Tom X Kodeksu dyplomatycznego Wielkopolski jest kontynuacją wydanych w latach 1982, 1985, 1989 i 1990 tomów VI-IX, przede wszystkim jednak tomów I-V opublikowanych w latach 1877-1881 przez Ignacego Zakrzewskiego i w 1908 r. przez Franciszka Piekosińskiego. Zawiera 319 dokumentów z lat 1435-1444, dotąd w Kodeksie nie ogłoszonych. Z nich zaledwie 33 opublikowanych już zostało wcześniej w różnych starszych wydawnictwach, jak dawne kaliskie wiadomości gubernialne (7), akta kapituł i sądów duchownych Bolesława Ulanowskiego (6), Kodeks dyplomatyczny Polski (4), czy nowszych, jak publikacja akt radzieckich poznańskich (2), księga uposażeń biskupstwa poznańskiego (2), Archiwum Komisji Historycznej (2), Zbiór dokumentów katedry i diecezji krakowskiej (2) itp. Dalszych 53 dokumentów udostępnionych już zostało wcześniej w postaci regestów, przede wszystkim w Matriculariach Teodora Wierzbowskiego, katalogach różnych archiwów i bibliotek, wreszcie (18) przez F. Piekosińskiego na łamach t. V Kodeksu - powtarzamy je tutaj w pełnym tekście, zgodnie z przyjętą wcześniej zasadą publikowania w Kodeksie pełnych tekstów oryginałów, dokumentów monarszych, dyplomów ogłoszonych przez Piekosińskiego w streszczeniu pod mylną datą, wreszcie dokumentów wychodzących z kancelarii o mało dotąd znanej produkcji. Niniejszy tom Kodeksu czerpie z tej samej bazy archiwalnej, co tomy poprzednie - głównie z archiwów państwowych w Poznaniu i w Warszawie, diecezjalnych w Poznaniu i w Gnieźnie, wreszcie z bibliotek: Kórnickiej, Czartoryskich i Polskiej Akademii Nauk (Polskiej Akademii Umiejętności) w Krakowie. Szczególnie dużo dokumentów dostarczyła ostatnia z tych bibliotek: dwa tomy formularzy związanych ze środowiskiem kaliskim oficjała gnieźnieńskiego Mikołaja z Kalisza z połowy XV w. wzbogaciły niniejszy tom Kodeksu aż o 60 dokumentów. Sporadycznie tylko powiększyły zawartość niniejszego tomu dokumenty z archiwów państwowych w Bydgoszczy i w Zielonej Górze, diecezjalnego we Włocławku, krzyżackiego w Berlinie-Dahlem, miast Kolonii i Norymbergi. Dokumenty w latach ubiegłych skopiowali przede wszystkim Antoni Gąsiorowski, śp. Henryk Kowalewicz, Jerzy Luciński i Janina Wejchertowa, sporadycznie również Tomasz Jurek, Alina Brzóstkowska, Jacek Wiesiołowski i Kazimiera Chojnacka. Ostateczną wersję tekstów przygotował Tomasz Jasiński, zaś Antoni Gąsiorowski opracował komentarz i wraz z mgr Danutą Pędzińską wpisał całość w komputer; zapis komputerowy zredagowała i opracowała edytorsko (w programie Ventura) mgr Izabela Skierska, która walnie pomogła też w korektach. Dr Krystyna Górska-Gołaska i dr Tomasz Jurek pomogli przy identyfikacji osób i miejscowości; nieocenioną pomoc przy tych identyfikacjach stanowiły - jak zawsze - kartoteki Pracowni Słownika Historyczno-Geograficznego Wielkopolski w Średniowieczu Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu. Cennych informacji o identyfikacji miejscowości i osób wywodzących się z Małopolski udzielali życzliwie wydawcom dr Franciszek Sikora i mgr Janusz Kurtyka z Krakowa. Zasady wydawnicze wyłożone na wstępie do tomu VI Kodeksu nie uległy zmianie; jedynie pionowe kreski oznaczające końce trzech pierwszych wierszy oryginałów lub (podwójne) wydłużony dukt (w nagłówkach) zastąpione zostały ze względów technicznych kreskami skośnymi: /, //. Prace nad opracowaniem X tomu Kodeksu prowadzone były w ramach Pracowni Edytorskiej Źródeł do Dziejów Wielkopolski, działającej od 1975 r. przy Komisji Historycznej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, które dawniej finansowało kwerendy i kopiowanie dokumentów, teraz zaś wspierało zasiłkami prace redakcyjne i umieściło Kodeks w swoim planie wydawniczym, dotowanym przez Komitet Badań Naukowych. W tych samych ramach organizacyjnych mamy nadzieję opracować ostatni, XI tom, Kodeksu, który obejmie dokumenty odkryte przez wydawców po opublikowaniu tomów VI-X oraz, przede wszystkim, indeksy do tychże tomów: wystawców, nazw miejscowych i osobowych, pieczęci oraz wyrazów polskich. Indeksy te opracowywane są już w tej samej Pracowni przez dra Tomasza Jurka, dr Grażynę Rutkowską i mgr Izabelę Skierską.

AAG - Archiwum Archidiecezji Gnieźnieńskiej.
AAP - Archiwum Archidiecezji Poznańskiej.
Acta capitulorum - Acta capitulorum nec non iudiciorum ecclesiasticorum selecta, wyd. B. Ulanowski, t. I-III, Kraków 1894-1918.
AGAD - Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie.
AKH - Archiwum Komisji Historycznej (Polskiej) Akademii Umiejętności.
ARP - Akta radzieckie poznańskie, wyd. K. Kaczmarczyk, t. I-III, Poznań 1925-1948.
Bibl. Czart. - Muzeum Narodowe w Krakowie, Biblioteka Czartoryskich.
Bibl. Jag. - Biblioteka Jagiellońska w Krakowie.
Bibl. PAN - Biblioteka Polskiej Akademii Nauk w Krakowie.
Bibl. Racz. - Miejska Biblioteka Publiczna im. Edwarda Raczyńskiego w Poznaniu.
Boniecki - A. Boniecki, Herbarz polski, t. I-XVI, Warszawa 1899-1913.
Caro, Liber cancellariae - J. Caro, Liber cancellariae Stanislai Ciołek. Ein Formelbuch der polnischen Königskanzlei aus der Zeit der hussitischen Bewegung, osobne odbicie z Archiv für österreichische Geschichte, Wien 1871.
Cod. Vit. - Codex epistolaris Vitoldi magni ducis Lithuaniae, Kraków 1882.
Dąbrowski, Władysław I - J. Dąbrowski, Władysław I Jagiellończyk na Węgrzech (1440-1444), Warszawa 1922.
Długosz, Opera omnia - Joannis Długosz Senioris..., Opera omnia, t. I n., Kraków 1887 n.
Dok. Paul. - Zbiór dokumentów zakonu OO. Paulinów w Polsce, opr. J. Fijałek, z. 1, Kraków 1938.
Dola, Prałaci - K. Dola, Prałaci wrocławskiej kapituły katedralnej w latach 1418-1500, Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego, 6, 1978.
Epist. - Codex epistolaris saeculi decimi quinti, t. I-III, Kraków 1876, 1891, 1894.
Eubel, Hierarchia - C. Eubel, Hierarchia catholica medii et recentioris aevi, t. I-II, Monasterii 1913 n.
Fijałek, Polonia - J. Fijałek, Polonia apud Italos scholastica saeculum XV, Cracoviae 1900.
GKal. - A. Gąsiorowski, Członkowie władz Kalisza w pierwszej połowie XV wieku, Rocznik Kaliski, 18, 1985, s. 27-56.
GStAPK - Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz.
GStar. - A. Gąsiorowski, Starostowie wielkopolskich miast królewskich w dobie jagiellońskiej, Warszawa 1981.
Gumowski, Pieczęcie - M. Gumowski, Pieczęcie królów polskich, Kraków 1920.
GUrz. - A. Gąsiorowski, Urzędnicy wielkopolscy 1385-1500. Spisy, Poznań 1968.
Hain - S. Hain, Wincenty Kot prymas Polski 1436-1448, Poznań 1948.
KDM - Kodeks dyplomatyczny Małopolski, wyd. F. Piekosiński. t. IV, Kraków 1905.
KDW - Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. I-IX, Poznań - Warszawa 1877-1991; mat. KDW - materiały do kolejnych tomów w posiadaniu wydawców; KDW n. s. - nowa seria, t. I, Warszawa 1975.
KGV - Kaliszskie Gubernskie Viedomosti, Kalisz 1869-1871 i odbitka, pt. Dokumenty i akty otnosjaszczesja k istorii gorodov kaliszskoj gubernii, Kalisz 1869.
Knigi - Knigi polskoj koronnoj mietriki XV stoletija, t. l, Warszawa 1914.
Kor. - J. Korytkowski, Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 do dni naszych, t. I-IV, Gniezno 1883.
Koz. - S. Kozierowski, [Badania nazw topograficznych starej Wielkopolski], t. 1: Badania... dzisiejszej archidiecezji gnieźnieńskiej, Poznań 1914: t. 2-3: Badania... dzisiejszej archidiecezji poznańskiej, Poznań 1916; t. 4-5: Badania... na obszarze dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski, Poznań 1920-1921; t. 6-7: Badania na obszarze dawnej wschodniej Wielkopolski, Poznań 1926-1928; t. 8: [Uzupełnienia], Poznań 1939.
Kozierowski, Obce ryc. - S. Kozierowski, Obce rycerstwo w Wielkopolsce w XIII-XVI wieku, Poznań 1929.
KPol. - Kodeks dyplomatyczny Polski, t. I-IV, Warszawa 1847-1887.
Lasocki, Dostojnicy - Z. Lasocki, Dostojnicy i urzędnicy ziemi dobrzyńskiej w XIV i XV wieku. Warszawa 1934, odbitka z Miesięcznika Heraldycznego t. XIII.
Luschek - F. Luschek, Notariatsurkunde und Notariat in Schlesien von den Anfängen (1282) bis zum Ende des 16. Jahrhunderts, Weimar 1940.
Łaski, Liber beneficiorum - J. Łaski, Liber beneficiorum archidiecezji gnieźnieńskiej, t. I-II, Gniezno 1880-1881.
Łukaszewicz, Obraz - J. Łukaszewicz, Obraz historyczno-statystyczny miasta Poznania w dawniejszych czasach, t. I-II, Poznań 1838.
MPH - Monumenta Poloniae Historica, t. I-VI oraz series nova, t. I n.
MRPS - Matricularium Regni Poloniae summaria. t. I-V. Warszawa 1905 n.
Nakielski, Miechovia - S. Nakielski, Miechovia, sive promptuarium antiquitatum monasterii Miechoviensis, Kraków 1634.
Not. - A. Gąsiorowski, Notariusze publiczni w Wielkopolsce schyłku wieków średnich, Poznań 1993.
Now. - J. Nowacki, Dzieje archidiecezji poznańskiej, t. I-II, Poznań 1959-1964.
Piekosiński, Pieczęcie - F. Piekosiński. Pieczęcie polskie wieków średnich, Kraków 1889.
PSB - Polski słownik biograficzny, t. I-XXXIV, Kraków 1935 n.
Raczyński, Kodex - E. Raczyński, Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski, Poznań 1840.
Reg. Teut. - Regesta historico-diplomatica Ordinis S. Mariae Theutonicorum 1198-1525, t. I-II, Göttingen 1948-1950.
Rep. Germ. - Repertorium Germanicum, t. III-IV, Berlin 1935, 1958.
Rosin, Słownik - R. Rosin, Słownik historyczno-geograficzny ziemi wieluńskiej w średniowieczu, Warszawa 1963.
Roty - Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, wyd. H. Kowalewicz, W. Kuraszkiewicz, t. I-V, Poznań 1959 - Wrocław 1981.
Senkowski - Sułkowska - J. Senkowski, I. Sułkowska, Archiwum dokumentowe miasta Kalisza, w: Osiemnaście wieków Kalisza, t. I, Kalisz 1960, s. 293-361.
SHGKrak. - Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. I-II, Wrocław 1980 n.
SHGPoz. - Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I-III, Wrocław 1982-1991, Poznań 1993.
SHGWlkp. - Kartoteki Pracowni Słownika Historyczno-Geograficznego Wielkopolski Średniowiecznej w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu.
Spisy - Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII-XVIII wieku. Spisy, Tom I/1 (Spisy wlkp.), Tom II/1 (Spisy łęcz., sier., wiel.), Tom IV/1 (Spisy młp.), Wrocław 1985-1990.
Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty - I. Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty królewskie i ich funkcje w państwie polskim za Andegawenów i pierwszych Jagiellonów 1370-1444, Warszawa 1977.
WAP - (Wojewódzkie) Archiwum Państwowe.
Wizytacje - Wizytacje dóbr arcybiskupstwa gnieźnieńskiego i kapituły gnieźnieńskiej z XVI wieku, wyd. B. Ulanowski, Kraków 1920.
WSB - Wielkopolski słownik biograficzny, Warszawa 1981.
WSvP - A. Warschauer, Stadtbuch von Posen, Posen 1892.
Wuttke - H. Wuttke, Städtebuch des Landes Posen, Leipzig 1864.
Zajączkowscy, Materiały - S. Zajączkowski, S. M. Zajączkowski, Materiały do słownika geograficzno-historycznego dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej do 1400 roku, cz. I-II, Łódź 1966-1970.
ZDKDK - Zbiór dokumentów katedry i diecezji krakowskiej, wyd. S. Kuraś, t. I-II, Lublin 1965-1973.
ZDM - Zbiór dokumentów małopolskich, wyd. S. Kuraś, I. Sułkowska-Kurasiowa, t. I-VIII, Wrocław 1965-1975.

dok. - dokument
fot. - fotografia
gnieźn. - gnieźnieński
ib. - ibidem
ident. - identyczny
I. N. - instrument notarialny
j. w. - jak wyżej
kal. - kaliski
kop. - kopia
krak. - krakowski
łęcz. - łęczycki
nast. - następuje
or. - oryginał
par. - parafia, parafialny
pd. - południe, południowy
pn. - północ, północny
por. - porównaj
pozn. - poznański
reg. - regest
rkps - rękopis
sandom. - sandomierski
sier. - sieradzki
streszcz. - streszczenie
suppl. - supplementum
tłum. - tłumaczenie
UJ - Uniwersytet Jagielloński
uw. - uwaga
wg - według
wlkp. - wielkopolski
wsch. - wschód, wschodni
wyd. - wydanie
wyst. - występuje, występujący
zach. - zachód, zachodni
zm. - zmarł, zmarły
Z. N. - znak notarialny
zob. - zobacz

Dokument Nr 1381

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że wymienieni opiekunowie Jana syna zmarłego Dobiesława Raczkowskiego sprzedali wieś Wolice Nasiłowi z Kierzkowa.

Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa proweniencji kaliskiej z drugiej połowy XV w.), s. 805-806. Wpis w transumpcie arcybiskupa gnieźn. Wincentego Kota z Dębna z daty: Gniezno, 14 (15?) lutego 1442 - zob. niżej, nr 1578.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Andreas de Zelechowo alias Czolek succamerarius Sandomiriensis et capitaneus Maioris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram aliorumque eiusdem terre nobilium presenciam veniens magnificus dominus Sandiwogius de Ostrorog palatinus Poznaniensis², tutor et gubernator bonorum hereditarium nobilis Johannis olim filii Dobyeslai Raczkowsky³, per amicos et fratres ipsius pueri electus, Nyemyerza de Kyschewo⁴, Vincencius alias Czuridlo de Byelawi⁵, Wirzbyatha de Smogulecz⁶, non compulsi, non coacti nec aliquo sinistro modo deducti, quinymo sani mente, pariter et corpore existentes, usi amicorum aliorum suorum consiliis et matura deliberacione prehabita, et ea potestate, quam habuerunt tanquam gubernatores fratris, totam ipsorum villam et hereditatem dictam Wolicze in districtu Ckczinensi^a sitam⁷, cum omni iure et dominio, nihil iuris aut proprietatis vel dominii pro se penitus excipiendo, cum omnibus et singulis utilitatibus, agris cultis et collendis, campis, pratis, piscinis, silvis, borris, gaiis, mericis, nemoribus, rubetis, quercetis, pinetis, mellificiis, stangnis, lacubus, paludibus, piscinis, piscaturis, fluviis, aquis et ipsarum decursibus, molendinis et ipsorum emolimentis necnon cum omnibus censibus, fructibus, proventibus, redditibus, donacionibus, venacionibus, aucupacionibus et obvencionibus universis, quocumque alio nomine sive vocabulo censeantur, tam late et tam longe, prout eadem villa Wolicze in suis metis, limitibus et granici(e)bus circumferencialiter ab antico est divisa, distincta et limitata, pro centum et quadraginta marcis latorum grossorum Pragensium, numeri veri^b ponderis Polonicalium consweti, in quamlibet marcam XL et octo grossos computando, nobili viro, domino Nasszyl heredi in Kyerzcowo⁸ more solito etconsweto, rite et racionabiliter iuxta terre conswetudinem resignaverunt, per ipsum dominum Nessil habendam, tenendam, possidendam [s. 806], levandam et in usus suos beneplacitos libere et quiete convertendam, tali tamen condicione interposita, quod ipse dominus Nassil eandem hereditatem Wolicze tenere debet et possidere ad tempora vite sue. Dum autem ipsum Nasszyll contingerit universe carnis subire debitum, extunc eosdem gubernatores et tutores ad nobilem dominum Johannem prefatum heredem in Kyer^a ipsos Nasszyl liberos dimisit et per presentes dimittit perpetualiter et in ewm de centum marcis latorum grossorum ponderis et numeri prescriptorum. Et residuitatem, videlicet quadraginta marcas latorum grossorum, ut supra, in eadem villa Wolicze relinquid pro censibus ab eisdem XL marcis, videlicet quatuor marcis currentis monethe et numeri prescripti, ad ecclesiam parrochialem in Kyerzkowo perpetuis temporibus singulis annis inmediate sequentibus super festum sancti Nicolai Confessoris aloriosi [6 XII] ipse Johannes Raczkowsky aut alii heredes, protunc in dicta hereditate Wolicze existentes, dare et solvere sunt astricti realiter et cum effectu. Quiquidem dominus Nassyl ad eundem numerum, videlicet XL marcarum, decem marcas latorum grossorum, ponderis et numeri prescriptorum de censibus uxoris sue, domine Juthcze⁹, imposuit et presentibus imponit, pro anima ipsius Nassil et Jucthka uxoris sue. Si autem ipse dominus Johannes Raczkowsky vel alii heredes protunc existentes in Wolicze voluerint dictum censum de Wolicze eximere et redimere, habebunt cum consensu et voluntate heredis tunc in Kyerzkowo et plebani ibidem in alio loco et eodem districtu Ckczynensi^a omnimodam et liberam potestatem hoc faciendi. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt appensa. Actum et datum Poznanie dominico die in crastino Circumcisionis Domini anno eiusdem M^o CCCC^o XXX^o quinto, presentibus ibidem nobilibus et strenuis dominis Petro Skora de Gay subiudice Poznaniensi¹⁰, Andrea de Slomowo¹¹, Derslao de Rosszwalowo^c12, Derslao de Orzeszkowo¹³, Zacharia de Pyasthowo^a14 et Andrea Ceczerad de Chwalkowo¹⁵ et aliis quampluribus fidedignis, testibus ad premissa.

Dokument Nr 1382

Wymienieni sędziowie polubowni rozsądzają spór pomiędzy Andrzejem z Piotrowa i Niewstąpem Kotem ze Świekotek.

Kop.: Poznań, WAP, Poznań Z. 13, k. 80v-80b. Wpis w 1435 r. Bok karty postrzępiony z małymi ubytkami tekstu.

Noverint, quibus expedit, universi, quod nos Jacobus de Nosskowo¹, Albertus de Splawye², Paulus de Chlebowo³ et Derslaus de Zythowyeczssko heredes⁴, arbitri et amicabiles compositores per et inter nobiles Andream de Pyothrowo⁵ ex una et Nyewstamph dictum Koth olim de Swekothky heredes⁶, pro parte cuius Koth Albertus Olsziczssky⁷ et Nicolaus fratres sui germani⁸ tunc fuerint constituti ab altera partibus, pro et super omnibus rancoribus, odiis, displicenciis et controversiis racione capitis olim domini Johannis Pyothrowssky et patris ipsius Andree predicti⁹ per prenominatum Koth interfecti, de alto et basso sine strepitu iudicii et figura asumpti, electi et deputati pronuncciamus, dicimus, decernimus et arbitramur, pena in primis inter partes prescriptas sexaginta marcarum monete et numeri Polonicalis consueti, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, parti tenenti nostrum arbitrium per partem eidem nostro arbitrio contravenientem solvenda et per ipsas partes asumpta. Item dominico die proximo post Purificacionem Beatissime [M]arie Virginis [6 II 1435] prenominate partes hic in Srzem ve[n]ire tenentur et ibidem ipsi Albertus Olsziczssky [et] Nicolaus pro prefato Nyewstamp fratre ipsorum ponere fideiussores debent predicto Andree pro triginta marcis cum duabus marcis mediorum [g]rossorum monete et numeri Polonicalis, XL et octo arossos in quamlibet marcam computando, a Carnisprivio proxime venturo ad aliud Camisprivium proxime venturum racione capitis sui patris ipsius interfecti solvendis, fideiussores tamen in districtu Poznaniensi sessionatos. Ipseque Andreas ipsi Nyewstamp predicto similiter fideiussores de districtu Poznaniensi sessionatos ponere tenetur, tam pro se, quam eciam pro suis fratribus patruelibus et amitalibus, pacem tenere perpetuam et nunquam verbo aut facto publice vel occulte, directe vel oculte seu quovis quesito colore racione patris sui predicti interfecti innovare seu quovismodo attemptare. Et ibidem insuper ipse Albertus Olsziczssky munimenta, que habet super sorte hereditatis Swekothky⁶ per ipsum Koth habita in decem marcis tenta et obligata predicto Andree dare tenetur et sortem eandem sibi conferre ad tenendum tamdiu, quousque eadem sors per veros heredes dictis decem marcis ab ipso Andrea liberabitur [.....] munimenta seu literas ad librum [.......] veniendo de verbo ad verbum [......]. Item pronuncciamus, quod ibidem [k. 80b] Nyewstamp dominico die proximo ante festum Penthecostes proxime venturum [29 V 1435] in Poznania apud nigros monachos ordinis sancti Dominici cum viginti nobilibus sibi similibus,quilibet ipsorum nudis pedibus gladiisque evagenatis, predicto Andree racione patris sui humiliter veniam facere tenetur et eam petere genuflexo coram eodem Andrea et sibi gladium in manus suas dare et ipse Andreas debet sibi iram parcere racione patris sui interfecti contractam. Item ipse Nyewstamp cum eodem Andrea in vicinatu sedere neque verbum in iudicio contra ipsum pro parte alicuius hominis, dempto fratre carnali, diebus perpetuis non debet neque dicet. Item ipse Andreas omnia munimenta, literas et scripturas, que habet contra eundem Nyewstamp in iudicio capitanei et terrestri per ipsum et matrem ipsius defunctam aquisitas et aquisita, dicta die dominico post festum Purificacionis Beatisime Marie Virginis ad manus prefate Alberto dare debet racione patris sui interfecti omnesque et singulas displicencias racione premissorum contractas iuxta terrestrem disposicionem sive posicionem inter partes predictas sopimus, amputamus et mortificamus sub pena superius nominata. In cuius rei testimonium sigilla nostra presenti litere sunt appensa. Datum in Srzem die dominico proximo ante festum Purificacionis Beatissime Marie Virginis anno Do[mini] millesimo quadringentesimo tricesimo quinto.

Dokument Nr 1383

Władze Pyzdr zaświadczają, że klasztor cystersów w Lądzie nadał jatkę mięsną w Pyzdrach mieszczaninowi pyzdrskiemu Jakubowi Wałczkowi.

Kop.: Włocławek, Arch. Diecezjalne, Kopiariusz lędzki z XVIII w., k. 167.

Nos Andreas Tarnowski proconsul¹, Petrus Slugocki², Barthossius sartor³, Andreas Festembarg⁴, Joannes Hamerlin⁵, Nicolaus Heyndreth consules civitatis Pisdrensis⁶ ad universorum notitiam, tam presentium, quam futurorum volumus devenire, quod ad nostram, nobis pleno in consulatu sedentibus, religiosi viri, domini Rhihardus plebanus de Landa, claviger⁷ et Gerhardus granarius seu frumentarius monasterii de Landa⁸ ex unanimi consensu et voluntate religiosorum fratrum, dominorum Joannis abbatis totiusque conventus dicti monasterii Landensis⁹ venientes praesentiam recognoverunt, quomodo provido viro Jacobo Walczek et suis liberis, civi de Pysdrit¹⁰ macellum carnificum in civitate nostra situm a latere dextro, cum ad dicta macella itur, ostio, quod est versus castrum, quod a principio ipsorum macellorum septimum est in ordine, inter macella Prus¹¹ ab una et Kassubina olim vita functorum¹² partibus ab altera, quod ad usus ecclesiae ipsorum fratrum et conventus spectare dignoscitur, dederunt, contulerunt et cum effectu resignarunt coram nobis iure haereditario tenendum, habendum et possidendum, utifruendum, vendendum, alienandum, commutandum ac ad usus ipsius et suorum successorum legittimorum, prout sibi melius ac utilius videbitur expedire, cum omnibus censibus, fructibus, proventibus, utilitatibus quibuscunque temporibus perpetuis, nihil iuris vel dominii pro se in eodem reservantes, tali tamen conditione interiecta, quod praelibatus Jacobus Wałczek et sui successores legittimi quatuor lapides saepi singulis annis in festo beati Martini Confessoris [11 XI] praefatis fratribus et conventui de praedicto macello, sive dictum macellum rueret vel reduceretur in favillam non obstante, perpetuis temporibus dabit. Ad quodquidem faciendum Jacobus Wałczek praedictus se et suos successores legittimos libere et spontanee submisit. In evidentiam eius et certitudinem clariorem, sigillum nostrae civitatis praemissae praesentibus est subappensum testimonio literarum. Datum in Pysdry feria quarta proxima ante dominicam Esto mihi anno Domini M. CCCC. XXX. V.

Dokument Nr 1384

Prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie zaświadcza, że Stanisław i Jan sołtysi w Robakowie sprzedali swoje sołectwo szlachetnemu Wojciechowi.

Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. nr 74. Pergamin gruby, 374 x 249 mm, zakładka obcięta, dziury po sznurach do przywieszenia dwu pieczęci. Na odwrocie: Privilegium super sculteciam in Robakowo (XV w.), Privilegium super scultecia(m) in Robakowo (XV/XVI w.), 1550, Privilegium super scultetiam desertam in Robakouo reemptam et resignatam perpetuae possessioni domus Thremessnensi, cuius resignationis evictio et eliberatio alias warunk continetur Gnezne in libro terrestri (XVI w.); Scrinio 6 Ł (XVIII w.).

//^aIn nomine Domini amen.// Ab humana memoria cicius elabuntur, que nec testium assercione, nec litterarum / testimonio fuerint perhennata. Quapropter nos frater Andreas divina paciencia prepositus unacum conventu canonicorum / regularium ordinis beati Augustini monasterii Trzemesnensis¹ notum esse facimus et publice profitemur, tam pre/sentibus, quam futuris presencium noticiam habituris, quia laboriosi viri Stanislaus et Johannes fratres germani, scolteti ville nostre dicte Robakowo², venientes ad presenciam nostram, sani mente et corpore, non coacti nec compulsi, sed bona fide habitisque suorum liberorum et amicorum consiliis et consensu, vendiderunt scolteciam suam ibidem in Robakowo pro quadraginta quatuor marcis nobili viro, domino Alberto³ et suis successoribus legittimis, videlicet duos mansos liberos, nichil pro se vel suis liberis et amicis reservantes ac coram nobis manifeste eidem nobili Alberto resignaverunt. Sed quia dicti Stanislaus et Johannis^a venditores eiusdem scoltecie publice coram nobis recognoverunt se privilegium super eandem scolteciam negligenter perdidisse, ideo tam ipsi Stanislaus et Johannes, quam eciam ipse nobilis Albertus scoltetus nobis humiliter supplicaverunt, ut iura nominate scoltecie et hereditatis daremus et innovaremus. Nos igitur peticionibus talibus benigniter acclinati iura infrascripta eidem nobili Alberto nostro scolteto et suis successoribus ista damus. Et primo, duos mansos liberos suprascriptos et emtos per ipsum possidebit pacifice et quiete. De quibus duobus mansis quolibet anno pro decima nobis solvet cum effectu. De penis autem iudicialibus, tam magnis, quam eciam parwis, idem scoltetus tercium denarium habebit, demptis dumtaxat penis talibus, quas per se non iudicaret vel eciam talibus, quas per se vel per aliquem suum familiarem, proch dolor, aliquatenus incurreret, de hiis nullam partem tollet. Serwicia, prout alii scolteti in nostris villis faciunt, nobis tenebitur adimplere. Incolis vero ibidem seu kmethonibus ius Theutunicum, quod Srzedense vocatur, eis attribuimus. Ita tamen, quod predicti kmethones quolibet anno in festo sancti Martini [11 XI] pro censu quilibet sex scotos latorum grossorum nobis solvere tenebuntur. Decimam manipularem nobis dabunt et in horreum nostrum plenarie deducent. In festo Pasche mediam sexagenam oworum et in festo Assumpcionis Beate Virginis Marie [15 VIII] per duos pullos singulis annis nobis dare sint astricti. Pro prandiis vero magni iudicii quolibet anno scoltetus semel et kmethones bis per sex scotos nobis solvere tenebuntur. In agris vero nostris, tam estivalibus una die, quam yemalibus tribus diebus arare et perarare et ad seminacionem excolere tenebuntur, sed prata falcare semel, similiter fimum ducere in nostris expensis obligabuntur. Insuper omnia iura, que nunc sunt et in posterum que oriri poterint, pro nobis et pro nostro dominio reservamus. Ut autem hec vendicio et nostre protestacionis recognicio et privilegii istius donacio et innovacio inconwlsa permaneant nostro et nostri capituli sigillis appensione fecimus roborari. Datum et actum in Trzemeschno sabbato die ante dominicam Oculi anno Domini M^o CCCC^o XXX^o V, presentibus nobilibus viris et dominis Thomkone de Malochowo⁴, Dobyegnewo de Parzys⁵, Wyetzrych de Szegoczycze⁶, Paulo de Wolanowo heredibus⁷, Szobek advocato in Trzemeschno⁸ et Stanislao opidano ibidem⁹ et aliis quampluribus fidedignis.

Dokument Nr 1385

Wymienieni sędziowie polubowni zaświadczają, że rozsądzili spory graniczne pomiędzy prepozytem szpitala Św. Ducha pod Pyzdrami a wójtami z Pyzdr.

Kop.: Poznań, AAP, Producta in consistorio, nr 9203, kopia z XVIII w., wg or.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos discreti nobiles ac providus magister Thomas de Karans^a sanctae Gnesnensis ecclesiae perpetuus vicarius¹, Nicolaus Kazirod altarista Sanctae Mariae in Pyzdry², Raciborius alias Szczecinski burgrabius protunc castri Pyzdrensis³, Andreas Tarnowski proconsul⁴, Petrus Sługocki⁵, Bartosius Sartor⁶, Joannes Hamerlin⁷, Andreas Testinbarg^a8 et Nicolaus Heydinirych consules totaque communitas civitatis praemissae⁹ significamus tenore praesentium omnibus christifidelibus, tam praesentibus, quam futuris, praesentium notitiam habituris, quomodo animo deliberato ad nostri consulatus venientes praesentiam discretus ac providi viri dominus Nicolaus praepositus Sancti Spiritus extra muros civitatis nostrae Pyzdrensis¹⁰, parte ab una, necnon Joannes Mączka¹¹ unacum Bartossio, Nicolao et Jacobo advocatis in Pyzdry, fratribus germanis¹², partibus ab altera, de unanimi consensu et voluntate petiverunt postulantes, ut quibusdam litibus et controversiis super quadam limitatione agrorum et montibus praepositurae Sancti Spiritus et suae finem debitum per formam et sententiam arbitrationis nostrae imponere dignaremur. Nos itaque ipsorum iustis ac dignis petitionibus acclinati, Deum prae oculis habentes, ad agros supradicti praepositi Sancti Spiritus exivimus ibique existentes in praedictis agris et montibus pensavimus nostra sub certa scientia timentes, ne decaetero, si finis causam non sequeretur, inter partes praedictas hi(n)cinde maior et gravior difficultas litium et controversiarum posset suboriri, [s. 2] ideo de nostra arbitrali et amicabili compositione partes inter praedictas agentes, de ipsorum grato et beneplacito voluntatis causam ipsorum in manus nostras fortiter porrigentes, fecimus, ordinavimus, sententiavimus ac finaliter robore cum arbitrali decrevimus inter dictos agros et montes praepositurae suae et pascua, videlicet Zyrotouo¹³ ex una parte molendini incipiendo a vinea dicti praepositi usque ad molendinum dictorum advocatorum, ex altera vero parte usque ad agros Sanctae Crucis¹⁴ triginta scopulos minus duobus seu gades praesentibus duximus erigendos ac ad tempora perpetua dictos scopulos seu gades, prout signanter iam per nos omnino existunt erecti et limitati, in ipsorum vigore et robore conservandos. In cuius rei testimonium sigillum civitatis nostrae consuetum praesentibus duximus apponendum. Actum et datum Pyzdry in praetorio, feria secunda ante festum Ascensionis Domini proxima anno nativitatis eiusdem M CCCC XXX V.

Dokument Nr 1386

Mścich z Piątkowa, Jan i Jakub dziedzice Chwałkowa poręczają za kmieci z Chwałkowa, którzy dokonali gwałtów w Gostyniu.

Or.: Poznań, WAP, Akta m. Gostynia I/1. Pergamin 247 x 74 + 13 mm, dobrze zachowany. Dwa paski pergaminowe do przywieszenia pieczęci, nacięcia po trzecim. Na odwrocie streszczenie i sygnatury.

Ego Msczych de Pyantkowo¹, Johannes in Chwalkowo², Jacobus in Chwalkowo heredes³ publice recognoscimus per presentes, / quia fideiubuimus et per presentes fideiubemus manu coniuncta et indivisibili pro kmethonibus de Chwalkowo Mychaele / Krzemyen, pro Thoma Hadzycz⁴ pro violencia, quam in Gostyn⁵ intulerunt et pro eo, quod incipati sunt. Promittimusque / eciam pro eisdem, quod pacifici debent fore et nullum opidanum Gostinensem impedire civitate in nulla. Fideiubemus autem pro eisdem iuxta modum terrestrem seu posicionem eiusdem, propter quod eciam promittimus, ut dicti kmethones silencium perpetuum obtinebunt sub vadio quinquaginta marcarum. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt subappensa. Datum et actum in Gostyn feria tercia infra octavas Ascensionis Domini anno Domini millesimo CCCC^o tricesimo quinto.

Dokument Nr 1387

Władze miasta Poznania zaświadczają, że mieszczanin poznański Piotr Rewaker zapisał czynsz kanonikowi poznańskiemu Filipowi Ciecieradowi.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 33, k. 191v-192. Wpis 19 czerwca 1452.

Nos infrascripti Sigismundus Caltwasser prothoconsul¹, Swench carnifex², Petrus Goldenar³, Johannes Falkenhayn⁴, Johannes Titcze⁵, Andreas Czewschler⁶, Johannes Mawl⁷ et Paulus Wynther consules civitatis Poznaniensis⁸ tenore presencium significamus, quibus expedit universis, quod in nostra nostrorumque scabinorum presencia infrascriptorum Wyrzbentha⁹, Johannis Cliza¹⁰, Johannis Faffko¹¹, Johannis Grzimala¹², Johannis Bem¹³, Nicolai Moldorff¹⁴, Nicolai Zalesky¹⁵ et Nicolai Berger¹⁶ in bannito iudicio, cui Georgius Merkel nostre civitatis advocatus¹⁷ iudicialiter presidebat, personaliter constitutus providus Petrus Rawacker¹⁸ cum domina Helena consorte sua legittima, concives nostri¹⁹, mente et corpore sani, non coacti, non compulsi, nec aliquomodo sinistre et erroneo circumventi, sed sponte et libere, rite et racionabiliter vendiderunt et resignaverunt sex marcas annui census currentis monete et numeri Polonicalis in et super domo ipsorum murata in circulo nostre civitatis, inter Petri Goldewar^a3 et domini Nicolai Pyeczykabath²⁰ domos locata et super eorum marcimonio inter Hinkelmanowa²¹ et Fawkowe²² de platea Wrathislauiensi in manu dextra ad mercimonia eundo, locato, ac super ipsorum vinea in Novis Ortis²³ inter Mathie Kyvlhembiter²⁴ et sculteti ortos sita, pro sexaginta marcis latorum grossorum Bohemicalium, monete Prahensis, numeri Polonicalis, quadraginta octo grossos in quamlibet marcam computando, singulis annis de anno ad annum ad festum Petri et Pauli Apostolorum [29 VI] dandas et per possessores dictarum hereditatum persolvendas, honorabili viro, domino Philipo Czeczyrad ecclesie Poznaniensis kathedralis^b canonico²⁵ et pro altari suo in ecclesia parrochiali nostre civitatis ad Sanctam Mariam Magdalenam sub titulo sanctorum Petri et Pauli, Jacobi fundato et errecto, et post mortem suam dicti altaris altaristis et rectoribus legittimis sub spe et titulo reempcionis, ita quod dum prenominatus Petrus Rawacker cum Helena contorali sua legittima aut post (mortem^c) ipsorum successores eorum legittimi sive dictarum hereditatum possessores a prefato domino Philipo Czeczyrad aut eius post mortem a dicti altaris altaristis et rectoribus legittimis prefatas sex marcas census annui cum sexaginta marcarum latorum grossorum Bohemicalium reemere voluerint, plenam ab eisdem reemendi habebunt facultatem censibus persessis et retroactis prius persolutis, quo facto et sic reempto, extunc prenominate hereditates a sex marcarum census annui solucione erunt libere et solute. Submisit se insuper prefatus dominus Philipus aliique prenominati altaris successores et rectores legittimi, in eadem permanebunt submissione, censuantes prefatos ad solucionem censuum nullis ecclesiasticis compellere censuris, sed duntaxat [k. 192] in pretorio civitatis nostre Poznaniensis apud consules tunc existentes super eosdem censuantes ius ac censuum solucionem postulare et requirere tenebuntur. In fidem premissorum sigillum nostre civitatis presentibus est appensum, feria sexta in vigilia Visitacionis Marie virginis illibate anno Domini M^o quadringentesimo^d tricesimo quinto.

Dokument Nr 1388

Sobór bazylejski zleca arcybiskupowi gnieźnieńskiemu rozsądzenie sporów pomiędzy dziekanem i kapitułą a prepozytem kolegiaty w Środzie.

Or.: Poznań, AAP, dok. DS 4 (Środa - kolegiata A 3). Pergamin 395 x 279 + 48 mm. Tekst poplamiony reagensem chemicznym, podklejany papierem, miejscami nieczytelny. Pieczęci i sznura brak. Pod zakładką: 9 1/2, 10 Johannes Leonis, na zakładce z prawej strony E. de. Oclpe. Na odwrocie informacje o treści (XVII-XVIII w.).

//S//acrosancta generalis synodus Basiliensis in Spiritu Sancto legitime congregata universalem ecclesiam representans. Venerabili .. archiepiscopo Gnesnensi¹ salutem et omnipotentis / Dei benediccionem. Iustis supplicum votis libenter annuimus eaque favoribus prosequimur oportunis. Dudum siquidem pro parte dilectorum ecclesie filiorum decani et capituli ecclesie Beate Marie de Srzoda Pozna/nensis diocesis nobis exposito, quod olim dilectus ecclesie filius Nicolaus de Kiki archidiaconus ecclesie Gneznensis² tunc bone memorie Andree episcopi Poznaniensis in spiritualibus generalis vicarius³ ad hoc ab codem episcopo speciali / potestate suffultus, provide prospiciens fructus, redditus et proventus dicte ecclesie, que tunc dumtaxat parrochialis fuerat, adeo sufficientes et uberes existere, quod ex illis et aliis fidelium pro tempore concurrencium suffragas, eciam preter porcionem congruam pro sustentacione rectoris eiusdem, qui inantea prepositus existeret, reservatam, plures persone ecclesiastice valeat decenter sustentari, dictam ecclesiam tunc de patronatu clare memorie Wladislai regis Polonie existentem⁴, illius ad id accedente consensu, in collegiatam huiusmodi potestatis vigore erexerat ac prepositure dignitatem de rectoria eiusdem creaverat⁵, decanum et plures canonicos atque substitutos seu vicarios in eadem ecclesia instituendo, pariter et ordinando quodque venerabilis Stanislaus episcopus Poznaniensis ereccionem, creacionem, institucionem et ordinacionem predictas auctoritate ordinaria confirmaverat⁶, prout in literis desuper confectis dicebatur plenius contineri ac pro parte eorumdem decani et capituli nobis humiliter supplicans, ut ereccioni, creacioni, institucioni et ordinacioni pred[ictis ...^a]t eo solidius subsisterent, pocioris firmitatis adminiculum adiicere dignaremur. Nos tunc dilecto ecclesie filio Anthonio de Bermiciis vicario Parme^b Basilee conmoranti⁷ aliis nostris literis dedimus in mandatis, quatinus ipse vocatis, quorum interesset, ita esse inveniret, creacionem, institucionem, ordinacionem prefatas ac prout illas concernerent in literis desuper confectis contenta et quecunque inde secuta, auctoritate nostra approbaret et confirmaret, supplendo omnes defectus, si qui forsan intervenissent in eisdem, prout in literis nostris huiusmodi plenius continetur. Cum autem postmodum, sicut exhibita nobis nuper pro parte eorundem decani et capituli necnon dilecti ecclesie filii Johannis prepositi seu rectoris dicte ecclesie⁸ peticio continebat, citacionis literas omnes et singulos sua interesse putantes per eundem vicarium ad ipsorum decani et capituli instanciam ad partes decreta et in valvis dicte ecclesie executa, Johannes prepositus dicte ecclesie Beate Marie prefatus conspiciens sua in huiusmodi negocio interesse ac premissa, ut dicebat in ipsius et iurium suorum cedere preiudicium et detrimentum iliis se opposuerit, confirmacioni fiende huiusmodi re[...^c] inter eum ac decanum et capitulum predictos coram prefato vicario materia questionis exorta fuisset. Nos causam ipsam, postquam vicarius ipse in ea ad nonnullos actus iudiciarios [...^d] cause conclusionem inter partes ipsas processerat, dilecto ecclesie filio Thome de Strampino canonico Gneznensi, eciam Basilee commoranti⁹ ulterius audiendam conmisimus fine debito terminandam, qui ad ulteriores actus minime processit in eadem. Et sicut eadem peticio subiungebat melius et comodius minoribus quoque sumptibus et fatigis in partibus qua Ba[...^e] informacio su[...^e] premissis necessaria haberi ac de meritis huiusmodi cause liquere possint, pro parte corundem decani et capituli et Johannis prepositi nobis fuit humiliter supplicatum, [ut commo^b]ditatibus suis et alis in premissis providere oportune dignaremur. Nos itaque causam huiusmodi illius statum habentes presentibus pro expresso ad nos harum serie advocantes huiusmodi supplicacionibus inclinati, circumspeccioni tue de unanimi parcium predictarum consensu conmittimus et mandamus, quatinus vocatis, qui fuerint evocandi causaque huiusmodi per te in statu debito resumpta prestancius audias et appellacione remota debito fine decidas ac eciam alias nostras literas huiusmodi in omnibus et per omnia ac si tibi principaliter directe forent, exequaris faciens, quod decernens per censuram ecclesiasticam firmiter observari. Testes autem, qui fuerint nominati, si se gracia, odio vel timore subtraxerint, censura simili appellacione cessante compellas veritati testimonium perhibere, non obstante si aliquibus communiter vel divisim a Sede Apostolica sit indultum, quod interdici, suspendi vel excommunicari non possint, per literas non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto huiusmodi mencionem. Datum Basilee XVII Kalendas Augusti anno a nativitate Domini millesimo quadrigentesimo tricesimo quinto.

Dokument Nr 1389

I. N. Oficjał poznański wyznacza Bogusława prepozyta szpitala Św. Ducha pod Poznaniem swoim zastępcą na okres swojej nieobecności w Poznaniu.

Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 204-205. Wpis w transumpcie oficjała pozn. Mikołaja Ciotczanego z daty: Poznań, 8 czerwca 1439 - niżej, nr 1473.

In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo [s. 205] quadringentesimo tricesimo quinto, indicione tredecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Ewgenii pape quarti, die Saturni decima mensis Septembris, hora terciarum vel quasi, ante portas domus venerabilis viri, domini Jacobi de Grandi canonici vicariique in spiritualibus et officialis Poznaniensis generalis¹ in Summo Poznaniensi² site, idem venerabilis vir, dominus Jacobus de Grandi officialis predictus Poznaniensis, in presencia discreti viri Johannis Pauli olim de Znoslawiicze clerici Gneznensis diocesis, publici imperiali auctoritate notarii³ testiumque infrascriptorum ad hoc vocatorum specialiter et rogatorum presencia, consti(tu)tus personaliter multipliciter negociorum varietate, circa que suis frequenter humeris incumbunt causarum districtus et presertim cum ipsum extra et civitatem Poznaniensem agere sepius contingat, ne expedicio causarum per absenciam ipsius differi quoquam videatur, in omnibus causis, tam beneficialibus, quam profanis, ordinariis et quibuscumque aliis ad forum et iurisdicionem ipsius domini Jacobi expertes, de iure et conswetudine spectantibus, tociens, quociens ipsum a loco et civitate Poznaniensi abesse vel alias eciam in loco existendo prepedire aliquo impedimento contingat, honorabili viro, domino Boguslao Sancti Spiritus preposito ante Poznaniam⁴ comisit vices suas ipsumque dominum Boguslaum in suum locumtenentem deputavit et surrogavit, dans et concedens sibi de causis predictis cognoscendi, iurandi, actus et terminos iudiciarios conservandi et coram se conservari faciendi, testes et probaciones recipiendi, contumaces et rebelles puniendi, sentencias excomunicacionum et alias causas promulgandi, et beneficium absolucionis impendendi, sentencias interlocutorias proferendi, et generaliter omnia et singula promulgandi, gerendi et exercendi, que ad forum contenciosum ipsius domini Jacobi de Grandi officialis noscuntur pertinere, omnimodam facultatem. Promittens ipse dominus Jacobus officialis Poznaniensis rata, grata atque firma habere, quecumque orte presertim dominum Boguslaum, suum surrogatum, facta fuerint in premissis. Mandans prefatus dominus Jacobus officialis, antecessor noster, in actis coram eo acticatis hoc redegi sibique petens super hoc fieri necessaria publica instrumenta et hoc presens publicum instrumentum. Acta sunt anno, indicione, pontificatus, die, mense, hora et loco, quibus supra, presentibus ibidem discretis viris, dominis Laurencio de Cuiavye⁵ et Alberto de Lubomye clericis Wlad(islauiensis) diocesis⁶, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.

Dokument Nr 1390

Andrzej Ciołek z Żelechowa podkomorzy sandomierski i starosta generalny Wielkopolski zakazuje pozywać do sądów Wojciecha Górskiego, który wyjechał do Krakowa w sprawach państwowych.

Kop.: 1. Poznań, WAP, Kościan Z. 11, k. 62-62v. Wpis 1 listopada 1435? (wg Or.?); 2. Tamże, k. 72v-73.

Andreas Czolek^a de Zelechowo succamerarius Sandomiriensis et capitaneus Maioris Polonie [k. 73] generalis¹, magnificis, strennuis et nobilibus viris, dominis iudiciis regalibus in Pysdry, Costen, Gnezne et ubilibet presidentibus vel ipsorum locatenentibus, sinceram amiciciam ubilibet premissam. Quia strennuus Albertus Gorszky^b2 vadit versus Crac(ouiam) et ubi necessitas fuerit pro communi bono huius sacre Corone [k. 62v], unde vigore domini regis et nostro vobis^c et vestrum cuilibet mandamus, quatenus prefatum dominum Albertum Gorszky^b nec^d homines suos nec causas suas omnes, quas habet, nulla racione iudicare presumatis quousque ad felicem suum in domum regressum hucusque^e ad proximos terminos particulares post festum sancti Martini [11 XI] sub anno Domini M^o CCCC^o tricesimo^f quinto, nostro sub sigillo. Datum in Srzoda^g3 feria sexta proxima post festum Exaltacionis Sancte Crucis sub anno, quo supra.

Dokument Nr 1391

Kapituła poznańska transumuje i uzupełnia przywilej wójtowski miasta Ostrówka.

Kop.: Poznań, AAP, CP 3 (Liber privilegiorum capituli Posn.), k. 59-59v. Wpis w XVI w.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos capitulum ecclesie Poznaniensis universis et singulis, quibus expedit presentibus et futuris, presentium noticiam habituris volumus esse notum, quomodo nobis die date presentium ad sonum campane in capitulo generali congregatis, ad nostram accedens presentiam providus Johannes advocatus noster de Ostrow sive insula¹, quoddam privilegium in pergameno scriptum, sigillis capituli et prepositi ecclesie Poznaniensis oblonge figure, intus et extra de communi cera, in filis sericis rubri viridisque coloris subappendentibus sigillatum, de et super advocatia ipsius in Ostrow coram nobis exhibuit, petens humiliter supplicando, quatinus idem privilegium pene vetustate consumptum auctoritate et potestate nostris innovari et exemplari ipsasque innovationem et exemplationem approbare, ratificare et confirmare diggnaremur. Cuiusquidem privilegii tenor de verbo ad verbum sequitur et est talis:
[następuje dok. Trojana prepozyta pozn., bez daty - KDW III, nr 1810].
Nos igitur capitulum dicti Johannis advocati nostri petitionibus uti iustis et rationi consonis annuentes, attendentes etiam, quod innovatio nowm ius non infert nec vetus tollet, suprascriptum privilegium auctoritate nostra innovavimus, innovamus et exemplamur, transsumimus et presentibus inserimus ipsasque innovationem et exemplationem approbamus, ratificamus et tenore presentium confirmamus, decementes eas habere eandem auctoritatem cum originali et robur obtinere perpetue firmitatis. Eciam vero fidelitatis studia et obediencie promptitudo aliaque obsequiorum genera, quibus se apud nos prefatus Johannes advocatus et incole dicti opidi nostri Ostrow gratos reddiderunt et acceptos quosque in futurum adaucto fidelitatis studio non ambigimus reddituros, nos inducunt, ut pro fienda meliori conditione sepefati opidi nostri eis reddamur ad gratiam liberales itaque horum intuitu memorato Johanni advocato nostro et ipsius legittimis successoribus salvis premissis unam aream circa maccella carnificum ex opposito domorum suarum [k. 59v], quas pretextu advocatie nunc possidet, inhabitat atque tenet, situatam pro edificanda domo et duo maccella carnium, unum in dextra et aliud in sinistra partibus maccellorum per ipsum hactenus et alias per suos predecessores iure hereditario possessa, incolis vero seu opidanis carnificibus et ipsorum legittimis successoribus decem et octo maccella in eodem oppido nostro cum omni iure et dominio damus, apropriamus et ascribimus temporibus perpetuis possidenda et habenda, duntaxat de consensu nostro et successorum nostrorum permutanda, donanda et vendenda, cui utilius videbitur expedire, ita tamen, quod quilibet carnificum de domibus et maccellis per unam mediam marcam monete currentis racione annui census singulis annis nobis solvere debeat, ad quod eos presentibus obligamus. Preterea ordinamus et statuimus, quod tam advocatus, quam opidani dicti nostri opidi Ostrow, pro tempore existentes, iure civili sive Maydburgensi gaudeant et utantur, quemadmodum et alie civitates, circa quod ipsos volumus conservare. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes nostras innovationis literas per Johannem de Szyroslawycze notarium nostrum² scribi et nostri sigilli appensione iussimus roborrari. Actum et datum Poznanie sabbato ipso die beate Elizabeth anno Domini millesimo quadringentesimo trigesimo quinto, presentibus nobis Mathia Drya decano³, Nicolao de Glamboczecz archidiacono⁴, Nicolao de Gorka cancellario⁵, Jacobo de Grandi viccario in spiritualibus Poznaniensibus⁶, Adam de Bandcowo decretorum doctore⁷, Johanne decano Gneznensi⁸, Nicolao de Nyewyesch cantore⁹, Vincentio Coth¹⁰ et Strzeskone magistris¹¹, Nicolao Lantman¹², Petro Nowyecz¹³, Nicolao Czotczani¹⁴, Hectore¹⁵, Jaroslao de Cankolewo¹⁶, Johanne Lutkonis¹⁷, Jacobo de Vigonowo¹⁸, Mathia de Tarnowo¹⁹, Johanne Furman²⁰, Nicolao Drzeuiski²¹, Andrea de Sarnowo²² et Thoma de Coszczol²³ prelatis et canonicis ecclesie Poznaniensis. Transeat per me Petrum Pnyewski cancellarium Poznaniensem²⁴ de mandato dominorum²⁵.

Dokument Nr 1392

Wymienieni rękojmie poręczają NN dług zaciągnięty przez Pawła Pacha [mieszczanina z Sierakowa].

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 19, k. 230v-231. Wpis 29 listopada 1435.

Salutacione amicabili premissa, ubilibet cum honore exhibita. Honorabilis domine, fautor nobis diligende¹! Vestre honorabilitati notificamus cedula cum presenti vestris postulacionibus volentes satisfacere, vobis coram quolibet homine recognovimus caucionem fideiussoriam pro Paulo dicto Pach^a2, nunc autem dirigimus vobis unum ex fideiussoribus, presencium ostensorem, qui habet plenum mandatum ab omnibus fideiussoribus simul sumptis, qui omnes fideiussores dictantes inter se non potuimus habere duos secundum postulata vestra, sed constituimus tres ex nobis sumptis, quos postulastis, videlicet Martinus dictus Malo preconsul, Johannes Pusyk et Andreas Zambek³. Nos suprascripti fideiubemus vobis pro sex marcis principalis pecunie et pro media marca racione census annui eiusdem principalis pecunie sex marcarum super reempcionem alias na wedercoff eiusdem pecunie simul cum censu annui, quod tenemur vobis solvere omnia ista, quamdiu non liberabimus vel non exemerimus, nos de tali censu promittentes solvere sub omnibus bonis nostris mobilibus et immobilibus, agris, pratis, ortis et ceteris omnibus. Insuper scire velitis, tamquam dominus nobis valde diligendus et promotor omnium nostrum, secundum quod expressistis, quod debuimus vobis dare publicum instrumentum, ibi domine non potuimus habere publicum notarium, nec cum isto potuimus convenienciam habere, sed dignemini super nos, videlicet Martino Malo, Jo(hanne) Pusyk et Andrea Zambek satishabere in predicta fideiussoria et ultra cedere velitis huic scripto, quod omnes consenserunt et nos stamus in ista fideiussoria vobis et ulterius date nos ad acta scribere secundum iura vestra. Insuper ad maiorem evidenciam et confirmacionem vestram, si in vestro iure non wltis satisshabere^b, dignemini venire ad nos, et nos^c vobis volumus obligari et acticari ad librum civilem nostre civitatis, et vos tractare honorifice et cum honore secundum exigenciam nostram. Datum in [k. 231] Syracowo feria sexta ipso die sancte Katherine Virginis [1435], sub sigillo rectoris scole.

Dokument Nr 1393

Wymienieni panowie wielkopolscy nakazują sądowi kościańskiemu uwolnienie mieszczanina kościańskiego Wojciecha Nolli z zakazu opuszczania miasta Kościana.

Kop.: Poznań, WAP, Kościan Z. 11, k. 155v-156. Wpis w lutym 1436 r., wg Or. papierowego otwartego (littera aperta), opatrzonego 8 pieczęciami, przedstawionego przez burmistrza kościańskiego Wojciecha Nollę (czyli samego zainteresowanego).

Nos Martinus de Slawsko castellanus Poznaniensis¹, Dobrogostius de Schamothuli succamerarius Calisiensis, tutores Maioris Polonie², Abraham de Dzbanschin iudex Poznaniensis³, Dobrogostius de Colno castellanus Cameniensis⁴, Troyanus de Lekna iudex Kalisiensis⁵ et Byenak de Bandlewo dapifer Poznaniensis generales⁶, Lucas de Gorka tenutarius Costinensis⁷ ceterique domini prelati et barones in convencione [k. 156] in festo sancti Andree Appostoli [30 XI] Poznanie⁸ congregati etc., strennuis, nobilibus viris, dominis, amicis sincere nobis dilectis, iudicio regali in Costen presidentibus. Strennui nobiles domini, amici nobis dilecti! Prout serenissimus princeps et dominus, dominus Wladislaus Dei gracia pye memorie rex noster graciosus⁹ providum Albertum Nollam civem¹⁰ in Costen caucione fideiussoria constrinxerat et firmaverat, ita quod idem Nolla de ipsa civitate Costen non deberet se movere de loco mansionis sine voluntate prefati domini nostri regis bone memorie tamdiu, quam domino regi placuisset, sub pena vallata, prout in libro terrestri Costinensi continetur¹¹. Et quia quilibet incola et inhabitator Regni et Corone domini nostri graciosi regis liber est et fieri debet, expedit igitur, ne aliquis tale gravamen paciatur, sed sua libertate fruatur. Nos itaque considerantes et optantes gravamen prefati Alberti Nolla civis Costinensis arelaxare a prefata caucione fideiussoriali domini nostri pye recordacionis predicti ex apto consilio prefatorum prelatorum et baronum hic nobiscum existencium, sepefatum Nollam liberamus et presentibus absolvimus et ipsius fideiussores. Quocirca vestras amicicias hortamur et presentibus mandamus, quatenus prefatum Nollam ab instancia libertatis sue et suos omnes fideiussores de libro terrestri delere et describere debeatis et velitis, ipsum Nollam et suos fideiussores liberos et absolutos facientes, dilacione et recusacione quavis proculmota etc. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt subinpressa. Actum et datum Poznanie dominico die ipso festo sancte Barbare Virginis¹².

Dokument Nr 1394

Król Władysław III prezentuje Mikołaja z Budziejewa na probostwo w Mieścisku.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 17, k. 34 (34v). Wpis 5 lutego 1436.
Wyd.: Acta capitulorum II, nr 306 (wg Kop.).
Reg.: KDW V nr 564 (wg Kop., ze zniekształconą nazwą miejscowości).

Wladislaus Dei gracia rex Polonie Lithwanieque princeps supremus et heres Russie etc., reverendissimo in Christo patri, domino Alberto Dei gracia sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopo et primati, nobis sincere dilecto, aut ipsius in spiritualibus vicario, favorem regium cum omnis boni augmento. Reverendissime in Christo pater, sincere nobis dilecte! Ad ecclesiam parrochialem iuris patronatus nostri in Nova Civitate alias Liczane¹, per mortem Mathie, eiusdem ecclesie ultimi et immediati rectoris², vacantem, honorabilem Nicolaum de Budzeyow³ paternitati vestre presentamus per presentes, per paternitatem vestram investiendum de eadem, vestram paternitatem petentes studiose, quatenus ipsum de dicta ecclesia taliter vacante investire velitis, curam animarum ac administracionem spiritualium et temporalium in eadem ecclesia sibi commitentes, cerimoniis eciam adhibitis, prout ad officium paternitatis vestre pertinet pastorale. Datum in Leopoli sabbato die ipsa sancte Agnethis anno Domini M^o etc. XXX sexto.
Relacio magnifici Johannis de Coneczpole Regni Polonie cancellarii⁵.

Dokument Nr 1395

Statuty klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie.

Kop.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. 75, wpis w or. potwierdzeniu arcybiskupa gnieźn. Wojciecha Jastrzębca z daty: Trzemeszno, 19 lipca 1436 - zob. niżej, nr 1407.

In nomine Domini amen. Nos Peregrinus prepositus¹ necnon Martinus prior² ceterique fratres conventus monasterii Tremeschnensis ordinis sancti Augustini canonicorum regularium Gneznensis diocesis, ad perpetuam rei memoriam deducimus per presentes, quomodo ad sonum campane capitulariter congregati et Spiritus Sancti instinctu afflati, voto concordi cupientes in domo Dei unanimes secundum regulam beati Augustini, patris nostri cum consensu et caritate ambulare, attento, quod discordia in conspectu maiestatis divine reddatur exosa et intendentes propterea illam de conventu nostro prorsus evellere ac omnimode submovere, nullis umquam futuris temporibus favente Domino suscitandam et ut inter nos pacis tranquilitas vigeat, fervor caritatis exestuet, inwalescat concordie unitas et animorum idemptitas perseveret diiudicantes et reformantes nos metipsos, premisso et prehabito sollempni inter nos tractatu pro reformacione salubrique statu et comodo tam personarum nostrarum, quam eciam loci monasterii nostri edidimus et fecimus ac ordinavimus et statuimus capitula infrascripta:
In primis, cum prepositus pastor sit noster et doctor fratrum ceterorum, qui omnium bonorum operum prebere se debeat in exemplum et iuxta apostolorum in se ostendere, qualiter alios in domo Dei opporteat conversari. Ideoque primo et principaliter, in ipso preposito tamquam radice proprietatis vicium abscindere cupientes, statuimus, ordinamus et volumus, ut nullus prepositus, qui pro tempore est aut qui fiet in futurum, proprium, in quantum proprium habeat, possideat aut aliqua sibi apropriet bona, quecumque mobilia et immobilia ad ipsum hereditario iure devoluta aut devolvenda, data, propinata, legata, empta aut comparata sive quocumque titulo ad ipsum vel monasterium predictum pervenerint, cuiuscumque nominis, utilitatis aut necessitatis existant, sed omnia talia bona, que sic, ut premittitur, ad ipsum devenerint aut devenient in futurum, monasterio et comunitati ipsorum cedant et taliter habita sibi et fratribus sint communia et de hiis secundum regulam beati Augustini unicuique fratrum, prout fuerit necessarium, tribuatur.
Insuper volumus et statuimus, ut ipse prepositus per omnem modum prescriptum a fratribus, cuiuscumque status et dignitatis existant, vicium proprietatis abscindat nec permittat eos, sicut nec debent, aliquid proprium habere nec eciam cum aliquo dispenset, ut proprium in quantum proprium habere possit quocumque colore quesito. Cum auctor regule sanctus Augustinus, hoc facere noluit, qui ait: "Qui proprium habuerit et de proprio vivere voluerit non mecum manebit nec clericus erit, sed delebo eum de tabula clericorum". Nec eciam, stante dispensacione, si fieret, quod absit, aliquis fratrum proprium habere debet, cum hec dispensacio non tam iuris sit, quam facti, cum proprium habere contra regulam sit et prepositus non super regulam, cui semel et ipse spontanee se submisit, sed super fratrum transgressione sit constitutus, ut mandatorum cultor existat et ultor viciorum. Si quis autem fratrum deprehensus fuerit peculium aut proprium habere manifeste vel occulte, regulari monicione premissa et nisi penituerit, non tantum a communione altaris, sed eciam a consorcio fratrum amoveatur. Et si in extremis cum peculio inventus fuerit et digne non penituerit, nec oblacio pro eo fiat, nec inter fratres accipiat sepulturam ac pecunia sit secum in perdicionem.
Item, ut fratres occasionem proprietatis non haberent, ne eciam in ipsis fratribus pestis proprietatis locum haberet et murmuris iuxta institucionem, admissionem et ratificacionem reverendissimorum in Christo patrum ac dominorum, beate memorie domini Nicolai³ dominique nobis graciosissimi Alberti moderni archiepiscoporum sancte metropolitane Gneznensis ecclesie et primatum. Ordinamus et statuimus, quod quilibet prepositus pro tempore existens pro vestiaria et infirmaria et ceteris necessitatibus ad predictam vestiariam et infirmariam pertinentibus, quibus fratres carere non possunt, ut tenetur ex officio fratribus de necessariis providere, duas villas conventui ab antiquo assignatas et per ipsum conventum tentas, videlicet Ostrowithe⁴ et Nowidwor⁵ cum allodiis, lacu et decimis et aliis quibuscumque utilitatibus ad easdem villas spectantibus, decimas quoque manipulares in Popelewo⁶ et Zelen⁷ villis nostris necnon quadraginta marcas annuatim, viginti ad festum sancti Adalberti [23 IV] et viginti ad festum sancti Bartholomei [24 VIII] pro iam dicta vestiaria et infirmaria eidem conventui dabit et tenebitur dare et cum effectu assignare. Ita tamen, quod pecunie parate et ex utilitatibus dictarum villarum collecte sub tribus clavibus serventur, quarum unam prepositus, aliam prior, terciam frater, quem prepositus cum capitulo duxerit eligendum, reservabunt.
Item statuimus et ordinavimus, quod prepositus capitulariter fratres ordinis, quos providos ad hoc invenerit, vestiarium et infirmarium constituat et habeat ad placitum eius et capituli eosdem immutandos. Qui de pecuniis pro vestiaria et infirmaria repositis edicto regule secundum dispensacionem, ordinacionem et mandatum ipsius prepositi aut vices eius gerentis pro necessitate, utilitate et exigencia fratrum et conventus absque murmure et contradiccione fideliter ministrabunt. Ipsique vestiarius et infimarius de receptis et expositis bis in anno ipsi preposito, priori et tribus fratribus, quos capitulum nostrum elegerit, expeditam facient racionem. Si vero prepositus tempore racionis faciende in monasterio non fuerit, non propter hoc racio suo tempore negligatur, sed per priorem et alios ad hoc, ut prefertur, electos audiatur et veniente preposito acta racionis per priorem sibi presententur. Similiter custos et magister coquine per prepositum capitulariter deputati de omnibus eis commissis eodem modo facient racionem.
Item ordinamus et statuimus, quod prepositus omnes pecunias censuum, proventuum et frumentorum omniumque villarum et molendinorum, dum et quociens ipsa frumenta vendiderit et solucionem pro ipsis receperit, in thesauro ecclesie sub tribus clavibus, quarum unam ipse prepositus, secundam prior, et terciam unus ex fratribus, quem prepositus capitulariter deputaverit, habebit et habebunt, tenebitur deponere. De quibus pecuniis, presertim de notabilibus et magnis summis, decem marcas excedentibus prepositus pro necessitatibus necessariis supportandis de sciencia et consensu fratrum vel maioris partis recipere poterit tociens, quociens fuerit opportunum easdemque pecunias secundum discrecionem suam utiliter exponere et dispensare.
Item ordinamus, quod prepositus, qui nunc est, vel qui fuerit pro tempore, nullam scolteciam vendat aut donet nullasque decetero donaciones sumptuosas sive pecuniarum sive rerum mobilium vel immobilium monasterii nostri faciat sine consensu maioris partis capituli.
Item statuimus, quod prepositus clientes sub certo foveat salario ac determinata mercede et tot in numero ordinet, quot de consilio fratrum pro utilitate et necessitate monasterii sufficere videbuntur.
Eciam statuimus, ut prepositus, qui est, vel qui fuerit pro tempore, in bonis monasterii dirigendis non ponat procuratores potentes nobiles vel consangwineos, nisi cum consensu maioris partis capituli.
Item statuimus, quod quilibet prepositus habitum competentem suo semper gerat et nunquam infra divina officia nisi superpiliciatus aut dalmuciatus et in mitra minori seu chorali, qua eciam et fratres uti possunt, ecclesiam intret. Quod si frater aliquis infra divina officia non superpiliciatus et dalmuciatus ecclesiam intraverit, regulari subiaceat discipline.
Item statuimus, quod refeccio fratrum, tam prandium, quam cena immediate post divina sint parata.
Item statuimus de officialibus vestiarie et infirmarie et fratribus ad capellas mittendis et revocandis, quod hoc prepositus faciat de consensu capituli vel maioris partis. In quibus ecclesiis eciam sicut in monasterio sine proprietate aliqua sub principali curato vivere debent ipsi missi, ut tenentur. Et quicumque ex fratribus in officialem aliquem sive ad regimen ecclesie seu capelle electus fuerit, sine contradiccione statim humiliter obedire et onus subire debet et fratribus monasterii, ecclesie sive capelle fideliter in suo officio deservire nec aliquis eorum ad predicta electus pre aliis fratribus prerogativam notabilem tamquam ex debito querere aut habere debet cum effectu. Et nullus officialis debet sibi pro se specialia absque sciencia et consensu ipsius prepositi procurare aut determinare effectualiter, quod si fecerit, notam proprietatis incurrat.
Statuimus eciam et ordinamus, quod prepositus nullam causam arduam absque capitulo assumat aut pertractet conclusive aut structuras notabiles et sumptuosas erigat aut sigillum prelature appendat pro quocumque obligatorio vel debito, sed sigillum sue dignitatis cum sigillo conventus diligenter sub pluribus clavibus debet custodiri itaque nec prepositus sine conventu, nec conventus sine preposito aliquo ipsorum pro libito uti possint.
Item statuimus, ut ipse prepositus sicut nec licet alteri fratri, ut pro aliquo fideiubeat aut aliqua clenodia monasterii obliget et impignoret pro se vel pro alio, nisi in quolibet casu predictorum statuti presentis, quid faciendum foret, tocius capituli vel maioris et sanioris partis nostri expressus super hoc fuerit consensus nec pro se singulariter et non in monasterii negociis aliquid accomodet, mutuet et generaliter ne aliqua debita faciat dolose in dampnum ecclesie et monasterii nostri predicti et iacturam.
Item statuimus, quod vestiarius non det alicui fratrum vestem aut calceos, seu alium indumentum, nisi sibi prius vetus indumentum presentetur, nisi quis vellet uti veteri indumento de consensu prepositi aut prioris cum nowo.
Item statuimus, ut in suscepcione noviciorum nulla omnino habeatur accepcio personarum, sed sicut nobilis ita et pauper pure propter Deum sine omni pacto suscipiatur, ita tamen, quod suscipiendus sit decem et octo annorum et prius, si persona ignota est, tanto temporis spacio in habitu seculari examinanda est, donec de ea, qualis sit in vita et moribus, innotescat. Interim eciam predicentur ei cum omni mansuetudine paupertas domus servanda, asperitas loci, severitas discipline et quantus sit labor in illius professionis observacione quamque gravis casus in transgressione et cetera, que ad rigorem discipline regularis pertinent, ut probetur fervor desiderii illius atque intencio, sic enim ait apostolus: "probate spiritus an ex Domino sint"⁸, interim eciam actus, mores et qualitates eius diligenter notandi sunt, ut sic si ad ea, que postulat, esse videbitur idoneus et fratribus placuerit, per prepositum vel cui ipse commiserit, propriis exutus, monasterii vestibus, sarrocea tamen aperta, utatur, si est vel wlt esse clericus, ut inter eum et professos sit distinctio. Illa vero, que posuerit vestimenta, usque in diem professionis in monasterio reserventur, donec per facionem conversacionis eius et tollerancie virtutem evidenter fratres omnes agnoscant. Et si prospexerint eum posse perdurare et eis placuerit ad professionem per prepositum vel cui commiserit, suscipiatur. Si vero illum ante professionem inobedientem et incorrigibilem deprebenderint, exuentes eum vestibus monasterii, quibus indutus fuerat, redditis sibi suis, liberum abire permittant.
Item statuimus, ut nullus prepositus sine sanioris partis nostri capituli consensu aliquem ad noviciatum vel professionem suscipiat quodque eciam tot fratres domus nostre Tremeschnensis filios suscipiat et teneat, quot de facultatibus et proventibus monasterii absque penuria possint sustentari oneribus incumbentibus supportatis.
Item statuimus, ut quilibet frater commisus et professus sarroceum laneum album super alba tunica indutum deferat.
Insuper statuimus, ut ipse prepositus et eciam prior sepius et ad minus quater in anno fratres in capitulo moneant, ut tria substancialia ordinis, scilicet paupertatem, obedienciam et castitatem, sine quibus religioso salus non est ea implendo, fideliter custodiant ac regulam beati Augustini, ad quam se ex voto obligarunt, non parvipendant, statuta ordinis non contempnant. Quanto enim quis hic in caritate arcioris fuerit vite, tanto in remuneracione erit preceptor premii amplioris.
Preterea statuimus et ordinamus, quod sicut modernus, ita et futuri prepositi et quilibet eorum, cum electus fuerit, statim requiratur a priore vel alio fratre ex parte capituli, ut ista statuta et puncta et omnia prescripta observare promittat. Quod si recusaverit, p[ossu^a]nt fratres recurrere ad ordinarium et petere, ut eum compellat ad id faciendum vel quod alias eleccionem suam non confirmet.
Si vero aliquis prepositus salutis sue immemor, predicta statuta et puncta solverit et cum effectu, quod absit, non servaverit, debent fratres ipsum caritative admonere et canonice, ut prescripta servet, prout obligatur. Quod si noluerit, possunt ipsi fratres premissa ordinario loci denunciare. In quo ipse prepositus fratres quocumque modo non debet impedire. Acta sunt hec in monasterio nostro Tremeschnensi, in refectorio hyemali, die sabbati festivitatis sancte Agnetis Virginis, hora quasi terciarum, sub anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo sexto.

Dokument Nr 1396

Biskup poznański eryguje altarię fundacji kanclerza poznańskiego Mikołaja z Górki w kościele NMPanny w Poznaniu.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 61, k. 69-70v. Wpis 7 lutego 1483.

In nomine Domini amen. Stanislaus Dei gracia episcopus Poznaniensis¹. Ad perpetuam rei memoriam. Et si cunctorum ad cultum divinum, quod nostris desideramus temporibus augendum, pye mentis devocio promptis sit affectibus amplectanda, eorum tamen supplicum vota a nobis convenit nedum devocioribus prosequi favoribus, verum etiam eos specialibus atolli honoribus, quos erganos et eclesiam nostram Poznaniensem commendat ingencior excellencia meritorum. Cum itaque venerabilis frater noster in Christo sincere dilectus, dominus Nicolaus de Gorka cancellarius et canonicus Poznaniensis², zelo devocionis accensus, de sua suorumque parentum et amicorum salute animarum recogitans cupiensque terrena in celestia et transitoria in eterna felici comercio [k. 69] committere^a, de bonis suis a Deo sibi collatis decem marcas annui et perpetui census, sex videlicet in Byeganowo³ Poznaniensis, monete et numeri Polonicalis, quadraginta octo grossos in marcam quamlibet computando, et in Genyelno^b Minori⁴ Gneznensis diocesum, quatuor marcas latorum grossorum monete Pragensis et numeri Polonicalis supradicti emptis^c et comparatis^d, prout in litteris desuper confectis plenius continetur, certam annuam pensionem in redditus et proventus eclesiasticos providerit pro altari ad laudem et gloriam omnipotentis Dei et sub vocabulo beate et gloriose semperque Virginis Marie genitricis eiusdem Dei ac sanctorum nativitatis sancti Johannis Baptiste, Jacobi Apostoli et Procopii Confessoris ac Ludimille Electe in eclesia collegiata eiusdem Beate Marie Virginis sita in Summo Poznaniensi prope eclesiam nostram cathedralem fundando et de novo erigendo ministroque in eodem altari Domino perpetuo servituro ipsamque pensionem pye Deo dicaverit et devote obtulerit altari predicto in dotem et pro dote intitulandum et annectendum. Idcirco supplicacionibus ipsius domini Nicolai annuentes votaque sua ad cultum divinum adaugendum oportunis prosequentes favoribus ac volentes eundem dominum Nicolaum cancellarium excellencius pro meritis honorare, altare predictum in dicta eclesia collegiata in Summo Poznaniensi auctoritate ordinaria consensimus et concessimus per eum erigendum et fundandum ac etiam ad laudem et gloriam omnipotentis Dei et sub vocabulo beate et gloriose Virginis Marie ac sanctorum nativitatis Johannis Baptiste, Jacobi Appostoli, Procopii Confessoris et Ludimille Electe ereximus et fundavimus erigimusque et fundamus ex certa nostra sciencia in prefata eclesia collegiata Beate Marie Virginis in Summo Poznaniensi per ipsum dominum Nicolaum cancellarium pro maiori parte in muris constructa suis propriis sumptibus et impensis. Ius quoque patronatus et presentandi in ministrum seu rectorem dicti altaris, postquam illud per cessum vel decessum discreti Michaelis de Cuczkowo presbiteri⁵ per nos de eodem altari ad presentacionem ipsius domini Nicolai de Gorka investiri ac alias ex alterius cuiuscunque persona et tociens, quociens ipsum vacare contigerit, ipsi domino Nicolao de Gorka cancellario, quo advixerit, post mortem vero ipsius venerabili Wyschothe preposito Poznaniensi⁶ ac strenuo militi Luce de Gorka, fratribus germanis⁷, nepotibus ipsius domini Nicolai cancellarii eorumque liberis seu posteritatibus, consideracioni dicti domini Nicolai suorumque meritorum perpetuo tanquam bene meritis dedimus et donavimus damusque et donamus, ita tamen, quod cedente vel decedente dicto domino Michaele altarista deinceps ad dictum altare nullus presentari valeat nobis aut successoribus nostris, nisi sit actu in sacerdocio constitutus et execucionem sacerdotalis officii per se ipsum valeat exercere ac pensionem prescriptam in redditus et proventus eclesiasticos altari prescripto anneximus, intitulavimus et incorporavimus, annectimus, intitulamus et incorporamus ipsamque pensionem inantea redditus et proventus eclesiasticos fore censendos et censeri libertatibusque et immunitatibus eclesiasticis comunicare ac reddituarios pro tempore, si et quociens forsan neglexerint, ad solucionem debitam eiusdem pensionis per penas et censuras eclesiasticas compelli debere decrevimus et decernimus per presentes.
Et insuper, cum propter officium fiat beneficium, altare predictum et eius rectorem pro tempore tribus missis oneramus [k. 70], una videlicet de Sancta Trinitate, alia de Assumptione Beate Marie Virginis et tercia pro defunctis singulis septimanis anni diebus, quibus magis digne et devocius poterit, per dictum rectorem vel alium pro eo presbiterum in ipso altari legendis, exceptis tamen adventus Domini et Quadragesime diebus, necnon Nativitatis Resurrectionisque, dominice Penthecostes, Trinitatis et Corporis Cristi septimanis aliisque festis celebribus in suis oficiis peragendis, de quibus tunc misse loco supranominatarum complebuntur, statuentes et ordinantes, quod altarista seu rector altaris eiusdem, qui pro tempore fuerit, in singulis Quatuor Temporibus anni cuiuslibet vesperas vigiliarum et vigilias ad plenum ac missarum defunctorum pro ipso domino Nicolao cancellario, etiam ipso vivente, legere per se vel alium teneatur. Item statuimus et ordinamus, quod altarista seu rector altaris supradicti, qui pro tempore fuerit, tricesimam seu triginta missas pro peccatis ipsius domini Nicolai semel omni anno, quamdiu vixerit, post mortem vero ipsius dicte triginte misse, que erant pro peccatis, per prefatum rectorem altaris eiusdem in missas defunctorum pro ipsius domini Nicolai et suorum progenitorum imperpetuum convertantur. Volumus tamen, quod altarista sive rector altaris supradicti interim, quod dictas triginta missas leget, a lectura dictarum triginta missarum ipsi altari annexarum debeat esse supportatus et ad explecionem non teneatur eorundem^e. Item statuimus et ordinavimus, quod altarista sive rector altaris circa ydem altare residenciam faciat personalem nec se aliquatenus absentare presumat, nisi de nostra aut successorum nostrorum et patronorum eiusdem altaris licencia speciali. Librum vero missalem, calicem argenteam, ampullas argenteas, plenum ornatum, crucem argenteam cum reliquiis sanctorum per ipsum dominum Nicolaum cancellarium pro eodem altari empta et comparata, eidem adiungimus et annectimus per presentes, decementes, quod altarista, quicunque pro tempore fuerit, eisdem in officiis altaris utatur tociens, quociens fuerit opportunum. Et insuper unam armariam, que est in sacristia dicte nostre eclesie Poznaniensis cathedralis, sub fenestra versus occidentem et supra armariam discreti Nicolai Paduch altariste et viccarii perpetui dicte nostre eclesie⁸ pro conservacione rerum earundem eidem altari in perpetuum ascribimus et apropriamus ascribique et apropriari volumus per presentes. Que omnia sic disposita et ordinata ut firma et illibata permaneant, presentis scripti patrocinio confirmamus perpetuo duratura et in horum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes nostras literas seu presens privilegium, per Johannem notarium publicum⁹ infrascriptum scribi et publicari mandavimus nostrique appensione sigilli iussimus communiri. Actum et datum Poznanie in stuba domus habitacionis nostre minori circa eandem eclesiam Poznaniensem nostram site sub anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo sexto, indicione quartadecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Eugenii divina providencia pape quarti anno septimo^f, die sabbathi vicesima octava mensis Ianuarii, hora terciarum vel quasi, presentibus ibidem venerabili, honorabili et discretis viris, dominis Jacobo de Grandy vicario in spiritualibus et officiali¹⁰, Hectore canonico Poznaniensi nostris¹¹, Nicolai^b Hanczkonis altarista ad Sanctam Mariam Magdalenam in civitate Poznaniensi¹², Venceslao plebano in Mosszyna¹³ et Georgio [k. 70v] presbitero graciali de Poznania¹⁴ nostre diocesis, testibus circa premissa.
Et ego Johannes Jacobi de Gnezna clericus Gneznensis, publicus imperiali auctoritate notarius⁹, facti quoque huiusmodi coram prefato reveren(dissimo) in Christo patre et domino, domino Stanislao Dei gracia episcopo Poznaniensi scriba, quia predictis altaris fundacioni et erectioni, confirmacioni, presencium literarum peticioni et earum decreto aliisque omnis et singulis premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque omnia et singula sic fieri vidi et audivi, aliis vero arduis occupatus negociis per alium fideliter scribi procuravi meque hic subscripsi et in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis unacum appensione sigilli prefati reveren(dissimi) patris, domini Stanislai episcopi de mandato suo speciali consignando, in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum.

Dokument Nr 1397

Poznańscy wikariusze katedralni zobowiązują się do odprawiania mszy za duszę Jadwigi, wdowy po Januszu Furmanie z Niezamyśla.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 600 (wg Kopiariusza pozn. wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 3), zaginionego w 1945 r.

1436. Sub actum et datum in Summo Posnaniensi feria 4^ta ante festum Purificationis, recognitio vicariorum coram Stanislao episcopo Posnaniensi¹, quod se obligassent ratione census perpetui decem marcarum, sibi per generosam Hedwigem, olim generosi Janussii Furman de Niezamysl relictam viduam² super bonis Zyrkow³ inscripti, sub anathematis vinculo ad 4 missas, videlicet duas per evangelistam, et itidem duas per epistolarium vicarios singulis hebdomadibus pro anima dictae fundatricis absolvendas.

Dokument Nr 1398

Wincenty Jordansmole kanclerz kapituły wrocławskiej transumuje przywilej biskupa poznańskiego Pawła dla joannitów poznańskich.

Kop.: 1. Warszawa, AGAD, Metryka koronna, t. 66, k. 259-263. Wpis w transumpcie króla Zygmunta z daty: Piotrków, 15 marca 1548. Tytuł: Confirmatio privilegii ecclesie Beati Michaelis Posnanie. 2. Poznań, AAP, CP 5 cz. 2 (kopiariusz joannitów pozn.), k. 3v-5 (wpis w tymże transumpcie w XVI w.).

Uw.:Podajemy jedynie istotne różnice pomiędzy kopiami.

In nomine Sanctae et Individuae Trinitatis feliciter amen. Noverint universi et singuli, praesens transsumptum sive transscriptum publicum inspecturi, quod nos Vincentius Jordansmole^a licenciatus in decretis, cancellarius et canonicus ecclesiae Wratislauiensis¹, iudex et subconservator^b iurium et privilegiorum venerabilium, honorabilium et religiosorum virorum, dominorum magistri sive prioris necnon comendatorum et fratrum hospitalis ordinis sancti Joannis Jerosolimitani a venerabili domino Nicolao de Brega miseratione divina abbate monasterii in Henrichow^c ordinis Cisterciensis, Wratislauiensis diocesis², iudice et conservatore principali unacum nonnullis suis in hac parte collegis cum [k. 259v] illa clausula: "quatenus vos vel duo, aut unus vestrum per vos^d, vel alium etc."^e a Sede Apostolica delegato subdelegatus et specialiter deputatus habuimus, vidimus, legimus et diligenter inspeximus quandam patentem litteram in pargameno scriptam, infrascripti tenoris ac duobus sigillis, videlicet uno reverendi olim^f in Christo patris ^g-h, domini Pauli^f foelicis recordationis episcopi et alio capituli ecclesiae Posnaniensis subappendentibus sigillatam, salvam, sanam et integram omniqueⁱ prorsus vicio et suspicione carentem, cuiusquidem litterae tenor de verbo ad verbum sequitur et est talis:
[następuje dok. biskupa pozn. Pawła z 30 listopada 1218, zob. KDW I, nr 104 oraz Studia Źródłoznawcze IX, 1964, s. 55-57].
[k. 261 v; k. 4v] Huic quidem litterae duo sigilla oblongae figurae de cera omnino alba sive communi, in filis sericeis brunatici coloris subapendebant. In primi sigilli medio quaedam imago, in quodam cirulo oblongo sculpta erat et in circumferentia sigilli hae^j litterae textuales sculptae pro titulo legebantur: "Sigillum capituli Posnaniensis"³. In secundi^k vero sigilli medio^l quaedam imago virilis pontificalibus induta, infulam in capite habens ac in sinistramanu curvaturam sive baculum pastoralem^ł tenens, ac dextram manum levando quasi ad benedicendum servans, episcopum representans, sculpta videbatur, in circumferencia vero eiusdem sigilli hae litterae textuales sculptae praemissa cruce pro titulo legebantur: "Sigillum Pauli Posnaniensis episcopi"³.
Quaquidem littera et sigillis ipsius [k. 262] visis et diligenter inspectis, nos Vincencius cancellarius, canonicus, iudex et subconservator, qui supra, ad requisicionem venerabilis et religiosi viri, domini Andreae de Lemberg^m locumtenentis nobilis viri, domini Venceslai de Mihilsbergⁿ generalis magistri ^o-p Joannis Jerosolimitani per ^q-r, Austriam, Poloniam etc.^e4 deputati^s et nomine suo ac omnium commendatorum fratrum et domorum hospitalium dicto ordini sancti Joannis Jerosolimitani dependencium, petentis per Nicolaum notarium publicum infrascriptum⁵ ipsam litteram transsumi, transscribi huic exemplari mandavimus et in formam redigi publici documenti, decernentes et volentes, ut huic presenti transsumpto, exemplo sive transscripto publico plena fides deinceps ac perpetuis temporibus affuturis adhibeatur, ubique in locis omnibus et singulis, quibus fuerit opportunum ipsumque transsumptum fi[k. 5]dem faciat ac si originales ipsae litterae aperirentur. Quibus omnibus et singulis [k. 262v] auctoritatem nostram interponimus decretum. In quorum omnium fidem^e et singulorum ^t-u praesens transsumptum ^o-p nostro sigillo et subscriptione^v notarii publici infrascripti mandavimus communiri. Acta sunt haec in Summo Wratislauiensi, in domo habitationis nostrae, ^w-x quinta mensis Marcii, ^o-p, sub anno nativitatis Domini millesimo quadringentesimo tricesimo sexto, indicione quartadecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini, domini nostri^e Eugenii divina providentia papae quarti anno quinto, presentibus ibidem honorabilibus et discretis viris, dominis^e Nicolao Mogolim^y vicario, Joanne Kalo^z, Nicolao Cruczburg^{aa o-p6}, testibus ad praemissa vocatis specialiter et rogatis.
Et ego Nicolaus quondam^e Petri de Vonsouia^ab diocesis Wratislauiensis, publicus auctoritate imperiali notarius⁵, praesens ^o-p transscriptum ex praescriptis litteris [k. 263] originalibus de verbo ad verbum transsumpsi et exemplavi^ac, nihil addendo vel minuendo, quod sensum mutet^ad, viciet aut variet intellectum et collatione diligenti facta, praesens transsumptum cum ipsis originalibus per omnia concordare^ae inveni^e.

Dokument Nr 1399

Sobór bazylejski poleca prepozytowi klasztoru Św. Jana w Gnieźnie zbadać sprawę obsady prebend przeznaczonych w kapitule gnieźnieńskiej dla magistra teologii i doktora praw.

Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Gn. 415. Pergamin 600 x 315 + 83 mm. Na sznurze konopnym bulla ołowiana wystawcy o średnicy ok. 40 mm, z napisem: + SACROSANCTA GENERALIS SINODUSBASILIENSIS. Na zakładce: Jo(hannes) Freudenberger. Pod zakładką, na razurze: XXXCI. (w pionie), M. albmgan (ze znakiem ściągnięcia)/T. gampierii. Na odwrocie: R(egestrata) R. n. Tiburtm (ze znakiem ściągnięcia) [......]. Indulgencia concilii Basiliensis, ut lector iuris canonici in ecclesia Gneznensis possit obtinere prebendam cum lectura in simul (XVw.).

Sacrosancta generalis synodus Basiliensis in Spiritu Sancto legitime congregata, universalem ecclesiam representans, dilecto ecclesie filio .. preposito monasterii Sancti Johan/nis Gneznensis¹ per prepositum soliti gubernari, salutem et omnipotentis Dei benediccionem. Ecclesiarum quarumlibet presertim metropolitanarum statum prospicientes earum profectui iuxta debitum solicitudinis / nostre officium diligenter intendimus et ea, que nonnunquam ad ambiguitatis volumina tendere videntur, cum a nobis petitur declaracionis nostre modum, solerti studio adhibemus, prout rerum circum/stanciis pensatis id noverimus racionabiliter expedire. Exhibita siquidem nobis nuper pro parte venerabilis .. archiepiscopi Gneznensis ac dilectorum ecclesie filiorum capituli ecclesie Gneznensis peticio continebat, quod olim de unanimi eorundem consensu et voluntate inter cetera ordinatu(m) fuit atque statutum, quod due eiusdem ecclesie prebende, videlicet quam dilectus ecclesie filius Nicolaus de Gorka² de presenti tenet et possidet de Falcow nuncupatam, magistro in theologia³, et aliam ex eisdem prebendis, quam quondam Nicolaus de Czessewo, dum vixit⁴, tenuit et possedit, de Weylbcza alias de Lyepyenino⁵ dictam, decretorum doctori cedere deberent et assignari, quorum alter in theologia, alter vero in iure canonico pro erudicione clericorum dicte ecclesie, civitatis et diocesis legere ac uterque eorum de superpelliciatus et dalmaciatus in eadem ecclesia incedere tenentur, non tamen habere vocem in capitulo eiusdem ecclesie neque in distribucionibus quotidianis cum aliis canonicis ipsius ecclesie participare. Quodquidem statutum de consensu prefatorum archiepiscopi et capituli per sanctissimum Eugenium papam IIII⁶ ex certa ipsius sciencia cum supplecione eciam defectuum, si qui intervenissent in eodem, extitit confirmatum, prout in litteris eiusdem Eugenii pape, in quibus inter cetera canonicatus earundem prebendarum penitus extinxit ac ipsas habere noluit pro extinctis, plenius dicitur contineri quodque littere prefate quantum ad unam ex eisdem prebendis, que decretorum doctori cedere debeatet assignari, ut prefertur, debite sunt execucioni demandate. Cum autem sic, ut eadem peticio subiungebat, de facili non reperitur, de presenti et forsitan in futurum magister et doctor sic, ut premittitur, qualificatus, qui alteram earundem prebendarum modo premisso acceptare vellet pro eo, quod ipse prebende in titulum non dantur neque dari debeant, dictique magister et doctor manuales censeantur et ex causa removibiles iuxta statutum concilii generalis^a, a nonnullis eciam dubitatur, an prefati magister et doctor aut alter ipsorum possint canonicatum et prebendam eiusdem ecclesie unacum alia ex eisdem prebendis, que meri fructus existunt pro ipsis magistro et doctori deputatis maxime, ex eo, quod ipsi magister et doctor in eadem ecclesia superpelliciati, ut premittitur, incedere teneantur, recipere et insimul licite retinere valeant. Pro parte dictorum archiepiscopi et capituli nobis fuit humiliter supplicatum, ut prefatos magistrum in theologia et decretorum doctorem, cui eciam actu una ex hiis prebendis assignata est et alium pro tempore assumendos canonicatum et prebendam eiusdem ecclesie simul cum prebenda pro ipsis deputata licite recepisse ac retinuisse necnon imposterum recipere et retinere posse declarare ac alias super hoc eis oportune providere dignaremur. Nos itaque de premissis certam noticiam non habentes ac comoditati ipsius ecclesie intendere cupientes, huiusmodi supplicacionibus inclinati, discrecioni tue per hec scripta mandamus, quatinus super premissis omnibus et singulis ac eorum circumstanciis universis summarie simpliciter et de plano, ac sine strepitu et figura iudicii auctoritate nostra te diligenter informes et si per informacionem huiusmodi premissa veritate fulciri inveneris, prefatos magistrum et doctorem, ut prebendas pro ipsis deputatas huiusmodi eciam illam, que dicto doctori decretorum actu assignata extitit, ut prefertur, et ipse ex causa nondum in dicta ecclesia legit, unacum canonicatu et prebenda eiusdem ecclesie, si ipsis alias canonice conferuntur recipere et insimul iuxta statutum huiusmodi retinere libere et licite valeant, declares necnon ea omnia et singula in dictis statutis contenta eciam auctoritate nostra prefata approbes et confirmes non obstantibus premissis ceterisque contrariis quibuscunque. Datum Basilee Nonas Marcii anno a nativitate Domini millesimo quadringentesimo tricesimo sexto.
[Na zakładce, inną ręką:] Die Veneris nona mensis Maii⁷, hora vesperorum, in domo venerabilis viri, magistri Sandconis prepositi Sancti Georgii in castro et canonici metropolitane Gneznensis ecclesiarum⁸ in Summo Gneznensi sita, venerabili viro, domino Nicolao preposito Sancti Johannis ante Gneznam¹ ibidem constituto presentata citacio decretti, presentibus Alberto Romano⁹ et Petro de Bnin procuratoribus causarum consistorii Gneznensis¹⁰.

Dokument Nr 1400

Władze miasta Kościana zaświadczają, że Piotr Chalb... sprzedał sołectwo we wsi Nacław Piotrowi Hermanowi.

Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Kościana I/8 w or. transumpcie władz miasta Kościana z daty: Kościan, 4 czerwca 1524. Pergamin bardzo mocno zniszczony, podarty, z dużymi ubytkami tekstu, tekst pozacierany, partiami nieczytelny.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos infrascripti iurati civitatis Costen Nicolaus Czewsler protoconsul¹, [.....^a] Herman² Petrus [.....^b]³ tenore presencium, tam presentibus quam futuris, quibus expedit universis [....^b] nostro pleno in consilio residebamus, venientes [.....^b] Petrus Chalb[.....^b] non [.....^c] nec aliquo doli [.....^b] consilio [....^b] villa Na[.....^c4] cum tribus mansis habens agri [....^b] habuit et possedit [....^b] ortis, campis, curiis, pratis, pascuis, silvis, borris, gaiis [....^b] insulis, venacionibus, aucupacionibus [....^b] piscinis, [.....^c], paludibus, torentibus [....^b] omnibus et singulis utilitatibus [....^c] obvencionibus universis [.....^b] suis ia[.] ortul[.....^d] aut suis legittimis successoribus [.....^e] voluntatis sue libitum convertendum [....^b] ville supradicte ac sui legittimi successores debent servire ad [....^c] de [....^c] censibus tu[.....^b] unum equum valentem [....^b] datarum [.....^b] quoties nos consules civitatis Costen vel successores nostri ad dominum regem Regni Polonie in causa civitatis transire contigerit vel [....^c] fuerit ex parte civitatis ad prefata [....^b] Regni Polonie vel ad civitates et seorsim quater [....^c] pro sagittariis seu predon[.....^c] necnon ad expedicionem omnib[.....^c] publice pro [.....^c]tam ex parte domini regis et tocius Regni Polonie [.....^c] equum de predicta scultecia sine quavis contradictione tenetur dare et accomodare [.....^c] et specialiter consules nostri successores ad expedicionem generalem [.....^b] ex parte domini regis et Regni Polonie [.....^c] et mittere seu expedire con[...^f]t. Eciam ipse Petrus Herman scultetus supradictus⁵ aut sui legittimi successores equum predictum cum sagittario expedire et accomodare debet et tenetur contradicto quovis [.....^c] ita quod nobis sufficiat circa expensas seu sumptus nostre civitatis predicte, isto [....^c] adiecto, quod si prefatus equus in predictis nostris serviciis, videlicet ad dominum regem Regni Polonie ad civitatis vel pro [.....^c] sen sagitta, ut premissum est, quomodocumque modo annichilaretur vel destrueretur, extunc ipse Petrus Herman aut sui legittimi successores nobis consulibus aut nostris successoribus predicte civitatis Costen nostra servicia facere tenebitur neque debet, quousque sibi vel suis successoribus legittimis pro dicto destructo equo condignam faciemus satisfaccionem, sed nihilominus si prefatus equus in expedicione generali publice proclamata ex parte domini regis et tocius Regni Polonie quocumque modo, quod absit, destrueretur, amitteretur vel anichilaretur, pro eodem equo nulla responsa ipsi Petro Herman nec ipsius legittimis heredibus dare teneremur nec aliquam facere solucionem. Ut autem hec vendicio necnon resignacio robur habeat perpetue firmitatis, de nostra certa sciencia litteras presentes sigillo nostre civitatis maioris iusimus communire. Datum in Costen feria quarta proxima post festum Pasce sub anno a Nativitate Domini millesimo quadrigentesimo trecesimo sexto, presentibus ibidem testibus quibus supra et cetera.

Dokument Nr 1401

Oficjał gnieźnieński przysądza dziesięciny z Czarnotula kościołowi parafialnemu w Mogilnie.

Or.: Bydgoszcz, WAP, Klasztor Mogilno dok. 19. Pergamin 498 x 349 + 25 mm, dziury i plamy rdzy na złożeniach. Nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. Z. N. jak Not. nr 403. Na odwrocie sygnatury: W 12, S 3 (XVIII w.), liczne streszczenia.

//^aIn nomine Domini amen. Nos// Benedictus de Modla canonicus et vicarius in spiritualibus reverendissimi in Cristo patris et domini, domini Alberti Dei gracia sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopi et primatis ac officialis / generalis¹ universis et singulis, ad quos presentes nostre littere sentencie diffinitive pervenerint, volumus fore notum, quomodo pridem venerabilis vir, dominus Petrus abbas monasterii Moghilnensis ordinis (sancti Benedicti^b)² honorabilisque et religiosus dominus Stephanus / monasterii eiusdem rector parrochialis ecclesie ibidem in Moghilno Gneznensis diocesis³ citato coram nobis nobili domino Theodorico herede in Czarnothil dicte Gneznensis diocesis⁴ per nostras citacionis literas ad terminum peremptorium et competentem per circumspectum magistrum / Albertum Romanum de Gnezna⁵ procuratorem ipsorum legittimum, prout de ipsius procuracionis mandato ex actis presentis cause nobis est facta plena fides legitimis documentis, suum convencionalem in eodem termino veniente produxerunt libellum, petentes per dictum magistrum Albertum Romanum suum procuratorem ipsum admitti sibique responderi ac litem contestari super eodem. Cuius libelli tenor sequitur et est talis:
Coram vobis venerabili viro, domino Benedicto de Modla canonico et officiali Gneznensi procurator et nomine procuratorio venerabilis viri, domini Petri abbatis Moghilnensis contra et adversus nobilem Theodoricum heredem in Czarnothil et contra quamqumque aliam personam, pro ipso in iudicio legittime intervenientem, gravi cum querela proponit et dicit, quod licet decima manipularis et campestris omnium et singulorum frumentorum diversi grani seu seminis post omnes et singulos agros et araturas omnium et singulorum kmethonum de villa Czarnothil pertinuisset et spectasset ad ecclesiam Sancti Jacobi parrochialem in Moghilno a temporibus legitime prescriptis racione erecionis, dotacionis et fundi, et ex prescripcione legitima prescripta, prout et nunc pertinet et spectat ad prefatum dominum abbatem et eius conventum ex vi incorporacionis dicte ecclesie Sancti Jacobi eidem monasterio Moghilnensi facte fruuntque nonnulli predecessores moderni rectoris nomine dicte ecclesie Sancti Jacobi in possesione dicte decime actuali et reali vel quasi, colligendo, levando et in usus proprios convertendo, prout et nunc sunt, salvo impedimento, de quo infra. Tamen nobilis Stanislaus pater dicti Theodorici, condam heres in Czarnothil⁶, deposito Blasio scolteto⁷ de tribus mansis et uno kmethone de quarto manso, eosdem agros pro se et suis usibus excolebat, adhuc agens in humanis, a decem citra vel ultra annis decimam de eisdem quatuor mansis, de quibus prius solvebatur, plebano in Moghilno minime dabat predictusque dominus Theodoricus succedens in vicium et bona dicti Stanislai sui patris, deposito Martino Dubal⁷ de uno manso quinto, excolendo eosdem quinque mansos decimam valoris quolibet anno quinque marcarum a decem citra vel ultra annis plebano dicte ecclesie Sancti Jacobi parrochialis solvere recusavit et contradixit, et hucusque recusat et contradicit ipsi domino abbati et suo conventui ex vi incorporacionis dicte ecclesie Sancti Jacobi dicto monasterio Moghilnensi anime sue in detrimentum ipsiusque domini abbatis et sui conventus preiudicium et dispendium nonmodicum gravamen et scandalum plurimorum. Petit igitur dictus procurator nomine, quo supra, procuratorio per vos venerabilem virum, dominum Benedictum [canonicum et] officialem Gneznensem vestram sentenciam diffinitivam pronunciari, decerni et declarari decimam manipularem et campestrem diversi grani seu seminis omnium et singulorum frumentorum post omnes et singulos agros et araturas omnium et singulorum kmethonum et scolteti in villa Czarnothil Gneznensis diocesis a temporibus legittime prescriptis ad ecclesiam parochialem Sancti Jacobi in Moghilno et ad rectores ipsius racione ereccionis, dotacionis et fundacionis et ex prescripcione legitime prescripta pertinuisse et spectasse et ad prefatum dominum Stephanum plebanum modernum pertinere et spectare ac ad ipsum dominum abbatem et suum conventum ex vi incorporacionis dicte ecclesie Sancti Jacobi cum fructibus ipsius monasterio suo in Moghilno ipso iure predecessoresque nonnulli prefati domini Stephani dicte ecclesie Sancti Jacobi, in quasi possessione iuris percipiendi pacifica et quieta, actuali et reali eiusdem decime tollendo, levando et in usus proprios convertendo extitisse ac ipsum dominum Stephanum modernum a tempore institucionis dicte ecclesie fuisse et nunc esse simul cum ipso domino abbate et suo conventu ex vi incorporacionis monasterio ecclesie predicte Sancti Jacobi, salvo impedimento, quinque mansorum, prout supra, dictumque nobilem Theodoricum, nescitur qua intencione aut quo spiritu ductum, animo, ut presumitur, iniuriandi et dampnificandi prefatum dominum Stephanum^c et suam ecclesiam ac ipsum dominum abbatem cum suo conventu, succedentem in bona paterna et in vicium sui patris excolendo et exarando dictos quinque mansos a decem citra vel ultra annis, de quibus prius decima solvebatur plebanis dicte ecclesie, eandem decimam a tempore deposicionis dictorum scolteti et kmethonum, valoris quolibet anno quinque marcarum, dicte ecclesie Sancti Jacobi et suo rectori ac ipsi domino abbati cum suo conventu ex vi incorporacionis dicte ecclesie, anime sue in detrimentum ipsorumque dominorum Stephani plebani et sue ecclesie et abbatis cum suo conventu ex vi incorporacionis preiudicium ac dispendium, et gravamen et scandalum plurimorum dare et solvere contra Deum et iusticiam recusasse et contradixisse et hucusque contradicere et recusare indebite et iniuste sibique talia facere non licuisse. Et ob hoc eundem nobilem Theodoricum ad dandam et solvendam decetero dictam decimam manipularem de dictis quinque mansis unacum perceptis a decem annis cum expensis in cansa legitime factis, prefatis dominis Stephano plebano nomine sue ecclesie et Petro abbati cum suo conventu ex vi incorporacionis predicte condempnandum fore et condempnari et ad solucionem cogi et compelli, et super ulterioribus occupacionibus et impedimentis eidem imponendum fore perpetuam silencium et imponi iusticia mediante vestrum benignum officium ad hoc humiliter implorando.
Ad quem tandem libellum circumspectus magister Paulus Apostolus de Lubanye⁸ procurator prefati nobilis domini Theodorici et nomine procuratorio eiusdem, prout eciam de sue procuracionis mandato nobis extitit facta plena fides legitimis documentis, in certo termino sibi ad id per nos statuto respondit, negando narrata, prout narrantur, petens petita fieri non^c debere animo litem contestandi, per prefatumque magistrum Albertum Romanum procuratorem prefatorum dominorum Petri abbatis et Stephani plebani in termino sibi per nos prefixo, articulis convencionalibus nomine partis sue datis iudicialiter et productis, per nosque admissis ad probandum nonnullisque testibus super eisdem inductis, coram nos receptis et examinatis ac aliis iuribus et munimentis coram nos productis et oblatis, necessariis dilacionibus observatis, prefato tandem nobili Theodorico per Paulum Pozar nostri consistorii Gneznensis iuratum nuncium⁹ coram nobis citato ad terminum competentem et relacione facta, in contumaciam ipsius nobilis non comparentis, ad prefati magistri Alberti Romani procuratoris predicti peticionem instantem in causa conclusimus, ad nostramque sentenciam diffinitivam ferendam processimus, quam ibidem tulimus et pronunciavimus ferimusque et pronunciamus huiusmodi sub tenore:
Cristi nomine invocato pro tribunali sedentes et solum Deum pre oculis habentes, per hanc nostram sentenciam diffinitivam, quam ferimus in hiis scriptis, pronunciamus, dicimus, decernimus et declaramus ecclesiam parrochialem et ipsius pro tempore rectores in Moghilno in possessione decime manipularis et campestris post tres mansos scoltecie in Czarnothil ac post unum mansum kmethonum per nobilem Stanislaum olim in Czarnothil, patrem nobilis Theodorici moderni heredis ibidem in Czarnothil et similiter post unum alium mansum kmethonum per ipsum nobilem Theodoricum depositos et suo allodio adiunctos fuisse et esse a temporibus legittime prescriptis ac eandem decimam ad ecclesiam parrochialem in Moghilno et ipsius rectores pro tempore pertinuisse et spectasse, et nunc pertinere et spectare prefatumque nobilem Stanislaum patrem ipsius Theodorici ac ipsum Theodoricum in vicium sui patris succedentem, ecclesiam predictam in Moghilno et ipsius rectores pro tempore dicta decima manipulari post tres scoltecie et duos kmethonum mansos spoliasse ac ipsam decimam solvere eidem contradixisse et recusasse ipsamque decimam pro se levasse et in usus proprios convertisse et convertere ipsisque talia facere non licuisse nec licere. Et ob hoc discretum et religiosum fratrem Stephanum plebanum modernum in Moghilno et ipsius ecclesiam ad possessionem dicte decime manipularis post tres scoltecie et duos kmethonum mansos in Czarnothil depositos restituendam fore et restituimus ac eandem et ipsius possessionem prefato domino Stephano plebano et sue ecclesie in Moghilno adiudicandam fore et adiudicamus ipsumque nobilem Theodoricum modernum heredem in Czarnothil in perceptis dicte decime manipularis post dictos quinque mansos a tempore occupacionis, videlicet a decem annis, prefato domino Stephano plebano condempnandum fore et condempnavimus ac ad solucionem cogi et compelli cogimusque et compellimus per presentes, silencium perpetuum dicto nobili Theodorico super occupacionibus ulterioribus et impedimentis imponentes, condempnantes nichilominus prefatum nobilem Theodoricum ipsi domino Stephano plebano in expensis in lite coram nos legitime factis, quarum taxacionem nobis imposterum reservamus.
Tandem ex post circumspectus Albertus Romanus nomine, quo supra, procuratorio coram nobis iudicialiter comparens, citato nobili Theodorico productaque citacione debite executa, peciit expensas taxari. Nos vero recepta declaracione in scriptis earundem moderacione, qua cum Deo potuimus, leviori previa, easdem expensas ad tres marcas taxavimus et taxamus per presentes. Demumque idem magister Albertus Romanus prefatorum Petri abbatis et Stephani plebani procurator legittimus et nomine procuratorio eorundem coram nobis iudicialiter comparens, predicta citacione debite executa, alias per nos contra prefatum dominum Theodoricum data et decreta, accusata contumacia ipsius non comparentis peciit percepta dicte decime per nos in contumaciam partis citate non comparentis taxare. Nos vero dictorum perceptorum per ipsorum domini Petri abbatis et Stephani plebani tunc ibidem coram nobis personaliter comparencium iuramentum per ipsos ad sacrosanctas scripturas ipsorum manibus tactas prestitum corporale declar[acione] habita et receptu a decem annis [ad] duas marcas moderacione previa, qua cum Deo potuimus, leviori, taxamus et [imponi]mus in Dei nomine in hiis scriptis.
Lecta, lata et in scriptis pronunciata est hec nostra sentencia diffinitiva per nos Benedictum canonicum [et] officialem prenominatum Gnezne in domo habitacionis nostre, Mercurii die oct[ava] mensis Aprilis anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo quinto, indicione tredecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, dom[ini Euge]nii divina providencia pape quarti anno quinto, hora terciarum et consistorii nostri, presentibus honorabilibus et circumspectis viris Mathia Coributhi vicario perpetuo ecclesie Gneznensis¹⁰, Alberto plebano in Gerwarthowo¹¹, Peregrino de Pampicze¹², Petro de Bnyn¹³ et Stanislao Gosdz procuratoribus causarum consistorii Gneznensis¹⁴, testibus circa premissa. Sed expense taxate anno, hora et loco prescriptis, Lune die quarta mensis Iulii, presentibus discretis Nicolao Passor plebano in Plomikowo Wladislaviensis diocesis¹⁵, Jacobo de Grandi presbitero graciali de Gnezna¹⁶ et Petro de Janczewo notario consistorii Gneznensis¹⁷, testibus circa premissa. Percepta vero taxata anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo sexto, indicione quarta decima, pontificatus prefati domini Eugenii pape anno sexto, Veneris die vicesima septima mensis Aprilis, hora et loco prescriptorum, presentibus Nicolao Zemsky plebano in Lekna¹⁸, Nicolao Koth¹⁹, Andrea Wineczsky notariis²⁰ et Andrea Cucla^d procuratore causarum consistorii Gneznensis²¹, testibus circa premissa. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes nostras sentencie diffinitive literas seu presens publicum instrumentum per Michaelem Andree de Domaslaw notarium nostrum et causarum coram nobis scribam²² infrascriptum scribi et publicari nostrique officialatus appensione sigilli iussimus communiri.
[Z. N.] ^e-f

Dokument Nr 1402

Bartosz Wezenborg z Gostynia kasztelan nakielski wraz z bratem swym niedzielnym Januszem nadają jatki i ustalają obowiązki rzeźników gostyńskich.

Or.: Kórnik, Bibl. Kórn., dyplom nr 180. Pergamin 215 x 130 + 15 mm. Pismo miejscami wyblakłe, dziury na złożeniach. Na paskach pergaminowych dwie miski pieczętne z drobnymi fragmentami pieczęci o średnicy około 23 mm w ciemnym wosku.

In nomine Domini amen. Omnia, que fiunt in tempore, ne simul cum tempore evanescant, / necessarium est, ut literarum munimine ratificentur. Nos ergo Barthossius Wyzemborg castellanus Naklensis / et heres in Gostin¹ unacum fratre meo Janussio, fratres indivisi², notum facimus omnibus et singulis, presentibus / quam futuris, quibus expedit universis, quia de mera et spontanea nostra voluntate et ad peticionem carnificum civitatis nostre Gostin pro maiorique melioracione ac confirmacione fraternitatis carnificum eiusdem civitatis nostri^a Gostin dedimus ac contulimus confirmandum et presentibus confirmamus perpetualiter et in eternum possidere et habere prefatis carnificibus civitatis nostri^a Gostin triginta maccella carnium, ita tamen nec ecclesiastica nec nostra plura nec pauciora fieri debent nec debebunt perpetualiter. De quibus vero triginta macellis carnium novem pertinebunt ad nos et ad nostros successores legittimos eviterne. Et magistri carnium cum suis sociis debent et tenentur de istis triginta macellis carnium de quolibet macello seorsum dare et solvere singulis annis de anno ad annum perpetuis temporibus quinque lapides sepi concussos alias tluczone ad festum sancti Martini Confessoris [11 XI] gloriosi. Sed istos lapides sepi concussos alias natloczone mundos a novem maccellis a quolibet maccello quinque lapides seorsum tales, ut dictum est, que ad nos et ad nostros decenter pertinent, nos et nostri successores debemus ac tenemur super fraternitate carnificum civitatis nostri^a respicere et ipsi nobis tenentur solvere. Item reservamus pro nobis benivole forum carnium in civitate nostra Gostin die sabbati et non alio die taliter, quod nullus audeat altero die vendere preter quam sabbato in domo sive extra domum quascunque carnes nec eciam pernas carnium non salsatas die fori vel alio die, excepto lardo. Sin autem receptus fuerit predictas vendendo carnes, hoc est quartalia seu porciones, altero die quam in foro benivoli, videlicet die sabbati, vel pernas non salsatas die fori, extunc damus et contulimus eisdem carnificibus omnimodam potestatem recipiendi prefatas carnes cum consensu nostro velut habetur consuetudo in Kalisch vel aliis civitatibus regalibus. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt appensa. Actum et datum feria sexta in crastino Invencionis Sancte Crucis anno Domini M^o quadringentesimo trecesimo sexto.

Dokument Nr 1403

Oficjał krakowski wzywa wszystkich zainteresowanych do zapoznania się z dokumentami klasztoru Św. Ducha w Kaliszu.

Kop.: Zob. pozycję następną. Dok. wydajemy wg Kop. 1; pozostałe różnią się tylko pisownią i niewielkimi odmiankami stylistycznymi.
Wyd.: ZDKDK II, nr 347.
Reg.: MRPS IV, suppl. nr 695.

Joannes de Elgot decretorum doctor, canonicus et officialis Cracouiensis¹ discretis viris vicariis et ebdomadariis ad catedralem, ad Omnes Sanctos, ad Sanctam Mariam in Cracouia et qui presentibus fuerint requisiti, salutem in Domino. In nostra personaliter constitutus presencia honorabilis et religiosus vir, frater Paulus procurator et nomine procuratorio Joannis magistri fratrumque tocius conventus domus hospitalis ordinis Sancti Spiritus in Cracovia² exposuit, quomodo nonnullae personae, tam spirituales, quam etiam seculares diversorum [k. 101] statuum, dignitatum et preeminenciarum monasterium ac domum pauperum hospitalis Sancti Spiritus extra muros Calissienses eiusdem ordinis Sancti Spiritus per illustres principes felicis recordacionis atque duces Regni Polonie dudum fundatum, errectum et dotatum, molestant ac impugnant et impugnare intendunt de privilegiorum fundacione huiusmodi pro eadem domo ipsis ignorantiam pretendentes. Quia tamen sic, ut allegavit, littere, privilegia et munimenta huiusmodi fundacionis propter viarum discrimina et infelices eventus de Cracovia versus Calisch originaliter ferri non possunt, ne in portatura lesuram susciperent aliqualem, ex qua predicti fratres ac domus eadem grave damnum suscipere posset, propter quod per^a predictum fratrem Paulum procuratorem prefatum debita cum instancia fuimus requisiti, ut sibi super hoc de remedio opportuno providere cittacionisque litteras in vim publici edicti contra et adversus omnes et singulas personas, tam spirituales, quam eciam seculares diversorum statuum, graduum, dignitatum, condicionum et preeminentiarum sua communiter et divisim interesse putantes ad videndum et audiendum huiusmodi litteras, privilegia et munimenta [k. 101v] per nos transsumi dare et decernere dignaremur. Nos igitur Joannes de Elgoth officialis memoratus, predicti fratris Pauli procuratoris requisicionem fore et esse iustam ac racioni consonam attendentes, vobis supradictis dominis executoribus et vestrum cuilibet sub excomunicacionis pena mandamus, quattenus omnes et singulos, tam suppremi, quam infimi status, spirituales et seculares, aliosque sua et communiter et divisim interesse putantes in eorum propriis personis, si ipsorum copias habere poteritis, alioquin in ecclesia predicta catedrali aliisque ecclesiis et locis publicis infra missarum solennia ex parte nostra publice alta et intelligibili voce, aut per affixionem valvarum, ne aliqualem ignoranciam habere pretendant, uno edicto pro tribus et peremptorie ad instanciam prefatorum Joannis magistri et fratrum ac tocius conventus monasterii Sancti Spiritus in Cracovia predicti cittetis, quos nos etiam tenore presentium sic cittamus, quattenus feria secunda proxima post festum sancti Floriani, que erit dies septima Maii mensis presentis, hora terciarum, compareant ad videndum [k. 102] et audiendum huiusmodi litteras, privilegia et munimenta pro parte dictorum fratrum transsumi et in publicam formam redigi, alias cur et quare id fieri non debeat, causas racionabiles allegari, certificantes nichilominus prefatos, quod sive in dicto termino comparuerint, sive non, nos cum parte presente ad ea, que iuris fuerint, in presenti causa, dante Domino, procedemus. Datum Cracouie quinta die mensis Maii anno millesimo quadringentesimo tricesimo sexto, nostro sub sigillo. Execucione facta litteram reddite sigillatam die annotata.

Dokument Nr 1404

Oficjał krakowski widymuje cztery dokumenty klasztoru Św. Ducha w Kaliszu.

Kop.: 1. Warszawa, AGAD, Metryka koronna, t. 59, k. 98-107. Wpis w transumpcie króla Zygmunta z daty: Kraków, 1 września 1539; 2. Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (księga formularzowa j. w., nr 1381), s. 426-432; 3. tamże, rkps 9176, s. 175-181 (wpisy w drugiej połowie XV w.). Kop. 2 i 3 niedokończone.
Wyd.: ZDKDK II, nr 348 (wg Kop. 1). Tu też wykaz pozostałych kopii.
Reg.: MRPS IV, suppl. nr 696 (wg Kop. 1).

Uw.:Dok. wydajemy wg Kop. 1; pozostałe różnią się tylko pisownią i odmiankami stylistycznymi.

In nomine Domini amen. Nos Joannes de Elgoth decretorum doctor, canonicus et officialis Cracouiensis generalis¹ significamus tenore presentium, quibus expedit universis, presens transsumptum sive exemplar inspecturis, quomodo coram nobis honorabilis ac religiosus frater Paulus ordinis Sancti Spiritus domus hospitalis in Cracouia honorabilium et religiosorum dominorum Joannis magistri tociusque conventus fratrum ordinis Sancti Spiritus domus hospitalis eiusdem in Cracouia² procurator, prout [k. 98v] de sue procuracionis mandato per instrumentum publicum manu et signo providi Stanislai Pauli de Oppol clerici Wratislauiensis diocesis, publici imperiali authoritate notarii³ subscriptum et consignatum facta est plena fides, personaliter comparens nobis ad iura reddenda, causas audiendas in loco nostro solito et consueto pro tribunali sedentibus, reproducta citacione tenoris infrascripti contra et adversus nonnullas personas, tam spirituales, quam eciam seculares, cuiuscunque gradus, status, dignitatis preeminencieque fuerint omnesque et singulos sua interesse putantes communiter et divisim, ab auditorio nostro ad instanciam prefati Joannis magistri tociusque conventus fratrum ordinis Sancti Spiritus domus hospitalis in Cracouia legittime emanata debiteque execucioni de mandato et voluntate nostris per nonnullos certos executores iuxta morem patrie demandata ad videndum et audiendum certa privilegia fundacionis, dotacionis et confirmacionis domus hospitalis Sancti Spiritus in Calisch per nos in publicam iustam formam redigi et transsumi, decerni aliaque in premissis necessaria [k. 99] disponi et ordinari, tenens et habens suis in manibus quasdam patentes litteras sive privilegia in pergameno scriptas, non rasas, non cancellatas, non abolitas nec in aliqua parte sui suspectas, sed omni prorsus vicio et suspicione carentes, unam videlicet assignacionis loci pro fundacione domus hospitalis Sancti Spiritus et pauperum recepcione extra portam civitatis Calissiensis serenissimi principis, domini Premizl Secundi Dei gracia ducis Polonie, eius sigillo rotunde figure, intra et extra de communi cera, in cordula sericea rubei coloris dependenti sigillatam, in cuius sigilli medio imago humana ad instar viri armati, hastam cum vexillo in dextra clipeumque triangularem pro armis, in cuius superficie leo ad rugiendum aptus, in sinistra manibus baiulans, ab eiusque dextra et sinistra manibus alia turres, in quarum cuiuslibet summitate ymago humana cum tuba admodum custodis sculpte apparebant, littere vero circumferenciales capitulares in hunc modum legi videbantur: "Sigillum Premislonis Dei gracia ducis Polonie"⁴, secundam videlicet confirmacionis privilegiorum donationis dicte [k. 99v] domus hospitalis Sancti Spiritus in Calisch serenissimi principis, domini Wladislai Dei gracia ducis maioris Regni Polonie, eius sigillo rotunde figure, intra et extra de comuni cera, in cordula sericea rubei coloris dependenti sigillatam, in cuius sigilli medio leo coronatus in dextra, aquila vero sine corona una ala extensa pedibusque et cauda ad volandum protensis in sinistra partibus, se dorsis invicem collidentes sculpte apparebant, littere vero circumferencialiter capitulares in hunc modum legi videbantur: "S(igillum)^a Wladislai Dei gracia ducis Cuyawie et Siradie etc."⁵, terciam vero confirmationis certi articuli inter libertates dicte domus hospitalis Sancti Spiritus in Calisch datas de piscatore apparentis serenissimi principis, domini Casimiri Dei gracia regis Polonie, sigillo ipsius vero rotunde figure, intra et extra de comuni cera, in cordula sericea rubei coloris subdependenti sigillatam, in cuius sigilli medio aquila coronata alis extensis, cauda et pedibus protensis sculpta apparebat, littere vero circumferentiales capitulares legi videbantur in hunc modum: "S(igillum)^a Casimiri [k. 100] Dei gratia regis Polonie"⁶, ipsas nobis in contumaciam cittatorum non comparentium nec aliquid racionabili allegantium facto, et realiter exhibuit et presentavit exponens, quomodo nonnulle persone nedum suppremi, immo et infimi gradus, sexus utriusque, spirituales et seculares, monasterium ac domum pauperum hospitalis Sancti Spiritus extra muros Calissienses eiusdem ordinis libertatesque ac iura eidem monasterio per prefatos illustres principes appropriatos impugnare, violare et infringere nituntur et intendunt. Unde, quia sic, ut allegavit, ad obviandum insultibus huiusmodi monasterium Sancti Spiritus domus hospitalis in Calisch infringere, perturbare et molestare volentibus, eedem littere et privilegiorum ad longinqua loca propter viarum discrimina et infelices eventus earundem originaliter de civitate Cracouiensi, ubi nunc tanquam in loco securo extant reposite, ferri et portari non possunt, ne in se ipsis ex frequenti motu itineris lesuram susciperent aliqualem, ex qua dictum monasterium et domus pauperum Sancti Spiritus in Calisch incommoda et inantea suscipere posset, propter quod per prefatum fratrem Paulum procuratorem [k. 100v] in^b predictum debita cum instancia sumus requisiti, quattenus easdem litteras, privilegia et earum quamlibet transsumi et in publicam instrumenti formam redigi cum apposicione decreti et nostri appensione sigilli et alias talibus modo et forma, quod eis in iudicio et extra, ubi opus foret, tanquam veris originalibus plena et integra indubitataque fides adhibere posset et valeat, disponeremus et disponi mandaremus et decerneremus. Quarumquidem litterarum tenor de verbo ad verbum et primo cittacionis, de qua supra fit mentio, sequitur et est talis:
[następuje mandat z 5 maja 1436 - zob. pozycje poprzednią].
[k. 102] Sequitur tenor privilegii ducis Secundi Premisles:
[następuje dok. księcia Przemysła II z daty: Kalisz, 31 grudnia 1283 - KDW I nr 530].
[k. 102v] Sequitur tenor privilegii Wladislai regis Polonie:
[następuje dok. księcia Władysława Łokietka z daty: Kalisz, 30 grudnia 1299 - KDW II nr 828].
[k. 104v] Sequitur tenor privilegii regis Casimiri:
[następuje dok. króla Kazimierza Wielkiego z daty: Kalisz, 29 marca 1350 - KDW III nr 1294].
[k. 105v] Nos igitur Joannes de Elgoth decretorum doctor, canonicus et officialis memoratus, peticioni dicti fratris Pauli ordinis Sancti Spiritus, procuratoris predicti, utpote iuri et racioni consone annuentes attendentesque, quod iusta petentibus non est denegandus assensus, dictis litteris nobis sic, ut premittitur, exhibitis et presentatis ac se receptis ipsisque visis et diligenter inspectis, ipsas in nomine Domini presentibus scriptis transsumpsimus et transsumimus ac per notarium imperiali auctoritate publicum infrascriptum transsumi et in presentis instrumenti publici formam de verbo ad verbum, nihil ad[k. 106]dendo vel minnendo, quod facti mutaret substanciam aut variaret intellectum, redigi et exemplari et alias talibus modo et forma disponere, quod eis in iudicio et extra, ubi opus foret, ac si originales apparerent et ostenderentur, plena et indubia fides adhiberi posset et valeret, decretum nostrum et auctoritatem eisdem apponendo disponere decrevimus et mandavimus. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes nostras litteras sive presens publicum instrumentum huiusmodi transsumptum, in se continentes sive continens, exinde fieri et per notarium imperiali auctoritate publicum nostrumque et facti huiusmodi coram nobis scribam infrascriptum scribi, publicari et exemplari mandavimus nostrique appensione sigilli iussimus communiri. Actum et datum in domo habitacionis nostre in civitate Cracouiensi sitta, sub anno nativitatis Domini millesimo quadringentesimo tricesimo sexto, indicione quarta decima, pontificatus sanctissimi in Cristo patris et domini nostri, domini Eugenii divina providentia pape quarti anno ipsius sexto, die vero Lune septima mensis Maii, presentibus ibidem venerabili et circumspec[k. 106v]tis^c viris, dominis Petro Schustowski preposito Sancti Floriani extra muros Cracouienses⁷, Laurencio de Rosprza⁸, Henrico Petri de Strebcze⁹, Stanislao Pauli de Opol³, clericis Gnesnensis, Cracouiensis et Wratislauiensis diocesium, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.
Et ego Nicolaus Stanislai de Kielkobicze^d clericus Cracouiensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius necnon coram prefato venerabili viro, domino Joanne de Elgoth decretorum doctore, canonico et officiali Cracouiensi causarum et facti huiusmodi scriba¹⁰, quia dictorum privilegiorum exhibicioni, recepcioni, eventuum allegacioni, transsumpti presentis peticioni et eius decreto aliisque omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenotatis testibus presens interfui eaque omnia et singula premissa sic fieri vidi et audivi, ideo presentes litteras sive presens publicum instrumentum huiusmodi transsumptum in se continentes sive continens per alium fideliter ingrossatum procuravi meque hinc manu propria subscribens exinde confeci et in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis [k. 107] unacum appensione sigilli prenarrati domini Joannis officialis et de ipsius mandato speciali consignando communivi, rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum.

Dokument Nr 1405

Oficjał poznański rozstrzyga spór o czynsz z Więckowic pomiędzy klasztorem dominikanów w Poznaniu a Wielborią wdową po Wojciechu z Więckowic i publikuje dokument tego ostatniego.

Or.: Poznań, AAP, D. perg. 28 (dawniej: Poznań - Dominikanie A 1). Pergamin 495 x 277 + 66 mm. Na pasku pergaminowym resztki pieczęci wystawcy w czerwonym wosku, w skórzanym woreczku. Z. N. jak Not. nr 158. Na odwrocie streszczenia z XV-XVIII w.

In nomine Domini amen. Nos Jacobus de Grandi canonicus ac vicarius in spiritualibus et officialis reverendi in Christo patris et domini, domini Stanislai Dei gracia episcopi Poznaniensis generalis¹ notum facimus, quibus expedit universis, presentes / nostras literas sive presens publicum instrumentum inspecturis, tam presentibus, quam futuris, quomodo orta inter religiosos viros, fratres Dobeslaum priorem et suum conventum monasterii Sancti Dominici fratrum predicatorum in Poznania² ex / una et nobilem dominam Weliboriam relictam bone memorie Alberti heredis in villa Magna Wanczkowicze Poznaniensis diocesis³ de et super duabus marcis annui census latorum grossorum numeri Polonicalis, quadraginta / octo grossos in quamlibet marcam computando, singulis annis in festo beati Martini Confessoris [11 XI] de duobus mansis agrorum de dicta villa Wanczkowicze, dictis priori et conventui prefati monasterii Sancti Dominici per possessores sive heredes dicte ville persolvendis ab altera partibus et mota fuisset materia questionis, tandem in certo termino per nos assignato, circumspectus magister Albertus de Brest procurator legittimus dictorum prioris et conventus⁴, de cuius procuracionis mandato nobis apud acta causarum consistorii nostri extitit plena facta fides, oblato citatorio ab auditorio nostro emanato et debite execucioni demandato, presente prefata domina Weliboria verbali proposicione facta super dictis duabus marcis annui census per bone memorie Albertum maritum suum heredem in dicta villa Magna Vanczkowicze ipsis priori et conventui testamentaliter donatis et legatis per ipsum dominum Albertum. Cuiusquidem litere donacionis et legacionis tenor sequitur de verbo ad verbum et est talis:
[następuje dok. Wojciecha z Więckowic z daty: Poznań, 12 czerwca 1431 - KDW IX nr 1267].
Cuiusquidem litere magister Stanislaus Stadnik procurator legittimus prefate domine Weliborie⁵, de cuius procuracionis mandato similiter per acta cause presentis nobis extitit plena facta fides, peciit copiam et terminum ad excipiendum et impungnandum ipsam literam sibi^a petivit assignari, quem nos assignavimus iuxta petita. Quoquidem termino sic per nos assignato adveniente, prefatus magister Stanislaus nomine procuratorio dicte domine Weliborie produxit excepciones et causas in scriptis et literam dotalicii sibi pro dote occasione nupciarum per dictum Albertum heredem in dicta villa Magna Wanczkowicze donatam sigilloque strennui militis domini Sandiuogii de Ostrorog palatini Poznaniensis et tunc capitanei Maioris Polonie generalis⁶ sigillatam, petens dictas excepciones et causas admitti ac literam dotalicii in suo robore conservari. Ex adverso prefatus magister Albertus Brest procurator prioris et conventus peciit tam dictarum excepcionum, quam litere dotalicii copias et terminum ad replicandum contra dictas replicaciones et causas, et ad excipiendum contra dictam literam dotalicii assignari, quem sibi assignavimus iuxta petita. Adveniente quoque dicto termino sic, ut premittitur, per nos assignato et dictis procuratoribus hincinde duplicantibus et diversas questiones facientibus, in uno termino inferius annotato, visis et diligenter inspectis ac equa lance libratis dictarum parcium iuribus, allegacionibus, munimentis et productis dictis procuratoribus citatis comparentibus et petentibus ad nostre sentencie diffinitive conclusionem prius premissa, quam tunc tulimus in scriptis, processimus et pronuncciavimus in hunc modum: interloquendo pronuncciamus, dicimus et declaramus literam donacionis super censu duarum marcarum annui census per bone memorie nobilem Albertum maritum nobilis domine Welborie relictam^b prefati nobilis in hereditate Wanczkowo priori et conventui monasterii Sancti Dominici ordinis predicatorum in Poznania factas et donatas testamentaliter, prefatam dominam Welboriam ad tempus vite sue vel quousque ad vota secunda nupcii convolaverit, in suo dotalicio absque census solucione dictarum duarum marcarum conservantes, reservantes nichilominus prefatis priori et conventui omnimodam potestatem possessionis dictarum duarum marcarum annui census super dicta hereditate Wanczkowicze, super heredibus iure hereditario succedentibus, presenti nostra interlocutoria mediante, salvo iure addendi, minuendi, corrigendi etc. Lecta, lata et in scriptis pronuncciata est hec nostra sentencia die Lune XVIII mensis Iunii, hora audiencie consueta. Super quibus omnibus et singulis premissis prefatus magister Albertus Brest procurator religiosorum prioris tociusque conventus Sancti Dominici fratrum predicatorum in civitate Poznaniensi regraciatus est de iusticia et petivit parti sue desuper fieri publica instrumenta, magister vero Stanislaus Stadnik procurator nobilis Wyeliborie similiter regraciatus est de iusticia. Quequidem nostra diffinitiva sentencia nulla appellacione suspensa in rem transivit iudicatam. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum presentes nostras literas diffinitive sentencie per notarium nostrum et causarum scribam coram nobis infrascriptum scribi et publicari nostrique officialatus sigilli appensione fecimus communiri. Acta sunt hec sub anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo sexto, indicione quartadecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Eugenii divina providencia pape quarti anno ipsius sexto et in domo habitacionis nostre penes ipsam ecclesiam cathedralem Poznaniensem sita, presentibus ibidem honorabilibus et discretis viris, dominis Bartholomeo in Obyezerze⁷, Paulo in Crziwin⁸, Paulo in Zayanczkowo⁹, Nicolao in Tharnowo plebanis¹⁰, Stanislao Ranczka presbitero graciali in Poznania¹¹, Johanne in Brodnicza¹² et Michaele de Crobya vicariis Poznaniensis diocesis¹³, testibus circa premissa.
[Z. N.]^c-d.

Dokument Nr 1406

Król Władysław III poleca staroście generalnemu Wielkopolski uwolnić wszystkie zajęte dobra i rzeczy synów Andrzeja Ciołka.

Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania I/1 (Księga radziecka pozn. z lat 1398-1444), k. 95 (s. 188). Wpis 6 października 1438 (wg Or.).
Wyd.: ARP I nr 131 (z błędnie odczytaną datą roczną: 1433, co dało rozwiązanie: 18 czerwca 1433).

Uw.:W tej samej sprawie zob. list tegoż z 6 października 1436, niżej, nr 1411.

^a-b1.
Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc. Magnifice, sincere nobis sincere dilecte! Dum alias cum tua sinceritate cete(ri)sque potioribus Regni consiliariis circa festum sancti Stanislai [8 V] proxime p(r)eteriti pro convencione servata fuissemus congregati², adeant et filius spectabilis viri et militis nostri Andree Czolek de Zelechowo olim capitanei Maioris Polonie generalis³ exponendo, quomodo certe res sibi et suis fratribus per ipsorum progenitorem derelicte per creditores arrestate fuissent. Visum fuit eatenus omnibus sic congregatis, quatenus pro ipsorum rerum exarresto, ut hoc ipsum ius terrestre petit et requirit, per expressum fuisset per nos attemptatum et commissum per literas speciales, quas tua nobilitas licet habuit, ut audivimus, execucionem minime demandat. Ne eatenus preiudicium predictis pueris fieri videatur, qui et ipsis iuribus incorporati reputantur, requirimus ipsam tuam nobilitatem, quatenus efficias, ut bona ipsorum et res, quecumque sic per quascumque personas arrestate exarrestantur iuxta literas in eadem convencione emanatas, etsi qui creditores pretendant iniuriam, ab eisdem iusticiam in eorum districtibus requirant et habebunt expeditam. Datum Cracouie feria quinta ante festum sancti Johannis Baptiste anno Domini M^o CCCCXXX VI^o4.
Ad relacionem magnifici Nicolai de Michalowo castellani Crac(ouiensis)⁵.

Dokument Nr 1407

Arcybiskup gnieźnieński zatwierdza statuty klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie.

Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. 75. Pergamin 717 x 468 mm, zakładka obcięta, poprzecierany i przedarty na złożeniu. Nacięcie po pasku do przywieszenia pieczęci. Na odwrocie obszerna inskrypcja o potwierdzeniu postanowień dokumentu, dokonanym podczas wizytacji klasztoru przez arcybiskupa gnieźn. Zbigniewa Oleśnickiego dnia 2 marca 1483. Z. N.: Na jednym stopniu litera P. Sygnatura: Scrinio 3 R (XVIII w.).

//^aIn nomine Domini amen. A//d perpetuam rei memoriam. Et si gesta humana pro comodo temporali cum tempore perituro tanto solicitudinis studio ordinantur, ut in futurum illibata perseverent, / quanto magis ea necesse est, posterorum noticie comendare, per que animabus in eternum victuris fructus speratur salubrior provenire. Proinde nos Albertus Dei gracia sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopus et primas, ad universorum, tam presencium, quam futurorum, quorum interest, noticiam / deducimus per hec scripta, quomodo, cum ad monasterium Tremeschnensem canonicorum regularium ordinis beati Augustini nostre diocesis causa visitacionis exercende descendissemus et ibidem officium visitacionis huiusmodi, prout ad nos pertinuit, exequentes, de statu monasterii et observancia regulari, / tam in capite, quam in membris, diligentem inquisicionem faceremus, venerabilis et religiosi fratres Peregrinus prepositus¹, Martinus prior² ceterique fratres de conventu predicti monasterii Tremeschnensis, certas literas tenoris infrascripti, quasdam constituciones et ordinaciones per ipsos capitulariter congregatos pro statu dicti monasterii et reformacione personarum ipsius conclusas et conceptas in se continentes coram nobis exhibuerunt, petentes ipsas per nos ratificari, aprobari et confirmari in omnibus suis clausulis, articulis atque punctis. Quarumquidem constitucionum tenor sequitur et est talis:
[następuje dok. prepozyta trzemeszeńskiego Peregryna z daty: Trzemeszno, 21 stycznia 1436 - wyżej, nr 1395].
Nos igitur Albertus archiepiscopus et primas prefatus, visis et intellectis omnibus et singulis constitucionibus et ordinacionibus predictis in suprascriptis literis contentis et descriptis ipsisque per nos unacum nonnullis venerabilibus fratribus nostris de capitulo Gneznensi ac certis doctoribus et magistris aliisque iurisperitis, nobiscum in huiusmodi visitacionis officio agentibus, diligenter recensitis, constituciones suprascriptas tamquam racionabiles et pro statu regulari dicti monasterii utiles caritatisque et pacis, dulcedinis nutritivas in omnibus suis articulis, punctis, clausulis et sentenciis auctoritate nostra ordinaria approbavimus, ratificavimus et confirmavimus ac ex certa nostra sciencia approbamus, ratificamus et confirmamus in Dei nomine per presentes, decernentes eas robur obtinere perpetue firmitatis. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes nostras ratificacionis et confirmacionis literas scribi et per notarium publicum infrascriptum subscribi et publicari nostrique maioris sigilli appensione mandavimus communiri. Actum et datum in choro ecclesie monasterii Tremeschnensis predicti, die Iovis decima nona mensis Iulii anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo sexto, indicione quartadecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Eugenii divina providencia pape quarti anno sexto, hora quasi vesperorum, presentibus reverendo in Christo patre, fratre Johanne episcopo Naturiensi, suffraganeo nostro³ necnon venerabilibus et honorabilibus fratribus nostris Johanne decano⁴, Johanne cantore⁵, Johanne cancellario⁶, magistro Thoma de Strzampino decretorum doctore, canonico Gneznensibus⁷, Philipo decretorum doctore, custode Curzelowiensi⁸, Bodzantha canonico Lanciciensi⁹, magistro Hermanno in Chelm¹⁰ et Derslao de Graboschow parrochialium rectoribus ecclesiarum¹¹ nostre diocesis Gneznensis, testibus circa premissa.
[Z. N.] Et ego Petrus Jacobi de Radzimino clericus Plocensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius¹² et facti huiusmodi coram prefato reverendissimo in Christo patre et domino, domino Alberto sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopo et primate scriba, quia predictarum literarum exhibicioni, confirmacionis peticioni, confirmacioni et ratificacioni aliisque omnibus et singulis premissis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, ideo hoc presens publicum instrumentum dictas constituciones ipsarumque confirmacionem et ratificacionem in se continens, manu mea propria scriptum et subscriptum exinde conficiens, in hanc publicam formam redegi, signo et nomine meis solitis et consuetis unacum appensione sigilli maioris memorati reverendissimi in Christo patris, domini Alberti archiepiscopi et primatis consignavi, in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum.

Dokument Nr 1408

I. N. Testament mieszczanina kaliskiego Mikołaja Gałki.

Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 54-55.

Uw.:Elementy datacyjne dok. nie przystają do siebie. Z 1436 r. zgadza się tylko 6 rok pontyfikatu papieża Eugeniusza IV, indykcja 3 wypadała w tym pontyfikacie tylko na rok 1440, 11 sierpnia przypadało w 1436 r. na sobotę, nie na niedzielę.

In nomine Domini amen. Sub anno a nativitate eiusdem M^oCCCC^oXXXVI^o, indicione tercia, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Ewgenii divina providencia pape quarti anno sexto, die vero Solis Augusti XI mensis, in domo habitacionis circumspecti et providi Nicolai Galca civis in Calis, Gneznensis diocesis¹, in circulo et ex opposito institarum alias bankorum mercatorum sita, constitutus personaliter idem Nicolaus Galca, licet langwens corpore, mente tamen per omnia sanus et compos existens racionis, attendensque, nil prestancius censeatur, quam desideriorum celestium construere fundamenta et eternarum contemplacionum eaque sibi credita sive dispensanda in pios effundere usus, non seductus neque aliquo colore doli aut fraude nota circumventus, sed de sui animi bona deliberacione, LX marcas monete et numeri Regni Polonie, XLVIII grossos marcam in quamlibet computando, videlicet XV pro collegiata Sancte Marie, XV Sancti Nicolai et XV ad Sanctum Stanislaum in Kalis et XV Sancti Spiritus hospitale ante Kalis predictam, dedit et donacione [s. 55] irrevocabili inter vivos fieri consweta donavit super domus sue sorte predicta integra, plena et totali, dictas Sancte Marie ecclesiam et vicar(ios) in XV, Sancti Nicolai XV, Sancti Stanislai XV in Kalis et XV Sancti Spiritus ante Kalis, ecclesias in veros dominos exnu(n)c ponens et heredes. Cuiusquidem testamenti et sue predicte voluntatis ultime executores honorabiles dominos Albertum Galca², Johannem Kyndo³ et Petrum Bekel vicarios canonicales⁴ et altaristas in ipsa Sancte Marie collegiata ecclesia, absentes tanquam presentes, deputavit, posuit et nominavit, predictis Sancti Nicolai in Kalis et Sancti Spiritus ante Calis prepositis et eorum fratribus universitatique dictorum vicariorum Sanctiquoque Stanislai ac divis sancti Francisci minoribus fratribus se comittens et, ut pro eo in divinis agerent, memoriam salutarem attente supplicans et devote volensque ac dictos prepositos cum suis fratribus pro tempore existentibus et universitatem vicariorum fratresque conventuales Sancti Stanislai sepenom(in)atos obligans, ut post diem sui obitus pro sua suorumque progenitorum ac aliorum sui generis amicorum salute animarum, annis singulis aniversarium, puta vigilie cum missa pro defunctis cum solempnitate et vociferacione in qualibet ecclesiarum predictarum peragatur temporibus eviternis. Super quibus omnis et singulis premisssis dictus Nicolaus Galca a me notario publico infrascripto sibi necessaria instrumenta fieri et confici peciit et supplicavit. Acta sunt hec anno, indicione, pontificatus, mense, die, hora, loco, quibus supra.

Dokument Nr 1409

Prepozyt klasztoru kanoników regularnych w Trzemesznie nadaje rolę nad jeziorem wsi Lubiń Maciejowi z Wylatowa.

Or.: Gniezno, AAG, Dypl. Trzem. nr 76. Pergamin gruby, 356 x 198 mm, zakładka odcięta, plamy rdzy i drobne dziurki. Nacięcia po dwu paskach do przywieszenia dwu pieczęci. Na odwrocie: Scrinio 6 + N i informacje o treści (XV-XVIII w.).

//^aIn nomine Domini amen.// Quoniam mundus diversis casibus cottidie variatur, ideo cuncta agencia, ne simul labantur cum / perituro tempore, necesse est testimonio litterarum comprobari atque posterorum noticie transmitti. Quapropter nos Peregrinus / divina providencia prepositus monasterii Trzemeschnensis¹ notum facimus universis presentibus et futuris, istorum noticiam habituris, / quomodo capitulariter de unanimi et expresso consensu concanonicorum nostrorum, deliberantes cupientesque nostros perpetuos census augeri, partem agri nostri, qui sistit et iacet inter limites et wlgariter copcze ville monasterii Mogilnensis dicte Chelpscho² et inter nostrum^b lacum ville Lubyen³ in latitudinem, in longitudinem autem sumit inicium a lapidibus Szale⁴ et a luto, wlgariter male blothco, non recte ex opposito, sed tenendo per viam ad dextram manum versus lacum sicque protenditur usque ad torrentem Szydowka⁵ dividentem alterum agrum nostrum, cuius eciam medietatem torrentis, et nos alteram, habebit unacum pratis in finibus suorum agrorum sitis, vel in futurum parandis. Ita tamen, ut nullam iurisdicionem habeat lacus nostri et alte arundinis pro feno seccari non consweto. Hanc igitur partem agri nostri iam nominati et limitati vendidimus et vendimus pro duodecim marcis comunis monete circumspecto viro Mathie nostro civi fideli in Welathow, cognominato Szestrzenecz⁶ et suis posteris seu liberis, perpetuo possidendum cum nostra ac capituli nostri voluntate et consensu, alteri nostro homini de eodem nostro opido vel villa vendendum, aligenandum, donandum, comutandum, non tamen in eodem licebit sibi kmethonem vel ortulanos locare, sed per se vel per posteros colere. Ita tamen, quod quolibet anno ad festum sancti Martini [11 XI] de eodem agro et prato, vel pratis, pro censu et decima tenebitur solvere viginti grossos comunis monete. Iura autem, que nunc sunt et in posterum oriri poterint, pro dominio nostro reservamus. Et ut hec vendicio et nostre protestacionis recognicio rata et firma permanea(n)t, presens privilegium nostro appenso sigillo fecimus roborari. Datum et actum in Trzemeschna feria quarta in die Assumpcionis Marie sub anno Domini millesimo quadricentesimo tricesimo sexto, presentibus hiis testibus: domino et fratre Simone concanonico regulari⁷, fratre Nicolao converso, magistro coquine⁸, Nicolao de Pyąthek notario⁹, nobili Jacobo heredi de Czena¹⁰ et aliis quampluribus fidedignis etc.

Dokument Nr 1410

Wierzbięta wójt obornicki nadaje grunty pod Obornikami kościołowi Św. Ducha tamże.

Kop.: Poznań, AAP, CP 15 (Liber beneficiorum dioec. Posn. z. XVI w.), k. 161v-162v.
Wyd.: Księga uposażenia diecezji poznańskiej z roku 1510, Poznań 1950, s. 250-251 (wg Kop.).

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam sempiternam. Nam dum vivit litera, vivit ratio literae commissae, cuius assertio nutrit memoriam et labiles eius perpetuas mansiones. Proinde nos Wirzdiantha^a advocatus hereditarius Oborniczensis¹ significamus tenore praesentium, quibus expedit universis praesentibus et futuris, noticiam praesentium habituris, quomodo cupientes capellae nostrae Sancti Spiritus ante Oborniki fructus, redditus, census et adventiones^a universas amplificare et usus uberiores eiusdem capellae dilatare visaque diligentia et congrue regimine animarum necnon vita laudabili honestaque fama honorabilis viri, domini Andreae rectoris parochialis capellae² eiusdem damus, donamus, dotamus, resignamus et conscribimus eidem nostrae capellae, ut redditus amplificarentur domini Andreae iam dicti et eius successorum perpetue et aeviterne, agrum circa viam iacentem, quae via ducit in Gołaszyno³ in parte dextra, incipiens a paludineto, alias od smuga, quod paludinetum iacet non remote et quasi retro molendinum, quod Klonek nuncupatur⁴, usque ad granicies sive metas Goła[k. 162]szynenses, in alia autem parte ab eadem via, qua in Golaszyno tenditur, usque ad viam, quae ducit, seu qua tenditur in Maniewo⁵. In quoquidem agro, ut praemittitur, idem dominus Andreas rector iam dictae capellae Sancti Spiritus et sui successores potest et possunt hortos aedificare sibi, quot placuerit, et hominibus, qui sibi census solverent et darent annuatim, potest ipse et eius successores aeviternare^a et perpetue resignare munimine mei sigilli ac proprii concessiones ac literas super eosdem hortos roborare. Praesertim idem dominus praenominatus Andreas (pro se^b) et pro suis successoribus saltim ecclesiae iam dictae rectoribus potest hortum eligere sibi, qui placuerit, conservare et aedificare. Damus etiam et conscribimus ac resignamus eidem nostrae capellae et rectoribus eiusdem, quicunque fuerit, ad suorum censuum applicationem agrum iacentem circa Starawiesz⁶, in Golaszyno eundo, in parte dextra iuxta viam areis hortulanorum pro aedificandis, si quos ipsum et suos successores habere contingat, incipiens a villa iam dicta usque ad paludinetum, a quo horti habent ceptum, ad aliam vero partem in longitudine ad monticulum arenosum fere per duo stadia aut per tertium dimidium, similiter perpetue et aeviterne. Damus etiam eidem capellae nostrae ac rectoribus eiusdem margulam agri iacentem inter agros hospitalis ex una et Joannis Otharski⁷ ac aliorum vicinorum agrorum, partibus ex altera, reddituum similiter pro augmento eiusdem capellae rectorum perpetue et aeviterne. Haec enim data, commissa, elargita, resignata et conscripta, ut robur perpetuum obtineant et a nobis ac successoribus atque posteris nostris praesentibus et futuris rate et grate ac pacifice et firmiter serventur et teneantur, sigillum nostrum praesentibus iussimus subappendi [k. 162v] atque praesentem literam munimine nostri sigilli mandavimus roborare. Actum et datum in Oborniki die sabbato ipso die sancti Michaelis Archangeli sub anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo sexto etc.

Dokument Nr 1411

Król Władysław III nakazuje staroście generalnemu Wielkopolski uwolnić zajęte dobra i rzeczy synów Andrzeja Ciołka.

Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania I/1 (Księga radziecka pozn. 1398-1448), k. 95 (s. 188). Wpis 6 października 1438 (wg Or.?).

Uw.:W tejże sprawie zob. też wyżej, nr 1406.

^a-b1.
Wladislaus Dei gracia rex Polonie etc. Magnifice, sincere nobis dilecte! Iam iteratis vicibus de consilio nostrorum consiliariorum tibi commisimus, ut res et bona magnifici Andree Czolek olim capitanei Maioris Polonie nobis dilecti in civitate Poznaniensi arrestata exarrestare et pueris dicti magnifici Andree Czolek² restituere deberes tamquam orphanis, ex quo non subiacent arrestacioni, cum nullus possessionatus arrestacioni subiaceat, sed de bonis suis unicuique creditori respondere tenetur, tu autem, nescimus qua intencione, dictas res hucusque permisisti teneri in arrestu^c mandatorum nostrorum in derisum. Et ecce iterum ad querelas et ad proposicionem dictorum puerorum lamentabiles, de consilio prelatorum et baronum nostrorum nobiscum hic existencium conclusimus, ut dicta bona et res taliter arrestata dictis pueris, contradictione quavis non obstante, restitui debeant et exarrestari. Mandamus tibi igitur vicibus iteratis finaliter habere volentes, quatenus dicta bona et res exarrestare et libere dictis pueris restituere debeas. Quam primum tum presentibus fueris requisitus, excusacione quavis non obstante, alias oporteret nos providere de remedio tali, quod in posterum nostra mandata in maiori quam nunc pondere per te observentur. Datum Lancicie feria tercia proxima ante festum sancti Laurencii anno Domini millesimo CCCC^o XXXVI^o3. Ad relacionem magnifici Johannis de Coniczpole R(egni) P(olonie) c(ancellarii)⁴.

Dokument Nr 1412

Biskup poznański zatwierdza i publikuje statuty kolegiaty w Środzie.

Kop.: 1. Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa j. w., nr 1381), s. 332-334; 2. Tamże rkps 9176 (Księga j. w.), s. 267-270.

Nos Stanislaus Dei gracia episcopus Poznaniensis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo ad nostram accedentes presenciam honorabiles domini decanus et canonici ecclesie Sancte Marie collegiate Sredensis, nostre diocesis Poznaniensis², exposuerunt, qualiter dudum quedam statuta fraterna racionabilia collegii sui de unanimi consensu ipsorum pro regulacione vite, morum et status ipsorum, vestigiis aliarum ecclesiarum collegiatarum inherentes, nulli persone spirituali et seculari directe vel indirecte contraveniencia, fecerunt, ordinaverunt, laudaverunt^a et votis singulis approbaverunt approbataque et laudata per multorum^b decursus annorum inconccuse^c et inviolabiliter tenuerunt, habuerunt et observaverunt, que^d tunc coram nobis produxerunt, petentes nos cum debita instancia, quatenus auctoritate nostra ordinaria, prout ad officium nostrum pertinet pastorale, dicta statuta ipsorum racionabilia et nulli derogancia confirmari, auctorisari^e et approbari dignaremur. Nos itaque eorum peticionibus tamquam^f iustis iuri et racioni consonis favorabiliter annuentes, prius visis dictis statutis et constitucionibus predictorum canonicorum Sredensium et diligenter awscultatis^g et comperientes non nisi solam ex ipsis regularitatem^h fraternam et consuetudinemⁱ laudabilem emergeri nullique persone in omnibus punctis ipsorum derogare, tamquam^f bene et racionabiliter confecta, approbamus, confirmamus et ratificamus approbataque per nos et confirmata, universis et singulis prelatis et canonicis dicte ecclesie collegiate Sredensis nuncciamus^j, ne aliquis in premissis ignoranciam pretendere valeat quomodolibet in futurum aliqualem, sed ne forte quispiam dictorum canonicorum datus in sensum reprobum fortasse temeritate propria statutis^k et constitucionibus premissis nostra confirmacione non attenta velit contravenire vel ipsa impugnare seu in malum communitatis predicte machinari, addicimus penam auctoritate predicta ordinaria, videlicet quod quocienscumque^l et quandocumque aliquis ex dictis fratribus prelatus aut canonicus dicti collegii Sredensis temeritate propria et non ex levitate humana aliquo statuto predicto per nos sic, ut prefertur, confirmato contravenerit [s. 268] aut ipsum seu ipsa in toto vel in parte contempserit seu villipenderit^ł et de eo sufficienter coram capitulo probatum fuerit, tociens a voce capituli et loco ac refeccionibus cottidianis^m segregetur et omnino alieneturⁿ tamdiu, quousque^o condignam per capitulum sibi impositam penitenciam egerit. Quod si, quod absit, tam pertinax fuerit, quod noluerit^p se subicere^q correcioni et penitencie capituli predicti, extunc licitum sit dictis prelatis et canonicis dictum pertinacem fratrem per unius anni spacium a dictis quottidianis distribucionibus et voce in [s. 333] capitulo dicta nostra auctoritate suspendi. Et si in dicta pertinencia per unum annum permanserit, eo facto ipsum declaramus tenore presentium fuisse et esse per unum. Et ut ipsa nostra statutorum predictorum confirmacio semper robur perpetue firmitatis obtineat et nunquam^r valeat commutari^s quoquomodo, ipsa statuta presenti nostre confirmacioni fecimus inseri, quorum tenor de verbo ad verbum sequitur et est talis:
In primis statuimus et laudamus, quod secreta in capitulo nostro fieri consueta^t quispiam^u frater nostre comunitatis non audeat revelare alicui persone amicabili vel hostili sub pena periurii. Item statuimus, quod quilibet frater nostre comunitatis ad quamcumque devenerit^v dignitatem ecclesiasticam, iuxta posse suum teneatur promovere dictam nostre comunitatis fraternitatem. Item statuimus et hoc statutum strictissime servare volumus, quod nullus canonicus fraternitatis nostre audeat aliquem de fratribus nostris vel aliquos coniunctim aut^w divisim aliquo iure vexare seu quovismodo molestari pro suis iniuriis, nisi prius proposicione facta coram fratribus sibi de iusticia prestanda. Item statuimus donaciones in comune fratrum porrectas^x in omnibus punctis salvas, ratas atque gratas per omnia per quemlibet fratrem absque omni contradiccione plene et irrevocabiliter permaneri^y atque servari. Item volumus et statuimus, quod ordinacionibus et statutis in privilegio [s. 269] nostre comunitatis contentis in nullo aliquis fratrum ^z-audeat contravenire^-aa verbo vel facto per se vel quempiam^ab, sed pro rato et grato eas sit astrictus servare sub pena principali. Item statuimus, quod quilibet fratrum pro bono comunitatis requisitus ac deputatus tenetur omni occasione proculmota esse promptus^ac et paratus ad equitandum^ad stante sua sanitate et possibilitate ad hoc negocium. Item statuimus, ut nullus ab ecclesia se absentatus nec aliquis in minoribus constitutus ordinibus requirat cottidianas^ae distribuciones a fratribus presentibus, nisi favore speciali ad hoc eorum accedente. Item statuimus, ut quilibet canonicus non nisi infra divina superpiliciatus in ecclesiam introeat sub pena quatuor grossorum. Item statuimus, ne aliquis fratrum presumat se efferre in locacione et locucione^af in capitulo consiliorum, nisi secundum voces et quod singuli fratres iuxta senitum ipsorum in ecclesia, in stallo et in capitulo sedeant et stent nec alter [s. 334] alterius locum usurpare presumat. Item statuimus iuxta statuta provincialia, quod quilibet canonicus de novo recipiendus, antequam ei stallum et vox in capitulo assignetur, corporaliter prestet iuramentum, quod consilia capituli et secreta non audeat revelare ad eorum dampnum et preiudicium ac gravamen, et ipsa iura et consuetudines racionabiles ac constituciones per fratres approbatas bona fide servabit, et antequam ab eodem et quolibet recipiendo canonico prestitum fuerit huiusmodi iuramentum necnon stallum in choro^ag et vox in capitulo sibi assignetur, in fructibus prebende sue et in refectionibus quitquid percipere minime teneatur.
Quequidem statuta premissa per nos sic, ut premittitur, approbata et confirmata in suis omnibus punctis et clausulis, nichilominus ad maioris^ah ecclesie predicte Sredensis^ai utilitatis incrementum addicionem ipsorum statutorum nobis in [s. 270] posterum reservamus. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes nostras confirmacionis et approbacionis litteras scribi nostrique appensione sigilli iussimus comuniri. Actum et datum in Czanszyn^aj3 feria secunda ipso die sancti Seueri Episcopi anno Domini ^ak-M^o CCCC XXXVI^o-a1, presentibus venerabili^ał et discretis viris, dominis Nicolao Czotczani^am canonico Poznaniensi et curie nostre cancellario⁴, Nicolao Nicolai^an de Swetothy^ao5 et Stanislao Viti de Cleczssko notariis⁶, testibus circa premissa etc^an.

Dokument Nr 1413

Władze miasta Kalisza zaświadczają, że sprzedały czynsz mansjonarzowi w kolegiacie NMPanny w Kaliszu, bakałarzowi Piotrowi Bąkowi, zgodnie z testamentem Piechny wdowy po mieszczaninie kaliskim Pieczu.

Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 136-137, w transumpcie arcybiskupa gnieźn. Wincentego Kota z Dębna z daty: Opatówek, 3 lutego 1440 - zob. niżej, nr 1494.

Nos consules civitatis Calisiensis Henricus Kothlinsky prothoconsul¹, Mathias Maczuda², Janussius Keseling rasor³, Albertus pellifex⁴, Paulus Erasmi⁵ et Sandziuogius Golczewsky⁶, recognoscimus vigore presencium, quibus expedit universis, harum noticiam habituris, quomodo ex consensu et voluntate unanimi dominorum seniorum consilii, N. advocati⁷, N. scabinorum magistrorumque omnium iuratorum arcitum quarumlibet machanicarum tociusque communitatis civitatis nostre predicte Calisiensis utilitate swadente, vendidimus tenoreque presencium vendimus octo marcas annui census, monete communis, insto vendicionis et empcionis titulo, precedente modo reempcionis, dum tante fuerimus facultatis, in et super cameris institarum in circulo nostre civitatis sitis et locatis, solvendas atque dandas annis singulis ad quelibet Quatuor Tempora anni tres fertones scientifico domino Petro Bank arcium liberalium baccalario, mansionario ecclesie collegiate Sancte Marie Virginis in Calisch⁸ et unam sexagenam dominis, communitati vicariorum ecclesie predicte similiter ad quelibet Quatuor Tempora anni singulis annis testamenti honeste domine Pyechne consortis Pyeczonis vicini nostri⁹, pro fundacione et errecc(i)one vicarie in eclesia Beate Virginis predicta, ipsi domino Petro Bank predicto et suis successoribus vicariis vicarie predicte de anno in annum tamdiu, quousque reemende ipsius octo marcas census predicti consimilibus centum marcis, videlicet quinquaginta marcis latorum grossorum et quinquaginta marcis monete communis in Regno currentis habuerimus [s. 137] facultatem. Racione cuius eciam sexagene per dominos vicarios de eodem testamento recipiende ad singula Quatuor Tempora, ut prefertur, dominis^a Petrus Bank vicarius novellus nomine sue vicarie tali modo fundate cum comunitate dominorum vicariorum prescriptorum de omnibus censibus, redditibus, testamentis, oblacionibus attributis et attribuendis, quibuscumque censeantur nominibus, capax et particeps erit cum suis eiusdem vicarie successoribus eviterne. In casu eciam, si dicte octo marce census predicti de iam dictis institarum cameris suppleri et solvi non poterint, saltim de mensa aliorum fructu(u)m et proventuum nostri consulatus suppleri et solvi tenebuntur. Si eciam non solverimus aut solvere neglexerimus, extunc domini vicarii predicti poterint nos licite censuris ecclesiasticis conpellere ad solvendum, ad que facienda nos submisimus libera voluntate. Que tamen centum marce monete et numeri premissorum, tali modo recepte, honestis viris Allexio Bank, Johanni Heide et Clementi Dwobisdorff civibus Wrati(slaui)ensibus¹⁰ redimendo decem marcas census latorum grossorum sunt solute, tali eciam condicione inter nos unito interiecta, ut dum ipsum censum VIII marcarum predictarum reemere voluerimus, extunc in spacio medii anni ipsis communitati dominorum vicariorum voluntatem nostram ad perquirendum alium censum equivalentem tenebimur significare. In cuius rei testimonium sigillum nostre civitatis maius ex certa nostra sciencia presentibus est appensum. Actum et datum in Calisch feria sexta post diem beati Martini proxima anno Domini M^o CCCC^o XXX^o sexto.

Dokument Nr 1414

Król Władysław III transumuje dokument sądu polubownego dla klasztoru cystersów w Obrze.

Kop.: Poznań, WAP, Klasztor Obra B 3, k. 214-216. Tytuł: Innovatio et approbatio concordiae ratione duorum tractuum in lacu Novo Cramscensi et aggeris.

In nomine Domini amen. Wladislaus Dei gratia rex Poloniae Lithwaniaeque princeps supremus et haeres Russiae etc. significamus tenore praesentium, quibus expedit universis, quomodo oblata nobis petitio pro parte religiosi Hermani abbatis de Obra¹ continebat, quatenus sibi litteras concordiae infrascriptas innovare et approbare dignaremur, quarum tenor de verbo ad verbum sequitur et est talis:
[następuje dok. Teodoryka opata klasztoru w Obrze, z daty: (Obra), 31 marca 1388 - KDW III nr 1874].
[s. 216] Cuius precibus inclinati ipsas innovamus, approbamus, decernentes robur obtinere suae^a firmitatis. Harum tenore^b litterarum quibus sigillum nostrum est appensum. Datum Cracouiae feria quarta ante sanctae Katharinae anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo sexto².

Dokument Nr 1415

Król Władysław III przekazuje miastu Poznaniowi cegielnię zamkową.

Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Poznania I 1897 (Kopiariusz miejski z XVI w.), k. 19v-20. Tytuł: Castrensis latericinii posessio civitati conceditur, quocies tamen vel regie maiestati vel castro necessitas postulaverit, libertas operandi reservatur. Eius originales literas vide signatas signo Y, numero 1.
Reg.: KDW V nr 590 (wg Kop.).

Wladislaus Dei gratia rex Polonie Lithwanieque princeps supremus et heres Russie significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quomodo in nostro et nostrorum consiliariorum constituti conspectu consules nostri Posnanienses humiliter suplicarunt, quatenus ipsis nostri eiusdem castri latricinium^a, quod nisi ipsi reformassent, per inadvertenciam nostrorum capitaneorum ruptum fuisset et destructum, demus pro possessione gratiose reformandum. Quorum peticionibus benigniter acclinati, ipsum latricinium^a dedimus, donavimus eisdem damusque et largimur praesentibus in posessionem graciose, ita quod ipsum restaurabunt, reparabunt et quocies nobis ac castro nostro expediat, libera erit laterum operacio pro ipsius nostri castri et aliorum aedificiorum necessitate. Harum quibus sigillum nostrum subappensum est testimonio literarum. Datum Cracouie feria sexta in die sancti Thome anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo sexto¹. Ad relacionem magnifici Joannis de Conyeczpolye Regni Polonie cancellarii².

Dokument Nr 1416

Oficjał gnieźnieński zaświadcza, że kanclerz poznański Mikołaj z Górki zapisał czynsz Michałowi altaryście w katedrze poznańskiej.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 61, k. 72-72v. Wpis 7 lutego 1483.

Uw.:O dacie zob. niżej, przypis 6.

In nomine Domini amen. Nos Benedictus de Modla canonicus et officialis per venerabilem virum, dominum Johannem de Brzostkowo cantorem et administratorem in spiritualibus et temporalibus sede vacante sancte eclesie Gneznensi specialiter constitutus¹, universis et singulis, quibus expedit, presenciam noticiam habituris, quomodo in nostra notariique subscripti ac testium infrascriptorum presencia constitutus personaliter venerabilis vir, dominus Nicolaus de Gorka cancellarius Poznaniensis et canonicus Gneznensis eclesiarum² sanus corpore et compos racionis, sua mera spontanea et libera voluntate, quatuor marcas annui census in villa Minori Jemyelno³ apud nobilem Stanislaum et suos filios, heredes ibidem alias emptas et coram magnifico viro, domino Sandiuogio de Ostrorog tunc capitaneo Maioris Polonie generali resignatas, prout in literis ipsius domini Sandiuogii capitanei desuper confectis lacius continetur et est expressum⁴, honorabili domino Michaeli altariste in eclesia cathedrali Poznaniensi⁵ et suis successoribus pro tempore dedit, legavit et ad tempora perpetua donavit, per ipsum dominum Michaelem altaristam et suos successores pro tempore habendas, levandas et possidendas iuxta literas prefati domini Sandiuogii de Ostrorog, ut premittitur, desuper confectas, transferens et transfundens ipse dominus Nicolaus cancellarius in prefatum dominum Michaelem altaristam et suos pro tempore successores omne ius, dominium et proprietatem, quod sibi, videlicet predicto domino cancellario et suis nepotibus in dictis quatuor marcis ex vi predicte resignacionis coram capitaneo et foro de eisdem factis competebat, nolens ipse dominus Nicolaus cancellarius decetero sibi aut suis nepotibus aliquid iuris, dominii et proprietatis preterquam prefato domino Michaeli altariste et suis successoribus quoquomodo reservari, petens attencius ipsas de quatuor marcis predictis per eum donacionem, dacionem et legacionem factas per nostrarum literarum munimina roborari. Cum autem votis racionabilibus, et precipue que salutem respiciunt animarum et per que cultus divinus adaugetur, semper sit intendendum, nos Benedictus canonicus et officialis memoratus huiusmodi donacionem, dacionem et legacionem predictas ratas, gratas habendas et eas tanquam racioni consonas admittendas, ipsas donacionem, dacionem et legacionem predictas approbamus et ratificamus presencium per tenorem, decernentes eas robur perpetue firmitatis obtinere. Actum et datum Gnezne in domo habitacionis nostre anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo septimo, indicione quindecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Eugenii divina providencia pape quarti anno sexto, Veneris die vicesima octava mensis Decembris⁶, hora quasi vesperorum, presentibus discretis et nobilibus viris Michaele de Domaslaw plebano in Szokolnyky, viccario perpetuo eclesie metropoliatne Gneznensis⁷, Johanne de Chorzepyno notario consistorii Gneznensis⁸, Alberto clerico advocati de Thalyschkowo⁹, Nicolao Sulinsky¹⁰, Alberto Worowsky¹¹, Johanne Schetlewsky¹² et Stanislao Swynka de Gruschczino¹³, testibus circa premissa. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes per Petrum notarium nostrum infrascriptum scribi et publicari nostrique officiolatus appensione sigilli mandavimus communiri.
[k. 72v] Et ego Petrus Nicolai de Janczewo clericus Gneznensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius¹⁴ et coram prefato venerabili viro, domino Benedicto canonico et officiali Gneznensi facti huiusmodi scriba, predictis donacioni, legacioni, dacioni, admissioni, ratificacioni et confirmacioni aliisque omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur, fierent et agerentur, unacum prenominatis testibus presens fui eaque omnia et singula premissa sic fieri vidi et audivi, presentes manu propria scriptis exinde conficiens, in hanc publicam redegi formam, signo et nomine meis solitis et consuetis unacum officiolatus appensione sigilli consignavi, in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum.

Dokument Nr 1417

Oficjał kamieński zaświadcza, że Niemierza z Sośna zobowiązał się opłacać czynsz na rzecz plebana w Sępólnie.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 32, k. 131v-132. Wpis (bez zakończenia, bez daty) 6 listopada 1452 w ekstrakcie z księgi konsystorza kamieńskiego wpisu dokonanego tam 10 marca 1447 do akt Wojciecha z Ujścia plebana w Cerkwicy Dużej, wikariusza arcybiskupa Wincentego Kota z Dębna i oficjała kamieńskiego.
Streszcz.: Kraków, Bibl. Jag., rkps 8057, k. 230 (wg Kop., w błędnym regeście, opatrzonym datą 10 marca 1447).

Uw.:Datę wystawienia dok. wyznaczają rządy Wojciecha Jastrzębca (którego oficjałem był wystawca) na arcybiskupstwie gnieźn.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Symon parrochialis ecclesie in Chelmcze [rector et vicarius in spiritualibus et domini Alberti Dei gracia sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopi et primatis in Naklensi et Pomeranie districtibus ac officialis Camenensis^a1] etc. petivitque sibi per nobilem Petrum de Wloszcziborze² censum pro legendis quatuor missis singulis septimanis, videlicet octo marcas quolibet anno perpetuis temporibus in dicta villa Wloszczyborze et in quolibet possessore eiusdem ville assignatum unacum aliis censibus a duobus annis sese immediate sequentibus retentis dari in effectu et solvi³. Et ibidem mox et incontinenti nobilis Nyemyerza heres de Soschno⁴ satisfaciendo predicto domino plebano pro censu ex vi privilegii seu instrumenti predicti sibi singulis annis absolvendi debiti et aliis censibus a duobus annis retentis, ut prefertur, presentavit domino plebano sedecem marcas Polonicales^b monete, numeri et pro soluto habuit. Post quarumquidem pecuniarum recepcionem et solucionem, ut premittitur, in effectu facta, constitutus personaliter ibidem nobilis Petrus de Wloszcziborze, tam suo, quam fratris sui germani Nicolai⁵ nominibus, petivit ex certis causis [k. 132] dictum censum octo marcarum in predicta villa Wloscziborze, ut prefertur, assignatum, in nobilem Nyemyerzam et in villam suam predictam Soschno wlgariter nuncupatam et in quemlibet possessorem eiusdem ville transponi transferrique totaliter et transfundi, et se fratremque suum Nicolaum ac eandem villam Wloszczyborze a solucione predicti census octo marcarum liberum dimitti et in effectu absolvi. Et ibidem prefatus nobilis Nyemyerza predictum censum octo marcarum in predicto privilegio seu instrumento publico contentum sponte in se et in dictam villam suam Soschno assumpsit promisitque bona et simplici fide prefato domino plebano et suis successoribus legittimis dictum censum octo marcarum singulis annis in festo sancti Martini [11 XI] solvere sub censuris ecclesiasticis, quibus se ibidem submisit et insuper petivit ipsos nobiles Petrum et Nicolaum et villam ipsorum Wlosczyborze a solucione dicti census absolvi, quos dominos et ipsorum villam eviterne absolvit, prefato domino Andrea plebano de Sampelborg consentiente⁶, presentibus discretis viris, dominis Petro plebano de Sypnewo⁷ et Laurencio rectore scole de Sampolburg⁸, testibus circa premissa [...^c]
[tu następowała nota Mikołaja syna Jana z Łobżenicy, kleryka diecezji gnieźn., notariusza publicznego cesarskiego autorytetu^a9].

Dokument Nr 1418

Władze miasta Poznania zaświadczają, że mieszczanin poznański Krzyżan zapisał czynsz Michałowi altaryście w kościele Św. Marii Magdaleny w Poznaniu.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 615 (wg Kopiariusza pozn. wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 155, zaginionego w 1945 r.).

1436. Coram officio consulari Posnaniensi Krzyżan civis Posnaniensis¹ mediam marcam annui census cum summa capitali⁶ marcarum discreto Michaeli altaristae in ecclesia divae Mariae Magdalenae² in et super domo sua in platea Vratislaviensi sita assecuravit.

Dokument Nr 1419

Oficjał poznański zaświadcza, że NN (z Sędzina) zapisał czynsz altaryście katedry poznańskiej.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 629 (wg Kopiariusza pozn. wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 329, zaginionego w 1945 r.).

1436. Inscriptio census 3 fertonum pro summa 7 1/2 marcarum super bonis Sędzino¹ altaristae altaris immediate suprascripti [sanctae Dorotheae²] coram Jacobo de Grandi canonico et officiali Posnaniensi³.

Dokument Nr 1420

Wymienieni sędziowie sądu wojewodzińskiego dla Żydów w Kaliszu zawiadamiają wojewodę kaliskiego Marcina ze Sławska o ugodzie pomiędzy Żydami Chadzinim i Kawianem.

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Gr. 19, k. 22. Wpis 12 kwietnia 1437.

Magnifico ac generoso viro, domino Martino de Slawsko pallatino Kalisiensi et tutori Maioris Polonie¹, Petrus Deszczynsky protunc vicepallatinus Kalisiensis², Abraham Rosusth de Psary protunc iudex ibidem³, Pallho^a4, Mychal Iudei de Kalis⁵, fidele servicium cum incrementis omnis boni. Recognoscimus tenore presencium, quomodo feria quarta proxima post festum beate Agnetis Virginis gloriose de anno Domini mi(llesim)o quadringentesimo XXX septimo, dum in Kalis apud Iudeos iudicantes presidebamus, ibi veniens Chadzyni alias Jordan filius Dauidi Iudei de Kalis⁶ non compulsus, non coactus nec aliquo modo devio seductus, quinymmo sanus mente pariter et corpore existens, et matura deliberacione prehabita, recognovit in facie iudicii, quia misit liberum Cauian Iudeum de Kalis fratrem suum consangvineum⁷ et suos proximiores de omni patrimonio et matrimonio ipsorum, de omnibus literis et munimentis, quecumque super pecunias inter se per terram Maioris Polonie mutuo habuntur in debitis et in aliis omnibus bonis, quocumque censeantur seu nominantur^b (nomine^c), de thezauro ac omnibus ipsorum bonis, quecumque inter se mutuo habuntur, ab hiis omnibus dictus Chadzyni alias Jordan filius Danidi Iudei abcessit imperpetuum et recessit. Nos vero audita prefati Chadzyni alias Jordan recognicione, eidem Cauie Iudeo sentenciamus et adiudicamus omniaprefata et prescripta eviterne possidere et imperpetuum retinere, ipsi vero dicto Chadzyni alias Jordan Iudeo silencium perpetuum impponetis de prefatis, super quo Cauian Iudeus iudicatum solvit. Actum et datum anno, die et loco, quibus supra, sigillo m(agnificencie) v(estre) subappenso⁸.

Dokument Nr 1421

Wymienieni plebani, sędziowie polubowni, zawiadamiają gnieźnieńskiego wikariusza kapitulnego Jana Brzostkowskiego, że rozsądzili spór pomiędzy panem Stanisławem a Maciejem klerykiem z Lisewa.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 18, k. 43. Wpis 18 marca 1437. Data wpisu określa też najbardziej prawdopodobną datę wystawienia dok. Tytuł: Lyssowo super oculo.

Venerabili in Christo patri, domino Johanni cantori et administratori sede vaccante eclesie Gneznensis, domino eracioso¹, Paulus de Skulsko², Marcus de Varzimowo³ et Gromislaus de Sedlimowo plebani⁴, vestre paternitatis oratores. Wenerabilis in Christo pater et domine, domine fautor graciose! Scire dignetur v(enerabilitas) vestra, quod inter dominum Stanislaum, presencium ostensorem⁵ et Mathiam de Listhowo⁶ talem fecimus concordiam, videlicet quod dominus Stanislaus predictus sub expensis et impensis ipsi Mathie clerico dispensacionem obtinere debet in Curia pape et expedire super oculi carencia, ut possit ad gradus sacerdocii promoveri. Et quando, dante Domino, de Curia venerit, idem dominus Stanislaus debet eidem Mathie solvere unam sexagenam pro expensis infra duos annos, videlicet medietatem sexagene infra unum et aliam medietatem sexagene infra alium annum. Et istam concordiam debet in actis consistorii officii reponere Gneznensis, et hoc sub penis excomunicacionis et viginti marcarum parti tenenti soluturas per partem non tenentem. Sed quia iam veniam coram nobis idem dominus Stanislaus fecit Mathie met septimus, ideo si necesse est, hoc inscribere comittimus voluntati vestre, hoc tamen ante omnia pronuncciamus, quod omnes rancores, disensiones, inimicicias, terminos iudiciales et quaslibet occasiones iniuriosas, que possent odia et displicencias generare, sopivimus, abolevimus et detersimus sentencia arbitrali. Et ad id tenendum se sponte submiserunt et stipulacione solemni unanimi firmaverunt. Datum in Schedlimowo⁴ feria quarta post dominicam Letare.

Dokument Nr 1422

Władze miasta Wschowy zaświadczają, że kuśnierz Hanusz sprzedał cechowi rzeźników grunt z szopą we Wschowie.

Or. niegdyś we Wschowie w zbiorach Verein für Erforschung und Pflege der Heimat, dziś nie znany. Pergamin ok. 190 x 100 mm, z dwoma nacięciami po pasku do przywieszenia pieczęci (wg Wyd.).
Wyd.: Grenzmärkische Heimatblätter, 5, 1929, z. 1, s. 180 (wg Or.), tam też wiadomości o wcześniejszych wydaniach.

Nickel Erler foit czur Frawenstad¹ ym namen Hannos Eckels² unnd wir nocheeschrebin scheppin doselbist, mit namen Niclos Crossen³, Niclos Kittel⁴, Jacobus Unrw, Nicolaus Steube, Petir Bedirman, Mertin Nail unnd Hannos Wayner, bekennen offintlich yn desem brife allen, dy yn sehen adir hören lesen, das vor uns yn gehegetin dinge gestandin hot der vorsichtige Hannos pellifex unnd hot ofgegebin, vorreicht unnd vorlanget eynen freyen houf mit eyner schewne, gelegin czwischen Petir Schirmers unnd Schultis des melczers hafen keigen der czigelschewne obir, dem handwerge unnd der gantczen samelunge der fleysscher yn unser stad Frawenstad, unnd gloubit sy den obgeschrebin houf czugewen also recht ist, der ym unnd seynem vorfarn och also vorreicht unnd vorlangit ist en den czuhabin, czubehalden, czuvorsetczen, czuvorkauwfen, unnd czuvorwandeln unnd an eren beqwemsten notcz czu wenden, unschedelich unser stad rechte. Czu bekentnis habin wir unser stad ingesegil an desen brif lossen hengen. Der gegebin ist am freitage noch methefaste noch Cristi gebort virczenhundirtiar dornoch yn dem sebinunnddreisigisten jare.

Dokument Nr 1423

Wymienieni uczestnicy poznańskiego sądu ziemskiego rozsądzają spór pomiędzy Ozjaszem z Głęboczka a kapitułą poznańską.

Or. nieznany. Spisany był na papierze, pieczętowany pieczęcią do pozwów.
Kop.: Kraków, Bibl. PAN, dok. nr 602, w or. potwierdzeniu sędziego pozn. Abrahama ze Zbąszynia z daty: Poznań, 11 marca 1438 - por. niżej, nr 1449.
Reg.: K. Dziwik, Katalog dokumentów pergaminowych Biblioteki Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, cz. III, Wrocław 1970, nr 506 (wg Kop.).

Magnificis dominis Abrahe de Dzbanschyn iudici¹, Petro Scora de Gay subiudici Poznaniensibus², Dobrogostius de Schamothuli Poznaniensis³, Petrus de Bnyn Gneznensis castelani⁴, Nicolaus de Sadowe burgrabius Poznaniensis⁵, Zacharias de Comorowo pallatini⁶, Franciscus de Vyasd iudicis⁷, Vincencius de Sborowo subiudicis⁸, Jaroslaus de Zaparczyno succamerarii⁹, Nicolaus de Sady vexilliferi locatenentes¹⁰, amiciciam cum desiderio omnis boni. Magnifici domini! Significamus vobis tenore presencium, quod cum feria quinta proxima post festum sancti Bartholomei Apostoli in terminis particularibus in claustro fratrum predicatorum ordinis sancti Dominici Poznanie sedentes iudicio regali presidebamus, ubi et vos domine iudex nobiscum presidebatis iudicantes anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo sexto [30 VIII 1436]¹¹, ibi veniens nobilis Ozyas de Glamboczecz¹² astitit terminum peremptorium super wenerabiles dominos Strzeszconem canonicum cum toto capitulo Poznaniensi¹³ de Lussowo¹⁴ et Cocoszczyno¹⁵ pro viginti marcis et alias, prout litera inscriptoria olim domini Mathie Chlapowsky canonici Poznaniensis dicit¹⁶, attingens se ad illum, qui sibi terminum assignavit. Et veniens Johannes ministerialis Poznaniensis¹⁷ coram iudicio recognovit, quod ipsos tribus et ultra ius quarta vicibus ad iudicium clamavit, ut venirent et nullus illorum venit et super hoc adiudicatum solvit et dedimus sibi ministerialem ad avizandum ipsos. Ceterum post hoc in terminis particularibus feria sexta proxima post festum sancti Michaelis Archangeli in claustro fratrum predicatorum ordinis sancti Dominici Poznanie celebratis anno Domini, pront supra etc. [5 X 1436]¹⁸, ibi veniens Johannes ministerialis coram iudicio recognovit, quia avizavit totum capitulum Poznaniense de Lussowo et Cocosczyno ex parte nobilis Ozye de Glamboczecz, ut venirent et contradicerent termino astito, qu[i^a] super se terminum astare promiserunt pro viginti marcis. Qui venientes coram iudicio steterunt et domini ipsis stantibus primo, secundo, tercio et quarto ultra ius quinta vicibus ipsis respondere mandaverunt, si quid ad terminum astitum dicere haberent et ipsi tacendo nolentes respondere a iudicio recesserunt. Et domini, audita ministerialis recognicione, dederunt sibi iustam astacionem termini et decreverunt sibi solucionem facere in octo septimanis sub penis magnis et super hoc adiudicatum solvit. Insuper post hoc in terminis particularibus feria quinta proxima post dominicam Invocavit Poznanie celebratis anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo septimo [1 III 1437]¹⁸ ibi venerabiles viri, domini Strzeszco canonicus cum toto capitulo ecclesie Poznaniensis de Lussowo et Cocoszczyno @I@uerunt penis trium marcarum nobili Ozye de Glamboczecz et iudicio trium marcarum eo, quia sibi non solverunt viginti marcas, prout solvere debuerunt, prout liber terrestris dicit. Quas penas solvere debent in octo septimanis sub pignoracione et super hoc adiudicatum solvit et dedimus sibi ministerialem ad avizandum ipsos. Ceterum post hoc in terminis particularibus feria quarta proxima post Conductum Pasche Poznanie celebratis anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo septimo [I8 IV 1437]¹⁸, ibi veniens Johannes ministerialis coram iudicio recognovit, quia avisavit wenerabiles dominos, totum capitulum ecclesie Poznaniensis ex parte Ozye de Glambok^b, ut venirent et solverent sibi pecuniam principalem singulis diebus pariter cum penis, et non venirent neque solverent. Ideo domini iudicio presidentes decreverunt super ipsos pignoracionem, prout in libro terrestri de verbo ad verbum est inventum et presentibus consignatum. Idcirco magnificenciam vestram petimus studiose, quatinus literam adiudicatoriam super premissa dare dignemini, vestris sigillis confirmantes, prout aliis dare conswevistis, prout eciam est iuris moris et terrestris consuetudo. Actum et datum anno, die, loco et testibus, quibus supra, citatorio sub sigillo.

Dokument Nr 1424

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że chorąży kaliski Mikołaj z Pleszewa zapisał czynsz na Potarzycy Mikołajowi kanclerzowi kapituły poznańskiej, Wyszocie prepozytowi tejże kapituły oraz Łukaszowi, panom z Górki.

Kop.: 1. Kraków, Bibl. PAN, rkps 9176 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 125-126; 2. Tamże, rkps 9175 (j. w.), s. 498-499 (tu z datą: 18 maja 1436), obydwa w transumpcie biskupa pozn. Stanisława Ciołka z daty: Kórnik, 4 sierpnia 1437 - zob. niżej, nr 1432.

Nos Raphael de Goluchowo^a succamerarius Calisiensis et capitaneus Maioris Polonie^b generalis^c1 significamus ^d-e universis presentibus et futuris, quibus expedit, quomodo ad nostram necnon aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam strennuus^f et generosus dominus Nicolaus de Pleschewo^g vexi[s. 499]llifer^h Calisiensis², non compulsus nec coactus nec aliquo devioⁱ seductus errore, sed sanus mente existens pariter et corpore, usus suorum consilio^j amicorum^k et matura deliberacione prehabita, in et super tota sua hereditate Potarszycze^l in districtu Calisiensi sita³ ac super omnibus censibus, fructibus, redditibus, obvencionibus et appendiis universis ad dictam hereditatem Potarsicza^ł quomodolibet pertinentibus, octo marcas currentis monethe^m et numeri Polonicalis consueti, XLVIIIⁿ grossos ^o-p quamlibet computando, census annui^q super quodlibet festum Nativitatis Domini [25 XII] solvendas, venerabili viro, domino Nicolao cancellario⁴, Vyschothe^c preposito ^r-s5 et Luce heredibus de^t Gorka⁶, nepotibus suis pro centum^u marcis minus duabus marcis monethe^m et numeri suprascriptorum emptas^v pro rectore eclesie sive^w plebano in Curnik⁷ et successoribus eius sub spe et titulo reempcionis^x alias na wederkoff^y vendidit, asscripsit^z et coram nobis more consueto et iuxta terre^aa consuetudinem rite et racionabiliter^c super reempcionem in perpetuum resignavit. Quasquidem octo marcas census annui^ab monethe^m et numeri prescriptorum prefatus dominus Nicolaus et posteritas^ac ipsius super quodlibet^c festum Natalis^ad, ut descriptum est, [s. 126] singulis annis^{ae d-e}, tenendum, levandum et in^af usus beneplacitos, quos^ag noverit meliores libere convertendum. Harum quibus sigilla nostra sunt appensa testimonio literarum. Datum et actum in Calis^ah feria sexta in crastino Asscensionis Domini anno eiusdem millesimo^ai quadrigentesimo^aj tricesimo septimo^ak, presentibus ibidem nobilibus^al dominis Nicolao^ał Gyszyczsky⁸, Johanne de Jedlcza^am9, Philipo de Droschewo¹⁰, Jaszcone de Gloszky^an11, Santhomiro^ao de Scudla¹², ^d-e13 heredibus et aliis multis fidedignis vocatis et rogatis in testiminio premissorum¹⁴.

Dokument Nr 1425

Starosta wschowski zaświadcza, że Marcin Chwalęta z Osowej Sieni zapisał czynsz Henrykowi Melcerowi altaryście w kościele parafialnym w Poznaniu.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 41, k. 83v. Wpis 23 września 1461.
Reg.: KDW V nr 598 (wg Kop.).

Uw.:Dok. wydajemy w całości, ponieważ dokumenty starostów wschowskich zachowały się w niewielkiej liczbie.

Nos Mathias Borek de Osszyeczna capitaneus Wschowensis¹ significamus tenore presencium presentibus et futuris, presencium noticiam habituris, quibus expedit universis, quomodo ad nostram necnon aliorum eiusdem terre nobilium veniens presenciam nobilis vir Martinus Chwalantha heres in Osszowaszyen² non compulsus, non coactus nec aliquo errore devio seductus, sed sanus mente pariter et corpore existens, usus suorum consilio amicorum spontaneaque et matura desuper deliberacione prehabita, in et super medietate ville et hereditate Osszowaszyen² et sorte sua, quam habet in hereditate Dambowalanka in districtu Wschowiensi sitis³, super scultetiis, allodiis et singulis aliis kmethonibus censualibus ipsum concernentibus, decem marcas annui census latorum grossorum et non parwos denarios, quamlibet marcam censualem pro decem marcis latorum grossorum Pragensium de bona moneta, numeri Polonicalis consweti, quadraginta octo grossos marcam in quamlibet computando, pro altari in et super honore beate Marie Magdalene Poznaniensis ecclesie parrochialis eiusque Sancte Crucis Exaltacionis dedicato et errecto, discreto viro Henrico Melczer altariste et rectori eiusdem ecclesie Poznaniensis parrochialis⁴, precipue nomine et titulo reempcionis, vendidit et coram nobis more solito et consweto racionabiliter resignavit. Quosquidem census sic sub proprietate et censuris ecclesiasticis donatos ac iure et iudicio spirituali peramplius habendos, prefatus Martinus Chwalantha aut sui legittimi successores solvere se obligarunt, tenentur et debent singulis annis super quelibet Quatuor Tempora continue annuatim se sequencia, a proximis nunc venturis incipiendo, duas sexagenas latorum grossorum et non parwos denarios vel saltem de medientibus grossis Poznaniam apportare sub nostra et aliorum capitaneorum futurorum in Wschowa pigneracione. Ibidem coram nobis veniens generosa domina Agneta uxor nobilis Martini Chwalantha prefati² obligavit se coram nobis cum consensu suorum amicorum non compulsa, non coacta, sed animo deliberato, nunquam velle dote et dotalicio impedire predictas decem marcas census, quamdiu reempcio duraret et in nullo articulo contradicere nec aliquo iure spirituali aut seculari ewadere nec aliqua nowa adinvencione, sed illud, quod desinat in bonis hereditariis nobilis Martini Chwalantha prius nominati mariti sui legittimi, prefata domina Agneta supplere tenetur suo dote et dotalicio, et ad hec consensit non contradicere, sed libere ac benivole cedere prefato domino Henrico Melczer aut suorum propinquiorum ad hoc altare successivorum. Quamquidem empcionem et resignacionem sic rite et racionabiliter factam grate et rate habentes, nominato domino Henrico Melczer suisque ad hoc altare legittimis successoribus prefatas decem marcas annui census, ut prefertur, in omnibus punctis, clausulis et articulis contribuimus, ratificamus auctoritate et vigore nostro confirmamus, tali condicione interiecta, quod quandocunque prescriptus Martinus Chwalantha aut sui legittimi successores predictas decent marcas annui census reemere potuerint in toto et non in parte, ut extunc quamlibet marcam censualem pro decem marcis latorum grossorum bone Pragensis monete, ut easdem vendiderunt. In quorum omnium fidem et testimonium sigillum nostrum presentibus est appensum. Actum et datum in Wschowa feria secunda Pentecostes anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo septimo, presentibus strenuis ac nobilibus dominis Johanne Suchorzewsky⁵, Boguslao Mlynsky plebano Wschowiensi⁶, Johanne Kothwycz de Szyedlecz⁷, Stanislao Jaroszewsky⁸, Nicolao Krzekothowsky⁹, Sigismundo Sokolowsky¹⁰ et aliis quampluribus fidedignis specialiter vocatis et rogatis in testimonium premissorum.

Dokument Nr 1426

Starosta generalny Wielkopolski zaświadcza, że Michał Jarogniewski z Jaromierza zapisał czynsz klasztorowi cystersów w Obrze.

Or.: Poznań, AAP, D. perg. 30 (Obra - klasztor A 21). Pergamin 269 x 160 + 34 mm, pozalewany, wyblakły, podarty. Dziura po sznurze do przywieszenia jednej pieczęci. Na odwrocie streszczenia i informacje o oblatach (XVI-XVIII w.).

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Raphael de Goluchowo succamerarius Kalisiensis et capitaneus Maio/ris Polonie generalis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, presentibus et futuris, quod ad nostram aliorumque eiusdem / terre nobilium presenciam veniens nobilis dominus Michael Jarognyewsky de Jaromirz² non compulsus, non coactus neque / aliquo sinistro modo seductus, quinimo sanus mente pariter et corpore existens, usus amicorum suorum consiliis et matura deliberacione prehabita, super tota sua villa seu hereditate dicta Jaromirz in terra Maioris Polonie et districtu Costanensi sitta², unam marcam peccuniarum annui census currentis monete et numeri Polonicalis, in ipsam marcam quadraginta et octo grossos computando, venerabili et religiosis viris, dominis Hermanno abbati necnon fratribus tocius conventus monasterii Obra³ et ipsorum posteritatibus spe et foro perpetualis vendicionis imperpetuum vendidit et coram nobis more solito et consueto ritte ac racionabiliter imperpetuum resignavit. Quamquidem marcam census annui solvere et dare debet et sit astrictus singulis annis perpetualiter dictis dominis abbati et fratribus eiusdem conventus super festum Pasche continue se sequens sub vallato et vadio penarum magnarum per memoratos dominos abbatem et fratres ipsius monasterii habendam, tenendam, levandam et ad usus suos beneplacitos libere et quiete convertendam, prout ipsis aut ipsorum posteritati melius et utilius videbitur expedire, hoc tamen specialiter adiecto et expresso, quod dum nominatus dominus Michael Jarognewsky aut ipsius posteri dictam marcam census annui alicubi alias super hereditate, alias na dzedzythwye, posessionata in districtu Costanensi a monasterio antedicto Obra in quinque aut in sex miliarium distancia emeret aut compararet et secundum modum et consuetudinem reformaret et resignaret imperpetuum dominis abbati et fratribus conventus memorati, quem ipsi domini abbas et totus conventus dicti monasterii Obra dictum censum unius marce ibidem, ubi emeret et resignaret, iuxta ritum et consuetudinem terrestrem imperpetuum recipere et assumere debent irrecuse peramplius dictam villam Jaromirz a solucione census antedicti unius marce liberam mittendo et solutam. In cuius rei testimonium sigilla nostra presentibus sunt appensa testimonio literarum. Datum et actum in monasterio Obra feria sexta proxima ante festum beati Johannis Baptiste anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo septimo, presentibus ibidem nobilibus et generosis viris Nicolao de Pyaskow⁴, Thoma de Slawno⁵, Nicolao de Scoraczewo⁶, Junoch de Jaroslawyecz⁷, Alberto de Drachowo⁸, Johanne de Pywonicze⁹ et aliis quampluribus fidedignis testibus circa premissa vocatis specialiter et rogatis in fidem et testimonium premissorum.

Dokument Nr 1427

Stanisław Ciołek biskup poznański potwierdza dokument biskupa poznańskiego Mikołaja Kurowskiego dotyczący ołtarza w katedrze poznańskiej.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 49, k. 36-37. Wpis 3 lipca 1469.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Proinde nos Stanislaus Dei gracia episcopus Poznaniensis¹ significamus tenore presencium universis tam presentibus, quam futuris presencium noticiam habituris, quomodo ad nostram nostrique capituli Poznaniensis accedens presenciam honorabilis vir Nicolaus vicecustos, vicarius perpetuus et altarista ecclesie nostre Poznaniensis², quoddam privilegium reverendi in Christo patris, domini Nicolai de Curow dive memorie episcopi olim Poznaniensis suo et capituli sui tunc sigillis roboratum per inundacionem aque et diluvium tunc in Poznania existens inaudibile madefactum et infectum nobis exhibuit huiusmodi sub tenore:
[następuje dok. biskupa poznańskiego Mikołaja z Kurowa z daty: Poznań, 3 kwietnia 1399 - KDW VI nr 371].
[k. 36v] Post cuiusquidem privilegii exhibicionem memoratus Nicolaus vicecustos etc. ecclesie nostre Poznaniensis nobis humiliter supplicavit, quatenus prescriptum privilegium taliter per diluvium et aque inundacionem, ut prefertur, destructum, renovare et confirmare dignaremur iuxta continenciam ipsius pariter et tenorem. Nos vero peticionem dicti Nicolai racioni et iuri consonam attendentes, predictum privilegium cum quorundam verborum ipsius digna et iusta mutacione duximus renovandum renovamusque et confirmamus, census quoque [k. 37] redditus et proventus in co contentos ascribimus, apropriamus et incorporamus per presentes perpetuis eviternisque temporibus duraturis. In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentem nostram renovacionis et confirmacionis literam nostro et capituli nostri Poznaniensis sigillis maioribus iussimus communiri. Actum et datum Poznanie die dominico in crastino sanctorum Petri et Pauli Apostolorum anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo septimo, presentibus ibidem venerabili et honorabilibus dominis Philippo decretorum doctore, canonico Poznaniensi et custode Curzelouiensi³, Jacobo de Prazmowo in Dolsko⁴, Martino Szykora in Krirowo plebanis⁵ et vicariis perpetuis dicte ecclesie Poznaniensis, Myklasch de Malczewo⁶, Alberto Kukla scriba eiusdem reverendi in Christo patris, domini Stanislai episcopi Poznaniensis⁷ et familiaribus ceterisque fidedignis.

Dokument Nr 1428

Wymienieni przedstawiciele króla polskiego i wielkiego mistrza krzyżackiego ustalają porozumienie w sprawie zbiegostwa ludności zależnej.

Kop. współczesna or.: Berlin-Dahlem, GStAPK XX, HA OBA 7336.
Reg.: Reg. Teut. I, nr 7336 (wg Kop.).

Nos Jarandus de Breudzewo^a pallatinus Wladislauiensis¹, Abraham de Banschino iudex Posznaniensis², Conradus de Erlichszhawszen commendator in Antiquo Castro³, Johannes de Baysen iudices iurati⁴ per serenissimum principem et dominum, dominum Wladislaum Dei gracia regem Polonie parte ab una et magistrum generalem terre Prussie⁵ parte ab altera, specialiter deputati notum facimus, quibus expedit universis, tam presentibus, quam futuris presenciam noticiam habituris, quomodo super articulis profugum kmethonum sive hominum a propriis dominis illibere recedencium, ex unanimi nostris arbitrio, voluntate et consensu statuimus et declaravimus ac declaramus per presentes super eisdem articulis perpetue pacis super hoc edicto speciali et expresso, quod rustici, coloni, thabernatores, schulteti, ortulani et alie similes persone Regni Polonie terrarum et ducatuum predictorum, qui dominis suis obligantur et sine satisfaccione condigna iuxta conswetudinem earundem terrarum recesserunt et ad terras nostras, videlicet Prussiam, Liuoniam et Nouam Marchiam publice seu occulte fugierunt^b, commendatores, officiales, terrigene et subditi ordinis nostri iurisdicionem pro parte exercentes, qui fuerint requisiti, ad restitucionem eorum cum rebus suis et bonis omnibus eisdem dominis sine mora, difficultate et contradiccione teneantur. Idem ordo per omnia in rusticis, colonis, tabernatoribus, scultetis, ortulanis et aliis similibus personis terrarum nostrarum predictarum ad regnum et ducatos^a predictos fugientes observetur nec decetero taliter acceptantur aut servantur fugientes⁶, hoc adiecto, si dicti rustici, coloni, tabernatores, sculteti, ortulani et alie similes persone utriusque sexus, quocumque parte indebito a dominis suis propriis illibere recesserint sine ordine et condigna satisfaccione, iuxta vim, modum et formam inferius scriptis^a restitui tenebuntur, videlicet, ut prefertur, qui sine debito tempore recesserint, ad hereditates dominorum extraneorum aut terrigenarum terrarum Prussie et aliorum etc. venientes, fruges et alia victualia, pecura^a et pecudes aut quevis suppellectilia domus acquirerent et haberent segetes, que^a iam in agris haberent seminatos^a, semina heredi ville remanebunt ex integro, fruges autem, quas haberent in allodiis, acervis trituratos^a, sive non trituratos^a, levabunt ex integro cum aliis bonis ibidem acquisitis, soluto censu domino heredi ville. Casu vero, si dicti kmethones agros, ad quos recesserant, non haberent seminatos, tunc dimidietatem frugum omnium, tam in allodiis, quam acervis, eciam contrituratis, ipsi domino et heredi ville remanebunt et reliquent. Si autem dominus ville ipsum kmethonem aut aliam similem personam racione censsus anni presentis vellet arrestare, dicens ipsum libertatem non habere, tunc scultetus sive advocatus ville cum suis scabinis periurabunt aut prestabunt iuramentum, quod kmetho aut kmethones non haberent libertatem et post iuramentum prestitum kmetho vel kmethones censum persolvent. Si vero ipse dominus ville ipsum vel ipsos kmethones asserit debitorie obligatos, sed dicens eis aliqua mutuasse, idem heres et dominus ville suum debitum periurabit et post factum iuramentum kmetho vel kmethones debita persolvent per bona sua ibidem acquisita. Sed si contingeret, quod ipsi kmethones, sculteti, tabernatores ortulani, rustici et alii bona sua perderent et nullas haberent possessiones, tunc a dominis et heredibus suprascriptis absoluti libere ad dominos, a quibus recesserant, et ad propria debent restitui et reverti. Tempore vero messis, si talia contingerent, tunc kmethones omnia bona eorum et fruges metere debent et post messem domino heredi medietatem dare tenebuntur omnium frugum. Si autem in casu contingat aliquem masculum de Regno Polonie in terra Prussia uxorem, virginem vel viduam accipere, talis uxorem accipiens, pari modo priorum kmethonum sit cum uxore et omnibus bonis, agris et possessionibus restituendus. Sed uxor de villa exiens septem marcas exiles numeri et monete Prutenicalis relinquat, si se eadem bona ad maiorem summam extendant, si minora bona ipsius uxoris fuerint quam septem marce, omnia bona uxor preter vestimenta sua relinquat, maritus vero omnia bona sua libere accipiat. Si vero dominus ville utrarum parcium Regni Polonie et terrarum Prussie pro restimendo uno vel pluribus kmethonibus requisitus per aliquam parcium fuerit et requisitus habere se kmethonem negaverit, non tamen negacione facta kmetho vel kmethones obmittantur. Si negans iuramentum prestabit corporale, quod talis vel tales kmethones non de mandato nec de consilio ipsius nec eciam scit, quomodo recessit vel recesserunt. In quorum omnium et singulorum fidem et testimonium premissorum sigilla nostra presentibus sunt appensa. Actum et datum in Torun, in pretorio, loco superiori consolatus Thoronensis, anno nativitate^a Domini M^o quadringentesimo tricesimo septimo, feria secunda in octava sancti Johannis Baptiste etc.

Dokument Nr 1429

Biskup poznański nadaje biskupią wieś Orkowo w dożywocie kanonikowi Jakubowi z Grądów.

Kop.: Poznań, AAP, CP 28 (Acta capituli Posn.), k. 183-183v. Wpis w 1437 r.

Stanislaus Dei gracia episcopus Poznaniensis¹ significamus tenore presencium, quibus expedit universis, quod requirentibus fidelium serviciorum meritis nobis et ecclesie nostre Poznaniensis predicte per honorabilem virum Jacobum de Grandi canonicum necnon vicarium in spiritualibus et officialem ecclesie nostre Poznaniensis generalem² multipliciter et utiliter impensis et imposterum Deo propicio propensius impendendis, horum intuitu volentes eidem Jacobo recompensam facere specialem, sibi tamquam bene merito de consilio et consensu venerabilium fratrum nostrorum, dominorum capituli dicte ecclesie nostre Poznaniensis in capitulo generali die date presencium capitulariter congregatorum, villam Orkowo nostre mense episcopalis³ cum omnibus et singulis ipsius ville utilitatibus, fructibus, censibus, redditibus, proventibus, pertinenciis et obvencionibus universis ad ipsam villam Orkowo quomodolibet spectantibus, quibuscumque nominibus censeantur, cum omni iure et dominio, nichil pro nobis in eadem villa iuris vel dominii penitus reservantes, eciam cum piscaturis, pratis, molendinis, borris, fluminibus, lacubus, silvis et nemoribus in limitibus dicte ville consistentibus graciose donamus, damus, contulimus et assignamus cum effectu per presentes liberaliter et expresse, per ipsum Jacobum canonicum nostrum premissa omnia et singula tenenda, habenda, possidenda, tollenda, utifruenda, pro usu beneplacito convertenda annis singulis tamdiu, quamdiu perseverenciam seu vitam duxerit in humanis, ita quod ipso exuto corpore ad mensam nostram vel successorum nostrorum prefata omnia et singula revertentur et nobis viventibus licebit pro edificiis et omni alio usu ligna cuiuslibet generis et speciey ad voluntatem excidere et educere, pisces aliquando pro nostra tantummodo necessitate piscari. Harum quibus nostrum et dicti capituli nostri sigilla sunt appensa testimonio literarum. Actum et datum Poznanie feria sexta infra octavas beatorum Petri et Pauli Appostolorum, presentibus et consencientibus venerabilibus et honorabilibus viris, dominis Mathia Drya decano⁴, Nicolao de Glamboczecz Poznaniensi⁵, Johanne Srzemensi⁶, Johanne Drzewiczski Warschouiensi archidiaconis⁷, Nicolao Gorka cancellario⁸, prelatis, necnon Johanne de Czechel⁹, Jaroslao Cancolewski¹⁰, Nicolao Slupkone¹¹, Thoma¹², Hectore¹³, magistro [k. 183v] Strzeschkone¹⁴, Mathia Wronczinski¹⁵, Jacobo Wyganowski¹⁶, Nicolao Czotczany¹⁷ et Nicolao Cocoschka canonicis¹⁸ ecclesie prefate Poznaniensis in loco capitulari in dicta ecclesia Poznaniensi sito anno nativitatis Domini millesimo quadringentesimo tricesimo septimo.

Dokument Nr 1430

Stanisław z Mierucina sędzia polubowny rozsądza spór pomiędzy bożogrobcami gnieźnieńskimi a Janem Czechowskim o korzystanie z jeziora Jezierzany.

Kop.: Poznań, WAP, Akta m. Gniezna I/155 (kopiariusz bożogrobców gnieźn. z XVI w.), k. 16-17. Tytuł: Literae concordie super magno lacu Jezierzani inter venerabilem dominum Nicolaum ecclesiae Sancti Joannis ante Gneznam praepositum et nobilem dominum Joannem Czechowsky.

Nos Stanislaus de Myruczyno castellanus Kxiaznensis et burgrabius Gneznensis¹, iudex per magnificum dominum Raphaelem de Goluchowo succamerarium Kalisiensem et capitaneum Maioris Poloniae generalem² specialiter locatus et deputatus, causae infrascriptae ac etiam aliarum causarum, praesidentes dicto iuditio^a dicti domini capitanei, circa ipsum dominum capitaneum met necnon aliorum praesentiam ibidem existentium considentes, videlicet strennuorum et nobilium dominorum ^b-c5 et aliorum quamplurimorum fidedignorum, componentes amicabiliter ac etiam iuditialiter sententiantes, composuimus, amicabiliter sententiavimus et adiudicavimus tanquam veri, iusti et amicabiles compositores et arbitri hanc concordiam et compositionem firmiter, inviolabiliter et in perpetuum duraturas inter venerabilem ac religiosum dominum Nicolaum praepositum Sancti Joannis ante Gneznam⁶ necnon fratres totius conventus ibidem ordinis Sancti Sepulchri Dominici ex una et nobilem dominum Joannem Czechowsky⁷ et suos successores partibus ab altera, pro differentiis, litibus, gverris, displicentiis et controversiis inter ipsos de utraque parte suscitatis et exortis in hunc, qui sequitur, modum: primo, quod praefato domino praeposito et suo conventui duas literas, unam adiudicatoriam, aliam vero arbitralem et domini capitanei super lacum dictum Jezierzani⁸ canentes, circa robur ipsarum et vigorem in perpetuum remansimus ipsis robur perpetuae firmitatis decernentes, ita tamen, quod in nullo iure debent tangi aut violari, tam late, longe et profunde, prout praedictae literae canunt et demonstrant. Praefato autem domino Joanni Czechowsky et ipsius posteritati adiudicavimus et sententiavimus, quod debet piscare [k. 16v] pisces cum rethi dicto vulgariter zaiastka cum una cimba navigando alias zaiezdzacz per octo annos seu per decursum octo annorum et ibi non debent fieri stramina nec alia instrumenta dicta kliepi, solum prout spectat ad dictum rethe zaiazdka et hoc debet trahere ad suum littus pro sua duntaxat mensa vel ad suum adventum. Elapsis autem praedictis octo annis peramplius piscare non debet sub pena vallata centum marcarum. Si autem contigerit, quod praefatus dominus Joannes Czechowsky aut sui posteri dicta bona hereditaria venderet aut alienaret infra dictos octo annos, tunc ammodo nullus penitus suus successor mox venditione aut emptione facta vigorem piscandi ibidem in dicto lacu habebit, sed super dictum dominum praepositum et suum conventum debet redire et devolvi pleno iure. Insuper omnes cittationes^d, quibuscumque fuerant cittati^e de utraque parte ac etiam homines ipsorum, videlicet vulnera, iurgia, gverras et alias omnes discordias inter ipsos cassamus, annullamus in perpetuum et mortificamus in nihilum redigentes tenore presentium mediante, et hoc specialiter debet tenere sub poena vallata predicta centum marcarum. Adiudicavimus insuper et sententiavimus ipsi domino Joanni Czechowsky et ipsius successoribus legittimis piscaturam cum rethe, vulgariter przewloka, quodquidem rethe debet habere triginta passus, vulgariter sanzonow, in longitudine et non minus, et in profunditate debet habere dictum rethe, prout consuetum est fieri in aliis lacubus circa Powydz⁹ et hoc a limitibus villae Velmycza¹⁰ usque ad sepem Alberti Piotrowsky¹¹, ubi iam ministerialis de consensu parcium supradictarum et iudicis palum pro signo posuit, infixit et limitavit loco granitierum. Quam vero piscaturam cum dicto rethe przewloka exercebunt a festo Paschae usque ad festum sanctae Heduigis [15 X] ad partem ipsius cum manibus duntaxat trahendo, quod solum duo homines trahere possunt, quilibet in propria cimba, et non instrumento, quod dicitur colowrot. Item predicto Joanni Czechowsky et ipsius successoribus adiudicavimus piscaturam cum gulgustris,vulgariter vienczierzmy, in dicta parte ipsius, non excedendo ultra arundines pro mensa ipsius et cum hamis parvis in rippa stando, cancros vero cum vatha alias zabrodnią et cum lucerna seu facibus in dicta rippa potest et debet piscare a dictis limitibus Velmicza usque ad fluvium, qui ducit ad vadum, vulgariter do brodv, qui lacus mediat inter dictum lacum Jezierzani et inter Lawyczno¹². Item adiudicavimus, quod predictus dominus Joannes Czechowsky racione medie partis narth vulgariter dicti tribus diebus in septimana debet piscare cum tribus retibus, vulgariter slapyczamy, videlicet feria quarta cum tribus, feria sexta cum tribus et sabbato cum tribus pro mensa dicti domini Czechowsky et ipsius successoribus in parte eius circa hereditatem Piotrowo¹¹ [k. 17]. Item predicto domino Joanni Czechowsky adiudicavimus medietatem fluvii ex parte ipsius et medietatem domino praeposito et suo conventui ad aliam partem Jezierzani, ita tamen, quod nulla partium debet sepire fluvium et impedire transitum aquae et piscium, sed quod via in dicto fluvio remaneat sic, ut possent se duae cimbae preterire. Nos itaque attentis ipsorum controversiis ex utraque parte et differentiis, cupientes iurgia huiusmodi inter ipsos exorta suffocarre, quae ex convicinitate hereditatum confinantium solebant mutuo plerumque evenire, huiusmodi contractum sententiavimus, mediavimus et amicabiliter composuimus et presentibus arbitramus et mediamus sub vadio supradicto robur perpetue firmitatis obtinere, super quod ambae partes adiudicatum solverunt. Actum et datum Gneznae feria tercia in crastino beatae Mariae Magdalenae anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo septimo, sigillo nostro presentibus in fidem, testimonium et evidentiam pleniorem subappenso, per manus nobilis Thome de Slawno notarii etc.¹³

Dokument Nr 1431

Wymienieni panowie z Górki proszą biskupa poznańskiego Stanisława Ciołka o erygowanie ufundowanego przez nich kościoła parafialnego w Kórniku.

Kop.: 1. Kraków, Bibl. PAN, rkps 9176, s. 126-128. 2. Tamże, rkps 9175, s. 500-501, obydwa w transumpcie jak dok. nr 1424.

Reverendissimo in Christo patri et domino, domino Stanislao ^a-b episcopo Poznaniensi^c1, Nicolaus cancellarius, Vyschota^d prepositus eclesie Poznaniensis et Lucas heredes in Gorka nepotes sui debitam reverenciam cum prompta^e in cunctis beneplacita servitute. Reverendissime in Christo pater et domine, domine^f graciose^g. Consideravimus et in animis^h nostris sepe^a revolvimus, quam sit honestum et ^i-j proficuum divinum cultum adaugere et ministros eidem cultui deputare dotatos, ea consideracione deliberavimus et decrevimus eclesiam parrochialem in opido nostro Curnik, nuper per nos de nowa radice^k erecto^l, ad honorem omnipotentis Dei et gloriosissime Virginis Matris eius Omniumque Sanctorum et Beati Bartholomei Apostoli gloriosi facere, dotare et cum adiutorio omnipotentis Dei edificare. Pro rectoreque sive plebano eiusdem eclesie in Curnik erigende^ł et successoribus eius ac pro eorum sustentacione de bonis nostris a Deo nobis^m collatis, bona infrascripta de certa nostra sciencia et bona deliberacione dedimus et^a con[s. 127]tulimusⁿ, assignamus et donamus ac presentibus damus^o, conferimus, assignamus et donamus^p perpetuo irrevocabiliter et in ewm per ipsos rectores sive plebanos in Curnik^q habendum, tenendum et possidendum pacifice et quiete. Primo et principaliter octo marcas grossorum communis monethe^r, in quamlibet marcam XL^s octo grossos computando, per nos apud strenuum militem, dominum Nicolaum de Pleschewo^t vexilliferum^u Calisiensem, in et super tota^a hereditate sua Potarsicze^v, pro centum minus duabus marcis in reempcionem sive titulo reempcionis^w emptas et comparatas et ad ^x-y opus per nos deputatas. Item unum mansum^z agri iacentem inter^ź agros opidanorum [s. 501] ibidem in Curnik cum prato ad ipsum mansum pertinente^aa. Licebit^ab autem plebano in Curnik et successoribus eius habere unum proprium^a piscatorem in lacu, qui consistit circa opidum Curnik, qui pro necessitate et usu plebani pisces in^ac eodem lacu libere cum omni genere rethium^ad piscari libere poterit. Item similiter damus aream pro dote sive domo pro^a plebano, pro vicario et scola penes eclesiam predictam cum uno orto competenti retro aream plebani. Insuper licebit^ae plebano pro tempore existenti in Curnik pro edificiis domus sue et foco^af ligna ^ag-in borris^-ah nostris, in quibus opidani nostri predicti consueverunt^ai, pro usibus eorum ligna excidere^aj, tollere, deducere et excidere^ak. Quare vestre^al reverendissime^a paternitati humiliter^ał et devote supplicamus, quatenus vestra reverendissima paternitas auctoritate vestra ordinaria eclesiam predictam in Curnik attenta ipsius opportunitate^am in opido dicto Curnik erigere^an et fundare ac census predictos et^ao alia bona sic, ut premittitur, per nos eidem eclesie^a donata, data et assignata, pro rectoribus sive plebanis eiusdem eclesie et eorum sustentacione [s. 128] confirmare, incorporare, unire et annectere dignemini misericorditer et benigne, prout ad officium vestrum pastorale spectat et pertinet premium^ap ab Altissimo recepturi. Datum Poznanie feria sexta in crastino beati^aq Jacobi Apostoli gloriosi anno Domini millesimo^ar quadringentesimo tricesimo septimo, nostris sigillis communibus subappensis^as.

Dokument Nr 1432

Biskup poznański eryguje kościół parafialny w Kórniku.

Kop.: 1. Kraków, Bibl. PAN, rkps 9176, s. 121-129. Tytuł: Curnik. 2. Tamże, rkps 9175, s. 494-502. Tytuł: Erreccio ecclesie parochialis in Curnik dotata per Gorka cancellarium Poznaniensem. Obydwie kop. w księgach formularzowych, j. w. nr 1381.

Uw.:Wyd. opieramy na Kop. 1, uwzględniając tylko istotne odmianki Kop. 2.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Stanislaus Dei et Apostolice Sedis gracia episcopus Poznaniensis¹ ad ea, que cultus divini incrementum et personarum eidem cultui deputatarum augmentum respiciunt, ferventi desiderio intendimus illisque, ut illibata existant^a robur perpetue^b firmitatis impertimur. Sane cum ^c-d, dominus Nicolaus cancellarius¹, Vyschotha^e prepositus eclesie nostre Poznaniensis¹ et Lucas heredes de Gorka nepotes ipsius domini cancellarii¹, rebus nolentes incumbere perituris, sed ea operari in terris, quorum fructus perseverat in celis [s. 495] ac cibum, qui non poterit, sed permanet in eternum facere. Salutique suarum et parentum suorum volentes occurrere, ut^f iugis diva^g memoria eos semper in conspectu comendet divine maiestati^h, eclesiam parrochialem in opido Curnik¹ nostre diocesis ad honorem ^i-j et specialiter sub titulo et vocabulo gloriosissime Virgini^k Matris Marie necnon Omnium Sanctorum et Beati Bartholomei Apostoli gloriosi, quem specialem patronum illi eclesie ipsis elegerunt pyo affectu ducti et^b zelo devocionis accensi, erigi et fundari intensis desideriis desiderabant, pro rectoreque sive plebano eiusdem eclesie in Curnik, qui pro tempore fuerit ac ipsius sustentacione de bonis ipsis a Deo collatis, in primis octo marcas communis monethe, in quamlibet marcam XL octo grossos computando, in et^b super tota villa Potarszycze¹¹ pro centum marcis minus duabus aput strennuum militem, dominum Nicolaum vexilliferum Calisiensem, [s. 122] heredem de ibidem per ipsos in reempcionem emptas et comparatas, prout in privillegio seu litera^b obligatoria ^ł-inferius descripta^-m hec lacius continentur, et alia bona hereditaria, prout in privillegio donacionis ipsorum plenius sunt descripta, quod similiter hic inseri et de verbo ad verbum inscribi fecimus et decrevimus, in dotem et titulum eiusdem eclesie in Curnik dederunt, donaverunt, assignaverunt et pyo desiderio contulerunt, per ipsos rectores sive plebanos ^n-o perpetuis temporibus tenendum, habendum et possidendum ac tenenda, habenda et possidenda, nichil iuris et proprietatis in eisdem pro se et successoribus ipsorum^b reservantes, supplicantes nobis humilliter et devote, quatenus ex causis predictis dictam eclesiam in Curnik erigere et fundare ac dotacioni supprascripte tamquam [s. 496] pyo et animarum saluti operi proficuo, consensum et assensum nostros prebere auctoritateque nostra ordinaria auctorizare dignaremur. Nos itaque Stanislaus episcopus suppradictus divinum cultum nostris temporibus et ex post cupientes et volentes adaugeri, prout ex debito officii nobis commissi tenemur in nostra diocesi et sumus astricti, quantum cum Deo possumus, attentis multis differenciis inter ipsos nepotes domini Nicolai cancellarii et nobiles heredes de Bnyn² diu satore^p zyzanie procurante suscitatis et occasione dicti opidi motis, propter quas opidani in Curnik in percipiendis eclesiasticis sacramentis multa passi [s. 123] sunt incomoda et maxime cum opidum predictum Curnik de nowa radice sit erectum et constructum, in quo necesaria^q eclesia parrochialis tamquam in loco insigni, poni et edificari debent, ad quod videndum et loci competenciam conspiciendum^b honorabiles fratres nostros dominos^r Jacobum de Grandi vicarium et officialem³ et Nicolaum Szrzemsky^s4 canonicos Poznanienses miseramus, qui conspectis eisdem differenciis et possibilitate loci nobis fidelem fecerunt relacionem, huiusmodi eclesiam parrochialem in Curnik fundavimus, ereximus et tenore presencium auctoritate nostra ordinaria fundamus [s. 497] et erigimus donacionemque et dotacionem sic, ut premittitur, per ipsos dominum Nicolaum cancellarium et suos nepotes factam et factas, approbamus, ratificamus et confirmamus et tenore presencium approbamus, ratificamus et confirmamus ac ratas et gratas habemus. Et dicte eclesie eiusdemque rectoribus, qui pro tempore fuerint, census et bona in privillegiis descripta incorporavimus, univimus et ^n-o annectimus iure perpetuo, hoc tamen addito, quod eclesia parrochialis in Bnyn in suo iure non fraudetur, ut missalia et decimas allodiales, que proveniebant et pertinebant ante distribucionem agrorum allodii heredum in Curnik eisdem opidanis ad eclesiam parrochialem in Bnyn ex anthiqua consuetudine, modo et futuris temporibus pertineat et proveniat ad dictam eclesiam in Bnyn et ad eius rectores, demptis iuribus parrochialibus in dicto opido Curnik et villa Candzemino^t5, ut puta baptismo et sepultura christiana, que propter causas premissas ad eclesiam in Curnik ascribimus perpetuo et in ewm, aliis tamen iuribus eclesie in Bnyn in nullo derogantes [s. 124] iure patronatus eclesie parrochialis predicte in Curnik predicto domino Nicolao cancellario, nepotibus suis predictis et suis successoribus legittimis in posterum et in ewm reservantes, quodque eclesia predicta vacante in Curnik ^u-v debet et debebit rectorem huiusmodi presentare, volentes et tenore presencium decernentes, quatenus huiusmodi census, proventus et obvenciones ac alia bona sic, ut premittitur, per ipsos dominos fundatores sive dotatores [s. 498] eidem eclesie et eius rectoribus pro tempore constitutis dati, donati et assignati et per nos modo premisso incorporati iuribus, privillegiis et immunitati eclesiasticis subiaceant et gaudeant quociens, tociens necesse fuerit, et quod ad forum eclesiasticum pro exigendis eisdem censibus, obvencionibus sive aliis quibusvis bonis specialis habeatur recursus. Verum quidem si in futurum contingat predictum dominum Nicolaum vexilliferum Calisiensem censum^w octo marcarum iam dictum secundum consuetudinem terre redimere, extunc volumus et tenore presencium decernimus, quod prefati domini Nicolaus cancellarius et nepotes sui seu eorum successores et heredes in Curnik cum consensu plebani et plebanus cum consensu heredum alium censum similem pro eisdem centum minus duabus marcis pro usu plebani in Curnik ement, comparent et disponant et pro aliis usibus eclesie predicte sive plebano pro tempore existenti in toto comittant. Alias autem omnes et singulas donaciones, quas ipsi domini Nicolaus cancellarius et sui nepotes inspirante Domino ipsi^x eclesie in Curnik seu^b alie quevis persone seculares seu spirituales fecerint, ratas et gratas habemus et habere volumus [s. 125] ac ipsas ac si facta fuissent, confirmamus et ratificamus. Tenores vero privillegiorum superius expressorum secuntur et sunt tales. Et primo privillegii octo marcarum:
[następuje dok. Rafała z Gołuchowa z daty: Kalisz, 10 maja 1437 - wyżej, nr 1424].
[s. 126] Tenor vero privillegii dotacionis sequitur et est talis: [s. 500]
[następuje dok. panów z Górki z daty: Poznań, 26 lipca 1437 - wyżej, nr 1431].
[s. 128, s. 501] In quorum omnium fidem et testimonium premissorum presentes nostras literas sive presens publicum instrumentum huiusmodi nostram ereccionem et confirmacionem in se continentes seu continencia exinde fieri et per notarios publicos infrascriptos huiusmodi cause ^n-o scribas scribi et subscribi mandavimus nostrique appensione sigilli iussimus communiri. Actum et datum in Curnik anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo septimo, indicione quintadecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Eugenii divina providencia pape quarti anno septimo, die vero^b Solis quarta mensis Augusti, presentibus [s. 502] venerabilibus et honorabilibus ac nobilibus viris, dominis Jacobo de Grandi canonico et vicario in spiritualibus nostro³, Philipo decretorum doctore, custode Curzelouiensi^y6, Sbiluto^z de Vrbanowo canonico Vnyeowyensi^aa7, Jacobo Przaszmowsky^ab plebano in Dolsko⁸, Bogussio de Rochuthi^b9, Czolkone filio Vigandi¹⁰ et Alberto Vorowsky^ac11, testibus ad premissa vocatis et rogatis.
Et^x ego Johannes Alberti^b de Iuni Wladislauia clericus Wladislauiensis diocesis, imperiali auctoritate notarius¹², quia predictis eclesie dotacioni ac ipsius ereccioni, confirmacioni et consecracioni aliisque omnibus et singulis premissis, dum^b sic fierent et agerentur, unacum prenominatis testibus ac collega meo infrascripto presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi ac in hanc formam ^n-o redegi^ad, aliis tamen occupatus arduis negociis presentes scribere per alium fidelem procuravi, signo et nomine meis solitis et consuetis me consignando, in fidem et testimonium omnium premissorum unacum appensione sigilli reverendi in Christo patris, domini Stanislai Poznanienis episcopi prefati et de mandato suo speciali.
[s. 129] Et^x ego Miroslaus Benedicti de Bythyn clericus Poznaniensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notarius¹³, quia predictis eclesie dotacioni ac ipsius erreccioni, confirmacioni et consecracioni aliisque omnibus premissis, dum sic fierent et agerentur, unacum prenominatis testibus ac collega meo supprascripto presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi ac in hanc publicam formam presens instrumentum erreccionis redegi allisque occupatus arduis negociis presentes scribere per alium fidelem procuravi, signo et nomine meis solitis et consuetis consignando, in fidem et testimonium omnium premissorum unacum appensione sigilli reverendi in Christo patris, domini Stanislai Poznaniensis episcopi prefati et de mandato suo speciali¹⁴.

Dokument Nr 1433

I. N. Połączenie kościoła parafialnego w Pierzchnie z kościołem w Kórniku.

Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9176 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 129-133. Tytuł: Sequitur aliud privillegium incorporacionis eclesie Pyrzchno ad eclesiam parrochialem in Curnik.

In nomine Domini amen. Anno a nativitate eiusdem millesimo quadringentesimo tricesimo septimo, indicione quintadecima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Eugenii pape quarti anno septimo, die vero Lune quinta mensis Augusti, hora terciarum vel quasi, in castro Curnik Poznaniensis diocesis¹, in reverendi in Christo patris et domini, domini Stanislai Dei gracia episcopi Poznaniensis¹ nostrorumque notariorum publicorum infrascriptorum specialiter vocatorum et requisitorum ac testium inferius annotatorum presencia, personaliter constitutus venerabilis vir, dominus Nicolaus cancellarius eclesie maioris Poznaniensis¹ et magnificus dominus Lucas, heredes de Gorka, nepos ipsius domini Nicolai cancellarii¹, coram prefato reverendissimo patre, domino Stanislao episcopo Poznaniensi exposuerunt, qualiter eclesia parrochialis in Pyrzchno² de collacione ipsorum in diocesi Poznaniensi consistens adiaceret et confinaret cum ecclesia [s. 130] parrochiali in Curnik, nuper per ipsum dominum Stanislaum episcopum Poznaniensem erecta, fere in spacio unius medii miliarum, que in suis proventibus et facultatibus, ut asseruerunt, sufficienter habundaret et ut divinus cultus per ipsas augeretur anhelantes, considerantes, quod rector sive plebanus in opido Curnik nowe ereccionis hiis bonis et facultatibus per ipsos eidem eclesie competenter sustentari non posset, ideo prefato reverendissimo patri, domino Stanislao episcopo humiliter et devote intensis desideriis supplicarunt, et quilibet eorum supplicavit, quatenus attentis hiis et aliis racionabilibus causis per ipsos tunc allegatis auctoritate ordinaria dignaremur ad cultus divini augmentum pro sustentacione plebani in Curnik fructus et proventus eiusdem eclesie in Pyrzchno eclesie predicte in Curnik et eius pro tempore rectoribus incorporare, unire, annectere et inscribere perpetue et in ewm. Quiquidem reverendus pater, dominus Stanislaus episcopus Poznaniensis, peticiones prefatorum Nicolai cancellarii et Luce nepotis sui attendens fore iustas iuri et racioni consonas, habitis super huiusmodi negocio cum nonnullis f(rat)ribus suis, dominis prelatis et canonicis eclesie sue tunc secum presentibus aliquibus tractatibus, discretum Stanislaum plebanum in Pyrzchno² ad presenciam suam legittime vocavit et recepto primitus ab eodem corporali ad sancta Dei ewangelia iuramento, quod in huiusmodi incorporacione [s. 131] seu unione eclesie sue in Pyrzchno nulla fraus seu simoniaca pravitas intervenerit, coram nobis notariis infrascriptis ipsum requisivit, an huiusmodi unioni et fructuum eclesie sue in Pyrzchno pro eclesia in Curnik et eius rectoribus incorporacioni vellet stare et consentire. Quiquidem Stanislaus plebanus in omnibus et per omnia predicte unioni consensit, quare idem reverendus pater, dominus Stanislaus episcopus Poznaniensis auctoritate ordinaria predictos fructus, proventus sive obvenciones eclesie parrochialis in Pyrzchno eclesie parrochiali in Curnik univit, annexuit, incorporavit et perpetuis temporibus inscripsit per rectores sive plebanos pro tempore existentes in Curnik tenendos, habendos et pacifice possidendos, decernentes, ut decetero in Pyrzchno eclesia mater et in Curnik filia nuncupentur, et plebanus deinceps in Pyrzchno non nominetur, sed ipsum in Curnik cum dictis proventibus et obvencionibus idem dominus episcopus transtulit, transposuit et ordinavit decreto auctoritatis sue interposito. Preterea, ne cura animarum parrochianorum utriusque sexus eclesie predicte in Pyrzchno racione huiusmodi unionis, transposicionis et ordinacionis defraudetur ac in percipiendis ecclesiasticis sacramentis negligatur, idem reverendus pater, dominus Stanislaus episcopus statuit et per hoc presens instrumentum decrevit, quatenus rector parrochialis in Curnik pro tempore existens tenetur et tenebitur tenere, habere et ordinare semper absque negligencia unum presbiterum ydoneum sub nomine et vocabulo vicarii sui, qui onera ipsius eclesie in Pyrzchno rectoribus inposita fideliter [s. 132] et studiose supplebit, ut puta sacramentis ecclesiasticis omnibus homines utriusque sexus eidem eclesie annexos procurabit et eisdem verbum Dei ipse vicarius in Pyrzchno sive plebanus in Curnik pro tempore constitutus pronuncciabit singulis diebus dominicis et festivis, racione cuius ipsum vicarium plebanus in Curnik salariabit competenter. Sepulturam quoque christianam non alibi nisi in dicta eclesia in Pyrzchno idem populus habebit ac pro b(e)n(e)diccione cacei^a, panis et oworum tempore paschcali^a ad eundem vicarium in Pyrzchno confugient, prout ab anthiquo consuetum est, aliis consuetudinibus consuetis et approbatis semper salvis. Hec autem omnia et singula superius descripta ipse dominus episcopus Poznaniensis confirmavit, ratificavit et approbavit. Super quibus omnibus et singulis prefati dominus Nicolaus cancellarius et Lucas nepos suus a nobis notariis publicis infrascriptis petiverunt ipsis unum vel plura publicum seu publica instrumentum seu instrumenta fieri et confici. Acta sunt hec anno, indicione, pontificatus, die et mense, hora et loco, quibus supra, presentibus venerabilibus et honorabilibus ac nobilibus viris, dominis³ Jacobo de Grandi canonico et vicario in spiritualibus nostro, Philipo decretorum doctore, custode Curzelouiensi, Sbilutho de Vrbanowo canonico Vnyeouiensi, Jacobo Praszmowsky plebano in Dolszco, Bogussio de Koschuthy, Czolcone filio Vigandi et Alberto Vorowsky, testibus ad premissa vocatis et rogatis [s. 133].
Et ego Johannes Alberti de Iuni Wlad(islaui)a clericus Wlad(islauiensis) diocesis, imperiali auctoritate notarius, quia predictis eclesie incorporacioni, annexioni, unioni, inscripcioni, iunccioni aliisque omnibus et singulis, dum sic fierent et agerentur, unacum collega meo et testibus infrascriptis presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, ideo occupatus aliis arduis negociis presens publicum instrumentum per alium scribam fidelem scribere procuravi, signo et nomine meis solitis et consuetis in fidem et testimonium consignando.
Et ego Miroslaus B(e)n(e)dicti de Bythin clericus Poznaniensis diocesis, publicus imperiali auctoritate notacius, quia predictis eclesie incorporacioni, annexioni, unioni, inscripcioni, iunccioni aliisque omnibus et singulis, dum sic fierent et agerentur, unacum collega meo et suprascriptis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, ideo occupatus aliis arduis negociis presens publicum instrumentum per alium scribam fidelem scribere procuravi, signo et nomine meis solitis et consuetis consignando in fidem et testimonium omnium premissorum.

Dokument Nr 1434

Starosta generalny Wielkopolski nakazuje burgrabiemu kaliskiemu rozsądzić sprawę Stanisława z Włoszczowy(?).

Kop.: Poznań, WAP, Kalisz Gr. 19, k. 36v-37. Wpis 9 września 1437. Bok karty wystrzępiony, powodujący ubytki tekstu.

Litera domini capitanei¹ ad dominum Iwonem de Czirmino burgrabium Kalisiensem² missa^a.
Nobilis domine, frater noster dilecte! Scire damus fraternitati vestre, quia nobilem Stanislaum de Wlosczewa³ presencium ostensorem cum nobili Marco burgrabio seu procuratore Siradiensi⁴ et Johannem Sczotrkowsky⁵ ad presenciam vestri iudicandos remisimus et remittimus per presentes, qui hic coram nobis terminum pro quodam equo tercia die post primum felicem nostrum in Kalis ingressum habuerunt. Ideo comittimus vobis per presentes, quatenus, assumpto vobis nobili Byechowsky⁶, dictas partes pro eodem equo, auditis ipsorum hincinde proponibus et responsionibus diiudicatis, quod factum vobis iudicandi comittimus, tanquam nos metipsi iudicaremus, preterea captato tempore prefatum nobilem Marcum cum Johanne predicto scriptis vestris avisetis, terminum ipsis coram vobis competentem asignantes eo celerius, quia idem Stanislaus non [k. 37] est de presentibus nostris, sed de terra Sandomiriensi^b. Igitur sibi tanquam hospiti seu advene iusticiam prompcio[rius], quam poteritis, ministretis. Datum Gnezne feria quarta proxima post festum beati Egidii Confessoris Domini anno Domini etc. XXXVII^mo.

Dokument Nr 1435

I. N. Ugoda w sprawie dochodów z prepozytury katedralnej gnieźnieńskiej pomiędzy gnieźnieńskim prepozytem katedralnym Przedwojem z Grądów a dziekanem włocławskim Janem z Niewiesza.

Kop.: Gniezno, AAG, Acta consistorii A 19, k. 113-114v. Wpis w 1438 r., zapewne wg Or., który na zakładce lub na odwrociu miał inskrypcję oficjała gnieźn. Stanisława z Uścia (jej tekst na końcu niniejszego dok.).

In nomine Domini amen. Per hoc presens publicum instrumentum cunctis pateat evidenter et sit notum, quod anno a nativitate eiusdem Domini millesimo quadringentesimo tricesimo septimo, indiccione quintadecima, die Lune sextadecima mensis Septembris, pontificatus vero sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Eugenii divina providencia pape quarti anno septimo, in mei notarii publici testiumque subscriptorum ad hoc specialiter vocatorum et rogatorum presencia personaliter constituti venerabiles et circumspecti viri, domini Predwogius de Grandi prepositus ecclesie Gneznensis¹ ex una et Johannes de Nyewesch decanus Wladislauiensis ecclesie² partibus ab altera, idem dominus Predwogius prepositus et Johannes decanus unum capitulum ex capitulis in quodam instrumento concordie super lite et questione, que erant inter dictos dominos Predwogium prepositum et Johannem de Nyewyesch super preposituram dicte ecclesie Gneznensis die vicesima sexta mensis Augusti anni, indiccione et pontificatu predictorum, per discretum virum magistrum Matheum Ambron clericum Morinensis diocesis³, notarium publicum et reverendi in Christo patris et domini, domini Johannis Dei gracia episcopi Morinensis⁴ secratarium^a conscito et publicato positis transferre et alterare, ut asseruerunt, volentes concordarunt in modum infrascriptum: Cum enim in uno capitulo dicte concordie in effectu continent, quod ipse dominus Predwogius debebat facere conferri predicto domino Johanni archidiaconatum dicte ecclesie Gneznensi² liberum et sine omne alicuius pensionis infra sex menses a data dicti instrumenti, sed quia reverendissimus pater, dominus cardinalis Placentinus⁵ super fructibus eiusdem archidiaconatus ac quorundem canonicatus et prebende eiusdem ecclesie Gneznensis, quos possidet dominus Johannes Phalonis nepos dicti domini Predwogii⁶, pensionem annuam centum quinquaginta florenorum de Camera, quorum solucionem terminus instat in festo sancti Johannis Baptiste [24 VI] proximum futuro, ad complacendum dicto domino Predwogio prefatus dominus Johannes est contentus et consentit, quod sibi conferratur dictus archidiaconatus infra tempore^a predictum. Et quod idem dominus Predwogius debeat sibi in partibus intra dictum tempore^a semestre dare quatuor fideiussores, videlicet Johannem Phalonis archidiaconum et canonicum Gneznensem, Jacobum de Grandi canonicum Poznaniensem⁷ et nobiles viros Nicolaum et Phalonem heredes de Grandi fratres germanos dicti domini Predwogii, armigeros Gneznensis diocesis⁸. Quorum quilibet et eciam ipse dominus Predwogius unacum eis sese et eorum bona presencia et futura necnon beneficiorum presencium et futurorum fructus, redditus heredesque et successores suos principaliter in solidum et sub penis ac censuris Camere Apostolice obligande debeant eidem domino Johanni decano solempniter promittere et obligare se curaturos et effecturos effectualiter et realiter. Et quod idem dominus Predwogius super durante pensione huiusmodi suique successores et heredes dictam integram pensionem solvant seu solvi faciant, ita et taliter, quod idem dominus Johannes vel quicumque alius, qui forsan habebit eundem archidiaconatum per ipsius domini Johannis resignacionem ex causa permutacionis sive simpliciter de dicta pensione nullam tenebit et habebit facere solucionem neque in toto neque in parte nec dampnum aliquod dicte pensionis occasione incurret (et) pacietur. Et si contingeret, quod dicta pensio in termino statuto sic, ut predicitur, non solveretur per ipsum dominum Predwogium vel alium ipsius ordinacionis vel voluntatis seu ipsius heredes et successores, et dictus dominus Johannes vel surrogandus, ut premittitur, per eius resignacionem in dicto archidiaconatu ex huiusmodi non solucione haberet dampnum vel molestiam ac occasione predicta excommunicaret, extunc dicti domini Predwogius et fideiussores incurrant penam tricentorum ducatorum de Camera pro qualibet vice seu qualibet, quibus cessatum fuerit. Et nichilominus omnia et singula dampna aut interesse, que dicta occasione dictus dominus Johannes pateretur, eidem domino Johanni resarciant et que predictus omnibus et singulis observandis, ut predicitur, debeant ipsi Predwogius et fideiussores se obligare submittere iurisdiccionem domini archiepiscopi Gneznensis et eius officialis necnon domini auditoris Camere Appostolice et ipsius locumtenentis in premissis. Item debent dicti fideiussores renunciare omnibus privilegiis fideiussorie. Item quod pena predicta, quociens incurratur, tociens fuerit contraventum ratis semper monentibus supradictis aliis contentis in instrumento concordie predicte. Item quod si dicti Predwogius et fideiussores principaliter eciam et in solidum obligabunt et promittent eciam sub pena predicta, et ut supra. Quod si contingat ante dicte pension(is) liberacionis^a aliquem mori ex eis, quod illi, qui supererunt, loco morientis alium eque idoneum canonicum infra sex menses post ipsius obitum cum eis substituent et ponent in omnibus et per omnia obligandum, ut supra, quousque pensio dicta duraverit et hoc sub pena predicta. Item fideiussione et obligacione predictis factis et illis intimatis reverendissimo patri, domino Johanni episcopo Morinensi una[k. 113v]cum aliis contentis in dicto instrumento concordie, quod tunc proinde habeatur in omnibus et per omnia ac si dictus archidiaconatus esset liberatus a dicta pensione, qua ad hoc ut ipse dominus Johannes episcopus Morinensis resignare posset iuxta contenta in dicto instrumento concordie ac si dictus archidiaconatus esset exoneratus a dicta pensione, reliquis omnibus aliis in dicto instrumento contentis convencionibus, promissionibus, obligacionibus, penis et clausulis in suo robore duraturis. Item quilibet predictorum dominorum Predwogii et fideiussorum iurabunt se promissa servaturos et quod nichil incontenter impetrabunt neque utentur impetratis. Eciam propriis motu concessu neque petant ob salvacionem aliquam a iuramentis huiusmodi. Item quod dicti Predwogius et fideiussores et eorum quilibet in solidum, exnunc omnes et singulos procuratores similiter in solidum in Curia Romana presentes et futuros constituent ad comparandum coram dictis iudicibus, sub quibus est facta submissio supradicta et ad confitendum debita et penas tricentorum ducatorum supradictas et quascumque censuras et sentencias huiusmodi in dictis casibus sponte in se dicto nomine recipientes et iurabunt eos nunquam revocare in forma solempni et a iuramento huiusmodi absolucionem nunquam petere, ut supra et renunciabunt quibuscumque privilegiis in forma Camere cum clausulis consuetis in meliori forma, qua posset. Item protestantur dicti ambo domini Predwogius et Johannes de Nyewyesch, quod casu, quo presens convencio a iure valida non esset seu fieri non posset, quod perinde debeat ac si facta non esset, sed in omnibus et singulis suis partibus prima concordia per reverendum dominum Morinensem facta et eius secretarium et notarium magistrum Matheum sigilla, valida et firma maneat, pro quibus omnibus et singulis firmiter observandis, complendis et adimplendis obligaverunt unus alteri et alter alteri eorum et cuiuslibet eorum heredum successorum bona presencia et futura mobilia et immobilia ecclesiastica et mundana, ubilibet constituta necnon iurisdicioni, compulsioni, cohercioni, viribus et censuris ac mero examini curie causarum apostolice ipsius generalis auditoris locumtenentis et comissarii necnon per partim expressum solempni stipulacione vallatam omnium aliarum curiarum ecclesiasticarum ubilibet constitutarum, in qua se quibus hoc presens publicum instrumentum exhiberi contingerit seu produci, se ipsos supposuerunt et submiserunt et quilibet eorum supposuit et submisit, per quasquidam curias quamlibet earum unus eorum ad instanciam alterius voluntatis sine requisicione voluit posse cogi, compelli, constringi et coartari necnon realiter et pariter conveni, coepi, detineri usque ad integram satisfaccionem et observacionem omnium et singulorum premissorum, renunciantes dicte partes et quelibet earum in premissis omnibus et singulis suprascriptis et infrascriptis accepcionibus doli, mali, vis, metus, fraudis in facti accionem, condicionem indebid sive eam vel ob causam aut ex iusta causa non sic celebrati contractus aliter fuisse scriptum quam dictum et e converso peticione et obligacione libelli et simplicis peticionis, provocacionis et appellacionis remedio feriis mensium vindemiarum et recursum ad arbitrium boni viri et utriusque iuris auxilio et quibuscumque aliis constitucionibus, graciis, privilegiis, indultis et statutis ac stabilimentis necnon ordinacionibus principalibus vel regalibus a iure vel ab homine editis vel edendis, datis seu dandis, concessis vel concedendis in quem vel in spem omnibusque aliis et singulis iuribus, excepcionibus, defensionibus et remediis quibus medientibus^a contra premissa et infrascripta aut aliorum dicere, facere, venire possent seu aliquis eorum posset aut se in aliquo opponere, defendere vel tueri de iure vel de facto et presertim iura dicenti generalem renunciacionem non valere, nisi precesserit specialis. Et ibidem incontinenti ad maiorem cautelam pro maiori securitate partis et contrafacientis prefati Predwogius et Johannes et quilibet eorum in solidum omni meliori modo, via, iure, causa et forma, quibus melius, validius et efficacius potuerunt et debuerunt, fecerunt et constituerunt, creaverunt et solempniter ordinaverunt suos veros certos legittimos indubitatos procuratores, actores, factores, negociorum suorum gestores et nuncios speciales et generales, ita tamen, quod specialitas generalitati non deroget nec econtra, videlicet providos et discretos viros, magistros Johannem de Prato, Venturam de Castello et Johannem Colnar in Romana Curia causarum procuratores necnon Johannem Barney, Johannem Valiar, Petrum de Sancto Geminiano, Franciscum de Piscia et Philippum de Piscia curie causarum Camere Apostolice notariis⁹ omnesque alios et singulos, tam dictarum curiarum, quam quarumcumque aliarum curiarum ecclesiasticarum secularium procuratores et notarios presentes et futuros, [s. 114] absentes tamquam presentes et quemlibet eorum in solidum. Ita tamen, quod non sit melior condicio occupantis, sed quod unus eorum incepit, alter eorum prosequi valeat et finire, et ad comparandum coram prefatis dominis auditore, viceauditore, locumtenenti et commissariis et eorum quolibet dictaque omnia in hoc presenti publico instrumento contenta semel vel plures tociens, quociens opus fuerit, prout alteri dictarum parcium non contrafacienti, prout melius videbitur expediri, confitendum et recognoscendum ac petendum, audiendum et recipiendum omne preceptum, monicionem, condempnacionem, sentenciam et mandatum. Quod ad quam prefati auditor, viceauditor, locumtenens et comm(i)ssarii ferre et facere voluerint contra aliquem eorum, qui contra premissa facere vel venire vellet quoquomodo suosque heredes et successores ac bona predictas et predicta eisque sponte aquiescendum ac submittendum et resubmittendum quemqumque ipsorum contrahencium premissis contrafacere volentem heredesque suos, successores ac bona predicta iurisdiccionis Camere Curie Apostolice et dominorum predictorum et cuiuslibet ipsorum volendum quoque et consentiendum, quod ipsi domini supradicti et eorum quilibet in eundem contrafacere volentem in scriptis excomunicacionis sentenciam ferant et promulgent aliosque processus quoscumque faciant contra ipsum volentem premissis contrafacere suosque heredes successores et bona predicta, quos voluerint et partim contra non facientes ac aliis prout visum fuerit expediri. Et omnia generaliter et singula facientes dicendum, gerendum, exercendum et procurandum, que in premissis et circa premissa necessaria fuerint et que ipsimet constituentes facere possent, si presentes interessent, promittentes ipsi constituentes unus alteri et alter alteri adinvicem solempnibus stipulacionibus hincinde intervenientibus ac mihi notario publico infrascripto stipulacione et recepcione vice et nomine omnium et singulorum, quorum interest aut intererit vel interesse poterit quemlibet in futurum inter ipsos et quemlibet eorum in solidum et per se ratum, gratum atque firmum perpetuo habituros totum id et quidque predictos eorum procuratores et quemlibet eorum actum, gestum, factum dictumve fuerint in premissis seu quemlibet premissorum sub ippoteca et obligacione ipsorum, et cuiuslibet eorum omnium et singulorum bonorum mobilium et immobilium presentum et futurorum. Insuper vero prefati domini contrahentes et constituentes iuraverunt et quilibet eorum iuravit ad sanctam Dei ewangeliam, tactis corporaliter scripturis sacrosanctis, dictos suos procuratores seu alterum eorum in aliquo revocari facere neque contra in presenti instrumento contenta seu aliquod eorundem dicte facere vel venire in iudicio vel extra, dirrecte vel indirrecte, tacite vel expresse, sed ea firma, rata tenere et observare donec et quousque huic contractui satisfactum fuerint iuxta ipsius vim, formam atque tenorem. Super quibus omnibus et singulis et prefati domini Predwogius prepositus, Johannes decanus contrahentes et quilibet eorum sibi a me notario publico infrascripto unum vel plura publicum seu publica fieri peciit instrumentum seu instrumenta. Acta fuerunt hec Bononie in domo habitacionis egregii viri, domini Anthonii de Caffarellis advocati consistorialis⁹, sub anno, indiccione, die, mense et pontificatu, quibus supra, presentibus ibidem venerabilibus viris, dominis Nicolao de Monsorini^b preposito, Valentino domino, Anthonio de Caffarellis advocato predicto et Johanne de Leuonia in Romana Curia causarum procuratoribus⁹, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis.
Et ego Jordanus Johannis de Nulteris publicus apostolica et imperiali auctoritate notarius necnon Apostolice Camere et ipsius Curie causarum notarius et scriba⁹, quia predictis omnibus et singulis, dum sic, ut premittitur, per supradictas partes agerentur et fierent, unacum prenominatis testibus presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, idcirco hoc publicum instrumentum concordie per alium me aliis occupato negociis fideliter scriptum exinde confeci et in hanc publicam formam redegi signoque et nomine meis solitis et consuetis signavi, subscripsi et publicavi, rogatus et requisitus in fidem et testimonium omnium et singulorum premissorum.
^c-Quod coram venerabili viro, domino Stanislao de Vscze decretorum doctore, vicario in spiritualibus et officiali Gneznensi¹⁰ et in mei notarii publici infrascripti et testium infrascriptorum presencia personaliter constitutus nobilis vir Nicolaus [k. 114v] Phalonis de Grandi¹¹ ut fideiussor loco sui prenominati defuncti iuravitet obligavit se et successores suos et eorum bona et constituit procuratores Johannem Tolnar et Matheum Humberti et alios procuratores et notarios Romane Curie⁹ ad facienda omnia contenta in instrumento, cuius copia premittitur ipseque omnia et singula similiter promittit, iurat, fecit et facit, que in dicta copia continentur, promittens habere ratum et gratum quidquid per dictos procuratores actum, factum et ordinatum fuerit in premissis. Acta fuerunt hec Gnezne in domo prefati venerabilis viri, domini Stanislai vicarii in spiritualibus et officialis predicti anno Domini millesimo CCCC tricesimo octavo, indiccione prima, pontificatus vero sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Eugenii divina providencia pape quarti anno octavo, die Mercurii XXIIII mensis Iulii, hora terciarum vel quasi, presentibus ibidem discretis viris Nicolao Dobyeslai de Thokari¹², Johanne Chorzepinski¹³ et Petro Johannis de Janczewo notariis consistorii Gneznensis¹⁴.
Et ego Johannes Gosthconis de Jablcowo clericus Gneznensis diocesis, notarius publicus auctoritate imperiali¹⁵, premissis omnibus unacum testibus suprascriptis, dum sic, ut premittitur, agerentur et fierent, presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi ideoque hoc publicum instrumentum manu propria etc. scripsi, subscripsi et in hanc publicam formam redegi, signo quoque et nomine meis consuetis unacum appensione sigilli officiolatus prefati venerabilis viri, domini Stanislai de Vscze decretorum doctoris, vicarii et officialis in fidem et testimonium omnium [et] singulorum premissorum.^-d

Dokument Nr 1436

I. N. A. z C. oświadcza, że zrzeka się kanonii w kolegiacie Św. Jerzego na zamku gnieźnieńskim i ustanawia w tej sprawie swoich prokuratorów.

Kop.: Kraków, Bibl. PAN, rkps 9175 (Księga formularzowa, j. w., nr 1381), s. 476. Tytuł: Instrumentum ad resignandum canonicatum et prebendam cum constitucione procuratoris.

Uw.:O dacie zob. niżej, przypis 1.

In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo etc. XXX^o septimo, indicione quinta decima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Ewgenii divina providencia pape quarti anno septimo, die vero Veneris secunda mensis Novembris¹, hora terciarum vel quasi, in ecclesia kathedrali Crac(ouiensi) et ante tumbam gloriosi martiris et pontificis, sancti Stanislai, in meique notarii subscripti et testium infrascriptorum ad hoc vocatorum specialiter et rogatorum presencia constitutus personaliter venerabilis vir, dominus A. de C.², non vi, dolo, fraude aut aliqua sinistra machinacione convinctus, ut asseruit, sed pure et simpliciter, sponte et libere confessus est resignasse publice et resignavit canonicatum sive prebendam, quam de collacione serenissimi principis etc. in ecclesia Sancti Georgii in castro Gneznensi obtinet seu obtinebat, in personam honorabilis domini talis etc. Idemque dominus Franciscus³ iuramento corporali prestito in huiusmodi cessione et resignacione predictorum canonicatus et prebende in dicta ecclesia Sancti Georgii dixit et affirmabat nullam paccionem illicitam, simoniacam pravitatem, convencionem sive corruptelam intervenisse vel intervenire. Demumque prenominatus Franciscus omni meliori modo, via, iure, causa et forma, quibus melius et efficacius potuit et debuit, constituit et sollenniter ordinavit discretos dominos A., B., C. etc. suos veros et legittimos procuratores negociorumque suorum gestores et nu(n)ctios speciales et generales, generalitati per specialitatem non derogando nec econverso, omnes in solidum ad resignandum nomine suo, pure, libere et simpliciter, canonicatum sive prebendam in ecclesia Sancti Georgii supradicta in manibus venerabilis viri, domini Jo(hannis) administratoris ecclesie Gneznensis sede vaccante⁴ pro parte et in personam prefati domini Jo(hannis) etc. ipsamque resignacionem admitti petendum necnon iuramentum de simoniaca prawitate, paccione illicita et corruptela aliquali non interveniente in huiusmodi resignacione, et aliud quodcumque sacramentum licitum et honestum in animam ipsius domini constituentis prestari, et generaliter omnia et singula ad id necessaria et correquisita faciendi et exercendi, que ipsemet faceret et facere posset, si premissis et premissorum aliquo interesset, personaliter promittens idem dominus constituens mihi notario subscripto manu sollemniter stipulanti ratum et firmum perpetue habere et tenere omne id, quicumque^a factum ordinatumve fuerit in premissis seu aliquo premissorum per procuratores premissos, et super quibus omnibus et singulis prenominatus dominus constituens a me notario subscripto peciit sibi fieri et confici presens publicum instrumentum. Acta sunt hec anno, indicione etc.

Dokument Nr 1437

Oficjał poznański zaświadcza, że Józef z Markowic zapisał czynsz poznańskim wikariuszom katedralnym.

Reg. z 1784 r.: Poznań, AAP, CP 14, s. 618 (wg Kopiariusza pozn. wikariuszy katedralnych - tzw. Jura vicariorum - z XVI w., k. 180, zaginionego w 1945 r.).

1437. Coram Jacobo de Grandi canonico et officiali Posnaniensi¹ nobilis vir Joseph alias Osep super bonis suis Markowice² summam 10 marcarum ex censu unius marcae minus 6 grossis vicariis inscribit.

Dokument Nr 1438

Starosta wschowski zaświadcza, że sędzia wschowski Andrzej z Lasocic zapisał czynsz na rzecz altarii w kościele w Lasocicach.

Kop.: Poznań, AAP, Acta consistorii 79, k. 44. Wpis 5 października 1500.
Reg.: KDW V nr 608 (wg Kop.).

Uw.:Dok. wydajemy w całości, ponieważ dok. starostów wschowskich są stosunkowo rzadkie.

In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Nos Mathias Borek heres in Ossyeczna et capitaneus Wschowensis¹ significamus tenore presentium presentibus et futuris, presentium noticiam habituris, quibus expedit universis, quomodo ad nostram necnon aliorum eiusdem terre nobilium veniens presentiam magnificus vir, dominus Andreas heres in Laszoczicze et iudex Wschowensis² non compulsus, non coactus nec aliquo errore devio seductus, sed sanus mente pariter et corpore existens, usus suorum consilio amicorum spontaneaque et matura desuper deliberatione prehabita, decem marcas annui census perpetui in una sorte seu parte sua in Laszoczicze, hereditate in districtu Wschowenis sitis², que pars eiusdem hereditatis tendit versus hereditatem Dlugye³, quadraginta octo grossos marcam in quamlibet computando vel saltem eandem monetam, quam prefatus dominus Andreas aut sui successores tunc temporis a kmetonibus suis recipiat et exigat, eundem censum, videlicet decem marcas, ut prefertur, dedit, donavit, deputavit et nomine veri testamenti pro altari in prefata hereditate Laszoczicze de novo erigendo, fundando, dotando, pure propter Deum pro primo discreto viro, domino Nicolao plebano in Nyechlod⁴, sibi et suis successoribus prefatas decem marcas singulis annis super quotlibet festum beati Martini Episcopi [11 XI] a proxime venturo incipiendo, dare et persolvere ^a-b tenetur et debet, omni dolo et fraude semotis, et coram nobis more solito et consueto iuxta terre consuetudinem ritte et racionabiliter in perpetuum resignavit. Subyciens se etiam dominus Andreas prefatus et sui successores omnibus ecclesiasticis censuris subiacere, nihilominus enim ius patronatus, omnia iura, dominia, proventus et obventiones universas, prefatam partem hereditatis concernentes, quibus nunc dominus Andreas iam dictus utitur vel que sibi competere dinoscuntur in futuro, salva pro se et suis successoribus in perpetuum reservavit. In quorum omnium fidem et testimonium sigillum nostrum presentibus est appensum. Actum et datum in Wschowa feria quarta in crastino beate Helizabet anno Domini millesimo quadringentesimo tricesimo septimo, presentibus ibidem nobilibus viris et dominis Jacobo Crosznyczski burgrabio protunc castri Wschowensis⁵, Woyslao Janischewski⁶, Andrea Krosniczki⁷, Stephano Vnyeczski⁸, Nicolao de Podrzecze⁹, Jacobo Wyerzusch de Sczeszanczyna¹⁰ et aliis quampluribus fidedignis in presentia tunc existentibus, vocatis specialiter et rogatis in testimonium premissorum.