Kalis et XV Sancti Spiritus ante Kalis, ecclesias
in veros dominos exnu(n)c ponens et heredes. Cuiusquidem testamenti et sue predicte voluntatis ultime executores honorabiles
dominos Albertum Galca
2, Johannem Kyndo
3 et Petrum Bekel vicarios canonicales
4 et altaristas in ipsa Sancte Marie collegiata ecclesia, absentes tanquam presentes, deputavit, posuit et nominavit, predictis
Sancti Nicolai in Kalis et Sancti Spiritus ante Calis prepositis et eorum fratribus universitatique dictorum vicariorum Sanctiquoque
Stanislai ac divis sancti Francisci minoribus fratribus se comittens et, ut pro eo in divinis agerent, memoriam salutarem
attente supplicans et devote volensque ac dictos prepositos cum suis fratribus pro tempore existentibus et universitatem vicariorum
fratresque conventuales Sancti Stanislai sepenom(in)atos obligans, ut post diem sui obitus pro sua suorumque progenitorum
ac aliorum sui generis amicorum salute animarum, annis singulis aniversarium, puta vigilie cum missa pro defunctis cum solempnitate
et vociferacione in qualibet ecclesiarum predictarum peragatur temporibus eviternis. Super quibus omnis et singulis premisssis
dictus Nicolaus Galca a me notario publico infrascripto sibi necessaria instrumenta fieri et confici peciit et supplicavit.
Acta sunt hec anno, indicione, pontificatus, mense, die, hora, loco, quibus supra.
1Mikołaj Gałka zapewne ident. z rajcą kal. wyst. 1423-25 i 1435 (KDW VIII nr 976; GKal.).
2Wikariusz Wojciech Gałka, może syn Mikołaja (j. w.), wspomniany jako altarysta u NMPanny w Kaliszu także 1433 (KDW IX nr 1378/7)
oraz 1439 (niżej, nr 1474/7).
3Obydwaj wikariusze wyst. także 1439 (KDW V nr 633).
4Obydwaj wikariusze wyst. także 1439 (KDW V nr 633).
Dokument Nr 1409
Trzemeszno, 15 sierpnia 1436
Prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie nadaje rolę nad jeziorem wsi Lubiń Maciejowi z Wylatowa.
Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. nr 76. Pergamin gruby, 356 x 198 mm, zakładka odcięta, plamy rdzy i drobne dziurki. Nacięcia po
dwu paskach do przywieszenia dwu pieczęci. Na odwrocie: Scrinio 6 + N i informacje o treści (XV-XVIII w.).
//
aIn nomine Domini amen.// Quoniam mundus diversis casibus cottidie variatur, ideo cuncta agencia, ne simul labantur cum / perituro
tempore, necesse est testimonio litterarum comprobari atque posterorum noticie transmitti. Quapropter nos Peregrinus / divina
providencia prepositus monasterii Trzemeschnensis
1 notum facimus universis presentibus et futuris, istorum noticiam habituris, / quomodo capitulariter de unanimi et expresso
consensu concanonicorum nostrorum, deliberantes cupientesque nostros perpetuos census augeri, partem agri nostri, qui sistit
et iacet inter limites et wlgariter copcze ville monasterii Mogilnensis dicte Chelpscho
2 et inter nostrum
b lacum ville Lubyen
3 in latitudinem, in longitudinem autem sumit inicium a lapidibus Szale
4 et a luto, wlgariter male blothco, non recte ex opposito, sed tenendo per viam ad dextram manum versus lacum sicque protenditur usque ad torrentem Szydowka
5 dividentem alterum agrum nostrum, cuius eciam medietatem torrentis, et nos alteram, habebit unacum pratis in finibus suorum
agrorum sitis, vel in futurum parandis. Ita tamen, ut nullam iurisdicionem habeat lacus nostri et alte arundinis pro feno
seccari non consweto. Hanc igitur partem agri nostri iam nominati et limitati vendidimus et vendimus pro duodecim marcis comunis
monete circumspecto viro Mathie nostro civi fideli in Welathow, cognominato Szestrzenecz
6 et suis posteris seu liberis, perpetuo possidendum cum nostra ac capituli nostri voluntate et consensu, alteri nostro homini
de eodem nostro opido vel villa vendendum, aligenandum, donandum, comutandum, non tamen in eodem licebit sibi kmethonem vel
ortulanos locare, sed per se vel per posteros colere. Ita tamen, quod quolibet anno ad festum sancti Martini [
11 XI] de eodem agro et prato, vel pratis, pro censu et decima tenebitur solvere viginti grossos comunis monete. Iura autem, que
nunc sunt et in posterum oriri poterint, pro dominio nostro reservamus. Et ut hec vendicio et nostre protestacionis recognicio
rata et firma permanea(n)t, presens privilegium nostro appenso sigillo fecimus roborari. Datum et actum in Trzemeschna feria
quarta in die Assumpcionis Marie sub anno Domini millesimo quadricentesimo tricesimo sexto, presentibus hiis testibus: domino
et fratre Simone concanonico regulari
7, fratre Nicolao converso, magistro coquine
8, Nicolao de Pyąthek notario
9, nobili Jacobo heredi de Czena
10 et aliis quampluribus fidedignis etc.
ainicjał wysokości 8 wierszy Or.
btu słowo agrum, podkropkowane na znak kasacji Or.
1Peregryn prepozyt trzemeszeński, zob. wyżej, nr 1395/1.
2Chabsko (Chełbsko) par. Mogilno, na pd.-zach. od Mogilna (Koz. 1 s. 36).
3Lubiń (Lubień) par. Trzemeszno, na pn.-wsch. od Trzemeszna (Koz. 1 s. 147, 4 s. 471-472). Wieś leżała nad Jez. Popielewskim,
które swym pn. krańcem sięgało zapewne gruntów Chabska.
4Żałe (Żale?), obiekt wspomniany także 1423 i 1565 (Koz. 1 s. 388, 5 s. 566).
5Strumień Żydówka potwierdzony także 1423 (Koz. 5 s. 566-567), zapewne jeden z dziś bezimiennych cieków w tej okolicy.
6Wylatowo (Wielatowo) miasteczko należące do klasztoru trzemeszeńskiego, na pd. od Mogilna (Koz. 1 s. 352), koło Chabska. Maciej
Siestrzeniec skądinąd nie znany.
7Kanonik Szymon z Trzemeszna może ident. z nie żyjącym już 1440 Szymonem prepozytem z Góry (MPH V s. 827).
8Konwers Mikołaj nie zidentyfikowany.
9Notariusz Mikołaj z Piątku (którego?) nie zidentyfikowany, por. z bakałarzem Mikołajem Piątkiem wyst. 1425 (KDW VIII nr 1017/5).
10Cienia, zapewne Cienia Wielka par. Gruszczyce w Sieradzkiem. Dziedzic Jakub wyst. także przy prepozycie trzemeszeńskim 1439
(niżej, nr 1482/5).
Dokument Nr 1410
Oborniki, 29 września 1436
Wierzbięta wójt obornicki nadaje grunty pod Obornikami kościołowi Św. Ducha tamże.
Kop.: Poznań, AAP, CP 15 (Liber beneficiorum dioec. Posn. z. XVI w.), k. 161v-162v.
Wyd.: Księga uposażenia diecezji poznańskiej z roku 1510, Poznań 1950, s. 250-251 (wg Kop.).
In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam sempiternam. Nam dum vivit litera, vivit ratio literae commissae, cuius assertio
nutrit memoriam et labiles eius perpetuas mansiones. Proinde nos Wirzdiantha
a advocatus hereditarius Oborniczensis
1 significamus tenore praesentium, quibus expedit universis praesentibus et futuris, noticiam praesentium habituris, quomodo
cupientes capellae nostrae Sancti Spiritus ante Oborniki fructus, redditus, census et adventiones
a universas amplificare et usus uberiores eiusdem capellae dilatare visaque diligentia et congrue regimine animarum necnon
vita laudabili honestaque fama honorabilis viri, domini Andreae rectoris parochialis capellae
2 eiusdem damus, donamus, dotamus, resignamus et conscribimus eidem nostrae capellae, ut redditus amplificarentur domini Andreae
iam dicti et eius successorum perpetue et aeviterne, agrum circa viam iacentem, quae via ducit in Gołaszyno
3 in parte dextra, incipiens a paludineto, alias od smuga, quod paludinetum iacet non remote et quasi retro molendinum, quod Klonek nuncupatur
4, usque ad granicies sive metas Goła[
k. 162]szynenses, in alia autem parte ab eadem via, qua in Golaszyno tenditur, usque ad viam, quae ducit, seu qua tenditur in Maniewo
5. In quoquidem agro, ut praemittitur, idem dominus Andreas rector iam dictae capellae Sancti Spiritus et sui successores potest
et possunt hortos aedificare sibi, quot placuerit, et hominibus, qui sibi census solverent et darent annuatim, potest ipse
et eius successores aeviternare
a et perpetue resignare munimine mei sigilli ac proprii concessiones ac literas super eosdem hortos roborare. Praesertim idem
dominus praenominatus Andreas (pro se
b) et pro suis successoribus saltim ecclesiae iam dictae rectoribus potest hortum eligere sibi, qui placuerit, conservare et
aedificare. Damus etiam et conscribimus ac resignamus eidem nostrae capellae et rectoribus eiusdem, quicunque fuerit, ad suorum
censuum applicationem agrum iacentem circa Starawiesz
6, in Golaszyno eundo, in parte dextra iuxta viam areis hortulanorum pro aedificandis, si quos ipsum et suos successores habere
contingat, incipiens a villa iam dicta usque ad paludinetum, a quo horti habent ceptum, ad aliam vero partem in longitudine
ad monticulum arenosum fere per duo stadia aut per tertium dimidium, similiter perpetue et aeviterne. Damus etiam eidem capellae
nostrae ac rectoribus eiusdem margulam agri iacentem inter agros hospitalis ex una et Joannis Otharski
7 ac aliorum vicinorum agrorum, partibus ex altera, reddituum similiter pro augmento eiusdem capellae rectorum perpetue et
aeviterne. Haec enim data, commissa, elargita, resignata et conscripta, ut robur perpetuum obtineant et a nobis ac successoribus
atque posteris nostris praesentibus et futuris rate et grate ac pacifice et firmiter serventur et teneantur, sigillum nostrum
praesentibus iussimus subappendi [
k. 162v] atque praesentem literam munimine nostri sigilli mandavimus roborare. Actum et datum in Oborniki die sabbato ipso die sancti
Michaelis Archangeli sub anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo sexto etc.
atak Kop.
bbrak Kop.
1Wierzbięta z Tuczęp (par. Kamionna, na pd.-wsch. od Międzychodu) wyst. od 1418, od 1430 wójt dziedziczny w Obornikach, mieście
królewskim w powiecie pozn. (mąż dziedziczki wójtostwa, Anny), wyst. jeszcze 1443 (SHGWlkp.; KDW IX nr 1227/1, 6).
2O kaplicy i szpitalu Św. Ducha w Obornikach zob. Now. II s. 657-658. Prepozyt (pleban) Andrzej wyst. także 1435, 1445, 1452,
1454 (SHGWlkp.).
3Gołaszyn par. Oborniki, na pd.-wsch. od Obornik (SHGPoz. I).
4Młyn Klonek zapewne w Starej Wsi koło Obornik (Koz. 3 s. 243, 8 s. 114).
5Maniewo par. Radzim, na pd.-wsch. od Obornik i Gołaszyna (Koz. 2 s. 443).
6Stara Wieś, osada dziś nie istniejąca koło Obornik (Koz. 3 s. 243), na gruntach której powstał szpital (Now. II s. 657). Por.
też KDW IX nr 1321/7.
7Jan Otarski (Ocharski?) nie zidentyfikowany.
Dokument Nr 1411
Łęczyca, 6 października 1436
Król Władysław III nakazuje staroście generalnemu Wielkopolski uwolnić zajęte dobra i rzeczy synów Andrzeja Ciołka.
Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania I/1 (Księga radziecka pozn. 1398-1448), k. 95 (s. 188). Wpis 6 października 1438 (wg Or.?).
Uw.:W tejże sprawie zob. też wyżej, nr 1406.
a-bMagnifico Raphaeli de Goluch(o)wo subcamerario Calissiensi et capitaneo Maioris Polonie, sincere nobis dilecto
1.
Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc. Magnifice, sincere nobis dilecte! Iam iteratis vicibus de consilio nostrorum consiliariorum
tibi commisimus, ut res et bona magnifici Andree Czolek olim capitanei Maioris Polonie nobis dilecti in civitate Poznaniensi
arrestata exarrestare et pueris dicti magnifici Andree Czolek
2 restituere deberes tamquam orphanis, ex quo non subiacent arrestacioni, cum nullus possessionatus arrestacioni subiaceat,
sed de bonis suis unicuique creditori respondere tenetur, tu autem, nescimus qua intencione, dictas res hucusque permisisti
teneri in arrestu
c mandatorum nostrorum in derisum. Et ecce iterum ad querelas et ad proposicionem dictorum puerorum lamentabiles, de consilio
prelatorum et baronum nostrorum nobiscum hic existencium conclusimus, ut dicta bona et res taliter arrestata dictis pueris,
contradictione quavis non obstante, restitui debeant et exarrestari. Mandamus tibi igitur vicibus iteratis finaliter habere
volentes, quatenus dicta bona et res exarrestare et libere dictis pueris restituere debeas. Quam primum tum presentibus fueris
requisitus, excusacione quavis non obstante, alias oporteret nos providere de remedio tali, quod in posterum nostra mandata
in maiori quam nunc pondere per te observentur. Datum Lancicie feria tercia proxima ante festum sancti Laurencii anno Domini
millesimo CCCC
o XXXVI
o3. Ad relacionem magnifici Johannis de Coniczpole R(egni) P(olonie) c(ancellarii)
4.
a-bna końcu listu Kop.
cO tej nietypowej formie ablativus singularis zob. Słownik łaciny średniowiecznej w Polsce, t. I. s. 773
1Zob. wyżej, nr 1406. O wykonaniu mandatu królewskiego zob. ARP I nr 131.
2Zob. wyżej, nr 1406. O wykonaniu mandatu królewskiego zob. ARP I nr 131.
3Data zgodna z itinerarium królewskim.
4Jan Koniecpolski, zob. wyżej, nr 1394/5.
Dokument Nr 1412
Ciążeń, 22 października 1436
Biskup poznański zatwierdza i publikuje statuty kolegiaty w Środzie.
Kop.: 1. Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa j. w., nr 1381), s. 332-334; 2. Tamże rkps 9176 (Księga j. w.), s. 267-270.
Nos Stanislaus Dei gracia episcopus Poznaniensis
1 significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram accedentes presenciam honorabiles domini decanus
et canonici ecclesie Sancte Marie collegiate Sredensis, nostre diocesis Poznaniensis
2, exposuerunt, qualiter dudum quedam statuta fraterna racionabilia collegii sui de unanimi consensu ipsorum pro regulacione
vite, morum et status ipsorum, vestigiis aliarum ecclesiarum collegiatarum inherentes, nulli persone spirituali et seculari
directe vel indirecte contraveniencia, fecerunt, ordinaverunt, laudaverunt
a et votis singulis approbaverunt approbataque et laudata per multorum
b decursus annorum inconccuse
c et inviolabiliter tenuerunt, habuerunt et observaverunt, que
d tunc coram nobis produxerunt, petentes nos cum debita instancia, quatenus auctoritate nostra ordinaria, prout ad officium
nostrum pertinet pastorale, dicta statuta ipsorum racionabilia et nulli derogancia confirmari, auctorisari
e et approbari dignaremur. Nos itaque eorum peticionibus tamquam
f iustis iuri et racioni consonis favorabiliter annuentes, prius visis dictis statutis et constitucionibus predictorum canonicorum
Sredensium et diligenter awscultatis
g et comperientes non nisi solam ex ipsis regularitatem
h fraternam et consuetudinem
i laudabilem emergeri nullique persone in omnibus punctis ipsorum derogare, tamquam
f bene et racionabiliter confecta, approbamus, confirmamus et ratificamus approbataque per nos et confirmata, universis et
singulis prelatis et canonicis dicte ecclesie collegiate Sredensis nuncciamus
j, ne aliquis in premissis ignoranciam pretendere valeat quomodolibet in futurum aliqualem, sed ne forte quispiam dictorum
canonicorum datus in sensum reprobum fortasse temeritate propria statutis
k et constitucionibus premissis nostra confirmacione non attenta velit contravenire vel ipsa impugnare seu in malum communitatis
predicte machinari, addicimus penam auctoritate predicta ordinaria, videlicet quod quocienscumque
l et quandocumque aliquis ex dictis fratribus prelatus aut canonicus dicti collegii Sredensis temeritate propria et non ex
levitate humana aliquo statuto predicto per nos sic, ut prefertur, confirmato contravenerit [
s. 268] aut ipsum seu ipsa in toto vel in parte contempserit seu villipenderit
ł et de eo sufficienter coram capitulo probatum fuerit, tociens a voce capituli et loco ac refeccionibus cottidianis
m segregetur et omnino alienetur
n tamdiu, quousque
o condignam per capitulum sibi impositam penitenciam egerit. Quod si, quod absit, tam pertinax fuerit, quod noluerit
p se subicere
q correcioni et penitencie capituli predicti, extunc licitum sit dictis prelatis et canonicis dictum pertinacem fratrem per
unius anni spacium a dictis quottidianis distribucionibus et voce in [
s. 333] capitulo dicta nostra auctoritate suspendi. Et si in dicta pertinencia per unum annum permanserit, eo facto ipsum declaramus
tenore presentium fuisse et esse per unum. Et ut ipsa nostra statutorum predictorum confirmacio semper robur perpetue firmitatis
obtineat et nunquam
r valeat commutari
s quoquomodo, ipsa statuta presenti nostre confirmacioni fecimus inseri, quorum tenor de verbo ad verbum sequitur et est talis:
In primis statuimus et laudamus, quod secreta in capitulo nostro fieri consueta
t quispiam
u frater nostre comunitatis non audeat revelare alicui persone amicabili vel hostili sub pena periurii. Item statuimus, quod
quilibet frater nostre comunitatis ad quamcumque devenerit
v dignitatem ecclesiasticam, iuxta posse suum teneatur promovere dictam nostre comunitatis fraternitatem. Item statuimus et
hoc statutum strictissime servare volumus, quod nullus canonicus fraternitatis nostre audeat aliquem de fratribus nostris
vel aliquos coniunctim aut
w divisim aliquo iure vexare seu quovismodo molestari pro suis iniuriis, nisi prius proposicione facta coram fratribus sibi
de iusticia prestanda. Item statuimus donaciones in comune fratrum porrectas
x in omnibus punctis salvas, ratas atque gratas per omnia per quemlibet fratrem absque omni contradiccione plene et irrevocabiliter
permaneri
y atque servari. Item volumus et statuimus, quod ordinacionibus et statutis in privilegio [
s. 269] nostre comunitatis contentis in nullo aliquis fratrum
z-audeat contravenire
-aa verbo vel facto per se vel quempiam
ab, sed pro rato et grato eas sit astrictus servare sub pena principali. Item statuimus, quod quilibet fratrum pro bono comunitatis
requisitus ac deputatus tenetur omni occasione proculmota esse promptus
ac et paratus ad equitandum
ad stante sua sanitate et possibilitate ad hoc negocium. Item statuimus, ut nullus ab ecclesia se absentatus nec aliquis in
minoribus constitutus ordinibus requirat cottidianas
ae distribuciones a fratribus presentibus, nisi favore speciali ad hoc eorum accedente. Item statuimus, ut quilibet canonicus
non nisi infra divina superpiliciatus in ecclesiam introeat sub pena quatuor grossorum. Item statuimus, ne aliquis fratrum
presumat se efferre in locacione et locucione
af in capitulo consiliorum, nisi secundum voces et quod singuli fratres iuxta senitum ipsorum in ecclesia, in stallo et in capitulo
sedeant et stent nec alter [
s. 334] alterius locum usurpare presumat. Item statuimus iuxta statuta provincialia, quod quilibet canonicus de novo recipiendus,
antequam ei stallum et vox in capitulo assignetur, corporaliter prestet iuramentum, quod consilia capituli et secreta non
audeat revelare ad eorum dampnum et preiudicium ac gravamen, et ipsa iura et consuetudines racionabiles ac constituciones
per fratres approbatas bona fide servabit, et antequam ab eodem et quolibet recipiendo canonico prestitum fuerit huiusmodi
iuramentum necnon stallum in choro
ag et vox in capitulo sibi assignetur, in fructibus prebende sue et in refectionibus quitquid percipere minime teneatur.
Quequidem statuta premissa per nos sic, ut premittitur, approbata et confirmata in suis omnibus punctis et clausulis, nichilominus
ad maioris
ah ecclesie predicte Sredensis
ai utilitatis incrementum addicionem ipsorum statutorum nobis in [
s. 270] posterum reservamus. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes nostras confirmacionis et approbacionis
litteras scribi nostrique appensione sigilli iussimus comuniri. Actum et datum in Czanszyn
aj3 feria secunda ipso die sancti Seueri Episcopi anno Domini
ak-M
o CCCC XXXVI
o-a1, presentibus venerabili
ał et discretis viris, dominis Nicolao Czotczani
am canonico Poznaniensi et curie nostre cancellario
4, Nicolao Nicolai
an de Swetothy
ao5 et Stanislao Viti de Cleczssko notariis
6, testibus circa premissa etc
an.
alaudarunt, forma ściągnięta Kop. 1
bmultos Kop. 2
cinconcusse Kop. 2
dqui Kop. 2 auctorizari Kop. 2
ftanquam Kop. 2
gauscultatis Kop. 2
hreglaritatem Kop. 2
iconswetudinem Kop. 1
jnunciamus Kop. 2
kstatus Kop. 2
lquociencumque Kop. 2
łvilipendat Kop. 2
mquottidianis Kop. 1
nalenetur Kop. 2
oquociens Kop. 2
pvoluerit Kop. 2
qsubiccere Kop. 2
runquam Kop. 2
simmutari Kop. 2
tconsweta Kop. 2
uquispyam Kop. 2
vrevenerit Kop. 2
wvel Kop. 2
xporectas Kop. 2
ypermanere Kop. 1
z-aacontravenire audeat Kop. 2
abquempyam Kop. 2
acpromtus Kop. 2
adequendum Kop. 2
aequottidianas Kop. 1
afloqucione Kop. 2
agcoro Kop. 2
ahnastępuje dicti Kop. 2
aiSrzedensis Kop. 2
ajCzamszim Kop. 1
ak-almillesimo CCCC tricesimo VIIo Kop. 1
ałveneralibus Kop. 2
amCzothczani Kop. 2
anbrak Kop. 2
aoSwetothky Kop. 2
1Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1388/6.
2O fundacji kolegiaty w Środzie Wlkp. zob. KDW VIII nr 939 i 978 oraz KDW V nr 491.
3Ciążeń, miasto biskupów pozn. na pn.-wsch. od Pyzdr.
4Mikołaj Ciotczany, zob. wyżej, nr 1389/14.
5Zapewne Mikołaj Kot ze Świekotek, zob. wyżej, nr 1401/19.
6Stanisław syn Wita mieszczanina z Kłecka (w powiecie gnieźn.) student UJ 1430, admitowany jako notariusz publiczny w diecezji
pozn. 1438, pisarz konsystorza pozn. 1444-64, pisarz kapituły pozn. od 1460, kanonik kolegiaty NMPanny w Poznaniu 1448 (Not.
nr 650).
Dokument Nr 1413
Kalisz, 16 listopada 1436
Władze miasta Kalisza zaświadczają, że sprzedały czynsz mansjonarzowi w kolegiacie NMPanny w Kaliszu, bakałarzowi Piotrowi
Bąkowi, zgodnie z testamentem Piechny wdowy po mieszczaninie kaliskim Pieczu.
Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 136-137, w transumpcie arcybiskupa gnieźn. Wincentego
Kota z Dębna z daty: Opatówek, 3 lutego 1440 - zob. niżej, nr 1494.
Nos consules civitatis Calisiensis Henricus Kothlinsky prothoconsul
1, Mathias Maczuda
2, Janussius Keseling rasor
3, Albertus pellifex
4, Paulus Erasmi
5 et Sandziuogius Golczewsky
6, recognoscimus vigore presencium, quibus expedit universis, harum noticiam habituris, quomodo ex consensu et voluntate unanimi
dominorum seniorum consilii, N. advocati
7, N. scabinorum magistrorumque omnium iuratorum arcitum quarumlibet machanicarum tociusque communitatis civitatis nostre predicte
Calisiensis utilitate swadente, vendidimus tenoreque presencium vendimus octo marcas annui census, monete communis, insto
vendicionis et empcionis titulo, precedente modo reempcionis, dum tante fuerimus facultatis, in et super cameris institarum
in circulo nostre civitatis sitis et locatis, solvendas atque dandas annis singulis ad quelibet Quatuor Tempora anni tres
fertones scientifico domino Petro Bank arcium liberalium baccalario, mansionario ecclesie collegiate Sancte Marie Virginis
in Calisch
8 et unam sexagenam dominis, communitati vicariorum ecclesie predicte similiter ad quelibet Quatuor Tempora anni singulis annis
testamenti honeste domine Pyechne consortis Pyeczonis vicini nostri
9, pro fundacione et errecc(i)one vicarie in eclesia Beate Virginis predicta, ipsi domino Petro Bank predicto et suis successoribus
vicariis vicarie predicte de anno in annum tamdiu, quousque reemende ipsius octo marcas census predicti consimilibus centum
marcis, videlicet quinquaginta marcis latorum grossorum et quinquaginta marcis monete communis in Regno currentis habuerimus
[
s. 137] facultatem. Racione cuius eciam sexagene per dominos vicarios de eodem testamento recipiende ad singula Quatuor Tempora,
ut prefertur, dominis
a Petrus Bank vicarius novellus nomine sue vicarie tali modo fundate cum comunitate dominorum vicariorum prescriptorum de omnibus
censibus, redditibus, testamentis, oblacionibus attributis et attribuendis, quibuscumque censeantur nominibus, capax et particeps
erit cum suis eiusdem vicarie successoribus eviterne. In casu eciam, si dicte octo marce census predicti de iam dictis institarum
cameris suppleri et solvi non poterint, saltim de mensa aliorum fructu(u)m et proventuum nostri consulatus suppleri et solvi
tenebuntur. Si eciam non solverimus aut solvere neglexerimus, extunc domini vicarii predicti poterint nos licite censuris
ecclesiasticis conpellere ad solvendum, ad que facienda nos submisimus libera voluntate. Que tamen centum marce monete et
numeri premissorum, tali modo recepte, honestis viris Allexio Bank, Johanni Heide et Clementi Dwobisdorff civibus Wrati(slaui)ensibus
10 redimendo decem marcas census latorum grossorum sunt solute, tali eciam condicione inter nos unito interiecta, ut dum ipsum
censum VIII marcarum predictarum reemere voluerimus, extunc in spacio medii anni ipsis communitati dominorum vicariorum voluntatem
nostram ad perquirendum alium censum equivalentem tenebimur significare. In cuius rei testimonium sigillum nostre civitatis
maius ex certa nostra sciencia presentibus est appensum. Actum et datum in Calisch feria sexta post diem beati Martini proxima
anno Domini M
o CCCC
o XXX
o sexto.
atak Kop., zamiast dominus
1Henryk Kotliński, z Kotlina, zob. KDW IX nr 1340/5; GKal. s. 35.
2Maciej Maczuda, zob. KDW IX nr 1140/12; GKal. s. 36.
3Jan Keseling, zob. KDW VIII nr 976/13; GKal. s. 35-36.
4Wojciech kuśnierz, zob. KDW IX nr 1340/4.
5Paweł syn Erazma Margreff wyst. ponadto jako wójt kal. kadencji 1448/49 (GKal. s. 37).
6Sędziwój Golczewski, z Gulczewa par. Margonin na pn. od Wrześni, nie znany w GKal., w 1431 i 1433 urzędnik grodu kal. (KDW
IX nr 1332/11), może ident. z ławnikiem kal. Sędziwojem kramarzem 1442/43 (niżej, nr 1609/13) i 1443/44 (GKal. s. 38).
7Najpewniej wójtem był wtedy N(icolaus), Mikołaj Winczig, zob. o nim GKal. s. 37.
8Mansjonarz Piotr Bąk nie zidentyfikowany, może krewny wyst. niżej mieszczanina wrocławskiego Aleksego Bąka, żył jeszcze 1440
(niżej, nr 1495/1).
9Piotr Piecz (Piec?) rajca kal. 1420 (KDW V nr 327), wyst. także 1425 i 1427 (ib. VIII nr 1021/12 i IX nr 1140/6) oraz 1436
(ib. V nr 565). Jego żona Piechna skądinąd nie znana; oboje wspomniani też jeszcze 1440 (niżej, nr 1495).
10Mieszczanie wrocławscy nie zidentyfikowani.
Dokument Nr 1414
Kraków, 21 listopada 1436
Król Władysław III transumuje dokument sądu polubownego dla klasztoru cystersów w Obrze.
Kop.: Poznań, WAP, Klasztor Obra B 3, k. 214-216. Tytuł: Innovatio et approbatio concordiae ratione duorum tractuum in lacu Novo Cramscensi et aggeris.
In nomine Domini amen. Wladislaus Dei gratia rex Poloniae Lithwaniaeque princeps supremus et haeres Russiae etc. significamus
tenore praesentium, quibus expedit universis, quomodo oblata nobis petitio pro parte religiosi Hermani abbatis de Obra
1 continebat, quatenus sibi litteras concordiae infrascriptas innovare et approbare dignaremur, quarum tenor de verbo ad verbum
sequitur et est talis:
[
następuje dok. Teodoryka opata klasztoru w Obrze, z daty: (Obra), 31 marca 1388 - KDW III nr 1874].
[
s. 216] Cuius precibus inclinati ipsas innovamus, approbamus, decernentes robur obtinere suae
a firmitatis. Harum tenore
b litterarum quibus sigillum nostrum est appensum. Datum Cracouiae feria quarta ante sanctae Katharinae anno Domini millesimo
quadringentesimo tricesimo sexto
2.
atak Kop., zamiast perpetuae
btak Kop., zamiast testimonio
1Herman opat klasztoru cystersów w Obrze wyst. 1416-50 (SHGWlkp.); nie można wykluczyć, że są to dwie różne osoby.
2Data zgodna z itinerarium wystawcy.
Dokument Nr 1415
Kraków, 21 grudnia 1436
Król Władysław III przekazuje miastu Poznaniowi cegielnię zamkową.
Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania I 1897 (Kopiariusz miejski z XVI w.), k. 19v-20. Tytuł: Castrensis latericinii posessio civitati conceditur, quocies tamen vel regie maiestati vel castro necessitas postulaverit,
libertas operandi reservatur. Eius originales literas vide signatas signo Y, numero 1.
Reg.: KDW V nr 590 (wg Kop.).
Wladislaus Dei gratia rex Polonie Lithwanieque princeps supremus et heres Russie significamus tenore presencium, quibus expedit
universis, quomodo in nostro et nostrorum consiliariorum constituti conspectu consules nostri Posnanienses humiliter suplicarunt,
quatenus ipsis nostri eiusdem castri latricinium
a, quod nisi ipsi reformassent, per inadvertenciam nostrorum capitaneorum ruptum fuisset et destructum, demus pro possessione
gratiose reformandum. Quorum peticionibus benigniter acclinati, ipsum latricinium
a dedimus, donavimus eisdem damusque et largimur praesentibus in posessionem graciose, ita quod ipsum restaurabunt, reparabunt
et quocies nobis ac castro nostro expediat, libera erit laterum operacio pro ipsius nostri castri et aliorum aedificiorum
necessitate. Harum quibus sigillum nostrum subappensum est testimonio literarum. Datum Cracouie feria sexta in die sancti
Thome anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo sexto
1. Ad relacionem magnifici Joannis de Conyeczpolye Regni Polonie cancellarii
2.
atak Kop.,
1Data zgodna z itinerarium królewskim.
2Jan Koniecpolski, zob. wyżej, nr 1394/5.
Dokument Nr 1416
Gniezno, 28 grudnia 1436?
Oficjał gnieźnieński zaświadcza, że kanclerz poznański Mikołaj z Górki zapisał czynsz Michałowi altaryście w katedrze poznańskiej.
Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 61, k. 72-72v. Wpis 7 lutego 1483.
Uw.:O dacie zob. niżej, przypis 6.
In nomine Domini amen. Nos Benedictus de Modla canonicus et officialis per venerabilem virum, dominum Johannem de Brzostkowo
cantorem et administratorem in spiritualibus et temporalibus sede vacante sancte eclesie Gneznensi specialiter constitutus
1, universis et singulis, quibus expedit, presenciam noticiam habituris, quomodo in nostra notariique subscripti ac testium
infrascriptorum presencia constitutus personaliter venerabilis vir, dominus Nicolaus de Gorka cancellarius Poznaniensis et
canonicus Gneznensis eclesiarum
2 sanus corpore et compos racionis, sua mera spontanea et libera voluntate, quatuor marcas annui census in villa Minori Jemyelno
3 apud nobilem Stanislaum et suos filios, heredes ibidem alias emptas et coram magnifico viro, domino Sandiuogio de Ostrorog
tunc capitaneo Maioris Polonie generali resignatas, prout in literis ipsius domini Sandiuogii capitanei desuper confectis
lacius continetur et est expressum
4, honorabili domino Michaeli altariste in eclesia cathedrali Poznaniensi
5 et suis successoribus pro tempore dedit, legavit et ad tempora perpetua donavit, per ipsum dominum Michaelem altaristam et
suos successores pro tempore habendas, levandas et possidendas iuxta literas prefati domini Sandiuogii de Ostrorog, ut premittitur,
desuper confectas, transferens et transfundens ipse dominus Nicolaus cancellarius in prefatum dominum Michaelem altaristam
et suos pro tempore successores omne ius, dominium et proprietatem, quod sibi, videlicet predicto domino cancellario et suis
nepotibus in dictis quatuor marcis ex vi predicte resignacionis coram capitaneo et foro de eisdem factis competebat, nolens
ipse dominus Nicolaus cancellarius decetero sibi aut suis nepotibus aliquid iuris, dominii et proprietatis preterquam prefato
domino Michaeli altariste et suis successoribus quoquomodo reservari, petens attencius ipsas de quatuor marcis predictis per
eum donacionem, dacionem et legacionem factas per nostrarum literarum munimina roborari. Cum autem votis racionabilibus, et
precipue que salutem respiciunt animarum et per que cultus divinus adaugetur, semper sit intendendum, nos Benedictus canonicus
et officialis memoratus huiusmodi donacionem, dacionem et legacionem predictas ratas, gratas habendas et eas tanquam racioni
consonas admittendas, ipsas donacionem, dacionem et legacionem predictas approbamus et ratificamus presencium per tenorem,
decernentes eas robur perpetue firmitatis obtinere. Actum et datum Gnezne in domo habitacionis nostre anno Domini millesimo
quadringentesimo tricesimo septimo, indicione quindecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini
Eugenii divina providencia pape quarti anno sexto, Veneris die vicesima octava mensis Decembris
6, hora quasi vesperorum, presentibus discretis et nobilibus viris Michaele de Domaslaw plebano in Szokolnyky, viccario perpetuo
eclesie metropoliatne Gneznensis
7, Johanne de Chorzepyno notario consistorii Gneznensis
8, Alberto clerico advocati de Thalyschkowo
9, Nicolao Sulinsky
10, Alberto Worowsky
11, Johanne Schetlewsky
12 et Stanislao Swynka de Gruschczino
13, testibus circa premissa. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes per Petrum notarium nostrum infrascriptum
scribi et publicari nostrique officiolatus appensione sigilli mandavimus communiri.
[
k. 72v] Et ego Petrus Nicolai de Janczewo clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius
14 et coram prefato venerabili viro, domino Benedicto canonico et officiali Gneznensi facti huiusmodi scriba, predictis donacioni,
legacioni, dacioni, admissioni, ratificacioni et confirmacioni aliisque omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur, fierent
et agerentur, unacum prenominatis testibus presens fui eaque omnia et singula premissa sic fieri vidi et audivi, presentes
manu propria scriptis exinde conficiens, in hanc publicam redegi formam, signo et nomine meis solitis et consuetis unacum
officiolatus appensione sigilli consignavi, in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum.
1Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 1401/1. Tutaj występuje tylko jako zastępca wikariusza kapitulnego, mianowany przez Jana
z Brzostkowa (zob. wyżej, nr 1407/5), który był wikariuszem kapitulnym w Gnieźnie po śmierci arcybiskupa Wojciecha Jastrzębca.
2Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 1391/5.
3Imielenko (Imielno Małe) par. Imielno, na wsch. od Pobiedzisk (Koz. 1 s. 91).
4Dok. starosty generalnego Wlkp. Sędziwoja z Ostroroga nosi datę: Poznań, 19 listopada 1414, wyd. KDW VII nr 739, tam też objaśniono
Stanisława z Imielenka i jego synów; zob. też ib., nr 741.
5Altarysta Michał chyba nie ident. z Michałem z Damasławia (o nim wyżej, nr 1401/22), który wyst. jako świadek niniejszego
dok.
6W 1437 28 grudnia przypadał w sobotę, nie w piątek (dies Veneris), trwał też już od marca 1437 siódmy rok pontyfikatu Eugeniusza IV. Obydwa te elementy pasują zgodnie do 28 grudnia 1436, stąd
poprawiona data niniejszego dok. W grudniu 1436, nie 1437, trwał wakans na stolicy gnieźn. (por. wyżej, przypis 1), wreszcie,
co najważniejsze, wystawca niniejszego dok., Benedykt z Modły zm. 15 października 1437. Nie potrafimy powiedzieć, czy to błąd
kopisty (częste myłki typu sexto - septimo), czy też raczej ślad datowania a nativitate.
7Sokolniki, wieś par. na wsch. od Kłecka (Koz. 1 s. 297, 5 s. 330; Now. II s. 364). O Michale z Damasławia zob. wyżej, przypis
5.
8Chorzępin par. Świnice nad Nerem w Sieradzkiem. Notariusz Jan wyst. także 1437 (niżej, nr 1435/13).
9Tuliszków, miasto prywatne w powiecie konińskim. Wojciech syn wójta skądinąd nie znany.
10Sulin par. Dębnica, na pd. od Kłecka (Koz. 1 s. 313, 5 s. 370). Mikołaj wyst. przy staroście generalnym Wlkp. także 1437 (SHGWlkp.).
11Worowo par. Głęboczek, na pn.-wsch. od Murowanej Gośliny (Koz. 3 s. 410). Wojciech wyst. 1434-46 (SHGWlkp.).
12Szetlew par. Rzgów, w Konińskiem, na pd.-wsch, od Zagórowa (Koz. 5 s. 394-395, 7 s. 395). Jan, z drobnych posiadaczy Sz. wyst.
także 1445-61 (SHGWlkp.).
13Gruszczyn par. Swarzędz, na pn. od Swarzędza, należał do Górków. Stanisław Świnka pisał się z G. i był zaufanym Górków, potem
burgrabią w ich tenucie pobiedziskiej i w Gnieźnie 1447-48, 1452-53 oraz wicewojewodą z ramienia Łukasza Górki w Poznaniu
1442 i 1447 (SHGPoz. I; GUrz. s. 171; GStar. s. 56).
14Piotr syn Mikołaja z Juncewa (zob. wyżej, nr 1401/17), notariusz publiczny w Gnieźnie od 1435, pisarz przy oficjale gnieźn.
1437, kanonik płocki i pleban w Płońsku 1466 (Not. nr 561).
Dokument Nr 1417
[1423-1436]
Oficjał kamieński zaświadcza, że Niemierza z Sośna zobowiązał się opłacać czynsz na rzecz plebana w Sępólnie.
Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 32, k. 131v-132. Wpis (bez zakończenia, bez daty) 6 listopada 1452 w ekstrakcie z księgi
konsystorza kamieńskiego wpisu dokonanego tam 10 marca 1447 do akt Wojciecha z Ujścia plebana w Cerkwicy Dużej, wikariusza
arcybiskupa Wincentego Kota z Dębna i oficjała kamieńskiego.
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 230 (wg Kop., w błędnym regeście, opatrzonym datą 10 marca 1447).
Uw.:Datę wystawienia dok. wyznaczają rządy Wojciecha Jastrzębca (którego oficjałem był wystawca) na arcybiskupstwie gnieźn.
In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Symon parrochialis ecclesie in Chelmcze [rector et vicarius in spiritualibus
et domini Alberti Dei gracia sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopi et primatis in Naklensi et Pomeranie districtibus ac
officialis Camenensis
a1] etc. petivitque sibi per nobilem Petrum de Wloszcziborze
2 censum pro legendis quatuor missis singulis septimanis, videlicet octo marcas quolibet anno perpetuis temporibus in dicta
villa Wloszczyborze et in quolibet possessore eiusdem ville assignatum unacum aliis censibus a duobus annis sese immediate
sequentibus retentis dari in effectu et solvi
3. Et ibidem mox et incontinenti nobilis Nyemyerza heres de Soschno
4 satisfaciendo predicto domino plebano pro censu ex vi privilegii seu instrumenti predicti sibi singulis annis absolvendi
debiti et aliis censibus a duobus annis retentis, ut prefertur, presentavit domino plebano sedecem marcas Polonicales
b monete, numeri et pro soluto habuit. Post quarumquidem pecuniarum recepcionem et solucionem, ut premittitur, in effectu facta,
constitutus personaliter ibidem nobilis Petrus de Wloszcziborze, tam suo, quam fratris sui germani Nicolai
5 nominibus, petivit ex certis causis [
k. 132] dictum censum octo marcarum in predicta villa Wloscziborze, ut prefertur, assignatum, in nobilem Nyemyerzam et in villam
suam predictam Soschno wlgariter nuncupatam et in quemlibet possessorem eiusdem ville transponi transferrique totaliter et
transfundi, et se fratremque suum Nicolaum ac eandem villam Wloszczyborze a solucione predicti census octo marcarum liberum
dimitti et in effectu absolvi. Et ibidem prefatus nobilis Nyemyerza predictum censum octo marcarum in predicto privilegio
seu instrumento publico contentum sponte in se et in dictam villam suam Soschno assumpsit promisitque bona et simplici fide
prefato domino plebano et suis successoribus legittimis dictum censum octo marcarum singulis annis in festo sancti Martini
[
11 XI] solvere sub censuris ecclesiasticis, quibus se ibidem submisit et insuper petivit ipsos nobiles Petrum et Nicolaum et villam
ipsorum Wlosczyborze a solucione dicti census absolvi, quos dominos et ipsorum villam eviterne absolvit, prefato domino Andrea
plebano de Sampelborg consentiente
6, presentibus discretis viris, dominis Petro plebano de Sypnewo
7 et Laurencio rectore scole de Sampolburg
8, testibus circa premissa [...
c]
[
tu następowała nota Mikołaja syna Jana z Łobżenicy, kleryka diecezji gnieźn., notariusza publicznego cesarskiego autorytetua9].
awg tekstu wyciągu z akt oficjalatu kamieńskiego
btak Kop., zamiast Polonicalis
cdalszego ciągu brak Kop.
1Chełmce, wieś par. na zach. od Opatówka w Kaliskiem. Pleban Szymon syn Macieja ze Stawu jako oficjał kamieński wyst. już 1426
i 1428, kanonik kal. 1425-44, pleban w Popowie 1450? (KDW IX nr 1096/7). Nie wiadomo do kiedy był oficjałem kamieńskim.
2Włościborz na pn.-wsch. od Sępólna (Koz. 5 s. 482). Piotr skądinąd nie znany; w 1453 wyst. wdowa po nim, Elżbieta (SHGWlkp.).
3Jak wynika ze sporu toczonego w konsystorzu gnieźn. 6 listopada 1452 (AAG, ACons. A 32, k. 131v), czynsz ten należał się plebanowi
w Sępólnie (zob. niżej, przypis 6).
4Sośno par. Wielowicz, na pd.-wsch. od Sępólna (Koz. 1 s. 298). Niemierza wyst. także 1441 i 1453-54 (ib. 5 s. 334; SHGWlkp.).
5Mikołaj z Włościborza wyst. tylko tutaj.
6Sępólno Krajeńskie (Sempelbork), miasto na Krajnie (w powiecie nakielskim). Pleban Andrzej skądinąd nie znany. Parafia należała
do bożogrobców gnieźn.; w 1439 r. ustępował z niej zakonnik Stanisław, osadzany był pleban Andrzej (KDW V nr 630).
7Sypniewo, wieś par. na zach. od Więcborka (Koz. 3 s. 291, 5 s. 383). Pleban Piotr skądinąd nie znany.
8Rektor szkoły sempoleńskiej skądinąd nie znany.
9Łobżenica, miasto w powiecie nakielskim (Koz. 4 s. 492). Notariusz Mikołaj skądinąd nie znany, por. jednak z akolitą Mikołajem
z Ł. 1455 (Acta capitulorum II nr 521).
Dokument Nr 1418
[Poznań], 1436
Władze miasta Poznania zaświadczają, że mieszczanin poznański Krzyżan zapisał czynsz Michałowi altaryście w kościele Św. Marii
Magdaleny w Poznaniu.
Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 615 (wg Kopiariusza pozn. wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k.
155, zaginionego w 1945 r.).
1436. Coram officio consulari Posnaniensi Krzyżan civis Posnaniensis
1 mediam marcam annui census cum summa capitali
6 marcarum discreto Michaeli altaristae in ecclesia divae Mariae Magdalenae
2 in et super domo sua in platea Vratislaviensi sita assecuravit.
1Krzyżan, por. z Krzyżanem starszym cechu krawców 1455, 1457, wyst. jeszcze 1465, 1470 (ARP III s. 181) lub ze słodownikiem
Michałem K. 1468 (ib.).
2Michał nie zidentyfikowany.
Dokument Nr 1419
[Poznań], 1436
Oficjał poznański zaświadcza, że NN (z Sędzina) zapisał czynsz altaryście katedry poznańskiej.
Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 629 (wg Kopiariusza pozn. wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k.
329, zaginionego w 1945 r.).
1436. Inscriptio census 3 fertonum pro summa 7 1/2 marcarum super bonis Sędzino
1 altaristae altaris immediate suprascripti [sanctae Dorotheae
2] coram Jacobo de Grandi canonico et officiali Posnaniensi
3.
1Sędziny (Sędzino), wieś szlachecka par. Buk, na pn. od Buku (Koz. 3 s. 183).
2O altarii pisze Now. I s. 394-395.
3Jakub z Grądów, zob. wyżej, nr 1389/1. Oficjałem pozn. był 1435-37.
Dokument Nr 1420
Kalisz, 23 stycznia 1437
Wymienieni sędziowie sądu wojewodzińskiego dla Żydów w Kaliszu zawiadamiają wojewodę kaliskiego Marcina ze Sławska o ugodzie
pomiędzy Żydami Chadzinim i Kawianem.
Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Gr. 19, k. 22. Wpis 12 kwietnia 1437.
Magnifico ac generoso viro, domino Martino de Slawsko pallatino Kalisiensi et tutori Maioris Polonie
1, Petrus Deszczynsky protunc vicepallatinus Kalisiensis
2, Abraham Rosusth de Psary protunc iudex ibidem
3, Pallho
a4, Mychal Iudei de Kalis
5, fidele servicium cum incrementis omnis boni. Recognoscimus tenore presencium, quomodo feria quarta proxima post festum beate
Agnetis Virginis gloriose de anno Domini mi(llesim)o quadringentesimo XXX septimo, dum in Kalis apud Iudeos iudicantes presidebamus,
ibi veniens Chadzyni alias Jordan filius Dauidi Iudei de Kalis
6 non compulsus, non coactus nec aliquo modo devio seductus, quinymmo sanus mente pariter et corpore existens, et matura deliberacione
prehabita, recognovit in facie iudicii, quia misit liberum Cauian Iudeum de Kalis fratrem suum consangvineum
7 et suos proximiores de omni patrimonio et matrimonio ipsorum, de omnibus literis et munimentis, quecumque super pecunias
inter se per terram Maioris Polonie mutuo habuntur in debitis et in aliis omnibus bonis, quocumque censeantur seu nominantur
b (nomine
c), de thezauro ac omnibus ipsorum bonis, quecumque inter se mutuo habuntur, ab hiis omnibus dictus Chadzyni alias Jordan filius
Danidi Iudei abcessit imperpetuum et recessit. Nos vero audita prefati Chadzyni alias Jordan recognicione, eidem Cauie Iudeo
sentenciamus et adiudicamus omniaprefata et prescripta eviterne possidere et imperpetuum retinere, ipsi vero dicto Chadzyni
alias Jordan Iudeo silencium perpetuum impponetis de prefatis, super quo Cauian Iudeus iudicatum solvit. Actum et datum anno,
die et loco, quibus supra, sigillo m(agnificencie) v(estre) subappenso
8.
atak Kop.
btak Kop., zamiast nominentur
cbrak Kop.
1Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 1393/1.
2Piotr Deszczyński (z Deszna par. Turek - Koz. 4 s. 164) wicewojewoda w Kaliszu z ramienia Marcina ze Sławska 1437-53 (GUrz.
nr C 165) i z tego tytułu przewodniczący wojewodzińskiego sądu żydowskiego w Kaliszu.
3Psary par. Rososzyca, na pn.-wsch. od Ostrowa Wlkp. (Koz. 5 s. 215, 7 s. 378). Abraham Roszust wyst. 1411-37, często jako
asesor w sądzie grodzkim w Kaliszu (SHGWlkp.).
4Żyd Palto mąż Goldy wyst. w Kaliszu 1419-38 (inf. dra Tomasza Jurka).
5Rabin Michał, mąż Słoty, ojciec Salomona-Słomy i Jordana, wyst. w Kaliszu od 1419, pisał się też z Poznania (inf. j. w.).
6Chadzyń - Jordan, syn Dawida wyst. w Kaliszu od 1421, potem w Poznaniu 1446-49 (inf. j. w.).
7Kawian mąż Sławy (z Krakowa - WSvP s. 138-139) wyst. w Kaliszu 1419-52; zob. też niżej, dok. nr 1687/2.
8Z informacji tej zdaje się wynikać że wicewojewoda dysponował w Kaliszu pieczecią swego mocodawcy, zapewne nie jedyną. Czy
było tak w każdym powiecie, gdzie rezydował wicewojewoda?
Dokument Nr 1421
Siedlimowo, 13 marca [1437]
Wymienieni plebani, sędziowie polubowni, zawiadamiają gnieźnieńskiego wikariusza kapitulnego Jana Brzostkowskiego, że rozsądzili
spór pomiędzy panem Stanisławem a Maciejem klerykiem z Lisewa.
Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 18, k. 43. Wpis 18 marca 1437. Data wpisu określa też najbardziej prawdopodobną datę wystawienia
dok. Tytuł: Lyssowo super oculo.
Venerabili in Christo patri, domino Johanni cantori et administratori sede vaccante eclesie Gneznensis, domino eracioso
1, Paulus de Skulsko
2, Marcus de Varzimowo
3 et Gromislaus de Sedlimowo plebani
4, vestre paternitatis oratores. Wenerabilis in Christo pater et domine, domine fautor graciose! Scire dignetur v(enerabilitas)
vestra, quod inter dominum Stanislaum, presencium ostensorem
5 et Mathiam de Listhowo
6 talem fecimus concordiam, videlicet quod dominus Stanislaus predictus sub expensis et impensis ipsi Mathie clerico dispensacionem
obtinere debet in Curia pape et expedire super oculi carencia, ut possit ad gradus sacerdocii promoveri. Et quando, dante
Domino, de Curia venerit, idem dominus Stanislaus debet eidem Mathie solvere unam sexagenam pro expensis infra duos annos,
videlicet medietatem sexagene infra unum et aliam medietatem sexagene infra alium annum. Et istam concordiam debet in actis
consistorii officii reponere Gneznensis, et hoc sub penis excomunicacionis et viginti marcarum parti tenenti soluturas per
partem non tenentem. Sed quia iam veniam coram nobis idem dominus Stanislaus fecit Mathie met septimus, ideo si necesse est,
hoc inscribere comittimus voluntati vestre, hoc tamen ante omnia pronuncciamus, quod omnes rancores, disensiones, inimicicias,
terminos iudiciales et quaslibet occasiones iniuriosas, que possent odia et displicencias generare, sopivimus, abolevimus
et detersimus sentencia arbitrali. Et ad id tenendum se sponte submiserunt et stipulacione solemni unanimi firmaverunt. Datum
in Schedlimowo
4 feria quarta post dominicam Letare.
1Jan z Brzostkowa, zob. wyżej, nr 1407/5.
2Skulsk na Kujawach, nad granicą wlkp. (Koz. 5 s. 304). Pleban Paweł skądinąd nie znany.
3Warzymowo, wieś par. w powiecie kruszwickim, na pn.-wsch. od Ślesina, nad granicą wlkp. Pleban Marek nie zidentyfikowany.
4Siedlimowo, wieś par. na pn.-wsch. od Kleczewa w Gnieźnieńskiem (Koz. 1 s. 275, 5 s. 285). Pleban Gromisław zapewne ident.
z wyst. 1415 i 1416 (Acta capitulorum II nr 33; Łaski, Liber beneficiorum I s. 205-206).
5Z tekstu zapiski w księdze konsystorza gnieźn. wynika, że chodzi tu o skądinąd nieznanego księdza (prezbiter) Stanisława z Wilczyna.
6Może Lisewo, wieś par. na pn.-wsch. od Ślesina (Koz. 4 s. 461). Maciej skądinąd nie znany.
Dokument Nr 1422
Wschowa, 15 marca 1437
Władze miasta Wschowy zaświadczają, że kuśnierz Hanusz sprzedał cechowi rzeźników grunt z szopą we Wschowie.
Or. niegdyś we Wschowie w zbiorach Verein für Erforschung und Pflege der Heimat, dziś nie znany. Pergamin ok. 190 x 100 mm,
z dwoma nacięciami po pasku do przywieszenia pieczęci (wg Wyd.).
Wyd.: Grenzmärkische Heimatblätter, 5, 1929, z. 1, s. 180 (wg Or.), tam też wiadomości o wcześniejszych wydaniach.
Nickel Erler foit czur Frawenstad
1 ym namen Hannos Eckels
2 unnd wir nocheeschrebin scheppin doselbist, mit namen Niclos Crossen
3, Niclos Kittel
4, Jacobus Unrw, Nicolaus Steube, Petir Bedirman, Mertin Nail unnd Hannos Wayner, bekennen offintlich yn desem brife allen,
dy yn sehen adir hören lesen, das vor uns yn gehegetin dinge gestandin hot der vorsichtige Hannos pellifex unnd hot ofgegebin,
vorreicht unnd vorlanget eynen freyen houf mit eyner schewne, gelegin czwischen Petir Schirmers unnd Schultis des melczers
hafen keigen der czigelschewne obir, dem handwerge unnd der gantczen samelunge der fleysscher yn unser stad Frawenstad, unnd
gloubit sy den obgeschrebin houf czugewen also recht ist, der ym unnd seynem vorfarn och also vorreicht unnd vorlangit ist
en den czuhabin, czubehalden, czuvorsetczen, czuvorkauwfen, unnd czuvorwandeln unnd an eren beqwemsten notcz czu wenden, unschedelich
unser stad rechte. Czu bekentnis habin wir unser stad ingesegil an desen brif lossen hengen. Der gegebin ist am freitage noch
methefaste noch Cristi gebort virczenhundirtiar dornoch yn dem sebinunnddreisigisten jare.
1Nikel Erler skądinąd nie znany.
2Hannos Ekel wyst. jako ławnik już 1425 (KDW VIII nr 1039); wg Wyd. był wójtem dziedzicznym we Wschowie. Jako wójt wyst. jeszcze
1457 (Grenzmärkische Heimatsblätter, o. c., s. 181).
3Nikel Krossin jako ławnik wyst. także 1457 (ib.).
4Pozostali ławnicy i mieszczanie wschowscy skądinąd nie znani; z nich tylko Hanusz kuśnierz (pellifex; czy to zawód, czy nazwisko?) być może ident. z wyst. także 1425 (KDW VIII nr 1039).
Dokument Nr 1423
Poznań, 18 kwietnia 1437
Wymienieni uczestnicy poznańskiego sądu ziemskiego rozsądzają spór pomiędzy Ozjaszem z Głęboczka a kapitułą poznańską.
Or. nieznany. Spisany był na papierze, pieczętowany pieczęcią do pozwów.
Kop.: Kraków, Bibl. PAN, dok. nr 602, w or. potwierdzeniu sędziego pozn. Abrahama ze Zbąszynia z daty: Poznań, 11 marca 1438 - por.
niżej, nr 1449.
Reg.: K. Dziwik, Katalog dokumentów pergaminowych Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, cz. III, Wrocław 1970, nr 506 (wg
Kop.).
Magnificis dominis Abrahe de Dzbanschyn iudici
1, Petro Scora de Gay subiudici Poznaniensibus
2, Dobrogostius de Schamothuli Poznaniensis
3, Petrus de Bnyn Gneznensis castelani
4, Nicolaus de Sadowe burgrabius Poznaniensis
5, Zacharias de Comorowo pallatini
6, Franciscus de Vyasd iudicis
7, Vincencius de Sborowo subiudicis
8, Jaroslaus de Zaparczyno succamerarii
9, Nicolaus de Sady vexilliferi locatenentes
10, amiciciam cum desiderio omnis boni. Magnifici domini! Significamus vobis tenore presencium, quod cum feria quinta proxima
post festum sancti Bartholomei Apostoli in terminis particularibus in claustro fratrum predicatorum ordinis sancti Dominici
Poznanie sedentes iudicio regali presidebamus, ubi et vos domine iudex nobiscum presidebatis iudicantes anno Domini millesimo
quadringentesimo tricesimo sexto [
30 VIII 1436]
11, ibi veniens nobilis Ozyas de Glamboczecz
12 astitit terminum peremptorium super wenerabiles dominos Strzeszconem canonicum cum toto capitulo Poznaniensi
13 de Lussowo
14 et Cocoszczyno
15 pro viginti marcis et alias, prout litera inscriptoria olim domini Mathie Chlapowsky canonici Poznaniensis dicit
16, attingens se ad illum, qui sibi terminum assignavit. Et veniens Johannes ministerialis Poznaniensis
17 coram iudicio recognovit, quod ipsos tribus et ultra ius quarta vicibus ad iudicium clamavit, ut venirent et nullus illorum
venit et super hoc adiudicatum solvit et dedimus sibi ministerialem ad avizandum ipsos. Ceterum post hoc in terminis particularibus
feria sexta proxima post festum sancti Michaelis Archangeli in claustro fratrum predicatorum ordinis sancti Dominici Poznanie
celebratis anno Domini, pront supra etc. [
5 X 1436]
18, ibi veniens Johannes ministerialis coram iudicio recognovit, quia avizavit totum capitulum Poznaniense de Lussowo et Cocosczyno
ex parte nobilis Ozye de Glamboczecz, ut venirent et contradicerent termino astito, qu[i
a] super se terminum astare promiserunt pro viginti marcis. Qui venientes coram iudicio steterunt et domini ipsis stantibus
primo, secundo, tercio et quarto ultra ius quinta vicibus ipsis respondere mandaverunt, si quid ad terminum astitum dicere
haberent et ipsi tacendo nolentes respondere a iudicio recesserunt. Et domini, audita ministerialis recognicione, dederunt
sibi iustam astacionem termini et decreverunt sibi solucionem facere in octo septimanis sub penis magnis et super hoc adiudicatum
solvit. Insuper post hoc in terminis particularibus feria quinta proxima post dominicam Invocavit Poznanie celebratis anno
Domini millesimo quadringentesimo tricesimo septimo [
1 III 1437]
18 ibi venerabiles viri, domini Strzeszco canonicus cum toto capitulo ecclesie Poznaniensis de Lussowo et Cocoszczyno @I@uerunt
penis trium marcarum nobili Ozye de Glamboczecz et iudicio trium marcarum eo, quia sibi non solverunt viginti marcas, prout
solvere debuerunt, prout liber terrestris dicit. Quas penas solvere debent in octo septimanis sub pignoracione et super hoc
adiudicatum solvit et dedimus sibi ministerialem ad avizandum ipsos. Ceterum post hoc in terminis particularibus feria quarta
proxima post Conductum Pasche Poznanie celebratis anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo septimo [
I8 IV 1437]
18, ibi veniens Johannes ministerialis coram iudicio recognovit, quia avisavit wenerabiles dominos, totum capitulum ecclesie
Poznaniensis ex parte Ozye de Glambok
b, ut venirent et solverent sibi pecuniam principalem singulis diebus pariter cum penis, et non venirent neque solverent. Ideo
domini iudicio presidentes decreverunt super ipsos pignoracionem, prout in libro terrestri de verbo ad verbum est inventum
et presentibus consignatum. Idcirco magnificenciam vestram petimus studiose, quatinus literam adiudicatoriam super premissa
dare dignemini, vestris sigillis confirmantes, prout aliis dare conswevistis, prout eciam est iuris moris et terrestris consuetudo.
Actum et datum anno, die, loco et testibus, quibus supra, citatorio sub sigillo.
adziurka Or.
btak Or.
1Abraham Głowacz ze Zbąszynia, zob. wyżej, nr 1393/3.
2Piotr Skóra z Gaju, zob. wyżej, nr 1381/10.
3Dobrogost z Szamotuł, zob. wyżej, nr 1393/2.
4Piotr z Bnina kaszlelan gnieźn. 1428, tenutariusz mosiński, zm. 1448 (PSB XXVI s. 385-386).
5Sadowie par. Łódź, osada dziś nie istniejąca koło Górki, na pn.-zach. od Mosiny (Koz. 3 s. 171, 8 s. 105; SHGWlkp.). Mikołaj
(czy z tego S.?) wyst. już 1412 (Roty IV nr 418, 447), burgrabia w Poznaniu 1436-38 (GUrz. nr C 924), jednocześnie komandor
pozn. domu joannitów.
6Komorowo par. Kaźmierz, na pd.-zach. od Szamotuł (SHGPoz. II). Zachariasz, także z Piaskowa, zob. wyżej, nr 1381/14.
7Ujazd par. Kamieniec, na pd.-wsch. od Grodziska Wlkp. (Koz. 3 s. 348). Franciszek Szkapa wyst. od 1399, wicesędzia w Kościanie
1433-36 i w Poznaniu 1434-36 (GUrz. nr C798, 988; SHGWlkp.).
8Zborowo par. Dopiewo, na wsch. od Buku (Koz. 3 s. 464). Wincenty wyst. jako zastępca Piotra Skóry z Gaju: wicepodsędek w Poznaniu
1434-40 i Kościanie 1432-40, potem wicesędzia w Poznaniu 1442 i w Kościanie 1442-50 (GUrz. s. 189).
9Zaparcin (dziś część Wronczyna), par. Modrze, na pd.-zach. od Stęszewa (Koz. 3 s. 450). Jarosław był wicepodkomorzym w Poznaniu
1432-38 (GUrz. nr C 1038).
10Sady par. Lusowo, na zach. od Poznania (Koz. 3 s. 172). Mikołaj wyst. od 1427 - zastępował niekiedy wicechorążego w sądach
pozn. i kościańskim (SHGWlkp.).
11Skład sądu potwierdzony w księdze ziemskiej pozn. (WAP Poznań, Poznań Z. 13, k. 167v).
12Głęboczek wieś par. na wsch. od Murowanej Gośliny. Ozjasz wyst. także 1412 (SHGPoz. I s. 486).
13Strzeszek z Ułanowa, zob. wyżej, nr 1389/11.
14Lusowo, wieś par. na zach. od Poznania (SHGPoz. II).
15Kokoszczyn par. Tarnowo Podgórne, na pn.-zach. od Poznania (SHGPoz. II).
16Maciej Chłapowski, z Chłapowa (na pn.-wsch. od Środy) kanonik pozn. 1419, gnieźn. 1429, zm. 1435 (KDW IX nr 1187/2).
17Woźny Jan nie zidentyfikowany.
18Ksiąg ziemskich pozn. z tego posiedzenia brak.
Dokument Nr 1424
Kalisz, 10 maja 1437?
Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że chorąży kaliski Mikołaj z Pleszewa zapisał czynsz na Potarzycy Mikołajowi kanclerzowi
kapituły poznańskiej, Wyszocie prepozytowi tejże kapituły oraz Łukaszowi, panom z Górki.
Kop.: 1. Kraków, Bibl. PAN, rkps 9176 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 125-126; 2. Tamże, rkps 9175 (j. w.), s. 498-499
(tu z datą: 18 maja 1436), obydwa w transumpcie biskupa pozn. Stanisława Ciołka z daty: Kórnik, 4 sierpnia 1437 - zob. niżej,
nr 1432.
Nos Raphael de Goluchowo
a succamerarius Calisiensis et capitaneus Maioris Polonie
b generalis
c1 significamus
d-etenore presencium
universis presentibus et futuris, quibus expedit, quomodo ad nostram necnon aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam
strennuus
f et generosus dominus Nicolaus de Pleschewo
g vexi[s. 499]llifer
h Calisiensis
2, non compulsus nec coactus nec aliquo devio
i seductus errore, sed sanus mente existens pariter et corpore, usus suorum consilio
j amicorum
k et matura deliberacione prehabita, in et super tota sua hereditate Potarszycze
l in districtu Calisiensi sita
3 ac super omnibus censibus, fructibus, redditibus, obvencionibus et appendiis universis ad dictam hereditatem Potarsicza
ł quomodolibet pertinentibus, octo marcas currentis monethe
m et numeri Polonicalis consueti, XLVIII
n grossos
o-pmarcam in
quamlibet computando, census annui
q super quodlibet festum Nativitatis Domini [
25 XII] solvendas, venerabili viro, domino Nicolao cancellario
4, Vyschothe
c preposito
r-seclesie Poznaniensi
5 et Luce heredibus de
t Gorka
6, nepotibus suis pro centum
u marcis minus duabus marcis monethe
m et numeri suprascriptorum emptas
v pro rectore eclesie sive
w plebano in Curnik
7 et successoribus eius sub spe et titulo reempcionis
x alias na wederkoff
y vendidit, asscripsit
z et coram nobis more consueto et iuxta terre
aa consuetudinem rite et racionabiliter
c super reempcionem in perpetuum resignavit. Quasquidem octo marcas census annui
ab monethe
m et numeri prescriptorum prefatus dominus Nicolaus et posteritas
ac ipsius super quodlibet
c festum Natalis
ad, ut descriptum est, [
s. 126] singulis annis
ae d-enominato plebano sive rectori eclesie parrochialis in Curnik et successoribus ipsius solvere debet et obligatur per ipsum
dominum plebanum in Curnik et successores ipsius habendum
, tenendum, levandum et in
af usus beneplacitos, quos
ag noverit meliores libere convertendum. Harum quibus sigilla nostra sunt appensa testimonio literarum. Datum et actum in Calis
ah feria sexta in crastino Asscensionis Domini anno eiusdem millesimo
ai quadrigentesimo
aj tricesimo septimo
ak, presentibus ibidem nobilibus
al dominis Nicolao
ał Gyszyczsky
8, Johanne de Jedlcza
am9, Philipo de Droschewo
10, Jaszcone de Gloszky
an11, Santhomiro
ao de Scudla
12,
d-eStrzesczcone de Bodzathy
13 heredibus et aliis multis fidedignis vocatis et rogatis in testiminio premissorum
14.
aGluthowo Kop. 2
bPolonye Kop. 2
cbrak Kop. 2
d-ebrak Kop. 2
fstrenuus Kop. 2
gPlechowo Kop. 2
hvexilipher Kop. 2
idevia Kop. 2
jconsillis Kop. 2
kannorum Kop. 2
lPatheosicze Kop. 2
łPotarsicze kop. 2
mmonete Kop. 2
nquadraginta octo Kop. 2
o-pin marcam Kop. 2
qdomini Kop. 2
r-sPoznaniensis eclesie Kop. 2
tin Kop. 2
uocto Kop. 2
vemtas Kop. 2
wsue Kop. 2
xrempcionis Kop. 2
yvavercow Kop. 2
zascripsit Kop. 2
aabrak Kop. 1
abanni Kop. 2
acposteruta Kop. 2
adNatilis Kop. 2
aeannus Kop. 2
afbrak Kop. 1
agquas Kop. 2
ahKalis Kop. 2
aiMo Kop. 1
ajCCCC Kop. 2
aksexto Kop. 2
alnobilis Kop. 2
ałNicolaus Kop. 2
amJedlicza Kop. 2
anGlosky Kop. 2
aoSwantoslao Kop. 2
1Rafał z Gołuchowa, zob. wyżej, nr 1406/1.
2Pleszew, miasto w powiecie kal. Mikołaj z P. i z Cielczy podczaszy pozn. 1427, chorąży kal. 1429, potem kasztelan kal. 1445-47,
chorąży kal. 1447-65, zm. 1465 (PSB XXI s. 132).
3Potarzyca, wieś par. na pd.-zach. od Jarocina (Koz. 3 s. 76).
4Mikołaj z Górki zob. wyżej, nr 1391/5.
5Wyszota z Górki, zob. wyżej, nr 1396/6.
6Łukasz z Górki, zob. wyżej, nr 1393/7.
7Kórnik, miasteczko Górków na pd. od Poznania.
8Giżyce, wieś par. w powiecie kal., na pn.-wsch. od Grabowa w ziemi wieluńskiej (Koz. 4 s. 225). Mikołaj może ident. z M. Giżyckim
z Koryt wyst. 1444 (SHGWlkp.).
9Jedlcza, dziś Jedlec-Stara Wieś, wieś par. na pn.-zach. od Kalisza (Koz. 4 s. 309, 7 s. 338). Jan trudny do odróżnienia od
innych licznych właścicieli J. (SHGWlkp.).
10Droszew, wieś par. na zach. od Kalisza (Koz. 1 s. 63). Filip wyst. 1436-40 w otoczeniu Ciołków - starosty generalnego Wlkp.
i biskupa pozn. (KDW V nr 589, 609, 627; Acta capitulorum II nr 1107; niżej, nr 1504/10.
11Głuski (Głoski) par. Kościelna Wieś, na zach. od Kalisza (Koz. 1 s. 75, 4 s. 231, 7 s. 330). Jan, z drobnej szlachty podkaliskiej,
wyst. także 1428 (KDW IX nr 1163/4).
12Szkudła par. Kucharki, na pn.-zach. od Kalisza (Koz. 5 s. 396). Świętomir, zapewne z drobnej szlachty podkaliskiej, skądinąd
nie znany.
13Bożatki par. Kościelec Kaliski, na pd.-wsch. od Stawiszyna, osada dziś nie istniejąca. Strzeszek wyst. także 1441 (niżej,
nr 1572/9).
14W tejże sprawie por. też niżej, dok. nr 1431 i 1432 oraz KDW V nr 614.
Dokument Nr 1425
Wschowa, 20 maja 1437
Starosta wschowski zaświadcza, że Marcin Chwalęta z Osowej Sieni zapisał czynsz Henrykowi Melcerowi altaryście w kościele
parafialnym w Poznaniu.
Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 41, k. 83v. Wpis 23 września 1461.
Reg.: KDW V nr 598 (wg Kop.).
Uw.:Dok. wydajemy w całości, ponieważ dokumenty starostów wschowskich zachowały się w niewielkiej liczbie.
Nos Mathias Borek de Osszyeczna capitaneus Wschowensis
1 significamus tenore presencium presentibus et futuris, presencium noticiam habituris, quibus expedit universis, quomodo ad
nostram necnon aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam nobilis vir Martinus Chwalantha heres in Osszowaszyen
2 non compulsus, non coactus nec aliquo errore devio seductus, sed sanus mente pariter et corpore existens, usus suorum consilio
amicorum spontaneaque et matura desuper deliberacione prehabita, in et super medietate ville et hereditate Osszowaszyen
2 et sorte sua, quam habet in hereditate Dambowalanka in districtu Wschowiensi sitis
3, super scultetiis, allodiis et singulis aliis kmethonibus censualibus ipsum concernentibus, decem marcas annui census latorum
grossorum et non parwos denarios, quamlibet marcam censualem pro decem marcis latorum grossorum Pragensium de bona moneta,
numeri Polonicalis consweti, quadraginta octo grossos marcam in quamlibet computando, pro altari in et super honore beate
Marie Magdalene Poznaniensis ecclesie parrochialis eiusque Sancte Crucis Exaltacionis dedicato et errecto, discreto viro Henrico
Melczer altariste et rectori eiusdem ecclesie Poznaniensis parrochialis
4, precipue nomine et titulo reempcionis, vendidit et coram nobis more solito et consweto racionabiliter resignavit. Quosquidem
census sic sub proprietate et censuris ecclesiasticis donatos ac iure et iudicio spirituali peramplius habendos, prefatus
Martinus Chwalantha aut sui legittimi successores solvere se obligarunt, tenentur et debent singulis annis super quelibet
Quatuor Tempora continue annuatim se sequencia, a proximis nunc venturis incipiendo, duas sexagenas latorum grossorum et non
parwos denarios vel saltem de medientibus grossis Poznaniam apportare sub nostra et aliorum capitaneorum futurorum in Wschowa
pigneracione. Ibidem coram nobis veniens generosa domina Agneta uxor nobilis Martini Chwalantha prefati
2 obligavit se coram nobis cum consensu suorum amicorum non compulsa, non coacta, sed animo deliberato, nunquam velle dote
et dotalicio impedire predictas decem marcas census, quamdiu reempcio duraret et in nullo articulo contradicere nec aliquo
iure spirituali aut seculari ewadere nec aliqua nowa adinvencione, sed illud, quod desinat in bonis hereditariis nobilis Martini
Chwalantha prius nominati mariti sui legittimi, prefata domina Agneta supplere tenetur suo dote et dotalicio, et ad hec consensit
non contradicere, sed libere ac benivole cedere prefato domino Henrico Melczer aut suorum propinquiorum ad hoc altare successivorum.
Quamquidem empcionem et resignacionem sic rite et racionabiliter factam grate et rate habentes, nominato domino Henrico Melczer
suisque ad hoc altare legittimis successoribus prefatas decem marcas annui census, ut prefertur, in omnibus punctis, clausulis
et articulis contribuimus, ratificamus auctoritate et vigore nostro confirmamus, tali condicione interiecta, quod quandocunque
prescriptus Martinus Chwalantha aut sui legittimi successores predictas decent marcas annui census reemere potuerint in toto
et non in parte, ut extunc quamlibet marcam censualem pro decem marcis latorum grossorum bone Pragensis monete, ut easdem
vendiderunt. In quorum omnium fidem et testimonium sigillum nostrum presentibus est appensum. Actum et datum in Wschowa feria
secunda Pentecostes anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo septimo, presentibus strenuis ac nobilibus dominis Johanne
Suchorzewsky
5, Boguslao Mlynsky plebano Wschowiensi
6, Johanne Kothwycz de Szyedlecz
7, Stanislao Jaroszewsky
8, Nicolao Krzekothowsky
9, Sigismundo Sokolowsky
10 et aliis quampluribus fidedignis specialiter vocatis et rogatis in testimonium premissorum.
1Maciej Borek z Osiecznej starosta wschowski 1432-43, potem kasztelan nakielski 1442-52 (Spisy wlkp.; PSB XIX s. 33).
2Osowa Sień, wieś par. na pn.-wsch. od Wschowy (Koz. 2 s. 559). Marcin Chwalęta wyst. także 1444 i 20 kwietnia 1447 (niżej,
nr 1680; mat. KDW).
3Dębowa Łęka, wieś par. na pn.-wsch. od Wschowy (SHGPoz. I s. 352, gdzie też korektury błędnych informacji zawartych w reg.
niniejszego dok. w KDW V).
4Henryk Melcer jako altarysta w kościele par. Św. Marii Magdaleny w Poznaniu wyst. jeszcze 1461 z okazji transumowania niniejszego
dok. (AAP, AC 41, k. 83v). Nie był nigdy rektorem (plebanem) tego kościoła.
5Jan Suchorzewski (ze wsi Suchorzew par. Kowalew, na pn.-zach. od Pleszewa - Koz. 1 s. 312), syn Olbrachta z Cielczy i Pleszewa,
wyst. od 1424, łowczy gnieźn. 1453, tenutariusz pyzdrski 1445, zm. po 1455 (GStar. s. 81).
6Bogusław z Młynów (Trzykolne Młyny par. Radzewo, na pd.-zach. od Kórnika) wyst. w Młynach 1420-26 (KDW V nr 445), pleban we
Wschowie 1437 (tutaj) - 1440 (KDW V nr 629; AAP, AC 23 k. 118), nie był plebanem już 1442 (KDW V nr 695).
7Siedlec to najpewniej Siedlnica (Zedlitz, Sedlicz), wieś par. na pd. od Wschowy, własność Kotwiczów (Koz. 3 s. 187). Jan zapewne
ident. z Hanczlem Kotwiczem wyst. także 1444 (ib.).
8Stanisław Jaroszewski nie zidentyfikowany, nie znany ani w Jaroszewie par. Popowo Kościelne (na pn.-zach. od Kłecka), ani
w Jaroszewie par. Sieraków (SHGWlkp.).
9Krzekotowice par. Pępowo, na pd.-wsch. od Krobi. Mikołaj wyst. także 1405-47? (SHGPoz. II s. 472).
10Sokołowice (Sokołowo) par. Charbielin, na pd.-zach. od Śmigla (Koz. 3 s. 231). Zygmunt, także z Chomęcic (SHGPoz. I s. 209)
wyst. tutaj oraz 1443, 1446, 1452, 1454 (ib.; SHGWlkp.), nie żył już 1463 (ib.).
Dokument Nr 1426
Obra, 21 czerwca 1437
Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Michał Jarogniewski z Jaromierza zapisał czynsz klasztorowi cystersów w Obrze.
Or.: Poznań, AAP, D. perg. 30 (Obra - klasztor A 21). Pergamin 269 x 160 + 34 mm, pozalewany, wyblakły, podarty. Dziura po sznurze
do przywieszenia jednej pieczęci. Na odwrocie streszczenia i informacje o oblatach (XVI-XVIII w.).
In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Raphael de Goluchowo succamerarius Kalisiensis et capitaneus Maio/ris Polonie
generalis
1 significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris, quod ad nostram aliorumque eiusdem / terre
nobilium presenciam veniens nobilis dominus Michael Jarognyewsky de Jaromirz
2 non compulsus, non coactus neque / aliquo sinistro modo seductus, quinimo sanus mente pariter et corpore existens, usus amicorum
suorum consiliis et matura deliberacione prehabita, super tota sua villa seu hereditate dicta Jaromirz in terra Maioris Polonie
et districtu Costanensi sitta
2, unam marcam peccuniarum annui census currentis monete et numeri Polonicalis, in ipsam marcam quadraginta et octo grossos
computando, venerabili et religiosis viris, dominis Hermanno abbati necnon fratribus tocius conventus monasterii Obra
3 et ipsorum posteritatibus spe et foro perpetualis vendicionis imperpetuum vendidit et coram nobis more solito et consueto
ritte ac racionabiliter imperpetuum resignavit. Quamquidem marcam census annui solvere et dare debet et sit astrictus singulis
annis perpetualiter dictis dominis abbati et fratribus eiusdem conventus super festum Pasche continue se sequens sub vallato
et vadio penarum magnarum per memoratos dominos abbatem et fratres ipsius monasterii habendam, tenendam, levandam et ad usus
suos beneplacitos libere et quiete convertendam, prout ipsis aut ipsorum posteritati melius et utilius videbitur expedire,
hoc tamen specialiter adiecto et expresso, quod dum nominatus dominus Michael Jarognewsky aut ipsius posteri dictam marcam
census annui alicubi alias super hereditate, alias na dzedzythwye, posessionata in districtu Costanensi a monasterio antedicto Obra in quinque aut in sex miliarium distancia emeret aut compararet
et secundum modum et consuetudinem reformaret et resignaret imperpetuum dominis abbati et fratribus conventus memorati, quem
ipsi domini abbas et totus conventus dicti monasterii Obra dictum censum unius marce ibidem, ubi emeret et resignaret, iuxta
ritum et consuetudinem terrestrem imperpetuum recipere et assumere debent irrecuse peramplius dictam villam Jaromirz a solucione
census antedicti unius marce liberam mittendo et solutam. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt appensa
testimonio literarum. Datum et actum in monasterio Obra feria sexta proxima ante festum beati Johannis Baptiste anno Domini
millesimo quadringentesimo tricesimo septimo, presentibus ibidem nobilibus et generosis viris Nicolao de Pyaskow
4, Thoma de Slawno
5, Nicolao de Scoraczewo
6, Junoch de Jaroslawyecz
7, Alberto de Drachowo
8, Johanne de Pywonicze
9 et aliis quampluribus fidedignis testibus circa premissa vocatis specialiter et rogatis in fidem et testimonium premissorum.
1Rafał z Gołuchowa, zob. wyżej, nr 1406/1.
2Jaromierz par. Kopanica, na pn.-wsch. od Kargowej (SHGPoz. II). Michał Jarogniewski (z Jarogniewic par. Głuchowo) i Jaromierza
wyst. 1417-37, burgrabia w Kościanie 1432-34 (ib. s. 32, 40).
3Herman opat klasztoru cystersów w Obrze, zob. wyżej, nr 1414/1.
4Piaskowo par. Ostroróg, tuż na pd.-wsch. od Ostroroga (Koz. 3 s. 22). Tu jednak Mikołaj nie wyst., świadkuje natomiast również
na dok. z 23 lipca 1437 i z 13 grudnia 1439 (niżej, nr 1430/4 i 1484/7).
5Sławno par. Lubasz na pd. od Czarnkowa (Koz. 3 s. 212). Czy stąd Tomasz wyst. 1433-38 (KDW IX nr 1329/10)?
6Skoraczewo par. Białcz Stary, na pd.-zach. od Kościana (Koz. 3 s. 200). Mikołaj wyst. 1435-40 (KDW V nr 561, 589, 601, 612,
647; Acta capitulorum II nr 1097, 1100, 1107), może ident. z wyst. już wcześniej Niklem ze Skoraczewa (SHGWlkp.).
7Jarosławiec par. Trzebaw, na wsch. od Stęszewa. Junoch wyst. także 1436 (KDW V nr 589), może i 1421 (SHGPoz. II s. 43).
8Drachowo par. Gurowo, na pd. od Gniezna (Koz. 1 s. 62, 4 s. 185). Wojciech zapewne z drobnej szlachty licznie zamieszkującej
D., może ident. z Wojciechem wyst. 1425 (KDW VIII nr 1066/5).
9Piwonice par. Dobrzec?, tuż na pd. od Kalisza (Koz. 5 s. 159-160). Jan wyst. od 1423 (Roty IV nr 865), potem uczestnik wyprawy
węgierskiej Władysława III 1440 i 1442, wicechorąży w Kaliszu 1445 i wicepodkomorzy tamże 1453 (GUrz. nr C 255, 244), wyst. jeszcze 1463 (SHGWlkp.).
Dokument Nr 1427
Poznań, 30 czerwca 1437
Stanisław Ciołek biskup poznański potwierdza dokument biskupa poznańskiego Mikołaja Kurowskiego dotyczący ołtarza w katedrze
poznańskiej.
Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 49, k. 36-37. Wpis 3 lipca 1469.
In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Proinde nos Stanislaus Dei gracia episcopus Poznaniensis
1 significamus tenore presencium universis tam presentibus, quam futuris presencium noticiam habituris, quomodo ad nostram
nostrique capituli Poznaniensis accedens presenciam honorabilis vir Nicolaus vicecustos, vicarius perpetuus et altarista ecclesie
nostre Poznaniensis
2, quoddam privilegium reverendi in Christo patris, domini Nicolai de Curow dive memorie episcopi olim Poznaniensis suo et
capituli sui tunc sigillis roboratum per inundacionem aque et diluvium tunc in Poznania existens inaudibile madefactum et
infectum nobis exhibuit huiusmodi sub tenore:
[
następuje dok. biskupa poznańskiego Mikołaja z Kurowa z daty: Poznań, 3 kwietnia 1399 - KDW VI nr 371].
[
k. 36v] Post cuiusquidem privilegii exhibicionem memoratus Nicolaus vicecustos etc. ecclesie nostre Poznaniensis nobis humiliter
supplicavit, quatenus prescriptum privilegium taliter per diluvium et aque inundacionem, ut prefertur, destructum, renovare
et confirmare dignaremur iuxta continenciam ipsius pariter et tenorem. Nos vero peticionem dicti Nicolai racioni et iuri consonam
attendentes, predictum privilegium cum quorundam verborum ipsius digna et iusta mutacione duximus renovandum renovamusque
et confirmamus, census quoque [
k. 37] redditus et proventus in co contentos ascribimus, apropriamus et incorporamus per presentes perpetuis eviternisque temporibus
duraturis. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentem nostram renovacionis et confirmacionis literam nostro
et capituli nostri Poznaniensis sigillis maioribus iussimus communiri. Actum et datum Poznanie die dominico in crastino sanctorum
Petri et Pauli Apostolorum anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo septimo, presentibus ibidem venerabili et honorabilibus
dominis Philippo decretorum doctore, canonico Poznaniensi et custode Curzelouiensi
3, Jacobo de Prazmowo in Dolsko
4, Martino Szykora in Krirowo plebanis
5 et vicariis perpetuis dicte ecclesie Poznaniensis, Myklasch de Malczewo
6, Alberto Kukla scriba eiusdem reverendi in Christo patris, domini Stanislai episcopi Poznaniensis
7 et familiaribus ceterisque fidedignis.
1Stanisław Ciołek, zob. wyżej, nr 1388/6.
2Chodzi tu o altarię Św. Doroty w katedrze pozn., zob. o niej Now. I s. 394-395, który twierdzi, że wyst. tutaj wikariusz Mikołaj
jest ident. z Mikołajem z Lusowa, wyst. od 1399 (KDW VI nr 371/3) aż do 1446.
3Kanonik Filip, zob. wyżej, nr 1407/8.
4Jakub Prażmowski z Prażmowa koło Grójca na Mazowszu, pleban w Sobikowie na Mazowszu 1419 i kapelan Andrzeja Łaskarza, pleban
w Prażmowie 1425, Dolsku 1432, wikariusz wieczysty w katedrze pozn. 1426, archidiakon śremski 1440-55, zm. 1455/56. (Now.
I s. 722, II passim).
5Krerowo (Kryrowo), wieś par. na pn.-zach. od Środy (Koz. 2 s. 359), posiadłość biskupów pozn. Pleban Marcin Sikora skądinąd
nie znany.
6Malczewo par. Jarząbkowo, na pn.-wsch. od Gniezna (Koz. 1 s. 160-161, 5 s. 7). Miklasz, Mikołaj, wyst. 1437-61, wicepodsędek
w Kcyni 1442 (GUrz. nr C 325), dworzanin i wicemarszałek biskupa pozn. Andrzeja Bnińskiego, rezydent w Lubiniu 1461 (SHGWlkp.;
KDW n. s. I nr 239; MPH V s. 650; niżej, nr 1673/6).
7Wojciech Kukla (Kukła) syn Andrzeja z Gniezna, jako notariusz publiczny wyst. także 1441 (niżej, nr 1569/4) oraz 9 maja 1446
(mat. KDW). Wg Haina s. 139, jest ident. z Wojciechem Kuklą pisarzem arcybiskupa Wincentego Kota aż do jego śmierci, plebanem
w Kwieciszewie, wreszcie w Słupcy 1449 (Acta capitulorum II nr 450-453).
Dokument Nr 1428
Toruń, 1 lipca 1437
Wymienieni przedstawiciele króla polskiego i wielkiego mistrza krzyżackiego ustalają porozumienie w sprawie zbiegostwa ludności
zależnej.
Kop. współczesna or.: Berlin-Dahlem, GStAPK XX, HA OBA 7336.
Reg.: Reg. Teut. I, nr 7336 (wg Kop.).
Nos Jarandus de Breudzewo
a pallatinus Wladislauiensis
1, Abraham de Banschino iudex Posznaniensis
2, Conradus de Erlichszhawszen commendator in Antiquo Castro
3, Johannes de Baysen iudices iurati
4 per serenissimum principem et dominum, dominum Wladislaum Dei gracia regem Polonie parte ab una et magistrum generalem terre
Prussie
5 parte ab altera, specialiter deputati notum facimus, quibus expedit universis, tam presentibus, quam futuris presenciam noticiam
habituris, quomodo super articulis profugum kmethonum sive hominum a propriis dominis illibere recedencium, ex unanimi nostris
arbitrio, voluntate et consensu statuimus et declaravimus ac declaramus per presentes super eisdem articulis perpetue pacis
super hoc edicto speciali et expresso, quod rustici, coloni, thabernatores, schulteti, ortulani et alie similes persone Regni
Polonie terrarum et ducatuum predictorum, qui dominis suis obligantur et sine satisfaccione condigna iuxta conswetudinem earundem
terrarum recesserunt et ad terras nostras, videlicet Prussiam, Liuoniam et Nouam Marchiam publice seu occulte fugierunt
b, commendatores, officiales, terrigene et subditi ordinis nostri iurisdicionem pro parte exercentes, qui fuerint requisiti,
ad restitucionem eorum cum rebus suis et bonis omnibus eisdem dominis sine mora, difficultate et contradiccione teneantur.
Idem ordo per omnia in rusticis, colonis, tabernatoribus, scultetis, ortulanis et aliis similibus personis terrarum nostrarum
predictarum ad regnum et ducatos
a predictos fugientes observetur nec decetero taliter acceptantur aut servantur fugientes
6, hoc adiecto, si dicti rustici, coloni, tabernatores, sculteti, ortulani et alie similes persone utriusque sexus, quocumque
parte indebito a dominis suis propriis illibere recesserint sine ordine et condigna satisfaccione, iuxta vim, modum et formam
inferius scriptis
a restitui tenebuntur, videlicet, ut prefertur, qui sine debito tempore recesserint, ad hereditates dominorum extraneorum aut
terrigenarum terrarum Prussie et aliorum etc. venientes, fruges et alia victualia, pecura
a et pecudes aut quevis suppellectilia domus acquirerent et haberent segetes, que
a iam in agris haberent seminatos
a, semina heredi ville remanebunt ex integro, fruges autem, quas haberent in allodiis, acervis trituratos
a, sive non trituratos
a, levabunt ex integro cum aliis bonis ibidem acquisitis, soluto censu domino heredi ville. Casu vero, si dicti kmethones agros,
ad quos recesserant, non haberent seminatos, tunc dimidietatem frugum omnium, tam in allodiis, quam acervis, eciam contrituratis,
ipsi domino et heredi ville remanebunt et reliquent. Si autem dominus ville ipsum kmethonem aut aliam similem personam racione
censsus anni presentis vellet arrestare, dicens ipsum libertatem non habere, tunc scultetus sive advocatus ville cum suis
scabinis periurabunt aut prestabunt iuramentum, quod kmetho aut kmethones non haberent libertatem et post iuramentum prestitum
kmetho vel kmethones censum persolvent. Si vero ipse dominus ville ipsum vel ipsos kmethones asserit debitorie obligatos,
sed dicens eis aliqua mutuasse, idem heres et dominus ville suum debitum periurabit et post factum iuramentum kmetho vel kmethones
debita persolvent per bona sua ibidem acquisita. Sed si contingeret, quod ipsi kmethones, sculteti, tabernatores ortulani,
rustici et alii bona sua perderent et nullas haberent possessiones, tunc a dominis et heredibus suprascriptis absoluti libere
ad dominos, a quibus recesserant, et ad propria debent restitui et reverti. Tempore vero messis, si talia contingerent, tunc
kmethones omnia bona eorum et fruges metere debent et post messem domino heredi medietatem dare tenebuntur omnium frugum.
Si autem in casu contingat aliquem masculum de Regno Polonie in terra Prussia uxorem, virginem vel viduam accipere, talis
uxorem accipiens, pari modo priorum kmethonum sit cum uxore et omnibus bonis, agris et possessionibus restituendus. Sed uxor
de villa exiens septem marcas exiles numeri et monete Prutenicalis relinquat, si se eadem bona ad maiorem summam extendant,
si minora bona ipsius uxoris fuerint quam septem marce, omnia bona uxor preter vestimenta sua relinquat, maritus vero omnia
bona sua libere accipiat. Si vero dominus ville utrarum parcium Regni Polonie et terrarum Prussie pro restimendo uno vel pluribus
kmethonibus requisitus per aliquam parcium fuerit et requisitus habere se kmethonem negaverit, non tamen negacione facta kmetho
vel kmethones obmittantur. Si negans iuramentum prestabit corporale, quod talis vel tales kmethones non de mandato nec de
consilio ipsius nec eciam scit, quomodo recessit vel recesserunt. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum
sigilla nostra presentibus sunt appensa. Actum et datum in Torun, in pretorio, loco superiori consolatus Thoronensis, anno
nativitate
a Domini M
o quadringentesimo tricesimo septimo, feria secunda in octava sancti Johannis Baptiste etc.
atak Kop.
bo formie zob. Słownik łaciny średniowiecznej w Polsce, t. 4, s. 419
1Jarand z Brudzewa, Grabi, podczaszy brzeski 1402, stolnik 1403, chorąży inowrocławski 1408, Grunwaldczyk, starosta inowrocławski
1417, wojewoda tamże 1426/27, potem wojewoda sier. 1439, zm. 1452 (PSB III s. 6-8; ib. X s. 612; Spisy sier.).
2Abraham Głowacz ze Zbąszynia, zob. wyżej, nr 1393/3.
3Konrad von Erlichshausen komtur Starogardu Chełmińskiego, potem 1441-49 wielki mistrz, zm. 1449.
4Jan Bażyński, von Baysen, późniejszy przywódca Związku Pruskiego, gubernator Prus z ramienia Kazimierza Jagiellończyka 1454,
zm. 1459 (M. Biskup, w: Ludzie pomorskiego średniowiecza, Toruń 1981, s. 13-22).
5Wielkim mistrzem był 1422-41 Paweł von Russdorf (zm. 1441).
6Fragment tekstu od rustici do fugientes stanowi prawie dokładny przejątek z tekstu pokoju brzeskiego z 31 grudnia 1435, por. E. Weise, Die Staatsverträge des Deutschen
Ordens in Preussen im 15. Jahrhundert, Bd. I, Königsberg (1938), s. 205, par. 15. Paragrafu tego nie ma w wydaniu polskim:
Volumina legum I, s. 61 (col. 135). Tekst z 1435 r. stanowi zresztą tylko nieznaczne przetworzenie odpowiedniego paragrafu
traktatu pokoju melneńskiego z 1422 (E. Weise, o. c., s. 161, par. 10). Ani traktat melneński, ani brzeski wśród kategorii
ludności chłopskiej nie wspominają jednak tu wymienionych sołtysów.
Dokument Nr 1429
Poznań, 5 lipca 1437
Biskup poznański nadaje biskupią wieś Orkowo w dożywocie kanonikowi Jakubowi z Grądów.
Kop.: Poznań, AAP, CP 28 (Acta capituli Posn.), k. 183-183v. Wpis w 1437 r.
Stanislaus Dei gracia episcopus Poznaniensis
1 significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quod requirentibus fidelium serviciorum meritis nobis et ecclesie
nostre Poznaniensis predicte per honorabilem virum Jacobum de Grandi canonicum necnon vicarium in spiritualibus et officialem
ecclesie nostre Poznaniensis generalem
2 multipliciter et utiliter impensis et imposterum Deo propicio propensius impendendis, horum intuitu volentes eidem Jacobo
recompensam facere specialem, sibi tamquam bene merito de consilio et consensu venerabilium fratrum nostrorum, dominorum capituli
dicte ecclesie nostre Poznaniensis in capitulo generali die date presencium capitulariter congregatorum, villam Orkowo nostre
mense episcopalis
3 cum omnibus et singulis ipsius ville utilitatibus, fructibus, censibus, redditibus, proventibus, pertinenciis et obvencionibus
universis ad ipsam villam Orkowo quomodolibet spectantibus, quibuscumque nominibus censeantur, cum omni iure et dominio, nichil
pro nobis in eadem villa iuris vel dominii penitus reservantes, eciam cum piscaturis, pratis, molendinis, borris, fluminibus,
lacubus, silvis et nemoribus in limitibus dicte ville consistentibus graciose donamus, damus, contulimus et assignamus cum
effectu per presentes liberaliter et expresse, per ipsum Jacobum canonicum nostrum premissa omnia et singula tenenda, habenda,
possidenda, tollenda, utifruenda, pro usu beneplacito convertenda annis singulis tamdiu, quamdiu perseverenciam seu vitam
duxerit in humanis, ita quod ipso exuto corpore ad mensam nostram vel successorum nostrorum prefata omnia et singula revertentur
et nobis viventibus licebit pro edificiis et omni alio usu ligna cuiuslibet generis et speciey ad voluntatem excidere et educere,
pisces aliquando pro nostra tantummodo necessitate piscari. Harum quibus nostrum et dicti capituli nostri sigilla sunt appensa
testimonio literarum. Actum et datum Poznanie feria sexta infra octavas beatorum Petri et Pauli Appostolorum, presentibus
et consencientibus venerabilibus et honorabilibus viris, dominis Mathia Drya decano
4, Nicolao de Glamboczecz Poznaniensi
5, Johanne Srzemensi
6, Johanne Drzewiczski Warschouiensi archidiaconis
7, Nicolao Gorka cancellario
8, prelatis, necnon Johanne de Czechel
9, Jaroslao Cancolewski
10, Nicolao Slupkone
11, Thoma
12, Hectore
13, magistro [
k. 183v] Strzeschkone
14, Mathia Wronczinski
15, Jacobo Wyganowski
16, Nicolao Czotczany
17 et Nicolao Cocoschka canonicis
18 ecclesie prefate Poznaniensis in loco capitulari in dicta ecclesia Poznaniensi sito anno nativitatis Domini millesimo quadringentesimo
tricesimo septimo.
1Stanisław Ciołek zob. wyżej, nr 1388/6.
2Jakub z Grądów, zob. wyżej, nr 1389/1.
3Orkowo par. Radzewo, na pn. od Śremu (Koz. 2 s. 550).
4Maciej Dryja i Mikołaj z Głęboczka, zob. wyżej, nr 1391/3, 14.
5Maciej Dryja i Mikołaj z Głęboczka, zob. wyżej, nr 1391/3, 14.
6Jan syn Bogusława z Twardowa (w Kaliskiem) archidiakon śremski 1435-39, kanonik pozn. i pleban w Dolsku 1440-67, oficjał pozn.
1446-47, zm. 1467 (Now. I s. 719, II s. 238, 411 n.).
7Jan syn Bogusława z Drzewicy kanonik pozn. 1431, wikariusz generalny pozn. 1433-35 archidiakon warszawski 1434-52, prepozyt
kolegiaty warszawskiej 1452, zm. 1469 (Now. II s. 210, 229, 237 n.).
8Mikołaj z Górki, Jan z Czechla i Jarosław z Kąkolewa, zob. wyżej, nr 1391/5, 8, 16.
9Mikołaj z Górki, Jan z Czechla i Jarosław z Kąkolewa, zob. wyżej, nr 1391/5, 8, 16.
10Mikołaj z Górki, Jan z Czechla i Jarosław z Kąkolewa, zob. wyżej, nr 1391/5, 8, 16.
11Mikołaj syn Jana Słupka ze Studzieńca, zwany też Słupkiem, student prawa w Pradze 1408, kanonik pozn. 1418, gnieźn. 1426,
pleban w Biezdrowie i w Szamotułach, zm. 1442/43 (Now. I s. 735; Kor. III s. 546-547; MPHV s. 956; Bullarium Poloniae III
nr 1303).
12Tomasz Strzępiński albo Tomasz z Kościoła, zob. o nich wyżej, nr 1391/23 lub 1388/9.
13Hektor z Koźmina i Strzeszek z Ułanowa, zob. wyżej, nr 1389/15, 11.
14Hektor z Koźmina i Strzeszek z Ułanowa, zob. wyżej, nr 1389/15, 11.
15Maciej Wronczyński kanonik pozn. 1428-37 (KDW V nr 489; Acta capitulorum II nr 1022), zapewne ident. z plebanem we Wronczynie
(na pn.-zach. od Pobiedzisk - Koz. 1 s. 365, 5 s. 495), wyst. tam 1413-26 (KDW IX nr 1236/23).
16Jakub Wyganowski i Mikołaj Ciotczany, zob. wyżej, nr 1389/18, 14.
17Jakub Wyganowski i Mikołaj Ciotczany, zob. wyżej, nr 1389/18, 14.
18Mikołaj Kokoszka syn Mikołaja z Dobieszewa (na zach. od Kcyni) student UJ 1404, pleban Św. Marii Magdaleny w Poznaniu 1413-15,
pisarz starościński w Poznaniu 1412-14, pleban w Śremie 1419-44, kanonik pozn. 1429, zm. 1444 (KDW IX nr 1170/11).
Dokument Nr 1430
Gniezno, 23 lipca 1437
Stanisław z Mierucina sędzia polubowny rozsądza spór pomiędzy bożogrobcami gnieźnieńskimi a Janem Czechowskim o korzystanie
z jeziora Jezierzany.
Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Gniezna I/155 (kopiariusz bożogrobców gnieźn. z XVI w.), k. 16-17. Tytuł: Literae concordie super magno lacu Jezierzani inter venerabilem dominum Nicolaum ecclesiae Sancti Joannis ante Gneznam praepositum
et nobilem dominum Joannem Czechowsky.
Nos Stanislaus de Myruczyno castellanus Kxiaznensis et burgrabius Gneznensis
1, iudex per magnificum dominum Raphaelem de Goluchowo succamerarium Kalisiensem et capitaneum Maioris Poloniae generalem
2 specialiter locatus et deputatus, causae infrascriptae ac etiam aliarum causarum, praesidentes dicto iuditio
a dicti domini capitanei, circa ipsum dominum capitaneum met necnon aliorum praesentiam ibidem existentium considentes, videlicet
strennuorum et nobilium dominorum
b-cBogusio de Budzyslaw subiudice Calisiensi3, Nicolao Piaskowsky4, Mathia Rogalynsky
5 et aliorum quamplurimorum fidedignorum, componentes amicabiliter ac etiam iuditialiter sententiantes, composuimus, amicabiliter
sententiavimus et adiudicavimus tanquam veri, iusti et amicabiles compositores et arbitri hanc concordiam et compositionem
firmiter, inviolabiliter et in perpetuum duraturas inter venerabilem ac religiosum dominum Nicolaum praepositum Sancti Joannis
ante Gneznam
6 necnon fratres totius conventus ibidem ordinis Sancti Sepulchri Dominici ex una et nobilem dominum Joannem Czechowsky
7 et suos successores partibus ab altera, pro differentiis, litibus, gverris, displicentiis et controversiis inter ipsos de
utraque parte suscitatis et exortis in hunc, qui sequitur, modum: primo, quod praefato domino praeposito et suo conventui
duas literas, unam adiudicatoriam, aliam vero arbitralem et domini capitanei super lacum dictum Jezierzani
8 canentes, circa robur ipsarum et vigorem in perpetuum remansimus ipsis robur perpetuae firmitatis decernentes, ita tamen,
quod in nullo iure debent tangi aut violari, tam late, longe et profunde, prout praedictae literae canunt et demonstrant.
Praefato autem domino Joanni Czechowsky et ipsius posteritati adiudicavimus et sententiavimus, quod debet piscare [
k. 16v] pisces cum rethi dicto vulgariter zaiastka cum una cimba navigando alias zaiezdzacz per octo annos seu per decursum octo annorum et ibi non debent fieri stramina nec alia instrumenta dicta kliepi, solum prout spectat ad dictum rethe zaiazdka et hoc debet trahere ad suum littus pro sua duntaxat mensa vel ad suum adventum. Elapsis autem praedictis octo annis peramplius
piscare non debet sub pena vallata centum marcarum. Si autem contigerit, quod praefatus dominus Joannes Czechowsky aut sui
posteri dicta bona hereditaria venderet aut alienaret infra dictos octo annos, tunc ammodo nullus penitus suus successor mox
venditione aut emptione facta vigorem piscandi ibidem in dicto lacu habebit, sed super dictum dominum praepositum et suum
conventum debet redire et devolvi pleno iure. Insuper omnes cittationes
d, quibuscumque fuerant cittati
e de utraque parte ac etiam homines ipsorum, videlicet vulnera, iurgia, gverras et alias omnes discordias inter ipsos cassamus,
annullamus in perpetuum et mortificamus in nihilum redigentes tenore presentium mediante, et hoc specialiter debet tenere
sub poena vallata predicta centum marcarum. Adiudicavimus insuper et sententiavimus ipsi domino Joanni Czechowsky et ipsius
successoribus legittimis piscaturam cum rethe, vulgariter przewloka, quodquidem rethe debet habere triginta passus, vulgariter sanzonow, in longitudine et non minus, et in profunditate debet habere dictum rethe, prout consuetum est fieri in aliis lacubus circa
Powydz
9 et hoc a limitibus villae Velmycza
10 usque ad sepem Alberti Piotrowsky
11, ubi iam ministerialis de consensu parcium supradictarum et iudicis palum pro signo posuit, infixit et limitavit loco granitierum.
Quam vero piscaturam cum dicto rethe przewloka exercebunt a festo Paschae usque ad festum sanctae Heduigis [
15 X] ad partem ipsius cum manibus duntaxat trahendo, quod solum duo homines trahere possunt, quilibet in propria cimba, et non
instrumento, quod dicitur colowrot. Item predicto Joanni Czechowsky et ipsius successoribus adiudicavimus piscaturam cum gulgustris,vulgariter vienczierzmy, in dicta parte ipsius, non excedendo ultra arundines pro mensa ipsius et cum hamis parvis in rippa stando, cancros vero
cum vatha alias zabrodnią et cum lucerna seu facibus in dicta rippa potest et debet piscare a dictis limitibus Velmicza usque ad fluvium, qui ducit
ad vadum, vulgariter do brodv, qui lacus mediat inter dictum lacum Jezierzani et inter Lawyczno
12. Item adiudicavimus, quod predictus dominus Joannes Czechowsky racione medie partis narth vulgariter dicti tribus diebus in septimana debet piscare cum tribus retibus, vulgariter slapyczamy, videlicet feria quarta cum tribus, feria sexta cum tribus et sabbato cum tribus pro mensa dicti domini Czechowsky et ipsius
successoribus in parte eius circa hereditatem Piotrowo
11 [
k. 17]. Item predicto domino Joanni Czechowsky adiudicavimus medietatem fluvii ex parte ipsius et medietatem domino praeposito
et suo conventui ad aliam partem Jezierzani, ita tamen, quod nulla partium debet sepire fluvium et impedire transitum aquae
et piscium, sed quod via in dicto fluvio remaneat sic, ut possent se duae cimbae preterire. Nos itaque attentis ipsorum controversiis
ex utraque parte et differentiis, cupientes iurgia huiusmodi inter ipsos exorta suffocarre, quae ex convicinitate hereditatum
confinantium solebant mutuo plerumque evenire, huiusmodi contractum sententiavimus, mediavimus et amicabiliter composuimus
et presentibus arbitramus et mediamus sub vadio supradicto robur perpetue firmitatis obtinere, super quod ambae partes adiudicatum
solverunt. Actum et datum Gneznae feria tercia in crastino beatae Mariae Magdalenae anno Domini millesimo quadringentesimo
tricesimo septimo, sigillo nostro presentibus in fidem, testimonium et evidentiam pleniorem subappenso, per manus nobilis
Thome de Slawno notarii etc.
13
atak Kop.
b-ctak Kop. (abl. zamiast gen.)
dtak Kop., zapewne zamiast certationes Or.
etak Kop., zapewne zamiast certati Or.
1Mierucin par. Parlin, na pn. od Mogilna (Koz. 1 s. 173). Stanisław z M. i Czołnochowa burgrabia nakielski ok. 1425, kal. 1426-28,
1430-32, 1437-39, gnieźn. 1437 (tutaj), kasztelan ksiąski 1436-39, zm. 1439/40 (GUrz. s. 177).
2Rafał z Gołuchowa, zob. wyżej, nr 1406/1.
3Budzisław Kościelny, wieś par. na pn.-zach. od Kleczewa (Koz. 4 s. 84). Bogusław z B. i Kruchowa (na pn. od Trzemeszna) wyst.
już 1414 (KDW VII nr 741/5), podsędek kal. 1431, zm. 1440-42 (Spisy wlkp.).
4Mikołaj z Piaskowa, zob. wyżej, nr 1426/4.
5Rogalin par. Rogalinek, pomiędzy Kórnikiem a Mosiną (Koz. 3 s. 134). Maciej wyst. od 1419 (SHGWlkp.).
6Mikołaj prepozyt bożogrobców gnieźn., zob. wyżej, nr 1399/1.
7Czechowo par. Jarząbkowo, na pn.-zach. od Gniezna (Koz. 4 s. 139). Jan (i z Jarząbkowa) wyst. także 1426 (KDW V nr 435) oraz
1439 (Łaski, Liber beneficiorum I s. 37), nie wiemy czy ident. z Janem wyst. 1456-73 (SHGWlkp.).
8Jezioro Jezierzany (koło wsi tejże nazwy, dziś nie istniejącej, par. Strzyżewo Kościelne, zob. KDW VIII nr 787/3, 925/7),
na pn.-wsch. od Gniezna, koło Piotrowa, może dziś Jez. Wełnickie (ib. IX nr 1250/8).
9Powidz, miasto królewskie w powiecie gnieźn.
10Wełnica par. Jankowo Dolne, na pn.-wsch. od Gniezna (Koz. 1 s. 343-344).
11Piotrowo par. Św. Michała w Gnieźnie, wieś dziś nie istniejąca, na pn.-wsch. od Gniezna. Wojciech wyst. 1421-43 (SHGWlkp.;
KDW VIII nr 925).
12Ławiczno par. Św. Michała w Gnieźnie, wieś dziś nie istniejąca, w obrębie lasu wsi Dębowiec, na pn.-wsch. od Gniezna (KDW
VIII nr 925/11).
13Tomasz (zapewne ze Sławna par. Lubasz, na pd. od Czarnkowa), zapewne ident. z Tomaszem wyst. 1433-38, zob. wyżej, nr 1426/5.
Dokument Nr 1431
Poznań, 26 lipca 1437
Wymienieni panowie z Górki proszą biskupa poznańskiego Stanisława Ciołka o erygowanie ufundowanego przez nich kościoła parafialnego
w Kórniku.
Kop.: 1. Kraków, Bibl. PAN, rkps 9176, s. 126-128. 2. Tamże, rkps 9175, s. 500-501, obydwa w transumpcie jak dok. nr 1424.
Reverendissimo in Christo patri et domino, domino Stanislao
a-bDei gracia
episcopo Poznaniensi
c1, Nicolaus cancellarius, Vyschota
d prepositus eclesie Poznaniensis et Lucas heredes in Gorka nepotes sui debitam reverenciam cum prompta
e in cunctis beneplacita servitute. Reverendissime in Christo pater et domine, domine
f graciose
g. Consideravimus et in animis
h nostris sepe
a revolvimus, quam sit honestum et
i-jsaluti animarum
proficuum divinum cultum adaugere et ministros eidem cultui deputare dotatos, ea consideracione deliberavimus et decrevimus
eclesiam parrochialem in opido nostro Curnik, nuper per nos de nowa radice
k erecto
l, ad honorem omnipotentis Dei et gloriosissime Virginis Matris eius Omniumque Sanctorum et Beati Bartholomei Apostoli gloriosi
facere, dotare et cum adiutorio omnipotentis Dei edificare. Pro rectoreque sive plebano eiusdem eclesie in Curnik erigende
ł et successoribus eius ac pro eorum sustentacione de bonis nostris a Deo nobis
m collatis, bona infrascripta de certa nostra sciencia et bona deliberacione dedimus et
a con[
s. 127]tulimus
n, assignamus et donamus ac presentibus damus
o, conferimus, assignamus et donamus
p perpetuo irrevocabiliter et in ewm per ipsos rectores sive plebanos in Curnik
q habendum, tenendum et possidendum pacifice et quiete. Primo et principaliter octo marcas grossorum communis monethe
r, in quamlibet marcam XL
s octo grossos computando, per nos apud strenuum militem, dominum Nicolaum de Pleschewo
t vexilliferum
u Calisiensem, in et super tota
a hereditate sua Potarsicze
v, pro centum minus duabus marcis in reempcionem sive titulo reempcionis
w emptas et comparatas et ad
x-yid pyum
opus per nos deputatas. Item unum mansum
z agri iacentem inter
ź agros opidanorum [
s. 501] ibidem in Curnik cum prato ad ipsum mansum pertinente
aa. Licebit
ab autem plebano in Curnik et successoribus eius habere unum proprium
a piscatorem in lacu, qui consistit circa opidum Curnik, qui pro necessitate et usu plebani pisces in
ac eodem lacu libere cum omni genere rethium
ad piscari libere poterit. Item similiter damus aream pro dote sive domo pro
a plebano, pro vicario et scola penes eclesiam predictam cum uno orto competenti retro aream plebani. Insuper licebit
ae plebano pro tempore existenti in Curnik pro edificiis domus sue et foco
af ligna
ag-in borris
-ah nostris, in quibus opidani nostri predicti consueverunt
ai, pro usibus eorum ligna excidere
aj, tollere, deducere et excidere
ak. Quare vestre
al reverendissime
a paternitati humiliter
ał et devote supplicamus, quatenus vestra reverendissima paternitas auctoritate vestra ordinaria eclesiam predictam in Curnik
attenta ipsius opportunitate
am in opido dicto Curnik erigere
an et fundare ac census predictos et
ao alia bona sic, ut premittitur, per nos eidem eclesie
a donata, data et assignata, pro rectoribus sive plebanis eiusdem eclesie et eorum sustentacione [
s. 128] confirmare, incorporare, unire et annectere dignemini misericorditer et benigne, prout ad officium vestrum pastorale spectat
et pertinet premium
ap ab Altissimo recepturi. Datum Poznanie feria sexta in crastino beati
aq Jacobi Apostoli gloriosi anno Domini millesimo
ar quadringentesimo tricesimo septimo, nostris sigillis communibus subappensis
as.
a-bbrak Kop. 2
cPoznaniensem Kop. 2
dVischota Kop. 2
epromta Kop. 2
fbrak Kop. 1
ggreciose Kop. 2
hetc. Kop. 2
i-janimatum saluti Kop. 2
kdicze Kop. 2
lerrecto Kop. 2
łer(i)gendi Kop. 2
mvobis Kop. 2
nintullimus et Kop. 2
odonamus Kop. 1
pdamus Kop. 1
qKurnik Kop. 2
rmonet Kop. 2
squadraginta Kop. 2
tPleschovo Kop. 2
uvexiliferem Kop. 2
vPotarszycza Kop. 1
wirempcionis Kop. 2
x-yillud primum Kop. 2
zmensum Kop. 2
źante Kop. 2
aapertinentes Kop. 2
ablicebat Kop. 2
acde Kop. 2
adretum Kop. 2
aeliceat Kop. 2
affoce Kop. 2
ag-ahei nominis Kop. 2
aiconsuerant Kop. 2
ajexcedere Kop. 2
aktak Kop. 1 i 2
alvestra Kop. 2
ałhumilliter Kop. 1
amoportunitate Kop. 2
anerrigere Kop. 2
aoac Kop. 1
appienium Kop. 2
aqsancti Kop. 2
armillessimo Kop. 2
assub ipsa Kop. 2
1Por. wyżej, dok. nr 1424, tam też objaśniono wszystkie osoby i miejscowości. Por. też niżej w tej sprawie dok. nr 1432.
Dokument Nr 1432
Kórnik, 4 sierpnia 1437
Biskup poznański eryguje kościół parafialny w Kórniku.
Kop.: 1. Kraków, Bibl. PAN, rkps 9176, s. 121-129. Tytuł: Curnik. 2. Tamże, rkps 9175, s. 494-502. Tytuł: Erreccio ecclesie parochialis in Curnik dotata per Gorka cancellarium Poznaniensem. Obydwie kop. w księgach formularzowych, j. w. nr 1381.
Uw.:Wyd. opieramy na Kop. 1, uwzględniając tylko istotne odmianki Kop. 2.
In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Stanislaus Dei et Apostolice Sedis gracia episcopus Poznaniensis
1 ad ea, que cultus divini incrementum et personarum eidem cultui deputatarum augmentum respiciunt, ferventi desiderio intendimus
illisque, ut illibata existant
a robur perpetue
b firmitatis impertimur. Sane cum
c-dvenerabiles viri
, dominus Nicolaus cancellarius
1, Vyschotha
e prepositus eclesie nostre Poznaniensis
1 et Lucas heredes de Gorka nepotes ipsius domini cancellarii
1, rebus nolentes incumbere perituris, sed ea operari in terris, quorum fructus perseverat in celis [
s. 495] ac cibum, qui non poterit, sed permanet in eternum facere. Salutique suarum et parentum suorum volentes occurrere, ut
f iugis diva
g memoria eos semper in conspectu comendet divine maiestati
h, eclesiam parrochialem in opido Curnik
1 nostre diocesis ad honorem
i-jDei omnipotentis
et specialiter sub titulo et vocabulo gloriosissime Virgini
k Matris Marie necnon Omnium Sanctorum et Beati Bartholomei Apostoli gloriosi, quem specialem patronum illi eclesie ipsis elegerunt
pyo affectu ducti et
b zelo devocionis accensi, erigi et fundari intensis desideriis desiderabant, pro rectoreque sive plebano eiusdem eclesie in
Curnik, qui pro tempore fuerit ac ipsius sustentacione de bonis ipsis a Deo collatis, in primis octo marcas communis monethe,
in quamlibet marcam XL octo grossos computando, in et
b super tota villa Potarszycze
11 pro centum marcis minus duabus aput strennuum militem, dominum Nicolaum vexilliferum Calisiensem, [
s. 122] heredem de ibidem per ipsos in reempcionem emptas et comparatas, prout in privillegio seu litera
b obligatoria
ł-inferius descripta
-m hec lacius continentur, et alia bona hereditaria, prout in privillegio donacionis ipsorum plenius sunt descripta, quod similiter
hic inseri et de verbo ad verbum inscribi fecimus et decrevimus, in dotem et titulum eiusdem eclesie in Curnik dederunt, donaverunt,
assignaverunt et pyo desiderio contulerunt, per ipsos rectores sive plebanos
n-oin Curnik
perpetuis temporibus tenendum, habendum et possidendum ac tenenda, habenda et possidenda, nichil iuris et proprietatis in
eisdem pro se et successoribus ipsorum
b reservantes, supplicantes nobis humilliter et devote, quatenus ex causis predictis dictam eclesiam in Curnik erigere et fundare
ac dotacioni supprascripte tamquam [
s. 496] pyo et animarum saluti operi proficuo, consensum et assensum nostros prebere auctoritateque nostra ordinaria auctorizare
dignaremur. Nos itaque Stanislaus episcopus suppradictus divinum cultum nostris temporibus et ex post cupientes et volentes
adaugeri, prout ex debito officii nobis commissi tenemur in nostra diocesi et sumus astricti, quantum cum Deo possumus, attentis
multis differenciis inter ipsos nepotes domini Nicolai cancellarii et nobiles heredes de Bnyn
2 diu satore
p zyzanie procurante suscitatis et occasione dicti opidi motis, propter quas opidani in Curnik in percipiendis eclesiasticis
sacramentis multa passi [
s. 123] sunt incomoda et maxime cum opidum predictum Curnik de nowa radice sit erectum et constructum, in quo necesaria
q eclesia parrochialis tamquam in loco insigni, poni et edificari debent, ad quod videndum et loci competenciam conspiciendum
b honorabiles fratres nostros dominos
r Jacobum de Grandi vicarium et officialem
3 et Nicolaum Szrzemsky
s4 canonicos Poznanienses miseramus, qui conspectis eisdem differenciis et possibilitate loci nobis fidelem fecerunt relacionem,
huiusmodi eclesiam parrochialem in Curnik fundavimus, ereximus et tenore presencium auctoritate nostra ordinaria fundamus
[
s. 497] et erigimus donacionemque et dotacionem sic, ut premittitur, per ipsos dominum Nicolaum cancellarium et suos nepotes factam
et factas, approbamus, ratificamus et confirmamus et tenore presencium approbamus, ratificamus et confirmamus ac ratas et
gratas habemus. Et dicte eclesie eiusdemque rectoribus, qui pro tempore fuerint, census et bona in privillegiis descripta
incorporavimus, univimus et
n-oannexuimus ac tenore presencium incorporamus, unimus et
annectimus iure perpetuo, hoc tamen addito, quod eclesia parrochialis in Bnyn in suo iure non fraudetur, ut missalia et decimas
allodiales, que proveniebant et pertinebant ante distribucionem agrorum allodii heredum in Curnik eisdem opidanis ad eclesiam
parrochialem in Bnyn ex anthiqua consuetudine, modo et futuris temporibus pertineat et proveniat ad dictam eclesiam in Bnyn
et ad eius rectores, demptis iuribus parrochialibus in dicto opido Curnik et villa Candzemino
t5, ut puta baptismo et sepultura christiana, que propter causas premissas ad eclesiam in Curnik ascribimus perpetuo et in ewm,
aliis tamen iuribus eclesie in Bnyn in nullo derogantes [
s. 124] iure patronatus eclesie parrochialis predicte in Curnik predicto domino Nicolao cancellario, nepotibus suis predictis et
suis successoribus legittimis in posterum et in ewm reservantes, quodque eclesia predicta vacante in Curnik
u-vnon alii sive alius nisi possessores sive possessor et heredes in Curnik
debet et debebit rectorem huiusmodi presentare, volentes et tenore presencium decernentes, quatenus huiusmodi census, proventus
et obvenciones ac alia bona sic, ut premittitur, per ipsos dominos fundatores sive dotatores [
s. 498] eidem eclesie et eius rectoribus pro tempore constitutis dati, donati et assignati et per nos modo premisso incorporati
iuribus, privillegiis et immunitati eclesiasticis subiaceant et gaudeant quociens, tociens necesse fuerit, et quod ad forum
eclesiasticum pro exigendis eisdem censibus, obvencionibus sive aliis quibusvis bonis specialis habeatur recursus. Verum quidem
si in futurum contingat predictum dominum Nicolaum vexilliferum Calisiensem censum
w octo marcarum iam dictum secundum consuetudinem terre redimere, extunc volumus et tenore presencium decernimus, quod prefati
domini Nicolaus cancellarius et nepotes sui seu eorum successores et heredes in Curnik cum consensu plebani et plebanus cum
consensu heredum alium censum similem pro eisdem centum minus duabus marcis pro usu plebani in Curnik ement, comparent et
disponant et pro aliis usibus eclesie predicte sive plebano pro tempore existenti in toto comittant. Alias autem omnes et
singulas donaciones, quas ipsi domini Nicolaus cancellarius et sui nepotes inspirante Domino ipsi
x eclesie in Curnik seu
b alie quevis persone seculares seu spirituales fecerint, ratas et gratas habemus et habere volumus [
s. 125] ac ipsas ac si facta fuissent, confirmamus et ratificamus. Tenores vero privillegiorum superius expressorum secuntur et
sunt tales. Et primo privillegii octo marcarum:
[
następuje dok. Rafała z Gołuchowa z daty: Kalisz, 10 maja 1437 - wyżej, nr 1424].
[
s. 126] Tenor vero privillegii dotacionis sequitur et est talis: [
s. 500]
[
następuje dok. panów z Górki z daty: Poznań, 26 lipca 1437 - wyżej, nr 1431].
[
s. 128, s. 501] In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes nostras literas sive presens publicum instrumentum huiusmodi
nostram ereccionem et confirmacionem in se continentes seu continencia exinde fieri et per notarios publicos infrascriptos
huiusmodi cause
n-ocoram nobis
scribas scribi et subscribi mandavimus nostrique appensione sigilli iussimus communiri. Actum et datum in Curnik anno Domini
millesimo quadringentesimo tricesimo septimo, indicione quintadecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini
nostri, domini Eugenii divina providencia pape quarti anno septimo, die vero
b Solis quarta mensis Augusti, presentibus [
s. 502] venerabilibus et honorabilibus ac nobilibus viris, dominis Jacobo de Grandi canonico et vicario in spiritualibus nostro
3, Philipo decretorum doctore, custode Curzelouiensi
y6, Sbiluto
z de Vrbanowo canonico Vnyeowyensi
aa7, Jacobo Przaszmowsky
ab plebano in Dolsko
8, Bogussio de Rochuthi
b9, Czolkone filio Vigandi
10 et Alberto Vorowsky
ac11, testibus ad premissa vocatis et rogatis.
Et
x ego Johannes Alberti
b de Iuni Wladislauia clericus Wladislauiensis diocesis, imperiali auctoritate notarius
12, quia predictis eclesie dotacioni ac ipsius ereccioni, confirmacioni et consecracioni aliisque omnibus et singulis premissis,
dum
b sic fierent et agerentur, unacum prenominatis testibus ac collega meo infrascripto presens interfui eaque sic fieri vidi
et audivi ac in hanc formam
n-opresens instrumentum ereccionis publicam
redegi
ad, aliis tamen occupatus arduis negociis presentes scribere per alium fidelem procuravi, signo et nomine meis solitis et consuetis
me consignando, in fidem et testimonium omnium premissorum unacum appensione sigilli reverendi in Christo patris, domini Stanislai
Poznanienis episcopi prefati et de mandato suo speciali.
[
s. 129] Et
x ego Miroslaus Benedicti de Bythyn clericus Poznaniensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius
13, quia predictis eclesie dotacioni ac ipsius erreccioni, confirmacioni et consecracioni aliisque omnibus premissis, dum sic
fierent et agerentur, unacum prenominatis testibus ac collega meo supprascripto presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi
ac in hanc publicam formam presens instrumentum erreccionis redegi allisque occupatus arduis negociis presentes scribere per
alium fidelem procuravi, signo et nomine meis solitis et consuetis consignando, in fidem et testimonium omnium premissorum
unacum appensione sigilli reverendi in Christo patris, domini Stanislai Poznaniensis episcopi prefati et de mandato suo speciali
14.
apersistant Kop. 2
bbrak Kop. 2
c-dvenerabilis vir Kop. 1
eWysschotha Kop. 2
fet Kop. 2
gdivini Kop. 2
hmaiestatis Kop. 1
i-jomnipotentis Dei Kop. 2
ktak Kop. 1 i 2
lPotarsicze Kop. 2
ł-minfrascripta Kop. 2
n-obrak Kop. 2
pdatore Kop. 2
qnecnon Kop. 2
rw Kop. 2 następuje fragment nie pochodzący najprawdopodobniej z tego dokumentu, ale będący wypisem z jakiś akt diecezjalnych:
canonici hic nominati non potuerunt facere totum capitulum, cum ad hoc mandatum vero habuerunt et sic episcopus fecit sub
consensu capituli, plebano eciam de Bnyn cond......... et eciam appellacione plebani pendente interposita et inde secuta a
tali errectione et nowa fundacione nec ita in signis locus Curnik sicut narratur et per consequens omnia hic per episcopum
facta approbata, erecta, confirmata, grata, habita ... fuerint facta et inde secuta sub consensu capituli contradicente plebano
in Bnyn.
srzemiky Kop. 2
tKandzemino Kop. 2
u-vbrak Kop. 1
wcentum Kop. 1
xbrak Kop. 1
yCiryclouiensi Kop. 2
zSbilutho Kop. 2
aaVyeyenensi Kop. 2
abParsnowasky Kop. 2
acWarawsky Kop. 2
adnastępuje etc. Kop. 2 i brak dalszego tekstu
1Por. wyżej, dok. nr 1424 i niżej, nr 1433, gdzie objaśniono osoby i miejscowości tu występujące.
2Bnin, miasto tuż na pd. od Kórnika (dziś część Kórnika). Kórnik leżał dotąd na terenie parafii bnińskiej.
3Jakub z Grądów, zob. wyżej, nr 1389/1.
4Mikołaj Dobieszewski pleban śremski, zob. wyżej, nr 1429/18.
5Kędziemino (?) osada dziś nie istniejąca pod Bninem i Kórnikiem (Koz. 2 s. 275, 8 s. 42; KDW II nr 718; Roty I nr 913; Acta
capitulorum II nr 1262).
6Filip, zob. wyżej, nr 1407/8.
7Zbylut syn Piotra z Urbanowa (na pd. od Opalenicy) pleban w Brodach 1421-58, kanonik uniejowski 1437 (tutaj), pozn. 1441,
zm. 1458 (Now. I s. 461, 462; KDW VIII nr 775/5).
8Jakub Prażmowski, zob. wyżej, nr 1427/4.
9Bogusz z Koszut, Pierzchna i Górki wyst. 1413-50 (KDW IX nr 1186/6).
10Wigand z Powsina był bratem biskupa Stanisława Ciołka; nie wiemy o którego z licznych bratanków biskupich tu chodzi, por.
O. Jardetzky, The Ciolek of Poland, Graz 1992, s. 208-209.
11Zapewne z Worowa, wsi par. na Mazowszu, w Grójeckiem.
12Jan syn Wojciecha z Inowrocławia notariusz publiczny w Gnieźnie od 1432 (Not. nr 170), pisarz przy Stanisławie Ciołku już
1436 (KDW V nr 588), także potem 1438-39 (ib. nr 629; Acta capitulorum II nr 1071, niżej, nr 1563/8, potem 1446 przy kardynale
Zbigniewie Oleśnickim (KDM IV s. 452).
13Bytyń, wieś par. na zach. od Poznania. Mirosław syn Benedykta, student UJ 1425, wikariusz w katedrze pozn. 1429, pleban w
Radzimiu 1431, kanonik pozn. 1437-52, zm. 1452/53 (Now. I s. 726, II s. 375; SHGPoz. I s. 166). Jako notariusz publiczny wyst.
tylko tutaj i w dok. następnym.
14Now. II s. 84 podaje (za aktami kapituły pozn.), że dok. niniejszy został umocniony pieczęcią biskupią 14 listopada 1437,
już po śmierci Stanisława Ciołka, który zm. 10 listopada 1437.
Dokument Nr 1433
Kórnik, 5 sierpnia 1437
I. N. Połączenie kościoła parafialnego w Pierzchnie z kościołem w Kórniku.
Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9176 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 129-133. Tytuł: Sequitur aliud privillegium incorporacionis eclesie Pyrzchno ad eclesiam parrochialem in Curnik.
In nomine Domini amen. Anno a nativitate eiusdem millesimo quadringentesimo tricesimo septimo, indicione quintadecima, pontificatus
sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Eugenii pape quarti anno septimo, die vero Lune quinta mensis Augusti,
hora terciarum vel quasi, in castro Curnik Poznaniensis diocesis
1, in reverendi in Christo patris et domini, domini Stanislai Dei gracia episcopi Poznaniensis
1 nostrorumque notariorum publicorum infrascriptorum specialiter vocatorum et requisitorum ac testium inferius annotatorum
presencia, personaliter constitutus venerabilis vir, dominus Nicolaus cancellarius eclesie maioris Poznaniensis
1 et magnificus dominus Lucas, heredes de Gorka, nepos ipsius domini Nicolai cancellarii
1, coram prefato reverendissimo patre, domino Stanislao episcopo Poznaniensi exposuerunt, qualiter eclesia parrochialis in
Pyrzchno
2 de collacione ipsorum in diocesi Poznaniensi consistens adiaceret et confinaret cum ecclesia [
s. 130] parrochiali in Curnik, nuper per ipsum dominum Stanislaum episcopum Poznaniensem erecta, fere in spacio unius medii miliarum,
que in suis proventibus et facultatibus, ut asseruerunt, sufficienter habundaret et ut divinus cultus per ipsas augeretur
anhelantes, considerantes, quod rector sive plebanus in opido Curnik nowe ereccionis hiis bonis et facultatibus per ipsos
eidem eclesie competenter sustentari non posset, ideo prefato reverendissimo patri, domino Stanislao episcopo humiliter et
devote intensis desideriis supplicarunt, et quilibet eorum supplicavit, quatenus attentis hiis et aliis racionabilibus causis
per ipsos tunc allegatis auctoritate ordinaria dignaremur ad cultus divini augmentum pro sustentacione plebani in Curnik fructus
et proventus eiusdem eclesie in Pyrzchno eclesie predicte in Curnik et eius pro tempore rectoribus incorporare, unire, annectere
et inscribere perpetue et in ewm. Quiquidem reverendus pater, dominus Stanislaus episcopus Poznaniensis, peticiones prefatorum
Nicolai cancellarii et Luce nepotis sui attendens fore iustas iuri et racioni consonas, habitis super huiusmodi negocio cum
nonnullis f(rat)ribus suis, dominis prelatis et canonicis eclesie sue tunc secum presentibus aliquibus tractatibus, discretum
Stanislaum plebanum in Pyrzchno
2 ad presenciam suam legittime vocavit et recepto primitus ab eodem corporali ad sancta Dei ewangelia iuramento, quod in huiusmodi
incorporacione [
s. 131] seu unione eclesie sue in Pyrzchno nulla fraus seu simoniaca pravitas intervenerit, coram nobis notariis infrascriptis ipsum
requisivit, an huiusmodi unioni et fructuum eclesie sue in Pyrzchno pro eclesia in Curnik et eius rectoribus incorporacioni
vellet stare et consentire. Quiquidem Stanislaus plebanus in omnibus et per omnia predicte unioni consensit, quare idem reverendus
pater, dominus Stanislaus episcopus Poznaniensis auctoritate ordinaria predictos fructus, proventus sive obvenciones eclesie
parrochialis in Pyrzchno eclesie parrochiali in Curnik univit, annexuit, incorporavit et perpetuis temporibus inscripsit per
rectores sive plebanos pro tempore existentes in Curnik tenendos, habendos et pacifice possidendos, decernentes, ut decetero
in Pyrzchno eclesia mater et in Curnik filia nuncupentur, et plebanus deinceps in Pyrzchno non nominetur, sed ipsum in Curnik
cum dictis proventibus et obvencionibus idem dominus episcopus transtulit, transposuit et ordinavit decreto auctoritatis sue
interposito. Preterea, ne cura animarum parrochianorum utriusque sexus eclesie predicte in Pyrzchno racione huiusmodi unionis,
transposicionis et ordinacionis defraudetur ac in percipiendis ecclesiasticis sacramentis negligatur, idem reverendus pater,
dominus Stanislaus episcopus statuit et per hoc presens instrumentum decrevit, quatenus rector parrochialis in Curnik pro
tempore existens tenetur et tenebitur tenere, habere et ordinare semper absque negligencia unum presbiterum ydoneum sub nomine
et vocabulo vicarii sui, qui onera ipsius eclesie in Pyrzchno rectoribus inposita fideliter [
s. 132] et studiose supplebit, ut puta sacramentis ecclesiasticis omnibus homines utriusque sexus eidem eclesie annexos procurabit
et eisdem verbum Dei ipse vicarius in Pyrzchno sive plebanus in Curnik pro tempore constitutus pronuncciabit singulis diebus
dominicis et festivis, racione cuius ipsum vicarium plebanus in Curnik salariabit competenter. Sepulturam quoque christianam
non alibi nisi in dicta eclesia in Pyrzchno idem populus habebit ac pro b(e)n(e)diccione cacei
a, panis et oworum tempore paschcali
a ad eundem vicarium in Pyrzchno confugient, prout ab anthiquo consuetum est, aliis consuetudinibus consuetis et approbatis
semper salvis. Hec autem omnia et singula superius descripta ipse dominus episcopus Poznaniensis confirmavit, ratificavit
et approbavit. Super quibus omnibus et singulis prefati dominus Nicolaus cancellarius et Lucas nepos suus a nobis notariis
publicis infrascriptis petiverunt ipsis unum vel plura publicum seu publica instrumentum seu instrumenta fieri et confici.
Acta sunt hec anno, indicione, pontificatus, die et mense, hora et loco, quibus supra, presentibus venerabilibus et honorabilibus
ac nobilibus viris, dominis
3 Jacobo de Grandi canonico et vicario in spiritualibus nostro, Philipo decretorum doctore, custode Curzelouiensi, Sbilutho
de Vrbanowo canonico Vnyeouiensi, Jacobo Praszmowsky plebano in Dolszco, Bogussio de Koschuthy, Czolcone filio Vigandi et
Alberto Vorowsky, testibus ad premissa vocatis et rogatis [
s. 133].
Et ego Johannes Alberti de Iuni Wlad(islaui)a clericus Wlad(islauiensis) diocesis, imperiali auctoritate notarius, quia predictis
eclesie incorporacioni, annexioni, unioni, inscripcioni, iunccioni aliisque omnibus et singulis, dum sic fierent et agerentur,
unacum collega meo et testibus infrascriptis presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, ideo occupatus aliis arduis
negociis presens publicum instrumentum per alium scribam fidelem scribere procuravi, signo et nomine meis solitis et consuetis
in fidem et testimonium consignando.
Et ego Miroslaus B(e)n(e)dicti de Bythin clericus Poznaniensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notacius, quia predictis
eclesie incorporacioni, annexioni, unioni, inscripcioni, iunccioni aliisque omnibus et singulis, dum sic fierent et agerentur,
unacum collega meo et suprascriptis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, ideo occupatus aliis arduis
negociis presens publicum instrumentum per alium scribam fidelem scribere procuravi, signo et nomine meis solitis et consuetis
consignando in fidem et testimonium omnium premissorum.
atak Kop.
1Por. wyżej, dok. nr 1424, gdzie objaśniono tu występujące osoby oraz dok. poprzedni.
2Pierzchno, wieś par. na pn.-wsch. od Kórnika (Koz. 3 s. 29-30), nabyta na wyderkaf przez Wyszotę i Łukasza Górków w 1433 r.
(KDW IX nr 1314). O połączeniu z Kórnikiem zob. Now. II s. 359. Pleban Stanisław był potem (1447) plebanem w Czestramiu, gdzie
w tymże roku był oskarżany o przywłaszczenie sobie w Pierzchnie i sprzedaż kielicha oraz pateny (SHGWlkp.); w Czestramiu wspomniany
został jeszcze 1450 (SHGPoz. I s. 315). Z Pierzchna odszedł przed 1441 r. (Acta capitulorum II nr 1089).
3Wszystkie poniższe osoby wyst. również w poprzednim dok.
Dokument Nr 1434
Gniezno, 4 września 1437
Starosta generalny Wielkopolski nakazuje burgrabiemu kaliskiemu rozsądzić sprawę Stanisława z Włoszczowy(?).
Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Gr. 19, k. 36v-37. Wpis 9 września 1437. Bok karty wystrzępiony, powodujący ubytki tekstu.
Litera domini capitanei
1 ad dominum Iwonem de Czirmino burgrabium Kalisiensem
2 missa
a.
Nobilis domine, frater noster dilecte! Scire damus fraternitati vestre, quia nobilem Stanislaum de Wlosczewa
3 presencium ostensorem cum nobili Marco burgrabio seu procuratore Siradiensi
4 et Johannem Sczotrkowsky
5 ad presenciam vestri iudicandos remisimus et remittimus per presentes, qui hic coram nobis terminum pro quodam equo tercia
die post primum felicem nostrum in Kalis ingressum habuerunt. Ideo comittimus vobis per presentes, quatenus, assumpto vobis
nobili Byechowsky
6, dictas partes pro eodem equo, auditis ipsorum hincinde proponibus et responsionibus diiudicatis, quod factum vobis iudicandi
comittimus, tanquam nos metipsi iudicaremus, preterea captato tempore prefatum nobilem Marcum cum Johanne predicto scriptis
vestris avisetis, terminum ipsis coram vobis competentem asignantes eo celerius, quia idem Stanislaus non [
k. 37] est de presentibus nostris, sed de terra Sandomiriensi
b. Igitur sibi tanquam hospiti seu advene iusticiam prompcio[rius], quam poteritis, ministretis. Datum Gnezne feria quarta
proxima post festum beati Egidii Confessoris Domini anno Domini etc. XXXVII
mo.
abyć może jest to tylko tytuł, nadany listowi przez pisarza księgi, ale może adres sporządzony przez wystawcę
bnadpisane nad skreślonym przez kopistę Siradiensi Kop.
1Starostą generalnym był wówczas Rafał z Gołuchowa, zob. wyżej, nr 1406/1.
2Czermin (Czyrmin), wieś par. na pn.-zach. od Pleszewa (Koz. 1 s. 52-53, 4 s. 148-149). Iwan wyst. do 1441, był burgrabią w
Kaliszu z ramienia swego krewnego, Rafała z Gołuchowa 1436-37 (SHGWlkp.; GUrz. nr C 126).
3Stanisław zapewne z Włoszczowy w Sandomierskiem (zob. niżej, na końcu niniejszego dok.).
4Marek burgrabia sier. nie zidentyfikowany.
5Jan może ze Szczodrkowic (Szczotkowic) par. Działoszyce w Pinczowskiem (Słownik geograficzny Królestwa Polskiego..., t. XI,
s. 861).
6Biechowski to Stanisław ze Skarszewa (par. Borków, na pn.-wsch. od Kalisza, Koz. 5 s. 296), wyst. od 1405, kasztelan ksiąski
1425-33, biechowski 1433-49 (Spisy wlkp.), częsty w tym czasie sędzia sądu grodzkiego w Kaliszu. Dnia 9 września 1437 Skarszewski
wraz z burgrabią Iwanem tworzył rzeczywiście zespół rozsądzający powyższą sprawę w grodzie kal. (Poznań, WAP, Kalisz Gr. 19
k. 37).
Dokument Nr 1435
Bolonia, 16 września 1437
I. N. Ugoda w sprawie dochodów z prepozytury katedralnej gnieźnieńskiej pomiędzy gnieźnieńskim prepozytem katedralnym Przedwojem
z Grądów a dziekanem włocławskim Janem z Niewiesza.
Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 19, k. 113-114v. Wpis w 1438 r., zapewne wg Or., który na zakładce lub na odwrociu miał inskrypcję
oficjała gnieźn. Stanisława z Uścia (jej tekst na końcu niniejszego dok.).
In nomine Domini amen. Per hoc presens publicum instrumentum cunctis pateat evidenter et sit notum, quod anno a nativitate
eiusdem Domini millesimo quadringentesimo tricesimo septimo, indiccione quintadecima, die Lune sextadecima mensis Septembris,
pontificatus vero sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Eugenii divina providencia pape quarti anno septimo,
in mei notarii publici testiumque subscriptorum ad hoc specialiter vocatorum et rogatorum presencia personaliter constituti
venerabiles et circumspecti viri, domini Predwogius de Grandi prepositus ecclesie Gneznensis
1 ex una et Johannes de Nyewesch decanus Wladislauiensis ecclesie
2 partibus ab altera, idem dominus Predwogius prepositus et Johannes decanus unum capitulum ex capitulis in quodam instrumento
concordie super lite et questione, que erant inter dictos dominos Predwogium prepositum et Johannem de Nyewyesch super preposituram
dicte ecclesie Gneznensis die vicesima sexta mensis Augusti anni, indiccione et pontificatu predictorum, per discretum virum
magistrum Matheum Ambron clericum Morinensis diocesis
3, notarium publicum et reverendi in Christo patris et domini, domini Johannis Dei gracia episcopi Morinensis
4 secratarium
a conscito et publicato positis transferre et alterare, ut asseruerunt, volentes concordarunt in modum infrascriptum: Cum enim
in uno capitulo dicte concordie in effectu continent, quod ipse dominus Predwogius debebat facere conferri predicto domino
Johanni archidiaconatum dicte ecclesie Gneznensi
2 liberum et sine omne alicuius pensionis infra sex menses a data dicti instrumenti, sed quia reverendissimus pater, dominus
cardinalis Placentinus
5 super fructibus eiusdem archidiaconatus ac quorundem canonicatus et prebende eiusdem ecclesie Gneznensis, quos possidet dominus
Johannes Phalonis nepos dicti domini Predwogii
6, pensionem annuam centum quinquaginta florenorum de Camera, quorum solucionem terminus instat in festo sancti Johannis Baptiste
[
24 VI] proximum futuro, ad complacendum dicto domino Predwogio prefatus dominus Johannes est contentus et consentit, quod sibi
conferratur dictus archidiaconatus infra tempore
a predictum. Et quod idem dominus Predwogius debeat sibi in partibus intra dictum tempore
a semestre dare quatuor fideiussores, videlicet Johannem Phalonis archidiaconum et canonicum Gneznensem, Jacobum de Grandi
canonicum Poznaniensem
7 et nobiles viros Nicolaum et Phalonem heredes de Grandi fratres germanos dicti domini Predwogii, armigeros Gneznensis diocesis
8. Quorum quilibet et eciam ipse dominus Predwogius unacum eis sese et eorum bona presencia et futura necnon beneficiorum presencium
et futurorum fructus, redditus heredesque et successores suos principaliter in solidum et sub penis ac censuris Camere Apostolice
obligande debeant eidem domino Johanni decano solempniter promittere et obligare se curaturos et effecturos effectualiter
et realiter. Et quod idem dominus Predwogius super durante pensione huiusmodi suique successores et heredes dictam integram
pensionem solvant seu solvi faciant, ita et taliter, quod idem dominus Johannes vel quicumque alius, qui forsan habebit eundem
archidiaconatum per ipsius domini Johannis resignacionem ex causa permutacionis sive simpliciter de dicta pensione nullam
tenebit et habebit facere solucionem neque in toto neque in parte nec dampnum aliquod dicte pensionis occasione incurret (et)
pacietur. Et si contingeret, quod dicta pensio in termino statuto sic, ut predicitur, non solveretur per ipsum dominum Predwogium
vel alium ipsius ordinacionis vel voluntatis seu ipsius heredes et successores, et dictus dominus Johannes vel surrogandus,
ut premittitur, per eius resignacionem in dicto archidiaconatu ex huiusmodi non solucione haberet dampnum vel molestiam ac
occasione predicta excommunicaret, extunc dicti domini Predwogius et fideiussores incurrant penam tricentorum ducatorum de
Camera pro qualibet vice seu qualibet, quibus cessatum fuerit. Et nichilominus omnia et singula dampna aut interesse, que
dicta occasione dictus dominus Johannes pateretur, eidem domino Johanni resarciant et que predictus omnibus et singulis observandis,
ut predicitur, debeant ipsi Predwogius et fideiussores se obligare submittere iurisdiccionem domini archiepiscopi Gneznensis
et eius officialis necnon domini auditoris Camere Appostolice et ipsius locumtenentis in premissis. Item debent dicti fideiussores
renunciare omnibus privilegiis fideiussorie. Item quod pena predicta, quociens incurratur, tociens fuerit contraventum ratis
semper monentibus supradictis aliis contentis in instrumento concordie predicte. Item quod si dicti Predwogius et fideiussores
principaliter eciam et in solidum obligabunt et promittent eciam sub pena predicta, et ut supra. Quod si contingat ante dicte
pension(is) liberacionis
a aliquem mori ex eis, quod illi, qui supererunt, loco morientis alium eque idoneum canonicum infra sex menses post ipsius
obitum cum eis substituent et ponent in omnibus et per omnia obligandum, ut supra, quousque pensio dicta duraverit et hoc
sub pena predicta. Item fideiussione et obligacione predictis factis et illis intimatis reverendissimo patri, domino Johanni
episcopo Morinensi una[
k. 113v]cum aliis contentis in dicto instrumento concordie, quod tunc proinde habeatur in omnibus et per omnia ac si dictus archidiaconatus
esset liberatus a dicta pensione, qua ad hoc ut ipse dominus Johannes episcopus Morinensis resignare posset iuxta contenta
in dicto instrumento concordie ac si dictus archidiaconatus esset exoneratus a dicta pensione, reliquis omnibus aliis in dicto
instrumento contentis convencionibus, promissionibus, obligacionibus, penis et clausulis in suo robore duraturis. Item quilibet
predictorum dominorum Predwogii et fideiussorum iurabunt se promissa servaturos et quod nichil incontenter impetrabunt neque
utentur impetratis. Eciam propriis motu concessu neque petant ob salvacionem aliquam a iuramentis huiusmodi. Item quod dicti
Predwogius et fideiussores et eorum quilibet in solidum, exnunc omnes et singulos procuratores similiter in solidum in Curia
Romana presentes et futuros constituent ad comparandum coram dictis iudicibus, sub quibus est facta submissio supradicta et
ad confitendum debita et penas tricentorum ducatorum supradictas et quascumque censuras et sentencias huiusmodi in dictis
casibus sponte in se dicto nomine recipientes et iurabunt eos nunquam revocare in forma solempni et a iuramento huiusmodi
absolucionem nunquam petere, ut supra et renunciabunt quibuscumque privilegiis in forma Camere cum clausulis consuetis in
meliori forma, qua posset. Item protestantur dicti ambo domini Predwogius et Johannes de Nyewyesch, quod casu, quo presens
convencio a iure valida non esset seu fieri non posset, quod perinde debeat ac si facta non esset, sed in omnibus et singulis
suis partibus prima concordia per reverendum dominum Morinensem facta et eius secretarium et notarium magistrum Matheum sigilla,
valida et firma maneat, pro quibus omnibus et singulis firmiter observandis, complendis et adimplendis obligaverunt unus alteri
et alter alteri eorum et cuiuslibet eorum heredum successorum bona presencia et futura mobilia et immobilia ecclesiastica
et mundana, ubilibet constituta necnon iurisdicioni, compulsioni, cohercioni, viribus et censuris ac mero examini curie causarum
apostolice ipsius generalis auditoris locumtenentis et comissarii necnon per partim expressum solempni stipulacione vallatam
omnium aliarum curiarum ecclesiasticarum ubilibet constitutarum, in qua se quibus hoc presens publicum instrumentum exhiberi
contingerit seu produci, se ipsos supposuerunt et submiserunt et quilibet eorum supposuit et submisit, per quasquidam curias
quamlibet earum unus eorum ad instanciam alterius voluntatis sine requisicione voluit posse cogi, compelli, constringi et
coartari necnon realiter et pariter conveni, coepi, detineri usque ad integram satisfaccionem et observacionem omnium et singulorum
premissorum, renunciantes dicte partes et quelibet earum in premissis omnibus et singulis suprascriptis et infrascriptis accepcionibus
doli, mali, vis, metus, fraudis in facti accionem, condicionem indebid sive eam vel ob causam aut ex iusta causa non sic celebrati
contractus aliter fuisse scriptum quam dictum et e converso peticione et obligacione libelli et simplicis peticionis, provocacionis
et appellacionis remedio feriis mensium vindemiarum et recursum ad arbitrium boni viri et utriusque iuris auxilio et quibuscumque
aliis constitucionibus, graciis, privilegiis, indultis et statutis ac stabilimentis necnon ordinacionibus principalibus vel
regalibus a iure vel ab homine editis vel edendis, datis seu dandis, concessis vel concedendis in quem vel in spem omnibusque
aliis et singulis iuribus, excepcionibus, defensionibus et remediis quibus medientibus
a contra premissa et infrascripta aut aliorum dicere, facere, venire possent seu aliquis eorum posset aut se in aliquo opponere,
defendere vel tueri de iure vel de facto et presertim iura dicenti generalem renunciacionem non valere, nisi precesserit specialis.
Et ibidem incontinenti ad maiorem cautelam pro maiori securitate partis et contrafacientis prefati Predwogius et Johannes
et quilibet eorum in solidum omni meliori modo, via, iure, causa et forma, quibus melius, validius et efficacius potuerunt
et debuerunt, fecerunt et constituerunt, creaverunt et solempniter ordinaverunt suos veros certos legittimos indubitatos procuratores,
actores, factores, negociorum suorum gestores et nuncios speciales et generales, ita tamen, quod specialitas generalitati
non deroget nec econtra, videlicet providos et discretos viros, magistros Johannem de Prato, Venturam de Castello et Johannem
Colnar in Romana Curia causarum procuratores necnon Johannem Barney, Johannem Valiar, Petrum de Sancto Geminiano, Franciscum
de Piscia et Philippum de Piscia curie causarum Camere Apostolice notariis
9 omnesque alios et singulos, tam dictarum curiarum, quam quarumcumque aliarum curiarum ecclesiasticarum secularium procuratores
et notarios presentes et futuros, [
s. 114] absentes tamquam presentes et quemlibet eorum in solidum. Ita tamen, quod non sit melior condicio occupantis, sed quod unus
eorum incepit, alter eorum prosequi valeat et finire, et ad comparandum coram prefatis dominis auditore, viceauditore, locumtenenti
et commissariis et eorum quolibet dictaque omnia in hoc presenti publico instrumento contenta semel vel plures tociens, quociens
opus fuerit, prout alteri dictarum parcium non contrafacienti, prout melius videbitur expediri, confitendum et recognoscendum
ac petendum, audiendum et recipiendum omne preceptum, monicionem, condempnacionem, sentenciam et mandatum. Quod ad quam prefati
auditor, viceauditor, locumtenens et comm(i)ssarii ferre et facere voluerint contra aliquem eorum, qui contra premissa facere
vel venire vellet quoquomodo suosque heredes et successores ac bona predictas et predicta eisque sponte aquiescendum ac submittendum
et resubmittendum quemqumque ipsorum contrahencium premissis contrafacere volentem heredesque suos, successores ac bona predicta
iurisdiccionis Camere Curie Apostolice et dominorum predictorum et cuiuslibet ipsorum volendum quoque et consentiendum, quod
ipsi domini supradicti et eorum quilibet in eundem contrafacere volentem in scriptis excomunicacionis sentenciam ferant et
promulgent aliosque processus quoscumque faciant contra ipsum volentem premissis contrafacere suosque heredes successores
et bona predicta, quos voluerint et partim contra non facientes ac aliis prout visum fuerit expediri. Et omnia generaliter
et singula facientes dicendum, gerendum, exercendum et procurandum, que in premissis et circa premissa necessaria fuerint
et que ipsimet constituentes facere possent, si presentes interessent, promittentes ipsi constituentes unus alteri et alter
alteri adinvicem solempnibus stipulacionibus hincinde intervenientibus ac mihi notario publico infrascripto stipulacione et
recepcione vice et nomine omnium et singulorum, quorum interest aut intererit vel interesse poterit quemlibet in futurum inter
ipsos et quemlibet eorum in solidum et per se ratum, gratum atque firmum perpetuo habituros totum id et quidque predictos
eorum procuratores et quemlibet eorum actum, gestum, factum dictumve fuerint in premissis seu quemlibet premissorum sub ippoteca
et obligacione ipsorum, et cuiuslibet eorum omnium et singulorum bonorum mobilium et immobilium presentum et futurorum. Insuper
vero prefati domini contrahentes et constituentes iuraverunt et quilibet eorum iuravit ad sanctam Dei ewangeliam, tactis corporaliter
scripturis sacrosanctis, dictos suos procuratores seu alterum eorum in aliquo revocari facere neque contra in presenti instrumento
contenta seu aliquod eorundem dicte facere vel venire in iudicio vel extra, dirrecte vel indirrecte, tacite vel expresse,
sed ea firma, rata tenere et observare donec et quousque huic contractui satisfactum fuerint iuxta ipsius vim, formam atque
tenorem. Super quibus omnibus et singulis et prefati domini Predwogius prepositus, Johannes decanus contrahentes et quilibet
eorum sibi a me notario publico infrascripto unum vel plura publicum seu publica fieri peciit instrumentum seu instrumenta.
Acta fuerunt hec Bononie in domo habitacionis egregii viri, domini Anthonii de Caffarellis advocati consistorialis
9, sub anno, indiccione, die, mense et pontificatu, quibus supra, presentibus ibidem venerabilibus viris, dominis Nicolao de
Monsorini
b preposito, Valentino domino, Anthonio de Caffarellis advocato predicto et Johanne de Leuonia in Romana Curia causarum procuratoribus
9, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.
Et ego Jordanus Johannis de Nulteris publicus apostolica et imperiali auctoritate notarius necnon Apostolice Camere et ipsius
Curie causarum notarius et scriba
9, quia predictis omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur, per supradictas partes agerentur et fierent, unacum prenominatis
testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, idcirco hoc publicum instrumentum concordie per alium me aliis occupato
negociis fideliter scriptum exinde confeci et in hanc publicam formam redegi signoque et nomine meis solitis et consuetis
signavi, subscripsi et publicavi, rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum.
c-Quod coram venerabili viro, domino Stanislao de Vscze decretorum doctore, vicario in spiritualibus et officiali Gneznensi
10 et in mei notarii publici infrascripti et testium infrascriptorum presencia personaliter constitutus nobilis vir Nicolaus
[
k. 114v] Phalonis de Grandi
11 ut fideiussor loco sui prenominati defuncti iuravitet obligavit se et successores suos et eorum bona et constituit procuratores
Johannem Tolnar et Matheum Humberti et alios procuratores et notarios Romane Curie
9 ad facienda omnia contenta in instrumento, cuius copia premittitur ipseque omnia et singula similiter promittit, iurat, fecit
et facit, que in dicta copia continentur, promittens habere ratum et gratum quidquid per dictos procuratores actum, factum
et ordinatum fuerit in premissis. Acta fuerunt hec Gnezne in domo prefati venerabilis viri, domini Stanislai vicarii in spiritualibus
et officialis predicti anno Domini millesimo CCCC tricesimo octavo, indiccione prima, pontificatus vero sanctissimi in Christo
patris et domini nostri, domini Eugenii divina providencia pape quarti anno octavo, die Mercurii XXIIII mensis Iulii, hora
terciarum vel quasi, presentibus ibidem discretis viris Nicolao Dobyeslai de Thokari
12, Johanne Chorzepinski
13 et Petro Johannis de Janczewo notariis consistorii Gneznensis
14.
Et ego Johannes Gosthconis de Jablcowo clericus Gneznensis diocesis, notarius publicus auctoritate imperiali
15, premissis omnibus unacum testibus suprascriptis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, presens interfui eaque sic
fieri vidi et audivi ideoque hoc publicum instrumentum manu propria etc. scripsi, subscripsi et in hanc publicam formam redegi,
signo quoque et nomine meis consuetis unacum appensione sigilli officiolatus prefati venerabilis viri, domini Stanislai de
Vscze decretorum doctoris, vicarii et officialis in fidem et testimonium omnium [et] singulorum premissorum.
-d
atak Kop.
bodczyt niepewny Kop.
c-dw Or. zapewne na odwrociu
1Przedwój syn Dziersława z Grądów (w Sieradzkiem) bakałarz sztuk 1408 (Bullarium Poloniae III nr 1187), kanonik pozn. 1412,
kantor włocławski 1413, kustosz gnieźn. 1427, kanonik pozn. 1429, postulat Jagiełły na prepozyturę gnieźn. 1429 (spór o tę
prepozyturę w niniejszym dok.), potem wikariusz generalny i oficjał pozn. 1431-33, wikariusz generalny gnieźn. 1442-43, wikariusz
kapitulny gnieźn. 1448-49, zm. 1455 (PSB XXVIII s. 717-718). O jego sporze z Janem z Niewiesza zob. także Kor. II s. 124.
2Jan syn Chebdy z Niewiesza (w Sieradzkiem), dr praw, dziekan włocławski po 1417, kanonik uniejowski i kruszwicki, prepozyt
gnieźn. 1427 (por. niniejszy dok. i poprzedni przypis), kanonik gnieźn. 1433, pozn. 1434, archidiakon gnieźn. (od chwili niniejszej
ugody), wikariusz kapitulny pozn. 1437-39, protonotariusz Stolicy Apostolskiej 1448, zm. 1454 (PSB III s. 268-269; Now. I
s. 733, II s. 199; Fijałek, Polonia, s. 94).
3Nie identyfikowany.
4Jan biskup Morinnen (Terouanne) we Francji 1436-51 (Eubel, Hierarchia I, s. 331, II s. 86, 196).
5Branda de Castillione biskup Placencii 1404-11, kardynał 1411, zm. 1443 (ib. I, s. 33).
6Jan syn Chwała z Grądów archidiakon gnieźn. 1435-37, potem tylko kanonik gnieźn., pleban w Charłupi, zm. 1466 (Kor. II s.
129).
7Jakub z Grądów, brat Przedwoja, stryj Jana, zob. wyżej, nr 1389/1.
8Mikołaj z Grądów (brat Przedwoja) był 1427-35 pisarzem ziemskim sier. (Spisy sier. s. 112), zm. 1438 (zob. też niżej). Jego
brat Chwał, bliżej nie znany, ojciec kanonika Jana (wyżej, przypis 6). Obydwaj wyst. już 1424 (Acta capitutorum II nr 980).
9Kurialiści rzymscy nie identyfikowani.
10Stanisław syn Pawła z Uścia Solnego, student UJ 1400, dr, pleban w Dzierążni 1434, częsty surogator oficjała krak. Jana Elgota
(Cracovia artificum, supplementa 1433-1440, Kraków 1988, s. 33), oficjał i wikariusz generalny gnieźn. 1438, zm. 1440 (Hain,
s. 138; KDW V nr 655; Kor. IV s. 197-198).
11Mikołaj syn Chwała z Grądów, bratanek Przedwoja, bliżej nie znany.
12Mikołaj syn Dobiesława z Tokar w 1438 r. wyst. jako notariusz publiczny w Gnieźnie (niżej, nr 1450/16).
13Jan z Chorzepina wyst. także 1436, zob. wyżej, nr 1416/8.
14Piotr syn Jana z Juncewa, Janczewa (wieś par. w powiecie kcyńskim, własność arcybiskupów gnieźn.) skądinąd nie znany, por.
z Piotrem synem Mikołaja z tegoż J. wyst. współcześnie w Gnieźnie (wyżej, nr 1416/14).
15Jabłków par. Kramsk (na pn.-wsch. od Konina). Jan syn Gostka notariusz publiczny w Gnieźnie 1420 (Not. nr 193) i 1421 (KDW
VIII nr 928/22) oraz tutaj.
Dokument Nr 1436
Kraków, 2 listopada 1437 (1436?)
I. N. A. z C. oświadcza, że zrzeka się kanonii w kolegiacie Św. Jerzego na zamku gnieźnieńskim i ustanawia w tej sprawie swoich
prokuratorów.
Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 476. Tytuł: Instrumentum ad resignandum canonicatum et prebendam cum constitucione procuratoris.
Uw.:O dacie zob. niżej, przypis 1.
In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo etc. XXX
o septimo, indicione quinta decima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Ewgenii divina providencia
pape quarti anno septimo, die vero Veneris secunda mensis Novembris
1, hora terciarum vel quasi, in ecclesia kathedrali Crac(ouiensi) et ante tumbam gloriosi martiris et pontificis, sancti Stanislai,
in meique notarii subscripti et testium infrascriptorum ad hoc vocatorum specialiter et rogatorum presencia constitutus personaliter
venerabilis vir, dominus A. de C.
2, non vi, dolo, fraude aut aliqua sinistra machinacione convinctus, ut asseruit, sed pure et simpliciter, sponte et libere
confessus est resignasse publice et resignavit canonicatum sive prebendam, quam de collacione serenissimi principis etc. in
ecclesia Sancti Georgii in castro Gneznensi obtinet seu obtinebat, in personam honorabilis domini talis etc. Idemque dominus
Franciscus
3 iuramento corporali prestito in huiusmodi cessione et resignacione predictorum canonicatus et prebende in dicta ecclesia
Sancti Georgii dixit et affirmabat nullam paccionem illicitam, simoniacam pravitatem, convencionem sive corruptelam intervenisse
vel intervenire. Demumque prenominatus Franciscus omni meliori modo, via, iure, causa et forma, quibus melius et efficacius
potuit et debuit, constituit et sollenniter ordinavit discretos dominos A., B., C. etc. suos veros et legittimos procuratores
negociorumque suorum gestores et nu(n)ctios speciales et generales, generalitati per specialitatem non derogando nec econverso,
omnes in solidum ad resignandum nomine suo, pure, libere et simpliciter, canonicatum sive prebendam in ecclesia Sancti Georgii
supradicta in manibus venerabilis viri, domini Jo(hannis) administratoris ecclesie Gneznensis sede vaccante
4 pro parte et in personam prefati domini Jo(hannis) etc. ipsamque resignacionem admitti petendum necnon iuramentum de simoniaca
prawitate, paccione illicita et corruptela aliquali non interveniente in huiusmodi resignacione, et aliud quodcumque sacramentum
licitum et honestum in animam ipsius domini constituentis prestari, et generaliter omnia et singula ad id necessaria et correquisita
faciendi et exercendi, que ipsemet faceret et facere posset, si premissis et premissorum aliquo interesset, personaliter promittens
idem dominus constituens mihi notario subscripto manu sollemniter stipulanti ratum et firmum perpetue habere et tenere omne
id, quicumque
a factum ordinatumve fuerit in premissis seu aliquo premissorum per procuratores premissos, et super quibus omnibus et singulis
prenominatus dominus constituens a me notario subscripto peciit sibi fieri et confici presens publicum instrumentum. Acta
sunt hec anno, indicione etc.
atak Kop., zamiast quodcumque lub quidcumque
1W 1437 r., do którego odnoszą się wszystkie elementy datacyjne (indykcja i pontyfikat), piątek przypadał 1, nie 2 listopada.
Może jednak chodzi tu o rok 1436, kiedy to rzeczywiście piątek wypadał 2 listopada, a przede wszystkim wakowała wówczas stolica
gnieźn. (por. niżej, przypis 4). Indykcja byłaby wówczas 14, rok pontyfikatu szósty - pomyłki kopisty byłyby możliwe i łatwe
do wytłumaczenia.
2Nie zidentyfikowany; zapewne chodzi o Franciszka z Orzka, zob. przypis następny.
3Zapewne Franciszek z Orzka, który był także altarystą gnieźn., zob. o nim KDW VIII nr 834/2.
4Jan z Brzostkowa wikariusz kapitulny w Gnieźnie po śmierci arcybiskupa Wojciecha Jastrzębca, zob. wyżej, nr 1407/5.
Dokument Nr 1437
[Poznań], 1437 [przed 18 listopada]
Oficjał poznański zaświadcza, że Józef z Markowic zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.
Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 618 (wg Kopiariusza pozn. wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k.
180, zaginionego w 1945 r.).
1437. Coram Jacobo de Grandi canonico et officiali Posnaniensi
1 nobilis vir Joseph alias Osep super bonis suis Markowice
2 summam 10 marcarum ex censu unius marcae minus 6 grossis vicariis inscribit.
1Jakub z Grądów, zob. wyżej, nr 1389/1. Oficjałem był do 17 listopada 1437, co wyznacza datę niniejszego dok.
2Markowice par. Krerowo, na pn.-zach. od Środy (Koz. 2 s. 445). Józef (Ożep) wyst. już 1400 (Roty I nr 478, 631; Kozierowski
w Roczniku Pol. Tow. Heraldycznego 5, 1920, s. 26), tutaj ostatnia wzmianka.
Dokument Nr 1438
Wschowa, 20 listopada 1437
Starosta wschowski zaświadcza, że sędzia wschowski Andrzej z Lasocic zapisał czynsz na rzecz altarii w kościele w Lasocicach.
Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 79, k. 44. Wpis 5 października 1500.
Reg.: KDW V nr 608 (wg Kop.).
Uw.:Dok. wydajemy w całości, ponieważ dok. starostów wschowskich są stosunkowo rzadkie.
In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Mathias Borek heres in Ossyeczna et capitaneus Wschowensis
1 significamus tenore presentium presentibus et futuris, presentium noticiam habituris, quibus expedit universis, quomodo ad
nostram necnon aliorum eiusdem terre nobilium veniens presentiam magnificus vir, dominus Andreas heres in Laszoczicze et iudex
Wschowensis
2 non compulsus, non coactus nec aliquo errore devio seductus, sed sanus mente pariter et corpore existens, usus suorum consilio
amicorum spontaneaque et matura desuper deliberatione prehabita, decem marcas annui census perpetui in una sorte seu parte
sua in Laszoczicze, hereditate in districtu Wschowenis sitis
2, que pars eiusdem hereditatis tendit versus hereditatem Dlugye
3, quadraginta octo grossos marcam in quamlibet computando vel saltem eandem monetam, quam prefatus dominus Andreas aut sui
successores tunc temporis a kmetonibus suis recipiat et exigat, eundem censum, videlicet decem marcas, ut prefertur, dedit,
donavit, deputavit et nomine veri testamenti pro altari in prefata hereditate Laszoczicze de novo erigendo, fundando, dotando,
pure propter Deum pro primo discreto viro, domino Nicolao plebano in Nyechlod
4, sibi et suis successoribus prefatas decem marcas singulis annis super quotlibet festum beati Martini Episcopi [
11 XI] a proxime venturo incipiendo, dare et persolvere
a-bprefata pars hereditatis
tenetur et debet, omni dolo et fraude semotis, et coram nobis more solito et consueto iuxta terre consuetudinem ritte et
racionabiliter in perpetuum resignavit. Subyciens se etiam dominus Andreas prefatus et sui successores omnibus ecclesiasticis
censuris subiacere, nihilominus enim ius patronatus, omnia iura, dominia, proventus et obventiones universas, prefatam partem
hereditatis concernentes, quibus nunc dominus Andreas iam dictus utitur vel que sibi competere dinoscuntur in futuro, salva
pro se et suis successoribus in perpetuum reservavit. In quorum omnium fidem et testimonium sigillum nostrum presentibus est
appensum. Actum et datum in Wschowa feria quarta in crastino beate Helizabet anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo
septimo, presentibus ibidem nobilibus viris et dominis Jacobo Crosznyczski burgrabio protunc castri Wschowensis
5, Woyslao Janischewski
6, Andrea Krosniczki
7, Stephano Vnyeczski
8, Nicolao de Podrzecze
9, Jacobo Wyerzusch de Sczeszanczyna
10 et aliis quampluribus fidedignis in presentia tunc existentibus, vocatis specialiter et rogatis in testimonium premissorum.
a-bsłowa powtórzone Kop.
1Maciej Borek z Osiecznej, zob. wyżej, nr 1425/1.
2Lasocice, wieś par. na pd.-zach. od Leszna (SHGPoz. II). Andrzej Kotwicz (i z Siedlnicy) jako sędzia wschowski wyst. 1424-38
(Spisy wlkp.).
3Długie Stare i D. Nowe, wieś par. na wsch. od Wschowy (SHGPoz. I), na zach. od Lasocic.
4Niechłód wieś par. na pn.-wsch. od Wschowy (Koz. 2 s. 505-506). Pleban Mikołaj skądinąd nie znany.
5Jakub Krośnicki (w reg. w KDW V błędnie: Czornyczky) skądinąd nie znany, zapewne ze Śląska, por. z Krościną (dziś Chruścina)
w księstwie głogowskim lub Krośnicami w Milickiem.
6Janiszewo par. Poniec, na zach. od Ponieca. Wojsław, także z Górzna, wyst. 1423-37 (SHGPoz. II s. 21, I, s. 648).
7Andrzej Krośnicki, zob. wyżej, przypis 5.
8Zapewne Unięcice, Uniątki, dziś Chumiętki par. Krobia, na pn.-zach. od Krobi (Koz. 3 s. 350-351), gdzie Stefan wyst. od 1424
(Roty III nr 1071).
9Podrzecze par. Strzelce Wielkie, na pd.-wsch. od Gostynia, częściowo (?) dziedzictwo Borków (Koz. 3 s. 54). Mikołaj wyst.
od 1415 (Roty I nr 862), tu ostatnia wzmianka o nim.
10Zapewne Cieszęcin ("z Cieszęcina"), wieś par. na pn. od Wieruszowa w ziemi wieluńskiej (Rosin, Słownik s. 69). Jakub Wierusz
skądinąd nie znany.
Dokument Nr 1439
Rogoźno, 1 grudnia 1437?
Starosta wałecki nadaje młyn w Wałczu młynarzowi Klemensowi.
Kop.: Warszawa, AGAD, Metryka koronna, t. 79, k. 284v-285. Wpis w transumpcie króla Zygmunta Augusta z daty: Kraków, 23 grudnia
1550, z mylną datą: 4 grudnia 1457.
Reg.: MRPS V, nr 5061 (wg Kop., z błędną datą, j. w.).
Nos (Petrus de
a) Wilffin tenutarius in Walcz
1 significamus tenore praesentium, quibus expedit universis, praesentem paginam inspecturis, lecturis vel legendum audituris
ac nostris successoribus, qui protunc in ibidem existerint, quia bona deliberatione ac de bona voluntate circumspecto Clementi
molendinatori in Walcz
2 perseveranti, considerantes eius fidele famulamen et assiduos labores, quos in aedificiis regiae maiestatis fortalicii ac
tenutae nostrae percepit, habens diligentiam famulaminis pro defensione praemissi fortalicii constantem volentesque eundem
promovere pro continuatione perseverationis circa praetactum fortalicium, sibi molendinum circa praefixum fortalicium contulimus
et damus et assignamus perpetuo tempore et suis successoribus legitimis habendum, tenendum, vendendum et ad suos usus beneplacitos
convertendum et utifruendum. Quiquidem supradictus Clemens metreta tercia in praenominato molendino omnium frumentorum et
emolimentorum uti debet, pro no[
k. 285]bis vero duas reservare. Insuper praefato Clementi ob eius magnas impensas, quas ad subsidium praetacti molendini peregit,
praelibatum molendinum, quod de novo pro supportacione praenominatae regiae maiestatis fortalitii construxit, sibi et suis
successoribus legitimis triginta marcas Polonicalis monetae, in quamlibet marcam quadraginta octo grossos computando, monetae
vero in terra currentis consuetae in praedicto molendino inscribimus et assignamus, et quicunque praenarratum molendinum successorum
nostrorum habere voluerint, sibi aut suis legitimis successoribus dando praetin(c)tas triginta marcas, eundem molendinum obtinebit.
Ipsum quoque Clementem alias quovis coacto servitio nobis aut nostris successoribus exceptum liberum permittimus ac pro reformatione
praetacti molendini nos aut nostri successores duos denarios et ipse tercium obligamur dare etc.
b, nostro sigillo praesentibus subappenso. Actum et datum in Rogozno
3 dominico proximo post festum sancti Andreae Apostoli gloriosi anno Domini millesimo quadringentesimo quinquagesimo
c septimo.
abrak Kop., uzupełniono wg tekstu dok. transumującego
bzapewne opustka celowa w dok. transumowanym
ctak Kop. zamiast tricesimo, zapewne wskutek mechanicznej pomyłki pisarza kopii, piszącego w roku 1550
1Piotr Polak z Lichwina (Wilfina) w powiecie bieckim, husyta w Czechach, starosta drahimski, rogoziński, śremski, wałecki,
podolski, podkomorzy krak. 1441, zm. 1442 (PSB XXVI s. 378-380; GStar. s. 79; Spisy młp.).
2Wałcz, miasto królewskie w powiecie pozn. (ziemi wałeckiej). Młynarz Klemens skądinąd nie znany.
3Rogoźno, miasto królewskie w powiecie pozn.; Piotr Polak był wówczas również starostą rogozińskim.
Dokument Nr 1440
Gniezno, 5 grudnia 1437
Sędzia i podsędek kaliscy zaświadczają, że wymienieni sędziowie polubowni przeprowadzili rozgraniczenie i podział wsi Goranin.
Kop.: Warszawa, AGAD, Metryka koronna, t. 28, k. 67-67v. Wpis w transumpcie króla Zygmunta z daty: Poznań, 19 kwietnia 1513. Tytuł:
Confirmacio privilegiorum super Gorinino in terra Calisiensi et districtu Gnesnensi sitta per Martinum de eadem Gorinino obtenta.
Reg.: MRPS IV, suppl. nr 713 (wg Kop.).
Nos Troianus de Lekna iudex
1 et Bogussius de Budzislaw subiudex Calisienses generales
2 significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quod de anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo septimo,
in terminis particularibus, feria quinta in vigilia sancti Nicolai Gnezne celebratis, in quibus nobiles domini Joannes de
Strzalkow palatinus
a3, Stanislaus Miruczki castellanus Posnaniensis
a et burgrabius Gneznensis
4, Wirzbiantha de Grzibowo iudex
a5, Andrziczka de Oblaczkowo succamerarius
a6, Nicolaus de Trampczino vexilifer
a7, Petrus de Zirniky castellanus
8 et Joannes Skierka (gladifer
b) Calisien(ses)
9 ceterique domini et officiales iudicio in regali tunc una nobiscum presidebant iudicantes ibique venientes nobiles Hector
de Gambarzewo
10 tanquam iudex et arbiter et Mathias de Czirnyewo
11 tanquam subiudex, amicabiles compositores, recognoverunt in facie iudicii, quomodo diviserunt amicabiliterque composuerunt
perpetue nobiles Michaelem et Martinum fratres germanos, heredes de Gorinino
12. Primo Martino cessit sors ista, quam Michael emerat apud Nicolaum fratrem suum
13, qui Michael ipsum Martinum admisit ad eandem sortem racione solucionis, quam sibi pro eadem fecit, ita prout littera resignacionis
eiusdem sortis canit
14. Item supradicti compositores diviserunt dictos fratres Michaelem et Martinum in silvis ipsorum: primo Martino cessit silva
Wirabyenyecz, penes viam, que ducit penes silvam Dambrowa
15, cessit Michaeli cum omnibus aliis quercetis ibi adyacentibus. Item idem fratres Michael et Martinus tenebuntur stare in
eadem divisione, eciam non obstante hoc, si alicui magis vel minus ipsorum, quam alteri cesserit. Item quod idem nobiles habebunt
libera unus in alterius silvis communia pascua pro peccoribus et pecudibus ipsorum, salvis tamen damnis aliquibus. Item ex
pacto eorumdem nobilium homines, qui voluerint in eisdem [
k. 67v] silvis emere glandines ab ipsis nobilibus, homines, qui resident in ipsorum villis propriis Gorinino, prout sors alias losz cuilibet ipsorum cessit et Martino area in Slywie
16, ita multum sicut Michael habet. Audientes nos recognicionem dictorum dominorum sentenciavimus perpetualem hoc teneri et
inviolabiliter observari. Et adiudicatum solverunt. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt appensa. Actum
et datum anno, die et loco, quibus supra.
atak Kop.
bbrak Kop.
1Trojan z Łekna, zob. wyżej, nr 1393/5.
2Bogusz z Budzisławia, zob. wyżej, nr 1430/3.
3Strzałkowo, wieś par. na pn.-zach. od Słupcy (Koz. 5 s. 358-359). Jan wyst. od 1416? (Roty II nr 447), był oczywiście wicewojewodą,
nie wojewodą, w Gnieźnie (GUrz. nr C 8, 545, 578).
4Stanisław z Mierucina, zob. wyżej, nr 1430/1.
5Wierzbięta Piętka z Grzybowa Pięcinego (koło Skoków) i z Przysieki (par. Lechlin) wyst. od 1415, tenutariusz Rogoźna do 1434,
zm. po 1442 (GStar. s. 79; SHGWlkp.).
6Obłaczkowo par. Września, na pn.-zach. od Wrześni (Koz. 1 s. 196). Andrzej, Andriczka, także z Nadarzyc, wieloletni żupca
w sądach gnieźn. i pyzdrskim, tu oczywiście wicepodkomorzy.
7Trąbczyn, wieś par. na pn.-wsch. od Zagórowa (Koz. 5 s. 414). Mikołaj wyst. od 1402 (SHGWlkp.), wicechorąży w Gnieźnie 1434-40
(GUrz. nr C 95).
8Piotr z Żernik (miasteczko na pn.-wsch. od Janowca Wlkp.) chorąży kal. 1411, kasztelan kal. 1428-45, zm. 1445 (PSB XXVI s.
440).
9Jan Skierka z Sarbinowa (par. Kołdrąb, na zach. od Żnina - Koz. 5 s. 277-278), miecznik kal. 1433-50, zm. 1450/51 (Spisy wlkp.).
10Gębarzewo par. Pawłowo, na pn.-wsch. od Czerniejewa (Koz. 1 s. 73, 4 s. 222). Hektor wyst. 1430-45 (Acta capitulorum I nr
1617, 1735; KDW V nr 612, 613).
11Czerniejewo (Czerniewo), miasto i wieś w powiecie gnieźn., na pn.-zach. od Wrześni. Maciej, właściciel połowy dóbr czerniejewskich,
zapewne ident. z występującym 1444 Maciejem z Cz. i Opieczyc, zwanym Pieczygroch (SHGWlkp.), w Opieczycach znanym już 1433
(Acta capitulorum II nr 290), por. też Koz. 5 s. 100.
12Goranin (Gorynino) par. Pawłowo, na pn. od Czerniejewa (Koz. 1 s. 80, 4 s. 251). Bracia Michał (wyst. od 1430) i Maciej, wyst.
od 1437 (SHGWlkp.).
13Mikołaj z Goranina wyst. w 1437 r. w akcie rezygnacji części G. Michałowi z G. (Poznań, WAP, Poznań Gr. 1 k. 134v).
14Dok. nie zachował się, por. jednak przypis poprzedni (akt rezygnacji).
15Nazwy lasów nie przetrwały?
16Śliwie nie zidentyfikowane; może to nazwa polna?
Dokument Nr 1441
Ujście, 13 grudnia 1437
Tenutariusz ujski sprzedaje sołectwo w nowo zakładanej wsi Brodna Pawłowi sołtysowi z Zelgniewa.
Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 1099. Pergamin 405 x 167 x + 40 mm. Plamy i dziurki w tekście. Na zielonym sznurze pieczęć wystawcy
w zielonym wosku, o średnicy ok. 24 mm z h. Zaremba, napis nieczytelny. Na odwrocie informacje o treści i sygnatury (XVI-XVIII
w.).
aIn nomine Domini amen. Qnoniam ea, que geruntur in tempore, simul labuntur cum tempore, nisi fuerint literarum testimonio
cum annotacione testium postremorum / noticie commendata. Proinde nos Martinus de Slawsko palatinus Calisiensis et tenutarius
Wscziensis
1 notum facimus universis, ad quorum noticiam devenerit / scriptum presens, quomodo attendentes mentis intuitu perpendentesque
grate fidelitatis studiosa obsequia et multiplicium meritorum constanciam, quibus laboriosus Paulus scoltetus de / Zelignewo
2 fidelis noster complacuit et imposterum aucto fidelitatis studio poterit prestancius complacere, horum intuitu volentes ipsum
specialis nostre gracie prerogativa prevenire et ad obsequia regalia et nostra reddere prompciorem, sibi de consensu domini
regis et consilio sapientum, scolteciam in et super hereditate Brodna in nowa radice sitam
3 pro quadam summa peccunie vendidimus presentibusque et suis successoribus perpetuo tenendam, habendam, possidendam, commutandam
et ad usus beneplacitos, prout sibi suisque successoribus legittimis videbitur, convertendam. Cui scolteto ac suis successoribus
damus presentibus et assignamus quatuor mansos agri, ubi sibi elegerit, tam late et longe, uti kmethonibus eiusdem ville dimensurantur.
Eciam dicto scolteto et ipsius successoribus adiungimus lacum Czarna Brodna
4 sic nunccupatum, de ipso frui quibuscumque rethibus aut instrumentis piscandi valuerit. Eciam pretacto scolteto et incolis
seu kmethonibus in dicta hereditate collocandis a data presencium duodecim annos concedimus libertatem libere sedere et sine
quovis impedimento ipsismet laborare, quibus elapsis idem kmethones nobis et nostris successoribus de quolibet manso per mediam
marcam monete et numeri Polonicalis ad festum sancti Martini [
11 XI] presentabunt sicuti kmethones in Zelignewo solvunt.
Eciam dicti kmethones cum ipsorum scolteto tria iudic(i)a alias vyecza in villa habere tenebuntur, unum iudicium scoltetus propriis expensis expediat, kmethones vero duo, et hoc quolibet anno.
Item eciam infrascripto scolteto suisque liberis successoribus in eadem hereditate centum arbores pro mellificiis fiendis
sive faciendis damus absque inpedimento nostri dominii et kmethonum. Eciam sepedicto scolteto et ipsius successoribus damus
et assignamus unum pratum penes fluvium Gwda
5, ubi sibi elegerit, kmethones vero eiusdem ville prata sua penes hocque fluvium habebunt pro ipsorum utilitate et possidebunt
absque periculo nostri dominii et kmethonum aliarum villarum. Eciam iam dictus scoltetus suique successores habebit insulam
hereditate in eadem, quam sibi elegerit, absque nocumento dominii nostri et kmethonum nostrorum. Eciam adiungimus sepedicto
scolteto et eius successoribus tercium denarium de omnibus culpis, parvis sive magnis, que iudicabunt dicta in hereditate
infrascripta. Eciam sibi damus venacionem cum omnibus rethibus ferarum. Eciam sibi ac suis posteris damus et assignamus terciam
thabernam in dicta hereditate. Eciam causa huius scoltecie dictus scoltetus et sui successores nobis ac nostris successoribus
in equo valente quatuor marcas servire tenetur, kmethones vero eiusdem ville Brodna tenentur quolibet anno servicia exhybere,
uti kmethones in Zelignew serviuntur et tenentur servire. Eciam idem kmethones pullos et ova iuxta ritum in Zelignew [.........
b] presentabunt, uti in certis villis regalibus habentur et observantur. In cuius rei testimonium [..........
c] scribi fecimus nostri sigilli appensione roborare. Datum in Wscze
1 in die sancte Lucie anno Domini millesimo quadringentesimo trecesimo septimo, presentibus hiis testibus, nobili Stephano
Radostowski burgrabii tunc temporis in Wscze
6, Petrassio advocato Wscziensi
7, Johanne Drosth Golczewsky
8 et aliis quamplurimis fidedignis.
ainicjał wysokości 4 wierszy Or.
bsłowo zatarte Or.
cdziura Or.
1Marcin ze Sławska, zob. wyżej, nr 1393/1. Starostą królewskiego Ujścia nad Notecią był 1430-53 (GStar. s. 66).
2Zelgniewo (Zeligniewo) par. Śmiłowo w ziemi nakielskiej, na pd.-zach. od Łobżenicy (Koz. 1 s. 381) w starostwie ujskim (KDW
V nr 515). Paweł skądinąd nie znany.
3Brodna par. Śmiłowo, na pd.-zach. od Zelgniewa (Koz. 1 s. 404).
4Jezioro Czarna Brodna to bądź maleńkie oczko w samej wsi Brodna, bądź jeziorko bez nazwy na zach. od Brodnej (koło leśniczówki
B.).
5Rzeka Gwda przepływa w odległości ok. 10 km od Brodnej.
6Szczepan (Stefan) Radostowski (z Radostowa pod Żninem?, zob. Koz. 5 s. 227) skądinąd nie znany, podobnie jak i wójt ujski.
W pół roku później (niżej, nr 1456) wyst. już inni burgrabia i wójt ujscy.
7Szczepan (Stefan) Radostowski (z Radostowa pod Żninem?, zob. Koz. 5 s. 227) skądinąd nie znany, podobnie jak i wójt ujski.
W pół roku później (niżej, nr 1456) wyst. już inni burgrabia i wójt ujscy.
8Zapewne z Gulczewa (Golczewa) par. Marzenin, na pn. od Wrześni (SHGWlkp.). Jan Drozd może ident. z Janem wyst. już 1419 (ib.).
Dokument Nr 1442
Kraków, 16 grudnia 1437
Król Władysław III zakazuje pozywać przed sądy poddanych biskupstwa poznańskiego podczas wakansu na stolicy biskupiej.
Kop.: Poznań, WAP, Pyzdry Z. 8, k. 154. Wpis 14 czerwca 1440?
Wladislaus Dei gracia rex Polonie.
Pallatinis, castellanis, capitaneis, iudicibus, subiudicibus, dignitariis et officialibus iudiciis nostris ubilibet in Regno
nostro Polonie constitutis eorumque camerariis, presentibus requirendis, fidelibus nostris sincere dilectis, graciam nostram
et omne bonum. Magnifici, nobiles et strenui sincere dilecti! Constat vobis ecclesiam Poznaniensem ad presens sui pastoris
solacio viduatam
1 admodum neglectam et in bonis suis mense episcopalis non mediocriter dampnificatam ac oppressam. Propter quod volentes, ut
ipsa ecclesia achephala nostra accedente gracia condicione gaudere queat pociori pontificem suum futurum prestolando, talem
sibi graciam bonisque ipsius mense episcopalis universis more circa alias ecclesias kathedrales, dum et quociens per vacacionis
occurrit casus antiquitus,
a-bservato nostrorum nostrorum consiliorum adlatus
nostrum presencium ad instantes preces venerabilis capituli eiusdem ecclesie Poznaniensem
c damus et presentibus concedimus specialem, quod eadem ecclesia bona mense sue episcopalis universa ac tenutarii, procuratores,
factores et kmethones eorundem bonorum, omnes et singuli, non debeant iudicari pro omnibus et quibuscumque causis, tam magnis,
quam parvis, mensam episcopalem prenotatam et bona sua tangentibus ad instanciam quarumcumque et quarumlibet personarum, usque
ad futuri eiusdem ecclesie pontificis consecracionem et presenciam. Quocirca vobis et cuilibet vestrum de consilio pretactorum
consiliariorum nostrorum discrecius precipimus et mandamus, quatenus bona dicte ecclesie mense episcopalis ac tenutarios et
procuratores, factores, kmethones et quaslibet personas eorundem bonorum occasione cuiuslibet rei sive cause quomodolibet
ad instanciam cuiuslibet persone masculine aut feminine intentate aut forsitan intentande usque ad consecracionem et presencium
c futuri pontificis prefate ecclesie, ut premissum est, iudicare nulla presumatis racione, alioquin si quid interim per vos
aut vestrum aliquem in premissis foret factum aut cassum irritumque presentibus decrevimus et inane. Datum Cracouie feria
secunda proxima post festum sancte Lucie anno M
o etc. tricesimo septimo
2. Quoniam et nomine capituli hic apud nos constituti dixerunt ad premissa vestram fore voluntatem.
Relacio magnifici Nicolai de Michalowo castellani Cracouiensis
3.
a-btekst zepsuty Kop.
ctak Kop.
1W związku ze śmiercią biskupa pozn. Stanisława Ciołka: zm. 10 listopada 1437 w Poznaniu (Now. II s. 84).
2Data zgodna z itinerarium królewskim.
3Mikołaj z Michałowa, Kurozwęk, zw. Białucha, zob. wyżej, nr 1406/5.
Dokument Nr 1443
Kalisz, 30 grudnia 1437
I. N. Świemma z Rososzycy z synami1 sprzedaje mansjonarzom kolegiaty kaliskiej2 roczny czynsz z Sieroszewic3 i Rososzycy.
Or.: do 1944 r. w Warszawie, w Bibliotece Ordynacji Krasińskich, spalony.
Reg.: A. Wolff, Zniszczone dokumenty Biblioteki Ordynacji Krasińskich, w: Straty bibliotek i archiwów warszawskich..., III, Warszawa
1955, s. 272, nr 683.
1Rososzyca, wieś par. na pn.-wsch. od Mikstatu w Kaliskiem (Koz. 1 s. 258, 5 s. 248, 7 s. 380). Świema wyst. 1403-38. Zapis
tegoż (?) czynszu dokonany 8 marca 1438 przed starostą generalnym Wlkp. (KDW V nr 611 = Gniezno, AAG, ACons. A 21 k. 130v-131),
por. też KDW V nr 668, wymienia trzech synów Świemy: Mikołaja, drugiego Mikołaja i Świemę (zob. też o nich niżej, nr 1448
i 1492).
2Chodzi tu o kolegiatę NMPanny w Kaliszu (KDW V nr 611, 668).
3Sieroszewice par. Rososzyca, na zach. od Rososzycy (Koz. 5 s. 292).
Dokument Nr 1444
Kościan, 31 grudnia 1437
Pozew sądu ziemskiego kościańskiego dla Jana Wilkowskiego.
Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 12, k. 45. Wpis 11 marca 1438 (wg Or.?).
Raphael de Goluchowo succamerarius Kalisiensis et capitaneus M(aioris) P(olonie) generalis
1 nobili Johanni Wylkowsky de Smyczina
2 et de omnibus bonis tuis, que habes in districtu Costenensi mobilibus et immobilibus, auro et argento, de frumentis, pecudibus
et pecoribus, ovibus, iumentis mandamus, quatenus in terminis particularibus in Costen proxime celebrandis iudicio in regali
compareas nobilibus Nicolao et Andree fratribus germanis, heredibus in Schelewo
3 pro eo, quia tu fideiussisti pro exbrigacione et verendacione alias o wyczslyenye pro hereditate Schelyewo, sicut tua litera fideiussoria canit et pro totidem dampnis, sicut eciam litera tua canit, pro quibus
te citant de iusticia iudicialiter responsurum. Datum in Costen feria tercia in die sancti Siluestri anno Domini M
o CCCC
o XXXVII
o.
1Rafał z Gołuchowa, zob. wyżej, nr 1406/1.
2Smyczyna par. Radomicko, na pd. od Śmigla (Koz. 3 s. 226). Jan Wilkowski (z Wilkowa Niemieckiego w ziemi wschowskiej) zapewne
ident. z późniejszym podkomorzym wschowskim 1448-66 (GUrz. nr A 376).
3Szelejewo par. Strzelce Wielkie, na pd.-zach. od Borku Wlkp. (Koz. 3 s. 302). Mikołaj wyst. 1435 (Roty I nr 1653) i 1450-59
(SHGWlkp.). Andrzej skądinąd nie znany.
Dokument Nr 1445
Zbąszyń, 1 stycznia 1438
Abraham Głowacz ze Zbąszynia sędzia ziemski poznański publikuje ugodę pomiędzy wdową po Ramfoldzie Treplinie z Gulszyna i
opatem klasztoru w Obrze o prawie połowu ryb na Jeziorze Kramskim.
Or.: Poznań, AAP, D. perg. 31 (Obra - klasztor A 22). Pergamin 340 x 137 + 25 mm, pozalewany, dziurki w tekście. Pasek pergaminowy
do przywieszenia jednej pieczęci. Na odwrocie informacje o treści (XVII-XVIII w.).
In nomine Domini amen. Ich Abraham Glowacz herre zu Bencze vnnd richter czu Poznan
1 bekenne offintlichin in deszem / offin briffe allin, den dy en zehen, horin
a adir lesz[in
b], daz ich sulche tedinge, dy do czwusschen dem einwirdigin hern apte des / closters Obra
2 an eyme teyle vnnde Ramfoldynne von Treppelyn czu Gulsin
3 gesessin, in herczuge Heinrichs lande
4, vnnd iren erbin / am andern teyle habe, vnndin nemlich von der czoge
a wegin czweyr off dem Crampczky zehe
5, dy gelegin seyn czwuschin vnszern landen vnnd herczuge Heinrichs lande, nemlich Gulsin vnnd Crampczk des closters gutis
5 czu dem Obra also, das der obegenante apt vnnd co(n)vent des selbigin closters Obra dy czoge czyen sullin also, wy vnsers
gnedigin hern des koniges vnnd auch der alde
c dewcze briff
6 ynne haldin vnnd ansagin, nemlich wen der obegenante apt vnnd der co(n)vent, ire nochkomlinge dy czoge lossin czyen werden,
zo sol der apt vnnd der co(n)vent, ire nochkomlinge der vorgenantin frawin czu Gulsin vnnd erin erbin adir nochkomlinge esse
d fische gebin in ire kuche noch redlichkeyt, vnnd sullin dy obgenante frowe, ire geerbin eynen freyin fischer habin vnnd ire
nochkomlinge czu ir kuchin uf dem obegenanten zehe vngehindert von deme obegenanten apte vnnd irn nochkomlinge, auch sal dy
frowe von Gulsin ere erbin daz do in dem furstim gelegin ist nochkamlinge
e czu Gulsin sulche freyet in vnsern heydn vnnd hortin habin czu Crampczke vnnd czu Kaszko
7 frey holcz hawin czu irin hoffe vnnd dy vorgenante frawe vnnd ire nochkomlinge vnnd lewtin. Des czu eynem bekentnisse habe
ich obegenanter Abraham herre czu Bencze meyn ingesigel an deszin brif gehangin, der gegeben ist in die Circumcisionis Domini
noch Gotis Geburt tausint virhundert ior dornoch in dem achtindreysigistin jore.
anad literą o przegłos w postaci małej literki e Or.
bdziura Or.
cnastępuje skreślone briff Or.
dnad pierwszą literą e przegłos w postaci małej literki a Or.
enad literą a przegłos w postaci małej literki e Or.
1Abraham ze Zbąszynia, zob. wyżej, nr 1393/3.
2Opatem w klasztorze cystersów w Obrze był wówczas Herman (zob. wyżej, nr 1414/1).
3Gulszyn (?) (niem. Goltzen), dziś Kolesin, na pd.-zach. od Babimostu, obok Nowego Kramska, już w księstwie głogowskim, władztwie
Henryka IX Starszego głogowskiego (zm. 1467). O rodzinie Treplinów pisze Kozierowski, Obce ryc., s. 108-109.
4Gulszyn (?) (niem. Goltzen), dziś Kolesin, na pd.-zach. od Babimostu, obok Nowego Kramska, już w księstwie głogowskim, władztwie
Henryka IX Starszego głogowskiego (zm. 1467). O rodzinie Treplinów pisze Kozierowski, Obce ryc., s. 108-109.
5Kramsko Stare i Nowe (Krąpsko), wieś par. na pd.-zach. od Babimostu (Koz. 2 s. 349). Jez. Kramskie (jez. Tuchola, dziś Jez.
Wojnowskie), dzieli Nowe Kramsko od Kolesina.
6Może chodzi tu o ugodę opactwa oberskiego z Treplinami z Gulszyna z 1388 r. (KDWIII nr 1874), znaną jednak w łacińskim, nie
niemieckim tekście.
7Kaszko (Kasztolko), las w pobliżu Kramska (SHGPoz. II).
Dokument Nr 1446
Poznań, 21 stycznia 143[8]
Poznański wikariusz kapitulny udziela inwestytury ołtarza w kaplicy Św. Krzyża w Poznaniu Pawłowi Peszlowi.
Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania D 414, w or. potwierdzeniu Stefana opata lubińskiego z daty: Lubiń, 3 lipca 1448.
Johannes de Nyewiesch archidiaconus Gneznensis necnon canonicus et administrator in spiritualibus et temporalibus sede vacante
Poznaniensis ecclesiarum
1, discretis viris, rectoribus ecclesie ad Sanctum Martinum ante Poznaniam et aliis, qui presentibus fuerint requisiti, salutem
in Domino. Quia ad altare Sancte Crucis in capella eiusdem Sancte Crucis ante civitatem Poznaniensem, vacans per obitum discreti
Nicolai, ultimi et immediati possessoris altaris memorati
2, discretum Paulum Peschlonis presbiterum de Poznania
3 ad presenciam honeste Gertrudis relicte olim Peschlonis civis Poznaniensis, patrone eiusdem altaris
3 per nostre manus suo capiti imposicionem investivimus et tenore presencium investimus, curam et administracionem spiritualium
et temporalium ac regimen animarum sibi committentes ai eodem. Quare vobis presentibus committimus et sub excomunicacionis
pena mandamus, quatenus eundem Paulum inducatis ad eundem ac in realem et in corporalem posessionem ponatis, facientes a reddituariis
et censitis dicti altaris, de omnibus et singulis censibus, redditibus, fructibus, proventibus et obvencionibus universis
integre responderi. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus est subappensum. Datum Poznanie die vicesima prima
mensis Ianuarii anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo (octavo
a).
abrak Kop.
1Jan z Niewiesza, zob. wyżej, nr 1435/2. Był administratorem diecezji poznańskiej, wybranym przez kapitułę pozn. po śmierci
Stanisława Ciołka. Jego funkcja wyznacza jednocześnie datę niniejszego dok., która jest popsuta w Kop. (zob. niżej).
2Mikołaj (Peszel) zapewne ident. z plebanem kościoła szpitalnego Świętego Krzyża w Poznaniu (fundacji i patronatu Peszlów)
wyst. 1421-33 (Now. II s. 652).
3Paweł Peszel, syn rajcy pozn. Mikołaja Peszla (zm. ok. 1419) i Gertrudy (zm. po 1450) z Ditmarów (o niej PSB XXV s. 665),
student UJ 1421, potem kanonik i prepozyt kolegiaty w Środzie, zm. ok. 1465? (M. J. Mika, Studia nad patrycjatem poznańskim
w wiekach średnich, Poznań 1937, s. 66 n.; Now. II s. 652).
Dokument Nr 1447
Poznań, 7 marca 1438
Wymienieni delegaci kapituły poznańskiej zaświadczają, że prawo patronatu kościoła w Konarzewie należy do właściciela Konarzewa,
Tomasza Owieczki.
Or.: Poznań, WAP, Zbiór dokumentów kościelnych XI/23. Pergamin 413 x 385 + 51 mm, pismo nieco wyblakłe. Na pasku pergaminowym miska
pieczętna z resztką pieczęci w czerwonym wosku. Nacięcia po drugim pasku. Z. N.: na gradusach ośmiopłatkowa rozeta.
aIn nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Johannes de Nyewyesch decanus Wladislauiensis, archidiaconus Gneznensis
/ necnon canonicus et administrator in spiritualibus et temporalibus ecclesie Poznaniensis sede vaccante
1, Hector de Coszemyno
2 et Johannes Furman custos / Gneznensis
3 et Nicolaus Czothczani canonici Poznanienses
4, per venerabile capitulum Poznaniense ad infrascripta nominati et deputati, significamus / tenore presencium, quibus expedit
universis, presentibus et futuris, presenciam noticiam habituris, quomodo orta inter venerabiles et honorabiles viros, dominos
prelatos et canonicos dicti capituli ex una et nobilem Thomam Owyeczka heredem in Conarzewo
5 pro et super iure patronatus et presentandi ecclesie parrochialis in ibidem et eius occasione ex alia partibus materia questionis,
super qua ecclesia et eiusdem iure patronatus inter ipsas partes et earum parcium presentatos, coram venerabili viro, domino
Nicolao de Kiki decretorum doctore, vicario olim in spiritualibus Poznaniensis generali
6 auctoritate ordinaria lis vertebatur, qui dominus Nicolaus Kiczka vicarius in spiritualibus in causa huiusmodi servatis,
servandis et usque ad calculum diffinitive sentencie procedens, cognito de merito cause huiusmodi per suam diffinitivam sentenciam
dictum capitulum in eodem iure patronatus et presentandi dicte ecclesie pro media parte conservavit dictasque partes in vocibus
hincinde pacificavit, prout hoc ex prolacione dicte sentencie diffinitive clarius continetur. Tamen ex post die date presencium
venerabiles et honorabiles viri, domini Andreas de Bnyn ecclesie Poznaniensis ellectus
7, magister Vischota de Gorka prepositus
8, Nicolaus de Gorka cancellarius
9, Nicolaus de Nyewesch cantor
10, Petrus custos
11, Predwogius de Grandi prepositus Gneznensis
12, magister Strzeschko scolasticus Lanciciensis
13, Nicolaus Lanthman
14, Jaroslaus de Cankolewo
15, Jacobus de Grandi
16, Nicolaus Srzemski
17, Philippus Czeczierad
18, Thomas de Strzampyno decretorum doctor
19, Paulus de Gyszycze scolasticus Cracouiensis
20, Jacobus de Vigonowo
21, Petrus de Pnyewi
22, Andreas de Lychin
23 et Johannes Rakuicz
24 prelati et canonici dicte ecclesie Poznaniensis ad sonum campane ad actum presentem una nobiscum capitulariter congregati,
informacione plenaria et sufficienti recepta et prehabita, quomodo ius patronatus et presentandi dicte ecclesie in Conarzewo
eidem capitulo non compeciit neque competere videbatur. Igitur ius patronatus sive presentandi predictum eiusdem ecclesie
pro se contra conscienciam vendicare nolentes ex hiis et aliis causis, quas tunc inter se revoluebant, peticione dicti nobilis
Thome Oweczka super restitucione dicti iuris patronatus ipsis humiliter facta, nobis Johanni administratori, Hectori, Johanni
et Nicolao canonicis prescriptis comiserunt consencientes, quatenus dictum ius patronatus in personam dicti nobilis Thome
Oweczka et ipsius successores transferre et transfundere eique iuri in parte sua totaliter cedere et abrenuncciare debeamus
in effectu. Nos igitur Johannes administrator, Hector, Johannes et Nicolaus canonici voluntate, consensu simul et assensu
dictorum dominorum prelatorum et canonicorum super hiis prehabitis, dictum ius patronatus et presentandi dicte ecclesie in
prefatum nobilem Thomam Oweczka in Conarzewo heredem ac ipsius successores legittimos duximus transferendum et transfundendum
eidemque iuri venerabilium et honorabilium virorum prelatorum et canonicorum prescriptorum nostroque ac tocius dicti capituli
Poznaniensis nominibus cessimus et renuncciamus cedimusque et renuncciamus perpetualiter et in ewm per presentes, ita tamen,
quod prefatus nobilis Thomas Oweczka posessionem corporalem, realem et actualem dicte ecclesie in Conarzewo domino Johanni
de Szyroslauice
25 dicti capituli presentato cum omni iure et dominio dumptaxat ista vice assignare literasque presentacionum suo sub sigillo
eidem dare teneatur. Quam ecclesiam idem dominus Johannes eiusdem capituli presentatus ad tempora vite sue debeat pacifice
possidere. Ut autem hec cessio et renuncciacio robur sue obtinere valeant perpetue firmitatis, presentes literas per Johannem
notarium publicum infrascriptum coram ipsis gestorum omnium capitularium scribam scribi ipsasque per nos Johannem de Nyewesch
administratorem dandas ac nostro necnon dicti capituli Poznaniensi sigillo fecerunt roborari. Actum et datum in ecclesia Poznaniensi
in loco capitulari anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo octavo, indiccione prima, pontificatus sanctissimi in
Christo patris et domini nostri, domini Eugenii divina providencia pape quarti anno septimo, die Veneris septima mensis Marcii,
hora terciarum vel quasi, presentibus venerabilibus et honorabilibus viris, dominis prelatis et canonicis ad sonum campane
capitulariter congregatis et ad premissa omnia et singula consencientibus suprascriptis.
[
Z. N.]
b-cEt ego Johannes Pauli olim de Sziroslawice clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius25 et coram venerabilibus et honorabilibus viris, dominis prelatis et canonicis capituli Poznaniensis facti presentis et gestorum
omnium capitularium scriba, quia dictis iuris patronatus cessioni et renuncciacioni aliisque omnibus et singulis premissis,
dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, cum prenominatis testibus presens interfui et ea omnia ac singula sic fieri
vidi et audivi, sed tamen aliis officii mei occupatus negociis presentes literas per alium fideliter scribi procuravi, me
manu propria hic subscribens, signo et nomine meis solitis et consuetis unacum appensione sigillorum dicti domini Johannis
administratoris ac prefati capituli Poznaniensis de scitu et voluntate eorum specialibus consignando, in fidem et testimonium
omnium premissorum rogatus
.
ainicjał wysokości prawie całego tekstu Or.
b-cinną ręką Or.
1Jan z Niewiesza, zob. wyżej, nr 1446/1.
2Hektor z Koźmina, Jan Furman i Mikołaj Ciotczany, zob. wyżej, nr 1391/15, 20, 14.
3Hektor z Koźmina, Jan Furman i Mikołaj Ciotczany, zob. wyżej, nr 1391/15, 20, 14.
4Hektor z Koźmina, Jan Furman i Mikołaj Ciotczany, zob. wyżej, nr 1391/15, 20, 14.
5Konarzewo, wieś par. na pn. od Stęszewa (SHGPoz. II). Tomasz Owieczka wyst. od 1423, nie żył już 1446 (ib.).
6Mikołaj Kicki był wikariuszem generalnym w Poznaniu 1423-28, zm. 1429 (KDW VIII nr 1110/2).
7Andrzej z Bnina biskup pozn. 1438, zm. 1479 (PSB II s. 143-145; WSB s. 60-61; Now. II s. 84-86).
8Wyszota z Górki i Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 1396/6, 5.
9Wyszota z Górki i Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 1396/6, 5.
10Mikołaj z Niewiesza, zob. wyżej, nr 1391/9.
11Piotr Wysz, syn Macieja z Lubstowa (na pn. od Konina), student w Padwie 1411, kanonik krak., kustosz pozn. 1426?, zm. 1440
(ZDKDK II nr 454; Now. I s. 732).
12Przedwój z Grądów, zob. wyżej, nr 1435/1.
13Strzeszek z Ułanowa, Mikołaj Lantman, Jarosław z Kąkolewa, zob. wyżej, nr 1391/11, 12, 16.
14Strzeszek z Ułanowa, Mikołaj Lantman, Jarosław z Kąkolewa, zob. wyżej, nr 1391/11, 12, 16.
15Strzeszek z Ułanowa, Mikołaj Lantman, Jarosław z Kąkolewa, zob. wyżej, nr 1391/11, 12, 16.
16Jakub z Grądów, zob. wyżej, nr 1389/1.
17Mikołaj z Dobieszewa pleban śremski, zob. wyżej, nr 1429/15.
18Filip Ciecierad z Chwałkowa, zob. wyżej, nr 1387/25.
19Tomasz ze Strzępinia, zob. wyżej, nr 1388/9.
20Paweł z Giżyc (w Sochaczewskiem), student w Pradze, bakałarz 1419, kanonik, potem scholastyk płocki, kanonik, potem scholastyk
krak., kanonik gnieźn. 1427, pozn. 1432, biskup płocki 1439, zm. 1463 (PSB VIII s. 23-25).
21Jakub z Wyganowa i Piotr Pniewski, zob. wyżej, nr 1391/18, 24.
22Jakub z Wyganowa i Piotr Pniewski, zob. wyżej, nr 1391/18, 24.
23Andrzej Łaskarz z Lichenia i Gosławic (na pn. od Konina) bratanek biskupa Andrzeja Łaskarza, student UJ 1433, kanonik pozn.
1437, gnieźn. 1438, dziekan łęcz., zm. 1454? (Kor. II s. 445).
24Jan Rakwicz wikariusz w katedrze pozn. 1430, kanonik pozn. 1437, wrocławski, zm. 1450/51 (KDW IX nr 1280/6).
25Notariusz Jan, zob. wyżej, nr 1391/2.
Dokument Nr 1448
Kraków, 10 marca 1438
Król Władysław III nakazuje staroście generalnemu Wielkopolski, aby pozostawił wdowę po Janie Kurskim w posiadaniu folwarku
Kurza z młynem.
Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 7, k. 298v-299. Wpis w 1438 r.
a-cStrennuo ac generoso Raphaeli deb Goluchowo succamerario Kalisiensi, capitaneo Maioris Polonie1 sincere dilecto, in sui absencia burgrabio suo Kalisiensi
.
Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc.
Generose ac strennue sincere dilecte. Veniens hec pauperima relicta Johannis Cursky
2 per tam longam distanciam ad presenciam nostri, exposuit [
k. 299] in effectu, quomodo Nicolaus Swemma
3 quasdam literas nostras regales aput nos impetratas tibi attulit, vigore quarum intenderemus eidem relicte cuiusdam predii
Curza
4 et molendini ad ipsam spectentis aufferre possessionem, et dicto Swemme eandem assignare, supplicans celsitudini nostre humiliter,
quatenus propter servicia eiusdem mariti sui, in quibus aput genitorem nostrum carissimum a tempore sui regiminis usque ad
mortem eiusdem persistit in suorum custodia thezaurorum, ipsam in possessionem dicti predii et molendini conservare dignaremur.
Moti igitur misericordia ad eandem et pueros suos committimus tue nobilitati mandantes, quatenus non precipites de dando dicto
Swemme dicti predii et molendini possessione, sed volumus et ita ma(n)damus consibis baronum nostrorum, quatenus sepedictam
relictam in possessione pacifica dicti predii et molendini serves interim, quod de proximo Christo duce ibi in Maiori Polonia
constituemur
5 et de hac aliter disponemus. Datum Crac(ouie) feria secunda post Reminiscere anno Domini etc. XXXVIII
o6.
Relacio magnifici Nicolai de M(ichalow) castellani Crac(ouiensis)
7.
a-cna końcu dok. Kop.
bsłowo powtórzone Kop.
1Rafał z Gołuchowa, zob. wyżej, nr 1406/1.
2Kurza nad Prosną, par. Rychnów, na pd.-zach. od Stawiszyna (Koz. 4 s. 438). Jan wyst. 1420 (Roty IV nr 774).
3Mikołaj Świema, najpewniej z Rososzycy (zob. wyżej, nr 1443/1), syn Świemy, potem kasztelan kruszwicki, zwany Portugał, nie
żył już 1451 (S. Kozierowski, Studia nad pierwotnym rozsiedleniem rycerstwa wielkopolskiego: XII. Ród Korabitów, Łomża 1933,
s. 26; KDW V nr 611; Now. II s. 494; Acta capitulorum II nr 502).
4Zob. wyżej, przypis 2.
5Władysław III nigdy nie przyjechał do Wielkopolski.
6Zgodne z itinerarium królewskim.
7Mikołaj z Michałowa, zob. wyżej, nr 1406/5.
Dokument Nr 1449
Poznań, 11 marca 1438
Sędzia poznański publikuje wyrok poznańskiego roczku w sporze Ozjasza z Głęboczka z kapitułą poznańską.
Or.: Kraków, Bibl. PAN, dok. nr 602. Pergamin 315 x 160 + 33 mm, podarty, pismo miejscami zatarte. Nacięcie po pasku do przywieszenia
1 pieczęci, wyrwany fragment zakładki w miejscu przywieszenia drugiej pieczęci. Na odwrocie streszczenie z XVII w.
Reg.: Jak wyżej, dok. nr 1423.
Nos Abraham Glowacz heres in Dzbanschyn necnon iudex Poznaniensis generalis
1 significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quod dum sub anno Domini / millesimo quadringentesimo tricesimo
octavo feria tercia post dominicam Reminiscere in claustro fratrum predicatorum ordinis sancti Dominici Poznanie
2 cum strennuis dominis Dobro/gostio de Colno castellano Camenensi
3, Luca de Gorka subpincerna Poznaniensi
4 et Johanne de Czarnkow heredibus
5 sedebamus, ibi presentata est nobis litera / papirea aperta sub sigillo citatorio ex parte iudicii regalis Poznaniensis,
cuius litere tenor de verbo ad verbum sequitur et est talis:
[
następuje dok. poznańskiego roczku ziemskiego z daty: Poznań, 18 kwietnia 1437 - wyżej nr 1423].
Nos igitur iudex prefatus visa sufficienti attestacione d[ominorum in presenti litera
a] conscriptorum tenoremque presentis litere conspicientes et plenarie intelligentes solumque Deum et iusticiam pre oculis
habentes, presentem literam ex info[rmacione et peticione dominorum
a] tunc nobiscum sedencium duximus confirmandam et eam presentibus confirmamus, decernentes ipsam exnunc et imperpetuum robur
optinere perpetue firmitatis. In cuius rei testimonium sigillum nostrum et domini Petri de Gay subiudicis
6 presentibus est appensum. Actum et datum anno, die, loco et testibus, quibus supra, ad premissa.
atekst zatarty Or.
1Abraham ze Zbąszynia, zob. wyżej, nr 1393/3.
2Data dok. budzi wątpliwości. 11 marca 1438 potwierdzony jest pobyt Abrahama Zbąskiego na rokach w Kościanie (WAP Poznań, Kościan
Z. 12 s. 40) i zasiadał tam w innym, niż tu podano, towarzystwie. Nie można wykluczyć, że pisarz pomylił miejsce wystawienia.
Księga ziemska poznańska (ib., Poznań Z. 14 k. 27v-39v) nie notuje posiedzenia sądu w Poznaniu 11 marca 1438; nie można jednak
wykluczyć, że dok. wystawiono poza sądem.
3Dobrogost z Kolna i Łukasz z Górki, zob. wyżej, nr 1393/4, 7.
4Dobrogost z Kolna i Łukasz z Górki, zob. wyżej, nr 1393/4, 7.
5Jan Czarnkowski, z Czarnkowa, potem podkomorzy pozn. 1438, kasztelan gnieźn. 1454, zm. 1466/67 (WSB s. 127; SHGPoz. I s. 291-292).
6Piotr Skóra z Gaju, zob. wyżej, nr 1381/10.
Dokument Nr 1450
Gniezno, 17 marca 1438
Oficjał gnieźnieński rozsądza spór o dziesięcinę z Chlebowa.
Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 769-773. Tytuł: Instrumentum concordie Johannis Gosdzalka vicarii Gneznensis cum plebano in Cleczko occasione decime in villa Chlebowo.
In nomine Domini amen. Nos Stanislaus de Vscze decretorum doctor necnon reverendissimi in Christo patris et domini, domini
Vincencii Dei gracia sancte eclesie Gneznensis archiepiscopi et primatis vicarius in spiritualibus et officialis Gneznensis
generalis
1, cunctis, quibus expedit, notum facimus presencium noticiam habituris, quomodo mota alias coram venerabilibus viro, domino
Benedicto de Modla canonico
2 et dehinc domino Johanne de Brzostkowo cantore, officialibus
3 et tandem coram nobis inter discretos Johannem Gusdzalka vicarium perpetuum concanonicalem prefate eclesie Gneznensis
4, actorem ex una, et Swanthoslaum rectorem parrochialis eclesie in Cleczsko Gneznensis dyocesis
5, de et super decima manipulari campestri omnis grani et seminis in villa Chlebowo eiusdem dyocesis
6, de agris et laboribus omnium et singulorum kmethonum dictam villam Chlebowo inhabitancium et eius occasione parte ab altera
reum, materia questionis et controversie, prefato Johanne Gusdzalka vicario instante et petente, prefatum Swanthoslaum ad
resumendam causam huiusmodi nostris patentibus citacionum litteris ad nostri presenciam evocare legittime fecimus ad certum
terminum peremptorium competentem. Quoquidem termino adveniente nobis ad iura reddenda causasque audiendas, iudicio pro tribunali
sedentibus, idem Johannes Gusdzalka principalis reproductis huiusmodi nostris citacionum litteris, iuxta morem et conswetudinem
patrie debite executis, resumpta quoque per nos causa huiusmodi quendam libellum articulatum coram prelibato domino Benedicto
de Modla antecessore nostro mediato alias per ipsum productum verbo repeciit et reproduxit petens, in quantum sub forma libelli
extitit, producto litem contestari, in quantum vero articuli partem sibi adversam per verbum credit vel non credit cogi et
compelli [
s. 770] ad respondendum eidem sibique iusticie ministrari complementum. Cuiusquidem libelli artic(u)lati tenor de verbo ad verbum
sequitur et est talis:
Coram vobis venerabili viro, domino Benedicto, canonico et officiali sancte eclesie Gneznensis, ego Johannes Gusdzalka vicarius
Gneznensis contra et adversus discretum virum, dominum Swanthoslaum plebanum in Cleczsko et contra quamlibet aliam personam
pro eo vestro in iudicio legittime intervenientem, propono et dico posicionesque et articulos infrascriptos, do, facio, exhibeo
et produco, quibus peto singulariter singulis, tam coniunctim, quam divisim, medio iuramento responderi non astringens me
ad superfluam probacionem, sed ad ea dunptaxat, que pro intencione mea sufficiunt, de quo solempniter protestor. In primis
itaque pono, propono et si negatum fuerit, probare intendo, quod ab anno Domini millesimo quadri(n)gentesimo quadra(g)esimo
secundo
7 et usque ad annum Domini millesimum quadri(n)gentesimum tricesimum septimum ego Johannes fui, eram et nunc sum vicarius sancte
eclesie Gneznensis et in eiusdem vicarie possessione usque ad presentem annum extiti, et sic fuit et est verum. Item pono
et probare intendo, quod ego prefatus Johannes Gusdzalka vicarius racione dicte mee vicarie habui et habere conswevi decimam
manipularem in Chlebowo post araturas omnium et singulorum kmethonum in dicta villa Chlebowo ipsamque decimam a septem annis
citra vel ultra percepi, et sic fuit (et) est verum. Item pono, ut supra, quod discretus vir, dominus Swanthoslaus plebanus
in Cleczsko, nescitur quo ductus spiritu, me prefatum Johannem Gusdzalkam vicarium eclesie Gneznensis decimam manipularem
ibidem in Chlebowo de quinque mansis, quos olim Mathias Dlugi, Johannes Czorzek, Johannes Crawyecz, Paulus Parczewsky, Albertus
Zablothni, Petrus Carboska, Wyath Glambek, Nicolaus Cruczwal
8 colebant et quos agros Mathias, Symon modo colunt heredes in Chlebowo
9, tribus annis continue sese sequentibus spoliavit, ipsam decimam dictis nobilibus vendendo pro libito sue voluntatis, valoris
quolibet anno duarum marcarum, et sic fuit et est verum. Item pono et probare intendo, quod de omnibus et singulis fuit et
est publica vox et comunis fama. Peto igitur per vos venerabilem virum, dominum Benedictum canonicum et officialem Gneznensem
vestram sentenciam [
s. 771] diffinitivam pronunciari, decerni et declarari decimam manipularem post agros kmethonum predictorum, quos nunc colunt Mathias
et Symon heredes in Chlebowo
9, ad me Johannem vicarium et dictam meam vicariam pertinuisse et spectasse, et nunc pertinere et spectare predictumque dominum
Swanthoslaum plebanum in Cleczsko me memoratum Johannem vicarium eadem decima tribus annis continue sese sequentibus spoliasse
sibique talia facere non licuisse neque licere, et ob hoc me prefatum Johannem vicarium et dictam meam vicariam ad possessionem
dicte decime fore restituendum et restitui debere predictumque dominum Swanthoslaum plebanum in Cleczsko racione spoliacionis
dicte decime trium annorum in sex marcas mihi prefato Johanni condempnandum fore et condempnari debere prefatoque Swanthoslao
super ulterioribus impedimentis predicte decime perpetuum silencium inponendum vestra sentencia diffinitiva iusta mediante,
salvo iure addendi, minuendi, corri(g)endi et aliis iuris beneficiis sibi in omnibus semper salvis. Item peto expensas in
lite factas et protestor de faciendis.
Ad quemquidem libellum prescriptum primo per partem adversam in uno alio certo termino litte legittime contestato ac demum
responsionibus negativis, in quantum posiciones et articuli ad eosdem subsecuti nonnullisque deposicionibus
a testium pro parte prefati Johannis Gusdzalka vicarii inductorum receptis et per nos admissis visisque eorundem testium deposicionibus
omnibusque et singulis propositis et responsis iuribusque et munimentis hincinde productis ac equa lance iusticie discussis,
matura deliberacione intra nos prehabita, ad nostram sentenciam diffinitivam processimus ac ipsam de iurisperitorum consilio
pro parte dicti Johannis Gusdzalka vicarii et sue vicarie predicte et contra prefatum dominum Swanthoslaum plebanum in Cleczsko
tulimus et pronunciamus huiusmodi sub tenore:
Christi nomine invocato, pro tribunali sedentes, ipsum solum pre oculis habentes, iurisperitorum comunicatis consiliis in
causa et causis inter honorabiles Johannem Gusdzalka vicarium eclesie Gneznensis actorem ab una et Swanthoslaum in Cleczsko
plebanum, reum, partibus ex altera, de et super manipulari decima cuiuslibet [
s. 772] seminis in villa Chlebowo, post araturas omnium et singulorum kmethonum proveniente, que causa coram venerabilibus viris
Benedicto de Modla canonico et dehinc domino Johanne de Brostkowo cantore, officialibus Gneznensibus et tandem successive
coram nobis vertebatur, visis actis acticatis et diligenter masticatis, per hanc nostram sentenciam diffinitivam, quam ferimus
in hiis scriptis, pronunciamus, decernibus
b, diffinimus et declaramus decimam manipularem in villa predicta Chlebowo de agris et de laboribus Stanislai Scharschycza,
Jacobi Chwasth, Nicolai Candzerza, Ja(co)bi fratris Candzerza, Mathie Dlugy, Nicolai Mixa, Johannis Costrzewa, Petrum
c Carboska necnon Petrum
c Golambek, Nicolai Czuthwal, Woyslai, Mathie Wrobl et Stanislai filii Alberti Zablothni, Johannis Coschel, Pauli Parczewsky
ac omnium et singulorum kmethonum dictam villam Chle(bo)wo inhabitancium
8, provenientem, ad dictum dominum Johannem vicarium et dictam vicariam suam ex donacione venerabilis viri, domini Mathie Drya
canonici Gneznensis
10 pertinuisse et spectasse et nunc pertinere et spectare. Ipsumque dominum Swanthoslaum plebanum in Cleczsko prefatum dominum
Johannem vicarium tribus annis continuis spoliasse eadem decima et de possessione eiusdem decime eiecisse sibique talia facere
non licuisse neque licere, propter quod prefatum Johannem vicarium ad possessionem dicte decime in Chlebowo restituendum fore
et restitui debere, ipsum dominum Swanthoslaum plebanum in Cleczsko racione spoliacionis dicte decime trium annorum in tribus
marcis occasione perceptoris, que medio suo iuramento declaravit prefato Johanni vicario, condempnandum fore et condempnari
debere ac super ulterioribus vexacionibus et inpedimentis eidem Swanthoslao perpetuum silencium inponendum fore et imponimus.
Nichilominus in expensis in huiusmodi causa legittime factis ipsum condempnamus
d et condempnamus per presentes, taxacionem ipsarum nobis in posterum reservantes. Lecta et in scriptis pronunciata est hec
nostra sentencia diffinitiva per nos Stanislaum de Wscze decretorum doctorem vicariumque in spiritualibus [
s. 773] et officialem Gneznensem generalem predicta Gynezne, in domo habitacionis nostre, die decima septima mensis Marcii anno
Domini millesimo quadringentesimo tricesimo octawo, indiccione prima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini
nostri, domini Eugenii divina providencia pape quarti anno ipsius octawo, hora quasi terciarum, nobis ad iura reddenda causa(s)que
audienda(s) iudicio pro tribunali presidentibus, presentibus ibidem scientificis et circumspectis Peregrino Petri de Pampicze
11, Alberto Romano
12, Thoma de
a Kzansch
13, Paulo Appostolo procuratoribus
14, Michaele Petri de Domaslaw
15, Nicolao Dobyeslao
c de Thocari
16 et Johanne etc. publicis imperiali auctoritate notariis
17 et causarum coram nobis scribis, presbiteris et clericis Gneznensis dyocesis, testibus circa premissa, in quorum omnium fidem
et testimonium premissorum per unum notarium ex notariis et scribis, Petrum Nicolai de Srzeschewo
c tabellionem scribamque nostrum
18 infrasubscriptum hoc presens publicum instrumentum nostram sentenciam diffinitivam in se continens scribi et publicari nostrique
officialatus appensione sigilli mandavimus et fecimus comuniri. Actum et datum Gnezne, anno, indicione, pontificatus, die,
mense, hora et loco, quibus supra.
Et ego Petrus Nicolai de Strzesche(wo) clericus Gneznensis dyocesis, publicus etc. causarumque et facti huiusmodi coram prelibato
venerabili et egregio viro, domino Stanislao vicario in spiritualibus et officiali Gneznensi scriba, quia predicte prolacioni
sentencie unacum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia et singula premissa apud consistorium Gneznense acta acticata
comperi vidi ac fideliter extraxi, ideo hoc presens publicum instrumentum manu mea propria scripsi, subscripsi et in hanc
publicam formam redegi, quod
c signo et nomine meis propriis solitis et conswetis unacum appensione sigilli officialatus Gneznensis memorati venerabilis
a viri, domini Stanislai de Vscze decretorum doctoris, vicarii et officialis de mandato, scitu et voluntate specialibus consignavi
et roboravi in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum, rogatus specialiter et requisitus etc.
asłowo powtórzone Kop.
btak Kop., zamiast decernimus
ctak Kop.
dtak Kop., zamiast condempnandum fore
1Stanisław syn Pawła z Uścia Solnego, zob. wyżej, nr 1435/10.
2Benedykt z Modły był oficjałem gnieźn. do śmierci w 1437 r. (wyżej, nr 1401/1).
3Jan z Brzostkowa, zob. wyżej, nr 1407/5.
4Jan Guzdziałka (Guzdrałka?) jako wikariusz wieczysty w katedrze gnieźn. wyst. już 1425 (KDW VIII nr 1065/6) i jeszcze 1444
(niżej, nr 1656/3).
5Kłecko, miasto w powiecie gnieźn. Pleban Świętosław wyst. także 1433 (KDW IX nr 1333/2).
6Chlebowo par. Kłecko, na pn.-zach. od Kłecka, dziś część wsi Michalcza (Koz. 1 s. 38, 4 s. 101; SHGWlkp.).
7Zapewne chodzi tu o rok 1432.
8Kmiecie skądinąd nie znani.
9Maciej i Szymon dziedzice Chlebowa skądinąd nie znani, por. jednak z Janem synem Szymona 1463 i Maciejem synem zm. Jana 1471
(SHGWlkp.).
10Maciej Dryja, zob. wyżej, nr 1391/3.
11Peregryn z Pępic, zob. wyżej, nr 1401/12.
12Wojciech Romanus, zob. wyżej, nr 1399/9.
13Tomasz z Książa, zob. wyżej, nr 1385/1.
14Paweł Apostoł z Lubania, zob. wyżej, nr 1401/8.
15Domasław par. Juncewo w powiecie kcyńskim. Michał syn Piotra skądinąd nie znany, ale por. z Michałem synem Andrzeja z D.,
wyżej, nr 1401/22.
16Mikołaj syn Dobiesława z Tokar wyst. także 1437, wyżej, nr 1435/12.
17Jan nie zidentyfikowany.
18Strzyżewo (Strzeżewo) wieś par. pod Gnieznem. Piotr syn Mikołaja, zapewne student UJ 1437 (de Strzeszowo?), w tymże roku admitowany w Gnieźnie jako notariusz publiczny (Not. nr 567), jako taki wyst. pod Olkuszem 1437 (ZDKDK II s.
267), potem wyst. w Gnieźnie w otoczeniu Stanisława z Uścia oraz - już po śmierci oficjała - 1441 (niżej, nr 1483/3, 1493/12,
1500/9, 1565/12).
Dokument Nr 1451
Międzyrzecz, 25 marca [1438?]
Stanisław z Ostroroga podstoli kaliski prosi wielkiego mistrza krzyżackiego Pawła Russdorfa o zadośćuczynienie za szkody,
wyrządzone przez poddanych Zakonu w Trzebiszewie i w Sępólnie.
Or.: Berlin-Dahlem, GStAPK, XX HA OBA 7825. List papierowy 247 x 304 mm, wcześniej złożony i zamknięty okrągłą pieczęcią, której
ślady widoczne na odwrociu.
Reg.: Reg. Teut. I, nr 4829 (wg Or.).
a-bMagnifico et venerabili viro, domino Paulo de Russdorff ordinis Beate Marie domus Theutunicorum de Prussia magistro generali1, domino dilecto
.
Venerabilis et magnifice domine dilecte! Quemadmodum serenis/simus dominus noster graciosissimus rex ad dominacionem vestram
strennuum dominum / Dobrogostium de Ostrorog
2 in legacione dirrexerat idemque dominus Dobrogostius / inter cetera magnificencie vestre perorabat graviter conquerendo de
violenciis s(erenissimo) domino regi et Corone et michi in tenuta mea pendente termino perpetue pacis illatis per advocatum
Noue Marchie in villa Trzebyeschowo
3. Que violencia est multum gravis ad tollerandum. Nam spero in Deum, si firmamenta et incramenta
c consideracionis perpetue pacis ita graviter perpetue pacis pre oculis non haberem, similem recompensa(cione)m aut maiorem
facere potuissem. Sed quia, tunc temporis, cum hec violencia fiebat, aput serenissimum dominum regem fui et a serenitate sua
habui in comissis, ut de eadem violencia pacienciam haberem usque serenitas sua dominacioni vestre eadem significaret. Sed
quia post legacionem prefati domini Dobrogostii pro eadem violencia nulla est facta serenissimo domino regi et michi satisfaccio,
nam usque hunc familiares nostri graviter vinculati sedebant et villa usque huc deserta permanet, peto igitur dominacionem
vestram, velit gracia donacionis vestre idem advocato comittere, ut se de hiis non intromitteret et sic ordinarie eadem gracia
vestra dignaretur, ut pro eadem violencia fieret satisfaccio. Reduco etenim dominacioni vestre in memoriam, quomodo comendator
de Slochow
4 opidum magnifici patris et domini michi carissimi
5 et meum Samperworg
6 unacum villis spohavit, devastavit, licet pluries dominacioni vestre de hiis est conquestum, actamen eciam procedere nulla
facta est satisfaccio. Considerat igitur dominacio vestra, quod talia sunt graviter sustinenda eaque serenissimus dominus
rex et Corona cum dominacione vestra et ordinem in tam laudabilem confirmacionem pacis perpetue devenistis parte ex utraque,
invitus vellem peramplius dominacioni vestre et ordini in aliquo displicere, sed pocius complacere et servire, si et in quantum
talia gravamina a vestris michi non evenierent. Datum in Medzirzecz
7 in festo Beate Marie Virginis Anunciacionis.
Stanislaus de Ostrorog subdapifer Calissiensis
8.
a-bna odwrocie Or.
ctak Or.
1Paweł Russdorf wielki mistrz krzyżacki 1422-41.
2Dobrogost z Ostroroga, syn Sędziwoja wojewody poznańskiego, brat Stanisława, wystawcy niniejszego, potem kasztelan kamieński
1443, gnieźn. 1468-78, zm. 1478 (PSB XXIV s. 497).
3Trzebiszewo (Trzebieszewo) par. Skwierzyna, na pn.-zach. od Skwierzyny (Koz. 5 s. 421), najpewniej należące do starostwa (tenuty)
skwierzyńskiej, której tenutariuszami byli Ostrorogowie.
4Człuchów na Pomorzu krzyżackim.
5Tj. Sędziwoja z Ostroroga wojewody poznańskiego.
6Sempelbork czyli Sępólno Krajeńskie w powiecie nakielskim (Koz. 5 s. 280).
7Międzyrzecz, miasto w zach. Wielkopolsce.
8Stanisław z Ostroroga, syn Sędziwoja wojewody pozn., podstoli kal. 1432, potem kolejno kasztelan międzyrzecki 1445, gnieźn.
1450, wojewoda kal. 1453, pozn. 1475, starosta generalny Wlkp. 1439-40, 1448-51, zm. 1476/77 (PSB XXIV s. 524-527).
Dokument Nr 1452
Ferrara, 26 marca 1438
Papież Eugeniusz IV nakazuje opatowi klasztoru w Paradyżu inkorporację kościoła Św. Andrzeja pod Przemętem do klasztoru cystersów
w Wieleniu (Przemęcie).
Or. przechowywany był zapewne jeszcze podczas ostatniej wojny w kościele par. w Przemęcie. O jego istnieniu informował listownie
wydawców jeszcze w 1976 r. ówczesny proboszcz przemęcki. Poszukiwania w Przemęcie przeprowadzone 5 czerwca 1982 przez A. Gąsiorowskiego
i dra Ryszarda Walczaka nie dały rezultatu - w aktach par. znaleźliśmy jedynie kilka późnych odpisów bulli, z których kilka
lekcji zostało uwzględnionych w niniejszym wyd.
Odpis z XX w.: Poznań, WAP, Kl. Przemęt 52, dawniej A 11a (wg Or.).
Reg.: Bullarium Poloniae t. V, ed. I. Sułkowska-Kuraś i Stanisław Kuraś, nr 796, w druku.
Eugenius episcopus, servus servorum Dei
1 dilecto filio .. abbati monasterii in Paradiso Poznaniensis diocesis
2 salutem et apostolicam benedictionem. Pastoralis officii nobis licet immeritis commissi debitum coadiuvante Domino exequi,
utiliter cupientes ecclesiasticas personas, presertim illas, que mundanis abiectis vanitatibus voto se Domino sub regulari
habitu manciparunt, apostolicis favoribus libenter prosequamur et eis, ne premantur indigencie sarcina, de provisionis accomode
subsidio providemus. Dudum siquidem pro parte clare memorie Wladislai regis Polonie ac dilectorum filiorum .. abbatis et conventus
monasterii Velin alias Lacus Sancte Marie cisterciensis ordinis Poznaniensis diocesis
3 bone memorie Baldassari episcopo Tusculano in sua obedientia, de qua partes ille erant, tunc Joanni XXIII nuncupato
4, exposito, quod olim idem rex pie considerans, quod dictum monasterium, in quo decem et octo fuerunt monachi continue residentes
ac quotidie divinis obsequiis insistentes, et quod olim in primeva fundatione sua sufficienter dotatum fuerat, temporum causante
malitia et propter predonum discursus ac guerras, que in illis partibus viguerant, in suis facultatibus adeo diminutum extiterat,
quod dicti abbas et conventus ex eis comode sustenteri
a, solitam hospitalitatem tenere et alia ipsis incumbentia onera supportare non valebant, ius patronatus parrochialis ecclesie
Sancti Andree opidi Przemanth dicte diocesis
5 ad ipsum regem pleno iure tunc pertinens ad finem, ut ipsa ecclesia cum omnibus usibus et pertinentiis suis eidem monasterio
in subventionem, sustentationem et hospi[tationem
b] ac supportationem onerum huiusmodi perpetuo incorporaretur, prefatis abbati et conventui pure et libere concesserat et donaverat,
ipse episcopus tunc Johannes XXIII nominatus per suas litteras
6 certo iudicii dedit in mandatis, ut si esset ita, dictam ecclesiam cum omnibus iuribus et pertinentiis prefatis eidem monasterio
imperpetuum incorporaret, uniret et annecteret, prout in ipsis litteris plenius continetur. Subsequenter vero, sicut exhibita
nobis nuper pro parte dictorum abbatis et conventus petitio continebat, postquam incorporatio, unio et annexio huiusmodi vigore
dictarum litterarum facte fuerant ac felicis recordationis Martinus papa V predecessor omnes actiones quavis auctoritate factas
et que tunc effectum sortite non extiterant, revocarat, cassarat et annullarat
7 eoque, sicut Domino placuit, ab hac luce subtracto, nos divina favente clementia ad apicem summi apostolatus assumpti fueramus,
ipsa ecclesia per obitum quondam Nicolai Wantzkonis illius rectoris, qui extra Romanam Curiam decessit
8, vacante, abbas et conventus predicti litterarum necnon incorporationis, unionis et annexionis earundem pretextu possessionem
ipsius ecclesie apprehendentes, illam per triennium vel circiter detinuerunt, prout detinent in usus, eorundem fructus ex
illa percipientes licet de facto. Cum autem dilectus filius Laurentius Grabic clericus eiusdem diocesis
9 asserens, sibi de dicta ecclesia sic vacante fuisse auctoritate ordinaria provisum, illam necnon omne ius sibi in ea vel
ad ipsam quomodolibet competens per dilectum filium magistrum Henricum Senftleben, litterarum apostolicarum scriptorem et
abbreviatorem, archidiaconum ecclesie Beate Marie Maioris Glogovie Wratislaviensis diocesis
10, procuratorem suum ad hoc ab eo specialiter constitutum, in manibus nostris sponte et libere resignaverat nosque resignationem
huiusmodi decernimus admittendam et sicut eadem petitio subiungebat, ipsi abbas et conventus occasione litterarum necnon incorporationis,
unionis et annexionis predictarum gravia pertulerunt onera expensarum et nisi dicta ecclesia, cuius octo, prefato monasterio,
cuius triginta marcharum argenti puri fructus, redditus et proventus secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt,
denuo incorporetur, non modica predicto monasterio iacture et dispendia provenirent, pro parte carissimi in Christo filii
nostri Wladislai regis Polonie illustris ac eorundem abbatis et conventus nobis fuit humiliter supplicatum, ut monasterio
necnon abbati et conventui prefatis super hiis oportune providere de benignitate apostolica dignaremur.
Nos itaque, qui de premissis expositis certam notitiam non habemus, huiusmodi supplicationibus inclinati necnon omnem inhabilitatis
et infamie maculam sive notam per abbatem predictum et singulares ex ipsius conventu personas occasione detentionis huiusmodi
contractam auctoritate apostolica penitus abolentes, discretioni tue per apostolica scripta mandamus, quatinus super huiusmodi
expositis auctoritate nostra te diligenter informes et si ea repereris veritati subniti, super quo tuam conscientiam oneramus,
ipsam ecclesiam cum omnibus iuribus et pertinentiis supradictis eidem monasterio auctoritate nostra prefata imperpetuum incorpores,
unias et annectes, ita quod, si dicta ecclesia vacat ad presens, exnunc alioquin, quam primum illam per cessum vel decessum
aut alias quovismodo vacare contigerit, liceat ipsis abbati et conventui per se vel alium seu alios corporalem ecclesie iuriumque
et pertinentiarum predictorum possessionem auctoritate propria de novo libere apprehendere ac huiusmodi illius fructus, redditus
ac proventus, reservata tamen super illis pro perpetuo vicario in dicta ecclesia instituendo pro tempore congrua, de qua ipse
decenter sustentari, episcopalia iura solvere et alia sibi ratione prefate ecclesie incumbentia onera comode supportare possit,
portione, in suos ac eorundem monasterii et ecclesie usus convertere perpetuo pariter retinere, diocesani loci et cuiusvis
alterius super hoc licentia minime requisita, non obstantibus constitutionibus et ordinationibus apostolicis ac monasterii
et ordinis predictorum iuramento, confirmatione apostolica vel quavis alia firmitate, roboratis statutis et consuetudinibus
ceterisque contrariis quibuscunque. Aut si aliqui super provisionibus sibi faciendis de huiusmodi vel aliis beneficiis ecclesiasticis
in illis partibus speciales vel generales Apostolice Sedis vel legatorum eius litteras impetrarint, eciam si per eas ad inhibitionem,
reservationem et decretum vel alias quomodolibet sit processum, quasquidem litteras et processus habitos per easdem ad ecclesiam
predictam volumus non extendi, sed nullum per hoc eis, quo ad assecutionem beneficiorum aliorum preiudicium generari, et quibuslibet
privilegiis, indulgentiis et litteris apostolicis generalibus vel specialibus quorumcunque tenorum existant, per que presentibus
non expressa vel totaliter non inserta effectus eorum impediri valeat quomodolibet vel differri et de quibus quorumqumque
tolis
c tenoribus de verbo ad verbum habenda sit in nostris litteris mentio specialis. Nos enim exnunc irritum decernimus et inane,
si secus super hiis a quoquam quavis auctoritate scienter vel ignoranter contigerit attemptari. Datum Ferrarie anno incarnationis
Dominice millesimo quadringentesimo tricesimo octavo, septimo Kalendas Aprilis, pontificatus nostri anno octavo
11.
atak Odpis, zamiast sustentari
bwedług kopisty dziura w pergaminie Or.
ctak Odpis
1Eugeniusz IV papież 1431-39, usunięty przez sobór bazylejski 1439, uznawany przez większość środowisk kościelnych w Polsce
i po 1439, zm. 1447.
2Paradyż-Gościkowo, opactwo cystersów w zach. Wielkopolsce. Opatem był wówczas Konrad Zoellner.
3Opactwo cystersów w Wieleniu (Przemęcie) nad Obrą.
4Baltazar Cossa biskup Tusculum, (anty)papież pizański 1410-15.
5Kościół Św. Andrzeja w Przemęcie, zob. Now. II s. 436-437.
6Najpewniej chodzi tu o bullę (anty)papieża Jana XXIII z 6 maja 1412 (Bullarium Poloniae III nr 1370).
7Bullarium Poloniae IV nie notuje żadnego dok. Marcina V w tej sprawie.
8Mikołaj Waniek (Wanconis, syn Wańka), wyst. 1422-33 (Now. II s. 436).
9Wawrzyniec skądinąd nie znany.
10Henryk Senftleben z Głogowa archidiakon głogowski 1429, kanonik wrocławski 1441, archidiakon legnicki 1441, dziekan wrocławski
1451-66, kurialista rzymski (Dola, Prałaci, s. 285-286).
11Por. w tejże sprawie postanowienie biskupa pozn. Andrzeja z Bnina, KDW V nr 629.
Dokument Nr 1453
Ostroróg, 25 kwietnia [1438?]
Sędziwój z Ostroroga wojewoda poznański skarży się wielkiemu mistrzowi krzyżackiemu Pawłowi Russdorfowi na wójta Nowej Marchii.
Or.: Berlin-Dahlem, GStAPK, XX, HA OBA 7826. Papier 306 x 251 mm, złożony, na odwrocie ślady po odciśniętej pieczęci w zielonym
wosku.
Reg.: Reg. Teut. I, nr 7826 (wg Or.).
a-bMagnifico et venerabili domino Paulo de Rusdorff magistro generali ordinis Beate Marie Virginis domus Theutunicorum1, domino et amico prestantissimo etc.
Venerabilis et magnifice domine amiceque nosterque prestantissime! Quemadmodum per serenissimum dominum nostrum regem et /
graciosissimum et conciliarios sue serene graciositatis querulose dominacioni vestre per venerabilem et strenuum / dominos,
comendatorem de Radzin
2 et iudicem Gniewensem
3 contra advocatum Noue Marchie extitit deductum / racione violenciarum domino nostro regi gracioso in villis, videlicet Trzeboschewo
4 et Cchoczyme
5 et Corona sue serenitatis illatarum, quinymmo et nobis in familia nostra, quam in una prescriptarum villarum habuimus, factarum
eademque vestra dominacio nobis filioque nostro, strenuo Stanislao
6 per literas uniformes
c rescripsera quomodo magnificencia vestra eidem advocato Noue Marchie strictissime comisisset, ut idem advocatus amplius de
villis prescriptis non deberet audere se intromittere receptaque per ipsum villanis et nostre familie deberet restituere,
predictos villanos in ipsorum sessionibus et hereditacionibus quovismodo non inpediendo. Nos vero pro maiori testimonio, ut
idem advocatus nullam haberet excusacionem erga nos, unam ex literis
d per vestram magnificenciam nobis missis sibi transmisimus ad conspiciendum, volentes, ut fieret per ipsum satisfaccio mandatis
vestre dominacionis. Quas literas eiusdem vestre magnificencie coram consilio domini nostri regis legi fecimus copiasque ipsarum
serenitati domini regis transmisimus. Nam in mandatis optinemus a sue serenitatis gracia, ut predictas villas in nostra gubernacione
et aspeccione sine quavis negligencia habeamus. Nam serenissimus dominus noster rex cum consilio sue serenitatis hac satis
ponderant, qualiter hoc sit, ex quo cupientes concordiam et amicabilem mansionem Corone cum Ordine ad tempora perpetua, multas
possessiones et alia sine quavis contrarietate obmiserunt et quod illud, quod est parve aut nullius reputacionis
e et iam Coronam concernens respectu prescriptorum, circa Coronam sine tali contrarietate permanere non valetis. Nam dictus
advocatus vestre dominacionis mandata non advertens, nichil dictis villanis restituere wlt nec ipsos absque impedimento in
ipsorum hereditariis fructibus et usibus et earum villarum sessione sedere permittit. Eapropter petimus vestram dominacionem,
velitis taliter cum dicto advocato efficere, ut literis et mandatis vestre magnificencie obedieret aut dominacio vestra nobis
non dignetur inputare, ut nos erga ipsius talem inobedienciam homines domini nostri regis et nostras violencias defendamus,
quod tamen faceremus inviti hoc, quod esset contra articulum aliquem perpetue pacis, sed mallemus complacere in omnibus vestre
dominacioni et Ordini quam displicere, si talis oppressio prefati advocati nos ad alia non coartari. Petimus a vestra magnificencia
responsum, ut sciremus, quid in eo finaliter sumus acturi. Datum in Ostrorog feria sexta post festum beati Adalberti.
Sandiuogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis
7.
a-bna odwrocie listu Or.
cnastępuje skreślone scripserat Or.
dnastępuje skreślone vr Or.
enastępuje skreślone respectu Or.
1Por. z listem do tegoż z 25 marca [1438?], wyżej, nr 1451.
2Radzyń Chełmiński i Gniew, komturie krzyżackie w ziemi chełmińskiej i na Pomorzu.
3Radzyń Chełmiński i Gniew, komturie krzyżackie w ziemi chełmińskiej i na Pomorzu.
4Trzebiszewo, zob. wyżej, nr 1451/2.
5Chocimie, Chocim, dziś Gościm nad Notecią, na pd.-zach. od Drezdenka (por. SHGPoz. I s. 199).
6Stanisław z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1451/8.
7Sędziwój z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1381/2.
Dokument Nr 1454
Dobrzec, 29 kwietnia 1438
Piotr z Iwanek sędzia we wsi Dobrzec rozsądza spór o grunty w tejże wsi pomiędzy miejscowym sołtysem a miastem Kaliszem.
Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 3486. Pergamin 305 x 171 + 63 mm. Nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie informacje
o treści (XVI-XVII w.).
Wyd.: KGV 1870, 1, s. 8.
Reg.: Senkowski - Sułkowska, nr 50.
aPetrus de Iwanky iudex locatus
1 in villa Dobrcza
2 in causa parcium, videlicet honestorum virorum .. prothoconsulis et consulum civitatis / Kalisiensis parte ab una et honesti
Nicolai Gothard vicini ipsorum sculteti in Dobrcza
3 parte ab altera, recognosco tenore presencium mediante, / quibus expedit universis, quod in mea presencia parentes personaliter
honesti viri .. prothoconsul et consules nomine tocius communitatis / civitatis predicte Kalissiensis iusto iudicio iudicialiter
acquisiverunt super Nicolao Gothard sculteto ipsorum predicto Dobrczensi duos ortos, unum in fine ville eiusdem Dobrczensis
a parte civitatis Kalissiensis et alium in fine ville a parte ville Zacouicze
4 et fines agrorum et pratorum ex opposito viginti laneorum in fine ville a parte civitatis et hoc per meam requisicionem dominorum
capitanei, palatini, castellani, iudicis, subiudicis et aliorum dignitariorum in terminis maioribus in Kalis assedencium,
ex quorum informacione premissa sentenciavi, videlicet quod domini predicti cognito eo, quod Nicolaus Gothard predictus eosdem
ortos neque fines agrorum laneorum predictorum in suo non habuit privilegio, michi eosdem ortos et fines agrorum civitati
adiudicare informaverunt et mandaverunt, unde ego cognita dominorum predictorum informacione racionabili ipsos ortos et agrorum
fines viginti laneorum, ut prefertur, ipsis prothoconsuli, consulibus et civitati predicte Kalissiensi adiudicavi perpetuis
temporibus quiete possidere. Et super hoc ipsi prothoconsul et consules nomine civitatis predicte adiudicatum persolverunt.
In cuius rei testimonium sigillum meum presenti littere est appensum. Actum et datum in villa Dobrcza feria tercia post festum
beati Adalberti proxima anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo octavo in fidem premissorum.
ainicjał wysokości połowy tekstu Or.
1Iwanki par. Kucharki, osada dziś nie istniejąca na pn.-zach. od Kalisza, koło Kucharek (SHGWlkp.). Piotr wyst. 1424-46, m.
in. jako wicepodkomorzy w Kaliszu z ramienia Rafała z Gołuchowa (GUrz. nr C 238; SHGWlkp.), przez tegoż delegowany do niniejszego
sądu.
2Dobrzec Wielki i D. Mały, wsie miejskie na zach. od Kalisza.
3Mikołaj syn Gotarda mieszczanin kal. wyst. od 1405, rajca 1423 n., sołtys w Dobrcu i w Tłokini, zm. przed 1445 (KDW VIII nr
927/3).
4Żakowice par. Kościelna Wieś, na zach. od Kalisza (Koz. 5 s. 555, 7 s. 412).
Dokument Nr 1455
Gniezno, 30 kwietnia 1438
Arcybiskup gnieźnieński włącza nowo lokowaną wieś Włoszczanowo do parafii w Janowcu.
Kop.: Gniezno, AAG, ACap. B 5 (Liber privilegiorum capituli Gnesn.), k. 22, wpis w XV w. w transumpcie arcybiskupa Jakuba z Sienna
z daty: Gniezno, 23 kwietnia 1479. Tytuł: Innovacio privilegii Janowmlyn super villa Vloschonowo.
In nomine Domini amen. Nos Vincencius Dei gracia sancte ecclesie Gneznensis archiepiscopus et primas significamus tenore presencium,
quibus expedit universis, quod nobiles Nicolaus et Albertus heredes in Janowmlin
1 ad nostram accedentes presenciam nobis exposuerunt, quomodo decima post araturas allodii nuncupati Wloschonouuo
2 ad ius et proprietatem dictorum nobilium Nicolai et Alberti pertinentis dudum iure parrochiali ad ecclesiam parrochialem
in opido Janowmlyn legittime pertinebat, sicut et pertinet. Ipsique nobiles prefati Nicolaus et Albertus volentes fructus
et redditus suos et parrochie in Janowmlyn ad presentacionem eorum pertinentis augere, in eodem allodio dicto Wloschonowo
de nowo locaverunt villam, que per homines utriusque sexus in futurum inhabitari agerque eiusdem allodii excoli deberet, nobis
supplicarunt, quatenus eandem villam Wloschinowo sic, ut predicitur, per eos de novo locatam ad predictam ecclesiam in Janowmlyn
parrochialem perpetuo annecteremus et asscriberemus. Cuiusquidem peticioni tanquam iuste et racionabili nostrum prebentes
assensum, de fratrum nostrorum prelatorum et capituli Gnezn(ensis) consilio et assensu, dictam villam Wloschonowo sic, ut
prefertur, de nowo locatam, prefate ecclesie in Janowmlyn perpetuo annectimus et asscribimus eandemque villam Wloschonowo
ad prefatam parrochiam in Janowmlyn iure parrochiali pertinere volumus in perpetuum cum decima ex agris eiusdem ville Wloschonowo
iam extirpatis et in futurum extirpandis proveniente vel que in futurum provenire poterit infra limites eiusdem ville, volentes,
quod homines utriusque sexus prefate ville sacerdoti parrochiali in Janowmlyn subsint iure parrochiali et ab eo ecclesiastica
percipiant sacramenta, ad omnia iura parrochialia danda sint astricti iuxta consuetudinem aliarum ecclesiarum nostre diocesis
et obsevanciam earumdem, iura nostra et ecclesie nostre ac archidiaconi Gneznensis ibidem nobis et nostris successoribus ac
archidiacono Gneznensi integraliter reservantes. In cuius rei testimonium sigillum nostrum et capituli nostri Gneznensis presentibus
sunt appensa. Actum et datum Gnezne in octava natalis sancti Adalberti anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo octavo,
presentibus ibidem venerabilibus et honorabilibus viris, dominis Predvogio de Grandi preposito
3, Johanne decano
4, Johanne archidiacono
5, Johanne cantore
6, Johanne Furman custode
7, Nicolao de Gorka
8, Adam de Bandkowo
9, Jaroslao de Kankoleuo
10, Mathia Dria
11, Johanne de Rudzicza
12, Nicolao Glamboczky
13, Andrea Jaczkowsky
14, Petro Pnyewsky
15, Andrea Laskary
16, Thoma de Strampyno
17, Nicolao de Nyewyesch
18, Johanne de Brzostkowo
19, Johanne de Grandi
20 et Stanislao de Byelawi
21 prelatis et canonicis ecclesie Gneznensis ad capitulum generale congregatis.
1Janowiec Wlkp. (Janów Młyn), miasto nad Wełną w powiecie gnieźn. Mikołaj syn Jana, student UJ 1429, potem burgrabia kcyński
1447-48, 1452-54, gnieźn. 1452-53, kasztelan śremski 1461-87 (GUrz. s. 172; Spisy wlkp.). Wojciech brat (?) Mikołaja skądinąd
nie znany.
2Włoszczanowo par. Janowiec, na pn. od Janowca (Koz. 1 s. 359, 5 s. 484).
3Przedwój z Grądów, zob. wyżej, nr 1435/1.
4Jasiek z Czechla, zob. wyżej, nr 1389/8.
5Jan syn Chebdy z Niewiesza, zob. wyżej, nr 1435/2.
6Jan z Brzostkowa, zob. wyżej, nr 1407/5.
7Jan Furman, Mikołaj z Górki, Adam z Będkowa, Jarosław z Kąkolewa i Maciej Dryja, zob. wyżej, nr 1391/20, 5, 7, 16, 3.
8Jan Furman, Mikołaj z Górki, Adam z Będkowa, Jarosław z Kąkolewa i Maciej Dryja, zob. wyżej, nr 1391/20, 5, 7, 16, 3.
9Jan Furman, Mikołaj z Górki, Adam z Będkowa, Jarosław z Kąkolewa i Maciej Dryja, zob. wyżej, nr 1391/20, 5, 7, 16, 3.
10Jan Furman, Mikołaj z Górki, Adam z Będkowa, Jarosław z Kąkolewa i Maciej Dryja, zob. wyżej, nr 1391/20, 5, 7, 16, 3.
11Jan Furman, Mikołaj z Górki, Adam z Będkowa, Jarosław z Kąkolewa i Maciej Dryja, zob. wyżej, nr 1391/20, 5, 7, 16, 3.
12Jan syn Prędoty z Rudzicy (R. par. Morzysław, na pn.-wsch. od Konina - Koz. 5 s. 259), pleban w Lisewie, kanonik gnieźn. instalowany
9 sierpnia 1422 (AAG, ACap. B 14 k. 95v), kanonik krak. 1411-29, zarządca klucza Opatówek, zm. po 1447? (Bullarium Poloniae
III; ZDKDK II s. 8; Kor. III s. 419-420).
13Mikołaj z Głęboczka, zob. wyżej, nr 1391/4.
14Andrzej syn Dziersława z Jackowa (Jacków w Łęczyckiem) kanonik gnieźn. 1423, pleban w Juncewie, zm. 1451 (Kor. II s. 175).
15Piotr Pniewski, zob. wyżej, nr 1389/24.
16Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 1447/19.
17Tomasz Strzępiński, zob. wyżej, nr 1388/9.
18Mikołaj z Niewiesza, zob. wyżej, nr 1389/9.
19Jan z Brzostkowa młodszy, zw. nepos, bratanek Jana starszego, kanonik gnieźn. 1435, zm. ok. 1463 (Koz. I/2 s. 103-104).
20Jan z Grądów, zob. wyżej, nr 1435/6.
21Stanisław z Bielaw (w Łęczyckiem) kanonik gnieźn. 1438, archidiakon łęcz. 1457, zm. 1479 (Kor. I/2 s. 44-45).
Dokument Nr 1456
Wałcz, 1 maja 1438
Starosta wałecki nadaje sołectwo w Skrzatuszu Stanisławowi Ćwikliczowi i Marcinowi Oszczepnikowiczowi.
Kop.: Warszawa, AGAD, Metryka koronna, t. 47, k. 321v-322v. Wpis w transumpcie króla Zygmunta z daty: Kraków, 21 lutego 1537. Tytuł:
Confirmacio et innovacio privilegii scultetorum ville Srathusch ad castrum Walcz pertinentis.
Reg.: MRPS IV, suppl. nr 716 (wg Kop.).
In nomine Domini amen. Quoniam ea, que geruntur in tempore, simul labuntur cum tempore, nisi fuerint literarum testimonio
cum annotacione testium postremorum noticie commendata. Proinde nos Petrus de Wolffin, Walcz et Drahym castrorum tenutarius
1, notum facimus, quibus expedit universis et singulis, tam modernis quam posteris, presentem literam inspecturis sive audituris,
quod volentes pro [....
a] regie maiestatis et eiusdem castri Walcz in meliores ac utiliores fructus convertere, villam nomine et vocabulo Srzathuss
2 de nova radice exposuimus ad locandum, dantes et donantes in eadem villa Stanislao Czwyklycz et Martino Osczepnykowycz
2 quatuor mansos agri scultecie et suis legittimis successoribus iure hereditario pacifice et quiete perpetuis annis et secure
habendam, possidendam, tenendam, commutandam et ad usus suos beneplacitos convertendam, prout ipsis et eorum successoribus
legittimis utilius videbitur expedire. Quibus eciam scultetis et ipsorum scultetorum
b damus et concedimus ducenta arborum pro mellificiis frendis sive faciendis. Etiam ipsis scultetis et eorum successoribus
adiungimus duos hortulanos et unam tabernam, etiam lacum Okunko
3 sic nuncupatum, ipsis libere conferimus et in lacu Strzathusch
3 pro eorum mensa et omnibus hominibus in predicta hereditate colocandis liberam concedimus piscaturam omnibus retibus ceterisque
piscandi instrumentis, sagena excepta. Gregem ovium et equiream iumentorum pascere libere, pacifice et quiete
a. Etiam iam dictis [
k. 322] scultetis ac ipsorum successoribus assignamus duas insulas, ubi eradicare et extirpare poterint absque cmethonum nocumento
et duo prata super eqwm, in quo nobis et successoribus nostris servire tenebuntur. Adiungentes prefatis scultetis et suis
successoribus tercium denarium de omnibus culpis parvis sive magnis, que iudicabunt dicta in hereditate suprascripta. Etiam
sepenominati sculteti et successores eorum cum hominibus in eadem hereditate collocandis quamcumque venacionem ferrarum exercere
voluerint sic retibus subterreis aut quibusvis aliis retibus, nobis, nostris successoribus quartam partem dare tenebuntur,
laqueis et powyc demptis, quod ipsis libere concedimus utifrui. Etiam cuilibet tabernatori duo stadia alias morgy insule assignavimus. Etiam ius, quod hoc oppidum Walcz, ipsi cmethones habebunt. Etiam causa huius scultecie iam notati sculteti
cum suis successoribus nobis et nostris successoribus in equo valente duas sexagenas servicia tenebuntur. Nos vero pro emendacione
et reformacione ville ac locacione predicte Strzathusch a data presencium damus et concedimus istis hominibus ac incolis in
dicta hereditate collocandis benivole et graciose quindecim annorum libertatem ab omni solucione et labore sive dolo proculmoto,
quibus elapsis sepedicti cmethones nobis et nostris successoribus de quolibet manso per octo scotos monete Crac(oviensis)
et numeri Polonicalis annuatim in festo sancti Martini [
11 XI] presentabunt, in festo Pasche viginti ovorum, ad festum Nativitatis Marie Gloriose [
8 IX] per duos pulos dare tenebuntur. Etiam hiidem cmethones nobis et nostris successoribus debent ter arare, unam diem fenum
falcare, secundam rastrare [
k. 322v], terciam cumulare. In cuius (rei
c) testimonium presentem literam scribi iussimus et eam nostri sigilli munimine roborari. Actum et datum in Walcz feria quinta
in die beatorum Philipi et Jacobi anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo octavo, presentibus nobili Joanne burgrabio
tunc temporis in Walcz
4, Nicolao advocato de Wscze
5 ceterisque plurimis fidedignis testibus.
az kontekstu wynika, że brak tu jednego lub kilku słów Kop.
btak Kop., zamiast successoribus
cbrakKop.
1Piotr Polak z Lichwina, zob. wyżej, nr 1439/1.
2Skrzatusz, wieś par. na pd.-wsch. od Wałcza (Koz. 3 s. 204). Sołtysi skądinąd nie znani.
3Wokół Skrzatusza leżą liczne drobne oczka jezierne, dziś bez nazw?
4Jan burgrabia wałecki z ramienia Piotra Polaka, skądinąd nie znany.
5Ujście nad Notecią; pół roku wcześniej wyst. tutaj wójt Pietrasz (wyżej, nr 1441/7).
Dokument Nr 1457
Gniezno, 3 (4?) maja 1438?
Wikariusz kapitulny gnieźnieński eryguje altarię fundacji Zofii wdowy po mieszczaninie gnieźnieńskim Niemście w kościele Św.
Trójcy w Gnieźnie.
Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Gn. nr 1281. Pergamin 430 x 417 + 62 mm, dziury na złożeniach, pismo miejscami zatarte. Na zielono-różowym
sznurze pieczęć średnicy 30 mm w żółtym wosku, nieczytelna, sznur niebiesko-różowy po drugiej pieczęci. Z. N. jak Not. nr
5. Na odwrocie noty z XVI w.
Uw.:Data dok. budzi wątpliwości. W maju 1438 r. Jan z Brzostkowa nie był już wikariuszem kapitulnym w Gnieźnie, którą to funkcję
sprawował po śmierci arcybiskupa Wojciecha Jastrzębca (1436), a przed objęciem stolicy prymasowskiej przez Wincentego Kota
z Dębna - ten ostatni już 14 lutego 1438 mianował swym oficjałem w Gnieźnie Stanisława z Uścia (KDW V nr 610). W datacji dok.
dzień tygodnia nie zgadza się z datą miesięczną: w 1438 r. 4 maja przypadało w niedzielę, nie w sobotę; sobota wypadała 4
maja w 1437 r. i ta data koresponduje z tytułem Brzostkowskiego, z kolei jednak pierwsza indykcja odpowiada rokowi 1438, nie
1437. Za 1437 r. zdają się znów przemawiać osoby świadków (zob. niżej, przypisy 7 i 11). Pozostaje sprawą otwartą, czy data
jest błędem ingrosatora, czy też wynikiem rozbieżności pomiędzy actum i datum.
//
aIn nomine Domini// amen. Ad perpetuam rei memoriam. Johannes de Brzostkowo cantor, / in spiritualibusque et temporalibus sancte
ecclesie Gneznensis sede vacante administrator
1 ad ea, que cultus Domini incrementum et personarum eidem cultui deputatarum augmentum / respiciunt, ferventi desiderio intendimus
illisque, ut illibata existant, robur perpetue firmitatis impertimur. Sane quia nobilis et honesta olim domina Zophia relicta
olim Nyemste / civis Gneznensis
2 rebus nolens intendere perituris, sed ea operari in terris, quorum fructus perseverat in celis ac cibum, qui non poterit,
sed permanet in eternum facere salutique sue et suorum parentum cupiens providere, ut iugis divaque memoria eos semper in
conspectu commendet divine maiestatis, altare ad gloriam et honorem omnipotentis Dei et nativitatis gloriosissime Virginis
Marie, sancti Bartholomei Apostoli et beate Katherine Virginis et Martiris in ecclesia Sancte Trinitatis Gneznensi pyo affectu
ducta et zelo devocionis accensa, intensis desideriis fundavit et erexit ipsumque quatuor marcis currentis monete numeri Polonicalis,
quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, annui census dotavit ac easdem pro ipsius altaris ministro et rectore
pro tempore irrevocabiliter temporibus perpetuis assignavit et deputavit. Quasquidem quatuor marcas dicta domina Zophia super
villa et hereditate Gurowo in districtu Gneznensi sita apud nobiles Albertum, Stanislaum et Derslaum fratres germanos necnon
Nicolaum filium Alberti, heredes de Gurowo
3, sub titulo reempcionis alias na wederkoff emit et comparavit, dicto ministro pro tempore ipsius altaris per ipsos nobiles et ipsorum legitimos successores ad festum
sancti Martini Confessoris [
11 XI] singulis annis persolvendas, prout hec et alia in literis magnifici domini Sandiwogii de Ostrorog palatini Poznaniensis
et capitanei Maioris Polonie generalis, ipsius veris sigillis de comuni cera in cordula sericea flavei coloris impendentibus
comunitis, plenius habentur et continentur. Quarum tenor sequitur et est talis:
[
następuje dok. Sędziwoja Ostroroga starosty generalnego Wlkp. z daty: Gniezno, 7 maja 1433 - KDW IX nr 1323].
Verum quia antequam huiusmodi erectio et fundacio ac donacio aliaque omnia et singula in prescriptis literis contenta, ratificata,
approbata, confirmata ac de nowo erecta, fundata, incorporata, ascripta, unita atque annexa fuissent, dicta domina Zophia,
sicut Altissimo placuit, viam universe carnis fuit ingressa, propter quod honesta domina Anna filia legittima dicte olim Zophie
4 tamquam legittime succedens in antescriptis literis nominata, coram nobis Johanne administratore memorato ac venerabili capitulo
Gneznensi capitulariter congregato, personaliter constituta nobis debita cum instancia supplicavit, quatinus huiusmodi erectionem
et fundacionem dicti altaris ac donacionem census omniaque et singula in dictis literis contenta ratificare, approbare, confirmare
ac censum huiusmodi quatuor marcarum eidem altari ascribere, unire et annectere ac ministro deputare dignaremur. Nos igitur
Johannes de Brzostkowo cantor et administrator memoratus divinum cultum adaugere cupientes, prout ex debito officii nobis
pro hac vice crediti et commissi tenemur et sumus astricti, attenta ipsius fundatricis et donatricis ferventi devocione et
pya intencione, quantum cum Deo possumus, de dicti venerabilis capituli Gneznensis consensu huiusmodi erectionem et fundacionem
ipsius altaris ac donacionem census quatuor marcarum omniaque et singula in prescriptis et aliis quibuscu(n)que literis ad
ipsum altare spectantibus ratificamus, approbamus et confirmamus ac rata et grata habuimus et habemus idemque altare de novo
ereximus et fundavimus ac censum predictum ipsis altari et ministro pro tempore incorporavimus, ascripsimus, anneximus et
univimus erigimusque fundamus, incorporamus, ascribimus, unimus temporibus perpetuis
b, presencium sub tenore. Iusque patronatus et presentandi dicti altaris prefate domine Anne filie dicte olim Zophie et ipsius
successoribus legitimis reservamus. Volumus autem et auctoritate nobis in hac parte concessa decernimus, quod huiusmodi census
per dictam olim Zophiam fundatricem et donatricem factus et alia bona imposterum eidem altari donanda iuribus, privilegiis
et immunitatibus ecclesiasticis subiaceant et gaudeant tociens, quociens necesse fuerit et quod ad forum eclesiasticum pro
exigendis eisdem censibus et aliis quibuscunque bonis eidem altari applicandis recursus habeatur. Quodque minister sive altarista
eiusdem altaris tenebitur et sit astrictus temporibus sempiternis qualibet septimana duas missas legere, unam feria secunda
et aliam die sabbato de Beata Virgine, super quo ipsius ministri conscienciam oneramus. In quorum omnium et singulorum fidem
et testimonium premissorum presentes literas exinde fieri et per notarium publicum dictique venerabilis capituli scribam infrascriptum
subscribi et publicari nostrique Johannis administratoris et capituli prefatorum sigillorum appensione iussimus communiri.
Datum et actum Gnezne in loco capitulari infra ecclesiam Gneznensem sito, anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo
octavo, indictione prima, die vero sabbati quarta mensis Maii
5, hora terciarum vel quasi, presentibus ibidem venerabilibus et honorabilibus viris, dominis Johanne decano
6, Johanne de Grandi archidiacono
7, Andrea scolastico
8, Johanne cancellario
9, Nicolao Gorka
10, Benedicto de Modla
11, Adam de Bandkowo
12, Jaroslao Kankolowsky
13, Mathia Drya
14, Nicolao Glamboczsky
15, Paulo Gigisky
16, Andrea Jaczskowsky
17, Sandkone de Czechel
18, Petro Pnyewsky
19, Johanne de Brzostkowo
20, Lascario
21, Stanislao de Byelawy
22 et Niklino de Nyewyesch
23 canonicis dicte ecclesie Gneznensis, testibus circa premissa.
[
Z. N.]
c-dEt ego Adam Zauissii de Smolicze, clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius24 ac coram prefatis dominis Johanne administratore et capitulo Gneznensi actorum et conclusionum factique huiusmodi scriba,
quia predictis donacioni, ratificacioni, errectioni et confirmacioni aliisque omnibus et singulis premissis, dum sic, ut premittitur,
agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia et singula premissa sic fieri vidi et audivi,
ideo hoc presens publicum instrumentum, occupatus officii mei negociis, per alium fidelem scribi procuravi meoque hinc manu
mea subscripsi et in hanc formam publicam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis, unacum appensione sigillorum
memoratorum dominorum administratoris et capituli consignavi in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum
.
ainicjał wysokości połowy tekstu Or.
bsłowo powtórzone Or.
c-dinną ręką Or.
1Jan z Brzostkowa, zob. wyżej, nr 1407/5 oraz uwagę na wstępie niniejszego dok.
2Zofia i Anna z Gniezna oraz panowie Gurowscy objaśnieni w KDW IX nr 1323, gdzie o fundacji niniejszej altarii.
3Zofia i Anna z Gniezna oraz panowie Gurowscy objaśnieni w KDW IX nr 1323, gdzie o fundacji niniejszej altarii.
4Zofia i Anna z Gniezna oraz panowie Gurowscy objaśnieni w KDW IX nr 1323, gdzie o fundacji niniejszej altarii.
5O dacie zob. uwagę na wstępie.
6Jasiek z Czechla, zob. wyżej, nr 1389/8.
7Jan z Grądów, zob. wyżej, nr 1435/6. Archidiakonem gnieźn. był tylko w l. 1435-37.
8Andrzej Myszka syn Prędoty z Nieprześni (w Krakowskiem) archidiakon krak. 1413, scholastyk gnieźn. 1427, zm. 1446 (PSB XXII
s. 364-366).
9Jan z Kozichbród, zob. wyżej, nr 1407/6.
10Mikołaj z Górki, zob. wyżej, nr 1391/5.
11Benedykt z Modły, zob. wyżej, nr 1401/1. Zmarł 15 października 1437 (Acta capitulorum II nr 325).
12Adam z Będkowa, Jarosław z Kąkolewa, Maciej Dryja i Mikołaj z Głęboczka, zob. wyżej, nr 1389/7, 16, 3, 4.
13Adam z Będkowa, Jarosław z Kąkolewa, Maciej Dryja i Mikołaj z Głęboczka, zob. wyżej, nr 1389/7, 16, 3, 4.
14Adam z Będkowa, Jarosław z Kąkolewa, Maciej Dryja i Mikołaj z Głęboczka, zob. wyżej, nr 1389/7, 16, 3, 4.
15Adam z Będkowa, Jarosław z Kąkolewa, Maciej Dryja i Mikołaj z Głęboczka, zob. wyżej, nr 1389/7, 16, 3, 4.
16Paweł z Giżyc, zob. wyżej, nr 1447/20.
17Andrzej z Jackowa, zob. wyżej, nr 1455/14.
18Sędziwój z Czechla, zob. wyżej, nr 1399/8.
19Piotr Pniewski, zob. wyżej, nr 1389/24.
20Jan młodszy z Brzostkowa, zob. wyżej, nr 1455/19.
21Andrzej Łaskarz, zob. wyżej, nr 1447/19.
22Stanisław z Bielaw, zob. wyżej, nr 1455/21.
23Mikołaj z Niewiesza, zob. wyżej, nr 1389/9.
24Adam syn Zawiszy ze Smolic (w Łęczyckiem) wyst. 1426-49 (Not. nr 5).
Dokument Nr 1458
Kraków, 9 czerwca 1438
Król Władysław III nakazuje zawiesić postępowanie sądowe przeciw Marcinowi Zajączkowskiemu i zabezpiecza Żydom poznańskim
jego długi.
Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 14, k. 133-133v. Wpis 5 lutego 1443.
Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc. Palatino, castellano, capitaneo, iudici, subiudici ceterisque dignitariis et officialibus
iudiciorum nostrorum Poznanie presentibus requirendis, sincere nobis dilectis, graciam regiam et omne bonum. Magnifici, strennui
et nobiles sincere nobis dilecti! Ex quo instante nobis necessitate presenti nobilis Marti(n)us Zayanczkowsky
1 se nobis obtulit serviturum versus Bohemiam cum aliis armigeris in XX
ti equis et personis armatis
2 in propriis sumptibus, dampnis et inpensis, racione cuius servicii sui nobis taliter faciendi sibi Martino de omnium baronum
nostrorum consilio hic presencium centum XX
ti marcas, quas tenetur ipse Iudeis nostris Helie, Manlin, Czwlkoni, Pyessak et Hes in Poznania
3, per omnes communiter Iudeos ibidem intercedere pro eo mandavimus ad racionem pecunie nostre, quas ipsis Poznaniensibus sicut
et aliorum omnium civitatum Regni nostri Iudeis solvendas pro huiusmodi neccessitate nostra inposuimus ipsumque Martinum pro
totali usura, que crevit ex predictis CXX marcis et generaliter pro omnibus debitis et condempnatis absolvimus, per eum quomodolibet
aput eosdem Iudeos contractis eumque finaliter pro absoluto habere, dictis Iudeis per patentes literas nostras mandavimus,
ut amplius eundem Martinum et suos fideiussores tam pro capitali debito, quam eciam pro omni usura non insedeant neque vexent.
In casu enim, quo communitas Iudeorum non sufficeret nobis contribuere ex integro CXX marcas, tunc eisdem Iudeis Helie, Manlin,
Pyessak et Hess residuitatem solucionis huiusmodi eorum debiti CXX marcarum et ultra si quid esset debitum capitale, in aliis
exaccionibus nostris volumus demonstrare et solucionem facere efficaciter. Iuxta igitur premissa vobis omnibus prescriptis
firmius precipientes mandamus de consilio baronum nostrorum hic presencium, quatenus prefatum Martinum et suos fideiussores
generaliter pro omnibus debitis et usuris aput eosdem Iudeos quomodolibet [
k. 133v] contractis ad instanciam iam dictorum Iudeorum amplius ne iudicetis quo comodo omniaque condempnata et penas in causa predicta
contra dictum Martinum et suos fideiussores quomodolibet facta et lata in nichilum redigentes omnesque inscripciones, tam
in libris terrestribus contentas, quam eciam inter dictum Martinum et suos huiusmodi fideiussores ex una et eosdem Iudeos
parte ex altera quibuscumque modis factas, mortificetis destruatisque, anichiletis destruique ac de libris cum omnibus bonis
deleri faciatis, quas et presentibus cassamus, mortificamus et annulamus decernentes eas nullius roboris esse et momenti.
Aliud in premissis non facturi. Datum Crac(ouie) feria secunda post diem Sancte Trinitatis anno Domini M
mo CCCC
mo XXXVIII
o4.
Relacio magnifici domini Johannis de Czyszow palatini Crac(ouiensis)
5.
1Zajączkowo, wieś par. na pn.-wsch. od Pniew (Koz. 3 s. 440). Marcin wyst. 1430-40 (Roty I nr 1362, 1364; Acta capitulorum
II nr 1097).
2Chodzi o wyprawę związaną z wyborem Kazimierza Jagiellończyka na tron czeski, por. R. Heck, Tabor a kandydatura jagiellońska
w Czechach, Wrocław 1964.
3Żydzi pozn. nie zidentyfikowani.
4Data zgodna z itinerarium królewskim.
5Jan z Czyżowa, Bogumiłowic, wojewoda krak. 1437-38, kasztelan krak. 1438-58, namiestnik (locumtenens) królewski w Małopolsce
i na Rusi 1440-47, zm. 1457 (Spisy młp.).
Dokument Nr 1459
[Gniezno], 9 czerwca 1438
Mikołaj prepozyt bożogrobców gnieźnieńskich, sędzia z ramienia soboru bazylejskiego, wydaje wyrok w sprawie uposażenia prebend
obsadzanych przez magistra teologii i doktora praw w kapitule gnieźnieńskiej.
Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Gn. nr 423. Pergamin 603-570 x 420-435 + 43 mm, dobrze zachowany, cerowany na zakładce. Nacięcie po pasku
do przywieszenia pieczęci. Z. N.: jak Not. nr 561. Na odwrocie późne informacje o treści.
Ekscerpt: KDW V nr 620 (wg Or.).
//
aIn nomine Domini amen.// Nos Nicolaus prepositus domus Sancti Johannis ante Gneznam ordinis Sacri Sepulcri Dominici Jerosolimitani
sub regula sancti Augustini, / iudex commissarius ad infrascripta a sacrosancta sinodo Basiliensi, in Spiritu Sancto legitime
congregata, specialiter deputatus
1, ad omnium et singulorum, quorum interest, noticiam deducimus per presentes, iam dudum literas commissionis et mandati eiusdem
sacrosancte sinodi Basiliensis, / eius vera bulla plumbea in cordula canapea more Romane Curie bullatas, sanas et integras
omnique prorsus vicio et suspicione carentes, pro parte reverendissimi in Christo patris et domini, domini Alberti olim archiepiscopi
et primatis
2 suique capituli ecclesie Gneznensis coram notario / et testibus wenerabili ac religioso viro, domino Stanislao predecessori
nostro immediato
3, dum adhuc in humanis ageret presentatas et coram nobis consequenter nutu divino per mortem eiusdem immediate succedentibus
reproductas et receptas, noveritis huiusmodi, ut sequitur sub tenore:
[
następuje mandat soboru bazylejskiego z daty: Bazyleja, 7 marca 1436 - zob. wyżej, nr 1399].
Post quarumquidem literarum presentacionem et recepcionem fuit pro parte prefati reverendissimi in Christo patris, domini
Alberti archiepiscopi et primatis suique capituli ecclesie Gneznensis cum instancia supplicatum, quatenus ad execucionem literarum
ipsarum et in eis contentorum procederetur. Ipseque dominus Stanislaus predecessor noster immediatus, iudex et commissarius
prefatus, mandatum huiusmodi exequi, ut tenebatur, ac in negocio commisso, rite et legitime procedere volens, in ecclesia
Gneznensi, ubi huiusmodi statuta Sede Apostolica confirmata declaracionis indigencia affixa pendebant, uno pro tribus publico
proposito per patentes citacionum literas, omnes et singulos, si qui forent sua interesse putantes, citari fecit ac certum
terminum peremptorium et competentem ad dicendum et opponendum, quicquid dicere vel opponere vellent, verbo vel in scriptis,
tam contra predictam commissionem, quam eciam contra iurisdicionem suam necnon ad procedendum et procedi videndum ad omnes
et singulos actus in huiusmodi causa et negocio declaracionis necessarios gradatim et successive et usque ad sentenciam diffinitivam
inclusive. Quoquidem termino adveniente comparuit in iudicio magister Thomas de Xansch clericcus Cracouiensis diocesis et
prefatorum reverendissimi in Christo patris, domini Alberti archiepiscopi et sui capituli ecclesie Gneznensis procurator
4, docto de sue procuracionis sufficienti mandato ac huiusmodi citacione sic, ut premissum est, per edictum publicum debite
executa et iudicialiter reproducta, citatorum in eadem contentorum non comparencium contumaciam accusavit, et in eorum contumaciam
nonnullos articulos et posiciones ex dictis literis sacri concilii ac aliis ad causam pro verificacione expositorum pro parte
dominorum archiepiscopi et capituli Gneznensis in literis pro parte eorum obtentorum in scriptis obtulit, petens cum instancia
sibi contra sua interesse putantes, si qui forent, ad dicendum et opponendum, si quid dicere et opponere vellent, verbo vel
in scriptis, contra huiusmodi posiciones et articulos citacionem aliam decerni, que tunc fuit dictis contumacibus reputatis
iudicialiter decreta. Tandem prefato reverendissimo in Christo patre, domino Alberto archiepiscopo et primate ecclesie Gneznensis
de hac luce sublato et consequenter eodem fere anno predicto domino Stanislao predecessore nostro defuncto, nobis in preposituram
et regimen domus Sancti Johannis canonice succedentibus fuit per circumspectum magistrum Thomam supradictum reverendissimi
in Christo patris et domini, domini Wincencii archiepiscopi et primatis suique capituli Gneznensis suppliccatum, quatenus
sibi nostras citacionis literas ad resumendam causam huiusmodi a punctis, in quibus mansit indecisa necnon ad respondendum
posicionibus et articulis alias oblatis et iudicialiter productis ac ad videndum illos admitti ad probandum. Quam citacionem
reassumpta commissione concessimus ad diem certum, quem pro termino statuimus competenti. Quo termino adveniente idem magister
Thomas procurator et procuratorio nomine partis sue suprascripte iudicialiter coram nobis comparens, huiusmodi citacione nostra
legitime executa, in iudicium producta, citatorum in ea contentorum non comparencium nec termino eis prefixo satisfacere curancium,
contumaciam accusavit et in eorum contumaciam dictos posiciones et articulos suos, et se ad probandum per nos admitti debita
cum instancia postulavit, quos prout admittendi fuerant, iuxta petita admisimus ad probandum, dictis citatis contumacibus
merito reputatis. Et tandem fuit pro parte dicti domini archiepiscopi et sui capituli coram nobis expositum, quomodo nonnulle
ecclesiastice persone haberent et aput se retinerent privilegia, iura et munimenta ad causam pro verificacione in literis
sacri concilii contentorum faciencia, sine quibus veritas liquescere non poterat, propter quod fuit instancius supplicatum,
quatenus de remedio iuris providere dignaremur et literas compulsorias decernere et dare curaremus. Nos via iuris suadente,
ipsas dedimus et dare decrevimus, quibus iuribus, instrumentis et munimentis ac nonnullis probacionibus receptis et fideliter
conscriptis, fuit per prefatum magistrum Thomam petitum, quatenus primo ad videndum et audiendum per nos publicari huiusmodi
probacionum genera, alias ad dicendum et opponendum, quicquid dicere et opponere voluit contra huiusmodi privilegia et munimenta
et alias probaciones, nostras citacionis literas in dicta ecclesia Gneznensi contra omnes sua interesse putantes dedimus ac
citari eosdem fecimus ad certos terminos successive peremptorios et competentes, in quibus terminis nobis pro tribunali sedentibus
prefato magistro Thoma iudicialiter comparente et huiusmodi nostris citacionibus singulis debite executis, et in iudicium
per eum exhibitis et contumacia dictorum citatorum non comparencium nec terminis ipsis satisfacere curancium accusata, nos
ad petita eiusdem magistri Thome procuratoris predictis citatis contumacibus, quo ad actus eosdem singulos reputatis, postremo
instante eodem magistro Thoma procuratore, omnes et singulos supradictos sua interesse putantes per alias nostras citacionum
literas in dicta ecclesia Gneznensi lectas et walvis affixas citari peremptorie
iussimus ad videndum et audiendum per nos ferri in dicta causa et negocio huiusmodi nostram sentenciam diffinitivam ad diem
et horam infrascriptam. Quibusquidem die et hora venientibus comparuit coram nobis pro tribunali sedentibus prefatus magister
Thomas procurator et procuratorio nomine partis sue et dicta citacione ab auditorio nostro emissa, debite executa, in iudicio
representata, contumaciam dictorum citatorum non comparencium accusavit et in eorum contumaciam sentenciam nostram per nos
ferri cum instancia postulavit. Nos itaque prefatos citatos, prout merito fuerat, reputavimus contumaces. Visis igitur et
per nos diligenter inspectis omnibus et singulis actis coram nobis acticatis necnon instrumentis, literis, privilegiis et
munimentis exhibitis et productis, et eis cum debita diligencia recensitis et discussis, deliberacione matura cum iurisperitis,
quibus de merito cause eiusdem relacionem fecimus plenariam et fidelem, instante et petente dicto magistro Thoma procuratore,
ad nostram duximus procedendam et processimus ferendam diffinitivam sentenciam ipsamque in scriptis tulimus contentaque in
literis et privilegiis ac statutis Sede Apostolica roboratis approbavimus et confirmavimus ac dubia declaravimus et per presentes
approbamus, confirmamus et declaramus perpetuo valitura. Cuius tenor sentencie sequitur et est talis:
Cristi nomine invocato, pro tribunali sedentes et soltum Deum pre oculis habentes, matura nobiscum et cum iurisperitis deliberacione
prehabita, quia per ea, que in presenti causa et negocio declaracionis nobis commissa, in processu et ex probacionibus pro
parte reverendissimi in Christo patris, domini Wincencii archiepiscopi et primatis suique capituli ecclesie Gneznensis coram
nobis habitis et factis, vidimus et cognovimus, constitit atque constat nobis legitime, quod omnia et singula in literis sacri
concilii Basiliensis exposita et contenta nitantur et fulciantur veritate quodque plena literis ipsis fides sit adhibenda.
Idcirco per hanc nostram sentenciam, quam ferimus in hiis scriptis auctoritate nobis commissa pronunciamus, decernimus et
declaramus, quod magister in theologia et doctor in iure canonico in ecclesia Gneznensi pro erudicione cleri deputati vel
in futurum deputandi valeant et possint canonicatum et prebendam eiusdem ecclesie unacum alia prebenda ipsis racione lecture
assignata et deputata licite insimul tenere et dummodo fuerint
b eis canonice collate iuxta statutum huiusmodi libere possidere omniaque et singula in statutis dicti domini archiepiscopi
et primatis suique capituli Gneznensis auctoritate Sedis Apostolice roborata contenta, auctoritate nobis desuper concessa,
approbanda et confirmanda fore ac approbamus et presentibus confirmamus imperpetuum valitura, non obstantibus quibuscunque
contrariis, supplendo eadem auctoritate omnes defectus, si qui forsan intervenerint in eisdem. Omnibusque sua interesse putantibus
perpetuum silencium imponendum fore et imponimus per presentes. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes
nostras declaracionis literas seu presens publicum instrumentum huiusmodi nostram declaracionem in se continens, per notarium
publicum infrascriptum et cause huiusmodi coram nobis scribam scribi et publicari ac sigillo nostro maiori mandavimus sigillari.
Lecta, lata et in scriptis pronunciata atque facta est hec nostra sentencia diffinitiva et declaracio per nos Nicolaum prepositum
domus Sancti Johannis ante Gneznam, iudicem commissarium predictum, in curia habitacionis nostre, Lune die nona mensis Iunii
anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo octavo, indicione prima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini
nostri, domini Eugenii divina providencia pape quarti anno actavo, hora terciarum, presentibus ibidem nobilibus viris Michaele
scolteto in Iwno
5, Petro Brzozogaysky
6 et Petro Dzeczmarowsky
7, testibus circa premissa.
[
Z. N.] Ego Petrus Nicolai de Janczewo clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius et coram prefato venerabili
ac religioso viro, domino Nicolao preposito domus Sancti Johannis ante Gneznam, iudice commissario facti huius scriba
8, predicto processui coram eo habito necnon probacionum recepcioni, sentencie promulgacioni, confirmacioni et declaracioni
aliisque omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur, fierent et agerentur, unacum prenominatis testibus presens fui eaque
sic fieri vidi et audivi presentesque sentencie diffinitive seu confirmacionis et declaracionis literas sive presens publicum
instrumentum manu mea propria scriptum exinde conficiens, in hanc publicam redegi formam, signo et nomine meis solitis et
consuetis unacum appensione sigilli maioris dicti domini Nicolai prepositi et iudicis commissarii et de mandato eiusdem consignando,
in fidem et testimonium omnium et singulorum requisitus.
ainicjał wysokości 2/3 tekstu Or.
bpoprawiane Or.
1Prepozyt Mikołaj, zob. wyżej, nr 1399/1.
2Tj. Wojciecha Jastrzębca, arcybiskupa w l. 1423-36.
3Stanisław prepozyt bożogrobców gnieźn. wg Nakielskiego, Miechovia, s. 438, w l. 1430-35, zob. też KDW IX nr 1250/2.
4Tomasz z Książa, zob. wyżej, nr 1385/1.
5Iwno par. Kcynia, na pn.-zach. od Kcyni (Koz. 1 s. 92, 4 s. 289), choć nie można wykluczyć i Iwna na zach. od Kostrzyna. Sołtys
Michał skądinąd nie znany.
6Brzozogaj par. Dębnica, na pd.-wsch. od Kłecka (Koz. 4 s. 79). Piotr skądinąd nie znany.
7Dziećmiarki (Dziećmiarowice) par. Waliszewo, na pd.-zach. od Kłecka (Koz. 1 s. 66, 4 s. 198). Piotr skądinąd nie znany.
8Piotr z Juncewa, zob. wyżej, nr 1416/14.
Dokument Nr 1460
Krzywiń, 29 (27?) lipca 1438
Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spory pomiędzy opatem klasztoru benedyktynów w Lubiniu i radą miasta Krzywinia a
plebanem krzywińskim.
Or.: Poznań, WAP, Akta m. Krzywinia I/5. Pergamin 403 x 314 + 43 mm. Na pasku pergaminowym ułamki pieczęci w mandorlę w zielonym wosku. Pasek po drugiej pieczęci. Z. N.: Na dwu gradusach cztery skrzyżowane
pręty (strzały?) z rozetką na skrzyżowaniu. Na odwrocie późne sygnatury i notatki o treści.
aIn nomine Domini amen. Nos Nicolaus Czothczani officialis
1 necnon Nicolaus Dobyeschowsky canonici Poznaniensis ecclesie cathedralis
2, / arbitri, arbitratores et amicabiles compositores per partes infrascriptas, videlicet venerabilem in Christo patrem dominum
Nicolaum divina paciencia abbatem / et suum conventum monasterii in Lubin
3, proconsulem et consules totamque communitatem opidi Crzywyn ac discretum virum, dominum Paulum rectorem par/rochialis ecclesie
ibidem in Crzywyn Poznaniensis diocesis
4 unanimiter et concorditer nominati, electi et assumpti ex potestate nobis per ipsos ex compromisso in nos facto et per nos
assumpto in causis, quas inter se dicte partes a multis annis habebant coram nonnullis iudicibus et officialibus ipsius ecclesie
Poznaniensis et signanter coram honorabilibus viris, dominis Clemente de Drzewicza
5 ac Jacobi
b de Grandi
6 pro et super duobus mansis agrorum ad ipsam ecclesiam in Crzywyn spectancium necnon pro orreis alias wlgariter stodoli et eorum locacione ac certis areis et fossione argille ante dictum opidum Crzywyn sitis inter vias eundo de ipso opido in
dextra parte ad villam Wyschkowo
7 et sinistra in Lubyn necnon pro celebracione missarum et decantacione vesperorum singulis diebus necnon matutinarum omnibus
diebus festivis ac eciam destruccione, anichilacione et alienacione librorum aliarumque rerum ipsius ecclesie ac aliis omnibus
et singulis controversiis, quas ipse partes inter se habebant, huiusmodi compromisso in nos sponte facto et per nos assumpto,
petiverunt hincinde per nos fieri nostram arbitratoriam sentenciam, quam nos matura deliberacione per nos facta et convocato
consilio fidedignorum ac ex subieccione nostris oculis facta, que est rerum magistra, et decidentes lites et controversias
inter ipsas partes ad huiusmodi nostre arbitratorie prolacionem sentencie processimus, quam tunc in scriptis tulimus in hunc
modum. In primis itaque per hanc nostram arbitrariam sentenciam, quam in nomine Domini in hiis scriptis ferimus, pronuncciamus,
dicimus, decernimus et declaramus, duos mansos agrorum ac omnia et singula, que in ambitu dictorum agrorum seu mansorum continentur,
usui dicte ecclesie in Crzywin etrectoribus ipsius addicimus et incorporamus, prout in privilegio ecclesie predicte in Crzywin
continentur, et per limitacionem cumulorum et eorum grenicciem et distinccionem ab aliis agris sunt distincti ac ipsi domino
Paulo plebano et sue ecclesie eiusque successoribus adiudicandos fore et adiudicamus perpetuis temporibus tenendos, habendos,
possidendos, utifruendos et
c collendos per se vel per aliam quamcumque personam. Item per eandem sentenciam areas et fossionem argille, quam ipse dominus
Paulus plebanus allegaverat suas esse et ecclesie sue abiudicamus, salvo tamen, dum et quando neccesitatem argille habuerit,
pro edificiis suis ibidem in Crzywin seu ante predictum opidum nowis elevandis seu veteribus reficiendis ipse [.....
d] pro tempore existens liberam habebit fodiendi facultatem. Item sentenciamus et arbitramur, prout supra, quod idem dominus
Paulus plebanus et sui successores liberum habebunt usum librorum quorumcumque in dicta ecclesia Crzywin, salva notabili destruccione
et anichilacione ac alienacione eorundem et aliarum rerum utensilium in eadem. Item pronuncciamus, quod predictus dominus
Paulus et sui successores diebus dominicis dupplicibus et solempnibus vesperas primas et secundas, et missam summam ac vesperas
feriis sextis, dum et quam officium tenebitur, de Beata Virgine Maria gloriosa decantabunt seu decantari procurabunt, decernentes
eciam hoc ipsum singulis diebus adventus Domini et Quadragesime missis vesperis diligenter observari, matutinalia vero officia
non ad plura intelligimus nisi ad unum nocturnum cum Te Deum laudamus et conclusione colecte presonori
e. Item sentenciamus omnes controversias, lites et displicencias inter ipsas partes quomodolibet exortas et suscitatas anichilandas
fore et esse, quas extinguimus et anichilamus per presentes. Item arbitramur, quod ipse dominus Paulus plebanus, prout grave
periculum videtur ecclesie et curie dicti domini Pauli plebani ac omnium et singulorum ibidem in Crzywyn habitancium propter
orreum, quod ipse dominus Paulus plebanus habet in curia sua, dictum orreum destruat et transferat seu nowum construat in
suis agris extra opidum, ubi sibi melius videbitur, prout alii eciam opidani sua construxerunt. Item quocienscumque ipse dominus
Paulus plebanus aut sui successores negligentes fuerint in premissis per nos arbitratis, extunc execuccionem presentis nostre
arbitrarie sentencie pro officiali, qui pro tempore fuerit, ecclesie Poznaniensis reservamus. Item wallamus penam ducentorum
florenorum, qua partem contravenientem dicte nostre sentencie seu suis capitulis declaramus puniendam hoc modo videlicet,
quod centum florenos Vngaricales pro ecclesia cathedrali Poznaniensi, quinquaginta vero monasterio Lubinensi pro fabrica,
reliquas vero quinquaginta parti tenenti det, solvat omni excusacione proculmota. Et ibidem mox et incontinenti post prolacionem
et pronuncciacionem huiusmodi, partes supradicte eandem sentenciam nostram arbitratoriam approbarunt et emologarunt ac penam
predictam duocentorum florenorum assumpserunt et eidem se sponte submiserunt. Super quibus omnibus et singulis premissis predicte
partes pecierunt ipsis hincinde confici publica instrumenta sentenciamque arbitrariam nostram sigillis nostris subappendentibus
sigillari. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes nostras litteras sentencie arbitrarie
per notarium infrascriptum scribi, publicari ac nostrorum sigillorum appenssione et signanter sigillo officiolatus iussimus
comuniri. Acta sunt hec sub anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo octawo, indicione prima, pontificatu sanctissimi
in Christo patris et domini nostri, domini Eugenii divina providencia pape quarti anno octavo, die Martis vicesima septima
mensis Iulii, hora terciarum vel quasi ante hostium in porticu ecclesie ibidem in Crzywin, presentibus ibidem discretis et
nobilibus viris, dominis Jacobo altarista, Nicolao Glupczicz vicario in Crzywin
8, Crzywoszando herede in Salasszowo
9, Martino de Czyrequicza
10, Johanne Czarni
11, Michaele de Goslina Templi
12 et Nicolao notario domini Nicolai abbatis monasterii in Lubin
13, testibus circa premissa.
[
Z. N.]
f-gEt ego Boguslaus Laurencii de Lekna clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius14, quia predictis compromissioni ac potestatis dacioni ac ipsius assumpcioni, sentencie arbitrarie prolacioni ac per partes
emologacioni, pene vallacioni et eius assumpcioni aliisque omnibus et singulis premissis, dum sic, ut premittitur, per prefatos
dominos arbitros agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et per alium fideliter
ingrossari procuravi meque hinc subscribens in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis unacum
appensione sigillorum et signanter officiolatus sigilli consignando, rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium
et singulorum premissorum
.
ainicjał wysokości połowy tekstu Or.
btak Or.
cpoprawiane Or.
dwyraz zatarty Or.
etak Or., zamiast presonari
f-ginną ręką Or.
1Mikołaj Ciotczany, zob. wyżej, nr 1389/14.
2Mikołaj z Dobieszewa, zob. wyżej, nr 1429/15.
3Mikołaj opat benedyktynów lubińskich wyst. 1431-39, zm. 1440 (MPH n. s. IX/2 s. XLIII).
4Krzywiń, miasteczko w powiecie kościańskim należące do opactwa lubińskiego. Pleban Paweł wyst. 1425-38 (SHGPoz. II s. 510).
5Klemens syn Bogusława z Drzewicy student UJ 1420, bakałarz praw, notariusz publiczny 1421, kanonik pozn. 1433, oficjał pozn.
1433-35, scholastyk pozn. 1435 i potem 1454?, zm. 1469 (Now. II s. 210, 229, 316; MPH n. s. V s. 156).
6Jakub z Grądów, zob. wyżej, nr 1389/1.
7Wieszkowo par. Krzywiń, na pd.-zach. od Krzywinia (Koz. 3 s. 386).
8Wikariusz Mikołaj skądinąd nie znany.
9Zalasewo (Zalasowo) par. Swarzędz, na pd. od Swarzędza (Koz. 3 s. 444). Krzywosąd z Wławy, mąż Katarzyny z Z., wyst. 1433,
nie żył już 1446 (SHGWlkp. s. v. Wława, Zalasewo).
10Cerekwica, wieś par. na pn.-wsch. od Borku Wlkp. (Koz. 2 s. 69). Marcin wyst. 1438 (tutaj) - 1444 (SHGWlkp.), chyba różny
od wyst. 1401-06 (ib.).
11Jan Czarny nie zidentyfikowany.
12Goślina Murowana (Kościelna), miasto w powiecie pozn. (SHGPoz. I). Michał skądinąd nie znany, może chodzi tu o plebana?
13Por. z Mikołajem z Ponieca pisarzem opackim 1424 (KDW V nr 397).
14Bogusław z Łekna, zob. wyżej, nr 1389/4 - czy jednak nie chodzi tu o dwie różne osoby, jest bowiem mało prawdopodobne, aby
prepozyt funkcjonował nadal jako notariusz publiczny.
Dokument Nr 1461
Kraków, 6 sierpnia 1438
Król Władysław III potwierdza zapis 120 grzywien na wsi Rogoziniec sędziemu poznańskiemu Abrahamowi ze Zbąszynia.
Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 329. Pergamin 254 x 100 + 33 mm, skasowany. Na pasku pergaminowym pieczęć wystawcy w czerwonym
wosku, dobrze zachowana (jak Gumowski, Pieczęcie, nr 23). Na odwrocie informacje o treści i sygnatury (XV-XVIII w.).
Wladislaus Dei gracia rex Polonie Lithwanieque princeps supremus et heres Russie etc. significamus tenore presencium universis,
/ quomodo consideratis multis serviciis strennui et nobilis Abrahe de Dzbanschin iudicis Poznaniensis
1, dilecti nobis fidelis, que / nobis et dive memorie carissimo genitori nostro exhibuit et in futurum offert se studiosius
exhibiturum, horum intuitu sibi centum / et viginti marcas numeri et monete Polonicalis, quas ab eodem genitore nostro super
quittacione habuit, in et super villa nostra Rogoszinecz in terra Maioris Polonie et districtu Costensi sita
2, de consilio consiliariorum nostrorum inscribimus et inscripsimus tenore presencium mediante. Quamquidem villam Rogoszinecz
ipse Abraham iudex cum omnibus ipsius ville redditibus, fructibus, censibus, campis, pratis, silvis, borris, gaiis, molendinis,
emolimentis, lacubus, fluviis, rivis, aquis et earum decursibus ac utilitatibus universis tenebit, utifruetur et pacifice
possidebit, quousque dicte centum et viginti marce sibi aut suis successoribus plene per nos aut nostros successores fuerint
persolute. Quibus persolutis, possessio eiusdem ville ad nos et nostros successores revertetur pleno iure. Stacionibus nostris
pro nobis reservatis. Harum quibus sigillum nostrum est appensum testimonio literarum. Datum Cracouie feria quarta ipso die
sancti Sixti anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo octawo
3.
Ad relacionem magnifici Johannis de Coneczpole Regni Polonie cancellarii
4.
1Abraham ze Zbąszynia, zob. wyżej, nr 1393/3.
2Rogoziniec par. Chociszewo, na pd.-zach. od Trzciela (Koz. 3 s. 136). Zapisy na R. dla Zbąskiego i Piotra Oganki (od 1425),
por. SHGWlkp., s. v. Rogoziniec, zob. też niżej, nr 1510.
3Z kilku możliwych świąt św. Sykstusa tylko 6 sierpnia przypadało w 1438 r. w środę. Data zgodna z itinerarium królewskim.
4Jan Koniecpolski, zob. wyżej, nr 1394/5.
Dokument Nr 1462
Kraków, 8 sierpnia 1438
Król Władysław III zezwala podkomorzemu kaliskiemu, staroście generalnemu Wielkopolski Rafałowi z Gołuchowa na lokację nowego
miasta Światłowo w jego dobrach przygodzickich.
Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 7277. Pergamin 625 x 330 + 150 mm, miejscami wyblakły, dziurki na złożeniach. Dziurki po sznurze
do przywieszenia pieczęci.
Wyd.: KPol. I nr 178 (wg Or. z archiwum nieborowskiego).
//
aIn nomine Domini amen.// Ad perpetuam rei memoriam. Cum inter humana comoda nichil dignius memoria habeatur, oportunum existit,
ut actus hominum literarum apicibus et testium annota/cione perhennentur, ne lapsu temporis evanescant. Proinde nos Wladislaus
Dei gracia rex Polonie necnon terrarum Cracouie, Sandomirie, Syradie, Lancicie, Cuyauie, Lithwanie princeps supremus, Pomeranie
Russieque / dominus et heres etc. significamus tenore [presencium], quibus expedit universis, tam presentibus, quam futuris
noticiam presencium habituris, quomodo attentis plurimis fidelium serviciorum comoditatibus, quibus nobis magnificus Raphael
/ de Goluchow subcamerarius Calisiensis et capitaneus Maioris Polonie generalis
1 nobis sincere dilectus gratum se iugiter reddidit et acceptum, horum gracia ac ad humilem precum suarum instanciam, sibi
de consilio consiliariorum nostrorum civitatem seu opidum in bonis suis Przigodzicze
2 et in desertis Rczyelini in terra Maioris Polonie et districtu Calisiensi sitis
3, de benignitate nostra speciali, de nowa radice erigere atque locare indulsimus et indulgemus tenore presencium mediante,
iure tamen Theutunico Maidburgensi. Quodquidem opidum sive civitatem taliter de nowo locandam, Szwyathlowo hoc nomine decernimus
et volumus appellari
4, dantes ipsi Raphaeli plenam ac totalem potestatem homines cuiuscumque lingwaii de partibus extraneis Regno nostro contiguis
ad dictam civitatem sive opidum convocandi et eam frequencia hominum collocandi, sine tamen preiudicio nostrarum regalium
civitatum et, ut ipsa civitas sive opidum tanto celerius condicionem possit recipere meliorem ac hominum pluralitate collocari,
in ea forum annuale sive nundinas in festo Assumpcionis Beatissime Virginis Marie [
15 VIII] annis singulis, forum vero septimanale feriis quintis in qualibet septimana anni cuiuslibet statuimus et ponimus temporibus
perpetuis celebrandum, dantes et concedentes plenam libertatem omnibus et singulis mercatoribus et quibusvis hominibus sexus
utriusque ad predictam civitatem sive opidum et ad dicta fora annualia et septimanalia cum ipsorum rebus et mercanciis universis,
cuiuscumque generis, ponderis vel speciei fuerint, veniendi, emendi, comutandi ac secundum beneplacitum ipsorum disponendi
ac ad propria dispositis vel non dispositis redeundi, decementes ipsos in accedendo et recedendo nostra potiri securitate,
nisi tales sint, quos iura non permittunt et quibus merito fidedignorum consorcia denegantur, mandamus eapropter omnibus et
singulis capitaneis, castellanis, burgrabiis, procuratoribus et aliis officialibus Regni nostri quibuscumque et presertim
Maioris Polonie, quatenus ipsos mercatores et homines sexus utriusque ad pretactam civitatem sive opidum Szwyathlowo ac ad
predicta fora annualia et septimanalia cum eorum bonis mercanciis et rebus, libere et sine quovis impedimento ire, venire
et redire, stare ac morari, prout ipsis eorum necessitas persuaserit, permittatis et faciatis permitti gracie nostre sub obtentu.
Harum quibus sigillum nostrum est appensum testimonio literarum. Actum Cracouie feria sexta proxima ante festum sancti Laurencii
Martiris anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo octawo
5, presentibus ibidem magnificis nobilibus et strennuis Johanne de Czyszow Cracouiensi
6 et Johanne de Lichin Brestensi palatinis
7, Paulo de Byscupicze Malogostiensi
8 et Dobrogostio de Colno Camenensi castellanis
9, Abraham de Dzbanschyn Poznaniensi
10 et Johanne Rey Cracouiensi iudicibus
11 ac aliis pluribus fidedignis. Datum per manus magnifici ac generosi virorum Johannis de Coneczpole cancellarii
12 et Petri Wode de Schczekoczyny vicecancellarii Regni Polonie
13 nobis sincere dilectorum.
Ad relacionem magnifici Johannis de Coneczpole Regni Polonie cancellarii predicti.
ainicjał wysokości całego tekstu Or.
1Rafał z Gołuchowa, zob. wyżej, nr 1406/1.
2Przygodzice par. Wysocko Wielkie, na pd. od Ostrowa Wlkp. (Koz. 3 s. 102, 5 s. 211).
3Trzcieliny, tuż na pd.-zach. od Przygodzic (Koz. 3 s. 330).
4Lokacja Przygodzic nie doszła zapewne do skutku i występują one nadal jako wieś. Nie przyjęła się też nazwa Światłowo.
5Data zgodna z itinerarium królewskim.
6Jan z Czyżowa, zob. wyżej, nr 1458/5.
7Jan z Lichenia Starego (na pn. od Konina) wojewoda brzeski 1430, starosta tamże 1434-38, zm. 1448/49 (PSB XVII s. 294-295;
WSB s. 422).
8Paweł, Paszek, Złodziej z Biskupic i Pilchowic kasztelan małogojski 1426-38, zawichojski 1439-45 (PSB XXV s. 372-374; Spisy
młp.).
9Dobrogost z Kolna i Abraham ze Zbąszynia, zob. wyżej, nr 1393/4, 3.
10Dobrogost z Kolna i Abraham ze Zbąszynia, zob. wyżej, nr 1393/4, 3.
11Jan Rej z Szumska sędzia ziemski krak. 1436-40, potem łowczy krak. 1440-66 (PSB XXXI s. 187-189; Spisy młp.).
12Jan Koniecpolski, zob. wyżej, nr 1394/5.
13Piotr Woda ze Szczekocin podkanclerzy koronny 1438-54, starosta łukowski, chełmski, zm. 1454 (PSB XXVI s. 434-436).
Dokument Nr 1463
Słupca, 13 sierpnia 1438
Władze miasta Słupcy zaświadczają, że mieszczanin słupecki Wojciech Strzeszych sprzedał jatkę mięsną w mieście burmistrzowi
Burchardowi.
Or.: Kraków, Bibl. Czart., perg. nr 1210 (vol. X/45). Pergamin 292 x 138 + 18 mm, plamy wilgoci. Nacięcie po pasku do przywieszenia
pieczęci. Na odwrocie informacje o treści.
Reg.: W. Szelińska, J. Tomaszkiewicz, Katalog dokumentów pergaminowych Biblioteki Czartoryskich w Krakowie, cz. I, Kraków 1975,
nr 471 (wg Or.).
In nomine Domini amen. Ea, que tractantur per opera, ne ab eorum memoria avenescant
a, consonum est, ut litterarum munimine cautissime / solidentur. Nos vero consules Slupczenses Philippus thabernator, Johannes
Paczoldi, Swench Godzamba, Jacobus Col, Johannes / Chudi
1 significamus tenore presencium, tam presentibus, quam futuris, presencium noticiam habituris publice protestantes universis
et singulis, / quomodo nobis pleno consulatui presidentes in nostro pretorio ad nostram presenciam venientes providi et honesti
viri, videlicet Johannes Walteri advocatus unacum scabinis civitatis Slupczensis, videlicet Petrus Czirmi, Andreas Czirmy,
Johannes Luciani, Nicolaus sutor, Swench textor, Petrus Dobek, Jacobus Curz
1, librum ipsorum scabinorum nobis offerentes, in quo libro continetur, qualiter veniens providus vir Albertus dictus Strzeszich
civis Slupczensis
1 suum maccellum carnium resignavit viva voce expressa de anno Domini M
o CCCC
o XXX octavo in bannito iudicio magno predicti advocati in stuba ipsius habitacionis feria quinta ante dominicam Circumdederunt
[
6 II], sanus mente pariterque et corpore existens, non compulsus nec coactus neque per aliquem dolorem dolosum sinistre seductus,
sed deliberato animo suorumque amicorum et voluntate prehabita, salubri consilio coram nobis predictis advocato et scabinis
rite et racionabiliter sibique domino Burchardo proconsuli civitatis Slupczensis
2 unum maccellum carnium emptum et comparatum pro arge(n)teo cingulo in valore sedecim marcarum monete currentis et cum addito
duas marcas similiter monete predicte, quod maccellum carnium est sextum a fine seu in ordine maccellorum carnium in manu
dextra, uti quis pertranssiet
a maccella carnium a meridie ad septemtrionem, dictus Albertus Strzeszich publice viva voce expressa resignavit predicto domino
Burchardo cum omni iure et dominio ita late et longe, prout in suis differenciis est distinctum, prout ipse solus tenuit et
possedit et nichil pro se aut suis legittimis posteris dominii vel utilitatis in eodem retinendo. Nos vero consules prenominati
civitatis Slupczensis ex sufficienti protestacione iuratorum predictorum visa et recognicione eorundem dicti resignacionis,
eciam confirmamus, ratificamus predictam resignacionem et quodquidem maccellum carnium ipsum prenominatum Burchardum ad perpetua
tempora possidendum, tenendum, vendendum, habendum, utifruendum, donandum, comutandum, prout sibi melius et utilius videbitur
expediri. Ut autem hec resignacio robur habeat, nostre munimine (sigilli
b) civitatis Slupczensis ad maiorem evidenciam iussimus subappendi. Actum et datum in Slupczensi pretorio feria quarta ante
Assumpcion(em) Marie gloriose Virginis illibate anno, prout supra.
atak Or.
bbrak Or.
1Mieszczanie ze Słupcy (miasto biskupów pozn. pomiędzy Wrześnią a Koninem) skądinąd nie znani, jedynie rajca Jan syn Paczołda
(Petzolda) może ident. z wyst. 1415 i 1421 (KDW VII nr 761/2 i VIII nr 928/5).
2Burmistrz Burchard wyst. również w tej funkcji 24 kwietnia 1449 (mat. KDW).
Dokument Nr 1464
Kraków, 19 sierpnia 1438
Król Władysław III zapisuje 200 grzywien na Babimoście kasztelanowi kamieńskiemu Dobrogostowi Koleńskiemu.
Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 366. Pergamin 338 x 175 + 45-50 mm, podarty na złożeniu, plamy i miejsca wyblakłe, 1 dziura. Pasek
pergaminowy do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie informacje o treści i sygnatury (XVI-XVII w.).
Wladislaus Dei gracia rex Polonie necnon terrarum Cracowye, Sandomirie, Syradie, / Lancicie, Cwyawye Littwanieque princeps
supremus, Pomerawye
a Rusieque dominus et heres / significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo habito respectu constantis
/ fidelitatis grata obsequia et pure fidei merita, quibus celsitudini nostre magnificus Dobrogostius Colensky castellanus
Cameniensis
1 nobis sincere dilectus meruit et poterit aucta fide in futurum complacere, horum intuitu volentes ipsum gracie nostre favore
prosequi et ad obsequia nostra plus reddere prompciorem et obligatinus
b, sibi in et super castro nostro et opido Babymosth
2 ac villis duplici Grodcze
3, duplici Podmocle
4 nostris in districtu Costinensi sitis, ducentas marcas monethe et numeri Polonicalium, quadraginta octo grossos marcam in
quamlibet computando, damus, donamus, inscribimus presentibus et largimur per ipsum in dictis ducentis marcis cum omnibus
utilitatibus, fructibus, censibus, redditibus, proventibus, agris, pratis, campis, silvis, nemoribus, indaginibus, borris,
mericis, mellificiis, pinetis, quercetis, venacionibus, pascuis, lacubus, paludibus, aquis, fluviis, fluminibus, piscinis
et omnium aquarum decursibus, molendinis et eorum emolimentis ac proventibus universis habendum, tenendum, utifruendum, possidendum
pacifice et quiete tamdiu, quousque sibi et ipsius successoribus legittimis prefate pecunie integraliter fuerint persolute.
Quibus exsolutis dictorum castri et opidi ac villarum possessio ad nos et ad nostros successores pleno iure diwolvetur
c. Stacionibus tamen et iuribus nostris regalibus semper salwis. Harum quibus sigillum nostrum presentibus est appensum testimonio
literarum. Datum Cracowye feria tercia proxima post festum Assumpcionis Beate Marie semper Virginis gloriose anno Domini millesimo
quadringentesimo tricesimo octavo
5.
Ad relacionem magnifici Petri Voda de Sczekoczyn R(egni) P(olonie) vicecancellarii
6.
atak Or.
btak Or., zamiast obligatiorem
ctak Kop., zamiast devolvetur
1Dobrogost z Kolna, zob. wyżej, nr 1393/4.
2Babimost, miasto królewskie w powiecie kościańskim. O zapisach sum na B. zob. GStar. s. 37-38.
3Grójce Stare i G. Nowe (obecnie Grójec Wielki i G. Mały) na pn.-wsch. oraz Podmokle Małe i P. Wielkie na pn. od Babimostu
(SHGPoz. I; Koz. 3 s. 53-54).
4Grójce Stare i G. Nowe (obecnie Grójec Wielki i G. Mały) na pn.-wsch. oraz Podmokle Małe i P. Wielkie na pn. od Babimostu
(SHGPoz. I; Koz. 3 s. 53-54).
5Data zgodna z itinerarium królewskim.
6Piotr Woda ze Szczekocin, zob. wyżej, nr 1462/13.
Dokument Nr 1465
1438
Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Piotr z Głęboczka zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.
Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 620 (wg Kopiariusza pozn. wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k.
197, zaginionego w 1945 r.).
1438. Coram Raphaele de Gołuchowo succamerario Calisiensi et Maioris Poloniae capitaneo
1, Petrus de Głęboczek
2 summam 36 marcarum ex censu annuo 3 marcarum super bonis Gać
3 et Sliwniki
4 vicariis inscribit.
1Rafał z Gołuchowa, zob. wyżej, nr 1406/1.
2Głęboczek, wieś par. na wsch. od Murowanej Gośliny. Piotr, Pietrasz, wyst. od 1415, potem kasztelan rogoziński 1453 (SHGPoz.
I s. 486; Spisy wlkp.).
3Gać, wieś par. na pd.-zach. od Skoków (SHGPoz. I).
4Wg SHGPoz. I s. 486, chodzi tu o wieś Sławica par. Goślina, na pd. od Skoków (Koz. 3 s. 211).
Dokument Nr 1466
[Poznań], 1438
Oficjał poznański zaświadcza, że Wierzbięta z Sierakowa zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.
Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 622 (wg Kopiariusza, j. w., nr 1465, k. 217).
1438. Coram Nicolao Czotczani officiali etc.
1 nobilis Wierzbientha de Sierakowo
2 summam 24 marcarum ex censu annuo super bonis Rozbitek
3 iisdem [vicariis cathedralibus Posnaniensibus] inscribit.
1Mikołaj Ciotczany, zob. wyżej, nr 1389/14.
2Sieraków, miasto w powiecie pozn., nad Wartą. Wierzbięta, także z Rozbitka (zob. niżej), wyst. 1403-38 (SHGWlkp.; Mies. Heraldyczny
6, 1913, s. 52).
3Rozbitek par. Kwilcz, na pd. od Sierakowa (Koz. 3 s. 146).
Dokument Nr 1467
1438
Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Wierzbięta z Sierakowa zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.
Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 624 (wg Kopiariusza, j. w., nr 1465, k. 246).
1438. Recognitio inscriptae vicariis summae 24 marcarum [per nobilem Wierzbientham de Sierakowo
1] super bonis Rozbitek
1 coram Raphaele de Gołuchowo succamerario Calisiensi et Maioris Poloniae capitaneo
2.
1Objaśniono w poprzednim dok.
2Rafał z Gołuchowa, zob. wyżej, nr 1406/1.
Dokument Nr 1468
[Poznań], 1438
Oficjał poznański zaświadcza, że Jan i Grzymka z Jagodna zapisali czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.
Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 617 (wg Kopiariusza, j. w., nr 1465, k. 165).
1438. Coram Nicolao Czotczani canonico et officiali Posnaniensi
1 nobilis Joannes cum Grzymka uxore sua censum 9 fertonum cum summa capitali 27 marcarum vicariis super Jagodno
2 inscribit.
1Mikołaj Ciotczany, zob. wyżej, nr 1389/14.
2Jagodno par. Kostrzyn, na pn. od Kostrzyna (Koz. 2 s. 243-244). Jan wyst. 1418-45, jego żona Grzymka tylko tutaj i w następnym
dok. (SHGWlkp.).
Dokument Nr 1469
1438
Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że [Jan i Grzymka] z Jagodna zapisali czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.
Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 625 (wg Kopiariusza, j. w., nr 1465, k. 255).
1438. Coram eodem [Raphaele de Gołuchowo Maioris Poloniae] capitaneo
1 inscriptio iisdem vicariis [cathedralibus Posnaniensibus] census 9 fertonum a summa capitali 27 marcarum super bonis Jagodno
2.
1Rafał z Gołuchowa, zob. wyżej, nr 1406/1.
2Zob. dok. poprzedni.
Dokument Nr 1470
1438
Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że NN [z Milesznej Górki?] zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.
Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 625 (wg Kopiariusza, j. w. nr 1465, k. 254 i 259).
1438. Coram Raphaele de Gołuchowo Maioris Poloniae capitaneo
1 inscriptio vicariis census annui trium marcarum monetae parvorum denariorum super bonis Milesna Gorka
2 et Mała Wieś
3.
1Rafał z Gołuchowa, zob. wyżej, nr 1406/1.
2Mileszna Górka, dziś Targowa Górka, na pd.-zach. od Wrześni (Koz. 2 s. 465; Now. II s. 365). Właścicielem Górki był wówczas
bliżej nie znany Andrzej z G., Górecki (Rocznik Polskiego Tow. Heraldycznego 9, 1928/29, s. 123).
3Mała Wieś par. Targowa Górka, osada dziś nie istniejąca (Koz. 2 s. 441, 8 s. 64).
Dokument Nr 1471
[Poznań], 1438
Oficjał poznański zaświadcza, że NN [z Kamieniewic?] zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.
Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 627 (wg Kopiariusza j. w., nr 1465, k. 282).
1438. Coram Nicolao Czotczani officiali
1 inscriptio vicariis census unius marcae pro 12 marcis monetae currentis super Kamieniewice
2.
1Mikołaj Ciotczany, zob. wyżej, nr 1389/14.
2Kamieniewice, dziś Kamionki, par. Głuszyna, na pn.-zach. od Kórnika (SHGPoz. II). Ok. 1438 r. wyst. tu kilku właścicieli (ib.).
Dokument Nr 1472
Gniezno, 11 stycznia 1439
I. N. Mikołaj syn Witosława ze Stępocina ustanawia swoich prokuratorów.
Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa j. w., nr 1381), s. 918-920, z błędami gramatycznymi. Tytuł: Instrumentum procuracionis seu mandatum ad acceptacionem beneficium [sic].
In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo quadringentesimo tricesimo nono, indicione secunda, pontificatus
sanctissimi in Cristo patris et domini nostri, domini Eugenii divina providencia pape quarti anno ipsius octavo, die vero
undecima mensis Ianuarii, hora terciarum vel quasi, in stuba domus habitacionis venerabilis viri, domini Jaroslai de Kancolewo
canonici Gneznensis et Poznaniensis ecclesiarum in Summo Gneznensi sita
1, in mei notarii publici testiumque infrascriptorum ad hoc vocatorum specialiter et rogatorum presencia, constitutus personaliter
honorabilis vir, dominus Nicolaus Vithoslai de Stampoczyn rector parrochialis eclesie in Kyczino Poznaniensis diocesis
2, omnibus melioribus modo, via, iure, stilo, causa, forma et ordine, quibus melius et efficacius potuit et debuit, creavit,
fecit, constituit et sollempniter ordinavit suos veros, certos ac indubitatos procuratores, factores, actores ac negociorum
suorum gestores et nunccios speciales et generales, honorabiles, nobiles et circumspectos viros, dominos Johannem prepositum
Srzedensem et canonicum Gneznensem
3, Stanislaum de Rudzicza rectorem parrochialis ecclesie in Strzezewo Gneznensis diocesis
4, Johannem heredem de Strzesewo armigerum eiusdem diocesis
5, Dobeslaum vicedecanum ecclesie maioris Poznaniensis
6, Petrum Bnin procuratorem causarum consistorii Gneznensis
7, absentes tamquam presentes, omnes et quemlibet eorum in solidum, cum potestate substituendi, ita quod non sit condicio melior
occupantis, sed quod unus eorum inceperit, alter eorum prosequi mediare valeat et finieri
a, ut supradictum est generales et speciales gener(alitat)i per specialitatem non derogando, nec econtra, ad acceptandum nominis
ipsius domini constituentis
b beneficium seu beneficia ecclesiasticum vel ecclesiastica, eciam si unum cum cura aut officium et in metropolitana vel alia
cathedrali, sed quodlibet eorum canonicatum et prebendam in aliaque huiusmodi metropolitana vel cathedrali ecclesia existat,
ad reverendissimum reverendumque patrum et dominorum archiepiscopi Gneznensis et episcopi Poznaniensis ac venerabilium virorum
presbiterorum, decanorum, archidiaconorum, scolasticorum, canonicorum, custodum, thezaurariorum et capitulorum singulorumque
canonicorum et personarum Gneznensis et Poznaniensis [
s. 919] ecclesiarum, eciam racione dignitatum, personarum et officiorum, que in illis obtinent, collacionem, provisionem, presentacionem
seu quamvis aliam disposicionem communiter vel divisim pertinens seu pertinentes, si quod vel si qua vacat seu vacant ad presens
vel cum vacaverit aut similiter vel successive vacaveint, vigore gracie per prefatum dominum nostrum, dominum papam eadem
c domino constituenti graciose facte et concesse ac processus inde sec(u)ti ex speciali mandato et decreto eiusdem domini nostri
papa
c date
c et fulminianto
d sibi de dictis beneficio seu beneficiis provideri ac ad huiusmodi beneficium seu beneficia investiri et institui petendum,
postulandum et obtinendum, de observandisque statutis et consuetudinibus ecclesie, sub qua iurisdicione seu in qua huiusmodi
beneficium vacari contingerit, in animam ipsius constituentis et aliud quodcumque licitum et honestum sacramentum prestandum
cum protestacionibus circa talia fieri consueta, videlicet si ius sibi in dicto beneficio non competenti, quod dicta gracia
et ius suum salva et illesa remanerent ad aliud beneficium sibi debitum acceptandum possessionemque seu possessiones huiusmodi
beneficii sen beneficiorum recipiendum et apprehendum actualem, realem et corporalem, fructus, redditus, proventus universasque
obvenciones percipiendum, tollendum, levandum ac de levatis et perceptis finem et quittacionem ac pactum de ulterius non petendo
faciendum et ordinandum, copias quarumcunque literarum seu processuum petendum et recipiendum et ab eis, si necesse fuerit,
appellandum appellacionemque huiusmodi insinuandum intimandum et prosequendum et generaliter omnia et singula faciendum, exercendum,
procurandumve, ordinandum, que veri et legitimi procuratores circa talia facere possent et deberent, et que ipsemet dominus
constituens faceret, si talibus personaliter interesset, promittens michi notario solemniter stipulanti gratum, ratum atque
firmum perpetuo habiturum et tenere quitquid per dictos huiusmodi ipsius procuratores seu alterum ipsorum et substitutos ab
eis vel ab eorum [
s. 920] alterum actum, factum, gestum et ordinatum seu procuratum fuerit in prenussis sub omnium suorum mobilium et immobilium obligacione
et ypotheca, super quibus omnibus et singulis premissis prenominatus dominus constituens peciit sibi fieri et confici unum
vel plura publicum seu publica instrumentum seu instrumenta necessaria a me notario infrascripto. Actum et datum anno, indicione,
pontificatus, die, hora et loco, quibus supra, presentibus ibidem etc. [...
e]
atak Kop. zamiast finire
bwyraz poprawiany z błędnej lekcji constituendis Kop.
ctak Kop.
dtak Kop., zamiast fulminato
edalszego ciągu brak Kop.
1Jarosław z Kąkolewa, zob. wyżej, nr 1389/16. Summum tu w znaczeniu wzgórza katedralnego w Gnieźnie.
2Kicin, wieś par. kapituły, pozn. na pn.-wsch. od Poznania. Pleban Mikołaj ze Stępocina (wieś biskupów pozn. na zach. od Wrześni),
wyst. 1434-43 (SHGPoz. II).
3Jan z Rudzicy, zob. wyżej, nr 1455/12.
4Stanisław z Rudzicy (jak w przypisie poprzednim) wikariusz wieczysty w katedrze gnieźn. 1425, altarysta w Pyzdrach 1425, pleban
w Strzyżewie Kościelnym (zob. niżej), zm. 1439 (niżej, nr 1483 i 1487; KDW VIII nr 1056/2).
5Strzyżewo Kościelne, wieś par. na pn.-wsch. od Gniezna (Koz. 1 s. 310). Jan nie zidentyfikowany, z S. K. lub S. Paczkowego
(Paskowego), por. też niżej, nr 1487 i 1488.
6Wicedziekan Dobiesław skądinąd nie znany, może ident. z wikariuszem wieczystym D. z Koszut wyst. 1425-33 (KDW VIII nr 1017/9,
IX nr 1179/11).
7Piotr z Bnina, zob. wyżej, nr 1399/10.
Dokument Nr 1473
Poznań, 8 czerwca 1439
Oficjał poznański w związku z procesem apelacyjnym o prawo patronatu kościoła parafialnego w Siedlcu przesyła oficjałowi gnieźnieńskiemu
Stanisławowi z Uścia dokument ustanawiający surogatora poprzedniego oficjała poznańskiego.
Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 204-206. Tytuł: Instrumentum surrogationis.
Uw.:O dacie zob. niżej, przypis 11.
Venerabili viro, domino Stanislao de Vscze decretorum doctori vicarioque in spiritualibus et officiali sancte Gneznensis ecclesie
generalis
1, iudici appellacionis in causa iuris patronatus ecclesie parrochialis in Syedlecz Poznaniensis diocesis
2, Nicolaus Czothczany canonicus et officialis ecclesie Poznaniensis generalis
3 requisitus ad infrascripta oraciones devotas cum promptitudine famulandi. Venerabilis domine! Scire dignemini, quod constitutus
coram nobis personaliter discretus vir, dominus Mathias vicarius perpetuus et tunc ebdomadarius cori ecclesie Poznaniensis
4, executor, ut dicebat, ad infrascripta, per vestras literas compulsoriales in pargameno scriptas, sigillo oblonge (figure
a) de cera rubea, albe cere impressa, pendenti sigillatas, medientibus ipsis literis ac per preces, monita et requisicionem
discreti viri, domini Mathie plebani in Syedlecz
5 nos monit et requisivit, quatinus fidem de potestate audiendas causas et causam supradictam iuris patronatus ecclesie in
Syedlecz honorabili viro, domino Boguslao Sancti Spiritus ante Poznaniam preposito
6 traditam, vobis fateremus. Et quia, quo errore ducti, notarii consistorii nostri Poznaniensis eundem actum surrogacionis
in personam prefati domini prepositi surrogati factum, scribentes omnia et singula in causa predicti iuris patronatus ecclesie
in Syedlecz acta producta, scripturas et munimenta, quibus se partes collitigant, videlicet nobilis Janussius et Albertus
heredes
7 cum prefato Mathia, ipsorum presentato ad ecclesiam in Syedlecz ex una, et nobilis Mroczko cum Swenthoslao
8 ipsius ad dictam ecclesiam finaliter presentato, coram prefato domino Jacobo de Grandi canonico vicarioque in spiritualibus
et officiali Poznaniensi generali
9 in prima instancia iuvare valebant, aufere obmiserunt et non alter credimus, quin ducti oblivione. Ne autem propter huiusmodi
surrogacionis defectum ipsa causa in secunda instancia coram venerabilitate vestra wlneracionem pati videatur, iuxta ipsius
seriem et ut in actis coram prefato domino Jacobo officiali acticatis comperimus, fecimus notariis nostri(s) scribendum vestreque
venerabilitati pro elidendo dubio dirigend(um) comisimus in hunc, qui sequitur, modum:
[
następuje dok. oficjała pozn. Jakuba z Grądów z daty: Poznań, 10 września 1435 -
wyżej, nr 1389].
[
s. 205] In cuius rei testimonium presentes literas sive presens surrogacionis publicum instrumentum per Nicolaum Nicolai de Swecothky
clericum Poznaniensis diocesis, publicum imperiali auctoritate notarium
10 [
s. 206] ac coram nobis causarum scribam scribi nostrique officialatus appensione sigilli iussimus communiri, anno Domini millesimo
quadringentesimo XXX, indicione secunda, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini, domini Ewgenii divina providencia
pape quarti anno nono, die Lune octava mensis Iunii
11, hora terciarum vel quasi, in portico ecclesie kathedralis Poznaniensis, presentibus ibidem honorabili et discretis viris,
dominis Jacobo de Viganowo canonico vicarioque in spiritualibus reverendissimi in Christo patris et domini, domini Andree
Dei gracia episcopi Poznaniensis
12, Nicolao Cordos vicario perpetuo
13 et Petro Alberti de Pleschewo notario consistorii Poznaniensis
14, testibus circa premissa vocatis et rogatis.
Et ego Nicolaus de Swekotkhy clericus Poznaniensis diocesis, publicus imperiali auctoritate necnon venerabilis viri, domini
Nicolai Czothczani canonici et officialis Poznaniensis notarius ac coram eo causarum scriba, quia omnia et singula subscripta,
dum modo et forma prescriptis, in actis coram prefato venerabili viro, domino Jacobo de Grandi canonico vicarioque in spiritualibus
reveren(dissimi) in Christo patris et domini, domini felicis recordacionis Stanislai Dei gracia episcopi Poznaniensis
15 acticatas et per eundem fierent et agerentur, testes, locum et actum surrogacionis aliaque omnia et singula, dum sic, ut
premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens fuit eaque sic fieri vidi et audivi, ideo hoc presens
publicum instrumentum etc. [...
b]
abrak Kop.
bdalszego ciągu brak Kop.
1Stanisław z Uścia, zob. wyżej, nr 1435/10.
2Siedlec, wieś par. na pd.-wsch. od Kostrzyna (Koz. 3 s. 184).
3Mikołaj Ciotczany, zob. wyżej, nr 1389/14.
4Maciej trudny do identyfikacji.
5Siedlec, wieś par. na pd.-wsch. od Kostrzyna (Koz. 3 s. 184). Pleban Maciej może ident. z wyst. także 1425 (KDW VIII nr 1066/22).
6Prepozyt Bogusław, zob. wyżej, nr 1384/4 i 1460/14.
7Siedlec (jak wyżej, przypis 2). Janusz wyst. od 1413, Wojciech od 1429, Mroczek od 1417, Świętosław skądinąd nie znany (SHGWlkp.).
8Siedlec (jak wyżej, przypis 2). Janusz wyst. od 1413, Wojciech od 1429, Mroczek od 1417, Świętosław skądinąd nie znany (SHGWlkp.).
9Jakub z Grądów, zob. wyżej, nr 1389/1.
10Mikołaj ze Świekotek, zob. wyżej, nr 1401/19.
11Wszystkie elementy daty zgadzają się z rokiem 1439 i tylko z nim, nie zaś 1430, zapewne kopista opuścił końcowe nono.
12Jakub z Wyganowa, zob. wyżej, nr 1389/18.
13Mikołaj Kordos wyst. także 1440; pisał się wówczas z Miłosławia (inf. mgr Izabeli Skierskiej).
14Piotr syn Wojciecha z Pleszewa (miasto w powiecie kal.); por. też z Not. nr 557.
15Stanisław Ciołek biskup pozn. zm. 10 listopada 1437.
Dokument Nr 1474
Opatówek, 26 czerwca 1439
I. N. (?) Maciej z Koła profesor teologii i Andrzej Renis precentor mansjonarzy kaliskich oraz burmistrz i rajcy kaliscy zdają
się w swych sporach na rozjemstwo arcybiskupa gnieźnieńskiego.
Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 606-607. Tytuł: Mansionariorum Calisiensium.
Uw.:Nie mamy pewności, czy jest to niekompletny instrument notarialny, czy raczej tylko zapiska.
Anno Domini M
o CCCC
o XXX IX, indicione secunda, die Veneris XXVI mensis Iunii in Oppathowo
1, coram reverensissimo in Christo patre, domino Vincencio Dei gracia sancte ecclesie Gneznensis archiepiscopo et primate constituti
personaliter honorabilis et providi viri, domini Mathias de Colo decretorum doctor, sacre theologie professor
2 ac Andreas precentor mansionariorum ecclesie collegiate Calisiensis
3 ab una ac preconsul et consules civitatis Calisiensis partibus ex altera, de omnibus et singulis litibus, odiis, controversiis
et displicenciis, materiarum questionibus inter eos occasione mansionarie Calisiensis exortis, in prenominatum reverendissimum
in Christo patrem, dominum Vincencium sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopum et primatem, de alto et basso, tanquam in
loci ordinarium arbitrumque, amicabilem compositorem compromiserunt et procubuerunt
a, dantes et concedentes eidem plenum mandatum et omnimodam potestatem arbitrandi et amicabiliter eosdem componendi ac penam
inter eos de servanda concordia apponendi et vallandi. Quiquidem reverendissimus in Christo pater, dominus V(incencius) archiepiscopus
ereccionem et confirmacionem huiusmodi mansionarie ac omnes et singulas clausulas et sentencias in ipsa contentas reverendissimi
in Christo patris, domini Alberti archiepiscopi Gneznensis, sui predecessoris
4, compromisso huiusmodi in se assumpto penam mille florenorum per partem concordiam non tenentem, medietatem ecclesie Calisiensi
Sancte Marie et pro altera medietatem
b parti concordiam seu arbitrium tenenti solvendam interposita, quam dicte partes in se susceperunt per ipsius sentenciam arbitralem
pronuncciatam, quod ab hac parte et a die presencium ipsius pronuncciacionis mansionarii predicti licite poterint habere alia
beneficia usque ad XII annorum decursum, interim quod fructus, redditus et proventus eorum usque ad XII marcas annuatim succrescent
[
s. 6
07] et augerentur, et se extendent. Si autem infra XII annos in proventibus et redditibus dicte mansionarie ad XII annos non
capiant incrementa, extunc dictis XII annis evolutis, prenominatus reverendissimus in Christo pater, dominus V(incencius)
archiepiscopus Gneznensis et primas sibi et suis successoribus interpretacionem et declaracionem super eo reservavit pronunnciare
c, insuper quod quomodocumque et quotiescumque aliquem mansionariorum predictorum absentare a dicta mansionaria aut eciam visitare
aliud beneficium contigerit, quod ille loco sui substituat personam ydoneam actu presbiterum, qui ipsius onus portabit seu
eciam officium, que concernunt, supplebit, licenciam nichilominus a precentori accipiat, cui mansionarii in licitis omnibus
et honestis intendere debebunt, obedient et parebunt, ipse vero precentor archidiacono Calisiensi obedire sit astrictus iuxta
ordinacionem in privilegia erreccionis predicte contentam. Presentibus ibidem honorabilibus viris, dominis Thoma de Strzempino
decretorum doctore
5 et Symone Calisiensi canonico
6, et Alberto Galca vicario et altarista Calisiensi
7.
aodczyt niepewny
btak Kop.
cpronunciavit Kop.
1Opatówek, miasto arcybiskupów gnieźn. w powiecie kal.
2Maciej z Koła bakałarz praski 1395, mgr sztuk, profesor UJ 1403, rektor 1423/24, dr (praw czy teologii?) 1426, kanonik pozn.
1434, zm. 1441 (PSB XIX s. 20-21).
3Andrzej syn Jana Renis mieszczanina kal. (o nim niżej, nr 1609) brat Jana i Stanisława, student UJ 1424, bakałarz sztuk, pleban
w Iwnie 1440, precentor w kolegiacie NMPanny w Kaliszu i mansjonarz tamże, kanonik wieluński (Acta capitulorum II nr 1938;
KDW V nr 665), zm. po 17 stycznia 1468 (testament: Bibl. PAN w Krakowie, rkps 9176 s. 333-338).
4Tj. Wojciecha Jastrzębca, zm. 1436.
5Tomasz Strzępiński, zob. wyżej, nr 1388/9.
6Szymon syn Macieja ze Stawu kanonik kolegiaty NMPanny w Kaliszu, oficjał kamieński 1426-28, kal. 1439, pleban w Chełmcach
1425, potem w Popowie 1450? (KDW VIII nr 1063/2).
7Wojciech Gałka, zob. wyżej, nr 1408/2.
Dokument Nr 1475
Środa, 19 (18?) lipca [1439]
Starosta generalny Wielkopolski poleca burgrabiemu kaliskiemu, aby wezwał Marcina Piątkowskiego dla dania poręki w związku
z jego sporem z Przedpełkiem Kopydłowskim.
Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Gr. 19, k. 134v. Wpis 27 lipca 1439.
Uw.:O dacie i odbiorcy listu zob. niżej, przypisy 5 i 6.
Nobilis, sincere nobis dilecte! Quod hic strinximus caucione fideiussoriali generosum dominum Pelka Copidlowsky castellanum
Landensem
1, quod stare debet in pace cum nobili Martino Pyanthkowsky
2, pro quo fideiusserunt nobiles Thomas Babinsky
3 et Johannes Jaroslawsky
4 sub tricentis marcis. Mandamus eatenus tibi, quatenus tu nomine nostro vocato ad se nobili Martino Pyanthkowski predicto
similiter eum stringas caucione fideiussoriali sub eadem pena et amborum in libro castri inscribe nomina cum fideiussoribus.
Et si coram te stare noluerit et de se facere caucionem, scis, quid in hac re spectat ad capitaneale officium, hoc facias
nostra potestate, quam tibi in hoc concedimus negocio. Secus ne facias. Datum in Srzoda ipso die dominico sancti Arnolfi
5.
Stanislaus de Ostrorog subdapifer Kalisiensis et capitaneus Maioris Polonie generalis
6.
1Kopydłowo par. Wilczyn w Konińskiem (Koz. 4 s. 385-386). Przedpełk kasztelan łędzki 1426, zm. 1451-53 (PSB XXVIII s. 703-704;
Spisy wlkp.).
2Marcin Piątkowski nie zidentyfikowany.
3Babin par. Środa, na pn. od Środy (Koz. 2 s. 3, ib. 4 s. 5). Tomasz, Tomisław, wyst. od 1418?, potem burgrabia w Pyzdrach
1440-43, marszałek dworu biskupa pozn. Andrzeja z Bnina 1443 i 1446 (inf. mgr Izabeli Skierskiej), jeniec pod Chojnicami 1454,
zm. przed 1462 (SHGWlkp.; GUrz. nr C 549).
4Jan ze wsi Jarosławiec par. Środa, na pn.-zach. od Środy (Koz. 2 s. 249). Jan wyst. tu od 1413 (Roty II nr 369, 390), tutaj
ostatnia wzmianka.
5List nie ma daty rocznej. Osoba wystawcy (starosta generalny w l. 1439-40) oraz data wpisu listu do księgi pozwalają na przyjęcie
tylko roku 1439. W tym roku św. Arnulfa Biskupa (18 lipca) przypadało jednak na sobotę, nie niedzielę.
6Stanisław z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1451/8. Adresatem listu, jak wynika z tekstu zapiski poprzedzającej wpis w księdze,
był burgrabia kal. Chwalęta z Lubicza.
Dokument Nr 1476
Kalisz, 21 lipca 1439
Oficjał kaliski publikuje i potwierdza dokumenty fundacyjne altarii w kościele NMPanny w Kaliszu.
Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 3491. Pergamin 380 x 478 + 75 mm, dziura w tekście i na zakładce. Nacięcie po pasku do przywieszenia
pieczęci. Z. N.: jak Not. nr 554. Na odwrocie informacje o treści (XVI-XVII w.).
Wyd.: KGV, 1869, 47, s. 767-769.
Reg.: Senkowski - Sułkowska, nr 52.
aIn nomine Domini amen. Nos Simon canonicus et officialis Kalisiensis
1, comissarius ad infrascripta per reverendissimum in Christo patrem et dominum no/strum, dominum Vincencium sancte Gneznensis
archiepiscopum et primatem specialiter deputatus, significamus tenore presencium, quibus expedit universis, / quomodo in nostra
notariique publici et testium infrascriptorum presencia constitutus discretus vir, dominus Mathias vicarius perpetuus ecclesie
collegiate Sancte Marie Kalisiensis
2 / tanquam executor testamenti per bone memorie dominum Nicolaum presbiterum vicariumque perpetuum ac altaristam in eadem
ecclesia Sancte Marie Kalisiensis, Gneznensis diocesis
3 conditi, quasdam duas litteras seu privilegia in pargameno, unam sub tytulo et sigillo bone memorie domini Johannis olim
archiepiscopi Gneznensis, aliam vero sub titulo et sigillo maiori civitatis Kalisiensis, sanas, salvas et integras, non viciatas,
non cancellatas nec in aliqua sui parte suspectas, sed omni prorsus vicio et suspicione carentes, nobis exhibuit
b et produxit, quarum unius tenor sequitur in hec verba:
[
następuje dok. arcybiskupa gnieźn. Jana Suchywilka, z daty: Królikowo, 19 grudnia 1379, wyd. (wg or.) w KDW III nr 1769].
Unde tenor alterius littere seu privilegii sequitur et est talis:
[
następuje dok. rady miejskiej Kalisza z daty: (Kalisz), 10 marca 1379, wyd. (wg kopii niniejszego transumptu) w KDW III nr
1760].
Cui prime littere quoddam sigillum oblonge figure de alba cera in zona sericea glauci coloris subappendebat. In cuius sigilli
medio quedam ymago magna hominis, qui pontificalibus induta sedens in sedili, unam dextram manum quasi ad benedicendum erectam
sursum habens et alia manu sinistra crucem sursum eciam erectam tene(n)s subtilissimis ab utrisque lateribus et supra caput
circumornata ciboriis fore videbatur. Sub cuius ymaginis et ciboriis quasi pedibus alia minor ymago similiter pontificalibus
induta tenens, ambabus manibus ante se crucem sursum erectam in quadam speciali circumferencia flexis genibus apparebat, penes
quam ymaginem retro unum et ante unum quedam clenodia figura(m) trium turrium cum meniis, fenestris et hostiis inferioribus
in se continencia similiter visa sunt. In circumferencia vero dicti sigilli circulariter hec littere gramaticaliter legi videbantur:
"S. Johannis Dei gracia archiepiscopi Gneznensis"
4. Secunde vero littere civium Kalisiensium, eciam quoddam rotundum sigillum de alba cera in appensula pargameni subappendebat.
In cuius sigilli medio quasi quidam murus cum meniis, bostium in medio, de infra habens in extremitatibus sui, videlicet a
dextra, ut a sinistra partibus, duas turres quasi lateribus tectas et globos supra se continentes eminentes fore videbatur,
de quo muro inter dictas turres quasi quedam imago hominis stantis, sinistra manu quasi tubam in ore et alia dextra manu quasi
lapidem ad latus dextrum tenentis apparebatur, et supra predictam tubam, precise ante caput eiusdem ymaginis, stella sculpta
continebatur. In circumferencia vero dicti sigilli circulariter hec littere in gramatica legi videbantur: "Sigillum civitatis
Kalis"
5.
Post quarumquidem litterarum seu privilegiorum exhibicionem et presentacionem providus vir, dominus Mathias Maczuda consul
civitatis Kalisiensis
6 tanquam procurator et procuratorio providorum virorum, dominorum proconsulis et consulum Kalisiensium suoque nominibus, de
cuius procuracionis mandato nobis constabat atque constat, ne dicte littere seu privilegia vetustate earum corrumpantur, aut
aliquo casu infortuito deperdantur, nobis cum instancia debita suplicavit, quatinus ipsas litteras seu privilegia exemplari,
transumi et in publicam formam redigi mandaremus, interpositis ad hac nostris ordinaria auctoritate et decreto. Nos itaque
prescriptis litteris visis et sigillis ipsis subappendentibus diligenter conspectis ac eisdem sigillis, cuius esse dicuntur
compertis, peticionem predicti domini Mathie Maczuda consulis, iuri utpote et racioni consonam attendentes quodque iusta petentibus
non est denegandus assensus, predictas litteras seu privilegia per Petrum notarium publicum nostrumque et causarum coram nobis
scribam infrascriptum
11 exemplari, transumi ac in formam publicam redigi, nichil addendo, nichil minuendo, quod sensum mutaret vel variaret intellectum,
mandavimus sicque transsumptis nostram auctoritatem ordinariam interposuimus et interponimus ac decretum, volentes et per
scripta decernentes, quod eisdem litteris transsumptis in iudicio de et extra stetur, credetur fidesque plenaria adhybeatur
ac se littere originales apparerent. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes nostras litteras seu presens
transsumptum scribi et publicari nostrique officialatus sigilli, quo ad causas utimur, appensione iussimus communiri. Actum
et datum in Kalis in curia archiepiscopali die vicesima prima mensis Iulii anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo
nono, indicione secunda, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Eugenii divina providencia pape
quarti anno nono, hora quasi terciarum, presentibus honorabili et discretis ac providis viris, dominis Mathia canonico Poznaniensi
et plebano in Tlokina ecclesiarum
7, Alberto de Wydawa notario publico
8, Alberto de Modla campanatore ad Sanctam Mariam
9, Mathia Corczak
10 et Petro familiaribus proconsulis et consulum Kalisiensium
10, testibus ad premissa.
[
Z. N.] Et ego Petrus Martini de Michalowo clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius
11 et causarum coram prefato honorabili viro, domino Simone canonico et officiali Kalisiensi scriba, quia predictarum litterarum
exhibicioni, presentacioni et earundem in hanc publicam formam redigi peticioni aliisque omnibus et singulis, dum sic, ut
premittitur agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, ideo predictarum
litterarum seu privilegiorum transsumptum de verbo ad verbum, nichil addendo, nichil minuendo aut mutando, quod facti mutaret
substanciam aut variaret intellectum fideliter manu propria scripsi, subscripsi et publicavi et signo et nomine meis solitis
et consuetis unacum appensione sigilli officialatus eiusdem domini Simonis officialis Kalisiensis de suo speciali mandato
comuniri in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum.
ainicjał wysokości 15 wierszy Or.
bpoprawiane Or.
1Szymon ze Stawu, zob. wyżej, nr 1474/6.
2Wikariusz Maciej nie zidentyfikowany; może ident. z wyst. 1439 (KDW V nr 633).
3Wikariusz Mikołaj nie zidentyfikowany.
4Pieczęć arcybiskupa Jana Suchywilka opisana także w innej kopii dok. z 1379 r. (KDW III nr 1769, wstęp), najpewniej ident.
jak opisana przez wydawcę KDW III nr 1787 oryginalna pieczęć zachowana przy innym dok. tegoż wystawcy.
5Pieczęć miasta Kalisza jak KDW IV tabl. LVIII.
6Maciej Maczuda, zob. wyżej, nr 1413/2.
7Tłokinia, wieś par. tuż na wsch. od Kalisza. Maciej, w 1436 r. kanonik kruszwicki (KDW V nr 574), jako kanonik pozn. i pleban
w T. wyst. jeszcze 1443 (Łaski, Liber beneficiorum II s. 66), zapewne ident. z którymś z kilku wyst. wówczas kanoników pozn.
(z Koła?, z Modliszewa?, z Tarnowa?).
8Wojciech syn Bartłomieja z Widawy (w Sieradzkiem) student UJ 1433, dopuszczony do notariatu publicznego w Gnieźnie 1438 (Not.
nr 10).
9Modła, zapewne M. par. Chlewo w Kaliskiem (Koz. 5 s. 42), siedziba drobnej szlachty podkaliskiej. Dzwonnik Wojciech nie zidentyfikowany.
10Maciej Korczak jako służebnik miasta wyst. także 1442 (niżej, nr 1592/3). Piotr nie zidentyfikowany.
11Piotr syn Marcina z Michałowa (par. Opatówek) dopuszczony do notariatu publicznego w Gnieźnie 1437 (Not. nr 554), wyst. także
1439 (KDW V nr 609, 611) i 1446 (mat. KDW).
Dokument Nr 1477
Biecz, 9 września 1439
Król Władysław III nakazuje zawiesić sprawy sądowe dotyczące dóbr biskupstwa poznańskiego.
Kop.: 1. Poznań, WAP, Poznań Z. 14, k. 43v. Wpis 8 marca 1440; 2. Tamże, Kościan Z. 12, k. 126. Wpis 15 marca 1440.
Wladislaus
a Dei gracia rex Polonie etc. Palatinis, castellanis, capitaneis, iudicibus, subiudicibus ceterisque dignitariis et officialibus
iudiciis nostris Poznanie et in Costen presidentibus eorumque camerariis, fidelibus nostris dilectis
b, graciam nostram
c et omne bonum. Magnifici, nobiles et strennui, fideles dilecti! Ex verbis reverendi patris, domini Andree episcopi Poznaniensis
1 sincere dilecti, didicimus, quomodo antecessor suus
2 adeo in rebus et causis negligens fuit, quod bona mense sue episcopalis per negligenciam suam plurima receperunt dampna,
et nonnulli termini, tam per nobiles, quam eciam cives, et signanter super advocacia in Dolsko
3, et debitis sunt attemptati, qui ecclesiam Poznaniensem, episcopum suum Andream modernum et bona mense sue gravare videntur
supra modum. Expedit igitur, ut de meritis harum causarum soli expergiscamur et pro tanto vobis presentibus stricte precipimus,
quatenus
d-eomnes has
causas iudicare nulla debeatis racione, sed eas cum earum toto effectu usque ad nostrum proximum Poznaniam adventum
4 suspendatis. Alioquin, si quid contra ipsum per vos fuerit in premissis attemptatum, id cassum irritumque
f presentibus decernimus et inane. Datum in Byecz feria quarta proxima post festum Nativitatis Sancte Marie anno Domini M
mo etc. XXX nono
5.
g-hRelacio magnifici Petri Woda de Schczekoczini R(egni) P(olonie) vicecancellarii
6.
aVladislaus Kop. 1
bbrak Kop. 1
cregiam Kop. 1
d-ehas omnes Kop. 1
fnastępuje et Kop. 2
g-hbrak Kop. 1
1Andrzej z Bnina, zob. wyżej, nr 1447/7.
2Chodzi tu o biskupa Stanisława Ciołka, zm. 1437.
3Dolsk miasto biskupa pozn. w powiecie kościańskim.
4Władysław III nigdy nie zdołał przyjechać do Wielkopolski.
5Pobyt w podkarpackim Bieczu potwierdzony itinerarium królewskim.
6Piotr Woda, zob. wyżej, nr 1462/13.
Dokument Nr 1478
Nowy Korczyn, 17 września 1439
Król Władysław III zapisuje 100 grzywien na Mosinie z przyległościami kasztelanowi gnieźnieńskiemu Piotrowi Bnińskiemu.
Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. nr 382. Pergamin 328 x 179-190 + 60-66 mm, dobrze zachowany, skasowany. Na pasku pergaminowym pieczęć
wystawcy w czerwonym wosku dobrze zachowana (jak Gumowski, Pieczęcie, nr 24), brzegi poobłamywane. Na odwrocie: Posnaniensi et Costensi (XV/XVI w.), sygnatury i informacje o treści (XVI i XVII w.).
Wyd.: KPol. I, nr 179 (wg Or.).
Wladislaus Dei gracia rex Polonie Lithwanieque princeps suppremus et heres Russie etc., significamus tenore presencium, /
quibus expedit universis, quomodo attendentes grate fidelitatis studiosa obsequia, quibus magnificus Petrus / de Bnin castellanus
Gneznensis
1 magestati nostre complacuit et in futurum aucto fidelitatis studio prestancius poterit / complacere, horum intuitu cupientes
ipsum graciarum nostrarum prosequi favoribus et ad obsequia nostra continuo reddere promciorem, sibi in
a et super opido Mossina
2 villisque Pozegowo
3, Schovynyecz
4, Crosno
5 Zabnoque
6 in districtibus Poznaniensi et Costensi sitis, centum marcas monethe et numeri Polonicalium, quadraginta octo grossos marcam
in quamlibet computando, dedimus, donavimus et tenore presencium damus et donamus, inscribimus et largimur per ipsum Petrum
et ipsius legittimos successores tenendas, habendas, utifruendas et pacifice ac quiete in predictis centum marcis possidendas,
cum omnibus et singulis fructibus, censibus, redditibus, proventibus et utilitatibus, agris, pratis, campis, pascuis, silvis,
borris, nemoribus, gaiis, mericis, rubis, rubetis, fluviis, rivis, lacubus, piscinis, aquis, molendinis, emolimentis, appendiis
ac obvencionibus universis tamdiu, quousque sibi aut successoribus suis legittimis per nos aut successores nostros predicte
centum marce fuerint persolute integraliter et ex toto, quibus exolutis possesio opidi et villarum predictarum ad nos et ad
successores nostros reddibit et devolvetur. Stacionibus tamen et iuribus nostris regalibus in omnibus semper salvis. Harum
testimonio literarum, quibus sigillum nostrum presentibus est appensum. Datum in Noua Ciuitate alias Corczyn feria quinta
in die sancti Lamperti anno Domini millesimo CCCC
o tricesimo nono
7.
Ad relacionem magnifici Petri de Sczekocin Regni Polonie vicecancellarii
8.
anadpisane innym atramentem Or.
1Piotr z Bnina, zob. wyżej, nr 1423/4.
2Mosina, miasto królewskie na pd. od Poznania i należące do tenuty mosińskiej wsie Pożegowo, Sowiniec, Krosna, Żabno. O innych
zapisach dla Bnińskich zob. GStar. s. 51.
3Mosina, miasto królewskie na pd. od Poznania i należące do tenuty mosińskiej wsie Pożegowo, Sowiniec, Krosna, Żabno. O innych
zapisach dla Bnińskich zob. GStar. s. 51.
4Mosina, miasto królewskie na pd. od Poznania i należące do tenuty mosińskiej wsie Pożegowo, Sowiniec, Krosna, Żabno. O innych
zapisach dla Bnińskich zob. GStar. s. 51.
5Mosina, miasto królewskie na pd. od Poznania i należące do tenuty mosińskiej wsie Pożegowo, Sowiniec, Krosna, Żabno. O innych
zapisach dla Bnińskich zob. GStar. s. 51.
6Mosina, miasto królewskie na pd. od Poznania i należące do tenuty mosińskiej wsie Pożegowo, Sowiniec, Krosna, Żabno. O innych
zapisach dla Bnińskich zob. GStar. s. 51.
7Pobyt w Nowym Mieście Korczynie potwierdzony itinerarium królewskim.
8Piotr Woda ze Szczekocin, zob. wyżej, nr 1462/13.
Dokument Nr 1479
Wąchock, 21 września 1439
Król Władysław III zapisuje 100 grzywien na wsiach Tuleja i Pietrzyków Stanisławowi Czarnemu.
Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 374. Pergamin 315 x 125 + 47 mm, skasowany. Pasek pergaminowy do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie
informacje o treści i sygnatury (XV-XVII w.).
Wladislaus Dei gracia rex Polonie Lythwanieque princeps supremus et heres Russie etc., significamus tenore presencium, quibus
expedit universis, quomodo / nobili Stanislao dicto Czarni
1 pro serviciis suis Bohemicalibus, que anno preterito pro nostro et germani nostri, domini Kazimiri honore et / profectu fecit
2, centum marcas monete et numeri Polonicalium, quadraginta octo grossos in marcam quamlibet computando, remansimus / obligati,
de quibusquidem centum marcis prefatum Stanislaum volentes reddere cerciorem, sibi prefatas centum marcas monete et numeri
premissorum in et super Petrzikow
3 et Tuleya in Maiori Polonia et districtu Pysdrzensi sitis, villis nostris
4, demonstramus, assignamus et inscribimus, per ipsum Stanislaum et ipsius legittimos successores tenendas, habendas, utifruendas
et pacifice ac quiete in predictis centum marcis possidendas, cum omnibus et singulis utilitatibus, fructibus, redditibus,
censibus, agris, pratis, campis, pascuis, silwis, mericis, gaiis, borris, nemoribus, rubis, rubetis, fluviis, rivis, aquis,
lacubus, piscinis, piscaturis, molendinis, emolimentis, coherenciis, appendiis ac obvencionibus universis, tamdiu, quousque
per nos aut successores nostros sibi aut suis successoribus legittimis prefate centum marce fuerint persolute integraliter
et ex toto, quibus exsolutis possessio villarum predictarum ad nos et successores nostros reddibit et revertetur pleno iure.
Iuribus tamen et stacionibus nostris regalibus in omnibus semper salvis. Harum quibus sigillum nostrum est appensum testimonio
literarum. Datum in Wachoczsko feria secunda ipso die sancti Mathei Ewangeliste anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo
nono
5.
Dominus rex per Johannem Sprowsky notarium
6.
1Stanisław Czarny, bliżej nie znany, zapisy na Pietrzykowie i Tulei musiał mieć już wcześniej, bowiem pisał się z P. już jako
uczestnik konfederacji Spytka z Melsztyna, której akt podpisał jako ostatni, tuż obok Piotra Polaka z Lichwina (Epist. II,
s. 390). Dalsze zapisy otrzymał w 1440 r. (niżej, nr 1520, 1521, 1532). Być może był zarządcą tenuty pyzdrskiej z ramienia
podskarbiego Andrzeja z Lubina; wyst. tu jeszcze 1444 r. (Acta capitulorum II nr 1184).
2Kazimierz Jagiellończyk, młodszy syn Władysława Jagiełły, wyprawiał się na czeski Śląsk jesienią 1438, po wybraniu go na tron
czeski. Może tu jednak chodzić o odbyte już latem ekspedycje polskich oddziałów, por. o nich R. Heck, Tabor a kandydatura
jagiellońska w Czechach, Wrocław 1964, s. 122 n.
3Pietrzyków i Tuleja (wieś dziś nie istniejąca), wsie królewskie par. Szamarzewo, na pn.-wsch. od Pyzdr (Koz. 5 s. 151, 3 s.
341), zastawiane przeważnie łącznie.
4Pietrzyków i Tuleja (wieś dziś nie istniejąca), wsie królewskie par. Szamarzewo, na pn.-wsch. od Pyzdr (Koz. 5 s. 151, 3 s.
341), zastawiane przeważnie łącznie.
5Pobyt króla w opactwie cysterskim w Wąchocku (Radomskie) zgodny z jego itinerarium.
6Jan Odrowąż, syn Jana ze Sprowy (w Krakowskiem) notariusz i sekretarz królewski 1423-44, potem arcybiskup gnieźnieński 1453,
zm. 1464 (PSB X s. 479; KDW IX nr 1365/4).
Dokument Nr 1480
Opatówek, 9 października 1439
Arcybiskup gnieźnieński odnawia Wawrzyńcowi sołtysowi w Godzieszach Małych dokument dotyczący tamtejszego sołectwa.
Kop.: Gniezno, AAG, ACap. B 6 (Liber privilegiorum capituli Gnesn. z XVI w.), k. 83v-84v.
Wzmianka: Wizytacje, s. 414.
In nomine Domini amen. Ne gestarum rerum memoria processu temporis deducatur in oblivionis abissum sapientum, decrevit auctoritas
facta hominum scripture testimonio cum annotacione testium posterorum noticie commendata. Proinde nos Vincencius Dei gracia
sancte eclesie Gneznensis archiepiscopus et primas notificamus, quibus expedit universis, tam presentibus, quam futuris, presencium
noticiam habituris, quod in nostri presencia personaliter constitutus providus Laurencius scultetus de [
k. 84] Gosdzyeszew
1 exposuit suum privilegium, quod habuit super dictam suam sculteciam in Gosdzyeszew casu fortuito perdidisse, cuius copiam
allegabat in nostris regestris advocatorum haberi, supplicans debita cum instancia, quatinus iuxta prioris privilegii tenorem
aliud sibi dare dignaremur. Cuiusquidem privilegii rescriptum in nostris regestris comperimus huiusmodi sub tenore:
[
następuje dok. Stefana i Janusza dziedziców Sośnicy z daty: Kalisz, 6 lutego 1346 - KDW VI nr 140].
Nos igitur Vincencius archiepiscopus Gneznensis et primas prefatus, attendentes predicti Laurencii sculteti in Gosdzieschew
fidelia, quibus nobis et predecessori ac eclesie nostris placere meruit, servicia et in futurum aucto fidelitatis studio prestancius
poterit complacere, dictum suum privilegium super advocacia in Gosdzyeschewo de consensu venerabilium fratrum nostrorum capituli
Gneznensis innovavimus, confirmavimus, gratificavimus et approbavimus ac presentis scripti patrocinio cum omnibus punctis
et clausulis in dicto suo privilegio descriptis innovamus, confirmamus, ratificamus [
k. 84v] et approbamus perpetuo duraturum. In cuius rei testimonium sigillum nostrum et capituli nostri Gneznensis predicti presentibus
sunt subappensa. Actum et datum in Opatow
2 feria sexta proxima post festum sancti Francisci Confessoris gloriosi anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo nono,
presentibus venerabili et honorabilibus viris, dominis magistro Thoma de Strzampino decretorum doctore, canonico Gneznensi
3, Derslao de Graboszevo in Crobya, tenutario Opathoviensi
4, Bronyssio de Laskownycza in Ludomye
5 et Martino de Tharnow in Parzno rectoribus eclesiarum parrochialium
6, testibus circa premissa. Transivit per manus Jo(hannis) cancellarii etc.
7
1Godziesze Małe, wieś par. na pd. od Kalisza (Koz. 4 s. 237). Sołtys Wawrzyniec skądinąd nie znany. O sołectwie zob. też Wizytacje,
s. 413.
2Opatówek, miasto arcybisskupa gnieźn. w Kaliskiem.
3Tomasz Strzępiński, zob. wyżej, nr 1388/9.
4Dziersław z Graboszewa, zob. wyżej, nr 1407/11.
5Ludomy (Ludomie), wieś par. na pn. od Obornik (Koz. 2 s. 407). Pleban Bronisz z Laskownicy (par. Grylewo, na pd.-zach. od
Gołańczy) wyst. już 1429 (Poznań, AAP, CP 14 s. 617), w otoczeniu arcybiskupa także 1440 (niżej, nr 1495/11, 1507/6), pleban
w Górze koło Żnina 1443 (KDW V nr 698), w Ryczywole 1445 (KDW mat.: 22 kwietnia 1445, 13 października 1446), zapewne ident. z plebanem w Chełmcach 1441 (niżej, nr
1563/7).
6Parzno, wieś par. arcybiskupów gnieźn. w powiecie piotrkowskim. Marcin z Tarnowa (którego?) zapewne ident. ze studentem UJ
1418, wikariuszem w katedrze pozn. 1430, kanonikiem wieluńskim 1440, nazwanym 1447 wikariuszem wieluńskim i łęcz. (KDW IX
nr 1238/9), w otoczeniu arcybiskupa przebywał w Opatówku również 1440 (niżej, nr 1495/10).
7Jan z Kozichbród, zob. wyżej, nr 1407/6.
Dokument Nr 1481
Ląd, 9 października 1439
Opat klasztoru cystersów w Lądzie przyjmuje precentora mansjonarzy kaliskich Andrzeja Renis do swej wspólnoty mszalnej.
Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 908. Tytuł: Litera fraternitatis domini precentoris.
Universis sancte matris ecclesie katholice filiis, quorum dileccionibus presentium tenor fuerit presentatus, frater Richardus
abbas monasterii Landensis
1 totusque conventus ordinis Cisterciensis Gneznensis diocesis cum subscriptorum noticia orationes in Domino salutares, quamvis
caritatis stimulus, quo universos christifideles zelo pye affeccionis intuemur exigit, ut opera religionis, que per nos divina
bonitas dignatur perficere, omnibus communicemus, specialius tamen hii, qui singulari devocionis affectu erga nos nostrosque
amplioris caritatis gestant incrementum, nostrorum operum participacionem se reddunt dignos provide devocionis ardore honesti
magneque discrecionis viri, domini Andree Renis arcium baccalarii, precentoris mansionarie collegiate ecclesie Sancte Marie
in Calis et altariste excitati
2, quem erganos dinoscitur habere, ipsum in nostram, veram recepimus et tenore presencium recipimus fraternitatem omnium missarum,
vigiliarum, ieiuniorum, oracionum ceterarumque religiosarum accionum, quarum unus in nostro cenobio habetur oculte vel manifeste,
diebus et noctibus ipsum participem facientes, tam in vita, quam in morte. Et postquam divina vocante clemencia predictum
dominum Andream ab hac vita migrare seu decedere contigerit, in amplioris remedii emolimentum anime sue speciales quedam oraciones
erunt faciende, absolvendus insuper a capitulo nostro ad instar unius fratris domus nostre professi. Harum quibus sigilla
nostri cenobii, abbacialis videlicet et conventus, in literarum roboracionem sunt appensa. Datum in nostro predicto Landensi
monasterio anno Domini M
o CCCC
o XXXIX ipso die beatorum Dionisii Sociorumque eius.
1Opat lędzki Ryszard być może ident. z plebanem i klucznikiem tamże 1435 (wyżej, nr 1383/7). Opatem mógł być pomiędzy 1437
a 1441 r. (MPH V s. 471).
2Andrzej Renis, zob. wyżej, nr 1474/3. Nie notują go obituarze lędzkie (MPH V).
Dokument Nr 1482
Kościan, 5 listopada 1439
Pozew sądu ziemskiego kościańskiego dla Andrzeja i Wojsława Gryżyńskich.
Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 12, s. 322. Wpis 26 marca 1443 (wg Or.?).
Stanislaus de Ostrorog subdapifer Kalisiensis et capitaneus Maioris Polonie generalis
1 nobilibus Andree et Voyslao de Grizyna
2 et de omnibus bonis vestris, que habetis in districtu Costinensi, mandamus, quatenus in terminis particularibus in Costen
proxime celebrandis iudicio in regali compareatis nobili Andree Jaschcowsky
3 pro equali divisione villarum, videlicet Wloschacowicze
4, Cola
5, Wirzchoye
6, Brenno utrumque Maius et Minus
7, Grothnyky
8, Charbyelino
9, Bukowecz utrumque Maius et Minus
10, Lipno
11 Dluszyna
12, Machczino
13, Crzemyenewo
14, Drobnyno
15, Boyanicza
16, medietate Gorzicze Maioris
17 et medietate Minoris Borowo
18 et pro molendinis et lacubus, piscinis, riwlis et pro omnibus bonis ad easdem hereditates spectantibus, ut vos secum eadem
bona hereditaria et omnia suprascripta divideretis equali divisione, quia ipse ad predictas hereditates et ad bona ita bonum
ius habet, sicut et vos post patruum germanum ipsius et vestrum, dominum Przybislaum Grizinsky
19, et in ista bona vos iniecistis se existentes tutores sui et quando ipse etatem non habuit et ipse omnia facere opportuit,
que vos sibi fecistis tamquam tutores ipsius et vos tenetis bona, ad que bona ipse ita bonum ius habet, sicut et vos. Et ex
quo iam exivit de manibus vestris, tunc citat vos, ut sibi suam partem divisionis daretis, quam tenetis post patruum suum,
ad que ipse ita bonum ius habet, sicut et vos. De iusticia iudicialiter responsuri. Datum Costen feria quinta proxima post
festum Omnium Sanctorum anno Domini M
o CCCC
o XXX
o nono.
1Stanisław z Ostroroga, zob. wyżej, nr 1451/8. Pozwy sądów ziemskich w Wielkopolsce wychodziły w tym czasie pod tytułem starosty
generalnego.
2Gryżyna, wieś par. na pd.-zach. od Kościana. Andrzej syn Jana wyst. 1428-50, jego brat Wojsław - 1428-59 (SHGPoz. I).
3Jaszkowo, wieś par. nad Wartą, na pn.-zach. od Śremu. Andrzej Borek, syn Wyszaka z J. i Gryżyny, wyst. 1430-66 (SHGPoz. II).
4Włoszakowice, wieś par. na pd.-zach. od Śmigla (Koz. 3 s. 402).
5Koła par. Włoszakowice, na pd.-zach. od Śmigla (SHGPoz. II).
6Wierzchuje, osada dziś nie znana koło Brenna (Koz. 8 s. 131).
7Brenno Wielkie i Małe to najpewniej wieś par. Brenno na pn.-zach. od Przemętu oraz tuż obok położone Miastko czyli miasto
Brenno. O nich SHGPoz. I. Zob. też przypis następny.
8Grotniki na pn.-wsch. od Brenna (SHGPoz. I s. 696 - tu wskutek mylnie położonego przecinka w niniejszym dok. powstało mylne
pojęcie Grotnik Wielkich i Małych, zamiast Wielkiego i małego Brenna - zob. przypis poprzedni).
9Charbielin oraz Bukowiec Wielki i Mały, wsie na pd.-wsch. od Przemętu (SHGPoz. I).
10Charbielin oraz Bukowiec Wielki i Mały, wsie na pd.-wsch. od Przemętu (SHGPoz. I).
11Lipno, wieś par. na pn. od Leszna (SHGPoz. II).
12Dłużyna, wieś par. na pd.-zach. od Śmigla (SHGPoz. I).
13Machcin par. Charbielin, na pd.-zach. od Śmigla (SHGPoz. III s. 71-72).
14Krzemieniewo par. Oporowo, na pn.-wsch. od Ponieca (SHGPoz. II)
15Drobnin par. Świerczyna, na pn. od Ponieca (SHGPoz. I).
16Bojanice, wieś par. na wsch. od Osiecznej (ib.).
17Gorzyce par. Czempiń, na pn. od Czempinia (ib.).
18Borówko, wieś par. na pd.-wsch. od Czempinia (ib.).
19Przybysław z Gryżyny (jak wyżej, przypis 2), stolnik pozn. 1416-32, zm. 1432-34 (SHGPoz. I s. 705-708).
Dokument Nr 1483
Nidom, 8 grudnia 1439
Wymienieni dziedzice Strzyżewa prezentują Bodzętę z Jankowa na plebana w Strzyżewie.
Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 348. Tytuł: Tenor alterius presentacionis.
Uw.:W tej samej sprawie zob. niżej, dok. nr 1487 i 1488.
Reverendissimo in Christo patri et domino, domino Vincencio etc.
1 Johannes Pauli de Strzezewo
2, Barthosius de Galompky
3, Mathias et Dobeslaus de altera Strzezewo
4 subi(e)ctam obedienciam, reverencia cum totali. Reverendissime pater et domine graciosissime! Quia vaccante ecclesia parrochiali
in Strzezewo per mortem et obitum olim domini Stanislai de Rudzicza ipsius ecclesie ultimi et inmediati rectoris
5, cuius ius patronatus ad nos dinoscitur pertinere et spectare, vestre igitur r(everendissime) p(aternitati) honorabilem dominum
Bodzetam Dobeslai de Nankowo presbiterum vestre Gneznensis diocesis
6 duximus presentandum ad eandem et presentamus per presentes cum affectu. Pro eo et cum eo v(estre) r(everendissime) p(aternitati)
humiliter supplicando, quatenus ipsum ad eandem ecclesiam instituere et investire dignemini graciose, curam animarum ac regimen
temporalium sibi in eadem comittentes premium ab Altissimo recepturi. Datum in Nydom
7 ipso die Concepcionis gloriose Virginis Marie anno Domini M
o CCCC
o XXXIX. In cuius rei testimonium sigill(a) [...
a].
adalszego ciągu brak Kop.
1Wincenty Kot z Dębna arcybiskup gnieźn.
2Strzyżewo Kościelne (Strzeżewo), wieś par. na pn.-wsch. od Gniezna (Koz. 5 s. 361) i położone obok niego S. Paczkowe (Paskowe).
Patronimicum Jana może wskazywać, że pochodził on ze S. Paskowego.
3Gołąbki par. Strzyżewo Kościelne, na pn. od S. Paczkowego (Koz. 4 s. 242). Bartosz skądinąd nie znany.
4Maciej i Dobiesław być może ze Strzyżewa Smykowego, leżącego pomiędzy S. Kościelnym a Paczkowym.
5Stanisław z Rudzicy, zob. wyżej, nr 1472/4.
6Jankowo Dolne (Ninkowo, Niankowo), wieś par. na pn.-wsch. od Gniezna (Koz. 5 s. 62). Bodzęta syn podsędka kal. Dobiesława
z J., także z Nidomia, zob. wyżej, nr 1407/9.
7Nidom par. Pawłowo, na pn.-wsch. od Czerniejewa (Koz. I s. 190, 5 s. 66, 7 s. 364); należał wtedy do brata postulata, Piotra
(zob. niżej, nr 1538/1).
Dokument Nr 1484
Kazimierz, 13 grudnia 1439
Prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie ustala obowiązki Macieja młynarza młyna koło Kazimierza.
Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. nr 77. Pergamin 283 x 193 mm, zakładka obcięta. Dziury po dwu sznurach do przywieszenia dwu pieczęci.
Na odwrocie: Scrinio 8, 31; informacje o treści (XV-XVIII w.).
aIn nomine Domini amen. Quia cunctorum perit memoria, nisi litterarum testimonio roborentur, proinde nos / Peregrinus providencia
divina prepositus monasterii Trzemeschnensis
1 cum suo conventu canonicorum regularium notum / facimus universis, presentibus et futuris, quomodo molandinum in fluvio nostro
Lupczina
2 construentes, vocavimus labo/riosum virum Mathiam
2, cui dicti molendini terciam partem donavimus et suis legittimis successoribus hereditarie possidendam, vendendam, donandam,
commutandam et ad suos usus convertendam, ex eo, quia receptis tribus marcis minus fertone, recessit perpetualiter a iure
molendini novi in fluvio Nir iuxta opidum nostrum Kazimirzs
3 per nos constructi, ita tamen, ut de nominato nostro molendino Lupczina ex omni frumento nos duas, ipse terciam habeat mensuram,
item ipse unum denarium, nos duos ad lapides molares tenebitur reponere et eosdem cum nostris kmethonibus propriis inpensisque
ad se conducere. Similiter ferramenta acuere et aptare nos duabus partibus excedendo. Item nos duos, ipse unum porcos saginare.
Item terciam partem aggeris et omnia pauca inpedimenta tenebitur reformare. Violenciam autem aquarum aggerem destruencium
omnes nostri homines, tam civitatis, quam villarum tenebuntur reformare. Item more aliorum molendinatorum in terra Lanciciensi
sitorum sine voluntate nostra et scitu, non alteri vendat, nisi utili et fideli, quem inter tres eligere possumus pociorem.
Item nominatus Mathias et sui successores tenebuntur in curia nostra labores breves, ut reformaciones tectorum stillancium,
hostiorum, mensarum, scampnorum, quociens fuerint requisiti, ad magnos autem et longos non tenebuntur. In quorum fidem et
testimonium sigilla nostrum et capituli nostri presentibus sunt appensa. Datum et actum in curia nostra nominati Kazimirzs
3 die dominica in festo sancte Lucie sub anno nativitatis Domini millesimo quadringentesimo tricesimo nono, presentibus honorabilibus
et religiosis viris, dominis Andrea et Nicolao Trzemesnensibus canonicis
4, item nobilibus et generosis Jacobo de Czyenya
5, Nicolao de Rosdzicze
6 et Nicolao de
b Pyaskow
7, item providis civibus Michaele proconsule, Nicolao Szivocha, Alberto
c Sekman
8 et aliis fidedignis, testibus circa premissa sollempniter acta in curia nominati nostri opidi Kazimirzs.
ainicjał wysokości 10 wierszy Or.
bnastępuje Pa, podkropkowane na znak skreślenia Or.
cnastępuje Sekl, podkropkowane, j. w., Or.
1Pielgrzym z Łaska prepozyt trzemeszeński, zob. wyżej, nr 1395/1.
2Lubzina, prawy dopływ Neru (Zajączkowscy, Materiały I, s. 169). Młynarz nie zidentyfikowany, podobnie nazwa młyna, który leżał
w pobliżu Kazimierza.
3Ner, prawy dopływ Warty i położone nad nim miasto Kazimierz, własność klasztoru trzemeszeńskiego, por. KDW IX nr 1285, 1286.
4Kanonicy trzemeszeńscy Andrzej i Mikołaj trudni do identyfikacji.
5Jakub z Cieni, zob. wyżej, nr 1409/10, gdzie występuje również w otoczeniu prepozyta trzemeszeńskiego.
6Rozdzice (Różyce) par. Leźnica Wielka, na pd. od Łęczycy (Koz. 7 s. 77-78; Zajączkowscy, Materiały II, s. 76-77). Mikołaj
skądinąd nie znany.
7Mikołaj z Piaskowa zob. wyżej, nr 1426/4.
8Mieszczanie Kazimierza nie zidentyfikowani.
Dokument Nr 1485
Kościan, 13 grudnia 1439
Władze miasta Kościana zaświadczają, że mieszczanin kościański Jan Adam zapisał czynsz na rzecz altarii w kościele parafialnym
w Kościanie.
Or.: Poznań, AAP, D. perg. 32 (Kościan - kościół parafialny A 2). Pergamin 275 x 160 + 17 mm, zetlały, podarty, pismo miejscami
nieczytelne. Nacięcie po pasku do przywieszenia jednej pieczęci.
Nos iurati infrascripti [civitatis Costen
a] Nicolaus Czewszeler preconsul
1, Nicolaus Adam, Johannes Bawsman
b, Albertus, / Nicolaus, Petrus Herman, Math[ias Zyganda
a] Paulus Welker et Nicolaus Gernegros consules
2, significamus tenore presencium, / universis et singulis, presentem li[teram inspec
c]turis vel lecturis, quia coram nobis pleno in consulatu residentibus, constitutus / personaliter providus Johannes [Adam
c] concivis
3 libero arbitrio et animo bene deliberato recognovit, quod ipse in et super sua domo in Textorum pla[tea...ex opp
d]osito Grasim et circa Michaelem Scholcz, ut itur ad Nowam Valvam sita
4, et in et super omnibus suis bonis [.....
e] que habet et adhuc est habiturus. Alteram dimidiam marcam latorum grossorum annui census pro de[.....
e] grossorum Pragensium monete et numeri Polonicalis consweti, quadraginta et octo grossos in quamlibet marcam [computando,
in vim reempcioni
a]s rite et racionabiliter vendidit scientifico ac illuminato viro, magistro Nicolao Heschen
5 p[...gr
d]ossorum. Quod altare providus Petrus Szenker noster concivis
6 sibi fundavit et easdem decem et [....al
e]tari imperpetuum condonavit. Quemquidem censum debet annuatim solvere et dare super festum [...singu
d]lis annis improtracte absque omni impedimento, interdicto et aresto cuiuslibet persone, tam spiritualis iudicii, qua[m secularis,
ita tam
a]en, quod istius census reempcio et liberacio pro totidem expressis pecuniis monete, numeri et ponderis super suprad[....
e] ad prefati duntaxat Johannis Adam et suorum successorum voluntatem prestabit. Eciam si predictus Johan[nes Adam et
a] sui legitimi successores dictos census ad predictam diem in tempore non daret, extunc nos consules aut nostri [successores...
f] ad id facere debemus iuxta, quantum statutum nostre civitatis edicit. Ibidem steterunt providi et honesti Nicolaus [....
g]ctus, censuratus Michael Adam noster concivis
7 et Johannes Adam de
h Poczlaw
8 et fideiusserunt [manu
c] coniuncta et indivisa pro dictis principalibus pecuniis et pro censibus circa ipsorum bona hereditaria et omnia bona mobilia
et immobilia, que habent vel habituri fuerint in civitate aut extra civitatem, sic quod si aliquod in bonis dicti Johannis
et Adam deficeret, hoc ipsi suis propriis bonis debent adimplere, isto nichilominus adiuncto, quod dum prenominatus Johannes
Adam aut sui successores predictum censum redimere vel liberare voluerit, hoc fieri debet duobus mensibus a[nte
c] diem census, omnibus iuribus nostre civitatis semper salvis. In cuius rei testimonium sigillum nostre civitatis presenti
litere iussimus subappendi. Actum et datum in Costen die dominica ipsa die sancte Lucie Virginis gloriose sub anno Domini
millesimo quadringentesimo tricesimo nono.
adziura Or.; tekst na podstawie formularza dokumentu rady Kościana z 28 czerwca 1441, zob. niżej, nr 1551
btekst zatarty Or.; odczyt niepewny
cdziura Or.
ddziura długości dwóch wyrazów Or.
edziura długości kilku wyrazów Or.
fdziura długości kilku wyrazów Or.; por. niżej formularz dokumentu nr 1551
gdziura długości kilku wyrazów, a następnie jeden wyraz zatarty Or.
hwyraz powtórzony Or.
1Mikołaj Czewscheler, zob. wyżej, nr 1400/1.
2Rajcy kościańscy Mikołaj Adam wyst. 1439-51, Jan Bawsman, Wojciech i Mikołaj nie zidentyfikowani, Piotr Herman znany w latach
1427-70, Maciej Zyganda - 1439-63, Paweł Welker skądinąd nie znany, wreszcie Mikołaj Gernegros, może ident. z Mikołajem Berngrab,
był rajcą także 1447 (SHGPoz. II s. 352 n.).
3Jan Adam, ze znanej rodziny kościańskiej, wyst. także 1455 (tamże, s. 354).
4O lokalizacji domu SHGPoz. II s. 354.
5Mikołaj Hesken syn Pawła mieszczanina z Kościana, student UJ 1434, mgr 1439, pisarz konsystorza pozn. 1444, altarysta kościański
(tutaj, niewiadomej altarii) i pozn., potem wikariusz generalny i oficjał pozn. 1449-50, kanonik kapituły NMPanny w Poznaniu
1452, kanonik i dziekan kapituły średzkiej, kanonik katedralny pozn. 1454, dr praw 1455, zm. 1485 (WSB s. 252-253).
6Piotr i jego altaria nie zidentyfikowane.
7Michał Adam wyst. 1430-51 (SHGPoz. II s. 353-354).
8Jan Adam chyba różny od poprzedniego, Poczlaw nie zidentyfikowany, chyba nie chodzi tu o Nacław pod Kościanem; por. też z tajemniczym Pęcławiem pod Poznaniem, wymienionym
tylko w dokumencie lokacyjnym Poznania (KDW I nr 321).
Dokument Nr 1486
Poznań, 26 grudnia 1439
I. N. Mieszczka poznańska Elżbieta Białowąsowa ustanawia swoim spadkobiercą poznańskiego altarystę Jana (Janika).
Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 38, k. 115-115v. Wpis 30 grudnia 1457.
In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo quadringentesimo tricesimo nono, indiccione secunda, pontificatus
sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Eugenii divina providencia pape quarti anno ipsius nono, die Saturni
vicesima sexta mensis Decembris, hora vesperorum vel quasi, in stuba domus habitacionis honeste domine Elizabeth Byolowanschowa
in platea Aquatica civitatis Poznaniensis site
1, in mei notarii publici testiumque infrascriptorum ad hoc vocatorum et rogatorum presencia, constituta personaliter predicta
domina Elizabeth Byalowanschowa civis Poznaniensis, sana mente pariter et corpore, non compulsa, non coacta neque aliquo errore
devio seducta et circumventa, sed sponte et voluntarie deliberacione matura intra se prehabita, ne post mortem suam aliqua
iurgia, contenciones et rixe inter amicos, fratres, sorores, consangwineos, nepotes et neptes et quoscumque alios propinquos
ipsius super bonis per ipsam de(re)linquendis in anime ipsius detrimentum oriantur et fiant, omnia bona sua, tam mobilia,
quam immobilia, videlicet pecunias, census et quascumque alias res parafarnales in auro et argento, quibusqumque nominibus
censeantur, necnon domum in platea Aquatica in civitate Poznaniensi et alibi consistentem post mortem dive recordacionis Stephani
mariti sui
1 et ipsius Elizabeth relinquendas et relictas, honorabili viro, domino Johanni Alberti alias Janik altariste in ecclesia Poznaniensi
2 mota zelo animarum [
k. 115v], quem erga prefatum dominum Johannem gerebat et gerit, pye et pure propter Deum donavit donacione inter vivos irrevocabiliter
fieri solita et consweta promittens fide bona irrefragabiliter, quod numquam dictam donacionem quoquomodo revocabit, sed pocius
ipsam firmam tenebit et servabit. Et primo, siquidem ipsi domino Johanni aput Johannem Roszyntal balistarium
3 unam marcam currentis monete emptam pro decem marcis latorum grossorum pro altari in ecclesia Omnium Sanctorum extra muros
Poznanienses, quod obtinet ipse dominus Johannes, donavit et assignavit. Item aliam marcam aput eundem Johannem Roszyntal
eidem domino Johanni, de qua anniversarium pro anima Stephani et ipsius Elizabeth uxoris post mortem disponet et ordinabit.
Item eadem domina Elizabeth quadraginta marcas mediorum grossorum eidem domino Johanni, quas Stanislaus molendinator et Margaretha
uxor sua de Bogdanka
4 mutuo sibi obligabantur et in testamento per dictam Margaretham facto publice se fatebatur obligari et teneri, donavit repetendas
et exigandas. Item aput dominam Srzenyawska contoralem olim Johannis Grabischa civem Poznaniensem
5 unam marcam census currentem
a ipsa domina Elizabeth ipsi domino Johanni similiter donavit ad tempora vite sue, post mortem vero ipsius Elizabeth pro altari
domini Theodrici, quod obtinet in ecclesia parrochiali Poznaniensi
6, eadem marca convertatur. Item sex marcas currentis monete annui census singulis Quatuor Temporibus, unam marcam cum media
in pretorio civitatis Poznaniensis eidem domino Johanni donavit levandas. Item aput Annam Mandra civem Poznaniensem
7 unam marcam census currentis monete eidem domino Johanni donavit tollendam. Item aput Stanislaum Byalek penes Nicolaum Curzanthko
in platea Wronicensi
8 similiter unam marcam eidem domino Johanni donavit. Item aput Michaelem kmethonem in Vinari
9 unam sexagenam currentis monete pro quindecim marcis comparatam ipsi domino Johanni ipsa domina Elizabeth donavit, post mortem
vero ipsius Elizabeth ille, cui ius quesitum fuerit, levabit et percipiet dictam sexagenam. Item aput Andream lanificem penes
murum in platea Wronicensi
10 mediam marcam currentis monete singulis Quatuor Temporibus per sex grossos solvi
b conswetos prefato domino Johanni ipsa domina Elizabeth donavit ad tempora vite ipsius domine Elizabeth percipiendam, ipsa
vero decedente is, qui de iure debebit, dictam mediam marcam tollet et levabit. Preterea dicta domina Elizabeth, videns se
confectam senio predictam donacionem ratificandam et gratificandam constituit, et ordinavit rite et legittime ac irrevocabiliter,
ut prefertur, prefatum dominum Johannem alias Janik altaristam, ut dicitur, suorum omnium bonorum, que nunc possidet, tutorem,
gubernatorem et iconomum, tam ipsa vivente, quam de medio sublata, dans et concedens ipsi omnimodam potestatem eadem bona
gubernandi, regendi et disponendi, prout sibi melius et utilius videbitur expedire, necnon dicta bona, quibuscumque nominibus
censeantur, petendi, exigendi et levandi, postulandi ac recipiendi, de levatisque et perceptis omnes et singulas personas
sive quoscumque creditores quittandi, transfundens ipsa domina Elizabeth omne ius et dominium sibi in omnibus bonis quoquomodo
compelendo in prefatum dominum Johannem, deinceps omnia et singula non revocatura, que per ipsum dominum Johannem actuve ordinata
fuerint in premissis, promittens nichilominus prefata domina Elizabeth michi notario sollemniter stipulanti omnia et singula
tenere, rata, grata perpetue et premissa ullo modo contravenire. Super quibus omnibus et singulis premissis prefatus dominus
Johannes peciit sibi a me notario publico infrascripto confici et fieri presens publicum instrumentum. Acta sunt hec anno,
indiccione, pontificatu, die, mense, hora et loco, quibus supra, presentibus ibidem discretis et providis viris Nicolao Przeczslai
bacc(alaureo) arcium de Pozn(ania)
11, Stanislao de Lekna notario publico
12, clericis Gneznensis et Poznaniensis diocesis, Paulo antiquo campanatore
13 et Nicolao filio Crczon civibus Poznaniensibus
14, testibus circa premissa.
Et ego Johannes Stanislai de Szroda clericus Poznaniensis diocesis, sacra imperiali auctoritate notarius [...
c]
15
atak Kop., zamiast currentis monete
btak Kop., zapewne zamiast solutam
cdalszego ciągu brak Kop.
1Elżbieta, wdowa po mieszczaninie pozn. Stefanie Białowąsie (wyst. od 1419, KDW VIII nr 865/2) znana już 1419 (ib.), także
1434 (ib. IX nr 1355/4).
2O altaryście pozn. Janie (Janiku) wyst. 1434-42, zob. KDW IX nr 1355/3. Pochodził z pozn. rodziny mieszczańskiej Kurzątków
(niżej, przypis 8).
3Jan Rozental kusznik pozn., rajca 1433/34, ławnik 1442/43 (WSvP s. 446), żył jeszcze 1446 (ARP I nr 328).
4Młyn na Bogdance w Poznaniu. Młynarz Stanisław wyst. od 1418 (WSvP s. 105). Żona Małgorzata skądinąd nie znana.
5Mieszczanin pozn. Jan Grabisza nie zidentyfikowany; jego żona z podpoznańskiej Szreniawy?
6Teodor, altarysta w kościele par. Św. Marii Magdaleny w Poznaniu wyst. od 1436, w 1459 r. nazwany jeszcze najstarszym z tutejszych
altarystów (ARP I nr 82, 220, 761, 796, 807).
7Anna Mądra wyst. także 1442 (ib. nr 278).
8Stanisław Białek zapewne ident. ze Stanisławem wyst. 1432 (WSvP s. 277). Mikołaj Kurzątko nie żył już 1449 (KDW mat.: 27 grudzień).
Posiadłość Kurzątki (brata Jana, Janika, altarysty, j. w., przypis 2) na ul. Wronieckiej wspomniana jeszcze 1460 (ARP I nr
883).
9Winiary, wieś miejska na pn. od Poznania. Kmieć Michał może ident. ze zmarłym przed 1460 (ARP I nr 790, 791).
10Andrzej, zapewne rzeźnik z ul. Wronieckiej, nie zidentyfikowany.
11Bakałarz Mikołaj z Poznania nie zidentyfikowany; nie wymienia go chyba krakowska Liber promotionum wydziału sztuk.
12Stanisław z Łekna był 1434 pisarzem w konsystorzu pozn. (ARP I nr 1).
13Dzwonnik Paweł i Mikołaj syn Krystyna nie zidentyfikowani.
14Dzwonnik Paweł i Mikołaj syn Krystyna nie zidentyfikowani.
15Jan syn Stanisława ze Środy (Wlkp.), student UJ 1426, notariusz publiczny w Poznaniu 1426 (Not. nr 268), altarysta w katedrze
pozn. 1436 (KDW V nr 582).
Dokument Nr 1487
Gniezno, 8 stycznia 1440
Opatka i konwent klarysek gnieźnieńskich prezentują kanonika Jarosława z Kąkolewa na plebana w Strzyżewie.
Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 348. Tytuł: Presentacio sanctimonialium.
Reverendissimo in Christo patri et domino, domino Vincencio Dei gracia sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopo et primati
aut ipsius in spiritualibus vicario generali, dominis graciosissimis, Margaretha abbatissa, Elizabet, Dorothea vicaria, Machulka
celaria, Schechna, Katherina portarie, Thomislawa, Elizabet magistra scole, Heduigis, Clara, Schanthochna et Dorothea sorores
seniores totusque conventus sanctimonialium ordinis sancte Clare monasterii Gneznensis
1, oraciones in Christo devotas cum reverencia paternali. V(estra) r(everendissima) p(atemitas)! Ad ecclesiam parrochialem
in villa nostra Strzezewo vestre diocesis
2, vacantem per mortem et obitum felicis recordacionis domini Stanislai de Rudzycza, ipsius ultimi et inmediati rectoris
3, cuius ius patronatus et presentandi ad nos de iure dinoscitur pertinere et spectare, venerabilem virum, dominum Jaroslaum
de Kankolowo canonicum Gneznensis et Poznaniensis ecclesiarum
4 duximus concorditer presentandum et ea, qua decuit reverencia e(minentissime) v(estre) p(aternitati) presentamus in hiis
scriptis, supplicantes, quatenus ipsum pure propter Deum ad ecclesiam eandem in Strzezewo modo premisso vaccantem dignemini
instituere et investire, curam animarum et regimen spiritualium et temporalium sibi in eadem committentes, premium ab Altissimo
recepturi. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt subappensa. Actum et datum Gnezne die Veneris octava mensis
Ianuarii anno Domini M
o CCCC
o XL
o.
1Klaryski gnieźn. trudne do identyfikacji.
2Zob. wyżej, nr 1483/2, 5.
3Zob. wyżej, nr 1483/2, 5.
4Jarosław z Kąkolewa, zob. wyżej, nr 1389/16. W tejże sprawie zob. też wyżej, dok. nr 1483 i niżej, dok. następny.
Dokument Nr 1488
Gniezno, 8 stycznia 1440
I. N. Jarosław z Kąkolewa kanonik gnieźnieński i poznański ustanawia swoim prokuratorem mieszczanina gnieźnieńskiego Wojciecha
Romanusa.
Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa j. w., nr 1381), s. 345-347. Tytuł: Instrumentum constitucionis procuratoris optimum apud acta.
In nomine Domini. Sub anno nativitatis eiusdem M
o CCCC
o XL
o, indicione tercia, pontificatus sanctissimi in Christo patris, domini et domini nostri Ewgenii divina providencia pape quarti
anno ipsius nono
1, die vero Veneris octava mensis Ianuarii, in domo habitacionis venerabilis et egregii viri, magistri Stanislai de Vscze decretorum
doctoris vicariique in spiritualibus et officialis Gneznensis generalis
2, ipso ad iura reddenda et causas audiendas iudicio pro tribunali presidente, in circumspecti Petri Nicolai de Strzezewo clerici
Gneznensis diocesis, publici imperiali auctoritate notarii causarumque et facti huiusmodi coram eo scriba
3 ac testium infrascriptorum presencia, constitutus personaliter venerabilis vir, dominus Jaroslaus de Kankolewo canonicus
Gneznensis et Poznaniensis ecclesiarum
4, fecit, creavit et constituit ac solemniter ordinavit omnibus melioribus modo, iure, via, stilo, causa, forma et ordine,
quibus melius et efficacius potuit et debuit, in suum verum, legittimum, certum ac indubitatum procuratorem negociorumque
suorum gestorem et nu(n)ccium specialem et generalem, ita tamen, quod specialitas generalitati non deroget nec econtra, circumspectum
magistrum Albertum Romanum civem Gneznensem advocatumque et procuratorem causarum consistorii Gneznensis
5, absentem tanquam presentem, in omnibus suis causis, quam et quas habet vel habiturus est coram quocumque iudice vel iudicibus
ordinariis, extraordinariis, comissariis delegatis vel subdelegatis, datis vel dandis ac ipsorum surrogatis vel surrogandis
aut eorum locatenentibus quarumcumque condicionum [
s. 346] vel auctoritatum cum quibuscumque personis spiritualibus vel secularibus et specialiter in causa iuris patronatus ecclesie
in Strzezewo Gneznensis diocesis
6 et eius occasione movet et movere intendit quibusdam nobilibus, videlicet Johanni Pascowicz, Jo(hanni) Smyczcowicz
7 et ipsorum litisconsortibus pro dicta ecclesia in Strzezewo, dans et concedens dicto suo procuratori plenum mandatum, liberam
et omnimodam potestatem ad agendum, defendendum, libellum seu libellos et quascumque peticiones sumarias dandum et offerendum
et oblata ex adverso recipiendum, litem seu lites contestandum, iuramentum de calumpnia vitanda et veritate dicenda ac quodlibet
aliud licitum et honestum sacramentum in animam ipsius domini constituentis prestandum et, ex adverso, prestari videndum,
ponendum et articulandum ponique et articulari videndum, posicionibus et articulis voce vel in scriptis, simul aut singulariter
singulis respondendum et responderi petendum, in arbitros quoscumque arbitratores seu amicabiles compositores et amicos comunes
ac super arbitrium in forma, que melior potest excogitari et alias secundum quantitatem negocii et cause, de alto et basso,
simpliciter et de plano paciscendum, emolgandum et transfigendum, pene compromissi se summittendo, testes, instrumenta, privilegia,
literas et scripturas ac quecumque alia iura et munimenta producendum et ex adverso producta impugnandum, crimina et defectus
ac excommunicacionis sentencias hominis sive iuris opponendum seu obiciendum, excipiendum, replicandum, duplicandum, triplicandum
et cum solennitate iuris quadruplicandum, allegandum, concludendum et concludi petendum, conclusionemque revocandum, sentencias,
tam interlocutorias, quam diffinitivas et quaslibet alias pronu(n)cciac(i)ones et decreta fieri et pronu(n)cciari petendum
et audiendum, et ab eis seu altera ipsarum et quocumque alio grawamine illato vel inferendo, cominato vel cominando, in iudicio
et extra appellandum, provocandum, appellacionem huiusmodi insinuandum, intimandum, publicandum et notificandum, apelaciones
petendum et recipiendum ac causa appellacionis prosequ(e)ndum, beneficium absolucionis a quacumque sentencia excomunicacionis
ab homine vel a iure inflicta simpliciter vel ad cautelam et restitucionem in integrum ac quodlibet aliud auxilium opportunum
implorandum et obtinendum, ui iudices et loca conveniendum, suspectos et suspecta refutenda
a et refutandos, terminos, dilaciones petendum et optinendum, caucionem fideiussoriam et ydoneam dandum et ponendum ac per
partem adversam dari atque poni videndum et recipiendum, expensas in lite factas taxari petendum et super eis iurandum ac
percipiendum, quittandum, quittacionem de perceptis dandum et de ulterius non petendum, protestaciones quomodolibet neccessarias
faciendum et copias quarumcumque scripturarum, tam in iudicio, quam extra postulandum et recipiendum, unum vel plures procuratorem
seu procuratores tociens, quociens opus fuerit, prout sibi videbitur utilius expedire, loco sui substituendum ac eosdem revocandum,
et omnes procuratores huiusmodi in se vice versa assumendum, presenti nichilominus mandato in suo robore duraturo literas
quascumque et cuiuscumque tenoris quorumcumque iudicum publicandum, intimandum, infirmandum et notificandum, et ipsorum execucionem
fieri petendum ac super huiusmodi execucionibus instrumenta [
s. 347] necessaria sibi fieri et confici petendum, et generaliter omnia et singula faciendum, agendum exercendumve, procurandum,
que in premisis et circa premissa ac eorum quo(d)libet necessaria fuerint seu quomodolibet oportuna, et que ipsemet dominus
constituens faceret seu facere posset, si premissis personaliter interesset. Eciam si talia sint, que mandatum exigant magis
speciale, promisit insuper dictus dominus constituens mihi notario publico infrascripto vice et nomine omnium et singulorum,
quorum interest, intererit seu interesse poterit quomodolibet in futurum, omnia et singula, quecumque per dictum ipsius procuratorem
sive substitutum aut substitutos ab eo in premissis et quomodolibet premissorum actum factum ve, procuratum fuerit, gratum,
rata atque firma perpetue tenere et habere ac unquam contravenire verbo, facto vel in scriptis dictumque procuratorem et (procuratores
b) ab eo substitutos vel substitutum et ipsorum quemlibet ab omni onere satisfaciendi necnon iudicio sisti et iudicatum solvi
sub omnium suorum presencium et futurorum mobilium et ymobilium obligacione, pariter ypotheca. Super quibus omnibus memoratus
dominus constituens peciit a me notario publico infrascripto sibi fieri et confici unum (vel
b) plura publicum seu publica instrumentum vel instrumenta necessaria. Acta sunt hec anno, indicione, pontificatu, mense, hora
et loco, quibus supra, presentibus etc. [...
d].
Et ego Petrus Nicolai de Strzezewo clericus Gn(eznensis) diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius
3 causarumque et facti huiusmodi coram venerabili viro, domino Sta(nislao) de Vscze decretorum doctore, vicario in spiritualibus
et officiali Gneznensi generali scriba, quia predictis constitucioni procuratoris, rathihabicioni aliisque omnibus et singulis
premissis, dum sic, ut premittitur [...
c]
atak Kop.
bbrak Kop.
cdalszego ciągu brak Kop.
1Wystawca nie uznawał destytucji Eugeniusza IV.
2Stanisław z Uścia, zob. wyżej, nr 1435/10.
3Piotr ze Strzyżewa, zob. wyżej, nr 1450/18.
4Zob. dok. poprzedni.
5Wojciech Romanus, zob. wyżej, nr 1399/9.
6Zob. wyżej. nr 1483.
7Zob. wyżej. nr 1483.
Dokument Nr 1489
Kraków, 10 stycznia 1440
Król Władysław III zapisuje 100 grzywien na Babimoście kasztelanowi kamieńskiemu Dobrogostowi Koleńskiemu.
Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 379. Pergamin 291 x 197 + 60-70mm, skasowany, dziurki w tekście. Pasek pergaminowy po przywieszeniu
pieczęci. Na odwrocie informacje o treści i sygnatury (XVI-XVIII w.).
Wladislaus Dei gracia rex Polonie Lithwanieque princeps supremus et heres Russie etc. significamus tenore / presencium, quibus
expedit universis, quomodo habito respectu ad constantis fidelitatis grata obsequia
a / et pure fidei merita, quibus celsitudini nostre magnificus Dobrogostius de Colno castellanus / Camenensis
1, sincere dilectus, meruit et poterit aucta fide complacere in futurum, horum intuitu volentes ipsum gracie nostre favore
prosequi et ad nostra obsequia plus reddere obligatum atque prompciorem, sibi in et super castro et opido Babimosth
2 ac villis duplici Grodcze
3 et duplici Podmoclye nostris in districtu Costhinensi
4 centum marcas monete et numeri Polonicalium, quadraginta octo grossos in marcam quamlibet computando, damus, donamus, inscribimus
presentibus et largimur, per ipsum in dictis centum marcis, cum omnibus utilitatibus, fructibus, censibus, redditibus, agris,
pratis, campis, silvis, nemoribus, indaginibus, rubetis, borris, mericis, mellificiis, venacionibus, pascuis, lacubus, paludibus,
aquis, fluminibus, piscinis, molendinis, emolimentis ac proventibus universis, habendum, tenendum, utifruendum et possidendum
pacifice et quiete tamdiu, quousque sibi et suis successoribus legittimis predicte centum marce integraliter fuerint persolute.
Quibus exsolutis dictorum castri, oppidi ac villarum possessio ad nos et successores nostros devolvetur pleno iure. Stacionibus
tamen et iuribus nostris regalibus semper salvis. Harum quibus sigillum nostrum est appensum testimonio literarum. Datum Cracouie
die dominico infra octavas Epiphanie Domini anno Domini millesimo quadringentesimo quadragesimo
5.
Ad relacionem magnifici Petri Woda de Sczekoczini R(egni) P(olonie) vicecancellarii
6.
aostatnia litera poprawiana Or.
1Dobrogost z Kolna, zob. wyżej, nr 1393/4.
2Babimost, miasto królewskie w powiecie kościańskim (SHGPoz. I).
3Grójce Stare i Grójce Nowe par. Babimost, na wsch. i pn.-wsch. od Babimostu (SHGPoz. I).
4Podmokle Małe i Podmokle Wielkie par. Babimost, na pn. od Babimostu (Koz. 3 s. 53-54).
5Data zgodna z itinerarium królewskim.
6Piotr Woda ze Szczekocin, zob. wyżej, nr 1462/13.
Dokument Nr 1490
Kraków, 20 stycznia 1440
Król Władysław III zapisuje 352,5 grzywny na Rosochach podstolemu inowrocławskiemu Janowi z Kołudy.
Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 368. Pergamin 288 x 186 + 50 mm, małe dziurki w tekście. Pasek pergaminowy do przywieszenia pieczęci.
Na odwrocie informacje o treści i sygnatury (XV-XVIII w.).
Wladislaus Tercius Dei gracia rex Polonie Lythwanieque princeps suppremus [et
a] heres Russie etc. / significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo generoso Johanni de Coluthi subdapifero
/ Wladislauiensi
1 pro dampnis suis ac aliorum, quos pro nobis in solucione dampnorum huiusmodi effectualiter reddidit / contentos, que in Bohemia
pro nostro et germani nostri, domini Kazimiri
2 honore et profectu sustulerunt et passi sunt, tricentas quinquaginta duas cum media marcas, monete et numeri Polonicalium,
quadraginta octo grossos in marcam quamlibet computando, remansimus obligati. De quibusquidem tricentis quinquaginta duabus
cum media marcis prefatum Johannem Coluczsky volentes reddere cerciorem, sibi easdem tricentas quinquaginta duas cum media
marcas monete et numeri premissorum in et super villa nostra Roschochi in terra Maioris Polonie et districtu Conynensi sita
3, demonstramus, assignamus et inscribimus, per ipsum tenendam, habendam et pacifice ac quiete in predictis pecuniis possidendam,
cum omnibus et singulis utilitatibus, fructibus, censibus, redditibus, agris, pratis, campis, pascuis, silwis, borris, mericis,
gaiis, rubetis, fluviis, riwis, lacubus, piscinis, molendinis, emolimentis et obvencionibus universis tamdiu, quousque sibi
aut suis successoribus legittimis per nos aut successores nostros predicte tricente quinquaginte
b due cum media marce fuerint persolute integraliter et ex toto. Quibus exsolutis, posessio ville predicte ad nos et successores
nostros revertetur pleno iure. Iuribus tamen et stacionibus nostris regalibus in omnibus semper salwis. Harum quibus sigillum
nostrum est appensum testimonio literarum. Datum Cracouie feria quarta ipso die beatorum Fabiani et Sebestiani Martirum anno
Domini millesimo quadringentesimo quadragesimo
4.
Ad relacionem magnifici Petri de Sczekoczini R(egni) P(olonie) vicecancellarii
5.
aplama Or.
btak Kop., zamiast quinquaginta Or.
1Kołuda w pow. inowrocławskim. Jan, czy ident. z Januszem wyst. 1426 (KDW IX nr 1110/6)?, podstoli inowrocławski jeszcze 6
kwietnia 1448 (mat. KDW), potem chorąży inowrocławski, zaciężny Związku Pruskiego 1454, wyst. jeszcze 1457 (M. Biskup, Trzynastoletnia
wojna..., Warszawa 1967, passim).
2O wyprawie czeskiej królewicza Kazimierza Jagiellończyka, zob. wyżej, nr 1479/2.
3Rosocha par. Osiek Wielki, wieś królewska na pn. od Koła (Koz. 5 s. 247).
4Zob. dok. poprzedni, przypisy 5-6.
5Zob. dok. poprzedni, przypisy 5-6.
Dokument Nr 1491
23 stycznia 1440
Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spory pomiędzy chorążym kaliskim Mikołajem z Pleszewa i Marcinem z Cielczy.
Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Z. 9, k. 235v. Wpis zapewne w 1446 r., wg or.: litere in pergameno scripte cum sigillis appensis.
Nos Lucas heres in Gorka suppincerna Poznaniensis
1 et Johannes heres in Suchorzewo
2 tamquam veri et leittimi arbitri cause infrascripte, par
a partes ambas specialiter deputati, notum facimus omnibus et singulis, quibus expedit universis, quod de anno Domini millesimo
quadricentesimo quadragesimo, die sabbatho proximo ante festum Conversionis beati Pauli Apostoli, Deum pre oculis habentes,
arbitravimus, concordavimus ac perpetue univimus amicabiliter et fraterne magnificum virum, dominum Nicolaum heredem in Pleschewo
vexilliferum Kalisiensem
3 ab una et strenuum militem Martinum heredem in Czyelcza unacum generosa Przechna matre uxoris predicti domini Martini
4 partibus ab altera, taliter, quod literas citatorias, qwytatorias ac obligatorias, quascumque haberet vel habiturus esset
predictus dominus Martinus et literas fideiussoriales predicti Martini unacum predicta Przechna, et hac super sortem suam
olim in Pleschewo et Mathie fratris sui germani, heredis in Czelcza
5 et super alia omnia bona, que ad Pleschewo pertinent, has omnes et singulas literas suffocamus, mortificamus necnon facimus
non valituras, puta citatorias, qwitatorias, quecumque esset inter partes predictas sub sigillis propriis sive fideiussorum,
demptis literis capitanei generalis, literis adiudicatoriis et libris terrestribus. Eciam e converso, si et in quantum predictus
dominus Nicolaus aliquas literas haberet vel habiturus esset, suffocamus et facimus non valituras, puta eciam citatorias,
qwitatorias et obligatorias sub sigillis propriis sive fideiussorum contra predictum dominum Martinum fratrem suum germanum,
dempta sola litera predicti domini Martini, prout induxit predictus dominus Martinus in caucionem fideiussorialem dictum dominum
Nicolaum erga Olbracht pye memorie Brzostkowski
6 et eciam citatorio pro eadem litera dempto, quibus vigorem relinquimus, quia idem Martinus tenetur predictum Nicolaum, prout
eadem litera ac citatorium canit, exbrigere. Quam nostram arbitracionem partes ambe consenserunt ac tenere compromisserunt
sub pena vallata quadringentarum marcarum, pro quibus ambabus partibus nobilis Vincencius heres in Gosticzina
7 fideiussit. Si enim peramplius partes predicte aliquid inter se agere habueri(n)t, extunc non suis literis propriis neque
fideiussorum, sed literis capitanei generalis, literis adiudicatoriis et libris terrestribus roborent et ratificent sub pena
predicta. Eciam omnia et singula suprascripta [...
b]
atak Kop.
bkoniec karty, dalszego ciągu brak Kop.
1Łukasz z Górki, zob. wyżej, nr 1393/7.
2Jan Suchorzewski, zob. wyżej, nr 1425/5, Mikołaj z Pleszewa - nr 1424/2, Marcin z Cielczy (wieś par. na pn.-zach. od Jarocina,
zob. Koz. 2 s. 96) i z Magnuszewa wyst. jeszcze 1459; jego teściowa Przechna w 1441 r. pisała się z Ostrowa (inf. dra Tomasza
Jurka), Maciej z Cielczy, brat trzech poprzednich, wyst. 1426-65 (Roty V, nr Konin 465; SHGWlkp.).
3Jan Suchorzewski, zob. wyżej, nr 1425/5, Mikołaj z Pleszewa - nr 1424/2, Marcin z Cielczy (wieś par. na pn.-zach. od Jarocina,
zob. Koz. 2 s. 96) i z Magnuszewa wyst. jeszcze 1459; jego teściowa Przechna w 1441 r. pisała się z Ostrowa (inf. dra Tomasza
Jurka), Maciej z Cielczy, brat trzech poprzednich, wyst. 1426-65 (Roty V, nr Konin 465; SHGWlkp.).
4Jan Suchorzewski, zob. wyżej, nr 1425/5, Mikołaj z Pleszewa - nr 1424/2, Marcin z Cielczy (wieś par. na pn.-zach. od Jarocina,
zob. Koz. 2 s. 96) i z Magnuszewa wyst. jeszcze 1459; jego teściowa Przechna w 1441 r. pisała się z Ostrowa (inf. dra Tomasza
Jurka), Maciej z Cielczy, brat trzech poprzednich, wyst. 1426-65 (Roty V, nr Konin 465; SHGWlkp.).
5Jan Suchorzewski, zob. wyżej, nr 1425/5, Mikołaj z Pleszewa - nr 1424/2, Marcin z Cielczy (wieś par. na pn.-zach. od Jarocina,
zob. Koz. 2 s. 96) i z Magnuszewa wyst. jeszcze 1459; jego teściowa Przechna w 1441 r. pisała się z Ostrowa (inf. dra Tomasza
Jurka), Maciej z Cielczy, brat trzech poprzednich, wyst. 1426-65 (Roty V, nr Konin 465; SHGWlkp.).
6Brzostkowo, wieś par. na pn. od Żerkowa. Olbracht wyst. także 1417 (Roty II nr 500) i 1435 (SHGWlkp.; inf. dra Tomasza Jurka).
7Gostyczyna, wieś par. na pd. od Kalisza (Koz. 1 s. 420, 4 s. 256). Wincenty, także z Korzkw i zapewne z Szadka, wyst. od 1417,
zm. 1442 (inf. j. w.; KDW VIII nr 888/8, 1293/9).
Dokument Nr 1492
Gniezno, 28 stycznia 1440
Pozew oficjała gnieźnieńskiego dla Pawła plebana z Drzążna.
Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 21, k. 49a: luźna karta wszyta do księgi wśród spraw z marca 1440 r.
Johannes de Nyewysch decanus W(ladislauiensis), archidiaconus Gneznensis et canonicus etc.
1, discretis viris, rectoribus ecclesiarum parrochialium in Lobsz(en)icza
2, in Luchowo
3, in Gliszno
4 et qui presentibus fuerint requisiti, aut eorum, quis requisitus, salutem in Domino. Mandamus vobis in virtute sancte obediencie
et sub excomunicacionis pena et sub penis synodalibus, quatinus personaliter accedentes si comode alias in ecclesiis vestris
publice proponentes, moneatis discretum Paulum plebanum in Drzyszno
5, quem presentibus nos monemus, ut (in)fra sex dies vestram monicionem inmediate sequentes, re(s)pondeat Gnezne de penis synodalibus
nobis aut nostro vicearchidiacho(no) et specialiter de concordia facta inter honorabilem virum, dominum Jacobum de Scoky
6 et plebanum de Smogvlecz
7 fratrem nostrum dilectum et pena valata decem marcis. Alioquin si secus faceret, extunc ipsum excomunicamus Christi nomine
invocato in hiis scriptis, quem vos in ecclesiis vestris publice proponentes sic excomunicatum denunccietis singulis diebus
dominicis et festivis tamdiu, donec vobis aliud habuistis in mandatis. Datum Gnezne XX octava die mensis Ianuarii anno Domini
M
o quadringentesimo XXXX
o.
1Jan syn Chebdy z Niewiesza, zob. wyżej, nr 1435/2.
2Łobżenica, miasto oraz Luchowo i Glisno, wsie par. w ziemi nakielskiej. Plebani skądinąd nie znani.
3Łobżenica, miasto oraz Luchowo i Glisno, wsie par. w ziemi nakielskiej. Plebani skądinąd nie znani.
4Łobżenica, miasto oraz Luchowo i Glisno, wsie par. w ziemi nakielskiej. Plebani skądinąd nie znani.
5Drzążno na pd.-wsch. od Mroczy w ziemi nakielskiej (Koz. 1 s. 62, 4 s. 186) przynależało potem do par. Drzewianowo, wreszcie
Mrocza. Pleban Paweł skądinąd nie znany.
6Smogulec, zob. wyżej, nr 1381/6. Pleban Jakub ze Skoków (miasto na pn. od Poznania) zapewne z tamtejszych Nowinów Skockich,
ident. z wikariuszem wieczystym w katedrze pozn. 1425, plebanem w Lechlinie od 1425? (Bullarium Poloniae IV nr 1519), późniejszym
kanonikiem pozn. 1444-53 (Now. I s. 718, 721).
Dokument Nr 1493
Gniezno, 1 lutego 1440
Oficjał gnieźnieński wydaje wyrok w sprawie prawa patronatu prebendy św. Wojciecha w kolegiacie NMPanny w Kaliszu.
Kop.: 1. Kraków, Bibl. PAN, rkps 9176 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 162-165: z obszernego dokumentu oficjała zapisano
tu tylko końcową część, zawierającą wyrok; 2. Tamże, rkps 9175 (Księga formularzowa, j. w.), s. 1004-1007, fragment tekstu
jak w Kop. 1. Tytuł: Sententia iuris patronatus canonicatus Calysch(i)ensis.
Christi nomine invocato, pro tribunali sedentes et solum Deum pre oculis habentes, matura intra nos deliberacione prehabita
et de consilio iurisperitorum, quibus relacionem fecimus plenariam ac per ea, que in hac causa vidimus et cognovimus, per
hanc nostram sentenciam diffinitivam, quam ferimus in his scriptis, dicimus, pronunciamus, decernimus et declaramus prefatos
nobiles Martinum de Radliczycze
a et Corzuchi
b1 necnon Jacussium, Janussium, Gregorium, Nicolaum, Byenyak
c, Stephanum, Michaelem, Laurencium, Mathiam, Thomam et Joannem Cozlik
d de Cothoyeczko
e2 ac Adamum, Nicolaum et Peregrinum in Zakowycze
f3 g-hac Joannem in Grodzyelecz
dominos et heredes fuisse veros et indubitatos patronos racione earundem villarum canonicatus et prebende, tituli Sancti
Adalberti in ecclesia collegiata Calissiensi Sancte Marie, Gneznensis diocesis, seu ius presentandi canonicum pro tempore
ad eosdem canonicatum et prebendam pertinuisse et pertinere. Verum quia prefati Jacussius, Nicolaus, [
s. 163] Byenyak
c, Stephanus
i, Michael, Laurencius, Thomas, Michael et Joannes Cozlik
j de Cothoyeczko
e ac Peregrinus de Zakovycze
f rapinam comisisse post mortem olim domini Gregorii Derslay de Oczasch
k ultimo defuncti canonici
4 in bonis per eum derelictis sufficienter probati sunt contra canonicas et provincialium statutorum [
s. 1005] sanctiones, ideo ipsos fuisse et esse vigore earundem sanctionum suspensos duntaxat pro hac vice a presentacione facienda
et nichilominus prefatum
l dominum Derslaum Buthkonis de Czyechel
ł5 ad presentacionem dictorum Martini in Radliczicze
a et in Corzuchi
m, Janussii et Gregorii in Cothoyeczko
n et Ade et Nicolai in Zakovycze
f o-pet Joannis de Grodzyelecz
heredum, per eos de persona sua ad eosdem canonicatum et prebendam Calissiensem canonice factam instituendum fore et esse
ac investiri et institui debere dictasque opposiciones, perturbaciones, molestaciones, inquietaciones et impedimenta per prefatos
q nobiles Swiemam
r militem de Rossoschycza
s6, Adam de Psari
t7, Albertum et
u Joannem de Byelczewo
v8, Peregrinum de Zakowicze
f3, Petrum et Swyemam de Russoszchycze
w9, Mathiam de Sadovye
x10, petrum, Nicolaum et Joannem de Tramblycze
y11, Syedzyvoum
z, Swyemam, Janussium et Mathiam de Schethlewo
aa12 ac Swyethoslaum
ab-acde Minori Sobotka
heredes necnon Martinum Swieme
13 per eos ex adverso presentatum, prestitas et prestita fuisse et esse illicitas, temerarias et iniustas, illicita, temeraria
et iniusta ac de facto presumptas et presumpta et ob hoc eisdem super huiusmodi opposicionibus, molestacionibus, inquietacionibus
ac super iuris patronatus et presentandi canonicum ad dictos canonicatum et prebendam silentium perpetuum imponendum fore
et imponimus, condemnantes eosdem in expensis coram nobis in huiusmodi causa legittime factis, quarum taxacionem nobis imposterum
reservamus [
s. 1006]. Item pari nostra sentencia dicimus, decernimus et declaramus prefatos [
s. 164] Joannem Radlycza
ad militem ac Martinum de Raysko
14 fratres germanos fuisse dominos in solidum et indivisos villarum Radlycze
a et Corzuchi
ae, ius quoque
af patronatus et presentandi canonicum Sancti Adalberti in ecclesia Sancte Marie Calissiensi racione earundem villarum ad eos
ambos ex paterna et progenitorum suorum successione coniunctim et in solidum pertinuisse et spectasse ad dictos Joannem et
Aaron eidem Joanni patri suo in huiusmodi iure patronatus successisse et ob hoc ipsos Joannem et Aaron dictis compatronis
canonicatus et prebende prescriptorum, videlicet Martinum de Raysko patruo eorum necnon Janussio, Jacussio, Georgio, Nicolao,
Byenyak
c, Stephano
ag, Michaeli, Laurencio, Mathie, Thome, Joanni de Cothoyeczko
ah, Ade et Nicolao ac Peregrino de Zakovycze
f ai-ajac Joanni de Grodzyelecz
annumerandos fore et annumeramus in patronos in hac eadem sentencia, similiter dicimus, decernimus et declaramus nobiles
Joannem Laszki
ak vexilliferum Siradiensem
15 ex successione paterna et fraterna in dominio ville Crowycza
al16, Albertum et Jeronimum
ał Buthkonis ex successione paterna in dominio Sobothka Maiori
17 am-anet Czechel
fuisse et esse compatronos dictorum canonicatus et prebende Sancti Adalberti in ecclesia collegiata Sancte Marie Calissiensi
ipsosque eciam annumerandos fore et annumeramus dictis compatronis et dominis dictarum villarum Radlyczycze
a, Corzuchi
ae, Cothoyeczko
ah, Zakovycze
f et [s.
1007] Grodzyelecz
ao de domo Corab
ap ac prefatum dominum Derslaum Buthkonis ad eosdem canonicatum et prebendam Calissiensem sicut ad prenominatorum compatronorum.
Ita eciam ad dictorum Joannis Laszki
ak, Alberti et Jeronimi
aq Buthkonis ac Joannis et Aron [
s. 165] natorum Joannis Radlycza
ad presentacionem instituendam et investinendam fore ac institui et investiri, expensas per partes hincinde coram nobis factas
ex causis animum nostrum moventibus compensamus. Lecta, lata et in scriptis pronunciata fuit et est hec nostra sentencia diffinitiva
per nos Przedvogium
ar de Gra(n)di
as prepositum et iudicem
18 at-auprefatum de ipsius domini Joannis cantoris coniudicis nostri19 voluntate et assensu
, Gnezne, in domo habitacionis nostre, sub anno
at-a nativitate
-au Domini 1440, indicione tercia, die Lune prima mensis Februarii, presentibus ibidem honorabilibus viris, dominis Joanne Chwadonis
1 Gneznensis
20, Bodzetha
av de Nyankovo
aw Lanciciensis ecclesiarum canonicis
21, Jacobo Joannis de Borowskye
ax22 et Petro de Gra(n)di
at-aunepote dicti prepositi et iudicis prefati
23, clericis Gneznensis diocesis circa premissa testibus et me Joanne Alberti Romani clerico Gneznensis diocesis publico notario
at-auet huius facti scriba
24.
aRadliczicze Kop. 2
bCorzuchy Kop. 2
cBieniak Kop. 2
dKozlik Kop. 2
eKothowieczko Kop. 2
fZakowicze Kop. 2
g-hac Joannem in Grodzielecz skreślone Kop. 2
iSthephanus Kop. 2
jKoslik Kop. 2
kOcziasz Kop. 2
ltak Kop. 1 i 2
łDziechel Kop. 2
mKorzuch Kop. 2
nKothoieczko Kop. 2
o-pet Joannis in Grodzielecz skreślone Kop. 2
qskreślone Kop. 2
rSwyemam Kop. 2
sRossosicze Kop. 2
tPsary Kop. 2
ubrak Kop. 1
vBielczewo Kop. 2
wRussoczicze Kop. 2
xSzadowie Kop. 2
yTrablicze Kop. 2
zSediwogium Kop. 2
aaSethlyewo Kop. 2
ab-acskreślone Kop. 2
adRadlicza Kop. 2
aeKorzuchy Kop. 2
afque Kop. 1
agSthephano Kop. 2
ahKothoyeczko Kop. 2
ai-ajet Joanni de Grodzielecz skreślone Kop. 2
akLaski Kop. 2
alCrowiczą Kop. 2
ałGeronimum Kop. 2
am-anet Cziechel skreślone Kop. 2
aoGrodzielecz skreślone Kop. 2
apKorab Kop. 2
aqJeronimi Kop. 2
arPrzedwoyium Kop. 2
asGra(n)dy Kop. 2
at-aubrak Kop. 1
avBodzientha Kop. 2
awNiankowo Kop. 2
axBorowskie Kop. 2
1Radliczyce par. Rajsko, na pd.-wsch. od Opatówka (Koz. 5 s. 224, 7 s. 378-379). Marcin wyst. od 1415, pisał się także z Rajska
(KDW VIII nr 812/2, 904/1). Gorzuchy (Kożuchy) par. Staw, na pn.-zach. od Błaszek w Kaliskiem (Koz. 4 s. 253).
2Kotowiecko (Kotojedzko) par. Droszew, na zach. od Kalisza (Koz. 1 s. 126, 4 s. 399), wieś drobnoszlachecka; z tu wyst. Janusz,
Stefan i Michał może ident. z wyst. 1433 (KDW IX nr 1332/7-9).
3Żakowice par. Kościelna Wieś, na zach. od Kalisza (Koz. 3 s. 762, 5 s. 555), wieś drobnoszlachecka; Peregryn (Pielgrzym) wyst.
także 1434 (SHGWlkp.), Adam i Mikołaj skądinąd nie znani.
4Ociąż, wieś par. na pn.-wsch. od Ostrowa Wlkp. (Koz. 1 s. 198, 5 s. 87). Ks. Grzegorz syn Dziersława (kasztelana biechowskiego
1423-32) wyst. także 1418 (KPol. II s. 360).
5Czechel par. Kucharki, na pd.-zach. od Kalisza (Koz. 1 s. 51, 4 s. 139). Dziersław syn Butka, brat Sędziwoja i dziekana Jaśka
z Czechla, student UJ 1420, altarysta gnieźn. 1432, kanonik kal. 1440, kanonik gnieźn., pleban w Sobótce Wielkiej, zm. 1462
(Kor. I/2 s. 122, 180; SHGWlkp.; J. Wiesiołowski, Sędziwój z Czechla, Studia Źródłoznawcze 9, 1964, s. 78).
6Świema z Rososzycy, zob. wyżej, nr 1443/1.
7Psary par. Rososzyca, na pn.-wsch. od Ostrowa Wlkp. (Koz. 5 s. 215). Adam skądinąd nie znany.
8Zapewne Bielczewo (dziś Bilczewo) par. Kramsk, na pn.-wsch. od Konina (Koz. 4 s. 33). Wojciech i Jan skądinąd nie znani.
9Zapewne chodzi o Rososzyce (jak przypis 6), gdzie Piotr wraz ze Świemą wyst. także 1428 (KDW V nr 482), choć nie można wykluczyć
wsi par. Rusocice na pn.-zach. od Turku, gdzie Piotr, późniejszy wojski kal. 1457-79, wyst. od 1426 (SHGWlkp.).
10Sadowie par. Wysocko Wielkie na pd.-wsch. od Ostrowa Wlkp. (Koz. 3 s. 171, 5 s. 273, 7 s. 383). Maciej skądinąd nie znany.
11Nie zidentyfikowani.
12Szetlew par. Rzgów, na pd.-wsch. od Zagórowa (Koz. 5 s. 394-395), siedziba licznych Korabitów trudnych do identyfikacji.
13Marcin syn Świemy z Rososzycy (jak wyżej, przypis 6), najpewniej ident. ze studentem UJ 1429 i 1433, potem kanonikiem włocławskim
1443, pisarzem kancelarii królewskiej 1444, altarystą w katedrze gnieźn. 1447, kustoszem włocławskim 1453, kanonikiem kal.
1460 (Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty, s. 260; niżej, nr 1687/1, mat. KDW).
14Rajsko, wieś par. na pn.-wsch. od Opatówka (Koz. 5 s. 232-233, 7 s. 379). Marcin Radlica wyst. 1431(?)-76 (SHGWlkp.), jego
brat Jan skądinąd nie znany.
15Jan Łaski, z Łaska, syn Wojciecha, chorąży mniejszy sier. 1433, zm. 1451 (Spisy sier.; MPH III s. 265).
16Krowica par. Rajsko (par. Chlewo?), na pd.-wsch. od Opatówka (Koz. 7 s. 349).
17Sobótka Wielka, wieś par. na zach. od Kalisza (Koz. 1 s. 296, 5 s. 329), posiadłość rozrodzonych tu Korabitów, wśród których
Wojciech i Hieronim syn Butka skądinąd nie znani.
18Przedwój z Grądów, zob. wyżej, nr 1435/1.
19Jan z Brzostkowa, zob. wyżej, nr 1407/5.
20Jan syn Chwała z Grądów, zob. wyżej, nr 1435/6.
21Bodzęta z Jankowa, zob. wyżej, nr 1407/9.
22Borowskie, dziś Zborowskie, wieś szlachecka par. Męka w powiecie sier. (Koz. 7 s. 31). Jakub syn Jana nie zidentyfikowany,
zapewne był dworzaninem Przedwoja z niedalekich Grądów.
23Piotr z Grądów, bratanek Przedwoja (syn Chwała?, Mikołaja?) bliżej nie znany.
24Jan syn Wojciecha Romanusa, uprawniony do wykonywania funkcji notarialnych w Gnieźnie 1434 (Not. nr 169), notariusz publiczny
jeszcze 1449 (KDW mat.; Acta capitulorum I nr 1783), wikariusz wieczysty w katedrze gnieźn. i wicedziekan tamże 1447-48 (ib.).
Dokument Nr 1494
Kraków, 3 lutego 1440
Król Władysław III zapisuje 80 grzywien na Podstolicach staroście nakielskiemu Włodkowi z Danaborza.
Or.: Warszawa, AGAD, dok. perg. 365. Pergamin 296 x 160 + 42-47 mm, skasowany, dwie dziurki w tekście. Nacięcie po pasku do przywieszenia
pieczęci. Na odwrocie sygnatury i informacje o treści (XVI-XVIII w.).
Wladislaus Tercius Dei gracia rex Polonie Lythwanieque princeps supremus et heres Russie etc. significamus / tenore presencium,
quibus expedit universis, quomodo habito respectu ad constantis fidelitatis grata obsequia et / pure fidei merita, quibus
maiestati nostre generosus Wlodek de Domaborz capitaneus Nakelensis
1, nobis sincere / dilectus, meruit et poterit aucta fide prestancius complacere in futurum, horum intuitu volentes ipsum gracie
nostre prosequi et ad nostra obsequia plus reddere obligatum atque prompciorem, sibi in et super villa nostra Podstholicze
nu(n)cupata in terra Maioris Polonie et districtu Kczinensi
2 octuaginta marcas, quas habuit in quittacionibus monete et numeri Polonicalium, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam
computando, damus, donamus, inscribimus presentibus et obligamur, per ipsum Wlodkonem in dictis octuaginta marcis, cum omnibus
et singulis utilitatibus, fructibus, censibus necnon agris, pratis, campis, silvis, borris, mericis, mellificiis, venacionibus,
pascuis, lacubus, aquis, fluminibus, vadis, piscinis, molendinis, redditibus, proventibus et obvencionibus universis habendam,
tenendam, utifruendam et possidendam pacifice et quiete tamdiu, quousque sibi et suis successoribus legittimis predicte octuaginta
marce integre et ex toto fuerint persolute. Quibus exsolutis, dicte ville possessio ad nos et successores nostros devolvetur
pleno iure. Stacionibus tamen et iuribus nostris regalibus semper salvis. Harum quibus sigillum nostrum est appensum testimonio
literarum. Datum Cracouie feria quarta in crastino Purificacionis Beate Marie Virginis gloriose anno Domini millesimo quadringentesimo
quadragesimo
3.
Ad mandatum domini regis Johannes Sprowsky canonicus Gneznensis
4.
1Danabórz par. Łekno na Pałukach, na pn.-wsch. od Wągrowca (Koz. 1 s. 62, 4 s. 183). Włodek, Władysław, starosta nakielski
1436-67, potem i kasztelan nakielski 1453-67, zm. 1467 (Spisy wlkp.).
2Podstolice par. Chodzież, na pd.-wsch. od Chodzieży (Koz. 3 s. 55).
3Data zgodna z itinerarium królewskim.
4Jan ze Sprowy, zob. wyżej, nr 1479/6.
Dokument Nr 1495
Opatówek, 3 lutego 1440
Arcybiskup gnieźnieński eryguje wikariat wieczysty w kolegiacie NMPanny w Kaliszu fundacji Piechny, wdowy po mieszczaninie
kaliskim Pieczu.
Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 136-138. Tytuł: Erectio vicariatus Johannis de Sobothka ecclesie Sancte Marie Calisiensis. Drugi wpis (Kop. 2), z błędną datą 3 lutego 1446, tamże, s. 811-814. Tytuł: Instrumentum transsumpti ereccionis vicariatus Bank de collacione dominorum vicariorum Kalisiensium.
Uw.:1. Identyczny formularz ma przywilej tegoż wystawcy z tejże daty, dotyczący innej fundacji w tejże kolegiacie, wydany (wg
odpisu z oryginału) w KDW V nr 650. 2. Dok. wydajemy wg Kop. 1.
In nomine Domini amen. Nos Vincencius Dei gracia sancte ecclesie Gneznensis archiepiscopus et primas ad rei memoriam sempiternam.
Cum inter solicitudines officii nobis crediti nostra precipua cura esse debeat, cultum divini nominis per multiplicacionem
personarum adaugere et animarum saluti posse tenus providere profecto grato animo, nostram talibus studiis auctoritatem impartimur,
quibus huiusmodi cultus crescere cernitur et salus animarum exinde procuratur. Proinde noverint, tam presentes, quam futuri,
quomodo discretus Petrus Bank, arcium liberalium baccalaureus, mansionarius ecclesie collegiate sancte Marie Kalisiensis nostre
diocesis1, in nostra constitutus presencia, nobis humiliter et devote supplicavit, quatinus in eadem ecclesia collegiata sancte Marie
Kalisiensi vicariam perpetuam, quam honesta Pyechna, coniuxa providi Pyeczonis de Calis2 zelo devocionis ducta, de facultatibus suis ac certis censibus annuis apud sagaces dominos consules et totam comunitatem
civitatis Calisch pro certa summa peccunie emptis et comparatis, donavit, erigere, confirmare, fundare, privillegium quoque
largicionis et empcionis huiusmodi censum sigillo prefate civitatis Calisch, de communi cera intus et extra, in pensula pargameni
subappendente sigillatum, sanum et integrum, et quod tunc idem Petrus Bank coram nobis in evidenciam prefate dotacionis exhibuit
et obtulit, ratificare et approbare dignaremur. Cuiusquidem privilegii tenor sequitur et est talis:
[następuje dok. władz miasta Kalisza z daty: Kalisz, 16 listopada 1436 - wyżej, nr 1416].
[s. 137, s. 813] Nos vero Vincencius archiepiscopus et primas memoratus peticionibus huiusmodi tanquam iustis inclinati, volentes ecclesiam
prefatam in Calisch amplioribus per personarum auctionem insignire honoribus dicteque Pyechne Pyeczonis dotatricis pyam et
devotam in perfectam deducere voluntatem et signanter propter Domini cultus et glorie Dei, quam celi enarrant incessanter,
augmentum et honorem, predictam vicariam perpetuam in ecclesia collegiata sancte Marie Calisiensi erigimus et fundamus, dictumque
privilegium et singula in eo contenta recipimus, admittimus, ratificamus, approbamus et incorporamus ac in robur perpetue
firmitatis confirmamus, decernentes census huiusmodi deinceps ecclesiastice subiacere libertati necnon prefatum Petrum Bank
tanquam benemeritum eiusdem vicarie taliter per nos erecte, perpetuum creamus vicarium ipsumque collegio et consorcio dominorum
vicariorum tam canonicalium, quam aliorum ecclesie prefate Calisiensis adiungimus et aggeramus in Dei nomine per presentes,
volentes, quatinus ipse Petrus et sui successores eiusdem vicarie vicarii cure animarum et divinis officiis, tam diurnis,
quam eciam nocturnis, cum aliis dicte ecclesie vicariis intendant ac omnibus et singulis proventibus, oblacionibus, redditibus,
testamentis et quibusvis distribucionibus ac universis ad universitatem ipsorum dominorum vicariorum undecumque obvenientibus,
fructibus sicut ceteri vicarii canonicale